กฎหมาย: ความรู้ฉบับพกพา

8 L a w

คำ�นำ�ผแปล

.

หากจะกลาวถงสงคมไทยในชวง 30 ปทผานมาน ผแปลได

มองเหนและประสบความเปลยนแปลงของสงคมนอยางขนาน

ใหญดวยตนเอง (และพรอมๆ กบเพอนรวมชาตคนอนๆ) โดย

หากหยบภาพทเหนในปจจบนและในอดตทตนเคยคนเคยมา

เปรยบเทยบกน กแทบจะกลาวไดวา ชวงเวลาวยเดกของผแปล

นนชางแตกตางกบสภาพการณทเปนอยในปจจบนมากทเดยว

โดยเฉพาะถาจะกลาวถงการขยายตวทางวตถในเมองหลวงของ

ประเทศ รวมไปถงผลกระทบอยางกวางขวางทมตอพนทสวน

อนๆ ในตางจงหวดดวยแลว ผแปลเหนวา สงคมไทยไดกลาย

สภาพจากสงคมกงชนบท (ราว 30 ปกอน) เขาสวถสงคมเมอง

ของชนชนกลางอยางแทจรงในแทบทกพนทของประเทศ

ทามกลางความเปลยนแปลงทเกดขนอยางตอเนอง

นเอง ทเราคอยๆ มองเหนความสลบซบซอนของความสมพนธ

9A V e r y S h o r t I n t r o d u c t i o n

ในสงคมแทบทกดานทเรมกอตวขนเมอหลายสบปกอนและ

สงสมกนมากเขา จนความเปลยนแปลงในดานปรมาณกำาลง

ทอดไปสความเปลยนแปลงในเชงคณภาพอยางไมอาจปฏเสธได

ตวอยางเลกๆ ตวอยางหนงในความเหนของผแปล เชน การ

ขยายตวของรานสะดวกซอทซอกซอนเขาไปแทบทกมมเมอง

ในตางจงหวด คงปฏเสธไมไดเลยวา แมเบองหนาจะเปนเพยง

การขยายพนทแสวงหากำาไรทางธรกจของเอกชนใหกวางขวาง

ยงขน แตเบองหลงนนกยงไดนำาเอาวถการบรโภคแบบชนชน

กลางในเมองเขาไปเผยแพรใหกบวถชวตของคนในตางจงหวด

ดวย นยงไมนบรวมแนวโนมการขยายหางสรรพสนคาขนาด

ใหญไปสหลายจงหวดทเรมเหนไดมากขนเรอยๆ ซงจะยงเขามา

มสวนในการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคและการพกผอน

หยอนใจจนเหนไดชดเจนขนในอนาคตอนใกลน

ปญหากคอวา ความสลบซบซอนในดานความสมพนธ

ของคนในสงคมทยงทวขนเหลานจะสงผลอยางไรบางในทาง

กฎหมาย

แนนอนวา แบบแผนความประพฤตทเปนทางการซง

เรยกวา ‘กฎหมาย’ คงไมจำาเปนสำาหรบคนอยางโรบนสน ครโซ

ตราบใดทยงอยเดยวดายบนเกาะ แตสำาหรบสงคมคนหมมาก

และระบบความสมพนธในสงคมทเปลยนแปลงไปจากเดม

อยางรวดเรวภายในระยะเวลาไมถงครงศตวรรษ กฎหมายจำา

ตองพฒนาเพอตอบสนองความจำาเปนทจะถกใชเปนเครองมอ

ทสำาคญเพอจดระเบยบความสมพนธทงในแงความสมพนธ

ระหวางเอกชนตอเอกชน (กฎหมายแพง) และในแงความ

1 0 L a w

สมพนธระหวางรฐกบพลเมอง (กฎหมายมหาชน) อยางไมอาจ

ปฏเสธได ดงนน จงไมเปนทนาประหลาดใจวา เหตใดในชวง

15-20 ปทผานมา กฎหมายบางสาขาไดปรากฏความสำาคญ

ขนอยางชดเจนในสงคมไทย เชน สาขากฎหมายมหาชน ไม

วาจะเปนกฎหมายรฐธรรมนญ กฎหมายปกครอง กฎหมาย

การคลง รวมไปถงกฎหมายสงคมในเรองตางๆ นนยอมแสดง

ใหเหนวา สงคมไทยกำาลงเรยกรองความชดเจนแนนอนและ

เปนธรรมในการจดระเบยบการปกครองบรหารรฐทามกลาง

ความเปลยนแปลงทเกดขน หรอแมกระทงในทางแพง (ท

หลายคนเชอวาเปนสาขากฎหมายทไดตกผลกหรอลงหลก

ปกฐานจนไมเหนวาจะหลงเหลอปญหาใดๆ ใหคนควาศกษากน

อกแลว) เนองจากหลายเรองหลายประเดน รฐคอยๆ ใชอำานาจ

ตามกฎหมายเขาแทรกแซงและกำากบดแลจนแยกแยะไดยาก

ขนวาสวนใดเปนการคมครองประโยชนเอกชนโดยเฉพาะหรอ

สวนใดเปนการคมครองประโยชนสาธารณะ ทงนกเนองจาก

ขอบเขตความพนธทเคยแบงแยกกนอยางชดเจนระหวาง

ประโยชนเอกชนและมหาชนกำาลงลดความสำาคญลงทกขณะ

และกลบจะประสานเขาดวยกนยงกวาทเคยเปนมาในกาลกอน

กฎหมาย: ความรฉบบพกพา อนเปนผลงานของ

ศาสตราจารย เรยมอนด แวคส เลมน ผแปลทงในความชดเจน

และการอธบายความโดยยอแมในเรองทนกกฎหมายหลายคน

เหนวาเปนประเดนทางกฎหมายทจะอธบายแบบยอๆ นนไมได

เลย (ซงผเขยนกตระหนกในปญหานเปนอยางดดงจะเหนใน

คำานำาตอนตนของผเขยนเอง) แตผเขยนกสามารถกระทำาได

1 1A V e r y S h o r t I n t r o d u c t i o n

โดยไมทงประเดนอนเปนแกนของเรองแตอยางใด นอกจากน

ผเขยนยงพยายามอธบายและชวนคดในหลายประเดนทรวม

ไปถงความเปลยนแปลงทเกดขนในกฎหมายอนเปนประโยชน

กบสภาพสงคมในปจจบนดวย แมผอานบางทานอาจจะทวงตงวา

ผเขยนเปนนกกฎหมายชาวตะวนตก อกทงประสบการณทนำามา

ถายทอดกเปนหลกการและความรแบบตะวนตกจะเปนประโยชน

อยางไรกนสำาหรบผอานทเปนคนไทย แตผแปลกลบเหนวา

หากเราขบคดและไตรตรองอยางลกซงจากสภาพของสงคมไทย

ของเราเองจนสามารถตระหนกไดถงมตอนทะลทะลวงมานแหง

จารตซงเปนลกษณะเฉพาะของสงคมไทยไปสฐานะความเปน

มนษยและสมาชกของสงคมของเราทกคนซงเปนลกษณะรวมกน

ของมนษยไมวาชาตใดภาษาใดไดแลว ความเปนตะวนตกหรอไม

กคงมใชเปนประเดนสาระสำาคญอกตอไป เพราะระบบกฎหมาย

ไมวา ณ ทแหงใดในโลกกผนวกเขาเปนสวนหนงในประสบการณ

อนทรงคณคาของมนษยชาตเชนกน

แมผเขยนจะออกตววาเปนนกกฎหมายทผานการฝกฝน

อบรมตามแบบธรรมเนยมคอมมอนลอวและตองมาพรรณาความ

ระบบกฎหมายของโลกโดยภาพรวมซงมอยหลายระบบกตาม

แตงานชนนกตอกยำาความเหนของผแปลประการหนงกคอ

ไมวาระบบกฎหมายใหญ 2 ระบบ (ระบบซวลลอวและระบบ

คอมมอนลอว) จะแตกตางกนในภาพลกษณภายนอกสกเพยง

ใด แตแกนสาระสำาคญของระบบกฎหมายทกระบบกยงคงไดแก

ความเปนระบบของเหตผลทถกตองและเปนธรรมอยนนเอง

ดวยเหตน ความแตกตางของภาพลกษณจงจดไดวาเปนเพยง

1 2 L a w

สสนแตงเตมความมชวตชวาอนงดงามของกฎหมายแตละระบบ

เทานน

ผแปลขอขอบคณ อาจารยปกปอง จนวทย เปนอยาง

มาก รวมทงคณะทำางานฝายบรรณาธการของสำานกพมพ

ทกทานทใหโอกาสแกผแปลในการแปลและทำางานรวมกน

หากผอานจะไดรบประโยชนใดๆ จากหนงสอเลมนแลว นคอ

คณปการของสำานกพมพ openworlds อนควรแกการชนชม

ดวยความปรารถนาทมงผลตหนงสอคณภาพอนเปนความ

ประสงคของสำานกพมพแหงน ความผดพลาดคลาดเคลอน

ใดๆ ทเกดขนจากการแปล ผแปลขอนอมรบและถอเปนความ

รบผดชอบของผแปลแตเพยงผเดยว

ฐาปนนท นพฏฐกล

กมภาพนธ 2555

1 4 L a w

คงเปนการยาก ทจะเหนคำาวา “กฎหมาย” และคำาวา “สน

กะทดรด” ปรากฏอยในประโยคเดยวกนได เปนททราบกนวา

กฎหมายมลกษณะพรรณาเนอหาอยางสลบซบซอนและเขาใจ

ยาก นยอมแสดงวาความพยายามใดๆ กตามทจะอธบายกฎหมาย

ใหสนกะทดรด แมแตเนอหาสวนทเปนพนฐานทสด ถาไมใช

ความพยายามอนเลอนลอยเกนไป กคงเปนชนงานในอดมคต

ทเดยว แตหนงสอเลมนกคองานชนทไมนาจะลลวงลงไดซง

ผเขยนจะพยายามอธบายในหนาตอๆ ไป เพอชใหเหนสาระ

สำาคญในปรากฏการณอนสลบซบซอนของกฎหมาย ไมวาจะเปน

รากเหงาของกฎหมาย การจำาแนกประเภท วตถประสงค การใช

กฎหมายในทางปฏบต สถาบนทเกยวของทงหลาย และอนาคต

ขางหนาของกฎหมายเอง ผเขยนประสงคจะนำาเสนอสาระ

พนฐานทสำาคญตางๆ ของกฎหมาย รวมทงบรรดาระบบ

คำ�นำ�ผเขยน

.

1 5A V e r y S h o r t I n t r o d u c t i o n

กฎหมายทมอยใหแกผอานทวไปไดทราบ ซงรวมถงผทเรมสนใจ

ในกฎหมายและนกศกษาผเรมศกษาวชากฎหมาย รฐศาสตร

หรอสงคมศาสตรสาขาอนๆ ดวย โดยผเขยนพยายามเลยง

การใชถอยคำาทางเทคนคใหมากทสดเทาทจะกระทำาได ผเขยน

หวงวาหนงสอเลมเลกเลมนจะชวยกระตนความสนใจใครร

เกยวกบธรรมชาตของกฎหมายซงนาสนใจอยในตวมนเอง

อกทงชวยสนบสนนการขบคดไตรตรองในเรองนใหกวางขวาง

ออกไป และสงเสรมการคนควาทำาความเขาใจในภารกจอน

สำาคญยงทกฎหมายนนมตอชวตของพวกเรา สวนผทตองการ

สบคนทำาความเขาใจในประเดนตางๆ ทางกฎหมายใหลกซง

ยงขนสามารถดงานเขยนเพมเตมไดในบรรณานกรม ในทำานอง

เดยวกน แหลงคนควาออนไลนทใหขอมลเกยวกบกฎหมายและ

มมาตรฐานชนเยยมกมอยเปนจำานวนมาก ในบทท 6 จะได

แนะนำาเวบไซตชนแนวหนาไวบางสวนดวย

ควรกลาวดวยวา แมหนงสอเลมนจะเนนเนอหาสาระ

เฉพาะระบบกฎหมายทใชอยในโลกตะวนตก (ระบบคอมมอนลอว

และระบบซวลลอว) แตผเขยนยงไดกลาวถงระบบกฎหมายอนๆ

ไวดวยเชนกน แมจะไมมากนก เชน กฎหมายอสลาม กฎหมาย

จารตประเพณ และกฎหมายผสมบางระบบ ทงนเพราะเหตวา

ความมงหมายของผเขยนคอ การเสนอบทนำาเขาส “กฎหมาย”

ในความหมายทกวางทสด อยางไรกตาม ผเขยนตองยอมรบวา

ตนเองคนเคยกบคอมมอนลอวเปนพเศษ ความโนมเอยงสวน

บคคลของผเขยน – หากจะตองเรยกเชนน – กนาจะใหเหตผล

สนบสนนไดในแงทวาผเขยนไดพจารณาถงความเปลยนแปลง

1 6 L a w

ซงเรมเหนไดชดเจนของกระบวนการโลกาภวตนทสงผลกระทบ

ตอพฒนาการของคอมมอนลอวในประเดนตางๆ แตนนกอาจ

เปนเพยงการกลาวใหดดมเหตผลเกนไปกได คำาอธบายทตรง

ประเดนกวานคอ ภาษาองกฤษเปนภาษาทใชในการเขยนหนงสอ

เลมนโดยผเขยนซงใชชวตการทำางานสวนใหญอยในระบบ

คอมมอนลอว ขอจำากดดานการใชภาษาตางประเทศภาษาอนๆ

ของผเขยนยอมแสดงอยแลววาแหลงขอมลทงหมดมาจากภาษา

องกฤษ รวมทงขอมลทงหลายทเกยวของกบกฎหมายอนทมใช

คอมมอนลอวดวย แมจะมขอจำากดขางตน ผเขยนพยายามทจะ

ลดทอนความเขาใจเบองตนวาดวยกฎหมายในประเดนปลกยอย

ตางๆ อนอาจเกดจากประสบการณของผเขยนเองซงกมกจะ

แตกตางกนออกไปในแตละครง ผ เ ขยนได รบการศกษา

และสอนกฎหมายทงในประเทศทมระบบกฎหมายผสม

(แอฟรกาใต) ในประเทศทใชคอมมอนลอวสองแหง (องกฤษ

และฮองกง) และปจจบนใชชวตอยในประเทศซวลลอว (อตาล)

การทองไปในระบบกฎหมายทแตกตางกนเชนน คงจะเปนเหต

ทมนำาหนกเพยงพอกระมงทจะชวยใหผเขยนขจดอคตใดๆ ท

อาจเปนความบกพรองในการนำาเสนอเนอหาในหนงสอเลมนได

เปนการบงเอญวา 2 ประเทศทอางถงขางตนมเหตผลท

ควรสนใจเปนพเศษ เนองจากในทศวรรษ 1990 ทงสองประเทศ

ไดเผชญกบความเปลยนแปลงขนานใหญซงรวมไปถงการ

เปลยนแปลงเชงลกในทางกฎหมายดวย ในป 1992 โครงสราง

กฎหมายทรองรบนโยบายแบงแยกสผวถกยกเลก และ 2 ป

ตอมา นายเนลสน แมนเดลลา ได รบการเลอกต งเปน

1 7A V e r y S h o r t I n t r o d u c t i o n

ประธานาธบดของประเทศแอฟรกาใตใน “โฉมหนาใหม” พรอมๆ

กบการมรฐธรรมนญฉบบประชาธปไตย ปฏญญาวาดวยการ

ประกนสทธในเรองตางๆ และศาลรฐธรรมนญ สวนในป 1997

ฮองกงกลบคนมาเปนของจน และเหนออนใด การเปลยนจาก

สถานะอาณานคมขององกฤษไปสการเปนเขตปกครองพเศษ

ของจนยอมเปนประเดนทางกฎหมาย นคอรปแบบและโครงสราง

อนไมนาเชอวาจะเกดขนได ดนแดนทนนยมภายใตการปกครอง

ของรฐสงคมนยมนไดรบการรบรองไวโดยรฐธรรมนญฉบบใหม

ของฮองกงซงถอเปนกฎหมายพนฐานและยงไดรบรองใหใชระบบ

กฎหมายคอมมอนลอวตอไปไดอกดวย

หากทงสองเหตการณทนาตนเตนนอาจใหบทเรยนอะไร

ไดบาง กคงจะเปนความจรงทยอมรบกนอยวากฎหมายเปนกลไก

ทมขอบกพรองแตกมความสำาคญในอนทจะธำารงไวและกำากบ

ความเปลยนแปลงของสงคมไปพรอมๆ กน คงเปนการดวนสรป

จนเกนไป หากไมพจารณาใหรอบดานวา ระบบกฎหมายหนงๆ

นนจะชวยสรางความชดเจนแนนอนขนในสงคม จะมลกษณะ

เปนกฎเกณฑทบงคบใชไดเปนการทวไป และยงสามารถคาด

หมายลวงหนาถงสงทจะเกดขนในอนาคตไดมากนอยเพยงใด

อาจกลาวไดวา สำาหรบโลกของเราทกำาลงกาวเขาสความเปน

อนหนงอนเดยวกนมากยงขนเรอยๆ น สงคมทบรรลซงความ

เปนเอกภาพและจรรโลงความสมานฉนทไวไดอยางแทจรงนน

คงมไมมากนก แตหากปราศจากกฎหมายเสยแลว สงคมนน

ยอมดงลงสความโกลาหลวนวายและความขดแยงอยางไมอาจ

หลกเลยงไดแนนอน

1 8 L a w

การมงอธบายลกษณะพนฐานตางๆ ทสำาคญของ

กฎหมายใหสนกะทดรด โดยไมยนยอความคดจนเกนควรนน

เปนเหตใหผเขยนตองตดสนใจในเรองยากๆ หลายเรองอยาง

ไมอาจหลกเลยงได มขอมลหลายประการทผเขยนจำาตองละไว

ไมกลาวถง ผเขยนหวงเพยงวาในการใหภาพรวมของกฎหมายท

เปนอยในปจจบน ผเขยนไดกำาหนดเนอหาของเรองไวในขอบเขต

ทไมแคบจนเกนไปและไมกวางจนไรสาระไปเสยหมด ผเขยนจะ

พยายามชใหเหนลกษณะทสำาคญทสดในใจกลางภมทศนทาง

กฎหมายซงมความเคลอนไหวแปรเปลยนอยเสมอ ทงนโดย

ตระหนกเปนอยางดวา ยงมอกหลายสงหลายประการทลวนเปน

องคประกอบซงรายลอมภมทศนขางตนไวดวย

ในทำานองเดยวกน ควรเนนใหเหนความสำาคญดวยวา

การทำาความเขาใจกฎหมายโดยปราศจากความใสใจตอปจจย

ตางๆ ในทางสงคม การเมอง ศลธรรม และเศรษฐกจ ยอมกอ

ความเขาใจทคลาดเคลอนได ปรชญาทางกฎหมายหรอแมแตวชา

นตศาสตรทางทฤษฎยอมมงทจะเปดเผยใหเหนองคประกอบเชง

ความคดปรชญาตางๆ อนลกซงยงขนทชวยอธบายปรากฏการณ

อนสลบซบซอนในทางกฎหมาย รวมไปถงการเปนปจจยเพอ

ขบเคลอนระบบกฎหมายโดยรวมดวย ในบทท 3 จะพยายาม

สะทอนใหเหนถงประเดนโตแยงกนระหวางกฎหมายและบรรดา

หลกปฏบตดานศลธรรมอนเปนทยอมรบกนในสงคม ผเขยนจะ

งดเวนไมกลาวถงประเดนอนหลากหลายในทางปรชญากฎหมาย

ซงบอยครงกเขาใจไดยากอยแลว ดวยเหตวา เนอหาดงกลาว

อยนอกวตถประสงคของหนงสอเลมนและหวงดวยวาบรรดา

1 9A V e r y S h o r t I n t r o d u c t i o n

ผอานทสนใจบทนำาเขาสเนอหาซงทาทายความใครรนอาจ

ตดตามงานของผเขยนใน Philosophy of Law: A Very Short

Introduction (Oxford University Press, 2006) ซงกนาจะถอ

เปนฉบบอานประกอบกบหนงสอในมอผอานเลมนดวย

การใหกำาเนดและฟมฟกงานชนน บคคลหลายคน ณ

สำานกพมพมหาวทยาลยออกซฟอรดลวนเปนผสมรรวมคดทนา

ประทบใจทงสน ขอขอบคณเปนพเศษสำาหรบแอนเดรย คแกน,

เจมส ทอมปสน, อลซ จาคอบ, เฮเลน โอค, เดบอรา โพรเธโร,

โซอ สปลเบรก, วนน แทม และผอานตนฉบบของผเขยนทไม

ปรากฏนามไวดวย

หากปราศจากความรกทมมาอนยาวนาน กำาลงใจและ

การสนบสนนจากคชวตของผเขยน คณเพเนลอป (เนตบณฑต -

คณสมบตซงคควรกบเธอเปนยงนก) แมเพยงเศษเสยวของงาน

ชนนกคงไมอาจเกดขนไดเลย นอกเหนอจากสงเหลานทไมเคย

แปรเปลยนแลว ภาระความรบผดชอบของเธอนนลวนยงใหญ

ถอยคำาของเธอกเสมอดวยกฎหมายเชนกน

เรยมอนด แวคส

LAW•

A V e r y S h o r t I n t r o d u c t i o n

b y

R a y m o n d W a c k s

กฎหมาย•

ความรฉบบพกพา

แปลโดย

ฐาปนนท นพฏฐกล

บทท 1

/รากเหงาของกฎหมาย

2 3A V e r y S h o r t I n t r o d u c t i o n

เมอเรากาวขนรถเมล กฎหมายกเขามาเกยวของแลว

แนนอนวาคณไดเขาทำาสญญาประเภทหนงซงมผลบงคบใหคณ

มหนาทจะตองชำาระคาโดยสารในการเดนทาง ถารบลงไปกอน

จายคาโดยสารละกมาตรการทางกฎหมายอาญากจะเขามา

จดการกบคณ ในกรณรถเมลประสบอบตเหต กฎหมายกพรอม

ทจะบอกวาใครบางทจะตองรบผดชอบกบความเสยหายทคณ

ไดรบ งานของคณ บานของคณ ความสมพนธทคณมตอคน

อนๆ หรอแมแตชวต รวมทงความตายของคณ ทงหมดนและ

สงอนๆ อกมากมาย ลวนถกกำากบ ควบคม และจดการโดย

กฎหมายทงสน ระบบกฎหมายสถตยอย ณ ใจกลางของทกๆ

สงคม คมครองสทธในเรองตางๆ กอใหเกดหนาทอนพงกระทำา

ทงหลาย และยงกำาหนดขอบเขตแหงการกระทำาในแทบทก

กจกรรมทางสงคม การเมองและเศรษฐกจ การจดการลงโทษ

ผกระทำาความผด ชดใชเยยวยาผ เสยหายและรบรองให

ขอตกลงตางๆ มผลบงคบระหวางกนไดนนเปนเพยงภารกจ

บางสวนของระบบกฎหมายสมยใหมเทานน นอกจากนแลว

2 4 L a w

กฎหมายยงมงทจะบรรลถงความเปนธรรม สงเสรมเสรภาพ

ธำารงไวซงหลกการปกครองโดยกฎหมาย (rule of law) และ

สถาปนาความมนคงปลอดภยใหมขนดวย

อยางไรกด สำาหรบคนทวไปแลว บอยครงกฎหมาย

ดจะเปนเรองเทคนคชนสง เปนปรศนาซบซอนซอนเงอน ซง

มาพรอมกบคำาศพทเฉพาะอนลวงสมยซงบางครงเขาใจยาก ม

กระบวนการพจารณาตางๆ ทลาหลง และยงมการออกประกาศ

ใชจนนบฉบบไมถวนพอๆ กบหลกการทนาเวยนหวทงหลาย

(Byzantine statutes) นยงไมนบรวมกฎหมายฉบบซงกำาหนด

รายละเอยดในชนรองๆ ลงมาอก (subornate legislation)

รวมทงคำาพพากษาตางฉบบกนในแตละศาลดวย นกกฎหมาย

เองกมแนวโนมทจะมองยอนหลง กลาวคอ การยอมรบหลกการ

วาดวยคำาพพากษาของศาลทเปนบรรทดฐาน (the doctrine of

precedent) ซงเปนลกษณะเดนในกฎหมายคอมมอนลอวนน

ไดกำาหนดหลกการไววา สงทเคยไดรบการอธบายหรอปฏบต

ไวแลวกอนหนาคอสงทควรจะนำามาใชในขณะปจจบนดวย ทงน

กเพอเปนการใหหลกประกนในเรองความชดเจนแนนอนของ

กฎหมาย และยงเพอรกษาไวซงหลกการในอนทจะแสวงหา

มาตรการทไมขนตอกระแสความเปลยนแปลงใดๆ หรออก

นยหนงกคอ สงทจะเกดขนจะตองเปนสงทคาดหมายไดเชนท

กฎหมายกำาหนดไวเปนการลวงหนาแลวนนเอง

แตถงกระนน กฎหมายกไมสามารถตานทานการ

เปลยนแปลงได กระบวนการโลกาภวตน ความกาวหนาอยาง

รวดเรวในดานเทคโนโลย และกฎเกณฑในดานการบรหาร