Inleiding tot gesprekPatrick Nullens (ETF, Leuven)

2Zorgen voor een eigenwijze kudde

Vraagstellingen• Paradox: Verlangen naar morele autoriteit en

eigen wijsheid.• De bekende uitdagingen vanuit onze cultuur.• VEZ als innovatieve, bijbelgetrouwe en

missionaire gemeente. Kan dit?• Jezus als onze bewogen opperherder (Mat.9:35-

37) en herderschap als opdracht. Hoe dan?• Christus als verbinding tussen Gods werkelijkheid

en de menselijke werkelijkheid, missionair (Dietrich Bonhoeffer). Wat nu?

3Zorgen voor een eigenwijze kudde

Inhoudstafel Pastorale Ethiek1. De culturele uitdagingen van een missionaire kerk2. De pastorale opdracht3. Pastorale ethiek en de kunst van het interpreteren4. De kerk als morele gemeenschap5. Het traditionele huwelijk als uitdaging voor een

missionaire kerk6. Een theologisch-pastoraal

perspectief op het huwelijk7. Morele keuzes in een gebroken

wereld8. Slot: Verantwoordelijkheid

4Zorgen voor een eigenwijze kudde

De levenskunst van het interpreterenHermeneutische ethiek• Ethiek en levenskunst (Socrates) • Ethiek als “waardering” van feiten, situaties ...• Mens is een interpreterend wezen

(Charles Taylor e.a.)• Interpretatie, zingeving, doelmatigheid, betekenis.

- Existentiële interpretaties- Samen interpreteren- Interpreteren vanuit tradities- Interpreteren met taal- Morele crisis als aanzet tot interpreteren

5Zorgen voor een eigenwijze kudde

Christelijke interpretatie• Welke existentie? Bij wie horen we? Wat is

onze traditie? Welke taal? Wat voor crisis?• Christus als de ultieme werkelijkheid:

“De oorsprong van de christelijke ethiek is niet de werkelijkheid van het eigen ik, niet de werkelijkheid van de wereld, maar ook niet de werkelijkheid van normen en waarden. Het is de werkelijkheid van God in zijn openbaring in Jezus Christus.” (Bonhoeffer)

• Bemiddelende interpretatie• Fil. 1:9,10

6Zorgen voor een eigenwijze kudde

Hermeneutische opdrachtBipolariteit: overwinning en tragiek (G. Heitink)

Gods werkelijkheid

Mijn werkelijkheid

Cultuur Kerk

7Zorgen voor een eigenwijze kudde

Pastorale hulpverlening (Heitink)

“Onder pastoraat als hulpverlening verstaan wij dat een pastor een helpende relatie aangaat met mensen – om in het licht van het evangelie en in verbondenheid met de gemeente van Christus – met hem een weg te zoeken in geloofs- en levensvragen.” (G. Heitink)

•Theologisch: de mens als antwoordelijk wezen en verantwoordelijk wezen (H. Berkhof)

8

HOOPRICHTING

GELOOFGROND

LIEFDEVERBAND

Zorgen voor een eigenwijze kudde

Hoe dan?ZIELZORG: mensbeeld, deugden

Tjeu van Knippenberg , Existentiële zielzorg (2005)

9Zorgen voor een eigenwijze kudde

De donkere kern van het menselijke leven, naar binnen en naar buiten toe afgesloten en steeds verder verzinkend in de hopeloze en onontkoombare afgrond, wordt met kracht opengebroken en het Woord van God dringt erin door. De doolhof van zijn leven tot dan toe stort ineen.(D. Bonhoeffer)

10Zorgen voor een eigenwijze kudde

De kerk als morele gemeenschap

• Christus in ons midden (Mat.18:20)• Oase van geloof, hoop en liefde (missionair)• Gemeenschap van het kruis

(1Kor.2:3, Fil.2:3-11)• Kenosis als grondhouding

(belang van de ander).• Waarden ethiek

(cognitief, emotioneel, personalistisch ...).

11Zorgen voor een eigenwijze kudde

COMMUNIO MISSIO

Kruis en het kenotisch principe

VERITAS

misericordia

12Zorgen voor een eigenwijze kudde

Kernwaarden en bedreigingenMissio (zending) propaganda, marketing, afzondering

Communio (gemeenschap) Individualisme, eigenbelang, verdeling

Veritas (waarheid) leugen, adaptatie, relativisme, hypocrisie

Misericordia (barmhartigheid)

hoogmoed, fundamentalisme, dogmatisme

13Zorgen voor een eigenwijze kudde

Hendrikus Berkhof: geleidende handelingen en instituutKerk als gemeenschap en heilsinstituut (twee gezichten) + apostolaat (missionair)

1. Onderwijs2. Doop3. Preek4. Gesprek5. Avondmaal6. Diaconie7. Eredienst8. Ambt9. Kerkorde

“de kerk is het door God gestichte, door Christus geleide en door de Geest bezielde heilsinstituut.” (Hendrikus Berkhof)

Vraag: Wat zijn nu de duurzame institutionaliseerbare overdrachtselementen?Waarin ligt de morele component?

Institutionele dimensie