- kva, korleis og kvifor

Los – vegvisar til offentlege tenester

- av Svein Ølnes, Vestlandsforsking, 26.03.09

Setja namnpå ting!

Kva er Los?

Los = emneord felles begrepsapparat for offentlege tenester

rundt 350 emneord med definisjonar (kva er ’oppseiing’?)

over 1 500 hjelpeord (synonym, utgåtte termar osv.)

= tesaurus for offentlege tenester

Sentrale prinsipp for Los: Tenesteorientering

Brukarorientering

Kva er Los?

Korleis?

Utveksling av informasjon knytt til emneorda Difi er navet i systemet

utveksling både i xml-format og emnekart (xtm)

arkitekturen basert på web services (REST-prinsippet)

første del av sløyfa (frå sentralt nav til Los-brukarane) ferdig

• tilbakeføringssløyfa står att (nye emneord tilbake til navet,

informasjons-ressursar tilbake til navet)

Kvifor?

Det viktigaste skjer utanfor din eigen nettstad! offentlege nettstader må opna opp (”control doesn’t scale” – David

Weinberger)

Ver den beste tilbydaren av eigen informasjon (”NRKbeta-doktrinen”)

Lettvekts-tilnærming til interoperabilitet teknisk og semantisk interop.bil. ”small pieces loosely joined” – David Weinberger

Støttar hovudprinsippa i FAOS: tenesteorientering teknisk og semantisk interoperabilitet komponent-tankegang (felles kjerne, fleksibel og utvidbar) open og standardisert teknologi støttar deling og gjenbruk av informasjon uniformt grensesnitt

Nytte for statlege verksemder

Må tenkja mange kanalar for informasjonsutveksling frigjera seg frå heimeside-/portaltankegangen

Eit godt verktøy for samarbeid mellom stat og kommune følgjer i spora til tidlegare samarbeidsinitiativ som KOSTIT m.m.

Statlege nettstader meir synlege god implementering av Los vil gjera statlege nettstader meir

synlege (viktige emneord tilgj. uttrykte i HTML-koden)

Statlege verksemder må uansett arbeida med vokabular mange har alt vokabular, men treng å tilpassa til andre

(harmonisering)

andre må starta arbeidet; Los kan vera ein enkel start

Semantisk ryddejobb

Begrepsharmonisering lik betydning av felles ord (kva betyr ’lønn’?)

Vi må likevel ikkje gå for langt: Det ligg ein stor fare i å bli for ambisiøs også! ”Small pieces loosely joined” (David Weinberger): Vi må ikkje

gløyma kva veven eigentleg handlar om

det er gjort mange forsøk på å laga ontologiar for heile universet; det går som regel veldig dårleg

Vi standardisera ”nok”, men ikkje meir den store utfordringa blir å definera kva som er ”nok”

Kva er ei teneste?

”Målet er å få fleire tenester på nett”, ”Digitalisering av tenester” Kan barnehagen bli elektronisk?

Kan heimehjelpa bli elektronisk?

Er eit søknadsskjema det same som ei teneste?

Semantisk vev krev presisjon Vi menneske forstår meininga trass i litt uklare begrep

Maskinene tek alt bokstaveleg og må ha det inn med teskei!

Semantisk vev = maskinforståeleg vev

Los skal visa nettressursar som omhandlar offentlege tenester Skal ikkje nødvendigvis innehalda offentlege tenester, men

informasjon om desse, skjema for tilgang til dei osv.

Offentlege tenester

Ei offentleg teneste er noko som krev samhandling mellom brukar/innbyggjar og den offentlege verksemda som tilbyr tenesta. Det er knytt plikter og rettar til ei teneste.

Offentlege tenester Nettressursar

Omhandlar

Ein nettressurs er ein elektronisk ressurs vi kan lenke direkte til med ei nettadresse (URI).

Ontologi på overordna nivå

Merk: Vi skil mellom tenester og nettressursar som omtalar tenester

NettressursOffentlege tenester Emneord

Ontologien til Los

Tema

Los emneord og struktur

Tema

Emneord

Nettressurs

Eksempel på bruk av Los i Bergen kommune

Same søk i Oslo kommune (utan Los)

Takk for meg

Kontaktinformasjon:

Svein Ølnes, sol@vestforsk.no