เรี�ยนอาจารียที่��เคารีพและ

สวั�สดี�เพ��อนๆที่�กคน

อาณาจ�กรีพ�ช (Kingdom Plantae)

• ส��งมี�ช�วั�ตที่��จ�ดีอย !ในอาณาจ�กรีพ�ช ( Kingdom Platae or

Metaphyta )สิ่��งมี�ชี�วิ�ตในอาณาจั�กรพื�ชี มี�ลั�กษณะเฉพืาะ

คื�อ เป็�นสิ่��งมี�ชี�วิ�ตหลัายเซลัลั! ป็ระกอบก�นเป็�นเน�#อเย��อสิ่ามีารถสิ่ร%างอาหารเองได้% ทำ)าหน%าทำ��

เป็�นผู้+%ผู้ลั�ตในระบบน�เวิศ

ล�กษณะรี!วัมีที่��ส$าค�ญ

1.เป็�นสิ่��งมี�ชี�วิ�ตทำ��สิ่ามีารถสิ่�งเคืราะห!เเสิ่งสิ่ร%างอาหารได้% ( multicellura photosynthesis organism )เร�ยกวิ-า ออโตโทำรป็ ( autotrope )2.โคืรงสิ่ร%างของพื�ชีป็ระกอบด้%วิย cell สิ่-วินใหญ่-ทำ��มี�รวิคื!วิ�ตถ1ด้+ด้ซ�บเเสิ่ง คื�อ คืลัอโรฟิ3ลัด้! ซ4�งบรรจั1 อย+-ในคืลัอโรพืลัาสิ่ต! 3.มี�การรวิมีกลั1-มีของเซลัลั!เป็�นเน�#อเย��อเพื��อทำ)าหน%าทำ��เฉพืาะอย-าง

4.วิ�ฏจั�กรชี�วิ�ตมี�การสิ่�บพื�นธุ์1!เเบบสิ่ลั�บ ( alternation of generation ) มี�ทำ�#งชี-วิง

ชี�วิ�ตทำ��เป็�นระยะสิ่ป็อโรไฟิต! ( 2n ) เเลัะชี-วิงชี�วิ�ตทำ��เป็�น ระยะเเกมี�โทำไฟิต! ( n ) ทำ��สิ่�บพื�นธุ์1!ได้%ทำ� #งสิ่องระยะ5.มี�การเจัร�ญ่เต�บโตของเอมีบร�โอ ( young sporophyte ) ภายในต%นเเมี-ซ4�งเเตกต-างจัากสิ่าหร-าย ทำ��เอ8มีบร�โอจัะเจัร�ญ่เต�บโตอย-างอ�สิ่ระ6.เซลัลั!พื�ชีมี�ผู้น�ง เซลัลั! ( cell wall ) เป็�นสิ่ารเซลัลั!ลั+โลัสิ่ทำ��เเข8งเเรงห-อห1%มีอย+-ภายนอกเย��อห1%มีเซลัลั!

วั�วั�ฒนาการีของพ�ช -พื�ชีเก�อบทำ1กชีน�ด้อาศ�ยอย+-บนบก เเลัะน�กวิ�ชีาการ

เชี��อวิ-ามี�วิ�วิ�ฒนาการมีาจัากสิ่าหร-ายสิ่�เข�ยวิหลัายเซลัลั! เพืราะมี�วิ�ฏจั�กรชี�วิ�ตทำ��มี�การสิ่�บพื�นธุ์1!เเบบสิ่ลั�บ( alternation of generation )เหมี�อนก�น- พื�ชีมี�การป็ร�บต�วิหลัายอย-างเพื��อข4#นมีาอาศ�ยอย+-บนบก คื�อ- มี�คื�วิต�เคื�ลั ( สิ่ารคืลั%ายข�#ผู้4#งทำ��เคืลั�อบผู้�วิใบเเลัะลั)าต%น ) เพื��อลัด้การสิ่+ญ่เสิ่�ยน)#า

- มี�ป็ากใบ ( stomata ) เพื��อเเลักเป็ลั��ยนก;าซ- มี�เน�#อเย��อลั)าเลั�ยง เพื��อลั)าเลั�ยงน)#าเเลัะเเร-ธุ์าต1 ข4#นไป็สิ่+-ยอด้- มี�เซลัลั!สิ่�บพื�นธุ์1!ถ+กห-อห1%มีเอาไวิ%หลัายชี�#น พื�ชีบางชีน�ด้ย�งเก8บไซโกตเอาไวิ%ใน อวิ�ยวิะสิ่�บพื�นธุ์1!เพืศเมี�ยเพื��อให%ไซโกตเจัร�ญ่เป็�นเอ8มีบร�โอก-อนจัะหลั1ด้ร-วิงไป็ งอกเป็�นต%นใหมี-

มี�เพ�ยงดี�วั�ช��นเดี�ยวั ค�อ1. Division Bryophyta ลั�กษณะ มี�ขนาด้เลั8ก มี�กเจัร�ญ่ในทำ��ชี�#น คื-อนข%างเย8น มี�สิ่-วินต-างๆคืลั%ายพื�ชีชี�#นสิ่+ง แต-ย�งไมี-มี�ทำ-อน)#า

(xylem) แลัะทำ-ออาหาร (phloem) จั4งย�งไมี-มี�ราก ลั)าต%น ใบอย-างแทำ%จัร�ง เร�ยกรวิมีๆวิ-า ทำาลัลั�สิ่ (thallus) สิ่-วินทำ��คืลั%ายใบเร�ยกวิ-า ใบเทำ�ยมี (false leaves) สิ่-วินทำ��คืลั%ายรากเร�ยกวิ-า รากเทำ�ยมี (rhizoid)

มี�วิงชี�พืแบบสิ่ลั�บ (alternation of generation) คื�อ ชี-วิงแกมี�โทำไฟิต!สิ่ลั�บก�บชี-วิงสิ่ป็อโรไฟิต! โด้ยมี�ระยะแกมี�โทำไฟิต!ทำ��ใหญ่-แลัะเด้-นกวิ-าระยะสิ่ป็อโรไฟิต! ซ4�งต%องอาศ�ยแกมี�โทำไฟิต!ตลัอด้ชี�วิ�ต

แบ่!งเป็*น Class Bryopsida ได้%แก- มีอสิ่ หร�อมี�

ป็ระมีาณ 14,000 สิ่ป็>ชี�สิ่! จั4งเป็�นกลั1-มีใหญ่-ทำ��สิ่1ด้ในไฟิลั�มีน�#

ล�กษณะ ลั)าต%นตรง มีองคืลั%ายพืรมีสิ่�เข�ยวิสิ่ด้บ่ที่บ่าที่1 .ทำ)าให%ห�นผู้1กร-อนสิ่ลัายต�วิเป็�นด้�น (เป็�นพื�ชี

กลั1-มีแรกทำ��สิ่ามีารถเจัร�ญ่บนก%อนห�นทำ��วิ-างเป็ลั-าต-อจัากพืวิกไลัเคืนสิ่!)

2. ชี-วิยป็กคืลั1มีด้�น ป็?องก�นการสิ่4กกร-อนของด้�น

3.ชี-วิยเก8บคืวิามีชี�#น4.ชี-วิยย�บย�#งการเจัร�ญ่ของจั1ลั�นทำร�ย!

บางชีน�ด้ เชี-น ซากของข%าวิตอกฤาษ� หร�อ Sphagnum Moss ซ4�งมี�ภาวิะเป็�นกรด้

5.ใชี%เป็�นเชี�#อเพืลั�งได้%

Class Hepaticopsida ได้%แก- ลั�เวิอร!เวิ�ร!ต

ล�กษณะ เป็�นแผู้-นสิ่�เข�ยวิแตกเป็�น 2 แฉกแบนราบก�บพื�#น ด้%านลั-างของแผู้-นบางๆมี� rhizoid ทำ)าหน%าทำ��ย4ด้

เกาะแลัะด้+ด้น)#า

พ�ชที่��มี�ที่!อล$าเล�ยง (Vasscular plant)ล�กษณะ เป็�นพืวิกทำ��ทำ-อลั)าเลั�ยงโด้ย xylem ลั)าเลั�ยงน)#า

แลัะแร-ธุ์าต1 สิ่-วินทำ-ออาหาร phloem ลั)าเลั�ยงสิ่ารอาหารทำ��ได้%จัากการสิ่�งเคืราะห!ด้%วิยแสิ่ง

สิ่-วินใหญ่-มี�ราก ลั)าต%น ใบ เจัร�ญ่ด้� มี�วิงชี�วิ�ตแบบสิ่ลั�บ โด้ยมี�แนงโน%มีของระยะสิ่

ป็อโรไฟิต!มี�ขนาด้ใหญ่-แลัะอาย1ย�นกวิ-าแกมี�โตไฟิต!

• แบ่!งเป็*น 7 ด้�วิ�ชี� �น คื�อ2.Division Psilophyta โบราณทำ��สิ่1ด้

ในกลั1-มีพื�ชีทำ��มี�ทำ-อลั)าเลั�ยงต�วัอย!าง Psilotum (หวัายที่ะนอย) 

ล�กษณะ สิ่ร%างสิ่ป็อร!ทำ��ก��ง, ก��งเป็�นสิ่��เหลั��ยมี, มี�สิ่�เข�ยวิ ก��งจัะแตกเป็�นคื+- ย�งไมี-มี�รากทำ��แทำ%จัร�ง มี�เพื�ยงรากเทำ�ยมี

(rhizoid) มี�ลั)าต%นใต%ด้�น เร�ยกวิ-า rhizome ไมี-มี�ใบ มี�เพื�ยงเกลั8ด้เลั8กๆทำ)าหน%าทำ��คืลั%ายใบ ต%นทำ��เห8นทำ��วิไป็ คื�อ สิ่ป็อโรไฟิต!

3.Division Lycophytaต�วัอย!าง Lycopodium (สิ่ร%อยสิ่1กรมี,

เกลั8ด้หอย, หางกระรอก, สิ่ร%อยสิ่�ด้า, สิ่ามีร%อยยอด้)

Selaginella (ต�นต1;กแก, นาคืราชี, หญ่%าร%องไห%, เฟิAอยนก)

ล�กษณะ ต%นทำ��เห8นทำ��วิไป็ คื�อ สิ่ป็อโรไฟิต! ทำ��เจัร�ญ่มีาเป็�น

ราก ลั)าต%น แลัะใบ สิ่)าหร�บรากแลัะลั)าต%นมี�กแตกเป็�นคื+- ใบทำ��ยอด้จัะรวิมีต�วิก�นเป็�นร+ป็คืลั%ายกรวิยหร�อ

กระบอง เร�ยกวิ-า strobilus (cone) ใบทำ��รวิมีกลั1-มีเป็�น strobilus แต-ลัะใบเร�ยกวิ-า sporophyll ทำ)าหน%าทำ��สิ่ร%างสิ่ป็อร!

4.Division Sphenophyta ต�วัอย!าง Equisetum (หญ่%าหางมี%า, หญ่%าถอด้

ป็ลั%อง, สิ่นหางมี%า, หญ่%าเง�อก)

หญ่%าถอด้ป็ลั%อง

ล�กษณะ ต%นสิ่ป็อโรไฟิต!ป็ระกอบด้%วิยลั)าต%นกลัวิง เห8นข%อ

แลัะป็ลั%องชี�ด้เจัน ใบเลั8กๆแตกออกรอบข%อ แต-ไมี-มี�คืลัอโรฟิ3ลัลั! จั4ง

มี�ลั)าต%นเป็ลั��ยนแป็ลังมีาเพื��อสิ่�งเคืราะห!ด้%วิยแสิ่งแทำนใบ

ผู้�วิด้%านนอกของลั)าต%นหยาบ เพืราะมี� silica สิ่ะสิ่มีอย+-ตามีผู้น�งเซลัลั! คืนโบราณจั4งใชี%ข�ด้ถ+ภาชีนะ

ทำ��ป็ลัายก��งจัะมี� strobilus สิ่)าหร�บสิ่ร%างสิ่ป็อร!

5.Division Pterophyta ต�วัอย!าง (เฟิ3นก%านด้)า, เฟิ3น,ใบมีะ,ขามี, ชีายสิ่�ด้า,

ผู้�กก+ด้น)#า ,ผู้�กแวิ-น, ก+ด้เก�Bยะ, ป็รงทำะเลั)

เฟิ3น

ล�กษณะ สิ่ป็อโรไฟิต! ป็ระกอบด้%วิย ราก ลั)าต%น ใบ

เจัร�ญ่ด้� มี�ใบขนาด้ใหญ่- ระบบทำ-อลั)าเลั�ยงพื�ฒนามีากข4#น มี�ลั)าต%นใต%ด้�นทำ��เร�ยกวิ-า rhizome สิ่-วินมีากมี�ใบเป็�นใบป็ระกอบ

ใบออ-นจัะมี%วินงอเป็�นลัานนาฬิ�กา เร�ยกวิ-า circinate vernation เมี��อใบแก-จัะสิ่ร%างอ�ป็สิ่ป็อร! เป็�นกลั1-มีๆบนด้%านทำ%องใบเร�ยกวิ-า sorus

ชี-วิงชี�วิ�ตทำ��เป็�นแกมี�โตไฟิต!จัะมี�ร+ป็ร-างคืลั%ายแผู้-นห�วิใจั เร�ยกวิ-า โป็รทำาลัลั�สิ่ ซ4�งมี�ทำ�#งอวิ�ยวิะสิ่ร%างสิ่เป็3ร!มีเร�ยกวิ-า แอนเทำอร�เด้�ยมี แลัะอวิ�ยวิะสิ่ร%างไข- เร�ยกวิ-า อาร!คื�โกเน�ยมี

พ�ชพวักจ�มีโนสเป็-รีมี (Gymnosperm) ต�วัอย!าง สิ่น 2 ใบ, สิ่น 3 ใบ, สิ่นฉ�ตร,

สิ่นสิ่ามีพื�นป็>, สิ่นเก�Bยะ, ป็รง ล�กษณะ เป็�นพืวิกแรกทำ��เร��มีมี�เมีลั8ด้ แต-ไมี-มี�ร�งไข-ห-อห1%มี

จัะต�ด้อย+-ก�บอวิ�ยวิะสิ่�บพื�นธุ์1!ทำ��มี�ลั�กษณะเป็�นแผู้-นแข8งสิ่�น)#าตาลัซ%อนก�นแน-นจันเป็�นร+ป็กรวิยเร�ยกวิ-า cone หร�อ strobilus

Xylem มี�แต- tracheid ไมี-มี� vessel

มี� cambium ซ4�งเป็�นเน�#อเย��อเจัร�ญ่คือยสิ่ร%าง xylem แลัะ phloem เพื��มีเต�มีทำ)าให%ลั)าต%นขนาด้ใหญ่-ข4#นแลัะมี�เน�#อไมี% มี�วิงป็>

มี�ใบเลั�#ยงหลัายใบ แกมี�โตไฟิต!มี�ขนาด้เลั8กแลัะไมี-เป็�นอ�สิ่ระ เพืราะต%อง

อาศ�ยอย+-บนสิ่ป็อโรไฟิต! โด้ยสิ่ป็อโรไฟิต!มี�ขนาด้ใหญ่-กวิ-าแลัะเป็�นนอ�สิ่ระ

การผู้สิ่มีพื�นธุ์1!ไมี-ต%องอาศ�ยน)#า อาศ�ยการถ-ายลัะอองเกสิ่ร

เอนโด้สิ่เป็3ร!มีเก�ด้ก-อนการป็ฏ�สิ่นธุ์� โด้ยเป็ลั��ยนมีาจัากแกมี�โตไฟิต!เพืศเมี�ย

พื�ชีพืวิกจั�มีโนสิ่เป็3ร!มีแบ-งเป็�น 2 ด้�วิอชี��น คื�อ6.Division Coniferophytaต�วัอย!าง สิ่นต-างๆ ยกเวิ%น สิ่นทำะเลั สิ่นป็ฏ�พื�นธุ์!ล�กษณะ เป็�นไมี%ย�นต%น สิ่+งใหญ่- แตกก��งก%านสิ่าขามีาก• ใบเป็�นใบเด้��ยวิขนาด้เลั8กร+ป็ร-างคืลั%ายเข8มีรวิมี

อย+-เป็�นกลั1-มีๆ

7.Division Cycadophyta ต�วัอย!าง ป็รง

ล�กษณะ มี�ลั)าต%นใหญ่- เต�#ย ขนาด้เลั8กกวิ-าสิ่น แลัะไมี-แตกก��งก%านเหมี�อน

สิ่น ใบเป็�นกระจั1กอย+-ทำ��ยอด้ของลั)าต%นมี�ใบเป็�นใบป็ระกอบทำ��ยาวิใหญ่-

ใบย-อยมี�ขนาด้เลั8กแข8ง

8.Division Anthophytaคื�อ พื�ชีด้อก ซ4�งมี�มีากทำ��สิ่1ด้ในป็Dจัจั1บ�น แลัะมี�คืวิามี

สิ่)าคื�ญ่ทำางเศรษฐก�จัมีากทำ��สิ่1ด้ด้%วิย พื�ชีด้อกทำ��มี�ขนาด้เลั8กทำ��สิ่1ด้ คื�อ ผู้)า (ไขน)#า) มี�โป็รต�นสิ่+งเป็�นอาหารได้%

ล�กษณะ มี�เมีลั8ด้ทำ��มี�ร�งไข-ห-อห1%มี ภายหลั�งป็ฏ�สิ่นธุ์�ร�งไข-จัะ

เจัร�ญ่เป็�นผู้ลัห-อห1%มีเมีลั8ด้ มี�ด้อกเป็�นอวิ�ยวิะสิ่�บพื�นธุ์1!

แกมี�โตไฟิต!มี�ขนาด้เลั8ก แต-ไมี-เป็�นอ�สิ่ระ เพืราะต%องอาศ�ยบนสิ่ป็อโรไฟิต! สิ่-วินสิ่ป็อโรไฟิต!มี�ขนาด้ใหญ่-แลัะเป็�นอ�สิ่ระ

ต%นไมี%ด้อกทำ��เห8นทำ��วิไป็คื�อ ต%นสิ่ป็อโรไฟิต! สิ่-วินแกมี�โตไฟิต!เพืศผู้+% คื�อ ลัะอองเรณ+ แลัะแกมี�โตไฟิต!เพืศเมี�ย คื�อ ถ1งเอ8มีบร�โอ ซ4�งภายในมี� 8 น�วิเคืลั�ยสิ่ (แต-มี� 7 เซลัลั!) ได้%แก- antipodais, polar nucleus, egg แลัะ synergids

Xylem มี�ทำ�#ง tracheid แลัะ vessel เป็�นเซลัลั!หลั�กในการลั)าเลั�ยงน)#าแลัะแร-ธุ์าต1

ไมี-ต%องอาศ�ยน)#าเป็�นสิ่��อในการป็ฏ�สิ่นธุ์� แต-อาศ�ยการถ-ยลัะอองเกสิ่ร

มี� double fertilization เอนโด้สิ่เป็3ร!มีเก�ด้ภายหลั�งการป็ฏ�สิ่นธุ์�

• การีจ$าแนกพ�ชดีอก1 .พ�ชใบ่เล�.ยงเดี��ยวั2.พ�ชใบ่เล�.ยงค !

ตารีางเป็รี�ยบ่เที่�ยบ่พ�ชใบ่เล�.ยงเดี��ยวัก�บ่ใบ่เล�.ยงค !

 พื�ชีใบเลั�#ยงเด้��ยวิพื�ชีใบเลั�#ยงเด้��ยวิ พื�ชีใบเลั�#ยงคื+-พื�ชีใบเลั�#ยงคื+-

1 .1 .มี�ใบเลั�#ยง มี�ใบเลั�#ยง 2 2 ใบใบ2.2. เสิ่%นใบเป็�นแบบเสิ่%นใบเป็�นแบบ

ร-างแหร-างแห3.3. ใบเลั�#ยงชี+เหน�อพื�#นใบเลั�#ยงชี+เหน�อพื�#น

ด้�นด้�น4.4. ระบบรากแก%วิระบบรากแก%วิ5.5. ระบบทำ-อลั)าเลั�ยงระบบทำ-อลั)าเลั�ยง

เป็�นวิงรอบข%อเป็�นวิงรอบข%อ

1 .1 .มี�ใบเลั�#ยง มี�ใบเลั�#ยง 1 1 ใบใบ2 .2 .เสิ่%นใบเร�ยงแบบเสิ่%นใบเร�ยงแบบ

ขนานขนาน3 .3 .ใบเลั�#ยงไมี-ชี+เหน�อใบเลั�#ยงไมี-ชี+เหน�อ

พื�#นด้�นพื�#นด้�น4 .4 .ระบบรากฝอยระบบรากฝอย5 .5 .ระบบทำ-อลั)าเลั�ยงระบบทำ-อลั)าเลั�ยง

กระจั�ด้กระจัายกระจั�ด้กระจัาย

6. 6. กลั�บเลั�#ยง กลั�บกลั�บเลั�#ยง กลั�บด้อกเกสิ่รต�วิผู้+% ด้อกเกสิ่รต�วิผู้+% 4-4-55

7.7. รากจัะมี�ทำ-อรากจัะมี�ทำ-อลั)าเลั�ยงน)#าแลัะลั)าเลั�ยงน)#าแลัะ

ทำ-อลั)าเลั�ยงทำ-อลั)าเลั�ยงอาหาร อาหาร 4 4 แฉกแฉก

8.8. มี� มี� Cambium Cambium แลัะมี�การเจัร�ญ่แลัะมี�การเจัร�ญ่ทำางด้%านข%างทำางด้%านข%าง

6. 6. กลั�บเลั�#ยง กลั�บกลั�บเลั�#ยง กลั�บด้อกเกสิ่รต�วิผู้+% ด้อกเกสิ่รต�วิผู้+% 33

7. 7. รากจัะมี�ทำ-อรากจัะมี�ทำ-อลั)าเลั�ยงน)#าแลัะทำ-อลั)าเลั�ยงน)#าแลัะทำ-อลั)าเลั�ยงอาหารลั)าเลั�ยงอาหารมีากกวิ-า มีากกวิ-า 4 4 แฉกแฉก

8. 8. ไมี-มี� ไมี-มี� Cambium Cambium แลัะไมี-มี�การเจัร�ญ่แลัะไมี-มี�การเจัร�ญ่ทำางด้%านข%างทำางด้%านข%าง

ต�วัอย!างพ�ชใบ่เล�.ยงเดี��ยวั– ข%าวิ

• หมีาก

• กระถ�นณรงคื!

• กลั%วิยไมี%

ต�วัอย!างพ�ชใบ่เล�.ยงค !• มีะลัะกอ

• มีะมี-วิง

• พืวิงแก%วิก1ด้��น

• บ�วิ