กระบวนวิชา 901706 :...

ประชากรและกลมตวอยาง

รศ.ดร.วราภรณ บญเชยง

คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ความหมาย

ประชากร (Population ) กลมของสงมชวตหรอ ไมมชวต มคณสมบตทส ำคญทก ำหนดรวมกนตำมทผวจยจะศกษำ เชน ประชำกรของนกวชำกำรสำธำรณสข ประชำกรวรรณกรรมของสนทรภ ซงขอบเขตของประชำกรจะก ำหนดใหชดเจนตำมจดมงหมำยของผวจยในแตละครงไป หำกกำรก ำหนดไมชดเจนผลกำรวจย จะไมสำมำรถน ำมำสรปอำงองเปนตวแทนของประชำกรได

ประชากรแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ

ประชากรทมจ านวนจ ากด (finite population)

ประชากรทมจ านวนไมจ ากด (Infinite Population)

หนวย (element)

หมายถง หนวยยอยของประชากรทตองการศกษา เชน เหตการณ พฤตกรรม บคคล ซงหนวยเหลานจะถกก าหนดโดยผวจยและสามารถบอกถงคณสมบต ของประชากร ทจะศกษาได

กลมตวอยาง (sample)

บางสวนของประชากรทผวจยเลอกขนมาเปนตวแทนในการศกษา และมคณสมบตตาง ๆ ครบถวน เทาเทยมประชากร กลาวคอ ประชากรมคณสมบตใด ๆ กลมตวอยางทเลอกมากตองมคณสมบตตาง ๆ เชนนนดวย

เหตผลของการเลอกกลมตวอยาง

ลดคาใชจายประหยดเวลาและแรงงานไดขอมลจากสงทไมสามารถท าไดหมดการรวบรวมขอมลมความยดหยนมความถกตองแมนย า และเชอมนสามารถเกบขอมลไดกวางขวางและลกซงกวาจากการใชเทคนคการเลอกตวอยาง สามารถน าคาสถตจากตวอยางมาแปลและสรปผลเปนของประชากรเปาหมายได

เทคนคการเลอกกลมตวอยาง

การเลอกโดยไมใชทฤษฎความนาจะเปน (Non probability sampling)

การเลอกโดยใชทฤษฎความนาจะเปน (Probability Sampling)

การสมตวอยาง

หมายถง การเลอกตวอยางขนมาเปนตวแทนเพอใหสมาชกของกลมตวอยาง มโอกาสไดรบเลอกเทา ๆ กน โดยปราศจากความล าเอยงเพอใหคาสถต (Statistic) ทไดจะมคาใกลเคยงกบคาพารามเตอร (Parameter) ของประชากร

ขนตอนในการสมตวอยาง

การวเคราะหจดมงหมายของการวจยใหละเอยด เพอใหทราบวาประชากรคอใคร คณสมบตทจะศกษาคออะไร

ระบขอบเขตและลกษณะของประชากรทศกษา

ก าหนดหนวยของตวอยาง

ประมาณขนาดของกลมตวอยาง

ก าหนดวธเลอกกลมตวอยางซงควรเลอกโดยวธสม

ลงชอปฏบตจรงเพอเลอกกลมตวอยาง

วธสมกลมตวอยาง

5.1 การสมตวอยางอยางงาย

(Simple Random Sampling)

- ใชวธการจบสลาก – ใชในกรณทจะเลอกตวอยาง

ไมมากนก

- ใชตารางเลขสม – ใชกบประชากรทมขนาดใหญ

ผวจยตองก าหนดตวเลขแกประชากรทกหนวย

ขอด - ขอเสย

ขอดของการสมตวอยางอยางอยางงาย

งำยและสะดวกในกำรใช แตควรใชกบประชำชนทสมำชกในกลมมลกษณะคลำยคลงกน

ขอเสยของการสมตวอยางอยางอยางงาย

ไมเหมำะในประชำกรทมสมำชกกลมใหญมำกเกนไป และมควำมแตกตำงกนมำก

วธสมกลมตวอยาง

5.2 การสมแบบชนภม (Stratified Sampling)

ขอควรค านง

ขอดของการแบงกลมแบบชนภม คอ จะไดกลมตวอยางเปนตวแทนทดของประชากร และไดตวแทนทมคณลกษณะทกประเภทของประชากรมากทสด

ขอควรค านง คอ คณลกษณะทใชในการแบงกลมนนเมอจ าแนกเปนกลมยอยแลวตองแตกตางอยางชดเจน การแบงกลมยอย ไมควรใหมจ านวนกลมยอยมากเกนไป

วธสมกลมตวอยาง

5.3 การสมแบบแบงกลม (Cluster Sampling)

ขอด - ขอเสย

ขอดของการสมแบบแบงกลม คอ ประหยดเวลาและคาใชจาย

ขอเสยของการสมแบบแบงกลม คอ ไมทราบวากลมตวอยางทไดมานนมสดสวนของคณลกษณะตาง ๆ สอดคลองกบคณลกษณะตาง ๆ ของประชากรหรอไม

วธสมกลมตวอยาง: Multistage Sampling

หมายถง การเลอกหรอสมมากกวา 1 ครง หรอหมายถงการสมแบบแบงกลม (Cluster) ทมหลายขนตอน หรอการสมแบบชนภมแบบผสม ระหวางแบบแบงกลมกบแบบชนภมกได

วธสมกลมตวอยาง5.4 การสมแบบมระบบ (Systematic Sampling)

ผวจยตองก าหนดขนาดของกลมตวอยางและหาชวงของการสม (Sampling interval)

ขอด คอ งายและสะดวกในทางปฏบต แตมขอควรค านง คอ การเรยงล าดบหมายเลข

Sampling interval (i) = N / n

วธสมกลมตวอยาง

5.5 การเลอกตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling)

มกใชในการวจยทเปนสถานการเฉพาะ หรอ

การวจยเชงคณภาพ

วธสมกลมตวอยาง

5.6 การเลอกตวอยางแบบโควตา (Quota Sampling) ผเลอกไดก าหนดสดสวนและจ านวนตวอยางทมคณสมบตตามทตองการแตละกลมไวลวงหนา

วธสมกลมตวอยาง

5.7 การเลอกตวอยางแบบบงเอญ (Accidental Sampling)

การเลอกตวอยางแบบบงเอญ เปนวธทยดเอาความสะดวกสบายและความปลอดภยของผเลอกเปนทตง การสมไมมการก าหนดกฎเกณฑทแนนอน

วธสมกลมตวอยาง

5.8 การเลอกตวอยางแบบเครอขาย (Network Sampling หรอ Snowballing)

การเลอกตวยางแบบเครอขาย การไดมาซงตวอยางชนดน จะขนอยกบเครอขายสงคม เชนการเปนเพอน ความสนทสนม หรอมคณสมบตทคลายคลงกนในเครอขายนน ๆ ผวจยจะไดตวอยาง เมอตวอยางมเครอขาย หรอ อยในเครอขาย ทมคณสมบตตามทผวจยสนใจ

ขนาดของกลมตวอยาง

1. การก าหนดระดบความถกตองแมนย าของการคาดคะเน

2.ขอบเขตของประชากร

3.การเปรยบเทยบคณลกษณะบางประการของประชากรและวธการทางสถตทใช

4.วธการเลอกกลมตวอยาง

กรณไมทราบจ านวนประชากร

N = z2 pq / d

n = ขนาดกลมตวอยางZ = คามาตรฐาน Z จากตาราง Z เมอ .05 = 1.96P = คาสดสวนทคาดวาจะพบในประชากร ความชกของโรค

q = 1 – p d = ความคลาดเคลอนของโอกาสทจะพบโรค (คาเปน %) = .1

กรณทราบจ านวนประชากร

n = N / 1+Ne2

e = ความคลาดเคลอนของการสมตวอยางN = จ านวนประชากร

n = จ านวนกลมตวอยาง

การก าหนดขนาดตวอยางโดยใชเกณฑ

จ านวนประชากรทงหมดเปนหลกรอยใชขนาดตวอยาง 25 – 30%

จ านวนประชากรทงหมดเปนหลกพนใชขนาดตวอยาง 10 – 15%

จ านวนประชากรทงหมดเปนหลกหมนใชขนาดตวอยาง 5 – 10%

ตาราง Kerjce Morgan

Question?