Natuurplaza Symposium 2017

Wolf TeunissenMaja Roodbergen

Henk van der Jeugd Jouke AltenburgFo

to: H

ans

van

den

Bos

De Staat van Instandhouding van de Kievit;

kuikenoverleving is cruciaal!

• Uitspraak RvS 14 januari 2015• Staat van Instandhouding (SVI) is

doorslaggevend

Staat van Instandhouding

Foto

: Ruu

d va

n Be

usek

om

SVI

• Vogelrichtlijn: instandhouding in het wild levende vogelsoorten

• Flora- en faunawet: landelijke bescherming inheemse soorten

• Ontheffing is mogelijk

• SVI afkomstig uit de Habitatrichtlijn

Staat van Instandhouding

Foto

: Koo

s D

anse

n

SVI

SVI

• ‘levensvatbare component’• ‘natuurlijk verspreidingsgebied’• ‘habitat’• ‘toekomstperspectief’• ‘algemeen voorkomen’

Staat van Instandhouding

Foto

: Han

s G

ebui

s

SVI

Aspect Staat van InstandhoudingGunstig Matig

ongunstig

Zeer ongunstig Onbekend

Verspreiding Stabiel of toenemend

Tussenin Areaalverlies Geen of onvoldoende informatie

Populatie ≥ ‘gunstige ref’Demografie ‘normaal’

Tussenin Afname en < ‘gunstige referentie’

Geen of onvoldoende informatie

Leefgebied Omvang en kwaliteit

Tussenin Te klein; slechte kwaliteit

Geen of onvoldoende informatie

Toekomst-perspectief

Geen bedreigingen

Tussenin Levensvatbaarheid in gevaar

Geen of onvoldoende informatie

Totaalbeoordeling SVI

Alles groen; of 3 groen en 1 grijs

≥ 1 oranje;Geen rood

≥ 1 rood ≥ 2 onbekend en verder alleen groen

Staat van Instandhouding

Bron: Ministerie van LNV 2006

SVI - populatie

Populatie in Nederland

Bron: NEM, CBS & Sovon, provincies

1960 1970 1980 1990 2000 2010 20200

50

100

150

200

250

300

Oystercatcher Lapwing Black-tailed GodwitRedshank Ruff Curlew

Inde

x

ScholeksterTureluur

KievitKemphaan

GruttoWulp

Start intensivering

Toename in akkers, uitbreiding hele land

Afname door verdergaande intensivering

Foto

: Jul

es B

os

SVI - populatie

Matige afname sinds 1996; -3,2% / jaarMatige afname in de laatste twaalf jaar; -2,8% / jaar

Trend provinsje Fryslân(NEM/Sovon/WMF/CBS)

Aandeel provinsje Fryslân(Bron: LandschappenNL & Sovon, 2013)

GroningenFrieslandDrentheOverijsselGelderlandFlevolandUtrechtNoord-HollandZuid-HollandNoord-BrabantZeelandLimburg

19%

1990 1995 2000 2005 2010 20150

20

40

60

80

100

120Nederland Fryslân

Inde

xPopulatie in Fryslân

SVI - populatie

Populatiemodel

• Overleving volwassen kieviten• Overleving kuikens/jongen• Aantal kuikens dat geboren wordt

Foto

: Har

vey

van

Die

k

Conclusie:Ongunstige SVI

Jaarlijkse aantalsverandering -2,8%

SVI - verspreiding

Verspreiding

Aanwezig

737 Aanwezig

Aanwezig

172 Afwezig

Afwezig 47 AfwezigAfwezig 35 Aanwezig

SVI - verspreiding

Verspreiding

Conclusie

• 1998-2000: 92%

• 2013-2015: 78%

SVI - toekomst

ToekomstOntwikkeling EffectIntensivering landbouw NegatiefPredatie NegatiefKlimaatverandering NegatiefAgrarisch natuurbeheer BeperktNestbescherming BeperktReservaten BeperktVerlies broedhabitat NegatiefAfname jacht Positief

Totaal Negatief

SVI - conclusie

Conclusie SVIAspect Staat van Instandhouding

Gunstig Matig ongunstig

Zeer ongunstig Onbekend

Verspreiding Areaalverlies

Populatie Afname en < ‘gunstige referentie’

Leefgebied Tussenin Te klein; slechte kwaliteit

Toekomst-perspectief

Levensvatbaarheid in gevaar

Totaalbeoordeling SVI

≥ 1 rood

Probleem

Overleving kuikens

Foto

: Jou

ke A

ltenb

urg

Foto

: Har

vey

van

Die

k

Nodig: 0,8-1 jong paar/jaar

Gerealiseerd: 0,21 jong paar/jaar

Cruciale factor

Foto

: Han

s va

n de

n Bo

sWelke maatregelen verbeteren de kuikenoverleving?

Jaar van de Kievit

Hoe vergroten we de kuikenoverleving?

ook in regulier boerenland

Onderzoek 2016

Foto

: Jou

ke A

ltenb

urg

Foto

: Ger

rit G

errit

sen

Hoe meten we de kuikenoverleving?

Merken kuikens

Foto

: Fra

nk M

ajoo

r

Hoe meten we de kuikenoverleving?

Merken kuikens

8 testlocaties en 8 referentiegebieden

Foto

: Han

s G

ebui

s

Merken kuikens

Gebied Vegetatie Beheer Vlag Metaal totaalBergboezem gras B 31 19 50Westeinde gras B 16 16Eempolder beheerd gras B 4 4Greidhoeke beheerd gras B 19 1 20Mieden gras B 45 35 80Oude Leede gras O 8 8Driemanspolder gras O 27 27Eempolder onbeheerd gras O 12 12Greidhoeke onbeheerd gras O 15 15St. Oedenrode mais B 23 6 29Beerse Overlaat mais B 47 16 63Bovenkerkerpolder mais B 25 0 25Reusel mais O 31 2 33Lingewaard mais O 41 41Binnenveld mais O 32 26 58totaal 376 105 481

1. Individueel herkenbare kuikensPrincipe

Jaap Gijsbertsen

Algemeen

Overlevingsanalyses

1. Individueel herkenbare kuikens

2. Waarnemingen & aflezingen3. Waarneemkans

Principe

Algemeen

Door waarnemingen te corrigeren voor deze waarneemkans kun je de overleving berekenen.

Ger

ard

van

der

Wou

w

Overlevingsanalyses

Verwachting: kan verschillen tussen type gebied (maïs vs gras), beheer (ja vs nee), leeftijden (≤ 1 week vs >1 week) en door het weer (koudeperiode 15 apr-5 mei)

Let op: koudeperiode = eerste 3 weken; kan dus effect van datum zijn

Overleving

Frank MajoorFrank Majoor Albert de Jong

Overlevingsanalyses

Algemeen

Resultaten

Overlevingsanalyses

Effect beheer afhankelijk van weer (~datum)Overleving

1 2 3 40.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

grasmais

beheerd beheerdonbeheerd onbeheerd

koud normaal

Resultaten

Overlevingsanalyses

Effect beheer afhankelijk van weer (~datum): positief in koude (~vroeg)

Overleving

1 2 3 40.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

grasmais

beheerd beheerdonbeheerd onbeheerd

koud normaal

Resultaten

Overlevingsanalyses

Effect beheer afhankelijk van weer (~datum): positief in koude (~vroeg), negatief in normale periode (~laat)

Overleving

1 2 3 40.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

grasmais

beheerd beheerdonbeheerd onbeheerd

koud normaal

Resultaten

Overlevingsanalyses

Overleving in gras lager dan in maïs, vooral in koudeperiodeOverleving

1 2 3 40.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

grasmais

beheerd beheerdonbeheerd onbeheerd

koud normaal

Resultaten

Overlevingsanalyses

Overleving1. Wekelijkse overleving; omrekenen naar totale kuikenoverleving (5 weken):

2. Op gras hebben (vrijwel) geen kuikens de (vroege) koudeperiode overleefd3. Alleen op maïspercelen met beheermaatregelen, in de (vroege)

koudeperiode lijkt de overleving redelijk4. Overall overleving slechts 7%!

gras maïskoud 0.00 0.14normaal 0.10 0.14

gras maïskoud 0.00 0.37normaal 0.02 0.04

Iedereen bedankt!

Har

vey

van

Die

kWout van Kemenade Albert de Jong Aad van Paassen

Aad van Paassen

CoördinatorenBoeren

NestenzoekersRingersAflezersTellers

Studenten Fotografen

LandschappenNLJaap van Duinfonds

Bettie WiegmanfondsPrins Bernhard Cultuurfonds

Leden Vogelbescherming Nederland