Embed Size (px)
Citation preview
dr Jakub NowakWydział PolitologiiUMCS w Lublinie
Nostalgiaw kulturach popularnych online
Temat wystąpienia
Nostalgia jako przedmiot zbiorowo produkowanych, omawianych i dzielonych popkulturowych treści w (polskiej) sieci
Teoretyczne konteksty: 1) studia kulturowe
• „zwyczajne” codzienne praktyki kulturowe stanowią kluczową sferę powielania i kwestionowania dominujących ideologii
[WIlliams 1958; Hall 1997; Fiske 2010; Storey 2006; de Certeau 2008]
• kultura popularna: czynny proces tworzenia i obiegu znaczeń i przyjemności w ramach systemu społecznego (na styku 2 sfer: produktów przemysłów kulturowych i codziennych doświadczeń ludzi)
[Fiske 2010]
• akty codziennej symbolicznej opozycyjnej konsumpcji:odczytania negocjowane J. Fiske’a, partyzantka semiologiczna U. Eco, taktyki wobec przemysłowych strategii u M. de Certeau, kłusownicy tekstu/kultury H. Jenkinsa
Teoretyczne konteksty: 2) [naprawdę] nowe media
• Web 2.0: UGC + wizualizacje sieci społecznych
• Nowe media postrzegane jako (czasem!) sprzyjające kulturze popularnej, bo zapewniające jej:
- zachowanie: akty cyfrowego zapisywania [saving]- poziomą dystrybucją (społeczne filtrowanie)- wizualizację jej zbiorowego tworzenia/używania
Internet umożliwia rozdzielenie podstawowych funkcji mediów masowych: produkcji przekazów, ich publikacji i nadawania im wiarygodności [Benkler 2008: 84]
• Nostalgia: sentymentalna tęsknota za przeszłością, szczególnie o pozytywnych (osobistych, zbiorowych) konotacjach
• Nowe media jako techniki/technologie siebie [zob.: Foucault 1988: 16-49]
• Generalne pytanie: w jaki sposób nowe media są wykorzystywane jako przestrzenie dyskursywne, w których ludzie zbiorowo tworzą i dzielą się popularnymi narracjami na temat nostalgii?
• Przedmiot analizy:
bardzo popularny (ok. 4 mln. użytkowników) serwis społecznościowy oparty na treściach graficznych
Metoda i pytania badawcze
• Mem internetowy: tekst kultury popularnej dystrybuowany w sieci z reguły spontanicznie i poza przemysłami kulturowymi (ma hybrydowy status – 2 modalności produkcji)
• narzędzia semiotyki społecznej do analizy wizualnej: obrazy postrzegane jako wielomodalne akty komunikacji
[van Leeuwen 2005; Barthes 1977]
Kluczowe pytania:1) Jakie postaci, miejsca i rzeczy są reprezentowane na obrazach? (denotacja)2) Jakie symboliczne znaczenia są związane z owymi reprezentacjami? (konotacja)
Treści publikowane między 15.07.2012-15.10.2012 i 15.12.2012-15.03.2013(180 dni)W sumie: 22.000 opublikowanych obrazów/filmów (ok. 122/dzień)
Metoda i pytania badawcze
N=260 przeanalizowanych obrazów na temat nostalgii
1,1% całości zebranego materiału
1,4 obrazów/dzień
…czy to dużo?
wyniki
Tylko 4% przeanalizowanych grafik nie zawiera reprezentacji
produktów przemysłów kulturowych
Wyniki: denotacje
Programy telewizyjne: 39% obrazów
Wyniki: denotacje
Gry wideo: 32%
Wyniki: denotacje
wizerunek Mario (z serii produktów Nintendo): 46 obrazów! (18%)
Wyniki: denotacje
• technologia (hardware/software) – 15%• przemysł filmowy – 14%• przemysł muzyczny – 3%• prasa – 3%• moda – 3%
Wyniki: denotacje
• “Nostalgia, mimo że ma charakter osobisty, czasem bardzo intensywny,
to jednocześnie bywa emocją o głęboko społecznym charakterze” [Davis 1979: vii]
• Memy na temat nostalgii są popularne w rozumieniu terminu nadanym
przez Johna Fiske’a [2010: 51-72]: dostarczając czytelnikom przyjemności,
które można określić jako adekwatne i funkcjonalne
Wyniki: konotacje
więziotwórczy charakter środowiskowego żartu (in-joke)[Duff 2001]
• Przyjemności z normatywnej subwersji: nowe znaczenia łamią
ustalone normy estetycznego i kulturowego smaku grupy (klasy), do
której przynależy czytelnik• Relatywnie popularne: 15% obrazów
Wyniki: konotacje
1. Tylko 3 (!) analizowane obrazy zawierają reprezentacje polskich
produktów przemysłów kultury
2. Zbiorowa produkcja popularnych narracji na temat przeszłości jest
realizowana w ramach komercyjnego środowiska zarządzanego przez
zorientowane rynkowo firmy
3. Niemal wszystkie memy wykorzystują reprezentacje produktów
przemysłów kulturowych, z reguły z pozytywnymi konotacjami
4. Reguły moderacji na Kwejk.pl i zasady publikacji na stronie głównej
serwisu nie są w pełni jasne i transparentne
Uwagi o politycznej ekonomii Kwejk.pl
• Nowe media są zaprojektowane by archiwizowały wszystkie treści,
które zapośredniczają: zapominanie stało się wyjątkiem, a pamiętanie
– normą [Mayer-Schonberger 2009: 2]
• Social media zachęcają nas by postrzegać teraźniejszość jako
potencjalnie zarchiwizowaną przeszłość [Jurgenson 2011]
• Produkty przemysłów kulturowych funkcjonują jako repozytoria reprezentacji wykorzystywanych w zbiorowym tworzeniu treści
idealizujących przeszłości (i jednocześnie krytykujących
teraźniejszość), często poprzez obrazy rozwoju sprzętu i
oprogramowania
Kultura popularna w rozszerzonej teraźniejszości
• Nowe media w określonych kontekstach mogą sprzyjać kulturom
popularnym
• Nowe media (technologie) jako znaczący symbol upływu czasu:
napędzany rynkowo rozwój technologiczny wizualizowany przez
zmiany w komputerowym sprzęcie i oprogramowaniu
• Nowe media „wciągają” użytkowników w szczególny rodzaj czasu:
teraźniejszość rozszerzoną, w której „przeszłość rzadziej odchodzi
(…) w zapomnienie, a gromadzona w bazach danych, staje się
jednoczesna z bieżącym doświadczeniem” [Halawa 2011: 39]
Konkluzje
