View
5
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Tarama Modelleri• Geçmişte varolmuş veya hala varolan bir durumu olduğu şekliyle betimlemeyeçalışan yaklaşımdır.
• Araştırmacı olay, nesne, bireyleri değiştirmeden, onlara deneysel bir müdahaledebulunmadan oldukları gibi tanımlamaya çalışır.
• Amaçlar genelde soru cümleleriyle ifade edilir. Ne idi, nedir, ne ile ilgilidir,nelerden oluşmaktadır?
• Örneğinmilli takım düzeyindeki güreşçilerin vücut kompozisyonları nasıldır?
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Tarama Modelleri• Bu tür araştırmalarda iki temel sınırlılık vardır. Bunlar veri bulma ve kontrol’dür.
• Özellikle geçmişe dönük araştırmalarda veri bulmak zor olabilmektedir.
• Veri bulunsa da hangi değişkenlerin durum belirlediğine karar vermek,değişkenleri kontrol etmek zordur.
• Tarama modelleri genel ve örnekolay tarama modelleri olarak iki temel başlıkaltında incelenir.
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Tarama Modelleri (Genel)• Genel tarama modelleri; çok sayıda elemanı olan bir evrende evrenin tamamıveya örneklem üzerinde yapılan, böylece evren hakkında genel bir yargıya varılantarama modelidir.
• Alt başlıkları:
• Tekil tarama modelleri [anlık, zamansal (izleme, kesit alma)]
• İlişkisel tarama modelleri (korelasyon, karşılaştırma)
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Tarama Modelleri (Genel)• Tekil tarama modeli: Değişkenlerin tek tek, tür veya miktar olarak oluşumlarınınbelirlenmesi amacı ile yapılır.
• Örneğin Ankara’da yaşayan memurların serbest zaman alışkanlıklarınınsaptanması.
• Bu model anlık olabileceği gibi zamansal gelişim ve değişimleri de belirleyebilir.
• Zamansal taramalar; izleme ve kesit alma yaklaşımlarıyla yapılır.
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Tarama Modelleri (Genel)• İzleme yaklaşımında bir grup belli bir başlangıç noktasından itibaren sürekli veyabelli aralıklarla gözlenir.
• Kesit alma taramalarında ise çeşitli gelişmişlik evrelerini temsil ettiği düşünülengruplar üzerinde, bir anda yapılan araştırmalar zamansal değişim hakkında bilgiverir.
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Tarama Modelleri (Genel)• İlişkisel taramalar ise iki veya daha çok değişken arasında birlikte veya değişiminvarlığını ve/veya derecesini belirlemeye çalışır.
• Örneğin; sigara içme aışkanlığı ile akciğer kanseri arasındaki ilişki, kültür düzeyi ileailedeki çocuk sayısı ilişkisi vb.
• Bunlar iki türlüdür. İlki korelasyon diğeri ise karşılaştırma türüdür.
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Tarama Modelleri (Genel)• Korelasyon türü ilişki taramalarında değişkenlerin birlikte değişip değişmedikleri,değişim varsa bunun nasıl olduğu anlaşılmaya çalışılır.
• Örneğin zeka ile akademik başarı arasında ilişkinin incelendiği bir araştırmada üçdurum söz konusudur.
• İki değişken arasında ilişki yoktur.
• Değişkenler arasında ilişki vardır ve bu doğru orantılıdır (aynı yönde). Bu ilişki 0’dan büyükolmalıdır ancak en fazla 1 olabilir ve pozitiftir.
• Değişkenler arasında ilişki vardır ve bu ters orantılıdır (zıt yönde). Bu ilişki 0’dan büyükolmalıdır ancak en fazla 1 olabilir ve negatiftir.
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Tarama Modelleri (Genel)• Karşılaştırmalı tarama modelinde ise öncelikle her iki durumun belli değişkenleraçısından betimlenmesi gerekir.
• İkinci aşamada betimlemeler karşılaştırılır. Üçüncü aşamada ise sonuçlaryorumlanır.
• Örneğin iki ülkenin eğitim sistemlerinin karşılaştırılması. Öncelikle hangideğişkenler belirleyici tanımlanır. Örneğin eğitimin merkezi-yerel olması, öğretimsüreleri vb. Sonra bunlar karşılaştırılır. En son olarak da yorumlanır.
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Tarama Modelleri (Örnekolay)• Evrendeki belli bir ünite (kişi, okul, hastane vb.) derin şekilde incelenir.
• Bu incelemede toplanan bilgiler yalnızca o ünite için geçerlidir, evreni yansıtmaz.
• Genel taramalara göre daha detaylıdır, gerçeğe yakın bilgi verir. Genel taramanınyetersiz olduğu durumlarda yapılır.
• Büyük ölçüde nitelik araştırmalarıdır ve istatistikel çözümlemeye olanak vermez.
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Deneme Modelleri• Neden-sonuç ilişkisinin saptanması için doğrudan araştırmacının kontrolündeolan, gözlenmek istenen verilerin üretildiği araştırmamodelleridir.
• Tarama modelinde varolan durum gözlenirken burada gözlenmek istenenaraştırmacı tarafından üretilir. Yani yeni veriler oluşturulur.
• Deneme araştırmaları şu üç koşulu sağlamalıdır;
• Denemeci değişkenleri değiştirebilmelidir.
• Değiştirmeler kontrollü olmalıdır.
• Denemeci durumu değiştirmesinin etkisini gözleyebilmelidir.
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Deneme Modelleri• Deneme modellerinde önceleri yalnızca Tek Değişim Yasası kabul edilmiştir. Bunagöre değişime etki eden durum tektir. Tek neden-tek sonuç ilişkisi vardır.
• İki değişken rasında tüm durumların eşit kabul edildiği yalnızca tek bir sebebindeğişiklik yaratacağı kabul edilir.
• Ancak araştırmalar laboratuar dışına çıkıp, eşitliği, kontrolü sağlamak imkansızhale geldiğinde Çoklu Değişken Yasası kabul edilmiştir.
• Buna göre sonucu etkileyen birçok faktör olabilir. Bu nedenle sonuçlar olasılığadayalı gerçekler olarak açıklanır.
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Deneme Modelleri• İki önemli ilişki türü vardır. Biri birlikte değişim ilişkisi (covariational) diğeri isenedensel (casual) ilişkidir.
• Birlikte değişimde, değişkenlerden hangisinin neden hangisinin sonuç olduğubilinmez. Sadece birlikte değişip değişmedikleri izlenir.
• Nedensel değişimde, hangisinin neden hangisinin sonuç olduğu bellidir vedeneme modelinin uygulama alanı bu nedenle nedensel değişimdir.
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Deneme Modelleri• Bir ilişkinin nedensel olarak kabul edilebilmesi için üç koşulun yerine gelmesigerekir.
• Değişkenler arasında yüksek bir ilişki vardır.
• Neden olarak düşünülen değişken önce sonuç değişkeni ise sonra değer değiştirir.
• İlişkiyi açıklayabilecek başka değişkenler yoktur.
• Nedensel ilişkiler iki türlüdür;
• Kesin ilişkiler
• Olasılığa dayalı ilişkiler
Araştırmanın Raporu – Yöntem - AraştırmaModeli - Deneme Modelleri• Nedenselliği kesin olarak belirleyebilen bir araştırmada bağımsız değişkenindeğerinin bilinmesi ile bağımlı değişken üzerinde etkisinin ne olacağı söylenebilir.Deneme tekrarlansa da sonuç değişmez.
• Çağdaş bilim anlayışında olasılığa dayalı ilişki kavramı egemendir. Bağımsızdeğişkenin değerinin bilinmesi bağımlı değişkenin alacağı değer hakkında tahminibir sonuç verir. Bu nedenle denemelerin sıkça tekrarlanması gerekir.
Recommended