Bezpieczeństwo w szkole

Bezpieczeństwo w szkole

Wybrane obowiązki nauczyciela w zakresie bhp

Podstawa prawna:• Ustawy o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (Dz. U. nr 256 z 2004, poz.

2572 ze zmianami)• Art. 6 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U . z 2006 r. Nr 97,

poz. 674 ze zmianami) cyt.: „Nauczyciel obowiązany jest rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę; wspierać każdego ucznia w jego rozwoju; dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego...”,

• Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69 ze zmianami)

• Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (tekst jednolity: Dz. U. 1998 r. Nr 21 poz. 94 ze zmianami) oraz innych przepisów, (ustaw i wykonawczych i rozporządzeń) regulujących pracę z dziećmi i młodzieżą.

Obszar przestrzegania przepisów bhp

wypadek

Obowiązki i powinności nauczyciela :

• Udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy.• Zgłosić wypadek dyrektorowi szkoły.• powiadomić o wypadku rodziców (prawnych opiekunów) W

szkole jest to obowiązek dyrektora.• Zabezpieczyć miejsce wypadku.• Postępować zgodnie z dalszymi ustaleniami dyrektora szkoły

lub osoby przez niego wyznaczonej. • Złożyć szczegółowe wyjaśnienia zespołowi prowadzącemu

postępowanie dotyczące ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.

zagrożenia bhp

• nauczyciel przestrzega instrukcję bezpieczeństwa ppoż w szkole

• zna obowiązki postępowania na okoliczność różnych zagrożeń

• Nauczyciel zna szczegółowy plan ewakuacji z każdej kondygnacji budynku placówki

transport dzieci i młodzieży pojazdami

• sprawdzanie stanu liczebnego uczestników w czasie oczekiwania oraz wewnątrz pojazdu,

• dopilnowanie ładu i porządku przy wsiadaniu i zajmowaniu miejsc w pojeździe,

• przestrzeganie zasady- nauczyciel wsiada ostatni i wysiada pierwszy,

• ustalenie sposobu porozumiewania się z kierowcą w czasie jazdy,

C.D

• zwracanie uwagi na właściwe zachowanie się w czasie oczekiwania i przejazdu,

• zapewnienie bezpiecznego wsiadania i wysiadania uczniów, a także w zależności od sytuacji przejścia do szkoły, miejsca zbiórki, zwiedzanego obiektu, a po zakończeniu transportu zapewnienie bezpiecznego rozejścia się do domów. W razie potrzeby, w zależności od usytuowania przystanku, miejsca zaparkowania, do przeprowadzania dzieci na drugą stronę jezdni,

• przestrzeganie obowiązku wysiadania przez dzieci i młodzież z pojazdu tylko na parkingach.

• zorganizowanie bezpiecznego wysiadania w razie konieczności zatrzymania się na trasie, na skutek z zaistniałych okoliczności zmuszających do opuszczenia pojazdu przez dzieci młodzież.

• zabezpieczenia wyjścia na prawe pobocze, zgodnie z obowiązującym kierunkiem jazdy i wyprowadzenie w bezpieczne miejsce.

W trakcie zajęć lekcyjnych

• nauczyciel ma obowiązek wejść do sali pierwszy, • zwrócić uwagę na stan techniczny pomieszczenia,• sprawdzić czy warunki do prowadzenia lekcji nie

zagrażają bezpieczeństwu uczniów,• zwrócić uwagę na stan szyb w oknach, np.: czy nie są

zbite lub pęknięte, • zwrócić uwagę na stan instalacji elektrycznej, czy np.:

nie są powyrywane kontakty,

W trakcie lekcji

• sprawdzić czy nie ma zniszczonych stołów i krzeseł, co może zagrażać bezpieczeństwu uczniów,

• w przypadku stwierdzenia usterek lub gdy sala lekcyjna nie odpowiada warunkom bezpieczeństwa, nauczyciel ma obowiązek powiadomienia o tym dyrektora szkoły celem spowodowania usunięcia zagrożenia.

• do czasu usunięcia zagrożenia nauczyciel ma prawo odmówić prowadzenia zajęć w danym miejscu.

• przed rozpoczęciem lekcji winien zadbać o wywietrzenie sali, • sprawdzić temperaturę, oraz oświetlenie sali lekcyjnej,

pracowni gdy zachodzi konieczność korzystania ze sztucznego światła,

• nauczyciel decyduje o przebiegu zajęć,• zapoznaje uczniów z regulaminem pracowni i instrukcjami

obsługi sprzętu będącego do ich dyspozycji,• nauczyciel określa zasady korzystania z sali lekcyjnej,

pracowni i pomocy dydaktycznych,

• informuje o przebiegu lekcji oraz o środkach i zasadach bezpieczeństwa,

• podczas zajęć nauczyciel nie może uczniów pozostawić bez żadnej opieki,

• w nadzwyczajnej sytuacji winien wyprowadzić uczniów z sali, pracowni oraz zgłosić to nauczycielowi z sali obok, (sytuacja taka nie zwalnia go od odpowiedzialności za uczniów),

• uczniów chcących skorzystać z toalety nauczyciel powinien zwalniać pojedynczo. Winien brać pod uwagę fakt, iż uczniowie najczęściej dopuszczają się nierozważnych czynów kiedy są w grupach bez opieki dorosłych,

• w razie stwierdzenia niedyspozycji ucznia, jeśli zaistnieje taka potrzeba musi udzielić pierwszej pomocy i bezzwłocznie powiadomić o zdarzeniu dyrektora,

• po skończonej lekcji powinien sam otworzyć drzwi, by nie dopuścić do gwałtownego ich otwarcia przez wybiegających uczniów (może to spowodować uderzenie w przechodzących na korytarzu,

• nauczyciel obowiązany jest przestrzegać ustalonych godzin rozpoczynania i kończenia lekcji oraz do respektowania prawa uczniów do pełnych przerw międzylekcyjnych.

Podczas pełnienia dyżuru podczas przerw

• punktualnego rozpoczynania dyżuru i ciągłej obecności w miejscu podlegającym jego nadzorowi,

• znać regulaminy pełnienia dyżuru obowiązujące na poszczególnych kondygnacjach, boisku i pozostałym terenie szkoły,

• aktywnego pełnienia dyżuru - reagowania na wszelkie przejawy zachowań odbiegających od przyjętych norm,

• reagowania na niebezpieczne, zagrażające bezpieczeństwu uczniów zachowania (agresywne postawy wobec kolegów; bieganie, siadanie na poręczach schodów, parapetach okiennych, wchodzenia na drzewa, płoty itp.),

Dyżur c.d

• przestrzegania zakazu otwierania okien na korytarzach, obowiązku zamykania drzwi do sal lekcyjnych

• dbania by uczniowie nie śmiecili, brudzili, dewastowali ścian, ławek i innych urządzeń szkolnych oraz by nie niszczyli roślin,

• zwracania uwagi na przestrzeganie przez młodzieżą ustalonych zasad wchodzenia do budynku szkolnego i sal lekcyjnych,

• dopilnowania i egzekwowania, zakazu opuszczania terenu szkoły podczas przerwy,

• niedopuszczania do palenia papierosów, na terenie szkoły,

• kontrolowania toalet szkolnych.• natychmiastowego reagowania w przypadku

pojawienia się na terenie szkoły osób postronnych.

Na nauczycielach i szkole spoczywa szczególny obowiązek reagowania na niepokojące sygnały w zachowaniu uczniów. Szkoła z racji powszechnego charakteru i funkcji jest terenem, na którym w różnym stopniu i w różnej postaci, ujawniają się niemal wszystkie nurtujące młodzież problemy. Szkoła zobowiązana jest do wczesnego rozpoznawania niedostosowania społecznego i podejmowania stosownych oddziaływań profilaktycznych, wychowawczych, a wobec uczniów niedostosowanych działań resocjalizacyjnych.

Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU z 2001 r. nr 61, poz. 624, z późn.

zm.) uwzględniających w szczególności ogólne zasady organizacji szkoły lub placówki oraz zakresy spraw, które powinny być ustalone w statucie.

• Zgodnie z ramowym statutem statut szkoły publicznej powinien określać m.in.:

• – sposób wykonywania zadań szkoły, z uwzględnieniem optymalnych warunków rozwoju ucznia, zasad bezpieczeństwa oraz zasad promocji i ochrony zdrowia (§ 2 ust. 1 pkt 2 załącznika nr 2 ww. rozporządzenia),

• – zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników, w tym zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę (§ 11załącznika nr 2 ww. rozporządzenia),

• – warunki pobytu w szkole zapewniające uczniom bezpieczeństwo (§ 16 pkt 3 załącznika nr 2 ww. rozporządzenia).

• Zgodnie z § 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (DzU z 2003 r. nr 6, poz. 69, z późn. zm.) to dyrektor szkoły jest osobą odpowiedzialna za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu w szkole lub placówce. O odpowiedzialności tej można mówić z chwilą wejścia ucznia na teren szkoły aż do zakończenia zajęć i opuszczenia jej terenu przez uczniów.

W związku z wykonywaniem swoich obowiązków nauczyciel może ponosić odpowiedzialność:

a) karną (na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny; Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.)

b) cywilną (na zasadach zawartych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny; Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)

c) pracowniczą – materialną i porządkową (na zasadach określonych w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy; Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Odpowiedzialności powyższej podlegają wszyscy nauczyciele, bez względu na posiadany stopień awansu zawodowego.

• Nauczyciele z powodu zaniedbań w wykonywaniu swoich obowiązków związanych z nadzorem nad powierzonymi ich opiece uczniami nie ponoszą bezpośredniej odpowiedzialności wobec ucznia. Odpowiedzialność taką w świetle obowiązujących przepisów ponosi organ prowadzący szkołę lub placówkę.

• Jednak odpowiedzialność organu prowadzącego nie wyklucza odpowiedzialności nauczycieli. Nauczyciel może bowiem podlegać innym rodzajom odpowiedzialności prawnej (np. dyscyplinarnej, porządkowej, karnej). Natomiast w przypadku wykazania, że szkoda została wyrządzona uczniowi przez nauczyciela z jego winy, za szkodę może odpowiadać bezpośrednio nauczyciel (np. popchnięcie ucznia, w wyniku którego nastąpiło złamanie ręki).

• W sytuacji, kiedy świadczenia przysługujące na mocy ustawy, nie rekompensują poszkodowanemu uczniowi w pełnym zakresie szkody poniesionej w związku z zaistniałym wypadkiem, istnieje możliwość dochodzenia roszczeń z tego tytułu, na podstawie prawa cywilnego.

Odpowiedzialność cywilna

• Rodzaj odpowiedzialności prawnej, który określa majątkowy charakter sankcji ( odszkodowanie). Rozróżnia się odpowiedzialność cywilną kontraktową (w przypadku wyrządzenia szkody przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania i odpowiedzialność cywilną deliktową (w razie wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym). Odpowiedzialność cywilna może wynikać z winy z tytułu ryzyka lub też z zasad współżycia społecznego może obciążać jedną lub więcej osób - w określonych częściach lub solidarnie (zobowiązanie solidarne); może dotyczyć także sankcji innych niż odszkodowawcze, np. unieważnienie umowy. Od tradycyjnej odpowiedzialności cywilnej różni się odpowiedzialność cywilna gwarancyjna, która obciąża nie sprawcę, a inną osobę (np. zakład ubezpieczeń) i nie ma charakteru sankcji.

Odpowiedzialność karna

• W sytuacji gdy wypadek ucznia w szkole lub inne zdarzenie było wynikiem przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez nauczyciela, jego odpowiedzialność będą kształtowały oprócz przepisów prawa cywilnego, także przepisy prawa karnego.

• Odpowiedzialność karna oraz odpowiedzialność za wykroczenie mają charakter osobisty i nie można tej odpowiedzialności „przerzucić” na organ prowadzący szkołę.

• Odpowiedzialność karna nie musi wiązać się z faktem utraty życia lub uszczerbkiem na zdrowiu ucznia.

• W myśl art. 160 Kodeksu karnego:• § 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie

niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

• § 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

• W świetle powyższego, wystarczy, że nauczyciel godzi się ze swoim działaniem lub zaniechaniem i doprowadza do sytuacji, w której uczniowi powierzonemu jego opiece grozi bezpośrednie niebezpieczeństwo (np. wyjście z uczniami w góry podczas wycieczki, przy ogłoszonym zagrożeniu lawinowym).

Odpowiedzialność karna

• Naruszenie art. 160 Kodeksu karnego może pozostawać w związku z art. 210 Kodeksu karnego, zgodnie z którym:

• § 1. Kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę porzuca, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

• § 2. Jeżeli następstwem czynu jest śmierć osoby sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Przestępstwa

• Wśród innych przestępstw, które mogą być skutkiem niedopełnienia obowiązków nauczyciela związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom należy wskazać np.:

• - nieumyślne spowodowanie śmierci (art. 155 k.k.);• - spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 k.k.) – np.

pozbawienie wzroku, słuchu, innego ciężkiego kalectwa,• - naruszenie czynności narządu ciała (zranienie zewnętrzne lub

wewnętrzne - np. złamania kości) lub rozstrój zdrowia (np. zakażenie żółtaczką);

• - nieudzielenie pomocy człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo (art. 162 k.k.). Jest to tzw. przestępstwo z zaniechania.

Odpowiedzialność

• Odpowiedzialność za popełnienie wykroczenia może dotyczyć m.in.:

• - niezabezpieczenia miejsca niebezpiecznego dla życia lub zdrowia człowieka wbrew obowiązkowi (art. 72 k.w.);

• - niezawiadomienia odpowiedniego organu/osoby o niebezpieczeństwie grożącym życiu lub zdrowiu człowieka albo mieniu wbrew obowiązkowi (art. 73 k.w.);

• - dopuszczenia do przebywania w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia małoletniemu do lat 7 lub osobie niezdolnej rozpoznać/obronić się przed niebezpieczeństwem, mając obowiązek opieki lub nadzoru nad taką osobą (art. 106 k.w.).

•

Niezależnie od tego, nauczyciele posiadający stopień awansu nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej. Odpowiedzialność ta dotyczy – niezależnie od podstaw nawiązania stosunku pracy oraz wymiaru zatrudnienia – wszystkich nauczycieli posiadających stopień awansu nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego. (uwaga - od 9.08.2009 - wszyscy nauczyciele!!!)

Odpowiedzialność dyscyplinarna jest niezależna od odpowiedzialności karnej, co oznacza, że nauczyciel z tytułu popełnienia jednego czynu może podlegać zarówno odpowiedzialności dyscyplinarnej, jak też karnej.

Na powyższe zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 11 maja 2000 r. (III SZ 2/00): „Nie ma przeszkód, by postępowania - karne i dyscyplinarne – toczyły się równolegle. Wszczęciu postępowania dyscyplinarnego nie stoi na przeszkodzie również i to, że postępowanie karne zostało już zakończone”.

Natomiast za naruszenie porządku pracy, o którym mowa w art. 108 Kodeksu pracy – nauczyciel podlega tylko odpowiedzialności pracowniczej porządkowej, na zasadach określonych w art. 108 – art. 113 Kodeksu pracy.

Przepis art. 75 wskazuje dwie podstawy pociągnięcia nauczyciela do odpowiedzialności dyscyplinarnej:

1) naruszenie godności zawodu nauczyciela 2) naruszenie obowiązków nauczyciela

określonych w art. 6 ustawy Karta Nauczyciela, tj. obowiązków:

• rzetelnego realizowania zadań związanych z powierzonym stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły (dydaktyczną, wychowawczą, opiekuńczą), w tym zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę.

• wspierania każdego ucznia w jego rozwoju, • kształcenia i wychowania młodzieży w umiłowaniu Ojczyzny,

poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, • kształcenia i wychowania młodzieży w atmosferze wolności

sumienia i szacunku dla każdego człowieka, • dbałości o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i

obywatelskich, zgodnych z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Naruszanie godności zawodu: • wyzywanie innych dorosłych osób, • używanie wulgaryzmów, • fałszowanie dokumentów, • mówienie nieprawdy, • notoryczne naruszanie regulaminów i zarządzeń, • spożywanie alkoholu, • używanie siły wobec dzieci, • pomoc w ściąganiu na maturze, egzaminie itd..• …

Pozostawienie uczniów bez opieki podczas prowadzonych zajęć lub bez należytej opieki:

• wychodzenie z zajęć, • spóźnianie się na zajęcia, • nie pełnienie dyżurów podczas przerw międzylekcyjnych, • wysyłanie po dzienniki, kredę i inne, • brak zastępstw, • „okienka dla uczniów”, • brak właściwego nadzoru nad powierzoną grupą, • …

Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli jest kilkuetapowe.

1. Postępowanie wyjaśniające – prowadzone przez rzecznika dyscyplinarnego.

2. Postępowanie dyscyplinarne w pierwszej instancji – prowadzone przed komisją dyscyplinarną działającą przy wojewodzie.

3. Odwoławcze postępowanie dyscyplinarne – prowadzone przed komisją dyscyplinarną powołana przy właściwym ministrze (właściwym do spraw edukacji lub spraw kultury).

4. Postępowanie przed sądem – toczące się na skutek wniesienia odwołania od prawomocnego orzeczenia odwoławczej komisji dyscyplinarnej.

• Przepis art. 83 Karty Nauczyciela dopuszcza zawieszenie w pełnieniu obowiązków nauczyciela, jeśli:

- wszczęto przeciwko niemu postępowanie karne, - złożono wniosek o wszczęcie wobec niego

postępowania dyscyplinarnego. • Wyjątkowo – w sprawach niecierpiących zwłoki –

nauczyciel (dyrektor) może zostać zawieszony w obowiązkach nawet przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego.

W zależności od sytuacji faktycznej – zawieszenie w obowiązkach jest obligatoryjne lub fakultatywne:

- jeśli jeżeli ze względu na powagę i wiarygodność wysuniętych zarzutów celowe jest odsunięcie nauczyciela od wykonywania obowiązków w szkole – nauczyciel może zostać zawieszony w pełnieniu obowiązków; zawieszenie jest w tym przypadku uzależnione od uznania podmiotu, który władny jest zawiesić nauczyciela w pełnieniu obowiązków;

- jeśli wszczęte postępowanie karne lub złożony wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego dotyczy naruszenia praw i dobra dziecka – zawieszenie w pełnieniu obowiązków jest obligatoryjne (art. 83 ust. 1a ustawy),

- jeśli nauczyciel (dyrektor) został tymczasowo aresztowany lub pozbawiony wolności w związku z postępowaniem karnym – zawieszenie w pełnieniu obowiązków jest obligatoryjne i następuje z mocy samego prawa.

Katalog kar za przewinienia dyscyplinarne nauczycieli zawarty został w art. 76 ustawy. W myśl tego przepisu, karami dyscyplinarnymi są:

• nagana z ostrzeżeniem, • zwolnienie z pracy, • zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania

ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie 3 lat od ukarania,

• wydalenie z zawodu nauczycielskiego.

Prawo ustanowienia obrońcy posiada obwiniony na wszystkich etapach postępowania: zarówno w postępowaniu wyjaśniającym, jak też w postępowaniu przed komisją dyscyplinarną. Jednocześnie obwiniony może mieć najwyżej dwóch obrońców. Możliwość ustanowienia obrońcy jest prawem obwinionego. Nie ma jednak przeszkód, by obwiniony działał w postępowaniu samodzielnie.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ