เทคนิคการจัดองค์ประกอบภาพ

องคประกอบพนฐานส าหรบการถายภาพ

ผชวยศาสตราจารยเยาวนารถ พนธเพง รองคณบดคณะนเทศศาสตร

ส าหรบการถายภาพใหไดภาพทตรงตามความตองการ มคณคา มความงามทางดานศลปะ

นอกจาก จะท าความเขาใจในเรองของการใชกลองถายภาพ และเครองมอทมคณภาพแลว การจดองคประกอบภาพ กเปนสงทส าคญ ทจะท าให ไดภาพมคณคาขน ดงนนจงควรทจะท าความเขาใจเกยวกบหลกการจดองคประกอบของภาพ โดยหลกเบองตนในการจดองคประกอบภาพม 2 ประเภทไดแก 1. ผถายจดวางสงของทจะถายตามความพอใจ สวนใหญจะเปนการถายสงทอยนงและสงทไรชวต เชน ดอกไม เครองเรอน เครองเลน เครองกฬา และรวมทงการถายภาพคนครงตว 2. ผถายหามมถาย หรอเปลยนเลนสใกล- ไกล ตลอดจนการใชวธการอ น ๆ เพอใหไดภาพสวยงามตามตองการ เนองจากไมสามารถจะจบวางสงทจะถายใหอยในต าแหนงตามอ าเภอใจได เชน ทวทศนตามธรรมชาต หรอเหตการณเคลอนไหวตาง ๆ การจดองคประกอบในการถายภาพไดประยกตมาจากวชาวาดเขยน คอ ถายภาพใหคลายกบภาพวาด โดยใชวธเดยวกนกบจตรกรวาดภาพทตองพยายามจดวางองคประกอบภาพใหสมบรณทสด ใหแสดงเรองราว อารมณ และบรรยากาศอยางเดนชด หลกใหญในการจดองคประกอบภาพ 1. ต าแหนงจดเดนหรอจดสนใจ (point of interest) หลกการประกอบภาพนน นยมวางจะเดนหรอจดสนใจไวตรงจดตด 9 ชอง ไมวาจะเปนภาพแนวตง แนวนอน หรอเปนรปสเหลยมจตรสกตาม (ดงภาพประกอบ)

ภาพโครงรางภาพทเนนจดสนใจ

ภาพทเนนจดสนใจต าแหนงบนซาย

จดทกจดทตดกนระหวางเสนนน ถอวาเป นต าแหนงส าหรบวางจดเดนได การทไมวางจดเดนไวตรงกลางภา พ เนองดวยคนเราดภาพมกจะมองดตรงกลางกอน ถาวางจดเดนอยตรงกลางแลว สวนอน ๆ ของภาพยอมขาดความส าคญไป จงควรใชเนอทของภาพใหเปนประโยชนทกตารางนว

2. ความสมดลของภาพ (balance) ความสมดลในการจดองคประกอบภาพนนคอ การจดวางสงตาง ๆ ในภาพใหมความสมดลกน โดยมใหดานใดดานหนงของภาพหนกกวาอกดานหนง ไมวาจะเปนดานซาย-ขวา หรอดานบน-ลาง หากวางสวนส าคญตาง ๆ ใหเหมาะสม จะท าใหความสมดลในองคประกอบสวยงามดขน

ภาพแผนภาพความสมดลของภาพ ทมา : ประสพ มจฉาชพ. (2548).

ภาพตวอยางภาพมความสมดลแบบไมเทากน

3. ความสมดลของส (tone balance)

1 2 3

ภาพแผนภาพความสมดลของส

สวนสมพนธตาง ๆ ของสในภาพกเปนสงส าคญทจะตองค านงถง จากภาพท 3 รปท 1 - 2 จะเหนไดวา การจดสเขมไวเบองลางจะแลดดกวาวางอยขางบน สวนภาพท 3 หากมความจ าเปนทจะตองมสเขมอยสวนบน กควรแกไขดวยการสอดแทรกสออนลงไปบาง ในท านองเดยวกน หากดานบนมสออนมากไป กอาจเสรมสเขมเขาไปบางกได จะท าใหความสมดลของสดขน

4. การเนนส (emphasis on tone) การเนนสเปนการเนนจดเดนใหเหนเดนชดจรง ๆ เนองจากจดเดนนนมความส าคญในเรองน าหนกของส เชน จดเดนมน าหนกสเขม กควรใหวางอยในททมพนสออน ในทางกลบกน หากจดเดนมสออน กควรจดใหอยในพนททมสเขมกวา การถายรปคนทแตงชดเขยวอยบนพนหญาสเขยว ยอมจะท าใหไมไดผลดในการเนนส เพราะสทงสองมน าหนกสใกลเคยงกน ไมวาจะถายเปนภาพสหรอภาพขาวด ากตาม การเนนสยอมจะไมเดนพอ

ภาพภาพเนนสตดกน

การเนนสในภาพส เปนททราบกนบางแลววา สรง ประกอบดวย สแดง สม เหลอง เขยว ฟา น าเงน มวง จ านวนสรงทง 7 สน สามารถแบงออกได 2 กลมดวยกน คอ - กลมสอน ไดแก สแดง สสม สเหลอง - กลมสเยน ไดแก สฟา สน าเงน สมวง สวนสเขยวนน ถอกนวาเปนสกลาง นบเขากบกลมไหนกได

เมอเราเหนไฟ เรากจะรสกวารอน เมอเราเหนดวงอาทตยจะรสกอน ดงนน เมอเราเหนสแดง สม เหลอง ความรสกในดานจตใจจะเกดความอบอน ตนเตน ทะเยอทะยาน ครนเมอเรา เหนฟาสคราม เหนปาสเขยว เราจะรสกเยอกเยนสงบและเดยวดาย การสมผสดวยตานเอง คออทธพลของสทสงผลกระทบถงจตประสาทคนเราได ในการถายภาพจงเปนการสมควรทเราจะตอง เลอกใชสใหถกตอง ตามกาลเทศะตามเรองราว และตามอารมณของภาพอยางร ะมดระวง สมมตวาเรา จะถายภาพคนทแตงตวดวยเสอผาสแดง การทจะใหสตดกนอยางไดผล เราจะเลอกใชสฟาหรอส น าเงนเปนฉากหลง ในทางตรงกนขาม หากถายภาพผสวมเสอผาสน าเงน เรากควรเลอก ใชสแดง สสม หรอสเหลองมารองรบในฉากหลง เพอใหผลในการตดกนของสดเดนด นอกเหนอไปจากการใชสอน ตดกบสเยนแลว เราอาจพลกแพลงใชสทอยในกลมเดยวกนมารวมอยในภาพดวยกนกได ทงนเพอการแสดงอารมณตามเรองราวของภาพใหเดนชด เชน เมอเราตองการใหภาพแสดงอารมณรมรอน ตนเตน ทะเยอทะยาน เรากใชสแดงตดกบสแดงได เพยงแตใหมความเขมและความออนแตกตางกน

ภาพใชสดกลมกลนกน

5. การเนนลกษณะของรปทรง (emphasis of forms) ลกษณะรปทรงตาง ๆ ในภาพถายมไดหลายแบบ เชน - รปสามเหลยม เปนเครองหมายแหงความมนคง หนกแนน - รปตว S แสดงถงความออนชอย ออนหวาน นมนวล - รปตว L แสดงถงการเชอมโยง ความผกพน เกยวพนถงกน

นอกจากน ลกษณะของภาพทวางเปนเสนท แยงมม ยอมแสดงถงการเคลอนไหว ความรนแรง และยงมลกษณะรปทรงอน ๆ อกมากมาย

ภาพเนนรปทรงสามเหลยม

6. การแสดงซ าซากหรอลอเลยน (repetition echo) องคประกอบในภาพถายอาจจะมการแสดงซ าซากหรอลอเลยน เปรยบเชนโคลงกลอนทไพเราะจบใจ จะตองมเสยงสมผสทด หรอดนตรทไพเราะนาฟง กตองมทวงท านองและลกคทคลองจองพรอมเพรยงกน 7. บรรยากาศและอารมณ (atmosphere and emotion) ภาพถายกคลายกบภาพเขยนทมการแสดงออกถงบรรยากาศท าใหผชมเกดอารมณคลอยตาม เชน เกดความหนาว เยอกเยน เกดความสงบหรอความรมรอน รนแรง รวมทงอารมณของภาพทแสดงผลไปในทางแจมใส ราเรง สดชน หรอเศราโศก อบเฉา เปนตน

ภาพนาเกลอแสดงบรรยากาศสงบ อบอน

8. ความลกและทศนมต (third dimention) ตามปกตแลว แผนภาพถายจะมเพยง 2 มต คอความกวางและความยาวเทานน สวนความลกนนไมม การทจะท าใหภาพเกดความลกดวยนน ท าไดหลายวธ เชน

- เนนสงทอยใกลใหมสเขม แลวคอย ๆ ใหสจางลงไปตามระยะทหางออกไป

- ประกอบโครงสรางลอมกรอบอยในฉากหนาของภาพ

- เนนความชดเฉพาะจดเดนทอยใกล ปลอยใหสงทอยไกลถดไปพรามวตามล าดบ - สรรหาสงทเปนทวแถว เนนตอนหนาใหมลกษณะใหญแลวคอย ๆ ลดขนาดลงตามระยะ - ใชเสนน าสายตาไปสจดสนใจ จากใกลไปถงไกล - ใหแสงสองมาจากดานขางหรอดานหลง พรอมกบใชฉากหลงทมสเขมท าใหเกดความลกแกภาพเชนเดยวกน

ภาพแสดงความลก

9. เนอทของภาพ (picture area) เนอทในแผนภาพทกตารางนว มไวส าหรบจดวางองคประกอบ การถายภาพทใหจดเดนมขนาดใหญเกนไป จะท าใหดรสกคบภาพ จดเดนเลกเกนไปกรสกวางเปลาและไรความหมาย ความสมพนธระหวางชองวางกบจดเดนจงมความส าคญเกยวพนกนอย จดเดนทมกรยาเคลอนไปขางใด หรอคนหนหนาไปทางไหน ขางนนควรใหมชองวางมากกวา มฉะนนจะท าใหรสกวาไมมทวางจะกาวหรอเคลอนไป ถาวางจดเดนอยชดขอบภาพเกนไป กจะท าใหรสกอดอด ดแลวไมสบายใจ ดงภาพดานลางน จดเดนอยทปายไฟ AMATA โดยมแสงไฟวงของรถยนตดานลาง เวนเนอทตรงกลางภาพ ใหแสงไฟจาก ถนนอยทางดานซาย เปนการเวนเนอท และ ก าหนดจดเดนใหภาพดนาสนใจ

ภาพแสดงเนอทวางและจดเดนของภาพ

10. เอกภาพ (unity) การจดองคประกอบตาง ๆ ในภาพใหมความสมพนธกนอยางมเหตผล ตามเรองราวทภาพแสดงออกมาและเชอมโยงใหเปนอนหนงอนเดยวกน ไดชอวามเอกภาพในภาพ อยางไรกตาม ไมควรจดสวนตาง ๆ ในภาพใหเรยบรอยเกนไปจนดแลวรไดวาเปนการจงใจ ในเวลาเดยวกนกตองขจดสงตาง ๆ ทจะท าใหภาพมความยงเหยงออกไปใหหมด การแสดงเรองราวในภาพเดยวกนหลาย ๆ เรองกท าลายเอกภาพเชนกน ดงภาพดานลาง ภาพควายก าลงแชน า เปนการแสดงอปนสยของควายเปนเรองราวเดยว

ภาพแสดงความเปนเอกภาพ

หลกการจดองคประกอบภาพทงหมดทกลาวมาน มไดหมายความวาจะใหยดปฏบตอยางเครงครด หรอถอเปนหลกการตายตวเสมอไป แตส าหรบผทเรมถายภาพใหม ๆ ควรทจะน าไปปฏบตใหเขาหลกเกณฑกอน ตอเมอไดศกษาและฝกฝนจนเกดความช านาญแลว การทจะพลกแพลงหรอสรางสรรคใหไดภาพทดกวา แปลกตากวา กสามารถท าไดงายขน

บรรณานกรม

กนกรตน ยศไกร. (2551). Photography for communication การถายภาพเพอการสอสาร. กรงเทพฯ: ทรปเปล เอดดเคชน. กรรณการ อศวดรเดชา. (2541). สอและเครองมอเพอการประชาสมพนธ. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. ณฐพงศ ฐตมานะกล และรกษศกด สทธวไล. (2550). กลองดจตอล. กรงเทพฯ: เสรมวทย อนฟอเมชน. เยาวนารถ พนธเพง. (2553). การถายภาพดจทล. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. ประสพ มจฉาชพ. (2548). การจดองคประกอบภาพ (ออนไลน). เขาถงไดจาก: http://club.truelife.com/ club/club_contentdetails.php?club_id=45&contentfolder_id=4563&content_id=26515. [2552, 21 มนาคม]. Ang, Tom. (2007). How to photograph absolutely everything. London: Dorling Kindersley Limited. Bavister, Steve. (2004). 35mm photography the complete guide. Cincinnati, OH: I&W Publications. Freeman, Michael. (2006). Light & lighting in digital photography. Cambridge: The Ilex Press.