วิชา สัมพันธ์ไทย

ว ชา ส มพ นธ ไทย

บรรยายโดย พระมหาธานนทร อาท ตว

โร,ดร.

การส มพ นธ บท ปฐมาว ภ ตต

• ปฐมาว ภ ตต ใช ในอรรถ ๖ อยางด งน • ๑. เปนประธานในประโยคทไมมกรยาคม

พากย เรยกชอวา “ ”ลงคตถ• ก (ปโยชน) เม ฆราวาเสน ฯ

• อ. ประโยชนอะไร ของเรา ดวยการอย ครองเรอน ฯ

• ก วเสสน ของ ปโยชน ๆ ล ง คตถ เม สาม สมพนธ ใน ฆราวาเสน ๆ กรณ ใน ก

ปโยชน ฯ

• ๒. เปนประธานในประโยคอปมา เรยก ชอวา “ ”อปมาลงคตถ

• ปรโส ปญญ กโรนโต ว วฏม ขภาชน อทกส ส (ปรน ต ) ว ย ปญญสส ปรต

ฯ•อ. บรษ กระทาอย ซง บญ ยอมเตม

ดวยบญ ราวกะ อ. ภาชนะมปากอน บคคลเปดแลว อนเตมอย ดวยนา

ฉะนน ฯ

• ปรโส สยกตตา ใน ปรต ๆ อาขยาต บท กตตวาจก ปญญ อวตตกมม ใน ก

โรนโต ๆ อพภนตรกรยา ของ ปรโส วย ศพท อปมาโชตก เขากบ ววฏมข

ภาชน อทกสส (ปรนต) อทกสส ฉฏฐ กรณ ใน ปรนต ๆ วเสสน ของ ว วฏ

มขภาชน ๆ อ ปมาล งคต ถ ปญญสส ฉฏฐกรณ ใน ปรต ฯ

•๓. เปนประธานในประโยคกตตวาจก เรยกชอวา “ ”สยกตตา

•สโท โอทน ปจต ฯ•อ. พอครว หงอย ซงขาวสก ฯ

• สโท สยกตตา ใน ปจต ๆ อาขยาตบท กตตวาจก โอทน อวตตกมม ใน ปจต

ฯ

• ๔. เปนประธานในประโยค เหต กตตวาจก เรยกชอวา “ ”เหตกตตา

• สาม โก สท/ สเทน โอทน ปาจาเปต ฯ• อ. นาย ยงพอครว ใหหงอย ซงขาวสก ฯ

• สามโก เหต กต ตา ใน ปาจาเปต ๆ อาขยาตบท เหตกตตวาจก สท / สเทน การ

ตกมม ใน ปาจาเปต โอทน อวตตกมม ใน ปาจาเปต ฯ

•อาจร โย สสเส พทธวจน อคคณหาเปตฯ

•อ. อาจารย ยงศษย ท. ใหเรยนอย ซง พระพทธพจน ฯ

• อาจร โย เหตกต ตา ใน อคคณหาเปต ๆ อาขยาตบท เหตกตตวาจก สสเส การ

ตกมม ใน อคคณหาเปต พทธวจน อวต ตกมม ใน อคคณหาเปต ฯ

•๕. เปนประธานในประโยคกมมวาจก “ ” เรยกชอวา วตตกมม

• สเทน โอทโน ปจยเต ฯ• อ. ขาวสก อนพอครว ใหหงอย ฯ

• สเทน อนภหตกตตา ใน โอทโน ๆว ต ตกม ม ใน ปจยเต ๆ อาขายา

ตบท กมมวาจก ฯ

• มยา กมม กต ฯ•อ. การงาน อนผม กระทาแลว ฯ• มยา อนภหตกตตา ใน กมม ๆ ว ต ตกม ม ใน กต ๆ กตบท กมมวาจก ฯ

•๖. เปนประธานในประโยคเหตกมม “ ” วาจก เรยกชอวา วตตกมม

• สามเกน สเทน/ สท โอทโน ปาจาปยเตฯ

•อ. ขาวสก อนนาย ยงพอครว ใหหงอย ฯ• สามเกน อนภหตกตตา ใน โอทโน ๆว ต ตกม ม ใน ปาจาปยเต ๆ อาขยาตบท

เหตกมมวาจก สท การตกมม ใน ปาจา ปยเต ฯ

• อาจรเยน สสเส พท ธวจน สกขาปยเตฯ

•อ. พระพทธพจน อนอาจารย ยงศษย ท. ใหศกษาอย ฯ

• อาจรเยน อนภหตกตตา ใน สกขาปยเต พท ธจวน ว ต ตกม ม ใน สกขาปยเต ๆ

อาขยาตบท เหตกมมวาจก สสเส การ ตกมม ใน สกขาปยเต ฯ

หลกส มพ นธ บททต ยาว ภ ตต

• ทตยาวภตตใชในอรรถ ๖ อยาง เขา กบกรยาอยางเดยว ดงน

• ๑. แปลวา ซง เรยกวา อว ต ตกม ม• สามเณโร ปณณ ลขต ฯ• อ. สามเณร ยอมเขยน ซงหนงสอ ฯ• สามเณโร สยกตตา ใน ลขต ๆ อาขยาต

บท กตตวาจก ปณณ อว ต ตกม ม ใน ลขต ฯ

• ภกข ปณ ฑปาต ภญชต ฯ• อ. ภกษ ฉนอย ซงบณฑบาต ฯ• ภกข สยกตตา ใน ภญชต ๆ อาขยาต

บท กตตวาจก ปณ ฑปาต อว ต ตกมม ใน ภญชต ฯ

• ๒. แปลวา ส เรยกชอวา สมปาปณ ยกมม

• ภกข ปณฑาย คาม ปาวส ฯ• อ. ภกษ เขาไปแลว สบาน เพอ

บณฑบาต ฯ• ภกข สยกตตา ใน ปาวส ๆ อาขยาตบท

กตตวาจก ปณฑาย สมปทาน ใน คาม ๆ สมปาปณ ยกมม ใน ปาวส ฯ

• นสตา มหาว ท ยาลย อาคจฉนต ฯ• อ. นสต ท. ยอมมา ส มหาวทยาลย ฯ• นสตา สยกตตา ใน อาคจฉนต ๆ

อาขยาตบท กตตวาจก มหาว ท ยาลย สม ปาป ณยกมม ใน อาคจฉนต ฯ

• ๓. แปลวา ยง เรยกชอวา การตกมม• อาจรโย สส เส พทธวจน สกขาเปต ฯ

• อ. อาจารย ยงศษย ท. ใหศกษาอย ซง พระพทธพจน ฯ

• อาจรโย เหตกตตา ใน สกขาเปต ๆ อาขยาตบท เหตกตตวาจก สสเส การ ตกมม ใน สกขาเปต พทธวจน อวตตกมม ใน สกขาเปต ฯ

•

• ๔. แปลวา สน, ตลอด เรยกชอวา อจจนตส โยค

• อมสม อาวาเส อม เตมาส วสส อเปมฯ

•อ. ขาพเจา เขาอยจา ซงพรรษา ตลอดเดอน ๓ น ใน อาวาส น ฯ

• อห สยกตตา ใน อเปม ๆ อาขยาตบท กตตวาจก อมสม วเสสน ของ อาวาเส

ๆ วสยาธาร ใน อเปม อม วเสสน ของ เตมาส ๆ อจ จน ตส โยค ใน อเปม ฯ

•๕. แปลวา กะ, “เฉพาะ เรยกชอวา อกถ”ตกมม

• ปตา ปตต กเถต ฯ•อ. บดา กลาวอย กะ บตร ฯ• ปตา สยกตตา ใน กเถต ๆ อาขยาตบท กต

ตวาจก ปต ต อกถ ตกม ม ใน กเถต ฯ

•๖. แปลไมออกสาเนยงอายตนบาต เรยก “ ”ชอวา กรยาวเสสน

• ธมมจาร (ปคคโล) สข เสต ฯ• อ. บคคลผประพฤตธรรมเปนปกต

ยอมอย เปนสข ฯ• ธมมจาร วเสสน ของ ปคคโล ๆ ส

ยกตตา ใน เสต ๆ• อาขยาตบท กตตวาจก สข ก ร ยาว เสสน ใน เสต ฯ