View
243
Download
1
Category
Preview:
Citation preview
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
1/24
DEKEN MALYET SSTEM
Tam maliyet sistemlerinde temel ama;Mamullerin birim maliyetlerinin hesaplanmas,Dnem giderlerinin kontrol
olmakla birlikte,
Deiken maliyet sisteminin en nemli ileviiletme ynetiminin alaca kararlara verisalamaktr.
Deiken maliyet sistemi, mamul maliyetinin
sadece deiken giderleri dikkate alnarakhesapland bir maliyet sistemidir. Bu yaklamla deiken maliyet sisteminde retim
giderlerinin deiken ve sabit olarak ayrlmasnem tamaktadr.
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 1
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
2/24
Deiken maliyet sisteminin balca zellikleri
Giderlerin tm, retim ve sat hacmi ile olan ilikilerine gredeiken ve sabit ksmlarnaayrlr. Bu sistemde, deiken retim giderlerinin tm mamullere
yklenir. Sat, datm ve ynetim giderlerinin deikenksmlar da, satgerekletiinde mamullerle ilikilendirilir.
Sabit genel retim giderlerinin tm dnem gideri kabul edilirler
ve stok maliyetleri iine alnmazlar. Deiken maliyet sistemi uygulamasnda etkinlik salanabilmesi
iin, kendi zelliklerini belirtecek kayt ve raporlama sisteminoluturulmas ve giderlerin sabit ve deiken ksmlaraayrlabilmesi iin n olanaklarsalayc biimde organizasyonugerekir.
Sistemin belirleyici zelliklerinden biri de katkpaykavramdr.Sistemde temel yaklam, her malnsatndan beklenen gelir ileo mala ait deiken maliyet arasndaki fark olan katkpaynnsaptanmasnaynelmitir.
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 2
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
3/24
DEKEN MALYET SSTEMNN LEY
Yrd. Do Dr. Metin Saban 32006
710 Dir.lkMad.Mlz. H. 711 DM.Yan.H. 151 Y.Mam.r.H. 152 Mamuller H.
xxx xxx xxx xxx xxx xxx
720 Dir. . Gid. H. 721 Dir.i Yan.H. 620 Sat.Mam.Mal H.xxx
xxx xxx730 Deiken GG
xxx
731De.G..G.Yan.H.
xxx
730 Sabit GG H
xxx
731Sabit GG Yan.H.
xxx
690 Dnem K/Z H.
xxx
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
4/24
DEKEN MALYET SSTEMNN
YARARLARI Krplnlamasnayardmc olur. Maliyet - Hacim - Kr analizlerinin yaplmasnsalar. Giderlerin eitli retim hacimlerinde nasl bir deiiklik
gsterdiininsaptanmasnayardmc olur. Stok deiikliklerinin kr zerindeki etkisini
giderdiinden iletme ynetimine analiz iin kolaylksalar.
Sabit giderler gelir tablosunda ayrcagrleceinden, bugiderler zerine daha fazla dikkat ekilmesini salar.
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 4
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
5/24
DEKEN MALYET SSTEMNN SAKINCALARI
Deiken maliyet sisteminin en byk sakncas, finansal tablolarnbu sisteme gre yaynlanmasnn kabul edilmemi olmasdr.Dolaysyla deiken maliyet sistemini uygulayan iletmeler,finansal tablolarn tam maliyet sistemine gre dzenler.
Giderleri, sabit ve deiken olarak ayrmak ok kolay deildir.Byle bir ayrmn zorunluluu hatal snflandrmaya yol aabilir.
zellikle yar deiken giderlerin snflandrlmasnda, bu durumdaha da belirgindir.
Dnem sonu bilanolarndastoklarndeiken giderlerle ve dkdeerle gsterilmesi; gerek ortaklar, gerekse finansal kurululartarafndan hatal yorumlamalara ve deerlendirilmelere nedenolabilir.
Mamul maliyetinin dkolmaskr yksek gstereceinden,satdepartmannn satlar arttrmak iin gereksiz fiyat indirimiyapmalarna neden olabilir.
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 5
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
6/24
DEKEN MALYET SSTEMNN KULLANIM
ALANLARI Deiken maliyet sistemi eitli retim hacimlerinde maliyetlerindeikenliini belirtmesi nedeniyle, iletmenin faaliyet sonularn
izleme ve analiz etme olana salar. Dolaysyla karar almada iletme yneticilerine bilgi salama
ilevini yerine getirmi olur. Deiken maliyet sistemi bir maliyet hesaplama sistemi deil
maliyet analizi ve karar verme aracdr. Deiken maliyet sistemi iletme ynetiminin; plnlama, karar alma
ve kontrol eylemlerini yerine getirebilmesi iin yararlandaralardan biridir.
Bilano ve gelir tablolarnda mamul maliyetlerin yalnzca deikengiderlere gre dzenlenmi olmas muhasebeciler tarafndan
benimsenmi deildir. Bu nedenle bilano ve gelir tablolarnn deiken maliyet sistemine
gre hazrlanmas, sadece iletme ynetiminin karar almasnayararl olacaktr.
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 6
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
7/24
letme ynetimi aada belirtilen konularda deikenmaliyet sistemi verilerinden yararlanabilirler
Baaba noktasnn saptanmasnda, Fiyat koyma kararlarnda,
Makine ve donanm yenileme kararlarnda,
Bir mamuln retimine devam edilmesi veya son verilmesi
kararlarnda, Belli bir mamul retme veya dardan satn alnmas kararlarnda,
vb.
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 7
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
8/24
Tam ve Deiken Maliyet Yntemlerine Gre HazrlananFinansal Tablolar
Deiken maliyet sisteminde mamullerin birimmaliyetleri sadece deiken giderleri kapsadndan,ayn verilere dayanlarak (deiken ve tam maliyetsistemlerinde) dzenlenen bilano ve gelir tablolararasnda nemli farkllklargrlr.
Ancak tam maliyet ile deiken maliyet sistemleriarasndaki esas fark gelir tablosunda ortaya kar.
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 8
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
9/24
rnek: X retim iletmesinin aylk10.000 adet olmak zere yllk120.000 adet mamul retip satma kapasitesi vardr. letme aylkdnemlerle finansal tablolarnhazrlamakta olup dnemlere
ilikingerekleen bilgiler aadaki gibidir.
Yrd. Do Dr. Metin Saban 92006
DNEMLER I. Ay II. Ay III. Ay IV. Ay
Dnem Ba Mamul Stoku 0 0 2.000 Ad 1.000 Ad
retim Miktar 30.000 Ad 30.000 Ad 27.000 Ad 32.000 Ad
Sat Miktar 30.000 Ad 28.000 Ad 28.000 Ad 31.000 Ad
Dnem Sonu Mamul Stoku 0 2.000 Ad 1.000 Ad 2.000 Ad
Beklenen Kapasite 30.000 Ad 30.000 Ad 30.000 Ad 30.000 Ad
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
10/24
letmenin dneme ilikin birim bana standart maliyet bilgileriaadaki gibi olup, dnemin gereklemeleri de standart
maliyetler dzeyinde olmutur.
Yrd. Do Dr. Metin Saban 102006
BirimBana
AylkToplam
Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 25.-TL
Direkt ilik Giderleri 10.-TL
Genel retim Giderleri (Deiken) 20.-TL
Top. Deiken Standart Birim Maliyet 55.-TL
Genel retim Giderleri (Sabit) 15.-TL 450.000.-TL
Toplam Birim Standart Maliyet 70.-TL
Deiken Sat ve Ynetim Giderleri 4.-TLSabit Sat ve Ynetim Giderleri 6.-TL 150.000.-TL
Birim Sat Fiyat 90.-TL
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
11/242006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 11
TAM MALYETE GRE GELR TABLOSUI. Aylk Dnem
A- BRT SATILAR 30.000 Ad * 90.- = 2.700.000.-
B- SATILAN MAMUL MALYET (-) 30.000 Ad (2.100.000.-)1- Dnem Ba Mamul Maliyeti - - -
2- retim Maliyeti 30.000 Ad * 70.- = 2.100.000.-
Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 30.000 Ad * 25.- = 750.000.-
Direkt ilik Giderleri 30.000 Ad * 10.- = 300.000.-
Genel retim Giderleri (Deiken) 30.000 Ad * 20.- = 600.000.-
Genel retim Giderleri (Sabit) 30.000 Ad * 15.- = 450.000.-3- Dnem Sonu Mamul Maliyeti (-) - - -
SAT. MAM. STANDART MALYET 2.100.000.-
4-Kapasite (Hacim) Fark () - - -
SAT. MAM. DZELTLM MALYET 2.100.000.-
C- BRT SATI KAR VEYA ZARARI 600.000.-
D- FAALYET GDERLER (-) (270.000.-)De. Sat ve Yn. Gid. 30.000 Ad * 4.- = 120.000.-
Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-
E- FAALYET KAR VEYA ZARARI 330.000.-
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
12/242006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 12
DEKEN MALYETE GRE GELR TABLOSUI. Aylk Dnem
A- BRT SATILAR 30.000 Ad * 90.- = 2.700.000.-
B- DE. SAT. MAMUL MALYET (-) 30.000 Ad (1.650.000.-)
1- Dn. Ba Deiken Mam.Maliyeti - - -
2- Deiken retim Maliyeti 30.000 Ad * 55.- = 1.650.000.-
Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 30.000 Ad * 25.- = 750.000.-
Direkt ilik Giderleri 30.000 Ad * 10.- = 300.000.-
Genel retim Giderleri (Deiken) 30.000 Ad * 20.- = 600.000.-3- Dn. Sonu Dei. Mam. Maliyeti (-) - - -
C- BRT KATKI PAYI 1.050.000.-
D- FAALYET GDERLER (-) (120.000.-)
De. Sat ve Yn. Gid. 30.000 * 4.- = 120.000.-
E- KATKI PAYI 930.000.-
F- SABT GDERLER (-) (600.000.-)
Genel retim Giderleri (Sabit) 450.000.-
Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-
G- FAALYET KAR VEYA ZARARI 330.000.-
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
13/242006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 13
TAM MALYETE GRE GELR TABLOSUII. Aylk Dnem
A- BRT SATILAR 28.000 Ad * 90.- = 2.520.000.-
B- SATILAN MAMUL MALYET (-) 28.000 Ad (1.960.000.-)1- Dnem Ba Mamul Maliyeti - * - =2- retim Maliyeti 30.000 Ad * 70.- = 2.100.000.-
Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 30.000 Ad * 25.- = 750.000.-Direkt ilik Giderleri 30.000 Ad * 10.- = 300.000.-Genel retim Giderleri (Deiken) 30.000 Ad * 20.- = 600.000.-
Genel retim Giderleri (Sabit) 30.000 Ad * 15.- = 450.000.-3- Dnem Sonu Mamul Maliyeti (-) 2.000 Ad * 70.- = (140.000.-)SAT. MAM. STANDART MALYET 1.960.000.-4-Kapasite (Hacim) Fark () - - -SAT. MAM. DZELTLM MALYET 1.960.000.-
C- BRT SATI KAR VEYA ZARARI 560.000.-
D- FAALYET GDERLER (-) (262.000.-)De. Sat ve Yn. Gid. 28.000 Ad * 4.- = 112.000.-Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-
E- FAALYET KAR VEYA ZARARI 298.000.-
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
14/24
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 14
DEKEN MALYETE GRE GELR TABLOSUII. Aylk Dnem
A- BRT SATILAR 28.000 Ad * 90.- = 2.520.000.-B- DE. SAT. MAMUL MALYET (-) 28.000 Ad (1.540.000.-)
1- Dn. Ba Deiken Mam.Maliyeti - * - =2- Deiken retim Maliyeti 30.000 Ad * 55.- = 1.650.000.-
Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 30.000 Ad * 25.- = 750.000.-Direkt ilik Giderleri 30.000 Ad * 10.- = 300.000.-
Genel retim Giderleri (Deiken) 30.000 Ad * 20.- = 600.000.-
3- Dn. Sonu Dei. Mam. Maliyeti (-) 2.000 Ad * 55.- = (110.000.-)
C- BRT KATKI PAYI 980.000.-
D- FAALYET GDERLER (-) (112.000.-)De. Sat ve Yn. Gid. 28.000 * 4.- = 112.000.-
E- KATKI PAYI 868.000.-
F- SABT GDERLER (-) (600.000.-)
Genel retim Giderleri (Sabit) 450.000.-Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-
G- FAALYET KAR VEYA ZARARI 268.000.-
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
15/24
Yrd. Do Dr. Metin Saban 152006
Tam Maliyete Gre Kar 298.000.-TL
Deiken Maliyete Gre Kar 268.000.-TLKar Fark 30.000.-TL
Kar Fark = ( D.S. Stok-D.B. Stok) * Sabit GG Ykleme oran
= (2.000 Ad - 0)* 15TL/Ad= 2.000 Ad * 15 TL/Ad= 30.000.-TL
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
16/24
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 16
TAM MALYETE GRE GELR TABLOSUIII. Aylk Dnem
A- BRT SATILAR 28.000 Ad * 90.- = 2.520.000.-
B- SATILAN MAMUL MALYET (-) 28.000 Ad (2.005.000.-)
1- Dnem Ba Mamul Maliyeti 2.000 Ad * 70.- = 140.000.-2- retim Maliyeti 27.000 Ad * 70.- = 1.890.000.-
Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 27.000 Ad * 25.- = 675.000.-Direkt ilik Giderleri 27.000 Ad * 10.- = 270.000.-Genel retim Giderleri (Deiken) 27.000 Ad * 20.- = 540.000.-
Genel retim Giderleri (Sabit) 27.000 Ad * 15.- = 405.000.-3- Dnem Sonu Mamul Maliyeti (-) 1.000 Ad * 70.- = (70.000.-)
SAT. MAM. STANDART MALYET 1.960.000.-4-Kapasite (Hacim) Fark () 3.000 Ad 15.- = 45.000.-SAT. MAM. DZELTLM MALYET 2.005.000.-
C- BRT SATI KAR VEYA ZARARI 515.000.-D- FAALYET GDERLER (-) (262.000.-)
De. Sat ve Yn. Gid. 28.000 Ad * 4.- = 112.000.-Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-
E- FAALYET KAR VEYA ZARARI 253.000.-
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
17/24
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 17
DEKEN MALYETE GRE GELR TABLOSUIII. Aylk Dnem
A- BRT SATILAR 28.000 Ad * 90.- = 2.520.000.-
B- DE. SAT. MAMUL MALYET (-) 28.000 Ad (1.540.000.-)1- Dn. Ba Deiken Mam.Maliyeti 2.000 Ad * 55.- = 110.000.-2- Deiken retim Maliyeti 27.000 Ad * 55.- = 1.485.000.-
Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 27.000 Ad * 25.- = 675.000.-Direkt ilik Giderleri 27.000 Ad * 10.- = 270.000.-
Genel retim Giderleri (Deiken) 27.000 Ad * 20.- = 540.000.-3- Dn. Sonu Dei. Mam. Maliyeti (-) 1.000 Ad 55.- = (55.000.-)
C- BRT KATKI PAYI 980.000.-
D- FAALYET GDERLER (-) (112.000.-)De. Sat ve Yn. Gid. 28.000 * 4.- = 112.000.-
E- KATKI PAYI 868.000.-F- SABT GDERLER (-) (600.000.-)
Genel retim Giderleri (Sabit) 450.000.-Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-
G- FAALYET KAR VEYA ZARARI 268.000.-
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
18/24
Yrd. Do Dr. Metin Saban 182006
Tam Maliyete Gre Kar 253.000.-TLDeiken Maliyete Gre Kar 268.000.-TL
Kar Fark - 15.000.-TL
Kar Fark = ( D.S. Stok-D.B. Stok) * Sabit GG Ykleme oran
= (1.000 Ad2.000 Ad)* 15TL/Ad= - 1.000 Ad * 15 TL/Ad= - 15.000.-TL
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
19/24
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 19
TAM MALYETE GRE GELR TABLOSUIV. Aylk Dnem
A- BRT SATILAR 31.000 Ad * 90.- = 2.790.000.-
B- SATILAN MAMUL MALYET (-) 31.000 Ad (2.140.000.-)1- Dnem Ba Mamul Maliyeti 1.000 Ad * 70.- = 70.000.-2- retim Maliyeti 32.000 Ad * 70.- = 2.240.000.-
Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 32.000 Ad * 25.- = 800.000.-Direkt ilik Giderleri 32.000 Ad * 10.- = 320.000.-Genel retim Giderleri (Deiken) 32.000 Ad * 20.- = 640.000.-
Genel retim Giderleri (Sabit) 32.000 Ad * 15.- = 480.000.-3- Dnem Sonu Mamul Maliyeti (-) 2.000 Ad * 70.- = (140.000.-)SAT. MAM. STANDART MALYET 2.170.000.-4-Kapasite (Hacim) Fark () (-2.000 Ad) 15.- = (30.000.-)SAT. MAM. DZELTLM MALYET 2.140.000.-
C- BRT SATI KAR VEYA ZARARI 650.000.-D- FAALYET GDERLER (-) (274.000.-)De. Sat ve Yn. Gid. 31.000 Ad * 4.- = 124.000.-Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-
E- FAALYET KAR VEYA ZARARI 376.000.-
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
20/24
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 20
DEKEN MALYETE GRE GELR TABLOSUIV. Aylk Dnem
A- BRT SATILAR 31.000 Ad * 90.- = 2.790.000.-
B- DE. SAT. MAMUL MALYET (-) 31.000 Ad (1.705.000.-)1- Dn. Ba Deiken Mam.Maliyeti 1.000 Ad * 55.- = 55.000.-
2- Deiken retim Maliyeti 32.000 Ad * 55.- = 1.760.000.-
Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 32.000 Ad * 25.- = 800.000.-
Direkt ilik Giderleri 32.000 Ad * 10.- = 320.000.-
Genel retim Giderleri (Deiken) 32.000 Ad * 20.- = 640.000.-3- Dn. Sonu Dei. Mam. Maliyeti (-) 2.000 Ad * 55.- = (110.000.-)
C- BRT KATKI PAYI 1.085.000.-
D- FAALYET GDERLER (-) (124.000.-)
De. Sat ve Yn. Gid. 31.000 * 4.- = 124.000.-
E- KATKI PAYI 961.000.-F- SABT GDERLER (-) (600.000.-)
Genel retim Giderleri (Sabit) 450.000.-
Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-
G- FAALYET KAR VEYA ZARARI 361.000.-
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
21/24
Yrd. Do Dr. Metin Saban 212006
Tam Maliyete Gre Kar 376.000.-TL
Deiken Maliyete Gre Kar 361.000.-TLKar Fark 15.000.-TL
Kar Fark = ( D.S. Stok-D.B. Stok) * Sabit GG Ykleme oran= (2.000 Ad1.000 Ad)* 15TL/Ad= 1.000 Ad * 15 TL/Ad= 15.000.-TL
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
22/24
Kr Farklarnn Nedenleri
I. dnemde kr tutarnnaynolmasnn nedeni, retilen miktar ilesatlanmiktarneitolmasndankaynaklanmaktadr. Dolaysyla ikiyntem arasnda kar fark ortaya kmamtr.
II. dnemde 30.000 adet retilmi olup, 28.000 adet satlmtr. Budurumda tam maliyete gre saptanan kr, deiken maliyete gresaptanan krdan yksek kmtr.
Bunun nedeni, deiken maliyet sisteminde sabit genel retimgiderlerinin stoklar iine alnmayarak, dorudan doruya dnemgideri saylmasndan kaynaklanmaktadr. Bylece stoklar deikenmaliyet sisteminde dk, tam maliyet sisteminde daha yksekdeerlendirilmiolmaktadr.Gerekten de II. dnemdeki dnem stoklar tam maliyet sisteminde
140.000.-TL's, deiken maliyet sisteminde ise 110.000.-TL'solup, fark 30.000.-TL'dr. Bu tutar ayn dneme ilikin olarak her ikisisteme gre dzenlenmi gelir tablolarnda yer alan kr tutarnnfarknaeittir.
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 22
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
23/24
Kr Farklarnn Nedenleri
III. dnemde ise retilen miktar 27.000 adet, satlan miktar 28.000adettir. retim miktar satlan miktardan 1.000 adet dktr.Dolaysyla 1.000 adet x 15.-TL/Ad. = 15.000.-TL sabit retimgideri, dnem gideri iinde yer almadndan deiken maliyetsistemine gre saptanan kr, sz konusu tutar kadar fazla olacaktr.nk 2.000 adet dnembastoklarnailikin 30.000.-TL'lksabitgenel retim gideri bir nceki dnem giderleri arasnda yeraldndan III. dnem maliyetlerinde grlmez. 1.000 adet dnemsonu stoklarna ait 1.000 Adet x 15.-TL/Ad. = 15.000.-TL sabitgenel retim gideri ise III. dnem maliyetleri arasnda yer alr. Sabitgenel retim giderleri arasndaki 15.000.-TL'lkfark her iki sistemegre dzenlenmi kr tutarlarnnfarknaeittir.
IV. dnemde de sat miktar, retim miktarndan dktr.
Dolaysyla II. dneme ilikin olarak yaplanaklamalarIV. dnemiinde benzer nitelikte olacaktr.
2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 23
7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi
24/24
Deiken ve tam maliyet sistemlerinde kr aadakikonumlara gre farkllklar gsterebileceini syleyebiliriz.
retilen ve satlan miktar eit ise her iki sistemde de kreit olur.
retilen miktar, satlan miktardan fazla ise tam maliyetsistemine gre hesaplanan kr daha yksek olacaktr.
retilen miktar, satlan miktardan az ise tam maliyetsistemine gre hesaplanan kr daha dkolacaktr.
2006 Yrd Do Dr Metin Saban 24
Recommended