ชุดการสอน - STREE-KMkm.streesp.ac.th/files/140514099442356_14051514141307.docx ·...

1

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน กลมสาระการเรยนรศลปะ (สาระดนตร) รายวชา ศ 20210 ดนตรไทย - ขบรองไทย 3 ระดบชนมธยมศกษาปท 2 เลมนจดขนโดยมวตถประสงค เพอพฒนาผทสนใจและตองการฝกตฆองวงใหญทไมมประสบการณ โดยใชศพทสงตต ทเขาใจงายปฎบตเครองตประเภทเครองตโดยเฉพาะ (ฆองวงใหญ) เพราะเปนเครองดนตรทดำาเนนทำานองหลกของเพลง เพอเปนพนฐานในการเรยนทางของเครองดนตรอนๆ ตอไป ชดกจกรรมการเรยนรเรอง การตฆองวงใหญขนพนฐานน เปนการฝกปฏบตฆองวงใหญ ทจะชวยเพมเนอหาสาระทางดนตรซงจะไดเรยนไปพรอมๆ กบการปฏบตนาจะทำาใหผเรยนมความรความสามารถดานดนตรอยางแทจรง และคาดวาสามารถแกปญหาการขาดแคลนครทมความสามารถทางดานปฏบตเครองต และไมสามารถบรรเลงเครองดนตรไทย ประเภทเครองตไดถกตอง เพราะชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐานน นกเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเอง ซงสอดคลองกบการปฏรปการศกษาในปจจบน ทมงเนนใหผเรยนฝกปฏบตจรงในวชาทเรยน เนนกระบวนการคด วเคราะห การแสวงหาความรดวยตนเอง ใหผเรยนเปนศนยกลาง ดงนนชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐานน นำาไปพฒนาความรความสามารถ และทกษะ

วตถประสงคการใชชดกจกรรมการเรยนร

2

การบรรเลงฆองวงใหญ ในหนวยการเรยนรท 3 และท 4 ซงตรงตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ทกำาหนดไว เมอนกเรยนไดศกษาเรยนร และปฏบตตฆองวงใหญจากชดกจกรรมการเรยนรเรองการตฆองวงใหญขนพนฐานจบแลว นกเรยนมความรความสามารถ เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน มทกษะ ตระหนกในคณคา และมเจตคตทดในการปฏบตตฆองวงใหญไดอยางมคณภาพและประสทธภาพสบไป

เมอนกเรยนไดศกษาเรยนรและปฏบตตฆองวงใหญ จากชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน กลมสาระการเรยนรศลปะ (สาระดนตร) รายวชาศ 20210 ดนตรไทย - ขบรองไทย 3 ระดบชนมธยมศกษาปท 2 จบแลว นกเรยนมความสามารถดงน

1.เตรยมความพรอมของฆองวงใหญกอนการบรรเลง ไดถกตอง

2.อธบายวธการจบไมตและทานงตฆองวงใหญไดถกตอง

3.อธบายวธการเกบรกษาฆองวงใหญและไมตฆองวงใหญไดถกตอง

4.อานโนตฆองวงใหญและนำาไปปฏบตไดถกตอง

จดประสงคการเรยนร

3

5.บอกตำาแหนงของเสยงลกฆองวงใหญไดถกตอง6.ไลเสยงตามระดบเสยงสงเสยงตำาของโนตไดถกตอง7.ตฆองวงใหญดวยลกษณะการตฆองพรอมการแบง

มอทถกตอง8.บรรเลงเพลงเตยโขง เพลงพมาเขว เพลงลาวเสยง

เทยน เพลงแขกบรเทศ อตราจงหวะชนเดยวไดถกตองทงทำานองและจงหวะ

การใชชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐานกลมสาระการเรยนรศลปะ (สาระดนตร) รายวชา ศ 20210 ดนตรไทย - ขบรองไทย 3 ระดบชนมธยมศกษาปท 2 แตละครงครผสอนและนกเรยนตองปฏบตดงน

คำาแนะนำาในการใชชดกจกรรมการเรยนร

4

1.ศกษาวตถประสงคการใชชดกจกรรมการเรยนร จดประสงคการเรยนร และ

คำาแนะนำาการใชชดกจกรรมการเรยนรใหเขาใจอยางชดเจน2.ครผสอนตองแนะนำาวธการใชชดกจกรรมการเรยนรให

นกเรยนเขาใจแลว แจกชดกจกรรมการเรยนรใหนกเรยน เพอทำากจกรรมคอยแนะนำาเมอนกเรยนสงสยการใชชดกจกรรม

3.นกเรยนทำาแบบทดสอบกอนเรยนเพอวดความรพนฐาน จำานวน 30 ขอแลว

ตรวจคำาตอบแบบทอสอบกอนเรยน จากเฉลยในภาผนวก เพอทราบความรพนฐานกอนเรยน

4.ในชดกจกรรมการเรยนรมเนอหาสาระจำานวน 6 หนวยการเรยนรควรศกษา

เรยนรเนอหาสาระใหเขาใจ และฝกปฏบตเรยงตามชดกจกรรม ปฏบตซำา ๆในแบบฝกหดแตละกจกรรมหลาย ๆครง

5.ครผสอนตองสงเกต นกเรยนอยางใกลชด ขณะปฏบตกจกรรมการเรยนการ

สอนเพอประเมนการใชชดกจกรรม นกเรยนคนใด สามารถเรยนชดกจกรรมการเรยนรจบเรวกวาคนอน ๆใหครผสอนประเมนผลเปนรายๆไป

6. เมอหมดเวลาตามทกำาหนดไว ครผสอนมอบหมายใหนกเรยนเกบฆองวง

ใหญและชดกจกรรมการเรยนรใหเรยบรอย

5

7.หลงจากเรยนชดกกรรมการเรยนร หนวยท 6 นกเรยนจะตองตอบ

แบบสอบถามความพงพอใจ ทมตอกจกรรมการเรยนการสอน และการใชชดกจกรรมการเรยนร

8. นกเรยนทำาแบบทดสอบหลงเรยน จำานวน 30 ขอ ตรวจคำาตอบแบบทดสอบ

หลงเรยนจากเฉลยในภาคผนวก เพอทราบผลการเรยนหลงเรยนสรปผลคะแนนทไดจากการทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน เพอทราบผลการพฒนา

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน

กลมสาระการเรยนรศลปะ (สาระดนตร)รายวชา ศ 20210 ดนตรไทย ขบรองไทย – 3 ระดบชนมธยมศกษาปท 2หลกการและเหตผล ฆองวงใหญ จดไดวาเปนเครองดนตรทมประวตศาสตรความเปนมายาวนานชนดหนง ในบรรดาเครองดนตรทใชบรรเลงกนในปจจบน และเปนเครองดนตรทมความสำาคญมาตงแตโบราณ เปนเครองดนตรหลกของวงดนตรไทย ทงในวงมโหร และวงป พาทย เปนเครองดนตรไทยประเภทเครองตททำาดวยโลหะ เปนเครองดนตรทสำาคญทสด เพราะคนทจะเลนดนตรใน “ วงปพาทย ” ตองมาเรยนฆองวงใหญกอน ฆองวงใหญ ทำาหนาทเดนทำานองหลก ซงถอเปนแมบทของเพลง

6

แลวจงแปลทำานองเพลงเปนทางของเครองดนตรอน ๆ เชน ทางระนาดเอก ทางฆองวงเลก ทางซอดวง ทางจะเข เปนตน หลกการดงเดม ของการเรยนดนตรไทยคอ ตองเรยนฆองวงใหญเปนพนฐานกอน เรมจากเพลงโหมโรงเชา และโหมโรงเยน หากจะบรรเลงเครองดนตรชนอนถาไดวชาฆองแลวพนฐานจะแนน การตฆองจะชวยฝกทกษะ โดยเฉพาะทานงต การจบไมต การวางมอ การจบไมต การแบงมอ และเรองจงหวะ เพราะขณะเลน หรอบรรเลงเปนวง ฆองวงใหญจะคมจงหวะเครองดนตรไทยทกชน คนตฆองจงไมธรรมดา “ ”

ปจจบนเพลงในขนพนฐานการตฆองวงใหญควรเปนเพลงสน ๆ งาย ๆ และเปนเพลงทนกเรยนเคยมประสบการณในการฟงเพลงในทำานองนนมาบางแลว นกเรยนจะสามารถบรรเลงฆองวงใหญไดเรวยงขน คอ เพลงเตยโขง เพลงพมาเขว เพลงลาวเสยงเทยน เพลงแขกบรเทศ อตราจงหวะ ชนเดยว ดงนนจงเปนเพลงไทยทเหมาะสมสำาหรบนำามาฝกการตฆองวงใหญขนพนฐานของ นกเรยนในระดบชนมธยมศกษาปท 2

จดมงหมาย เพอใหนกเรยนสามารถ ดานความร ( K )

7

1.อธบายวธการจบไมต และทานงตฆองวงใหญไดถกตอง

2.อธบายวธการเกบรกษาฆองวงใหญ และไมตฆองวงใหญไดถกตอง

3.อานโนตฆองวงใหญ และนำาไปปฏบตไดถกตอง4.บอกตำาแหนงของเสยงลกฆองวงใหญไดถกตอง5.ไลเสยงตามระดบเสยงสง เสยงตำา ของโนตไดถก

ตอง ดานทกษะกระบวนการ ( P )

1.เตรยมความพรอมของฆองวงใหญกอนการบรรเลงไดถกตอง

2.ตฆองวงใหญดวยลกษณะการตฆอง พรอมการแบงมอทถกตอง

3.บรรเลง เพลงเตยโขง พมาเขว ลาวเสยวเทยน แขกบรเทศ อตราจงหวะ

ชนเดยวไดถกตองทงทำานองและจงหวะ ดานทกษะกระบวนการ ( A )

2.ตระหนกในคณคา และมเจตคตทดตอการศกษาเรยนร ปฏบตการตฆอง

วงใหญในสาระดนตร3.มคณลกษณะอนพงประสงค ดานความรบผดชอบใน

การเรยนสาระดนตรการประเมนผลกอนเรยน

8

ใชแบบทดสอบวดความรความสามารถในภาคทฤษฎ กอนเรยน เรองการตฆองวงใหญขนพนฐาน และแบบสงเกตพฤตกรรมการแสดงออกในทกษะการบรรเลงฆองวงใหญตามสภาพจรงดวยชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน ดวยวธการวดและประเมนผล ดงน

2.แบบทดสอบวดความรความสามารถในทฤษฎ เรอง การตฆองวงใหญ

ขนพนฐาน โดยกำาหนดเกณฑการประเมนทคะแนนเฉลยรอยละ 80 แสดงวามปญหาการเรยนรความรความสามารถ และทกษะการบรรเลงฆองวงใหญ ภาคทฤษฎ ในระดบตำา จะตองใชชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน และถานกเรยนคนใดไดคะแนนเฉลยรอยละ 80 ขนไป ไมตองใชชดกจกรรมการเรยนรในภาคความร ใหทำากจกรรมอนตามทครกำาหนดไว

3.แบบสงเกตพฤตกรรมการแสดงออกในทกษะการบรรเลงฆองวงใหญตาม

สภาพจรง เพอวดความรความสามารถ และทกษะการบรรเลงฆองวงใหญในภาคปฏบต โดยกำาหนดเกณฑการประเมนทคะแนนเฉลยรวม 3.00 ขนไป ถานกเรยนคนใดไดคะแนนตำากวา 3.00 แสดงวามปญหาการเรยนรความรความสามารถ และทกษะการบรรเลงฆองวงใหญ ภาคทฤษฎ ในระดบตำา จะตองใชชดกจกรรมการเรยนร เรองการตฆองวงใหญขนพนฐานภาคปฏบต และถานกเรยนคนใดไดคะแนนเฉลยรวมตงแต 3.00 ขน

9

ไป ไมตองใชชดกจกรรมการเรยนรภาคปฏบตใหทำากจกรรมอนตามทครกำาหนดไวกจกรรมการเรยนการสอนใหนกเรยนทกคนทำากจกรรมดงตอไปน

ศกษาเรยนร และปฏบตตฆองวงใหญจากชดกจกรรมการเรยนร เรอง การต

ฆองวงใหญขนพนฐาน หนวยการเรยนรท 1-5 ดภาพประกอบ และวดทศนประกอบคำาบรรยาย

ประกอบการเรยนรและการปฏบตตฆองวงใหญ ในเรองหลกวธการแบงมอ แบบทกษะ แลวปฏบตตาม

บรรเลงฆองวงใหญ เพลงเตยโขง เพลงพมาเขว เพลงลาวเสยงเทยน เพลง

แขกบรเทศ ในอตราจงหวะชนเดยวการประเมนผลตามสภาพจรงหลงเรยน ใชแบบทดสอบวดความรความสามารถในภาคทฤษฎ เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน และแบสงเกตพฤตกรรมการแสดงออกในทกษะการบรรเลงฆองวงใหญตามสภาพจรง เชนเดยวกบการประเมนผลเบองตน ดวยวธการวดและประเมนผลตามสภาพจรง ดงน

2.แบบทดสอบวดความรความสามารถในทางทฤษฎ เรอง การตฆองวงใหญ

10

ขนพนฐาน โดยกำาหนดเกณฑการประเมนทคะแนนเฉลยรอยละ 80 ขนไป ซงนกเรยนตองไดคะแนนรอยละ 80 ขนไป จงผานเกณฑ

3.แบบสงเกตพฤตกรรมการแสดงออกในทกษะการบรรเลงฆองวงใหญตาม

สภาพจรง เพอวดความรความสามารถแลทกษะการบรรเลงฆองวงใหญในภาคปฏบตโดยกำาหนดเกณฑการประเมนทคะแนนเฉลยรวม 3.00 ขนไป จงผานเกณฑ

การเรยนซอมเสรม

ถานกเรยนคนใดไมผานเกณฑตามทระบไว ให นกเรยนปรกษากบครผสอน ศกษาเรยนรและปฏบตตฆองวงใหญตามจดประสงคการเรยนรทไมผานเกณฑ และทำากจกรรมการเรยนการสอนทระบไวใหม ทงนเพอใหนกเรยนมความรความสามารถ และทกษะการบรรเลงฆองวงใหญตามจดมงหมาย และจดประสงคการเรยนรทกำาหนดไวการเรยนซอมเสรม ใหนกเรยนปฏบตดงน1.ใชเวลาการเรยนใหมากกวาเดมโดยใชในเวลาหลงเลกเรยน2.ใหเพอนชวยเหลอโดยใหเพอนทตฆองไดแลวดแลเพอนทยง

ตไมได3.ครผสอนอธบายใหความรเพมเตม

11

คำาชแจง 1. แบบทดสอบฉบบนมทงหมด 30 ขอ 2. ขอสอบแตละขอมคำาตอบใหเลอก 4 คำาตอบ 3. ใหนกเรยนทำาเครองหมาย X ลงในชอง 1, 2, 3, หรอ 4 ทถกทสดเพยงคำาตอบเดยวลงในกระดาษคำาตอบ

1. ขอใดคอการจบไมตฆองวงใหญทถกตอง ?1.การจบแบบหงายมอโดยใชนวมอเพยง 3 นว

2.นวมอทง 5 นวสมผสกบดามไมตฆองวงใหญ

แบบทดสอบกอนเรยนเรอง การตฆองวงใหญขนพน

ตงใจเรยนนะครบ ไดคะแนนนอยไมเปนไร ศกษาและปฏบตกจกรรมตาม

คำาแนะนำาแลวทำาแบบทดสอบกอนเรยนและ

12

3.ใชนวชและใชนวหวแมมอจบดามไมฆองวงใหญ

4.ดามไมตฆองวงใหญจะอยนอกองมอทงมอซายและมอขวา

2. ในการจบไมตฆองวงใหญนวใดอยดานบนของไมต ?1. นวช 2. นวนาง3. นวกลาง 4. นวหวแมมอ

3. ขอใดไมไชวธการจบไมฆองวงใหญ ?1. วธจบแบบปากกา 2. วธจบแบบปาก

เปด3. วธจบแบบปากนกแกว 4. ถกทงขอ ก. และ ค.

4. ขอใดคอการจบไมตฆองวงใหญทไมถกตอง ?1.การจบแบบควำามอโดยใชนวมอทง 5 นว

2.นวมอทง 5 นวสมผสกบดามไมตฆองวงใหญ3.นวนาง,นวกลาง,นวกอย,จบดามไมฆองวงใหญดานลาง

4.ดามไมตฆองวงใหญจะอยในองมอทงมอซายและมอขว k

5. การหนหนาของผตฆองวงใหญในการเตรยมความพรอมควรหนหนาทางใด ?

1. ดานหนา 2.ดานหลง

13

3. ดานซาย 4. ดานขวา

6. ขอใดเปนการนงตฆองวงใหญทนกดนตรไทยนยมทสด1.นงขกเขาตวตรงหนาตรงอยกลางวงฆอง2.นงขดสมาธตวตรงหนาตรงอยกลางวงฆอง3.นงขดสมาธหลงคอมกมหนากลางวงฆอง4.นงพบเพยบหลงคอมกมหนากลางวงฆอง

7. การตลกฆองทางดานขวามอสดผบรรเลงตองนงตฆองในลกษณะใด ?

1. เรมหมนตวไปทางดานขวาเหมอนเขมนาฬกา2. นงตรงกลางเอยวลำาตวไปทางดานขวามอไปดานขวา4. นงตรงกลางเอยวลำาตวไปทางดานขวา มอไปดานซาย

5. นงตรงกลางเอยวลำาตวไปทางดานซาย มอไปดานขวา

8. ขอใดคอการนงตฆองวงใหญทไมถกตอง?1. นงขดสมาธ2. นงลำาตวไมตรง3. นงอยตรงกลางวงฆอง4.ไมกมหนาและเงยหนาเกนไป

9. ขอใดคอการนงตฆองวงใหญทถกตอง?1. นงชนเขา2. นงคกเขา3. นงขดสมาธ4. นงเหยยดขา

14

9.ภาพในขอใดเปนการจบไมตฆองวงใหญแบบปากนกแกวลกษณะควำามอทถกตอง

2. 2.

3. 4.

11. ภาพในขอใดเปนการจบไมตฆองวงใหญแบบปากนกแกวลกษณะหงายมอทถกตอง ?

1.

2.

15

3. 4.

12. ภาพในขอใดเปนลกษณะการนงตฆองวงใหญทถกตอง ?

1. 2.

3. 4.

13.ภาพในขอใดเปนลกษณะการนตฆองวงใหญในค 4 ทถกตอง ?

16

1.

2.

3. 4.

14. ภาพในขอใดเปนลกษณะการตฆองวงใหญในค 8 ทถกตอง ?

1. 2.

17

3. 4.

15. ภาพในขอใดเปนลกษณะการตฆองวงใหญแบบนงบนเกาอทถกตอง ?

1. 2

3. 4.

16.ภาพในขอใดเปนเปนวธการเกบรกษาฆองวงใหญทถกตอง ?

18

1. 2.

3. 4 .

17.ภาพในขอใดเปนวธการตดตะกวทถกตอง ?

1. 2. .

3. 4.

19

18.ภาพในขอใดเปนการวางไมตฆองวงใหญทถกตอง ?

1.

2. .

3. 4.

19. ภาพในขอใดเปนควรปฏบตกอนตและเมอเลกตฆองวงใหญ ?

1. 2 .

20

3. 4.

20. ฆองวงใหญ 1 วง มจำานวนลกฆองทงหมด กลก? 1. 15 ลก 2. 16 ลก

3. 17 ลก 4. 18 ลก

21. ลกตน,ลกทวน หรอลกทง ของฆองวงใหญเปนเสยงใด?1. เสยง โด 2. เสยง เร3. เสยง ม เสยงตำา 4. เสยง ฟา

22. ลกยอดของฆองวงใหญเปนเสยงใด?1. เสยงโด 2. เสยงเร

3. เสยงมตำา 4. เสยงฟา สง

23. โนตเพลงฆองวงใหญ 1 บรรทด จะมกหองเพลง? 1. 10 หองเพลง 2. 9 หองเพลง 3. 8 หองเพลง 4. 7 หองเพลง

24. ตวโนต ลำ เปนระดบเสยงใด“ ”1.ลา เสยงตำา2.ลา เสยงสง3.ลา เสยงเบา

21

4.เลา สยงกลาง

25.โนตตอไปน คอ ลกษณะการแบงมออยางไร

มอขวา

- - ซ ล

- - ท ด

- - ร ม

- - ฟ ซ

- - ล ท

- - ดำ รำ

- - มำ ฟ

- - - -

มอซาย

ม ฟ - -

ซ ล - -

ท ด - -

ร ม - -

ฟ ซ- -

ล ท - -

ด รำ- -

- - - -

1.ตมอซาย 1 มอขวา 1 ครง เรมจากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปถงลกยอด

2.ตมอซาย 2 มอขวา 2 ครง เรมจากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปถงลกยอด

3.ตมอซาย 1 มอขวา 2 ครง เรมจากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปถงลกยอด

4.ตมอซาย 4 มอขวา 4 ครง เรมจากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปถงลกยอด

27. โนตตอไปน คอ ลกษณะการแบงมออยางไร

มอขวา

- - ฟ ซ

- - ซล

- - ลท

- - ท ด

- - ด ร

- - รม

- - ม ฟ

- - ฟ ซ

มอซาย

-ม- - - ฟ - ซ - -

- ล - -

- ท - -

- ด - -

- ร - -

- ม - -

1.ตมอซาย 1 มอขวา 1 ครง จากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปลกยอด

22

2.ตมอซาย 2 มอขวา 2 ครงจากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปลกยอด

3.ตมอซาย 1 มอขวา 2 ครง จากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปลกยอด

4.ตมอซาย 4 มอขวา 4 ครง จากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปลกยอด

28. โนตตอไปน คอ ลกษณะการแบงมออยางไร

มอขวา

- - - ม

- -- ฟ

- - - ซ

- - - ล

- - - ท

- -- ดำ

- - - รำ

- - - มำ

มอซาย

- - - ม

-- - ฟ

- - - ซ

- - - ล

- - - ท

- - - ด

- - - ร

- - - ม

1.ตมอซาย และมอขวาพรอมกน 1 ครงเปนค 8 2.ตมอซายและมอขวาพรอมกน 1 ครงเปนค 63.ตมอซายและมอขวาพรอมกน 1 ครงเปนค 44.ตมอซายและมอขวาพรอมกน 1 ครงเปนค 3

29. ขอใดคอการเรมตนการฝกตฆองวงใหญ ?1. ฝกสะบด 2. ฝกขย

3. ฝกไลเสยง 4. ฝกการตไขวมอ

30. หองเพลงของโนตฆองวงใหญจะบนทกโนตไดกตว ?1. 4 ตว 2. 5 ตว

3. 6 ตว 4. 7 ตว

23

……………………………………………………………………………….

กระดาษคำาตอบแบบทดสอบกอนเรยน ชอ ....................................... นามสกล ......................................ชน

............เลขท.............

คำาชแจง ใหนกเรยนกาเครองหมาย (X) ลงในชองทตรงกบตวอกษร ก ข ค หรอ ง ทเหน

วาถกทสดเพยงขอเดยว

ขอท

ก ข ค ง ขอท

ก ข ค ง

1 162 173 184 195 206 21

7 228 239 2410 25

11

26

12 2713 2814 2915 30

24

แผนการจดกจกรรมการเรยนรท 1กลมสาระการเรยนร ศลปะ รหสวชา ศ 20210 ชอรายวชา ดนตร - ขบรองไทย 3หนวยการเรยนรท 3 ปฏบตฆองวงใหญ ชนมธยมศกษาปท 2 ภาคเรยนท 1 เวลา 2 ชวโมง------------------------------------------------------------------------------------------------------------1. สาระสำาคญ / ความคดรวบยอด (มาจากตวชวดทงหมดและควรม KPA ใหครบ) ฆองวงใหญ มประวตมายาวนาน ตองตเสยง คแปด คส และแบงมอเหมอน การตฆองวงใหญ ภาษาดนตร เรยกวา ดำาเนนทำานองหลก เทคนคการฆองวงใหญใหเกดเสยงหนกแนน คอ การประคบมอ เปนเทคนคเสยงพเศษสนกสนานเลาใจซงเหมาะสำาหรบใชในการฝกปฏบตเครองดนตรไทย สามารถบรรเลงไดทกโอกาส ในวงป พาทย วงมโหร เพราะเปนมาตรฐาน บรรเลง ไพเราะและนมนวล ไมยากทจะฝกฝนผลการเรยนรทคาดหวง นกเรยนสามารถอธบายความรทวไปเกยวกบระนาดเอกได 1. นกเรยนอธบายประวตฆองวงใหญได 2. นกเรยนบอกสวนประกอบของฆองวงใหญได

25

3. นกเรยนบอกบทบาทของฆองวงใหญได 4. นกเรยนสามารถสำารวจความพรอมของฆองวงใหญได 5. นกเรยนสามารถบอกวธการดแลรกษาฆองวงใหญได

เนอหา 1. ประวตของฆองวงใหญ 2. สวนประกอบของฆองวงใหญ 3. บทบาทของฆองวงใหญ 4. วธการสำารวจความพรอมของฆองวงใหญ 5. วธการดแลรกษาฆองวงใหญ

การจดกจกรรมการเรยนร

เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐานหนวยท 1

26

27

กจกรรมท 1 นำาเขาสบทเรยนขนตอน

4. นำาเขาสบทเรยนโดยเปดวดทศนหรอซดการบรรเลงเพลงไทยดวย

วงป พาทยจากนนนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบเครองดนตรท บรรเลงในวงพรอมศกษาประวตและความรทวไปเกยวกบ ฆองวงใหญ ไทยประเภทเครองตจากใบความรท 1

5. แจงจดประสงคการเรยนรพรอมวธการวดและประเมนผล

6. นกเรยนทำาแบบทดสอบกอนเรยนเรองการปฏบตฆองวงใหญ

กจกรรมท 1 นำาเขาสบทเรยนขนตอน

1. นำาเขาสบทเรยนโดยเปดวดทศนหรอซดการบรรเลงเพลงไทยดวย

วงป พาทยจากนนนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบเครองดนตรท บรรเลงในวงพรอมศกษาประวตและความรทวไปเกยวกบ ฆองวงใหญ ไทยประเภทเครองตจากใบความรท 1

2. แจงจดประสงคการเรยนรพรอมวธการวดและประเมนผล

3. นกเรยนทำาแบบทดสอบกอนเรยนเรองการปฏบตฆองวงใหญ

28

กจกรรมท 2 ประวตและความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ ขนตอนท

3. แบงนกเรยนออกเปน 4 กลมเทาๆ กนตวแทนนกเรยนรบใบความรท 2 เรอง ประวตและความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญจากครแจกเพอนในกลม จากนนรวมกนศกษาประวต และความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ

สอการเรยนร 5. ใบความร เรองประวต และความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ

กจกรรมท 2 ประวตและความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ ขนตอนท

2. แบงนกเรยนออกเปน 4 กลมเทาๆ กนตวแทนนกเรยนรบใบความรท 2 เรอง ประวตและความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญจากครแจกเพอนในกลม จากนนรวมกนศกษาประวต และความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ

สอการเรยนร 3. ใบความร เรองประวต และความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ

กจกรรมท 2 ประวตและความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ ขนตอนท

1. แบงนกเรยนออกเปน 4 กลมเทาๆ กนตวแทนนกเรยนรบใบความรท 2 เรอง ประวตและความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญจากครแจกเพอนในกลม จากนนรวมกนศกษาประวต และความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ

สอการเรยนร 1. ใบความร เรองประวต และความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ

29

กจกรรมท 4 บทบาทของฆองวงใหญ ขนตอนท

1. นกเรยนฟงการบรรเลงเพลงไทยดวยวงดนตรไทยประเภทตางๆ

(วงทมฆองวงใหญบรรเลง) ฟงการบรรเลงในลกษณะ ลอ ขด เหลอม

และการบรรเลงเดยวฆองวงใหญประกอบการขบรอง หรอประกอบ

การแสดง โขน ละคร จากวดทศนหรอซดแลวรวมกนอภปรายจากทไดฟง

2. นกเรยนศกษาบทบาทของฆองวงใหญจากใบความร ท 4 ทครแจกให

3. นกเรยนและครรวมกนอภปราย สรป เกยวกบบทบาทของฆองวงใหญ

30

กจกรรมท 5 วธการสำารวจความพรอมฆองวงใหญ

ขนตอน 1. นกเรยนศกษาวธการสำารวจความพรอมของ

ฆองวงใหญจากใบความร ท 5 2. นกเรยนรวมกนอภปรายสรปวธการสำารวจ

ความพรอมของฆองวงใหญ เพอใหตระ ถงความสำาคญของการเตรยมความพรอมของเครองดนตรกอนท จะนำาไปปฏบต หรอบรรเลง

3. นกเรยนปฏบตการสำารวจความพรอมของฆองวงใหญดานสวนประกอบ

ตาง ๆโดยคร แนะนำาเพมเตมในสวนทบกพรองหรอทตองแกไข

31

กจกรรมท 6 วธการดแลรกษาฆองวงใหญ ขนตอน

1. นกเรยนศกษาวธการดแลรกษาฆองวงใหญจากใบความรท 6

2. นกเรยนและครรวมกนอภปรายสรปวธการดแลรกษาฆองวงใหญ

3. นกเรยนฝกปฏบตวธการดแลรกษาฆองวงใหญตามหวขอทกำาหนด

เชน การเปลยนสายฆองวงใหญ การผกรดฆองวงใหญ การจดระยะ ฆองวงใหญ หรอจดตำาแหนงของฆองวงใหญเปนตน สอการเรยนร

1. ใบความร เรองวธการดแลรกษาฆองวงใหญ

กจกรรมท 6 สรปบทเรยน

ขนตอน 1. นกเรยนและครรวมกนอภปรายสรปเรองประวตฆองวงใหญสวน

ประกอบของฆองวงใหญ บทบาทของฆองวงใหญ วธการสำารวจความพรอมของฆองวงใหญและวธการดแลรกษาฆองวงใหญ เพอใหนกเรยนมความรความเขาใจเกยวกบฆองวงใหญ

2. นกเรยนบอกสวนประกอบตาง ๆ ของฆองวงใหญตามทครถาม จากฆองวงใหญของจรง

3. แบงกลมนกเรยนกลมละเทา ๆ กนทำาการปฏบตการสำารวจความพรอมของ

32

เครองดนตรไทยประเภทเครองต เครองต เปนเครองดนตรททำาใหเกด เสยงดนตรดวยการใชของสองสงกระทบกน ดวยการต นบวาเปนเครองดนตรประเภท เกาแกทสดททมนษยรจกใช ไดมววฒนาการจากอปกรณงายๆ ใหม ความหลากหลายออกไปทงรปแบบและวสดทใช สำาหรบเครองดนตรไทย ทเปนประเภทเครองตมดงน

2.เครองตทำาดวยไม3.เครองตทำาดวยโลหะ4.เครองตทำาดวยหนง

เครองตทำาดวยไม

ภาพท 1.1 กรบพวง ทมา (http://student.nu.ac.th/

thaimusic_akez/tee3.htm

ใบความรท 1 เรอง เครองดนตรไทย

33

กรบพวง ทำาดวยไมหรอโลหะ ลกษณะเปนแผนบาง หลายแผนรอยเขาดวยกน ใชไมหนาสองชนประกบไว วธต ใชมอหนงถอ

กรบแลวตกรบลงไปบนอกมอหนงทรองรบทำาใหเกดเสยงกระทบ จากแผนไมหรอแผนโลหะดงกลาว ใชตในการบรรเลง

มโหรโบราณ เลนเพลงเรอ และโขนละคร

ภาพท 1.2 กรบเสภา ทมา http://student.nu.ac.th/

thaimusic_akez/tee3.htm

กรบเสภา ทำาดวยไมเนอแขง ลกษณะเปนแทงสเหลยม มสนมน วธต การตใชขยบมอทละคการขบเสภาใชกรบสองค ถอมอละค ผขบเสภาจะขยบกรบ สองคนตามทวงทำานองทเรยกเปนไมตาง ๆ เชน ไมกรอ ไมหนง ไมรบ หรอไมส

ภาพท 1.3 ระนาดเอก

34

ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm

ระนาดเอก ทใหเสยงนมนวล นยมทำาดวยไมไผบง ถาตองการ ใหไดเสยงเกรยวกราว นยมทำาดวยไมแกน ลกระนาดม 21 ลก ลกท 21 หรอลกยอด จะมขนาดสนทสด ลกระนาด จะรอยไวดวยเชอกตดกนเปนผนแขวนไวบนราง ซงทำาดวย ไมเนอแขงรปรางคลายเรอ ดามหวและทายโคงขนเพอใหอมเสยง มแผนไมปดหวและทายรางเรยกวา "โขน" ฐานรปสเหลยมเรยกวา "ปพาทยไมแขง" ไมตอกชนดหนงทำาดวยวสดทนมกวา ใชผาพน แลวถกดายสลบ เวลาตจะใหเสยงนมนวล เมอผสมเขาวงเรยกวา "ปพาทยไมนวม"วธต เมอตจงหวของลกระนาดแลวจะเกดเสยงกงวาล ลดหลนกนไปตามลกระนาด ระนาดทใหเสยงแกรงกราว อนเปนระนาดดงเดมเรยกวา ระนาดเอก

ภาพท 1.4 ระนาดทม ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm

35

ระนาดทม เลยนแบบระนาดเอก สรางขนในรชสมยพระบาทสมเดจ พระจอมเกลาเจาอยหวลกระนาดมจำานวน 17-18 ลก ตวลกมขนาดกวางและยาวกวาของระนาดเอก ตวรางกแตกตาง จากระนาดเอก คอเปนรปคลายหบไมแตเวากลาง มโขนปดหวทาย มเทาอยสมมราง ไมตตอนปลายใชผาพนพอกใหโต และนม เวลาตจะไดเสยงทม วธต ตตามจงหวะของลกระนาดใชบรรเลงในวงปพาทยทวไป มวธการบรรเลง แตกตางไปจากระนาดเอก คอไมไดยดการบรรเลงค 8 เปนหลก

เครองตทำาดวยโลหะ

36

ภาพท 1.5 ฉง ทมา http://student.nu.ac.th/

thaimusic_akez/tee3.htm ฉง เปนเครองตกำากบจงหวะ ทำาดวยโลหะ หลอหนา รปรางกลม เวากลาง ปากผาย คลายฝาขนมครกไมมจก สำารบหนงมสองฝาเจาะรตรงกลางทเวา สำาหรบรอยเชอก

ภาพท 1.6 ฉาบ ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm

ฉาบ เปนเครองตกำากบจงหวะ ทำาดวยโลหะ รปรางคลายฉง แต มขนาดใหญกวาและหลอบางกวา มสองขนาด ขนาดใหญกวาเรยกวา ฉาบใหญ ขนาดเลกกวา เรยกวา ฉาบเลก การตจะตแบบประกบ และตแบบเปดใหเสยงตางกน

37

ภาพท 1.7 ฆองวงใหญ มา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm

ฆองวงใหญ ฆองวงใหญ มลกฆอง 16 ลก ลกเสยงตำาสดเรยกวา ลกทวน ลกเสยงสงสดเรยกวา ลกยอด ไมทใชตมสองอน ผตถงไมตมอละอน

ภาพท 1.8 ฆองวงเลก ทมา http://student.nu.ac.th/

thaimusic_akez/tee3.htm

38

ฆองวงเลก มลกฆอง 18 ลก สรางขนในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาฯ ใชบรรเลงรวมในวงปพาทย มหนาทเกบ สอด แทรก ฯลฯ

ภาพท 1.9 ฆองโหมง ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm

ฆองโหมง ใชตกำากบจงหวะ มขนาดใหญ รองลงมาจากฆองหย ไดชอนตามเสยงทเกดจากการต

ภาพท 1.10 ฆอง ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm

39

ฆอง ตวฆองทำาดวยโลหะแผนรปวงกลมตรงกลางทำาเปนปมนน เพอใชรองรบการตใหเกดเสยงเรยกวา ปมฆอง ตอจากปมเปนฐานแผออกไป แลวงองมลงมาโดยรอบเรยกวา "ฉตร" สวนทเปนพนราบรอบปมเรยกวา "หลงฉตร" หรอ " ชานฉตร" สวนทงอเปนขอบเรยกวา "ใบฉตร" ทใบฉตรนจะมรเจาะสำาหรบรอยเชอกหรอหนงเพอแขวนฆอง ถาแขวนตทางตงจะเจาะสองร ถาแขวนตทางนอนจะเจาะสร การบรรเลง ฆองใชในการบรรเลงไดสองลกษณะคอ ใชตกำากบจงหวะ และใชตดำาเนนทำานอง ฆองทใชตกำากบจงหวะไดแก ฆองหย หรอฆองชย ฆองโหมง ฆองเหมง ฆองระเบง และฆองค ฆองทใชตดำาเนนทำานอง ไดแก ฆองราง ฆองวงใหญ ฆองวงเลก ฆองมโหร ฆองมอญ ฆองกะแตและฆองหย หรอฆองชย ฆองกะแต ใชบรรเลงในวงปพาทยมอญ ลกฆองมขนาดเลก จำานวน 11 ลก

ภาพท 1.11 ฆองมโหร ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/

tee3.htm

40

ฆองมโหร เปนฆองวงทใชบรรเลงในวงมโหรโดยเฉพาะ มอยสองขนาด คอฆองวงใหญมโหรและฆองวงเลกมโหร ฆองวงใหญมโหรเดมมลกฆอง 17 ลก ตอมานยมใช 18 ลก

ภาพท 1.12 ฆองมอญ ทมา http://studen-t.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm

ฆองมอญ เปนฆองวงทตงโคงขนไปทงสองขาง ไมวางราบเหมอนฆองไทย มลกฆอง 15 ลก ใชบรรเลงใน วงปพาทยมอญ ตวรางประดษฐตกแตงงดงาม

เครองตทำาดวยหนง

41

ภาพท 1.13 กลองแขก ทมา http://student.nu.ac.th/thaimu-sic_akez/tee3.htm

กลองแขก มรปรางยาวเปนกระบอก หนาดานหนงใหญเรยกวา "หนารย" หนาดานหนงเลกเรยกวา "หนาตาน" หนงหนากลองทำาดวยหนงลกววหนงแพะ ใชเสนหวายฝาชกเปนสายโยงเรงใหตงดวยรดอก สำารบหนงมสองลก ลกเสยงสงเรยกวา "ตวผ" ลกเสยงตำาเรยกวา "ตวเมย" การต การตใชฝามอทงสอง ตทงสองหนาใหเสยงสอดสลบกนทงสองลก กลองชนดนเรยกอกอยางหนงวา "กลองชะวา"

ภาพท 1.14 กลองชาตรทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/

tee3.htm

42

กลองชาตร มรปรางลกษณะและการตเชนเดยวกบกลองทด แตขนาดเลกกวากลองทดประมาณครงหนง ขนหนงสองหนาใชบรรเลงรวมในวงปพาทยใน การแสดงละครชาตรเรยกวา "ปพาทยชาตร" ใชเลนคกบโทนชาตร

ภาพท1 .15 กลองชนะทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/

tee3.htm ลองชนะ รปรางเหมอนกลองแขก แตสนกวา หนาหนงใหญ อกหนาหนงเลก ใชตดวยไมงอ หรอหวาย ทางดานหนาใหญเดมกลองชนะนาจะใชใน กองทพหรอในการสงครามตอมาใชเปนเครองประโคม ในกระบวนพยหยาตรา และใชประโคม พระบรมศพ พระศพ และศพ ตามเกยรตยศของงาน จำานวนทใชบรรเลง มตงแต 1 ค ขนไป

43

ภาพท 1.16 กลองตอกทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/

tee3.htm กลองตอก เปนกลองจนชนดหนง มขนาดเลก หนกลองหนา ขนหนงสองหนา หนาทงสองมขนาดเทากน ตหนาเดยวโดยใชไมขนาดเลก

ภาพท 1.17 กลองทด ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm

กลองทด มรปทรงกระบอกกลางปองออกเลกนอย ขนหนงสองหนา ตรงดวยหมดทเรยกวา "แส" ซงทำาดวยไม งาชาง กระดกสตว หรอโลหะ หนากลองดานหนงตดขาวตะโพนแลวตอก ดานหนง ใชไมตสองอน สำารบหนงมสองลก ลกเสยงสงเรยกวา "ตวผ" ลกเสยงตำาเรยกวา "ตวเมย"ตวผอยทางขวาและตวเมยอยทางซาย ของผตกลองทดนาจะเปนกลองของไทยมา แตโบราณใชบรรเลงรวมอยในวงปพาทยมาจน ถงปจจบน

44

ภาพท 1.18 กลองมลายทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/

tee3.htm กลองมลาย มรปรางลกษณะเหมอนกลองแขก แตสนและอวนกวา หนาหนงใหญ อกหนาหนงเลกขนหนงสองหนา เรงใหตงดวยหนงรดใหแนน สายโยงเรงเสยงทำาดวยหนง หนาใหญอยทางขวาไปตดวยไมงอ หนาเลกตดวยฝามอ สำารบหนงมสลก ตอมาลดเหลอสองลก ใชบรรเลงค อยางกลองแขกลกเสยงสงเรยกวา "ตวผ" ลกเสยงตำาเรยกวา "ตวเมย" ใชบรรเลงในวงบวลอยในงานศพ และใชบรรเลงในวงปพาทยนางหงส

ภาพท 1.19 กลองสองหนา ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/

tee3.htm

45

กลองสองหนา ลกษณะคลายเปงมาง แตใหญกวา ตดวยมอขวาใชใบเดยวตกำากบจงหวะในวงปพาทย ทบรรเลงในการขบเสภา

ภาพท 1.20 กลองยาว ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/

tee3.htm กลองยาว หนกลองทำาดวยไม ตอนหนาใหญ ตอนทายเรยวแลวบานปลายเปนรปดอกลำาโพงมหลาย ขนาดขนหนงหนาเดยวตวกลางนยมตบแตงใหสวยงาม ดวยผาสหรอผาดอกเยบจบยนปลอยเชงเปนระบายหอย มาปก ดวยกลอง มสายสะพายสำาหรบคลองสะพายบา ใชตดวยฝามอ แตการเลนโลดโผน อาจใชสวนอน ๆ ของรางกายตกม กลองยาวไดแบบอยางมาจากพมา นยมเลนในงานพธขบวนแห กลองชนดนเรยกชอตามเสยงทตไดอกชอหนงวา "กลองเถดเทง"

46

ภาพท 1.21 ตะโพนทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/

tee3.htm ตะโพน เปนเครองดนตรประเภทกลอง ตวตะโพนเรยกวา "หน" ทำาดวยไมเนอแขง ขดแตงใหเปนโพรงภายใน ขนหนงสองหนา ตรงกลางปองและสอบไปทางหนาทงสอง หนาหนงใหญเรยกวา "หนาเทง" หรอ "หนาเทง" ปกตอยดานขวามอ อกหนาหนงเลก เรยกวา "หนามด" ใชสายหนงเรยกวา "หนงเรยด" โยงเรงเสยงระหวางหนาทงสอง ตรงรอบ ขอบหนงขนหนาทงสองขาง ถกดวยหนงตเกลยวเปนเสนเลก ๆ เรยกวา "ไสละมาน" สำาหรบใชรอยหนงเรยดโยงไปโดยรอบจนหมไมหนไวหมดตอนกลางหนใชหนงเรยดพน โดยรอบเรยกวา "รดอก" หวตะโพนวางนอนอยบนเทาททำาดวยไม ใชฝามอซาย-ขวา ต ทสองหนาตะโพนใชบรรเลงผสมอยในวงปพาทย ทำาหนาทกำากบจงหวะหนาทบตาง ๆ ผทนบถอพระประคนธรรพวาเปนครใหญทางดนตรไดถอเอาตะโพนเปนเครองแทน พระประคนธรรพในพธไหวคร และถอวาตะโพนเปนเครองควบคมจงหวะทสำาคญทสด

47

ภาพท 1.22 ตะโพนมอญ ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/

tee3.htmตะโพนมอญ คลายตะโพนไทย แตใหญกวา และตรงกลางหน

ปองนอยกวา มเสยงดงกงวาลลกกวาตะโพนไทย หนาใหญเรยกวา "เมกโนด" หนาเลกเรยกวา "เมกโดด" เปนภาษามอญ

ตะโพนมอญใชบรรเลงผสมในวงปพาทยมอญ มหนาทบรรเลงหนาทบ กำากบจงหวะตาง ๆ

ใบความรท 2เรอง ประวตฆองวงใหญ

48

ความเปนมาของฆองวงใหญ ฆองจดไดวาเปนเครองดนตรทมประวตศาสตรความเปนมายาวนานชนดหนง ในบรรดาเครองดนตรทใชบรรเลงกนในปจจบน และเปนเครองดนตรทมความสำาคญมาตงแตโบราณ เปนเครองดนตรหลกของวงดนตรไทย ทงในวงมโหร และวงปพาทย โดยฆองไดมหลกฐานการคนพบ โดยมงไปทกลองมโหระทก กลองมโหระทก ถกคนพบครงแรกทบรเวณตอนใตของประเทศจนแถบมณฑลยนานและมณฑลใกลเคยง ตอเนองลงมาถงเวยดนาม กมพชา ลาว พมา มาเลเซย อนโดนเซย และไทย (สมชาย รศม ,๒๕๔๑ : ๑๒) สงทชใหเหนวา กลองมโหระทกเปนตนกำาเนดของฆองกเพราะโลหะทใชในการสรางนนเอง โลหะทใชในการสรางกลองมโหระทก เปนโลหะผสมแบบเดยวกบฆองทปรากฏอยในปจจบน นอกจากลกษณะของเนอโลหะผสมแลว เสนทางววฒนาการของกลองมโหระทกยงผานการพฒนาเปนเครองดนตรในตระกล

49

เดยวกน แตเปลยนแปลงรปรางทมทศทางมาใกลฆองมาขนนนคอการคนพบ กงสดาร ซงสรางดวยโลหะผสมแบบเดยวกน“ ”แตรปรางเปนแผนกลมขนาดใหญ มเสนผาศนยกลาง ๒ เมตร พบทวดพระธาตหรกญไชย ในจงหวดลำาพน คาดวานาจะอยราวศตวรรษท ๑๓ (อภชาต ภระหงษ, ๒๕๔๐: ๑๖) ฆองวงใหญ เปนเครองดนตรทววฒนาการมาจากฆองรางของอนโดนเซย สนนษฐานวามมาตงแตสมยสโขทย สวนประกอบของฆองวงใหญประกอบดวยลกฆองและวงฆอง ลกฆองม 16 ลก ทำาจากทองเหลอง เรยงจากลกเลกทางดานขวา วงฆองสงประมาณ 24 เซนตเมตร ใชหวายโปงทำาเปนราง ใหหวายเสนนอกกบเสนในหางกน 14 - 17 เซนตเมตร ใชหวาย 4 อน ดานลาง 2 อน ขดเปนวงขนานกน เวนทไวใหนกดนตรเขาไปบรรเลง

ฆองวงใหญ เปนเครองดนตรประเภทตดำาเนนทำานอง มบทบาทหนาทสำาคญในการดำาเนนทำานองหลกของเพลง ในรปแบบการประสมวงตาง ๆ เชน วงป พาทยเครองหา วงป พาทยเครองค วงป พาทยเครองใหญ วงมโหรเครองใหญ เปนตน โดยบรรเลงเปนทำานองหางๆ อกทงยงสามารถบรรเลง เดยว “ ”อวดความสามารถของนกดนตรไดอกดวย

50

ภาพท 2.1 เดยวฆองวงใหญ

ทมา www.tubemp3indir.co

ฆองวงใหญ มสวนประกอบทสำาคญ 2 สวน ดงน1.ลกฆอง ทำาจากโลหะชนดตาง ๆ ในอดตนยมใชสมฤทธ

(ทองแดงผสมดบก) ปจจบนนยมใชทองเหลองนำามาขนรปดวยวธการตโลหะ ในขณะทรอนจดจนเกดรปราง (เรยกวา ฆองต“ ”) หรอนำาโลหะเหลวเทลงในแมพมพ (เรยกวา ฆองหลอ“ ”) ใหเกดเปนลกฆองทมลกษณะเปนวงกลม ตรงกลางกลมนนเปนตำาแหนงเพอการต (เรยกวา"ปมฆอง") ดานรมหกลงไปเปนขอบโดยรอบ (เรยกวา "ฉตร") ทขอบฉตรดานขาง เจาะรรอยเชอกหนงเพอผกเขากบรานฆองดานในของลกฆอง บรเวณทเปนปมฆองจะหยอดตะกวผสมขผงเพอถวงเสยง ลกฆองจะเรยงจากตำาไปหาสง ลกฆองจะมเสยง สง ตำาไดนน จะตองปรบระดบเสยงโดยใชวธใสตะกวใตลกฆอง ถาตะกวนอยความสนสะเทอนจะมาก เสยงกจะสง แตถาตะกวมากสยงกจะตำา ดงนนเสยงลกฆองจะเรยงเสยงตามลำาดบจากซายไปขวาของผนงตฆองวงใหญ ในวงฆอง โดยลกฆองลกท 1 หรอทนยมเรยกวา ลกทง ลกตน “ ,ลกทวน ”

51

จะเรมเสยงตำาสดไลตามลำาดบจนถงลกสดทายเสยงสงสดเปนลกท 16 หรอทนยมเรยกวา ลกยอด “ ”

ภาพท 2.2 ลกฆองทไมไดหยอดตะกวและรอยเชอกหนง

ภาพท 2.3 ตะกวทใชสำาหรบหยอดลกฆอง

ภาพท 2.4 ลกฆองทรอยเชอกหนง

รรอย

ปมฆอง ฉตร บรเวณทหยอด

52

2. รานฆอง ทำาจากเสนหวายโปงดดเปนทรงกลมเกอบครบรอบวงเวนทางเขาเปน

ประตใหผบรรเลงเขาไปนงอยตรงกลางระหวางหวายเสนบนและลางจบยดกนดวยแทงไมเรยกวา "ลกมะหวด" เปนระยะตลอดวงฆองดานบนผกลกฆองดวยเชอกหนงเขากบรานฆองเรยงจากลกใหญทสด (เสยงตำา) อยทางซายมอไลเสยงสงขนไปทางขวาจนถง "ลกยอด" ทางขวามอสด

ใบความรท 3เรอง สวนประกอบของ

53

ภาพลกษณะและสวนประกอบทสำาคญของฆองวงใหญสวนประกอบทสำาคญดงน

หวายดดฆอง ม 4 เสน ขนาดเสนผานศนยกลางเสนละ 1 นว มความยาว

เสนละ 4 เมตร โคงเปนรปฝกมะขามหรอวงแหวนวางนอนกบพนมหวายนอนวงนอกและวงใน 2 เสนสวนลางเชอมดวยสะพานสวนหวายบนมหวายนอน 2 เสนเชอมตอแนวตงดวยลกมะหวด

ลกมะหวด กลงดวยไมเนอแขงทรงกลมเสนผานศนยกลางประมาณ 1 นว

สงประมาณ 8 นวกลงลวดลายมลกแกวเลกใหญสลบกนตามความเหมาะสมฆองวงใหญ 1 วงใชลกมะหวดประมาณ 50 - 52 ลก

ไมตฆอง

ลกตน,ลกทง,ลกทวน

ลกยอด

เชอกหนง

โขน

รงผง

หวายดดโคง

เสนลวดสะพาน

ลกมะหวด

54

โขนฆองเปนตวเชอมสวนบนของหวายนอน 2 เสน เชอมหวเชอมทายสอง

ดานใหสนท โขนฆองมรปรางเปนแผนไมสกหนาประมาณ 1 นว มกแกะลายหรอไมแกะกไดหากแกะลายกจะปดทองเพอความสวยงาม

สะพาน ทำามาจากไมเนอแขงยาว 7 นว หนา 15 นว จำานวน 6 อน ปลายทง

สองขางเหลาใหเปนเดอย เพอเสยบเขาไปในหวายดานลาง มหนาทยดวงฆองไมใหเสยทรง

เสนลวด (ในสมยโบราณใชไมไผ) จำานวน 2 เสน ประโยชนเพอใชในการ

รอยเชอกหนงผกลกฆอง รงผ ง เป นไมไผ เหลากลมคลายตะเก ยบ ยาว

ประมาณ 6-8 นว เชอมตอกบลกมะหวดดวงใน และลกมะหวดดวงนอก เรยงสลบเปนรปตว ว มประโยชนในการยดไมใหวงฆองรวนหรอเซ และเปนทกนเสนลวดไมใหดนขนมา ปจจบนนยมใชกบฆองมอญกนมาก

ไมถางฆอง เปนไมไผซกหนาจำานวน 3 อน ความยาวประมาณอนละ 7 นว

เชอมมประโยชนในการเชอมหวายนอนสวนบน 2 เสน ใหมนคงไมใหโยกหรอเซและเพอเปนทสงเกตของผตเปนมาตรฐานหางกนระยะลกฆอง 4 ลก ใชไมถางฆอง 1 อน

55

ลวดทเกยวของ มานยมใชในระยะหลง ใชเกยวระหวางเชอกหนงผก

ฆองกบไมถางฆองใหมนคงสะดวกในการถอดหรอเปลยนลกฆอง

4.ไมตฆองม 2 ชนด คอ ไมหนงกานไม ทำาจากไมไผตดขอคณภาพดเสยบ

ตดเขากบหนไมททำาจากหนงชางหนงกระบอนำามาตดเปนแผนวงกลมทบปลายทผานกรรมวธเตรยมหนงมาเปนอยางดใหเสยงทคมดงชดเจนไมตฆองชนดไมหนงน ใชบรรเลงในวงป พาทยไมแขง และวงป พาทยนางหงส หรอเรยกวาไมแขงกได

ภาพท 3.1 ไมหนงกานไมหรอไมแขง

1. ไมนวมกานไม ทำาจากไมไผหรอไมจรงเสยบตดเขากบแปนผาทมวนพน

ขนรปเปนทรงกลมและสกดายปดไวโดยรอบเพอความสวยงามและทนทานไมนวม เปนไมทไดขนาดเหมาะสมดวยวธการทประณต ใหเสยงทนมนวลไพเราะ แตไมเสยงไมดงชดเจนเทาไม

56

หนง ไมตฆองชนดน เหมาะสำาหรบบรรเลงในวงมโหร วงป พาทยไมนวม และวงป พาทยดกดำาบรรพ หรอเรยกวาไมนวม

ภาพท 3.2 ไมนวมกานไม

ภาพม 3.3 ไมนวมกานไมทแยกเปน 2 สวน

57

เชอกหนง ผกลกฆอง ใชหนงสตว โค กระบอ มาตากแหง ทำาความสะอาด

โดยการตากแดดใหนาน จนกลนจางหาย แลวเอามาแชนำาใหนม ตดกวางประมาณ 1 นว ตาม

ความยามของผนหนง ตดตอเชอมกน มวนใหเปนเกลยว นำาขงตากแดดใหแหงแลวมวนเกบ

เวลานำามาผกลกฆอง ตดใหไดความยาว 1 เมตร แลวนำาไปแชนำาใหนม เพองายตอการรอยลกฆอง ในการผกลกฆองเขากบ รานฆอง หากไมนำาไปแชนำา จะทำาใหเจบนวมอในการผก

ภาพประกอบท 3.4 หนงเชอกผกฆอง

ใบความรท 4เรอง บทบาทของฆองวง

58

ฆองวงใหญ สามารถบรรเลงไดทกโอกาส ในวงป พาทย วงมโหร เพราะเปนมาตรฐาน บรรเลง บทบาทและหนาทของฆองวงใหญเมอบรรเลงอยในวงดนตรไทยรวมกบเครองดนตรอนๆ จะดำาเนนทำานองอยในกลมเครองตามซงมหนาท ลอ ขด เหลอม กบกลมเครองนำาอนเปนเทคนคในการบรรเลง ของเพลงไทย สำาหรบการบรรเลงเดยวหรอบรรเลงประกอบการแสดงนนบทบาทของฆองวงใหญจะสำาคญมากเพราะเปนเครองดนตรทดำาเนนทำานองเฉพาะเพยงเครองมอเดยวเปรยบเสมอนเปนตวเอก ผดไมได เสยงฆองวงใหญจะตองชดเจน ไมเพยนสวนเทคนคการบรรเลง เชน การสะบด การประคบมอ กลวธในการบรรเลงตาง ๆ จะตองมความกระจางชด แจมใส ทสำาคญทสดผบรรเลงจะตอง มความแมนยำา และมสมาธในการบรรเลง ฆองวงใหญบรรเลงในวงตาง ๆ ดงน

59

ภาพประกอบ 4.1 วงเป พาทยเครองหา(ทมา : http://chainarong.wikispaces.com)

ภาพประกอบ 1.21 วงป พาทยเครองค

(ทมา : http://chainarong.wikispaces.com)

60

ภาพประกอบ 1.21 วงปพาทยเครองใหญ(ทมา : http://chainarong.wikispaces.com)

ภาพท 1.24 วงมโหรเครองเดยว (ทมา : สารานกรมศพทดนตรไทย ภาคคตะ-ดรยางค ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน)

61

ภาพท 1.25 วงมโหรเครองค(ทมา : www.thailandclassicalmusic.com)

ภาพท 1.26 วงมโหรเครองใหญ(ทมา : http://pirun.ku.ac.)

62

ใบความรท 5เรอง วธการสำารวจความพรอมของฆองวงใหญ

การสำารวจฆองวงใหญ เปนการเตรยมความพรอมกอนทจะบรรเลงมขนตอนดงน

ไหวครองดนตร นงขดสมาธ พนมมอ แลวกลมศรษะใหปลายจมกจรดทปลาย

นวช ทำาอยางชาๆ 1 ครง จงจะดำาเนนการขนตอนตอไป ลกฆอง ลกฆองตองไมขบกน ผกตงใหความสงของ

ลกฆองอยในแนวขนานกบวงฆอง หรอรานฆอง เมอผบรรเลงเขาไปนงในวงฆอง ดานซายมอ จะเรมท ลกตน ลกทง และลกโทน หรอลกท 1 เรมทเสยง ม ฟ ซ ล ท ด ร ม ฟ ซ ล ท ดำ รำ มำ ฟ จนถงลกยอด ใชนวช เคาะทปมของลกฆอง หรอใชไมตฆองตเบาๆ เพอทดสอบเสยง

63

ลกตน,ลกทง,ลกทวน

เชอกหนงผกฆอง ไมชำารดหรอฉกขาด ตงพอประมาณ โดยระบความตง

หยอนไดดวยการใชมอสมผส

ภาพการผกฆอง

ตำาแหนงเสยงมโหร

ลกยอด

64

ตะกวถวงเสยง มตดใตลกฆอง เพอถวงเสยงลกฆองจำาวน 16 ทกลก เสยงตอง

ไดมาตรฐานและถกตองตามตำาแหนงของเสยงดนตรไทย

ภาพตะกวทตดใตลกฆอง

ไมต 1 ค ตองเปนคเดยวกน นำาหนกเทากน ลายเดยวกน

ภาพตวไมตฆองวงใหญ

หลงจากการสำารวจความพรอมของฆองวงใหญ ผ

ตฆองวงใหญตองนงตว

65

ตรง หลงตรง ใหสงางาม เพอเตรยมความพรอมในการตฆองวงใหญ แบงได 2 ลกษณะดงน

1.การนงเตรยมความพรอมตฆองวงใหญ บนเกาอ2.การนงเตรยมความพรอมตฆองวงใหญกบพน

ภาพนงตฆองวงใหญกบพน ภาพนงตฆองวงใหญ บนเกาอ

ใบความรท 6 เรอง วธการดแลรกษา

66

วธการดแลรกษา ซอมแซมฆองวงใหญมดงน1. เมอตเสรจแลวใหไหวฆองวงใหญ พนมมอ แลวกลมศรษะ

ใหปลายจมกจรดทปลายนวช ทำาอยางชาๆ 1 ครง จงจะดำาเนนการขนตอนตอไป

2. ทำาความสะอาดลกฆอง และวงฆอง ควรใชผาแหงหรอผาหมาดๆทำาความสะอาด 

3. เมอใชตเสรจแลว ใหนำา ฆองวงใหญไปเกบวางใหถกตอง (ตามภาพท 6.1)

ถก ภาพท 6.1 การวางฆองทถกตอง

67

ผด ภาพท 6.2 การวางฆองทไมถกตอง

ผด ภาพท 6.3 การวางฆองทไมถกตอง

ผด ภาพท 6.4 การวางฆองทไมถกตอง

68

4. การเกบไมตฆอง ควรมถงใส หรอวางรวมกนไวบนลกฆอง ไมควรวางกบพน

5. การยกฆองวง ไมควรยกเพยงคนเดยวเนองจากเปนเครองตทมนำาหนกมากและขนาด

ใหญ ควรจะยกฆอง ใหตงฉาก หรอขนานกบพน หามกบดาน6. หามวางฆองวงใหญในทแสงแดดสอง รอนจด เปนเวลา

นานๆ จะทำาใหตะกวทตดในลกฆองละลาย และหลดได

7. หามพงฆองวงใหญไวกบฝาผนง นำาหนกของลกฆองจะดงวงฆองลงมา แลวฝาดกบ

พนจนลกฆองแตกทำาใหใชงานตอไปไมได

แบบประเมนผลการปฏบตงานกลม(ครเปนผประเมน)

ลำาดบท

ชอ - นามสกลแสดงความ

คดเหน(3

คะแนน)

ความรวมมอ ในการปฏบตงาน

(4 คะแนน)

การตรงตอเวลา

(3 คะแนน)

รวม(10

คะแนน)

69

ลงชอ..................................................ผประเมน

วนท ......... เดอน ............................พ.ศ.............

แบบประเมนผลการปฏบตงานกลม(นกเรยนเปนผประเมน)

ลำาดบท

ชอ - นามสกล

แสดงความ คดเหน (3 คะแนน)

ความรวมมอในกา

ปฏบตงาน (4 คะแนน)

การตรง

ตอเวลา(3

คะแนน)

รวม(10 คะแนน)

70

ลงชอ..................................................ผประเมนวนท ......... เดอน ............................พ.ศ..............

แบบประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยน(รายบคคล)(ครเปนผประเมน)

ลำาดบท

ชอ - นามสกล

แสดงความ

คดเหน(3

คะแนน)

ความรวมมอ ในกาปฏบตงาน (4 คะแนน)

การตรงตอเวลา (3 คะแนน)

รวม (10 คะแนน)

71

ลงชอ..................................................ผประเมน

วนท ......... เดอน ............................พ.ศ.............

แบบประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยน(รายบคคล)(นกเรยนเปนผประเมน)

ลำาดบท

ชอ - นามสกล

แสดงความ

คดเหน(3

คะแนน)

ความรวมมอ

ในการปฏบตงาน (4 คะแนน)

การตรง ตอเวลา (3 คะแนน)

รวม (10 คะแนน)

72

ลงชอ..................................................ผประเมน

วนท ......... เดอน ............................พ.ศ.............