Έρευνα για την καταναλωτική συμπεριφορά &...

Έρευνα για την

καταναλωτική συμπεριφορά &

καταναλωτική συνείδηση

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Ταυτότητα της έρευνας

Την έρευνα διεξήγαγε η εταιρεία Stratego για λογαριασμό της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης

Σκοπός της έρευνας η συλλογή πληροφοριών για την καταναλωτική συμπεριφορά και την καταναλωτική συνείδηση των Ελλήνων καταναλωτών

Για το σκοπό αυτό διενεργήθηκε : α) ποσοτική έρευνα με τηλεφωνικές συνεντεύξεις σε 800 νοικοκυριά β) ποιοτική έρευνα με τη μέθοδο των focus groups σε 4 ηλικιακές ομάδες

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ

Η κατανάλωση είναι συνυφασμένη με την καθημερινή διαβίωση, την κάλυψη αναγκών και την κοινωνική θέση των Ελλήνων καταναλωτών και καλύπτει ζωτικές και κοινωνικές ανάγκες τους.

Παρά το ότι η πλειοψηφία δηλώνει πως καταναλώνει όσα προϊόντα χρειάζεται, η ποιοτική διερεύνηση των δεδομένων καταδεικνύει ότι η κατανάλωση λειτουργεί ως μέσο κάλυψης ψυχολογικών αναγκών. Αυτό μάλιστα ισχύει και για τα δυο φύλα, ανεξαρτήτως ηλικίας. Η αύξηση του βιοτικού επιπέδου, οι τεχνολογικές εξελίξεις, η ποικιλία προϊόντων και η υπερπροσφορά αγαθών, είναι παράγοντες που συμβάλουν στην αύξηση του καταναλωτισμού

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Μιλώντας γενικά, θα λέγατε ότι αγοράζετε όλα όσα χρειάζεστε, λιγότερα ή περισσότερα;

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

0,6

50,8

25,2

23,4

0 10 20 30 40 50 60

Λιγότερα

Περισσότερα

Όσαχρειάζομαι

ΔΓ/ΔΑ

Την καθημερινή διαβίωση

Την κάλυψη αναγκών

Την κοινωνική θέση

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Η κατανάλωση συνδέεται με :

Η κατανάλωση καλύπτει 3 επίπεδα ανθρώπινων αναγκών :

Ζωτικό

Ψυχολογικό

Κοινωνικό

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Ψυχολογικές ανάγκες

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Shopping therapy Άμεση ικανοποίηση Αίσθηση επιλογής Ψυχαγωγία Αυτοπροβολή Αίσθηση ολοκλήρωσης/ ψυχική ευφορία Αυθυποβολή συνήθεια

Αντιφατικά συναισθήματα/“ψυχική ευφορία” Vs ενοχή

Συνήθως μη συνειδητή κατανάλωση/Αίσθηση ανικανοποίητουΔιαπιστώνεται ότι η κατανάλωση λειτουργεί ως μέσο κάλυψης ψυχολογικών αναγκών και για τα δυο φύλα ανεξαρτήτως ηλικίας .

Ζωτικές ανάγκες

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Διατροφή Ένδυση Στέγη Υγεία Παιδί Μετακινήσεις Πάγια έξοδα (ΔΕΗ/ ΕΥΔΑΠ/ ΟΤΕ, κ.λπ.)

“αυτοματοποίηση”/ χωρίς έντονεςαντιστάσεις

Καθολική ταύτιση με το σύγχρονοτρόπο ζωής

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Κοινωνικές ανάγκες Αγοραστική ικανότητα Status/ προσωπική προβολή Μίμηση Αναψυχή/ διασκέδαση Υποχρεώσεις/ δώρα Μόδα/ trends

Επιβολή καταναλωτικής συμπεριφοράςαπό τα Μ.Μ.Ε. + το lifestyleΚατανάλωση χωρίς όρια/ “παίρνω πολύπαραπάνω από όσα χρειάζομαι”

Ποια λέξη σάς εκφράζει περισσότερο μιλώντας για την καταναλωτική σας συμπεριφορά;

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

0,8

0,4

12,5

9,7

1,0

4,7

26,6

44,3

0 10 20 30 40 50

Aνάγκη

Eυχαρίστηση

Άγχος

Καταξίωση - πρεστίζ

Ψάξιμο

Υπευθυνότητα

Άλλη

ΔΓ/ΔΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Ποια λέξη σάς εκφράζει περισσότερο μιλώντας για την καταναλωτική σας συμπεριφορά...

...ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΣΗ

50,0

27,3

25,5

26,9

30,821,1

27,1

30,3

28,2

14,5

17,6

15,3

27,234,4

52,7

29,7

18,6

0 10 20 30 40 50 60

ΦΥΛΟ

Άνδρας

Γυναίκα

ΗΛΙΚΙΑΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

18-24 ετών

25-34 ετών

35-44 ετών

45-54 ετών

55 ετών +

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Στοιχειώδης

Μέση

Ανώτερη

ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ

Κάτω από 500 ευρώ

Μεταξύ 500-1000 ευρώ

1001-1500

1501-2000

2001-3000

3001-5000

5001-7000

7000-10000

πάνω από 10000

ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Το βασικότερο κριτήριο προσδιορισμού καταναλωτικής συμπεριφοράς, είναι η διαφοροποίηση ανάμεσα σε αυθόρμητες και σε ορθολογικές αγορές. Κατά κανόνα, στην πρώτη κατηγορία, των αυθόρμητων αγορών, υπερισχύουν στοιχεία όπως η άμεση ικανοποίηση, η ανανέωση, η καθημερινή ευχαρίστηση.

Ανάλογη συμπεριφορά επιδεικνύεται από την πλειοψηφία των καταναλωτών σε σχέση με προϊόντα μικρού κόστους ή μικρής διάρκειας ζωής. Αυτή η συμπεριφορά φαίνεται να συνάδει περισσότερο με κάποια (μάλλον στερεοτυπικά) χαρακτηριστικά που αποδίδονται στον Έλληνα. Η πλειοψηφία θεωρεί τον Έλληνα «αυθόρμητο», «επιπόλαιο», «σπάταλο» και «της τελευταίας στιγμής» και ως εκ τούτου αναλόγως λειτουργεί και στην καταναλωτική του συμπεριφορά.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Αντιθέτως, η ορθολογική καταναλωτική συμπεριφορά επιβάλει τη σύγκριση, την αναζήτηση του καλύτερου για τον καταναλωτή, την σχολαστική αξιολόγηση κάποιου προϊόντος πριν αυτό αποκτηθεί. Σημαντικό ρόλο για την επιλογή του ορθολογικού καταναλωτικού προτύπου έχουν η σπουδαιότητα κάποιου προϊόντος (π.χ. προϊόντα Υγείας) ή παράμετροι όπως η ευθύνη έναντι τρίτων προσώπων (πχ. μόρφωση παιδιών, ασφάλεια, κ.α.).

Επίσης, τα στοιχεία της ορθολογικής καταναλωτικής συμπεριφοράς ενισχύονται σε περιπτώσεις προϊόντων που απαιτούν μεγάλα ποσά ή έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής (σπίτια, αυτοκίνητα, κ.α).

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Δυο τύποι κατανάλωσης

“αυθόρμητεςαγορές”

– ρούχα/ προσωπική φροντίδα– αξεσουάρ– τρόφιμα/ Super Market– διασκέδαση/ ψυχαγωγία

“σου φτιάχνουν το κέφι”/ “και να κάνεις λάθος, δεν το πολυσκέφτεσαι μετά”

– ηλεκτρονικά– ηλεκτρικές συσκευές– αυτοκίνητα– ταξίδια

‘‘ορθολογικές αγορές’’

έρευνα αγοράς/ σύγκριση τιμών/επιλογή από την

ποικιλία προσφορώναπό τις μεγάλες

αλυσίδες/μάρκες = αξιοπιστία

βάσει εικόνας

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Στάδια διαδικασίας αγοράς προϊόντων ή υπηρεσιών για:

΄΄Μεγάλες ορθολογικές αγορές ΄΄ 1) Χρήματα για αγορές\

κατανάλωση υπηρεσιών 2) Αρχική διερεύνηση αγοράς

3) Προσδιορισμός κάλυψης αναγκών

4) Συγκεκριμενοποίηση απαιτήσεων

• Καθορισμός αναγκών • Βασικές προδιαγραφές

προϊόντων \υπηρεσιών

• Επαναθεώρηση του ποσού επένδυσης

• Επίσκεψη σε αλυσίδες καταστημάτων \τελική επιλογή

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Στάδια διαδικασίας αγοράς προϊόντων ή υπηρεσιών για :

΄΄ αυθόρμητες αγορές ΄΄

1) Χρήματα για αγορές \ κατανάλωση υπηρεσιών

2) Επίσκεψη οικείων καταστημάτων

3) Κάλυψη ανάγκης

4) Αγορά

• Ανάγκη για εκτόνωση \ψυχαγωγία\ ανανέωση

• Stock \super market

• Ποικιλία \μικρό ποσό επένδυσης

• Ικανοποίηση

ΤΥΠΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Κάθε ομάδα καταναλωτών διακατέχεται από τη δική της στάση απέναντι στην κατανάλωση, υιοθετεί διαφορετικά πρότυπα συμπεριφοράς, ιεραρχεί διαφορετικά τις ανάγκες και τις επιλογές της. Η κατηγοριοποίηση αυτή δεν γίνεται καταρχήν στη βάση άμεσα μετρήσιμων ποσοτικών δεδομένων (π.χ. οικονομική δυνατότητα καταναλωτή, ηλικία, κ.α.), αλλά είναι συνισταμένη πολλών διαφορετικών παραμέτρων (ψυχολογικοί, κοινωνικό στάτους, ευθύνες έναντι τρίτων, κλπ) και εκδηλώνεται ξεχωριστά ανά περίπτωση.Επιβεβαιώνεται όμως και από τα ποσοτικά ευρήματα της έρευνας.

Οι κατηγοριοποιήσεις που συνήθως γίνονται δεν έχουν στεγανά. Κάθε καταναλωτής ακολουθεί διαφορετικά πρότυπα συμπεριφοράς, αναλόγως με το είδος του προϊόντος που επιλέγει και τις συνθήκες υπό τις οποίες κάνει την επιλογή του.

Σημειώνεται επίσης ότι σε θεωρητικό επίπεδο συχνά οι καταναλωτές εκφράζουν παρόμοιες απόψεις, αλλά στην πράξη διαφοροποιούνται ουσιαστικά.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

«οι απαιτητικοί/ρεαλιστές»

«οι πιεσμένοι»

μεταξύ των οποίων παρατηρούνται κατά αρχήν διαφοροποιήσεις ως προς το φύλο και την ηλικιακή φάση

5 βασικές τυπολογίες καταναλωτών:

«οι ρομαντικοί/αντικομφορμιστές»

«Οι επιπόλαιοι»

«οιεπιφανειακοί»

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Ρομαντικοί/ “αντικομφορμιστές”κυρίως 18-24 άνδρες/ γυναίκες

μικρή οικονομική ευχέρεια κατανάλωση πολλών/ διαφορετικών οικονομικών

προϊόντων είναι νεωτεριστές/ διαμορφώνουν το προσωπικό

τους στυλ

η κατανάλωση δεν αποτελεί διέξοδο/εκτόνωση/ εκφράζουν μια πιο“ρομαντική” πλευρά της ζωής

σκεπτικιστές/ προσπαθούν να διαμορφώσουν μια κριτική στάση

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

προσπαθούν να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες – σπουδές/ διασκέδαση/ παρέα

θεωρούν τα πάγια έξοδα “αναγκαίο κακό” προσπαθούν να ισορροπήσουν τα “θέλω” και τα “πρέπει” δεν κάνουν οικονομίες/ αποταμίευση αγοράζουν συχνά από stock/ προσφορές Δεν ακολουθούν τις τάσεις, αλλά δημιουργούν δικά τους

στερεότυπα/ αλληλεπιδρούν με τους συνομήλικούς τους

Ρομαντικοί/ “αντικομφορμιστές”

αναζήτηση κοινωνικής κατεύθυνσης/δημιουργία ταυτότητας

αρκετές αντιδράσεις ως προς τα προβαλλόμενα πρότυπακαταναλωτικής συμπεριφοράς

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

σχετική οικονομική επιφάνεια κατανάλωση για ψυχική ευφορία/ εκτόνωση/ shopping

therapy /κοινωνική επίδειξη ακολουθούν τις επικρατέστερες τάσεις και υιοθετούν

συγκεκριμένα πρότυπα συμπεριφοράς που προβάλλονται από τα ΜΜΕ

καταναλώνουν πολλά και διαφορετικά προϊόντα πέραν των αναγκών τους

΄΄Επιφανειακοί ΄΄κυρίως 35-54 άνδρες/ γυναίκες

μειωμένες αντιστάσεις ως προς την κατανάλωση

έντονη συνήθεια/ “η κατανάλωση είναι συνυφασμένη με την ύπαρξή τους”

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Όχι εύποροι, αλλά κατανάλωση με βάση την οικονομική δυνατότητα/ “όσα περισσότερα χρήματα έχω, τόσο πιο πολύ καταναλώνω”

οι λιγότερο ενημερωμένοι/ αδιάφοροι για τα δικαιώματά τους ως καταναλωτές

ως επί το πλείστον επιπόλαιες/ αυθόρμητες αγορές “παίρνω για να έχω”/ “έμφαση στην ποσότητα” /προσφορές έχουν συγκεκριμένη πλατφόρμα αγορών/ δεν ψάχνονται

΄΄Οι επιπόλαιοι΄΄κυρίως 25-44 γυναίκες

χαλαρές αντιστάσεις ως προς την κατανάλωση

συγκεχυμένες προτιμήσεις προϊόντων/ “ψωνίζω ποσότητες & ποικιλία ομοειδών προϊόντων”

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

“οι απαιτητικοί/ρεαλιστές”

κυρίως 35-54 άνδρες σχετικά ενημερωμένοι για τα δικαιώματα τους ως

καταναλωτές επιλεκτικοί η σχέση ποιότητας + τιμής είναι βασικό κριτήριο αγορών σχολαστικοί/ ψάχνουν αγοράζουν με γνώμονα τις συχνά “αυξημένες” ανάγκες τους –

κοινωνικό status/ “απαιτούν το καλύτερο γι’ αυτούς”

σαφής ταυτότητα/ “ξέρω τι θέλω, δεν παρασύρομαι”

“κοιτάζω το συμφέρον μου”

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Χαμηλή οικονομική δυνατότητα Συγκρίνουν τιμές Αγοράζουν προσφορές περισσότερο συνειδητοποιημένες αγορές διεκδικούν τα δικαιώματά τους κάποιες φορές παρασύρονται αλλά το αναγνωρίζουν αμέσως

΄΄οι πιεσμένοι΄΄ κυρίως 35 – 54 άνδρες/γυναίκες

Δεν ενδιαφέρονται για τα επώνυμα προϊόντα, κύριος παράγοντας η τιμή

Σχετική – αναγκαστική αντίσταση στην κατανάλωση

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ/ΑΓΟΡΑΣ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Οι καταναλωτές θεωρούν ότι τo σημαντικότερο ΄΄ όπλο΄΄ που διαθέτουν

είναι: Το δικαίωμά τους στην επιλογή!

Αναγνωρίζεται ως η μεγαλύτερη δυνατήαξία,σε μία εποχή που ο καταναλωτής δέχεταικαθημερινά τεράστιο όγκο πληροφοριών καιεκτίθεται σε πολλά και διαφορετικά μηνύματαγια ομοειδή προϊόντα και υπηρεσίες.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Θεωρούν (πολύ+αρκετά) σημαντικό καθέναν από τους παρακάτω παράγοντες για την αγορά κάποιου

προϊόντος...

59,7

64,3

65,5

71,1

83,2

85,7

88,7

90,2

95,8

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Ποιότητα

Ασφάλεια

Τιμή

Ποιότητα εξυπηρέτησης

Ποιότητα εξυπηρέτησης μετά την αγορά τουπροϊόντος

Κύρος προϊόντος - καταστήματος

Προσβασιμότητα στο σημείο πώλησης

Κοινωνικές παράμετροι

Οικολογικά χαρακτηριστικά προϊόντος

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Θεωρούν (πολύ+αρκετά) σημαντικό παράγοντα για την αγορά κάποιου προϊόντος...

...ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

87,583,3

83,3

95,5

92,2

90,4

93,790,6

83,3

89,0

90,4

92,4

93,8

94,2

93,584,7

78,6

90,9

88,3

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

ΦΥΛΟ

Άνδρας

Γυναίκα

ΗΛΙΚΙΑΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

18-24 ετών

25-34 ετών

35-44 ετών

45-54 ετών

55 ετών +

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Στοιχειώδης

Μέση

Ανώτερη

ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ

Κάτω από 500 ευρώ

Μεταξύ 500-1000 ευρώ

1001-1500

1501-2000

2001-3000

3001-5000

5001-7000

7000-10000

πάνω από 10000

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Θεωρούν (πολύ+αρκετά) σημαντικό παράγοντα για την αγορά κάποιου προϊόντος...

...ΤΗΝ ΤΙΜΗ

75,050,0

50,0

79,5

91,2

91,3

93,088,9

89,6

88,1

88,7

90,3

88,2

91,2

87,688,5

88,4

90,4

84,4

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

ΦΥΛΟ

Άνδρας

Γυναίκα

ΗΛΙΚΙΑΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

18-24 ετών

25-34 ετών

35-44 ετών

45-54 ετών

55 ετών +

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Στοιχειώδης

Μέση

Ανώτερη

ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ

Κάτω από 500 ευρώ

Μεταξύ 500-1000 ευρώ

1001-1500

1501-2000

2001-3000

3001-5000

5001-7000

7000-10000

πάνω από 10000

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Θεωρούν (πολύ+αρκετά) σημαντικό παράγοντα για την αγορά κάποιου προϊόντος...

...ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ

75,050,0

83,3

93,2

87,3

86,5

86,086,7

75,0

82,8

88,4

86,2

90,1

88,3

85,283,2

75,9

88,7

77,9

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

ΦΥΛΟ

Άνδρας

Γυναίκα

ΗΛΙΚΙΑΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

18-24 ετών

25-34 ετών

35-44 ετών

45-54 ετών

55 ετών +

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Στοιχειώδης

Μέση

Ανώτερη

ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ

Κάτω από 500 ευρώ

Μεταξύ 500-1000 ευρώ

1001-1500

1501-2000

2001-3000

3001-5000

5001-7000

7000-10000

πάνω από 10000

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Όταν θέλετε να αγοράσετε ένα προϊόν, ποια είναι τα δύο βασικά κριτήρια

με τα οποία επιλέγετε το κατάστημα που θα το αποκτήσετε;

1,8

0,2

0,2

0,5

2,8

3,0

7,6

11,3

11,9

16,5

66,9

77,2

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Ποιότητα

Η τιμή

Ασφάλεια

Ποιότητα εξυπηρέτησης

Προσβασιμότητα σε σημείο πώλησης

Κύρος προϊόντος - καταστήματος

Ποιότητα εξυπηρέτησης μετά την αγορά

Η διαφήμιση

Οικολογικά χαρακτηριστικά προϊόντος

Κοινωνικές παράμετροι

Άλλο

ΔΓ/ΔΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Πείτε μου επίσης για καθέναν από αυτούς τους τομείς, τα δύο [2] βασικότερα κριτήρια για την επιλογή σας

Διατροφή Έως 2 επιλογές

0,1

0,8

3,3

3,8

3,9

8,4

38,7

44,8

93,2

0 20 40 60 80 100

Ποιότητα

Η τιμή

Ασφάλεια

Κύρος προϊόντος - καταστήματος

Οικολογικά χαρακτηριστικά προϊόντος

Προσβασιμότητα σε σημείο πώλησης

Ποιότητα εξυπηρέτησης

Ποιότητα εξυπηρέτηση μετά την αγορά

Κοινωνικές παράμετροι

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Πείτε μου επίσης για καθέναν από αυτούς τους τομείς, τα δύο [2] βασικότερα κριτήρια για την επιλογή σας

Έως 2 επιλογέςΈνδυση

0,6

0,6

1,6

6,2

6,4

7,1

8,7

76,4

86,8

0 20 40 60 80 100

Ποιότητα

Η τιμή

Ασφάλεια

Ποιότητα εξυπηρέτησης

Προσβασιμότητα σε σημείο πώλησης

Κύρος προϊόντος - καταστήματος

Ποιότητα εξυπηρέτηση μετά την αγορά

Οικολογικά χαρακτηριστικά προϊόντος

Κοινωνικές παράμετροι

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Πείτε μου επίσης για καθέναν από αυτούς τους τομείς, τα δύο [2] βασικότερα κριτήρια για την επιλογή σας

Έως 2 επιλογέςΟικιακές συσκευές

0,2

0,6

2,2

4,0

4,5

10,7

42,1

61,5

65,0

0 10 20 30 40 50 60 70

Ποιότητα

Ασφάλεια

Η τιμή

Κύρος προϊόντος - καταστήματος

Ποιότητα εξυπηρέτηση μετά την αγορά

Ποιότητα εξυπηρέτησης

Προσβασιμότητα σε σημείο πώλησης

Οικολογικά χαρακτηριστικά προϊόντος

Κοινωνικές παράμετροι

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Εκπαίδευση

1,5

2,7

12,7

14,0

15,5

26,3

26,9

60,2

0 20 40 60 80

Ποιότητα

Ασφάλεια

Η τιμή

Κύρος προϊόντος -καταστήματος

Προσβασιμότητα σεσημείο πώλησης

Ποιότηταεξυπηρέτησης

Κοινωνικέςπαράμετροι

Ποιότηταεξυπηρέτηση μετά

την αγορά

Πείτε μου επίσης για καθέναν από αυτούς τους τομείς, τα δύο [2] βασικότερα κριτήρια για την επιλογή σας

Έως 2 επιλογές

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Πείτε μου επίσης για καθέναν από αυτούς τους τομείς, τα δύο [2] βασικότερα κριτήρια για την επιλογή σας

Έως 2 επιλογές(κάρτες, δάνεια, επιτόκια, κλπ)

0,1

1,2

2,7

7,0

16,7

16,9

21,9

30,0

35,0

0 10 20 30 40

Ασφάλεια

Η τιμή

Ποιότηταεξυπηρέτησης

Κύρος προϊόντος- καταστήματος

Ποιότητα

Προσβασιμότητασε σημείο

Ποιότηταεξυπηρέτηση

Κοινωνικέςπαράμετροι

Οικολογικάχαρακτηριστικά

Τραπεζικές συναλλαγές

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Πείτε μου επίσης για καθέναν από αυτούς τους τομείς, τα δύο [2] βασικότερα κριτήρια για την επιλογή σας

Έως 2 επιλογέςΥγεία (φάρμακα, ιατροφαρμακευτική κάλυψη, επιλογή γιατρού, κ.α.)

0,1

1,6

1,8

7,4

16,6

19,4

20,3

59,0

64,0

0 10 20 30 40 50 60 70

Ποιότητα

Ασφάλεια

Ποιότητα εξυπηρέτησης

Κύρος προϊόντος - καταστήματος

Η τιμή

Προσβασιμότητα σε σημείοπώλησης

Κοινωνικές παράμετροι

Ποιότητα εξυπηρέτηση μετά τηναγορά

Οικολογικά χαρακτηριστικάπροϊόντος

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Πείτε μου επίσης για καθέναν από αυτούς τους τομείς, τα δύο [2] βασικότερα κριτήρια για την επιλογή σας

Έως 2 επιλογές

0,2

0,5

1,7

2,3

5,3

6,8

14,6

18,8

19,0

0 5 10 15 20

Ποιότητα

Η τιμή

Ασφάλεια

Κύρος προϊόντος - καταστήματος

Ποιότητα εξυπηρέτησης

Προσβασιμότητα σε σημείο πώλησης

Ποιότητα εξυπηρέτηση μετά την αγορά

Κοινωνικές παράμετροι

Οικολογικά χαρακτηριστικά προϊόντος

Ινστιτούτα αισθητικής & αδυνατίσματος

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

0,1

0,2

1,0

1,7

2,5

2,9

15,5

16,3

18,8

0 5 10 15 20

Ασφάλεια

Ποιότητα

Η τιμή

Κύρος προϊόντος - καταστήματος

Ποιότητα εξυπηρέτησης

Προσβασιμότητα σε σημείο πώλησης

Ποιότητα εξυπηρέτηση μετά την αγορά

Κοινωνικές παράμετροι

Οικολογικά χαρακτηριστικά προϊόντος

Πείτε μου επίσης για καθέναν από αυτούς τους τομείς, τα δύο [2] βασικότερα κριτήρια για την επιλογή σας

Έως 2 επιλογέςΠωλήσεις μέσω Ίντερνετ

Κριτήριο επιλογής :Ποιότητα Η ποιότητα είναι το πρώτο κριτήριο επιλογής σε 10

κατηγορίες :

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Διατροφή 93,2% Ένδυση 86,8% Οικιακές συσκευές 65,0% Εκπαίδευση 60,2% Υγεία 64,0% Καύσιμα 62,8% Αναψυχή και διασκέδαση 64,3% Ηλεκτρονικά είδη 55,9% Ξενοδοχεία 58,8% Ινστιτούτα αισθητικής κ΄αδυνατίσματος 19,0%

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Κριτήριο επιλογής :Ασφάλεια Η ασφάλεια είναι το πρώτο κριτήριο επιλογής σε

5 κατηγορίες :

Τραπεζικές συναλλαγές 35,0%

Πωλήσεις μέσω internet 18,8% Ασφαλιστικές εταιρείες 36,1%

Αυτοκίνητα – Μοτοσυκλέτες 49,9%

Μεταφορές – Μετακινήσεις 68,5

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Κριτήριο επιλογής: Τιμή

Η τιμή είναι το πρώτο κριτήριο επιλογής σε μια μόνο κατηγορία : κινητή και σταθερή τηλεφωνία (63,9%)

Η τιμή αποτελεί το δεύτερο ή το τρίτο κριτήριο επιλογής σε όλες σχεδόν τις υπόλοιπες κατηγορίες .

Συγκεκριμένα σε 11 κατηγορίες αποτελεί το δεύτερο κριτήριο και 3 κατηγορίες το τρίτο .

Μόνο σε μια κατηγορία, στον τομέα της υγείας, η τιμή ως κριτήριο επιλογής βρίσκεται χαμηλά : 5η με 16,6%

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Έρευνα αγοράς για τη σχέση ποιότητας – τιμής Η πλειοψηφία επιθυμεί να κάνει έρευνα αγοράς

Την πραγματοποιεί όμως μόνο σε αγορές μεγάλης αξίας πχ αυτοκίνητα, Η\Υ, ηλεκτρικά είδη κτλ ΄΄ Σε αγορές μεγάλου κόστους έχεις άλλες απαιτήσεις, το ψάχνεις…΄΄

Στον τομέα των υπηρεσιών, έρευνα αγοράς παρατηρείται κυρίως στις τουριστικές υπηρεσίες και μέσα μεταφοράς

Γενικά θεωρείται ότι η ποιότητα έχει άμεση σχέση με την τιμή ΄΄ Αν δεν πληρώσεις δεν θα πάρεις καλή ποιότητα… Ό,τι πληρώσεις

παίρνεις.»

Ανασταλτικός παράγοντας η έλλειψη χρόνου ΄΄ για αγορές μέχρι 100 ευρώ δε το ψάχνω και πολύ΄΄ ΄΄ δεν έχω πολύ χρόνο να ψάχνω να αγοράσω μια μπλούζα ...΄΄

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Κατανάλωση και υγεία Ιδιαίτερη ευαισθησία παρατηρείται:

Αγορές τροφίμων Ηλεκτρονικές συσκευές Ηλεκτρικές συσκευές

΄΄ προσέχω τα κινητά , άλλαξα εταιρεία για λιγότερη ακτινοβολία ΄΄

΄΄ προσέχω πάντα τα τρόφιμα που αγοράζω, διαβάζω ακόμα και τα συστατικά στο πίσω μέρος της συσκευασίας ΄΄

΄΄ δεν αγοράζω ποτέ ηλεκτρικές συσκευές κινέζικης προελεύσεως...΄΄

Ιδίως «απαιτητικοί» και «πιεσμένοι» καταναλωτές.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Κατανάλωση και περιβάλλον Σε ορισμένες περιπτώσεις ευαισθησία παρατηρείται :

• Στην ανακύκλωση (χαρτιού , πλαστικού , γυαλιού) ως ανασταλτικός παράγοντας αναφέρθηκε ότι είναι η ελλιπής οργάνωση

αποκομιδής εκ μέρους της πολιτείας. • Στα βιολογικά προϊόντα , σε μικρότερο βαθμό

Γενικά παρατηρήθηκε έλλειψη ενδιαφέροντος για τα περιβαλλοντικά ζητήματα ΄΄ εάν έχει εξωτερικό κόστος για το περιβάλλον δε με νοιάζει ,

αν επηρεάζει εμένα το κοιτάζω ΄΄

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Εξυπηρέτηση μετά την αγορά

Ο παράγοντας αυτός υποβαθμίζεται όταν πρόκειται για αγορές μικρής αξίας

Αντίθετα ανάγεται σε σημαντικό κριτήριο για την αγορά προϊόντων μεγάλης αξίας

πχ αυτοκίνητα

Σημειώνεται ότι σε περίπτωση που προκύψει πρόβλημα με το προϊόν, ο παράγοντας αυτός αναγνωρίζεται εκ των υστέρων ως πρωταρχικής σημασίας.

«Θα έπρεπε να είχα προσέξει»…

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Ευκολία πρόσβασης σε κατάστημα / υπηρεσία / προϊόν

• Ο παράγοντας αυτός ανάγεται σε ποιοτικά σημαντικό κριτήριο επιλογής.

«Αν κοντά στο σπίτι μου βρίσκω το γάλα 2 ευρώ και σε ένα άλλο σούπερ μάρκετ το βρίσκω 1,80 ευρώ, δεν θα πάω πιο μακριά για να κάνω οικονομία.»

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Αν θεωρήσουμε ότι προσεκτικός καταναλωτής είναι εκείνος, ο οποίος δεν κάνει βεβιασμένες αγορές, συγκρίνει πάντα τις τιμές

και ελέγχει από πολλές παραμέτρους κάποιο προϊόν, εσείς προσωπικά, τι είδος καταναλωτή πιστεύετε ότι είστε:

Καθόλου προσεκτικός3,5%

Όχι και τόσο προσεκτικός

23,5%

Αρκετά προσεκτικός44,7%

Πολύ προσεκτικός28,2%

ΔΓ/ΔΑ0,1%

Η «καταναλωτική συνείδηση» ως όρος, είναι σχεδόν άγνωστη στο καταναλωτικό κοινό. Μολονότι πολλές παράμετροι της καταναλωτικής συνείδησης, σε θεωρητικό επίπεδο είναι γνωστές και αποδεκτές, η συμπεριφορά των καταναλωτών δεν συνάδει με τις αρχές αυτές. Οι στιγμιαίες επιθυμίες του καταναλωτή υπερέχουν των υποχρεώσεών του και αυτό εκδηλώνεται με αυτοματοποιημένες αγορές και μη-διεκδίκηση των καταναλωτικών του δικαιωμάτων. Στην ουσία πρόκειται για έλλειψη εκπαίδευσης πάνω στην έννοια της καταναλωτικής συνείδησης, η οποία αποδίδεται σε στερεοτυπικές αντιλήψεις («νοοτροπία» - «κράτος») ή αμφίβολης πειστικότητας επιχειρήματα (π.χ. «έλλειψη χρόνου»).

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Οι στερεοτυπικές αυτές αντιλήψεις λειτουργούν απενοχοποιητικά για όλο το σύστημα της αγοράς (καταναλωτές – κυρίως – αλλά και εμπόρους) και δημιουργείται έτσι το κατάλληλο ψυχολογικό άλλοθι για την υιοθέτηση ενός πιο «χαλαρού» προτύπου καταναλωτικής συμπεριφοράς.

Η πλειοψηφία των καταναλωτών θεωρεί ότι τα δικαιώματά τους εξαντλούνται στη σύγκριση τιμών και στην ενημέρωση για την ποιότητα των προϊόντων. Σημαντικές παράμετροι όπως οι κοινωνικές διαστάσεις ή οι οικολογικές επιπτώσεις από την διακίνηση κάποιου προϊόντος, είναι εξαιρετικά χαμηλά στην ιεράρχηση των καταναλωτών. Ό,τι δεν είναι άμεσα επιζήμιο για τον ίδιο τον καταναλωτή, δεν ενοχλεί, ακόμα και αν αυτό έχει σοβαρές οικολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις.

Στις περιπτώσεις αυτές κυριαρχεί ένας «καταναλωτικός κυνισμός», ο οποίος κατισχύει των «πολιτικά ορθών» παραμέτρων.

Είναι αξιοσημείωτο δε, ότι αυτή η συμπεριφορά καταγράφεται σε όλες τις επιμέρους ομάδες καταναλωτών, ακόμα και στους νέους σε ηλικία.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Όταν δεν ελέγχετε προσεκτικά κάποιο προϊόν, το κάνετε επειδή:

2,5

3,1

18,2

7,9

20,3

47,9

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

Συνήθως βιάζεστε

Έχετε εμπιστοσύνη στον παραγωγό – έμποροτου προϊόντος

Πιστεύετε ότι κάποιοι άλλοι φορείς έχουν κάνειήδη τους αναγκαίους ελέγχους

Απλώς το αμελείτε

Άλλο

ΔΓ/ΔΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

→ο Έλληνας είναι γρήγορος/σπάταλος/ αυθόρμητος/ ενθουσιώδης

→δίνει περισσότερο έμφασηστη διασκέδαση/ ψυχαγωγία και όχιστην αποταμίευση/ προγραμματισμό

→κάνει αλόγιστη κατανάλωση

→χρησιμοποιεί πολύ το “πλαστικό χρήμα”

→ο Έλληνας σκέφτεται το τώρα.

Σημαντικός παράγοντας που παίζει ρόλο στη διαμόρφωση της καταναλωτικής συμπεριφοράς

θεωρείται:

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Άλλος σημαντικός παράγοντας που διαμορφώνει την καταναλωτική συμπεριφορά

θεωρείται :

- “από μικρά παιδιά ωθούμαστε στην κατανάλωση”

- “είμαστε επιρρεπείς στη διαφήμιση”

- επικρατεί έλλειψη πειθαρχίας/ κοινωνική ευαισθησία “αν κάτι δεν μας αρέσει ή είναι πολύ ακριβό, δεν πειθαρχούμε ώστε να δείξουμε την αντίθεσή μας. Φταίει ότι δεν έχουμε μάθει να διεκδικούμε σωστά από μικροί…”

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Για την κουλτούρα – νοοτροπία του Έλληνα καταναλωτή αναφέρονται :

→ η επιπολαιότητα στις αγορές και ο αυθορμητισμός”

→“αγοράζουμε ένα προϊόν/ υπηρεσία χωρίς να διαβάζουμε τα μικρά γράμματα”

→“δεν έχω χρόνο να ψάξω, ούτε να διαβάσω τι λέει η συσκευασία και ταυτόχρονα έχω έντονη την επιθυμία να το αποκτήσω…”

→“δεν πολυσκέφτομαι αυτό που αγοράζω. Αν μου αρέσει στο μάτι,

κυριαρχεί το παίρνω… δεν κοιτάζω οδηγίες, ποιότητα, ετικέτες..”

→“συνήθως καταφεύγω στα ρούχα και εκεί…, μόνο η φίρμα παίζει ρόλο”

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Ως καταναλωτής, πόσο πιστεύετε ότι μπορείτε να επηρεάσετε την τιμή και την ποιότητα των

προϊόντων;

Καθόλου27,4%

Όχι και τόσο34,4%

Αρκετά24,6%

Πολύ11,0%

ΔΓ/ΔΑ2,7%

ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ ΚΑΙ ΜΜΕ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΜΜΕ και Κατανάλωση

• Καταλυτικός ο ρόλος των ΜΜΕ (ιδίως τηλεόραση) • Δημιουργία προτύπων

• Συχνά δυσπιστία για ρεπορτάζ στις ειδήσεις για τιμές στη λαϊκή κλπ, καθώς και για εκπομπές «καταγγελιών», «κρυφής κάμερας» κλπ.«Δεν ενδιαφέρονται να ενημερώσουν και να προστατεύσουν τον τηλεθεατή, αλλά να έχουν υψηλή τηλεθέαση και κέρδος.»Σε πολλές περιπτώσεις όμως, ιδίως γυναίκες, επηρεάζονται: «Είδα την εκπομπή με τα μακαρόνια και από τότε άρχισα να προσέχω τι αγοράζω στο σούπερ μάρκετ».

• Διαμόρφωση καταναλωτικής συνείδησης ΄΄ διαμορφώνεται η κατανάλωση από τα ΜΜΕ και το lifestyle από εκπομπές

που δείχνουν εστιατόρια που πηγαίνουν οι επώνυμοι , από αφίσες , από το internet ΄΄

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Πολλές τηλεοπτικές εκπομπές ασχολούνται με ζητήματα καταναλωτών.

Οι εκπομπές αυτές σας έχουν προκαλέσει ανησυχία για τον τρόπο που κάνατε τις αγορές σας ή όχι;

ΔΓ/ΔΑ4,4%

Όχι48,9%

Ναι46,7%

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Όταν ακούτε ρεπορτάζ στα δελτία ειδήσεων π.χ. για την τιμή της τομάτας ή του αρνιού, πιστεύετε

ότι: ΔΓ/ΔΑ5,8%

Oτι πρόκειται για υπερβολές των καναλιών

51,5%

Το ρεπορτάζ καταγράφει μια πραγματικότητα

42,7%

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΜΜΕ και Κατανάλωση Τηλεοπτικές εκπομπές

ηλικίες 18-34 ηλικίες 35 + άνω

Συγκριτικά μεγαλύτερη αποδοχή

Σε κάποιες περιπτώσεις, επιτελούν έργο της πολιτείας

Ενημερώνουν τον πολίτη

Γενικότερη δυσπιστία Δεν ενδιαφέρονται να

προστατεύσουν τον καταναλωτή

Στόχος τους το άμεσο κέρδος και η τηλεθέαση

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ειδικά θέματα καταναλωτικής συμπεριφοράς

λογαριασμοί ΔΕΗ, ΟΤΕ κλπ : Κατά κανόνα δεν τα αντιλαμβάνονται ως

«κατανάλωση», αλλά ως «αναγκαίο κακό». Εκφράζουν άγχος στην ιδέα της πληρωμής

λογαριασμών, ιδίως στις ηλικίες 45-55.

Στις ηλικίες 18-24, τους απασχολεί ο λογαριασμός του κινητού.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Ίντερνετ:

Χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο στην καταναλωτική διαδικασία.

Κυρίως για έρευνα – ενημέρωση (ηλικίες 18-45) και πολύ

λιγότερο για αγορές (ηλικίες 25-35).

Ιδίως για ταξίδια, ηλεκτρονικές συσκευές, ενημέρωση για μεγάλες αγορές.

Θεωρείται αξιόπιστο.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Αγορά αυτοκινήτου:

Ο τομέας στον οποίο όλες οι ομάδες (ιδίως οι «απαιτητικοί» και οι 25-45) κάνουν τη μεγαλύτερη έρευνα αγοράς.

Ενδιαφέρουν κατά σειρά: τιμή, μάρκα, επιδόσεις, εγγύηση –

σέρβις.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Αναψυχή - διασκέδαση:

• Όλοι ανεξαιρέτως αναφέρουν ότι ξοδεύουν αρκετό μέρος του προϋπολογισμού στους στη διασκέδαση.

• Ιδίως 18-34, δηλώνουν ότι προτιμούν να ξοδεύουν στη διασκέδαση, παρά οπουδήποτε αλλού.

• Θεωρούνται νέα τάση τα μεγάλα εμπορικά κέντρα. «Γίνεται ένας συγκεντρωτισμός της διασκέδασης στα μεγάλα εμπορικά κέντρα, πας σινεμά και μετά τρως, ψωνίζεις, όλα μαζί. Είναι ΄΄ ναοί της κατανάλωσης’’!»

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Τουρισμός:

Ο Έλληνας δεν είναι πλέον «της τελευταίας στιγμής» σε αυτόν τον τομέα. Προγραμματίζει τα ταξίδια του.

Όλες οι ηλικιακές ομάδες αναφέρουν ότι κάνουν έρευνα

αγοράς, ιδίως μέσω Ίντερνετ.

«Όσο περισσότερο ψάξεις και όσο νωρίτερα προγραμματίσεις, τόσο καλύτερες τιμές και υπηρεσίες θα εξασφαλίσεις.»

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Κατά κύριο λόγο, αγοράζετε πράγματα για τον εαυτό σας ή για δικούς σας ανθρώπους;

ΔΓ/ΔΑ4,6%

Για δικούς μου ανθρώπους63,1%

Για τον εαυτό μου32,3%