1

ފރޟ ރދއގ ޝރޢ ޙކމތއ

ލއނ

عيد ـي سـيم علـد شهـمحم

2

ފހރސތ

ރދއގ ތޢރފ * ރދއގ ޝރޢ މނ * ރދފރޟކރއވކމގ ދލލ * ރމޟނމހއ އމހގ ރދއގ މތކނ * ރދ ވޖބ ވމގ ޝރޠތއ *ޙ ވމގ ޝރޠތއ * ރދ ޞއ ރދއގ ރކނތއ *ރދ ފސދކރކނތއތކއ އއއ ގޅފއވ އހނހނ ބއއ *

ޙކމތއ ރދއގ ކއފރ * ރމޟނމހގއ ނހފއ ދކށލ ރދ * ރދވރއ އށ މކރހވގނވ ކނތއތއ * އތރހއޓށ ވސލވޔސ ރދ ނގއލ ތކތ * ރދވރއ ކރނ ސނނތވގނވ ބއއކނތއތއ * ރދވރޔ ދކށލނ މސތޙއބ ބއއކނތއތއ *

ރދވރޔއށ ބނނތރ ސޅސ ސވލއ ޖވބ*

3

بسم اهللا الرمحن الرحيم ، و الصيام و جعله من أركان اإلسالم لحمد هللا الذي كتب عليناا

دنا محمد و على آله و صحبه و ، سيرسالة ربه بلغ الصالة و السالم على من عد : ب، و سلم

އހނހނ އނމތތކގ މހނގ މއޗށ ރދ ފރޟކރއވނފދއނ ޙއމދގފނގ އނމތގ މހނ هللا މތ ގ މއޗއވސ ރދ މ

. . އއ އކލނގ ކބފޅށ ބރވތވ ތޤވވރވމށވ ފރޟކރއވއވދނފހ ރމޟނމހގ ދވސތއ އޅގނޑމނނއކ ތކރރވމނދއރ، ރދއއބހގތނ ބނނވދނ މޢލމތ ތކއ ވމކ ކއރ

. ކމކވރދ މސ ގތވމނ އނނތވ، އޅގނޑ މ މޒމނ ، ކމނމހނ

ޚއޞކށލނ ރދއއ އގ ބއއ ޙކމތކއ، އދ ފޠރ ޒކތގ މއޗއ . މތ ގ هللاވސ ކނމވސ ވރކށ އލ އޅވލވތ މސއކތ ކރހށމވ

. ޙޟރތނ ތއފޤ އދ ޙލގއ ފ ށމވ

4

ރދއގ ތޢރފ މލފޒގ ' الصيام" ރދ " އކ ޢރބ ލފޒއ ކމގއވ '

. މލފޒ . ޢރބ ބހގއ މލފޒގ މނއކ ހނހރމވ ދވހ މނއވވނ އޔތގއ 26 ޤރއނގ މރޔމސރތގ ތ ހނހރމގ މނއގއ ކރ

.ތޢهللا فإما (( ލ މރޔމގފނށ ވޙކރއވ މބސފޅއއސފއވއވفـلن أكلم اليـوم صوما تـرين من البشر أحدا فـقولي إني نذرت للرحمن

: )) إنسيا ށވރނ '' ކމނ އށ މހކ ފނއޖނމ ބނށވ! ހމކމނއކ

އހރނ މހރ ރޙމނވނތ ރސކލނގ ކބއށ ރދހފމށ ނދރ ''. ގނގނނވ! ވމ އދ އހރނ، އއވސ މހކއ ވހކދއކއ އޅކނނތމވ

. މއޔތގއ މލފޒގ މރދކ ވހކ ނދއކއ ހނހރމވ

ނމޢ ރދއގ ޝރ ޝރޢތގއ ރދއކ ފޖރލއސރނ ރދހފމގ ނޔތގއ،

. އރއއސއޖއމށދނދނ އރދ ގއލއފނވ ކނކމނ މނވގނހރމވ

ރދފރޟކރއވކމގ ދލލ ރމޟނމހގ ރދއކ ފރޟ ރދއއކމށ ކރތ ޤރއނއ ، ކރތ

. ކރތ ޤރއނ:ރސލގ ސނނތއ އނމތގ އޖމޢގއ އއސފއވއވ

الصيام كما كتب على الذين يا أيـها الذين آمنوا كتب عليكم ((

5

ނވ! މނއކ " އ އމނވ މހނ 183البقرة: ))تـتـقون من قـبلكم لعلكم

، ތޔބއމހނގ ކރގ މހނގ މއޗއ ރދ ފރޟކރއވނފދއނ. އއ ތޔބއމހނ ތޔބއމހނގ މއޗއވސ ރދ ފރޟކރވއޖއވ

'' . ތޤވވރވމއޓކއވ

ކރތ ރސލގ ސނނތ

އ ރދއ ބހގތނ ކރތ ރސލގ ވރށ ގނ ޙދޘފޅތކގވރދވފއވއވ. އގތރގއ އނމ މޝހރ ޙދޘތކގ ތރއނ ޙދޘއ

. : وسلم عليه اهللا صلى اهللا رسول قال މތނގއ ބޔނކށލނމވبني اإلسالم على خمس، شهادة أال إله إال اهللا و أن محمدا رسول ((

)).الزكاة، و صيام رمضان، وحج البيتتاء اهللا، و إقام الصالة، و إي

މބސފޅގ މނއކ : '' އސލމދނ ބނވފއވނ ފސކމއގ މއޗށވ. هللا ގ އއކއވނތކމށ ހކވމއކ މޙނމދގފނ هللا ،އއ

. ރމޟނ މހ ގރސލކމށހކވމއ، ނމދޤއމކރމއ، ޒކތދނމއ''. ރދހފމއ، ގފޅއ ޙއޖވމވ

އނމތގ އޖމޢ

ރދމހގ ، މހނމދ ނބއޔގ ނބވ ޙޔތނފށގނ އދހމއށއއށ ، އއ އސލމދނގ އއރކނކމގއޔއ، ރދއކ ފރޟ ރދއއކމއ

ދވ އސލމނގ މއލތނބރވފއވމހއކމށ އނކރކރމހއކ ކފރވ މރތއ . މއނމތ އޖމޢވފއވއވ

6

ރދ ފރޟކރއވނ ހޖރއނ ދވނއހރ ޝޢބނމހގ ދވނއށވ . ހމދވހ އވ

ރމޟނމހއ އމހގ ރދއގ މތކނ މތކނ އނމތއ ބޔނކރއވމނ ރމޟނމސ ގތވމނ އމހގ

، قد جاءكم شهر مبارك{ : ކރތ ރސލގ ވދޅވ ބސފޅއގއވއވ، تفتح فيه أبواب الجنة ، و تغلق فيه أبواب مهافترض اهللا عليكم صيا

ياطين ، فيه ليلة خير من ألف شهر، من حرم الجحيم ، و تغل فيه الشބސފޅގ މނއކ '' ހމކށވރނ މ } ، فقد حرم خيرها

. هللا ބރކތތރވގނވ މއސރއ ތޔބއމހނގ ގތއ އތވއޖއވ. އދ ތޔބއމހނގ މއޗއ އމހގއ ރދ ހފނ ފރޟކރއވއފއވ

ރތއ އމހގއ ސވރގގ ދރކޅތއ ހޅވއވ، އދ ނރކއގ ދ. އމހގއ އނހސ ، ބނދކރވއވ، އދ ޝއޠނނ ކސތޅއޅވއވ

ޙރމވއޖމހ . އރގ ހޔކމނ މ ، މއސރށވރނ ހޔކނބޑ ރއއވއވ'' . ފހ ހމކށވރނ މޙރމ ވއޖއވ

ޙމދއ ޡ ރވކރއވ އލއމމ އ ލއމމއނސއއއ، އ، މޙދ . އލއމމލ ބއހޤއވ

އދ ރމޟނމހގ ރދއއބހގތނ ކރތ ރސލ

. ޡކރއވފއވއވ من صام رمضان إيمانا واحتسابا غفر له ما تقدم { ޙދ: '' } من ذنبه ގ އއކއވނތކމށ އމނވމއކ އކލނގ هللا މނއ

7

. ހޟރ ތނ ސވބއ ދރމ އދ ޙލ ރމޟނމހ ރދހފއފމހ ދނނށވ''. އމހގ އސވ ގސފއވ ފފތއ ފހވއޖއވ

. ޡ ރވކރއވ އލއމމލ ބޚރއއ، އލއމމ މސލމވ މޙދ

ރދ ވޖބ ވމގ ޝރޠތއ

ތކކ:ރދ ވޖބ ވމގ ޝރޠ އސލމކ ކމގއ ވނ -1 ބލޣވފއވނ - 2 ބއދހރނ - 3 ރދހފމށ ކޅދނވނ -45 - . ޤއމވހރ މހކކމގއވނ ( ދތރވރއކ ކމގއ ނވނ ) މއވ

މހނކމނ، ކފރމހއއ، ކޑކއޖއއ، މޔމހއއ، މސތވފއވ ކޅކނބޑކމއޓކއޔއ، ފސހނވފދ ބއޔއހރކމށޓކއ ރދ މހއއ، މސ

ނކޅދފއވ މހއއ، ދތރވރޔއއ މބނވނ އނމނގ މއޗއ ހފމށ .ރދ ވޖބ ނވހއޓވ

ރދ ޞއޙ ވމގ ޝރޠތއ ޙވމގ ޝރޠ ތކކ : ރދ ޞއ

.އސ -1 ލމކ ކމގއވނ2 - . ބއދނފލއހރނ3 - . ޙއޟ ނފސފދ ކނކމނ ޠހރވ އނނ4- . .) މއވ ވގތވނނ ( ފރޟ ރދ ނމ ރމޟނމހށ ހނދބލނ

8

ދނފހ ކފރވފއވމހ އއ، މޔވފއވ މހއއ، ޙއޟ، . ނފސވރޔ އއ، ވގތގކރނ ޙއއނވނއވ ރދ ހފ މހގ ރދ ޞއ

ރދއގ ރކނތއ

ރދއގ ރކނތއ ތނކވ. ފރޟ ރދއށ ރގނޑ ނޔތގތނ. -1ހފރދ ޢއޔނކޅއނ ( ޢއޔނކޅއމކ އރދއކ ފރޟރދއއކނ - 2

. ނވތ ސނނތ ރދއއނމ އކނވސ ނޔ ތނ ޢއޔނކޅއމވ. ދލނ ކއމކ . ދލއނނވ ނޔތގ މޙއލކ ހތވޝރޠއނނކމށ ޝފޢ މޒހބގ އނމ ބޑ މޖތހދ ޢލވރއއކމގއވ އލއމމނނވވ އކލގފނ ލއވ ރވޟގއ

. ބޔނކރއވފއވއވ. ރދގއލ - 3 . މއވ ކނކމނ ދރވގތނ

ބއއ ޙކމތއ އއއ ގޅފއވ އހނހނ ރދ ފސދކރކނތއތކއ ދނފހ ރދ ގއލ ކނކމގ ތރގއ ހށގނޑއ އއޗއ ވސލވނހރ ދރތކގތރއނ ދރކނ އއޗއމހގ އތރހއޓއ

. ވސލވ އޖނމ ރދގއލދހއޓވއދ ހމ އހނމ ދދރނކރ ދރކނ ބސކރމގ ގތނ

ނވތ އކނފރއ އނގޔއ ނވތ ، އތރހއޓއ އއޗއ ވސލކރމއ . ނފތއ ފނލ ހނދ، އތރހއޓއ ވޞލވއޖނމ ރދގއލދހއޓވ

9

މކށ އނގޔށ ނވތ ނފތއ ފނލމކއނލއ މދކމކނކރ ފރއހ . ކމކނ ފނފދއ ވޞލވޔސ ރދ ނގއލނއވ

އދ ހމ އހނމ އއޗކނ ވސބލވނނއ، ވހއގ އސރ . އދ ހމއހނމ އއޗ ކނ ރހބލނ ބލގތރއށ ވނސ ރދ ނގއލނއވ

އޅމގތރގއ އއގ ރހ ކރތރއށ ވސލވޔސ، އދ ލނނ ކ ދނނއރ އގ ރހ ކރތރއށ ދޔޔސ، ނވތ ހޅވގނވ ދރއނނ ތނކނ . މސލކށ ލލގ އޅއދނގ އސރ ވޞލވއއޗކނރދ ނމގއލނއވ

ރއށ ފބޔސ ނވތ އސތށގއލ ތލގ އސރ އސތށބޑނ ކރތ . ހށގނޑށ ވސލވޔސ ރދ ނގއލނއވ

. އދނވރކމއކ ބހމނ މނ ފއބއފނމ ރދގއލދހއޓވއ ނމވސ ފކރކރމނ، ނވތ ލދވތތނއ ބލއގނ، ނވތ ނދގ

. އދ ހމ އހނމ އމހގ މނބރވޔސ އމހއގ ރދނގއލނއވރހމކއނލއ ގދކމށ އނގޔއ އއޗއ އޅއ ކއވއފނމވސ

. އދ ހމ އހނމ ހނދނނތވގނ ކއމއ، އދ ރދނގއލހއޓވ.ހނދނނތވގނ އނބމހއކ އނދދނކރއސ ވސ ރދ ނގއލނއވ

. އދ އލއމމއނވވ ފޖރ ނލހނ ހވނޏ ކއނ ހޔވނއވ . ވދޅވފއވ ގދބހގ މއޗއ، ފޖރލމމދ ޝއކވޔސ ކއނ ހޔވހއޓވ

. ދނފހ ފޖރލމއމ ދ ނވތ އރއއސމމދ އހނ އސލކ ރގނޑ ވމވއޖތހދކށ ކއނމ މ ދނނވ ތމގ ފކރނ ފޖރނލއހތއ، ނވތ އރ އއސއޖ ހތއ ކއފމށފހ އމހގ އޖތހދ ރނގޅ ނނކނ އމހ އށ

. ފހނ ބޔނވއޖނމ އމހގ ރދ ބޠލ ވދހއޓވހ އމހ ކއއޗހ އނގއގއ ވނކށ ފޖރލއފނމ، އޙލގއ އ ފ

. އކއމނ އތކޅއވޔސ އއލއލފނމ އމހގ ރދ ޞއޙވނއވ

10

. އދ އމހ އށ އގމކއނލއ ދރވއލއފނމ އމހގ ރދ ޞއޙނވހއޓވރތރއށ ދޔސ ރދ ނގއލނ ކމށ ޝފމޒހބގ އއނ އތކޅއ ކ

. މޖތހދ ދނނބކލއކމގއވ ނވވ އމމ ރއޟގއ ބޔނކރއވފއވއވފހ އނބމހއ އކ ޖމޢވނ އއވ ފޖރލއފނމ އދ އޙލގއ

ޙ . ފޖރލއފކނ ނދނހރ ލހލއފނމ މނފބޔސ ރދ ޞއ ވހއޓވ. ލސވއތސ އނގނހނދ ނގޅއލއފޔސ ރދ ބޠލވދހއޓވ

ރދއގ ކއފރ

ރމޟނ މހ ދވލ ޝބހއއނތ ޖމޢކށ ރދ ފސދކރމހގ . ފހ ޖމޢވނ މއޗއ އރދ ޤޟކރމއކ ކއފރ ދނނ ވޖބވ ހއޓވ

. ނނކމކނ ރދގއލވލއފމހގ މއޗށ ކއފރދނނ ވޖބ ނވހއޓވ ،މގތނ އމއލއށ އދނފއދމގ ސބބނ މނބރވޔސ ނވތ

ނކނ ފކރކރމގ ސބބނ ބރވޔސ ކއފރއއ ދ ،ތނއބލއގނ ނވތ. އހނ ކއފރ . އމހގ މއޗއ ވޖބވގނވނ އރދ ޤޟކރމވ ނޖހނއވއކ ހމ އކނ ރދމހގ ޙރމތ ކނޑއ ޤސތގއ ޖމޢވ މހގ މއޗށ . އނނ ކމކނ ކއފރ ދނޖނނ ކމއ އތ ކމއކމގއ ނއޞގއ ވތއވ

. އއސފއވކމށ އނގފއއ ނވއވރމޟނމހގ ޤޟރދފދ، ރމޟނމސ ނނ ، ނދރ ރދއއ

މހއގއ ހފ ފރޟރދއއ ނވތ ސނނތ ރދއއ ޖމޢވމކނ، . ފސދކޅޔސ ކއފރއއ ވޖބއނމނނވ

ހރފއ ޤސތގއ ޖމޢވޔސ އއމ އދ ދތރ ވރޔ ރދއށ . ޞއޙކނ ބޑ ބހގއ ކއފރދނނ ވޖބ ނވހއޓވ

11

ރދއށ ހރފއ ހނދނނތވގނ ކއމށފހގއ އކމނ ރދގއލދނކމނ ހވ، ޖމޢވމނނއ، ނވތ ރދއށ ނޔތ ގތމށފހ

ކމށ ހކށ ޖމޢވ ފހނ ފޖރލއޖކނއކއޖނމވޔސ ކއފރ ފޖރނލ . ދނނ ވޖބ ނވހއޓވ

ދނނށވ! ރމޟނ މހގއ ރދއށ ހރ ކރ ޝބހއއކމގއވ ރ ޖމޢއކ ރގނޑނ ބއއ ހރކމއ، ފޖރލއޖކމއމދ ޝއކވޙލގއ ކ

ޙ ބހގއ ޖމޢވމގއ ކއފރ . ދނފހ އނމ ޞއ ޖމޢ ފދ ޖމޢއވ . ދނނހރ ފރހނގ މއޗށވ

ފހ ރދމހގއ ޢމދނ ގސތގއ ރދ ވއލއފނމ ދނ ބކ . އތބއގއ އމސކށ ހރމއކ އރދ ޤޟކރނ ވޖބވހއޓވ

އދ ހމ އހނމ ރމޟނމހގ ރދއށ ރގނޑ ނޔތގތނ އޅއފމހގ މއޗށއ، އރއއސޖހތއ ރދވލ މހގ މއޗށއ، ޝޢބނމހގ ތރސވނ ދވހކ ރދމހގ އއވނ ދވސކނ އމހއށ

ޔސ ނވތ ނފތއ ފނލމގއ މބލޣ ބޔނވއޖމހގ މއޗށއ ، އނގކރމގ ސބބނނ އތރހއޓއ ފނ އސވގނ ފއބއޖމހގ މއޗށއ، މއނމނގ މއޗއ އފއތވ ރދ ޤޟކރމއކ، ދވހނ ބކ އތބއގއ

. މހނ މއނ ކނމ ކމ އ ވދޔއ އމހގ އމސކށ ހރނ ހއޓވ . أعلم هللا وއހމލނނވ

ރދ ނހފއ ދކށލ ރމޟނމހގއ

. އއ : ރމޟނމހގއ ވއލރދ ހއކވ

12

. އއ -1 ރދވއލނވޖބވ އވއލ ރދ ޤޟކރނ ވޖބވ ރދއވ. ޙއޟވރޔއއ، ނފސވރޔގ ރދއވ

. އއ ދތރވރޔގ ޤޟ - 2 ކރނވޖބވމއކ ވލނ ހޔވ ރދއވ . ރދއއ، ބލމހނގ ރދއވ

. އއ ތމނނމހކގ - 3 ފދޔދނމއކ ޤޟކރނވޖބވ ރދއވ. މގ މސލކ މއޗއ ގއލމއ ލބދނކމށޓކއ ދކށލވރދއވ

ނގ ބނޑގއވ ދރފޅށ ގއލމއލބދނހނ ހވގނ މއމހ އ . އމއމހ ދކށލރދއވ

ޤޟކރނ ވޖބނވ، ފދޔދނނ ވޖބވ ރދ، މކނހރ -4ރދހފމށ ނކޅދއޖ މސކޅކނބޑވފއވ މހއވ، މމހ ރދ

. ވއލނ ހޔވ، މއދ ދނނ ވޖބވ ހއޓވ. މރދތއ - 5 ފދޔ ދނނވޖބ ނވ ޤޟކރނ ވޖބވ ރދއވ

. މސލކށ ހނދނނތ ނޔތ ނގނނ މހއއ، ޖމޢވނ ގނއވ

ނނފދ ކމކނ ޤސދގއ އމދނ ރދ ވލ މހފދ މސމހނގ . ފހ ޖމޢވޖނމ އމހގ މއޗއ އރދ ޤޟކރމ އކ ރދއވ . ކއފރ ދނނވޖބވގނވއވ

. އއ މޔމހގ -6 ޤޟއއވޔސ، ފދޔއއވޔސ ދނނ ވޖބނވނރދއވ، އއ އމހ އކ އސލގއވސ ތކލފ ލބގނނވ

. މހކށވތއވ

13

ވގނވ ކނތއތއ ރހރދވރއ އށ މކ މހނނށ ނބއ ބސގވނ -1 ރދ ވއލނ ލސކރނ - 2. ހފއފއދނމ ކއއޅދރއއ ގނގޅ މނމ އށ - 3 ދތނއއޗހ ހފނ

ރދހފއގނ ނތ އކނ ކށދނ އހނ މހކ ނވނމ އ މނމ .އށ އކނ ކރނ މކރހވގ ނއނވއވ

4- . އއޗތގ ރހބލނ5 - . ކވޖހނ. ދނނށވ! އމމއނވވ މމއސލ ރއޟގއ -6 ނރގއސނ

ބޔނކރއވފއވނ، އއ އއލކނބޑވގނވގތއ ޚލފކމއގ . ގތގއވ

ނ، ފހ އނބމހ ގއގއ ބސދބ ،ޝހވތތރކނ ނހލ މހ - 7 ޝހވތ ހލދނނމ އކނކރނ ހއދވގނ ނވއވ.

. ފހ ބލނ ޙރމ ތނއ ބލމކ -8 ޝހވތއކ ހލލތނއބލނ. ޢމދނ ހރމ ކމކވ

ވސލވޔސ ރދ ނގއލ ތކތ ށ އތރހއޓ

. ނމވސ މގ ތރއނ ބއއކނތއ ބނވ ހގއޖ އވ . ހނދނކޅއމށއ، އތރކރމށ ބނނވތ މވހކ ގނއއވ

14

ދނނށވ! އމހގ ރހމކއ ނލއ، ނވތ އއ ޙރމކމއކނ ނގހރ، ނވތ ހނދނނތމނ ވޔސ އތރހއޓއ އއޗއވސލވޔސ

. ރދ ނގއލހއޓވހމ އހނމ ފލވއލނ ނކޅދއގ ކއތކޅއގ މތނ އދ

. އދ ހމ އއއކ ކޅހނގއގނ ވސލވ އއޗހނ ވސ ރދ ނގއލނއވ. އދ ހމ އހމ އތރހއޓއ ހރފސ ވސލވޔސ ރދ ނގއލނއވ

ރ ފދ އއޗއ ކރތރއށ ވސލވޔސ މދ، އނގ ހޅވއގނ ހއޓ، މހ . أعلم هللا وރދ ނގއލނއވ

ރދވރއ ކރނ ސނނތވގނވ ބއއކނތއތއ

. އއ : ރދވރޔކރނ ސނނތކނ ގދވގނވ ތނކމއވއވ1- . ހރކއނ ހރކއނ ފސކރނ - 2 ރނ ރދވލނ އވސކ - 3

: ޡކރއވފއ ވއވ ކރތ ރސލ ޙދ

تسحروا فإن في السحور بركة ، وال يزال الناس بخير ما عجلوا { މބސފޅގ މނއކ : '' ތޔބއމހނ } الفطر ، و أخروا السحور

. އދ (ރދވއލ ވގތ އއމނ . ފހ ހރކއމގއ ބރކތހއޓވ ) ހރކށވ( ވހވސ ވގތއ ގތކށ ) ހރކއނ ލސ ކރހ ،އވހށ ރދވއލމއ

. ހނދކ މސތކނ ހޔކމނފލއނދނއވ

15

. ދނފހ އދ ހމ އހނމ ކދނ ރދވއލމކ ސނނތވގނވގތވތގއ އރޝދ ކދރ ނލބއޖމހ ފނނ ރދވލމށވސ ސނނ

. ދއވފއވއވ

: إذاكان أحدكم صائما فليفطر على { ކރތ ރސލގ ބސފޅއގއވއވމބސފޅގ މނއކ : '' }التمر ، فإن لم يجد فعلى الماء فإنه طهور

. ތޔބއމހނކރ މހކ ރދއށހރއޖނމ އމހ ކދރނ ރދ ވއލހށކމ ވ . ދނފހ ކދރނ ރދވއލނ ނލބއޖނމ ފހ ފނނ ރދވއލހށކމވ. ( މގ މރދކ އހނތކތގއ ނތފދ، ފހ އއ ޠހރ ކރ އއޗކވ

( . ޠހރކމގ ސފތއ އގއ ފރހމވގނވ އއޗކވއކ މފދއނ ދޢކއނވސ އދ ހމ އހނމ ރދވއލމ

. اللهم إني لك صمت ، وبك آمنت ، و { ސނނތވގނވއވ'' އ }عليك توكلت ، وعلى رزقك أفطرت މދޢގ މނއކ

ހއދވއބޑކރއވ ރސކލއކ ! މއޅ އބރސކލނގ ކބފޅއ . އދ އބރސކލނގ . އދ ރދހފމއވ އށ މއޅ އމނވމއވ

. އދ އބރސކލނގ ދއވ ރޒގނ ރދ އބރސކލނގ އށ ވކލކރމވ ''. ވލމވ

އދ މނނސވސ ތމއށއ، ތމގ މއނބފއނނށއ ކ ހޔކމގ އނބދރނނއ އނމހއ އސލމނނށ، އވގތގއ ހޔދޢކރމ

. . އދ އވގތކ ދޢ އޖބކރއވ ވގތއވސ މއވ ތރއނވ ކމކވ

16

ރދވރޔ ދކށލނ މސތޙއބ ބއއކނތއތއ

ރދއށ ހނނމހ ދކށލނ މސތޙއބ ކނކމގ ތރގއ، ލދނފދ މހކނމ އނބމހ އ އކ ކވޖހމއ، ނރގއސމއ، ޝހވތހ

ލބކޅއމއ، ރދ ބޠލނވޔސވސ ރދއގ އސލ ޙކމތއ އރރނވފދ ކނތއތއ ކރމއ، ކއމގ ރހބލމއ، ދތނ އއޗހ އފރމއ،

މއ، ދބއޑވނމއ، މރވސދވއއޗތގ ވސބލމއ، ޣބބނމއ، ދގހދމފދ ހރހކމކނ ސލމތވހރ ރދ ފރހމކރމކ ރދވރއގ މއޗއ . ފހ މކނތއތކއ އރއގތނ، ރދއގ ޙކމތ ސނނތވގނވ ކމކވ

. އފދ މހކ ކއނބއނ ދކށފއ ތމ މހރ ރދއށބނ ގއލ ދޔއއވ . ހރމކ ފއދއއ އތ ކމއނނވ

އސވދޔއ އސލމދނގ މތވރ ރކނ ކމގއވ ފރޟ ރދއ . ބހގތނ އޅގނޑ ބޔނކރ ވހކތކކވ

17

ރދވރނނށ މހނމ

ސޅސ ސވލއ އގ ޖވބ

ޙއމދގ އށ ޙމދކރމ هللا ކރތ . އދ އޅގނޑމނގ ލބވތ ނބއޔ މ ވ

ފނށއ އކލގފނގ އޞޙބނނށއ އލބއތނނށ ޞލވތ ސލމ . ލއވމށ އދ ދޢ ދނނވމވ

މފރޞތގއ ރދވރޔއށ މހނމ ބއއ ސވލތކގ ޖވބ ހށހޅލމގ . މޖވބތއ އކލވލވފއވ ތޔ ބފޅނގ މނކމތ އފވރކ ނ ލބގނނމވ

ޚގ ދރސއއ އސލމ ވބސއޓތކނ ހދފއވ މޢލމތއކ އސލމ އ . ފޤހގ އލގއވ

ގ ފތއ އކލނގ ރސލގ ސނނތއ، هللاމގއވ އއވސ ނކތއއ ތގ ދނނބކލނގ އޖމޢއ ޚލފވފއވކމށ ސބތވއޖނމ އނމ

ގ ފތއ ކރތ ރސލގ هللا އނކތއއގއ ކޅފއ ޖއސވށވ! އދ ޕވށވ! އފދ ކމއވނމ އއ އޅގނޑށ ނގގނ ނވތ ސނނތގއ ހއ

.އދ ރނގޅ ގތ އޅގނޑށ ވސ ވދޅވ އޅގނ ބޔނކރވފއވ ކމ ކވ . ދއވށވ

. ތޔބފޅނގ އޅގނޑ މސއކތކށފއވނ ދނގ ޙކމ ބޔނކށ ދނމށވ. އޅގނޑގ އޚލޞތރ ދޢތއވނ ތޔ ހޔދޢ އށ އބދވސ އދމވ

18

ޚތނނއކގއވ ރދއގ ހރހ ބރކތއ އސލމ هللا . މތ އޚނނއ އ . . އމނ އއމތއ މނވރ ކރއވށއވ

ފރޟ ރދއގ ނޔތ ދލނ ކޔމކ ލޒމކމއހއޔވ؟ - 1

. ދލނ ނޔތ . ނޔތ ގނނނވނ ހތނނވ ޖ. ނޔތގ މޙއލކ ހތވ. ދލނ ނޔތ ކޔމކ މސތޙއބވގނވ ކޔނ ލޒމވގނ ނވ އވ

ކމއކމށ ޝފޢ މޒހބގ ބއއ ޢލމވރނ ވދޅވ ނމވސ މޙއޤޤނ . . އއ ލޒމވގނވ ކމއނނވ ވދޅވގތނ ނމ، އއ ބލކށ ރއޔކވ

ގނވނއވ. ފރޟ ރދއށ ނޔތ ހތނ ރދއށ ޢޒމ ކނޑއޅމނ ނޔތ . ގތނވނ ރގނޑގއވ

ރގނޑ ފޖރލމގ ކރނ ރދއށ ނޔތ ގނފއ ފޖރގ ކރނ ކއފ - 2

ނމ ރދއށ އސރއ ކރނ ހއޔވ؟

ޖ. ފޖރ ލމގ ކރނ ނޔތ ގނފއ، ފޖރލމގ ކރނ ކއމކ . މއސލއކށ ވނ . އމހއގ ރދއށ އސރއ ނކރނއވ މއސލއއނނވ

. . ފޖރގ ފހނ ކއފ ނމ ރދ ގއލނއވ ފޖރގ ފހނ ކއ ނމއވ މ ގތއގއ ރދ ހފނ ހރ ކއމކ ނލއވ. މކމގއ ދނގ އ އޅގނޑ ޢ - 3

ކ ކބއހއޔވ؟ޙކމ ޙއބ ވގނވ ކމއކމގއ ދނނބކލނ އއތ ފޤ ޖ. ހރ ކއމކ މސތ

. . ނމވސ ހރ ނކ މހ އކށ ފފވރކމއ ނތވ ވވޑއގނނވއވ. އކލގފނ ދނނށވ! ހޔކނވނ މތ ނބއޔގ ސނނތގއ ހފމގއވ. ފހ ހމ ކށވރނ . " ތޔބއމހނ ހރ ކށވ ޙދޘކރއވފއވއވ

19

." އހނ އއގ ސބބނ ރދ އށ ހރކއމގއ ބ ރކތ ލއވގނ ވއވ. ވމ ހނނ އރ ހށގނޑށ ވރގދ ކނ ލބ، ވރބލކމނ ދރކރއވ

. ހރ ކއނ އދ ކރށވ ދވލ ދތރކރމށ ވސނއ ރގނޑ ރދއށ ނޔތ ނގނ ހރ، ދވލ - 4

ޙ ވނ ވމނ ދ ތރ ނކރމށ ނއމއ ރދ އށ ހރއޖ މހގ ރދ ޞއ ހއޔވ؟

. މހނކމނ އނގ ޖ. ރގނޑ އނ ޤޞދކށފއވނ ދވލ ދތރކރމށވޙއއ . ރދއށ ނޔތ ނގތމގ ސބބނ އނގ ރދ ޞއ ނޔތއ ނތވ

. ދވލގއ . އނ އ ރދ ނވނއވ ފރޟ ރދއށ ނޔތ ނގނވނއވ. މއ އމމއޝފޢއއ، އމމ މލކއ، އމމ ޤޟ ކރނ ލޒމ ވގނ ވއވ

. އޙމދގ ރއޔވ

ހ ގޑނ ހ ގޑނ އނޖކޝނ ޖހނ ޖހ ބލ މހ އށ ރދ - 5 ދކށލވދނ ހއޔވ؟

ބއޔށ ޝފ ނވތ ފރވ ލބދނ ކމށ ބލވ ބއޔއހރ ބލމހ ޖ. އ. އއ ބލނ ސލމތވމނ ރދ ޤޟކރމގ އށ ރދ ދކށ ލވދނއވ. ނމވސ އނ . މހނކމނ ތޔ ބލމހއށ ރދ ދކށލވދނއވ މތނނވ

. ބލނ ސލމތވމނ ރ ދ ޤޟކރނ ވޖބވގނ ވއވ

20

ރދ އށ ހއޓ ހޑ ލއފ މހގ ރދ ގއލނ ހއޔވ؟ - 6." އމއލ ޖ. އބ ހރއރތގފނގ އރހނ ރވވގނވ ޙދޘއގއ ވއވ. ނމވސ ހ ޑ އޚތޔރކ ނލއ ހޑ އތވއޖ މހގ މއސލއއ ނތވ

". ގނސގނގނ ހޑލ މހ ރދ ޤޟކރނ ހއޓވ ފޖރލމ ވދގނ ޙއޟނ ޠހރ ވއޖ އނހނ އށ އދވހގ ރދ - 7

ލބނ ހއޔވ؟ޖ. ފޖރގ ކރނ ލ މނވއޖނމ، ހނއގތނ ލސކރޔސ އނ އށ

. އ . ނމވސ ފޖރލމގ އދވހގ ރދ ލބނއވ ޙ ވނއވ ނގ ރދ ޞއ . ފހނ ލ އތވއޖނމ އދވހގ ރދ ހފނ އނ އށ ހއދވގނ ނވއވ

އޅގނޑ ވހއ ރދ މހގ ކރނނވ. ނމވސ ރދ މހގ ފރތމ - 8

ސ ސޅސ ހމ ނވއވ. ވމ ހފތގއ ނފސ ކމގ ލ ކނޑއޖއވ. ނމވ

އޅގނޑށ ރދމހގ ބކ ރދތއ ހފދނ ހއޔވ؟ޖ. ދނނށވ! ވހއމ ވދގނ އނނ ނފސކމގ ލގ ދގ މއދތކ . އއ . ކނޑއޅގނވ ކރ މއދތއ އގއ ނވއވ ސޅސ ދވހވ

. މހނކމނ ނފސކމގ ލ ހއޓމ އކ ރދ ދވހނވސ ހއޓދނ އވ . . ސޅސ ދވސ ވނދނ އނތޒރކރމއ ނތވ ހފނވއވ

ރމޟނމހގ ދވލ ޤސތގއ ޖމޢވ މހގ ޙކމކ ކބ؟ އދ ކއފރގއ - 9

ކނދނނ ވޖބވ މސކނކ ކކ ހއޔވ؟ ރޟ ރދ މހ ޤޞތގއ ޖމޢވއޖ މހގ މއޗއވނ އ ރދ ޖ. ފ

. ކއފރ އކ އޅކ މނވނ ކރމވ، މކމށ ޤޟކރމއ ކއފރ ދނމވ

21

. މކމށ ނކޅދއޖ ނކޅދއޖ މހ ޖހޖހގނ ދމސ ދވހ ރދ ހފމވ. މސކނކ އނގ އސސ މހ ފސދޅސ މސކނނ ނށ ކނ ދނމވ

. ބނނތއ ފދ މނވރށ ނލބ މހއވ މތނދ ބޓނ ދތރކރ މހއކ އނދގލކ ކރމތވމއ ނތ ދތރކރ - 10

މހކވ. މފދ މހނނށ ދތރމތގއ ރދ ދކލވދނހއޔވ؟. އކނ އތ ޖ. ޝރޢ ގތނ އނ އށ ރދ ދކށލނ ހއދވގނވއވ

. މތނދ ބޓއގއވޔސ، ކނޑ ބޓއގއވޔސ، އނގ އމއލ އޚތޔރގއވއއގމ ދއވ އއޗއގއ ވޔސ، ޖމލއގއ ވޔސ މކމގ ޙކމކ އއ

. ރދ ދކށލމ . އ ޙކމކވ ކ ދތރވރޔ އށ ދއވފއވ ލއފސހ ކމކވ. އނ ރދ ދކށފ ލއ ފސހ ކމގއ ހފމކ އނގ އޚތޔރގއވ ކމކވ

. ނމ، ފހނ އ ރދ ޤޟކރނ ވޖބވ

މކ ރސޓރނޓތކއ، ސއ ހޓތއ ރދމހގ ދވލ ހޅވފއ ހރ - 11 ކނކހލ ކމއ ހއޔވ؟

. ރސޓރނޓތކއ ޖ. ރދ މހށ އޙތރމކރމކ ވޖބވގނވ ކމކވސއހޓތކގ ވރނ އތނތނ ރދމހގ ދވލ ހޅވފއ ބހއޓއގނ

. ރދ ވއލ ވގތށ ތއޔރ ކރމށޓކއ ޢޞރގ ފ ހނ ނވނއވ . ހޅވމކނ މއސލއއ ނތވ

22

ފރޟ ރދ ހފމނ އސވ ގސފއވ ފފތއ ފހވނ ހއޔވ؟ - 12. " އމނކމ އކ، ގ هللا ޖ. ކރތ ރސލ ޙދޘކރއވފއވއވ

ޙޟރތގއވ ޘވބ ދރމއށ އދގނ ރމޟނ މހ ރދ ހފއފ މހގ " . އސވ ގސފއވ ފފތއ ފއސވ ދއވއވ

މހކ ރދ ހފއވ. ނމވސ އނ ނމދއ ނކރއވ. އނގ ޙކމކ - 13

ކބއތއވ. . އޅގނޑ ޖ. އނގ ރދ ޞއޙވނ ކމގއ ބއއ ޢލމވރނ ވދޅވއވ

. އނ އވނ ނރއ . އހނ ނމދކ ދނނވމވ ކތރކނ ބޑ ޙލތއގއވ. ނމދ ޤޞދގއ އޅއފ މހ ކފރވދނ ކމގއ ދނގ ތނބވ. ޤޔމތ ދވހ އނމ . ވމ އނގ މއޗއވނ ތއބވމވ އއސފއވއވ

. ނމދނ ފއލ ވއޖމހގ އހނހނ ފރތމ ޙސބ ބއލވ ޢމލކ ނމދވ. ޢމލތއ ފއލވދނތވ

ޕ ހފނޖހ ފރޟ ރދއއ ވއވ. - 14 ޕ ނޔވ އރ ބއ އޅގނޑގ ބއ

ބއޕގ ބދލގއ އޅގނޑށ އރދ ޤޟކރވދނހއޔވ؟. ޖ. އމމ ބޚރއއ މސލމ ޢއޝތގފނގ އރހނ ރވކ ރއވފއވއވ

. " މހކ މރވ ސލމއ ޞލވތލއވ އތރ އކލގފނ ޙދޘކރއވފއވއވއރ އނ ހފނޖހ ރދއއ ވނމ، އނގ ވރތވރޔ އނގ ފރތނ އރދ

" މޙދޘއނ ބޔނކރ ގތގއ މއޔތ ހފނޖހފއވ ވޖބ ހފނ އވ . ރދއއ އނގ ބދލގއ އނގ ވރތވރޔކށ ހފދނއވ

23

ސނޓ ނވތ އތރ ނވތ މރވސ ދވ ސއބނ ފދ އއޗހގ - 15 ވސޖހމނ ރދ ގއލނ ހއޔވ؟

ޖ. ސނޓ، އތރ ފދ މރ ވސދވ ތކތގ ވސޖހމކނ، ނވތ ވސބލމކނ ރދ ނގއލނއވ. ނމވސ މފދ ތކތގ ވސ ބލމކ މކރހ

. ކމއކމގއ ބއއ ޢލމވރނ ދކލއވއވ ގގއ ތރވސ ނމދ ކރވދނ ހއޔވ؟ އދ ވހ ރކޢތއވރ ގނއނ - 16

ލއލ" ކމގއ ބލވދނ ހއޔވ؟ ކރވދނ ހއޔވ؟ ތރވޙކ " ޤޔމ " . އދ އއށ " ޤޔމ ލއލ ޙ ނމދކ ސނނތ ނމދކވ ޖ. ތރވ. ޢޝ ނމދގ ފހނ ފތސ ނމދ ދތރ ރގނޑގ ނމދ ވސ ކޔއވ

ޙ ނމދ ގ . ތރވ ގއ ވސ ކރވ ކނމ ނމދކށ ރގނޑގ ނމދ ކޔއވ . . އކނ ވސ ކރވދނއވ . މސކތގއ ވސ ކރވދނއވ ކރވދނއވ. އދ ވހ ރކޢތއވރ އތރށ ވސ ޖމޢތގއ ވސ ކރވދނއވ

ޙގ މދމނ އށ . ބއއ ޢލމވރނ ވދޅވ ގތނ ތރޥ ކރވދނއވ. ގނވ ގނ ވކ ޢދދއ ނތވ. ވހވސ ކރވދނއވ، އގރވސ ރކޢތވ

. އއށ ވރ އތރށ ވސ . ތރ ވސ ކރވދނއވ ކރވދނއވ . ކރވދނއވ

ރދއށ ހރ އނބމހގ ގއގއ ބސ ދވދނ ހއޔވ؟ - 17

. ނމވސ ޝހވތ ތރކނ މތ ނކރވ މހގ ޖ. އއ ހއދ ކމކވ . މއޗއ ހއދއއ ނނވ

24

ރމޟނ މހ ރދ ހފމށ ފހ ފޠރ ޒކތ ނދ މހގ ޙކމކ ކބ؟ - 18. އއ އނގ ބލގއ އޅފއވ ޖ. ފޠރ ޒކތ ދނމކ ވޖބވގނވ ކމކވ

. ދރނޏކވ ނރމގ ވގތކ ކބ؟ ފޠރ ޒކތ - 19

ޖ. ޢދގ އއ ދވސ ކރނ، ނވތ ދދވސ ކރނ ފޠރ ޒކތ . ރދ މހގ ކރ ކޅ، ނވތ ފހކޅ، ނވތ ރދމހނ ކނމ ނރވދނއވ ދވހއގއވސ ފޠރ ޒކތ ނރނ ހއދކމގއ ޝފޢ މޒހބގ ޢލމވރނ

. ފޠރ ޒކތ ނރމގ ފހ ވގތކ ޢދ ނމދށ މސތކނ ދކލއވއވ. ނކތމގ ކރއވ

ބލޣވފއވ ދރފޅމތނ ބއޕ ފޠރ ޒކތ ނރނ ޖހނ ހއޔވ؟ - 20

ޖ. އދރފޅކ އމއލ އށ މސއކތކރ ކއޖއ ނމ، އނގ އމއލ

. މދލނ ދނނ ހޔކނ ބޑވ ފއސ އނ ފޠރ ޒކތ ދވދނ ހއޔވ؟ - 21

ޖ. އމމ އބޙނފއއ، އމމ ޙސނލބޞރއއ، އމމ ސފޔނ ޘއރއއ، ޚރއއ، ޚލފ ޢމރ ބނ ޢބދލޢޒޒއ، އމމ ޢޠއ، އއ މލކ އމމ ބ

ގ ބއއ ދނނބކލނނއ މއނމހއ ބކލނ ވދޅވނ ފއސ އނ މޒހބ . . އއ ފޤރ މހގ މޞލޙތއ ބލއއވ ފޠރ ޒކތ ނރނ ހއދކމގއވއހނ އއފހރ ގނ ކތކތ ލބމށ ވރ ފއސ ލބއޖނމ އނ އށއ

ބނނވ ޟރރ އހނ ތކތ ގތމގ ފރޞތ ބޑވގނ އނގ އބދރނނށ . . މހނކމނ ފއސ އނ ފޠރ ޒކތ ނރމކ ހއދވގނވ ކމކވ ދއވ

25

އނހނ އށ ގގއ އޢތކފށ އދވދނ ހއޔވ؟ - 22. އއ އޅކމގ ނޔތގއ ޖ. އޢތކފކ މސކތއ ޚއޞވގނވ އޅކމކވ

. މސކތގއ އނމވ ރދ އށ ހރ ލލގއ އނދނ އޅމނ ރދ ގއލނ ހއޔވ؟ - 23

. ބއއ ބކލނ ޖ. މ މއސލއގއ ޢލމވރނގ މދގއ ޚލފއ ވއވ. މއ އމމ ޙމދގ ރއޔވ. ދކލއވނ އއ މކރހ ކމއ ކމގއވ އ

. އއ ނމވސ އހނ ބކލނ ވދޅވނ އއ ހއދކމއ ކމގއވ. " އތރ އކލގފނ ރދ އށ ޢއޝތގފނގ އރހނ ރވވގނ ވއވ." މއނ ދހވނ އއ ހއދވގނވ ހނނވއގނ އނދނ ތރކރއވއވ

. ރދ ކމއކ . ލލލގ ތރއނ އތރހއޓށ އނދނއ ނދނއވ މވ . ގއލނވނ އތރހއޓށ ވޞލވ ދރކނ އއޗއ ވޞލ ވއޖ ނމއވމހނކމނ ފއގއ ހނފތ އޅމއ، ލލގއ އނދނ އޅނ ފދ ކނކމނ

. ރދ ނގއލނތވ ރގސ ފރތނ ޖހ ބހކނ ރދ ގއލނ ހއޔވ؟ފ - 25ބހކނ ބލމހ އފދ ފރވ އކށ ބނނވގނ ފރގސ ފރތއ ޖހ ޖ.

.ރދ ނގއލނ ކމގއ ގނ ޢލމވރނ ވދޅވފއވއވ އޔވ؟ކނފތށ ނވތ ނފތށ ބސ އޅމނ ރދ ގއލނ ހ - 26

. ޝއކތ ޖ. ކރތރއށ ވޞލވ ބހނ، ނވތ ފނނ ރދ ގއލނއވނތ ގތގއ ކނފތނ ނވތ ނފތށ އޅ ތކ ތކގ އސރ ކރ ތރއށ . މހނކމނ ރދމހ ދވލ އފދ ބހއ އސތޢމލ ކރމކ ޝރޢ ލއވ

26

. ރދ އށ ހރ މފދ ބހއ ބނނކށ އއގ އސރ ގތނ މނކ މކވ. އ ރދ ޤޟކރނ ޖހނއވ. ކރތރއށ ލއފނމ ރދ ގއލނއވ

ރދއށ ނޔތގތމށ ފހ ފޖރ ނލ ކމށ ހކށ އޅގނޑ ޖމޢ - 27

ނލ ކމށވ. ނމވސ ފހނ އނގނ ވއޖއމވ. އޅގނޑ ޔޤނކރ ފޖރ ގތގއ އޅގނޑ ޖމޢވ ވގތ ބނގ ގވއފއވ. ނމވސ އޅގނޑ ހނއގނގނ، ޖމޢތގއ ފތސ ނމދ ކރމވ. މކމގއ މއސލއއ އބ

އތ ހއޔވ؟. ޔޢނ ޖ. ޖމޢވ ވގތ ފޖރގ ވގތ ވނމމދ ތބ ޝއކވއވ

. އހނކމށވނ ނމ ތބގ ފޖރލއފތ ނވތ ނނތ އމދ ތބ ޝއކވއވ. އއ ޝރޢ ޤވޢދގއވނ " ޔޤނކމއ ޝއކކނ ރދ ޞއޙވނއވ

" މ މއސލއގއ ޔޤނކމކ ޖމޢވ ވގތ ރގ ނޑ އވނލވނއވ. މޙލތގއ . ފޖރލމމދ ތބ ޝއކވއވ ދމއތކމށ ތބ ޔޤނކރމވ

. ޙ ވނއވ ރދ ޞއނމވސ ޖމޢވ ވގތ ތބގ ވސނމގއ ފޖރލއފ ކމށ ބޑށ ބރވ

ނ ތއބވމއ، ހރ، ޝހވތ އގ މއޗއ ގދވ، ޖމޢވ ނމ ތބގ މއޗއވ. ތބ އވގތ ހރ ޙލއ މޅށ އނގނ ތބ ޤޟކރމއ ކއފރ ދނމވ

. އށވ އޅގނޑގ ގދށ މސކތގއ ތރވޙގއ ކރނ އގރ ރކޢތވ. - 28

ނމވސ އހނ މސކތއގއ ވހ ރކޢތ ކރއވ. އޅގނޑ ދނވ ކނ މސކތކށ ހއޔވ؟

27

ޙ ނމދގއ ވހ ރކޢތއ ވރ މދ ނކރވނ ކމށ ދށމއ، ޖ. ތރވއގރ، ނވތ ތރ ރކޢތށ ވރ ގނ ނކރވނ ކމށ ދށމކ ވރށ ބޑ

. އދ މއނ ގތއ ދކ އނކނ ކށވރކރމކ ޝރޢގ ދލލ ތކ ގހކވޙ ޙދޘތކނ ދލލކށދނ ރގނޑގ ނމދގ . ޞއ ޚލފށ ކރވ ކމކވ. ކނޑއޅގނ އއ ޚލފ ރކޢތގ ޢދދކ ތނވސ ވގނވ އއޗއކމވ. ކރތ ނވވނ ވކ ޢދދއ މކމގއ ޝރޢގއ ކނޑއޅއވފއ ނތވ

ހނ އކލގފނ އގރ ރކޢތ ކރއވކމއ، ބއއ ފހރ ތރ ރސލގ އރ . ރގނޑގ ނމދ ބހ ގތނ އކލގފނ ރކޢތކރއވ ކމށ ސބތވފއވއވ " . ސވލ ކރއވނ ހނދ، ޙދޘކރއވފއވއއވ

ދރކޢތނނވ. ފޖރލއފނ ހނ ހވއޖ ރގނޑގ ނމދވނ ދރކޢތނ " ނމ އއ ރކޢތނ ވތރކށލށވ

ރދމހގއ ވޔސ، އނނ ދވސތކގއ ވޔސ މކމގއ ވކ ޢދދއ ޙބ ބކލނ . މހނކމނ ޢމރގފނގ ޒމނގއ އޞ ކނޑއޅއވފއ ނތވ

. އނއބއ ޙލތތކގއ އގރ ބއއ ފހ ރ ތވސ ރކޢތ ކރއވފއވއވޙބ ބކލނގ އރހނ ކރއވފއވއވ. މހރހ ގތތކއ އޞ

. ސބތވފއވއވބއއ ސލފނ ރދ މހގއ ތރސ ހ ރކޢތ ކރއވއ ތނ ރކޢތނ

. އދ ބއއ ބކލނ ސޅސ އއ ރކޢތ ވތރ ކރއވފއ ވއވކރއވފއވއވ. ޝއޚލއސލމ އބތއމއޔއއ އހނހނ ދނނބކލނ . އދ މކމކ ތނވސ މޚބރތއ ސލފނގ ކބއނ ނޤލކރއވފއވއވ

. ވގނވ ކމއ ކމގއ ޝއޚލއސލމ ބޔނކރއވފއވއވ

28

. ކޔވނ ދގކށ، ރކޢ ސޖދ ޚލއސލމ ބޔނކރއވއވ އދ ވސ ޝއ. ކޔވނ ކރކށ ދގކރނމ، ހޔކނބޑ ރކޢތތކގ ޢދދ މދކށލމވ

. ރކޢ ސޖދ ދގ ނކރމހ ރކޢތތކގ ޢދދ އތރކށލނ އވކރތ ރސލގ ސނނތ ދރސކރމނ އނމ މތ ގތކ އގރ ނވތ ތރ . އއ އތރ އކލގފނގ ޢމލފޅ ގނ ރކޢތ ކރނ ކމގއ ފނގނ ދއވ. އކލގފނ ނމދ ކރއވފއވނ ވރށ ފހރ އގތއ އއސފއވތއވ

. ދގކ ށ ކޔވ ވދޅވ، ރކޢ ސޖދ ވރށ ދގކރއވމއކގއވއސވ ބޔނވ ދޔ ވހކތކނ ބޔނކށދނ ވއސށ ވރ މދވޔސ . އގރ ނވތ ތރ އށ ވރ އތރ ވމކނ ޝރޢ ގތނ މއސލއއ ނތވ

. ނވތ މދނނވ ޢދދ ތކށ ވ ރ އތރވމކނ ވސ މއސލއއ ނތވ . ޙ ކރ މހ އށ އނމ މތ ގތކ އމމ އކ ނނމމވ އމމ އކ ތރވ." އމމ އކ ނމދކރ މހ، އމމ އތރ އކލގފނގ ބސފޅގއ ވއވ

ގ އއކށ އޅކނކރ ސވބ ނމނދނ އމމއކހރ ނނމއފ ނމ ރގނޑއ

" . ލބ ހއޓވ އޅގނޑ ދއތ އކ ބލ މހކވ. ހގޑނ ހނގޑނ މޅ ޢމރ - 29

ބސކނ ޖހއވ. ނނ ނމ އނގ ފރނއށ ގއލނ ކރމތވއވ. ނވތ އށ ރދ ނހފނ ކމގއވ. އޑމޓ ކރނ ޖއވ. ޑކޓރނ ވދޅވނ ދއތ

މހނކމނ ދއތ ރދ މހގއ ރދ ނހފއވ. މކމގއ ޢމލކރނވ ގތކ ކބ ހއޔވ؟ މޅ ޙޔތގއ ވސ ދއތ ރދ ނހފނވ ހއޔވ؟ މގ

ސބބނ ދއތ ފފ ވރވނ ހއޔވ؟ފނ ކމށ އތބރ ހރ ޑކޓރނ ޖ. ބލގ ސބބނ ރދ ނހ

ވދޅވއޖނމ، ތޔ ބލމހގ ޙކމކ ރދ ހފމގ ކޅދނކނ ލބގނ ނވ

29

. އނގ މއޗއ . އނގ މއޗއ ރދ ހފނ ވޖބއ ނނވ ބލ މހގ ޙކމވބލ މހ އޙލގއވ ހ ވނ ކނމ ދވހކށ މސކނކށ ކނ ދނމވ.

. އނ އކށ ފފއއ ނތވ. އހނ އއ ހނދކ ޙކމކ މއއވ . ޢޒރވރއކވ

އޅގނޑކ ހކރ ބލގ މހކމވ. އޅގނޑ ބސ ބނނ ކރމވ. - 30

ށ ބއއ އއ ދމދ 400އއ 250އޅގނޑގ ހށގނޑގއ ހކރގ މނގނޑ ފހރ ހރއވ. އޅގނޑ ރދ ހފނވތއވ؟ ނވތ ރދ ނހފނވތއވ؟ ނވތ

ކއފރ އކ ކބއ ހއޔވ؟ޖ. ތބ ރދ ހފނ ކޅދނ ވގނ ނވ ނމ، އދ ރދ ހފމނ ތބ އށ

ނމ، އދ ބއޔށ ފސހ ގއލނ ވނ ކމށ އތބރހރ ޑކޓރނ ވދޅވ . ނވނ ނމ، ކނމ ދވހކށ މސކނކށ ކނދނނ ތބގ މއޗއ ވއވ

ޕގ އއ - 31 ޕ އކ ވރށ މސކޅވފއވ މހކވ. އދ ބއ އޅގނޑގ ބއޕ އށ ކޅދނ ވ ގނވ ފޅ ވނ ޕރލއޒ ވފއވ. ރދ ހފމކ ބއ

ޕގ ބލ ބޑ ވއވ. ޙކމކ ކބ ޕ ރދ ހފއފ ނމ ބއ ކމއނނވ. ބއ ހއޔވ؟

ޖ. އބއޔކ ޝފ ލބމއ ނވ ބއޔއކމގއ ޑކޓރނ ނނމއފނމ، . ވޖބވގނވނ ރދ މހގ ކނމ ދވހކށ، މސކނކށ ކނ ދނމވ

ޕގ ބއޔށ ޝފ ލބނ ކމގއ ބއ . ބއ ޕގ މއޗއ ރދ ހފމއ ނތވޕގ މއޗއ އތ ޝފ ލބމނ ރދ ޤޟކރމށ ޑކޓރނ ވދޅވނމ، ބއ

. . ކނ ދނމއ ނތވ މޑ ކރމވ

30

ބހއޔވ؟ބއދ ގސވ، ހނދނ ނހނނ، މހގ މއޗއ ރދ ވޖ - 32ޖ. ބއދ ގސވ، އދ ހނދނ ނހނނ މހގ މއޗއ ރދ ވޖބއ . ރދވޖބވގނވނ ބއދ ހމ ބލޣވފއވ، އދ ޤއމވހރ، ހޔ ނނވ. މއނ ޝރޠއ ގއލއޖނމ ރދ ވޖބވގނ ޙލގއވ، މސލމ މހ އށވ

. ނވއވ ރދމހގ ފރތމ ރ ރދއށ ނޔތ ގތމނ އނޔތ މޅ ރދމހށ - 33

ފދނ ހއޔވ؟ ކނމ ރޔކ ނޔތ އކރނޖހނ ހއޔވ؟ . ޖ. ކނމ ރޔކ ތދވ، ހރކއ، ރދ އށ ތއޔރވނ ނޔތ އތމނނވ

. ބއދހރ މހކ ރދ ނހފމށ އކނކރނ ރދ ހފނ ބނނވ މހ އވ. މކނކރމނ ދއކވ ދނ ރދއގ ނޔތ އނގ ހތގއ މކމއ ނކރނއވ. މހނކމނ ރދމހގ ފރތމ ރ މޅ . ނޔތކ އއއވ އތ ކމކވ

. ކނމ ރޔކ ނޔތ އކރމކ ލޒމ ރދމހގއ ރދއށ ނޔތ ގނވދނއވ

. ނމވސ ޚލފނ ސލމތ ވމށޓކއ ނޔތ އކށލނ ރނގޅ ކމއނނވ. ރދމހ ރދ ދކށލނ މދވރވ ޢޒރއ ދމވމށ ފހ ކމގއ ދކމވ

. އލނ ހފނ ވއޖނމ ނޔތ އކރނ ޖހނއވ މހގ ދވލ ޝހވތ ހލ، އދ ކނޓރލ ކރމށ ކޅދނ ނވ، ރދ - 34

އމއލ އށ އދނ ފއދނ ނނ ގތއ ނތ، އކނ ކށފ ނމ ރދއގ ޙކމކ ކބ؟ އނގ މއޗއ ވނ ޤޟކރނ ހއޔވ؟ ނވތ ކއފރއއ

ހއޔވ؟. އ މއލ އށ އދނ ފއދމކ ރދމހގއ ވސ ނވތ ޖ. ފރތމ ބނމވ

އނނ ދވސތކގއ ވސ ޙރމ ކމއ ކމށ ގނ ދނނބކލނ

31

ވދޅވފއވއވ. ޒނ އކށ އރއގނވދނ ޙލތކށ ދއމނ ނނ . ރދ މހގ ދވލ އކނކރނ ހއދ ނނކމށ ގނ ޢލމވރނ ވދޅވއ ވ

މ ޢމލ ހނގއފ މހގ މއޗއވނ ތއބވމއ، އ ޢމލ ހނގ ދވހގ . އހނ ކއފރ . އނގ މއޗއ ކއފރއއ ނވއވ ރދ ޤޟކރމވ

. ޖމޢވމއ އމއލ އށ އދ ނ އއސފއވނ ޖމޢ ވއޖމހގ މއޗށވ. ޙލލ ގތގއ އދނ ފއދމށޓކއ ތބ ރނގޅ ފއދމކ ތފތ ދކމކވ

. ބއވރޔކ އޚތޔރކރށވ ކޅ ދރވމނ ރދ ގއލނ ހއޔވ؟ - 35

. ޖ. ރދ ނގއލނއވ ލނ ހއޔވ؟ދތ އގޅ ބހގ އސރ ކރތރއށ ގސފ ނމ ރދ ގއ - 36

. ޖ. ރދ ގއލނއވ

ރދވރޔ ލހދޔކރނ ރނގޅ ވގތކ ކބ؟ - 37

. ޖ. ލ ހދޔކރނ ރނގޅ ރދ ވއލމށ ފހގއވ ރދ އށ ހރ ފތމކ ކނ ކހލ ކމއހއޔވ؟ - 38

. ނމވސ ކ ރތރއށ ފނ ދއމމދ ރދއށ ހރ ފތމކ ހއދކމކވ . ރއކތރވނ ހއޓވ

ރދ މހގ ގއލފއވ ރދއއ ހއޓ ޝއވލ މހގ ހ ރދ ހފދނ - 39

ހއޔވ؟

32

. އބސފޅތކގ ޖ. ދނނބކލނގ މދގއ މކމމދ ޚލފއ އބ އތވބޑ ގތކ ޤޟކރނޖހ ފރޟ ރދ އލގއ ދނނވނ އނމ ހޔކނ

. ސނނތ ރދއގ މއޗއ އސކރމވޙދސގއވސ އއސފއވނ " ފރޟ ރމޟނ މހ ރދ އށ ފހ

" . ޝއވލ މހނ ހ ރދ ހފއފ މހ މޅ އހރގ ރދ ހފ ފދ އވދ ތކގ ތރއނ ޤޟކރނ ޖހ ރދއއ މހނކމނ ރމޟނ މހގ ރ

. ހ . އހނ އއ ފރޟވ ވއޖ ނމ، އނ ޖހނ އރދތއ ފރހމ ކރމށވ . . މދނނވ هللا ރދ އކ ސނނތ ރދއކވ ގ ދރނ އދކރނ ވޖބވ

. ފރޟ ރދ ޤޟކރމގ ކރނ ސނނތ ރދ ހފމކނ އއލވގނވ ގތވ . ވސ މއސލއއ ނތވ

ޝއވލ މހގ ރދ ހފނޖހނ ރދ މސ ނމމއކ ޖހގނ ހއޔވ؟ - 40

ނވތ އ ހ ރދ ޝއވލ މހގ ދވސތކށ ބހލވދނ ހއޔވ؟

. ޖ. ޝއވލމހނ ހފނޖހ ހ ރދ ޖހޖހގނ ހފނ ލޒމ ވގނ ނވއވ. އދ ޖހޖހގނ އ ހ ރދ ޝއވލ މހގ ދވސ ތކށ ބހލވދނއވ

. މއނ ކނމ ގތކ ވސ ހއދ ވގނވ ގތކވ. ވސ ހފދނއވ. އސވ ދނނވނ މވގތއ ބނނތރ ސވލތކގ ޖވބކމގއ ޔޤނކރ މވ

އރދކރއވއޔ ކރއށ އތތނގއވސ ތޔ އޚނނއ އޚތނނށ هللا މތ . މތ هللا އޅގނޑށ ވވނ މނވރކނ މޢލމތ ފރކށދނމވ

. . އމނ ތޔބފޅނނއ އޅގނޑށ ތއފޤ ދއވށއވ