ეგნატე გაბლიანი -...

საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა

ეგნატე გაბლიანი

თბილისი 2018

ქართული ეთნოგრაფიული მემკვიდრეობა II

ეგნატე გაბლიანი (1881-1937 წწ.)

საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა 2016

წლიდან გამოსცემს სერიას „ქართული ეთნოგრაფიული მემკვიდრეობა“. უკვე გამოცემულია პირველი წიგნი, რომელიც მიეძღვნა ცნობილ სასულიერო მოღვაწესა და ეთნოგრაფს დეკანოზ იოანე მარგიანს. მეორე წიგნში წარმოდგენილია ეროვნული მოღვაწის, ეთნოგრაფის, არქეოგრაფის, მუზეუმთმცოდნისა და პუბლიცისტის ეგნატე გაბლიანის მეცნიერული მემკვიდრეობა.

წინამდებარე გამოცემაში შესულია ეგნატე გაბლიანის სამი მონოგრაფია და პრესაში დაბეჭდილი სტატიები და წერილები.

წიგნს ახლავს ეგნატე გაბლიანის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის ამსახველი პუბლიკაციები, მოგონებები და ეგნატე გაბლიანისადმი მიძღვნილი კონფერენციების მოკლე ანგარიშები.

რედაქტორები: როზეტა გუჯეჯიანი მირიან ხოსიტაშვილი

სარედაქციო კოლეგია: ელენე გაბლიანი, ზვიად კვიციანი, სოსო კვიციანი, ნინო მინდაძე, ციალა ჩართოლანი, ქეთევან ხუციშვილი (სარედაქციო კოლეგიის გამგე).

კონსულტანტები: ციური გაბლიანი, ივერი ჭელიძე, ლალი გაბლიანი, ავთანდილ გაბლიანი.

©საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა ISBN 978-9941-9620-3-5 UDC(უაკ) 39(=353.1) +94 (479.222.3) ქ-279

რედაქტორებისაგან

საქართველოს პარლამენტის ეროვნულ ბიბლიოთეკაში შექმნილია მეცნიერთაგან დაკომპლექტებული ჯგუფი, რომელიც ამზადებს „ქართული ეთნოგრაფიული მემკვიდრეობის“ მრავალტომეულს. „ქართული ეთნოგრაფიული მემკვიდრეობის“ პირველი ტომი – „დეკანოზ იოანე მარგიანის ეთნოგრაფიული მემკვიდრეობა“ – 2016 წელს გამოიცა. ამჯერად კი მკითხველ საზოგადოებას წარვუდგენთ მეცნიერის (ეთნოგრაფის, არქეოგრაფის), პუბლიცისტის, მესტიის მუზეუმის დამაარსებლის, ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ერთ-ერთი ხელმძღვანელის – ეგნატე გაბლიანის (1881-1937 წწ.) სამეცნიერო შრომებსა და პუბლიცისტიკას.

2017 წელს რეპრესირებული მეცნიერის ეგნატე გაბლიანის გარდაცვალებიდან 80 წელი შესრულდა. ეს თარიღი საქართველოს ორმა დიდმა ინსტიტუციამ სამეცნიერო კონფერენციებით აღნიშნა თბილისსა და ქუთაისში. 11-12 ნოემბერს ჩატარდა ქუთაისის ილია ჭავჭავაძის სახელობის საჯარო ბიბლიოთეკის IX საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენცია და იგი მიეძღვნა ქართველ საზოგადო მოღვაწეს, ეთნოგრაფსა და პუბლიცისტს ეგნატე გაბლიანს. 21დეკემბერს კი ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახლმწიფო უნივერსიტეტში თსუ ეთნოლოგიის სასწავლო-სამეცნიერო ინსტიტუტის ორგანიზებით შედგა ეგნატე გაბლიანის ხსოვნისადმი მიძღვნილი სამეცნიერო სესია: „სვანეთი საუკუნეთა მიჯნაზე“.

ეგნატე გაბლიანის წიგნები, გამოცემული 1927, 1929 და 1930 წლებში, უკვე ბიბლიოგრაფიულ იშვიათობადაა ქცეული. საბჭოთა ხელისუფლებამ, ეგნატე გაბლიანის დაპატიმრებისა და დახვრეტის შემდეგ, აკრძალა მეცნიერის სამივე წიგნი. წიგნების ეგზემპლართა მხოლოდ მცირე ნაწილმა მოაღწია ჩვენს დრომდე და თვით საჯარო ბიბლიოთეკაში დაცული ცალებიც კი კითხვისაგან გაცვეთილი და დაზიანებულია.

სამეცნიერო და ფართო საზოგაოდებას დიდი ხანია სურდა, მზის სინათლე ეხილა ეგნატე გაბლიანის წიგნების ახალ გამოცემას, რის გამოც გადაწყდა, რომ „ქართული ეთნოგრაფიული მემკვიდრეობის“ მეორე ტომი დათმობოდა რეპრესირებული მეცნიერის შრომათა სრულ კრებულს.

სამუშაო ჯგუფის წევრებმა მოიძიეს ეგნატე გაბლიანის სამივე წიგნის შედარებით უკეთ შემონახული ეგზემპლარები, პერიოდულ გამოცემებში გაბნეული წერილები და სტატიები. საბოლოოდ

მივიღეთ ვრცელტანიანი გამოცემა, რომელშიც შესულია ეგნატეს სამივე მონოგრაფია და ქართულ პრესაში გამოქვეყნებული წერილების ერთი ნაწილი. ამათგან რამდენიმე წერილი არის სამეცნიერო მნიშვნელობისა, ნაწილი კი ავლენს იმდროინდელი ეროვნულ-კულტურული პრობლემატიკის არსს, ხოლო ზოგიერთ წერილში აღწერილია სვანეთში მიმდინარე პროცესები.

წიგნი ორ ნაწილად იყოფა: პირველ ნაწილში გამოქვეყნებულია ეგნატე გაბლიანის ბიოგრაფიისა და ღვაწლის ამსახველი პუბლიკაციები, მოგონებები, ხოლო მეორე ნაწილში წარმოდგენილია ეგნატეს მონოგრაფიები და საგაზეთო წერილები.

წიგნზე მუშაობა გრძელდებოდა 2018 წლის განმავლობაში. გამოცემის სტილის რედაქტორია თათია გიგანი.

წიგნზე მუშაობისას კონსულტაციებს გვიწევდნენ ეგნატე გაბლიანის ახლო ნათესავები და ოჯახის მეგობრები: ქალბატონი ციური გაბლიანი, ქალბატონი ლალი გაბლიანი, ბატონი ავთანდილ გაბლიანი, ბატონი ივერი ჭელიძე.

წიგნის მომზადების დროს გამოიკვეთა პრობლემებიც: 1900-იან წლებში გამოქვეყნებლ წერილებსა და 30-იან წლებში გამოცემულ მონოგრაფიებში შეიმჩნეოდა კორექტურული შეცდომები: ხშირად სიტყვებს აკლდა ასოები, სქოლიოს კი – ნუმერაცია, სხვადასხვაგვარი იყო დამოწმებული წყაროს მითითების წესი; ზოგან სიტყვები არ იკითხებოდა და ა. შ. გადავწყვიტეთ, რომ ახლა გამოცემაში ცვლილებები არ შეგვეტანა და პირველი გამოცემა უცვლელად გადმოგვეტანა, რადგან კორექტურის გასწორება გამოიწვევდა ტექსტის აცდენას ძველ და ახალ გამოცმებს შორის, რის გამოც შევიტანეთ მხოლოდ ერთი შესწორება: გამოყენებული წყაროებისა და ლიტერატურის უკეთ აღქმის გასაადვილებლად სქოლიოში დამოწმებული, ხშირად არეული, ნუმერაცია გასწორდა და ყოველი თავის ბოლოში იქნა დაბეჭდილი.

წიგნში შეტანილია ეგნატეს ორი ისეთი წერილიც, რომელთაგანც ერთი ფსევდონიმით, ხოლო მეორე სხვისი გვარ-სახელით არის გამოქვეყნებული. ორივე წერილი თავის მონოგრაფიაში ეგნატეს საკუთარ წერილებად აქვს მოხსენიებული, შესაბამისად, მოვიძიეთ ეს წერილები და წინამდებარე კრებულში შევიტანეთ.

ეგნატემ რთული გზა განვლო, მას ხშირად სწამებდნენ ცილს, მის შესახებ წერდნენ საჩივრებს. წიგნში შეტანილ ერთ წერილში სწორედ ამგვარ ცილისწამებაზეა საუბარი და ეგნატე გაბლიანი

აკადემიური ფორმით და კეთილგანწყობით ასაბუთებს თავის სიმართლეს.

ვფიქრობთ, რომ ეგნატე გაბლიანის მეცნიერული მემკვიდრეობის ცალკე მონოგრაფიად გამოცემას დიდი მნიშვნელობა აქვს. წიგნი უკვე აღარ იქნება ბიბლიოგრაფიული იშვიათობა და მივა დაინტერესებულ მკითხველთან. წიგნი საყურადღებოა როგორც სპეციალისტების (ეთნოლოგი, ისტორიკოსი, არქეოლოგი), ასევე, საზოგადოების ფართო წრეებისათვის.

მადლიერნი ვართ ყველა იმ ადამიანისა, რომლებიც ზრუნავდნენ ეგნატე გაბლიანის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის შესწავლისა და პოპულარიზებისათვის. ამ მხრივ დიდი წვლილი მიუძღვით ქალბატონ ნესტან კირთაძეს, ბატონ ოთარ ჯანელიძეს, ბატონ მიხეილ რეხვიაშვილს, ბატონ როსტომ ჩხეიძეს, ბატონ ლევან ჯიქიას, ბატონ შოთა ჩართოლანს, ქალბატონ რუსუდან დაუშვილს, ბატონ კარლო ქოჩქიანს, ქალბატონ პოლინა თოიძესა და სხვებს.

ბატონი კარლო ქოჩქიანი თავის ერთ-ერთ ბოლო წერილში გულისტკივილით მიმართავდა საზოგადოებას: „ეგნატე გაბლიანის უკვდავსაყოფად ბევრი რამაა გასაკეთებელი და ეს უნდა ითავოს ვინმემ. მართალია, მან თავისი საქმეებით, რაც სამშობლოსაგან სიცოცხლეში არ დაუფასდა, თავისი სახელი უკვდავყო, მაგრამ ჩვენ ეს არ გვათავისუფლებს მის მიმართ დიდი ყურადღებისაგან“. ვწუხვართ, რომ ბატონი კარლო ვერ მოესწრო ამ გამოცემას.

„არ-დავიწყება მოყვრისა აროდეს გვიზამს ზიანსა“ – ეგნატე გაბლიანის მოწამებრივი ცხოვრების გზა ზეციური საქართველოში გრძელდება. მისი წიგნები კი კვლავ გავრცელდება აწ უკვე თავისუფალ საქართველოში და შეასრულებს თავის ეროვნულ მისიას.

ეგნატე გაბლიანის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის ძირითადი ასპექტები

როზეტა გუჯეჯიანი

ეგნატე გაბლიანი (1881-1937 წწ.)

მრავალფეროვანია ეგნატე გაბლიანის ეროვნული ღვაწლი და მეცნიერული მემკვიდრეობა, მას მნიშვნელოვანი წვლილი აქვს შეიტანილი ქართული კულტურიის განვითარებაში. ის გახლდათ საქართველოს ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის თვალსაჩინო წარმომადგენელი, სვანეთის მასშტაბური ანტიბოლშევიკური აჯანყებების (1921-1924 წწ.) ერთ-ერთი ხელმძღვანელი; ეგნატეს სახელს უკავშირდება სვანეთის სიძველეთა მოძიებისა და დაცვის ისტორია: ის არის ზემო სვანეთის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმის დამფუძნებელი და სულისჩამდგმელი, შემკრები სამუზეუმო კოლექციებისა (ქრისტიანული სიწმიდეები, ხელნაწერები, დგამ-ავეჯი, საბრძოლო და შრომითი იარაღები, სხვადასხვა ინვენტარი...). ეგნატეს ცხოვრების მნიშვნელოვანი ფურცელია მისი მონაწილეობა ლენხერის საავტომობილო გზის გაყვანაში, მის გარჯას უკავშირდება სამეგრელოსთან მაკავშირებელი ხიდის გადება და სხვ.

ეგნატე გაბლიანი 1881 წელს დაიბადა გიორგი (გუტა) გაბლიანის ოჯახში, მულახის თემის სოფელ ზარდლაშში.

ეგნატე სწავლობდა სანკტ-პეტერბურგის უნივერსიტეტის აღმოსავლეთმცოდნეობის ფაკულტეტზე. მან მრავალმხრივი და

ფუნდამენტური განათლება მიიღო. გახლდათ სანკტ-პეტერბურგის აკადემიის კორესპოდენტი, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების წევრი.

საქართველოში დაბრუნების შემდეგ ეგნატე მუშაობდა სხვადასხვა ადმინისტრაციულ თანამდებობაზე: მეფის რუსეთის პერიოდშიც, საქართველოს პირველი რესპუბლიკის დროსაც და საქართველოს გასაბჭოების შემდეგაც. ყოველ თანამდებობას ის იყენებდა სვანეთის განვითარებისა და წინსვლისათვის.

ამავე დროს, ეგნატე აქტიურად თანმშრომლობდა ქართულ ჟურნალ-გაზეთებთან და მკითხველს აცნობდა სვანეთის ეთნოგრაფიას, არსებულ პრობლემებს, სიახლეებს.

ეგნატე იყო ერთ-ერთი მასპინძელი სვანეთით დაინტერესებული მეცნიერებისა და მოგზაურებისა. თუკი ამ წლების უცხოელ მოგზაურთა წერილებში ობიექტურად არის აღწერილი სვანეთში შექმნილი დიდი ქართული ტრადიციული კულტურის ესა თუ ის ელემენტი, წარმოჩენილია სვანეთის მოსახლეობის სწრაფვა რუსეთის იმპერიისაგან გათავისუფლებისა-კენ, ეს უთუოდ ეგნატე გაბლიანისა და სხვა ადგილობრივ მოღვაწეთა (მამა გიორგი მარგიანი, დეკანოზი იოანე მარგიანი, თავადი ლევან დადეშქელიანი, თავადი თათარყან დადეშქელიანი) დამსახურების შედეგია.

ეგნატეს განუზომელი წვლილი მიუძღვის ქართულ ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობაში, XIX საუკუნის მიწურულისა და XX საუკუნის პირველი მეოთხედის სვანეთში მეწინავე ქართული საზოგადოებრივი აზრისა და იდეალების ფორმირებაში.

საქართველოს პირველი რესპუბლიკის პერიოდში ეგნატე გაბლიანი დიდ საზოგადოებრივ მოღვაწეობას ეწეოდა, ცდილობდა სვანეთის ცხოვრების მოწესრიგებას ძველი ქართული სამართლის ამოქმედებით, რომელიც ყველაზე ცოცხლად სვანეთშია შემონახული ჩვეულებითი სამართლის სახით1.

საქართველოს ბოლშევიკური ოკუპაციის შემდეგ (1921 წ.) ეგნატე გაბლიანის ცხოვრებაში უმძიმესი პერიოდი დადგა. ეგნატემ დაიწყო დაუცხრომელი ბრძოლა საბჭოთა ხელისუფლების წინააღმდეგ. ცნობილია, რომ სვანეთის საზოგადოება არ ეპუებოდა

1 ეგნატე გაბლიანი, თავისუფალი სვანეთი, ტფ., 1927.

ბოლშევიკურ ოკუპაციას. 1921 წელს სვანეთი კარგა ხანს უმკლავდებოდა რუსებს. საქართველოს თავისუფლებისათვის მებრძოლმა სვანებმა ლენხერის გზაზე (მდინარე ენგურის ხეობა) „წითლების“ დიდი რაზმი განაიარაღეს. სვანეთის წინააღმდეგობის ამბავი ფართოდ გავრცელდა მთელ საქართველოში და საზღვარგარეთაც: სვანეთის მოსახლეობის მძაფრი წინააღმდეგობის ისტორია აისახა საქართველოს პატრიარქის მემორანდუმშიც (გენუის კონფერენცია)2.

ეგნატე აქტიურად მონაწილეობდა 1924 წლის აჯანყებაშიც. ბოლშევიკური ოკუპაციის პირველ ეტაპზე ეგნატე გაბლიანი

ცოცხალი გადარჩა, რადგან იმ დროს დამპყრობელს ჯერ კიდევ არ ჰქონდა ფეხი მტკიცედ მოკიდებული სვანეთში, ეგნატე კი გამორჩეულად უყვარდა მთელ სვანეთს და ხელისუფლებამ მისი შემორიგება არჩია, თუმცა კი ზარდლაშში სახლი აუფეთქეს და კარ-მიდამო გადაუწვეს.

1930-იანი წლების მეორე ნახევარში ეგნატე მესტიის რაიკომში მუშაობდა. ამ წლებში მან ბევრი სასიკეთო სიახლე დანერგა ზემო სვანეთში: მისი ინიციატივითა და მონაწილეობით გაყვანილ იქნა ზუგდიდი-მესტიის პირველი სამანქანო გზა, რაშიც მას მხარში ედგა მიშა პირველი. გაიდო სამეგრელოსთან მაკავშირებელი ხიდი მდინარე მაგანაზე და სხვ.

ეგნატე გაბლიანი მუხლჩაუხრელად იღვწოდა ქართული ეროვნული საგანძურის მოძიების, თავმოყრისა და გადარჩენისა-თვის. მან საფუძველი ჩაუყარა მესტიის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმს3 (იგი დღეს ეროვნული მუზეუმის ნაწილია და ჰქვია „სვანეთის მუზეუმი“), აქ დაუნჯებული უნიკალური საგანძურით. „ამ მუზეუმის ისტორია 1936 წლიდან იწყება. მისი შექმნის აუცილებლობის საკითხის დაყენება კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის და შესწავლის მიზნით ქართული ჰუმანიტარული მეცნიერების ფუძემდებლთა და ადგილობრივ მოღვაწეთა სახელს უკავშირდება. სეტის წმიდა გიორგის

2ოთარ ჯანელიძე, ბოლშევიკური ოკუპაციის წინააღმდეგ სვანეთის განმათავისუფლებელი ბრძოლის ისტორიიდან, – კრ., სვანეთი – ქართული კულტურის სავანე, გამომცემლობა „ხვამლი“, თბ., 2008. 3 ციალა ჩართოლანი, სვანეთის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმი, „ხელოვნება“, თბ., 1986.გვ., 2.

სახელობის ეკლესიაში დაცული სიძველეების ბაზაზე შექმნილი მუზეუმის დირექტორი ეგნატე გაბლიანი გახდა. მისი ხელმძღვანელობით მუზეუმში სხვადასხვა გზით შემოსული ნივთების საშუალებით კოლექცია ნელ-ნელა მდიდრდებოდა“4.

დეკანოზი იოანე მარგიანი და ეგნატე გაბლიანი

4 სვანეთის მუზეუმი, საქართველოს ეროვნული მუზეუმი, „სეზანი“,თბ., 2014.

ეგნატე გაბლიანი ინჟინერებთან ერთად

სეტის წმ. გიორგის ეკლესია.წყარო: fb.com/svanetitravelguide

სვანეთის მუზეუმი

ეგნატე გაბლიანმა მოიპოვა არქეოლოგიური გათხრების ჩატარების უფლება, დაზვერვითი სამუშაოები შეასრულა ჩუბეხევის, ლახამულისა და ჭუბერის ტერიტორიებზე5.

ამავე წლებში დაიწერა და გამოქვეყნდა ეგნატე გაბლიანის სამი მონოგრაფია.

საგულისხმოა ერთი უცნაური, მაგრამ დიდებული ისტორია: ეგნატეს უახლოესი მეგობარი ბოლშევიკი სილიბისტრო ნავერიანი (1890-1937) გახლდათ. განსხვავებული და დაპირისპირებული იდოლოგიის ეგნატესა და სილიბისტრო, წესით, სამკვდრო-სასიცოცხლოდ უნდა გადჰკიდებოდნენ ერთმანეთს, ნაცვლად ამისა მათმა მეგობრობა ყველა სიძნელეს გაუძლო. ის ურყევი აღმოჩნდა: საქართველოს თავისუფლების მოტრფიალე ეგნატე და ბოლშევიკი სილიბისტრო ერთად შრომობდნენ სვანეთის განვითარებისათვის. სილიბისტრო მუდამ ცდილობდა ეგნატეს დაცვას, საბოლოოდ კი ისიც დააპატიმრეს და დახვრიტეს.

სიცოცხლის ბოლო წელს ეგნატე მესტიის მუზეუმს ედგა სათავეში.

რამდენიმეგზის რეპრესირებული ეგნატე (ის დაპატიმრებუ-ლი იყო 1922 და 1924–1926 წლებში) ხელახლა დააპატიმრეს და

5 ჟურნალი ,,დროშა“, 1930 წლის № 18 გვ. 13-14; და №-19 გვ. 12-13.

დახვრიტეს 1937 წელს. რეპრესიების მთელი სიმძიმე იწვნია ეგნატე გაბლიანის ოჯახმაც. საბჭოთა ხელისუფლებამ დააპატიმრა და ხანგრძლივად გადაასახლა ეგნატე გაბლიანის მეუღლე, ცნობილი პედაგოგი ვერა თევზაძე. მამის დახვრეტიდან ორი წლისთავზე გარდაიცვალა ეგნატე გაბლიანის ქალიშვილი ეთერი.

სილიბისტრო ნავერიანი

ვერა თევზძე და ეგნატე გაბლიანი

ეთერ გაბლიანი

გივი გაბლიანი

ეგნატეს მეორე შვილის გივი გაბლიანის (1915-2001 წწ.) ცხოვრების გზა საქართველოს უახლესი ისტორიის განუყოფელი ნაწილია. გივი იყო პროფესიით ექიმი იყო. ის ვერ ურიგდებოდა ბოლშევიკურ რეჟიმს და ცდილობდა საქართველოს გათავისუფლებას. სწორედ ამ მიზნით, გივი, მეორე მსოფლიო ომის დროს ტყვედ ჩაბარდა გერმანულ მხარეს და დაუკავშირდა ქართულ ემიგრაციას, ჩამოყალიბდა ეროვნულ-განმათავისუფლე-ბელი მოძრაობის ერთ-ერთი თვალსაჩინო ფიგურად6.

ცნობილია, რომ გივი გაბლიანმა ომის წლებში დაღუპვას გადაარჩინა მრავალი ქართველი და ებრაელი ტყვე. ომის შემდეგ გივი ამერიკის მოქალაქე გახდა, თანამშრომლობდა ემიგრაციულ გამოცემებთან. გივი გაბლიანის წვლილი ქართული ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობაში ცალკე განხილვის თემაა. სასიხარულოა, რომ ქართულ ენაზე გამოიცა მისი მოგონებები,

6 რუსუდან დაუშვილი, https://www.kvirispalitra.ge/history/8295-givi-gabliani-moghalate-thu-gmiri.html?add=1&start=8

რითაც გივის სახელი ფართო საზოგადოებისათვის გახდა ცნობილი7.

ეგნატესა და გივის სახელებს სასოებით ინახავდა სვანეთის საზოგადოება. სვანეთს მთელი საბჭოთა ოკუპაციის პერიოდში ახსოვდა ორივე მათგანი. ეგნატე რომ დახვრეტილი იყო, იცოდნენ, გივის დაბრუნების იმედი კი მუდამ ჰქონდათ. გივის სახელი ერთგვარ ლეგენდად იქცა, მასზე საუბრობდნენ ჩუმად, მაგრამ დიდი სიამაყით.

გივი გაბლიანი

გივი გაბლიანი სიცოცხლის ბოლო წუთამდე ფიქრით და ღვაწლით საქართველოსთან იყო დაკავშირებული. იგი საქართველოს ხელახალ გათავისუფლებას მოესწრო და მასთან ამერიკის შეერთებულ შტატებში სტუმრად ჩასულ ახლო ნათესავს, ცნობილი მთამსვლელის, ილია გაბლიანის შვილს, ქალბატონ

7 გივი გაბლიანი, ჩემი მოგონებანი, თბილისი, 1998.

ციური გაბლიანს დაწვრილებით ესაუბრა საქართველოსა და მშობლიური სვანეთის ყოფის ყოველი ნიუანსის შესახებ.

ილია გაბლიანი

ბატონი ივერი ჭელიძის დამსახურებით გაირკვა, რომ თბილისში შემონახულია ქანდაკება, რომელიც მოქანდაკე შოთა მიქატაძემ (1905-1979 წწ.) გივი გაბლიანის სახისა და აღნაგობის მიხედვით გამოძერწა 1939 წელს. ეს ქანდაკება ცნობილია სახელით „ალპინისტი“ და ამკობს კინოთეატრ „რუსთაველს“. ცნობილია, რომ კინოთეატრის მშენებლობა დამთავრდა 1939 წელს (არქიტექტორი ნ. სევეროვი). შენობას ვ. თოფურიძის ნამუშევრებიც ამშვენებს. „ამ ფიგურების შექმნის დროს ავტორთა წინაშე ფიზიკურად სრულყოფილი, ჰარმონიული და ძლიერი აგებულების ადამიანთა გადმოცემის ამოცანა იდგა“, – წერს ხელოვნებათმცოდნე ლელა შანიძე8. როგორც გივი გაბლიანის

8ლელა შანიძე, ქართული საბჭოთა ქანდაკება, საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემია, გ. ჩუბინაშვილის სახელობის ქართული ხლოვნების ისტორიის ინსტიტუტი, „მეცნიერება“, თბ., 1975. გვ., 22.

თანმედროვე ტფილისელები იხსენებენ, გივი, მართლაც გამორჩეული გარეგნობისა ყოფილა. გასაკვირია, რომ ეს ქანდაკება გდაურჩა რეპრესიების მსახვრალ ხელს, როგორც ჩანს, ხელისუფლებისათვის უცნობი დარჩა მენატურის ვინაობა.

შ. მიქატაძის სკულპტურა „ალპინისტის ქანდაკება“ –„კინო რუსთაველი“

ეგნატე გაბლიანი ყოველ დროში ფხიზლად ადევნებდა თვალს ერის მაჯისცემას: ყოველ პრობლემას ეროვნული თვალთახედვით სჭვრეტდა და მუდამ უპირისპირდებოდა ანტიქართულ პროცესებს, თვით სახელმწიფო მოხელედ მუშაობის დროსაც კი.

განსაკუთრებით აღსანიშნავია ეგნატე გაბლიანის დიდი წვლილი სვანეთის სკოლებში ქართული ენის სწავლების შენარჩუნების საქმეში. ის ამხელდა რუსეთის იმპერიული დაკვეთით შესრულებულ და სვანეთისათვის თავსმოხვეულ სამეცნიერო „თეორიებს“ სვანებისა და სვანური კილოების არაქართული წარმომავლობისა შესახებ9.

ცნობილია, რომ რუსეთის იმპერიის მესვეურებმა რამდენჯერმე სცადეს საქართველოს ზოგიერთი ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მხარიდან (სამეგრელო, აფხაზეთი, სვანეთი) ქართული ენის განდევნა, რაც მიზნად ისახავდა ამ მხარეებში მცხოვრებ ქართველთა შორის ქართული ეროვნული იდენტობის გაქრობას. რუსიფიკატორული საგანმანათლებლო პოლიტიკა ხორციელდებოდა მთელი ოკუპაციის პერიოდის განმავლობაში. დამპყრობლის მხრიდან დაგეგმილი ყოველი ამგვარი ქმედება ქართველი საზოგადოების ბუნებრივ წინააღმდეგობას აწყდებოდა და ამ საქმეში მნიშვნელოვან როლს სვანეთისა და სამეგრელოს მოსახლეობა ასრულებდა.

ეგნატე გაბლიანი, სხვა ადგილობრივ მოღვაწეთა მხარდამხარ (დეკანოზი ბესარიონ ნიჟარაძე, დეკანოზი იოანე მარგიანი, თავადი ლევან დადეშქელიანი, თავადი ქაიხოსრო გელოვანი და სხვ.,), ცდილობდა სვანეთის საგანმანათლებლო სივრცეში დედაენის (ქართულის) სწავლების აღდგენასა და შენარჩუნებას. ეგნატე ეხმაურებოდა ამ თემატიკას პერიოდული გამოცემების ფურცლებზე.

მკითხველს შეუძლია გაეცნოს ეგნატე გაბლიანის შრომებს, რომლებშიც ღრმა მეცნიერული არგუმენტაციით არის დასაბუთებული სვანური კილოების ქართულობა და გაკრიტიკებულია რუსეთის იმპერიის მიერ გამოგზავნილი

9 როზეტა გუჯეჯიანი, ეგნატე გაბლიანი, – ჟურნალი „ჯვარი ვაზისა“, 1-2, თბ., „საქართველოს საპატრიარქო“, 2011.

სახელმწიფო მოხელეებისა და მკვლევარ-მოგზაურების (ბართლომეი, უსლარი, ტეპცოვი, სტოიანოვი...) არამეცნიერული დებულებები. რამდენიმე ამონარიდი ეგნატე გაბლიანის წერილებიდან: „მრავალი მეცნიერული საბუთი ნათლად ღაღადებს სვანებისა და დანარჩენ მის მოძმე ქართველ ტომების ერთიანობაზე და ნათესაობაზე. მაგრამ... ამ საკითხზე დღემდე გრძელდება ბუნდოვანი აზრების გამოთქმა და ფაქტების დამახინჯება იმ პირების მიერ, რომლებსაც საქართველოს წარსულზე თითქმის არაფერი გაეგებოდათ და იგი... გამარუსებელი პოლიტიკის ნაკარნახევათ უნდა ჩაითვალოს“. „ამჟამათ თამამად შეიძლება ითქვას, რომ სვანური... უნდა წარმოადგენდეს უძველესი ქართული ენის ნაშთს და დღესაც მის ერთ შტოთ უნდა ჩაითვალოს“, „ის კი თამამად შეიძლება ითქვას, რომ სვანურში... ბევრი ისეთი სიტყვები შემონახულა, რომლებიც ქართულ ლიტერატურაში ერთ დროს ხმარებაში ყოფილან, მაგრამ შემდეგში მას ეს სიტყვები დაუკარგავს და მარტო სვანურს შერჩენია დღემდე“10. სვანეთის საზოგადოების პროტესტს, რომელიც მოჰყვა ხელისუფლების მხრიდან სკოლებში მხოლოდ რუსული ენის დამკვიდრების ცდას, ეგნატე შემდეგნაირად აღწერს: „სვანებმა ერთი ალიაქოთი მოახდინეს, „არ გვინდა ჩვენ რუსული პრაშნი-პრუშნიო“, ჩვენ მამა-პაპურად და ძველებურად გვინდა ვიცხოვროთო“11. ეგნატე გაბლიანი აქვეყნებს ლექსიკონსაც, რომელშიც საერთოქართული ლექსიკური ერთეულებია დაფიქსირებული12. რასაკვირველია, დღევანდელი ლინგვისტიკის გადმოსახედიდან ეგნატე გაბლიანისეული მსჯელობა ამა თუ იმ სიტყვის ეტიმოლოგიასთან დაკავშირებით, ერთგვარად გულუბრყვილოდაც მოჩანს, მაგრამ აქ მნიშვნელოვანია მისი სულისკვეთება – გამოავლინოს სვანურის ქართულობა და სვანის ეროვნული (ქართული) იდენტობის საყრდენად დედაენის - სამწიგნობრო ქართულის – არსებობა.

ეგნატე გაბლიანის უმთავრესი მეცნიერული კვლევები საქართველოს ეთნოლოგიის შესწავლისაკენ იყო მიმართული. ის

10 ეგნატე გაბლიანი, ძველი და ახალი სვანეთი, ტფ., 1925. 11 ეგნატე გაბლიანი, ზემო სვანეთი, – გაზ. „ივერია“, 16 აპრილი, #82, 1903 წ. 12 ეგნატე გაბლიანი, ძველი და ახალი სვანეთი, ტფ., 1925.

ქართული ეთნოლოგიური სკოლის პირველი თაობის წარმომადგენელია. პრესაში გაბნეულ მის წერილებში აღწერილია სვანეთის ყოფისა და კულტურის ესა თუ ის ელემენტი. მოთხრობილია კონკრეტული ფაქტები, მიმდინარე ამბები, წამოჭრილია საჭირბოროტო პრობლემები. განსაკუთრებული მნიშვნელობისა კი ეგნატეს ორი სამეცნიერო მონოგრაფია: 1925 წელს გამოცემული „ძველი და ახალი სვანეთი“ და 1927 წელს დაბეჭდილი „თავისუფალი სვანეთი“. 1930 წელს გამოქვეყნდა მცირე ფორმატის წიგნი „ჯიხვი სვანეთის მთებში“. ეს მონოგრაფიები დღემდე ძვირფას წყაროდ რჩება სვანეთის წარსულით, ყოფითა და კულტურით დაინტერესებული მკვლევარებისათვის. რასაკვირველია, სამეცნიერო ნაშორმებს ეტყობა ცენზურის მძიმე კვალი, მაგრამ სტრიქონებს შორის იძულებით ჩაწერილი ხელოვნური ფრაზების მიღმა მოჩანს ავტორის უდიდესი ერუდიცია და მეცნიერული ანალიზის უნარი. ეგნატე გაბლიანის კვლევის თეორიული ამოსავალი და მეთოდოლოგია მომდინარეობდა იმ დროს მთელ მსოფლიოში გაბატონებული ისტორიულ-შედარებითი სკოლის გამოცდილებიდან, რაც მკვლევარს ზოგჯერ არსებული სამეცნიერო დოგმების ტყვედ აქცევს, მაგრამ ასეთ შემთხვევაშიც კი ეთოგრაფიული მასალა სანდოა და ძვირფასი წყაროა ტრადიციული ყოფისა და კულტურის რეკონსტრუირებისათვის.

ეგნატეს მონოგრაფიებში წარმოდგენილია სვანეთის ისტორიის საკვანძო პრობლემები, განხილულია საისტორიო წყაროები და არქეოლოგიური არტეფაქტები. წარმოჩენილია სვანეთის როლი საქართველოს ისტორიაში. შესწავლილია შემდეგი მნიშვნელოვანი თემები: სვანეთის ისტორია, სვანეთის მატერიალური კულტურის ძეგლები, სვანეთის ეთნოგრაფია. მეტად საყურადღებოა ეგნატეს მიერ შეკრებილი მასალა სვანეთის საეკლესიო საგანძურის (ეკლესიების, ჯვარ-ხატების, წარწერების), საეკლესიო დღეობებისა და რიტუალების, სვანეთის ჩვეულებითი სამართლის (ქალთა ქონებრივი უფლებების, ქორწინების, განქორწინების, სამედიატორო სასამართლოს), სვანების საოჯახო ყოფის და სხვა ეთნოგრაფიული თემების შესახებ. მეცნიერს შესწავლილი აქვს სვანური ფოლკლორი: ლეგენდები, გადმოცემები, არაკები, ზღაპრები, ლექსები, ფერხულები. ეგნატე

გაბლიანი მასალის შეკრებასთან ერთად, ახდენს ინფორმაციის დაჯგუფებას, ანალიზს, გვაწვდის არგუმენტირებულ დასკვნებს. ზოგიერთი ეთნოგრაფიული ფაქტი მხოლოდ ეგნატე გაბლიანის წიგნებით შემოგვენახა, რადგან ის თავად იყო მასალის შემკრები და ამა თუ იმ კონკრეტული ამბის, სამართლებრივი დავის, რიტუალის მონაწილე, ზოგჯერ ორგანიზატორიც. ამასთანავე, უნდა ითქვას, რომ ეგნატე გაბლიანის მონოგრაფიები არ არის მხოლოდ წმინდა ეთნოგრაფიული კვლევები. მეცნიერი ყოველ საკითხს განიხილავს კომპლექსურად, ისტორიულ-არქეოლოგიურ და ლინგვისტურ მონაცემთა საფუძველზე. მონაცემებს აანალიზებს ისტორიული განვითარების დინამიკის კონტექსტში. ამიტომ ეგნატე გაბლიანი უნდა მივიჩნიოთ ისტორიული ეთნოლოგიის ერთ-ერთ ჩამომყალიბებლად საქართველოში.

ეგნატეს დახვრეტის შემდეგ აიკრძალა მისი წიგნებიც. წიგნების დიდი ნაწილი გაანადგურეს. ბიბლიოთეკებში არსებული ეგზემპლარები კი საიდუმლო ფონდებს გადასცეს. გავიდა ათწლეულები, ვიდრე მკითხველებს ამ წიგნების თავიდან გაცნობის შესაძლებლობა მიეცემოდათ. სწორედ ამ მიზეზით აიხსნება ის გარემოება, რომ ადრეული პერიოდის ქართველი საბჭოთა ეთნოგრაფები არ იმოწმებენ და არ იხსენიებენ ეგნატე გაბლიანის მეცნიერულ მემკვიდრეობას.

ბუნებრივია, რომ ეგნატე გაბლიანის მრავალმხრივი მოღვაწეობა, მისი ნაშრომ-ნააზრევის არაერთი ასპექტი კიდევ დიდხანს იქნება მეცნიერების სხვადასხვა დარგის წარმომადგენლების კვლევისა და ანალიზის საგანი.

ეგნატე გაბლიანის სახელის უკვდავყოფის მიზნით საქართველოს სამეცნიერო საზოგადოებას სასურველად მიაჩნია, მესტიაში არსებულ სვანეთის მუზეუმს ეწოდოს მისი დამაარსებლისა და კოლექციების დიდი ნაწილის შემკრების, არქეოგრაფი და ეთნოლოგის ეგნატე გაბლიანის სახელი.

1921 -

. 1921

. 1921 28 1922

. . , .

, ( -, ), ( - 1922 , , ),

( - 1915 , )

( - , ,

13 (I), 6, 24333,

. 1924 14

14. 1924

, : , ,

. . 15.

1924 . -

. , 17.

14 (I), 6, 24333,

92. 15 ( ). , 1925, . 111-112. 16 (II), 14, 2,

28, 23-29. 17 ( ). , 1925, . 111.

( ) . 18.

19. 1924 26

28-29 . ,

21. , ,

22. 23.

27 24.

18 (II), 14, 2,

28, 31. 19 ( ). , 1925, . 111. 20 ( ). , 1925, . 111. 21 (II), 14, 2,

28, 15. 22 (II), 14, 2,

28, 39. 23 (II), 14, 2,

28, 24. 24 (II), 14, 2,

28, 10.

, , , ,

, 28 , , ,

. 28 , ,

28 , , , 150 26.

50 . - , ( )

27. . 28-

29 , 2 , .

25 ( ). , 1925, . 112. 26

, 285, 1, 1062, 5-6. 27 ( ). , 1925, . 112.

: ( ), ( ) (

), ( ) ( . ), ( )

, ( ) ( ), ( )

, 35 . 28.

29 , , .

, . , 29

, , , , .

30. . . ,

_ , _ .

, 285, 1, 1069, 7-8. 29

, 285, 1, 829, 37. 30 (II), 14, 2,

377, 24-25.

( , ) 31.

, : , ,

. 31 -

( - ),

200 . - 32.

. , 20- 40 , , 2

31 ( ). , 1925, . 112. 32

, 285, 1, 829, 37.

. 2 120

. 50 150 33.

35. 11

33 ( ). , 1925, . 112. 34 (II), 14, 2,

377, 3, 24-25. 35 (II), 14, 2,

377, 3, 25-26.

, 120 36.

. , , 9 37. 14

, . , 39.

( ) 1924 13

, , . , ,

. . 36 ( ). , 1925, . 113. 37 (II), 14, 2,

377, 3, 27. 38 ( ). , 1925, . 113. 39 (II), 14, 2,

377, 3, 14.

. . . ,

. . . .

, . . . .

, 40. 1

41. , .

1925 15 3 1924 .

16 23 43.

61- 44, ,

40 (II), 14, 2,

377, 3, 19. 41 ( ). , 1925, . 113. 42 (II), 14, 2,

377, 3, 14-19. 43 (II), 14, 2,

375, 1, 7-19, 71. 44 (II), 14, 2,

40, 773.

1925 7

45 . . . . . , 1924, . 15-16.

. , .... ,

- , - . , , ,

, , , ,

. 1936

( ), .

. , . ,

. , , :

, . ... , , ,

. , .. ,

, , , ,

, , ... ,

, . : ,, ,

, , , ,

1921-1924 - , - 1924 ,

1924 ... -

, ... , , , , ,

, , , , ... ,,

, , ... , , , ,

, , ...

1937 ... ,

, ... , ,

- , , , , -

, , - ,

- . , ,

. 1928 . .

, , , ,

. ,,, ( ) . , , ,

- . - ; ,

160 , 28 .

7-8 , .

, . , ,

: - , , , , , , , , , , ,

, , , , , , , , .

, , , , , , , , , , , , , - ,

, , , , , , , , , , , -

, , , .

: , ), , , , , , , : , ,

, , - , , , . ,

15 . .

: ( ) ( ) .

15 : , , , , , , , , , ,

, , , . ( )

6 , -15- . - ,

: , , .

: , , , , , .

,, 1), 1876

. . , 12 ,

, : (5,800 ), , , , ,

... , . .

- , - ,

,, , 10-11 , . .

, ,, -

: ,, - , .

, : , , , , .

: , , , , , - .

,, , -

, 5 , ,

,, . , , . .

: , , , , , , , ,

, . . , ,

(4.700 . ),

, , (17.000 ). : , , , , , , , , . .

. , , , , , .

: , , , , , , , , ,

. , , ,,

. : . , , ,

, , , , , , .

.. . . ;

: - , .

, , , ,

. , , .

. . . .

. , . , . .

. , . . , , . ( ),

. . . , - .

,, . . : ,

, , . ,

, : . . , , , .

- . , . ;

. ( ) ,

1) , ,,

, -7 . ,

: , ( ), . . -

( -7 .) , , .

, , 2.000

,, 3).

, , -17 . ,

( -13 . . .) ,

, , -7 . .

, -6-7 . 6).

: ,, - ,

7). , , ,

, 7 . 9).

. , . .

... . . 10).

, . , .

, , , -

, , -7 .

, , , - .

-6-7 . , . . ,

12). , - , .

. : ,,, .

14). , , ,

, , , .

. - , .

( , , ).

( , . . , ,

). ( . . ).

, ,,, , , , ,

. : ,,, , . ,, , ,

, , , ...

: ,, ), ,, )

,, ) . ,, . ,, - ,

( )... ,, - , .

3) . , . . . . . 20 4 . . . . 5) . . . 28 6) . . . . 7) . . 8) . . . 69. 9) . . . . 10 11) , . . . 12 13) . . . .). 14) . . . .

- , , , -9-6 .

, . . , , -

, , -9-7 . .

VII ( )

. . 15). . ,

. , - : , ,

, 16).

,, . . 5, 1907 ., , : ,,

. . 17).

, , , ,

- , : ,, .

. . , ,

, 1876 . .

- ( ) ,

,,, . , .

, , ,,,

, ,,, - . .

. . , ,

. , . .

, , ,, ,

, : . ,,, ,

, , , , ,

. . 18)

: ,, - ,

( ) - , ( ) , -

- . , , . ,

,, , , , , ,

- . , :

, , - , . -

, . , .

, , , .

. : . ,

, . , : ,, . ,

: ,, ...

, : ,,, ( ) .

,, ,, - , , ,

,, ,, 20).

, , : ,, ,,

: . ,,, - , . . , ,,,

, . . :

,,, . . , , ,, . .

. ( ). ,,, - . ,,

, , ,,, , . . ,

. . - .

, . . . ,,

- , , , ,

,, . ,, . ,, - ,

, , . . , .

. ,, , ( . ) .

. . . ,, -

, . . . . . ,, -

. . ( )

,, - , ,, , , ,

,, - , ,

, . . ,,

, , . ,, ,, , , ,

. , , ,, ).

. 15) 16) . . . . 66. 17) . . . . . 33. 18) 19 -33. 20) . . . . .

. . , . ,

, ( . . )

, , , -7-6 . . .

, 21).

, , 22).

, -5 .

, , , , , ,

, ,, , 23),

, , , .

, . , , ,

... 24). , , . 206-162

. , , -3-2

. , : ,

, 25) ,

. : ,, , , , ,

26). , ,

...27)

, , , . . .

, , , ,

, , , .

. , ,,,

( ), ,

. : ,, .

. , , - ,

, . - ,

, , , ,

, - , ,

. , , ,

. - . , , - ,

, : ,,

- , ,, , .

, , 29).

, , ,, -

, , - - .

( , , , , , .), ,

. , . . - , , ,

. . ,, - .

, , , 31).

. ,, . . ,

. . ,, -

. . ,,

. . ,, ;

. ,, , . .

. ,, . .

. ,, .

. ,, . ,,

. - , , .

. ,, .

. ,, . . ,, .

. . -- .. ,, -

. . ,, . ... ,

: , , , ( ), ( ), , ( ), ( ), , ,

, , , ( ), , , , , ,

, : , 32). ,

, , : , - ,

: , , , , , , , , , , , ,

, , , , . . ,,

. . ,,

. . ,, -

. . ,, . .. ,, , . .

. . ,,

. . ,, -

.. ,, , ,, , ,,

. . ,, . ,

. . ,,

. . ,, - . . ,, -

. . ,, -

,, , .

,,... , 300 .

, . , 200.000

, 33).

, , , ,

. , , ,

, , , , - ,

. 21) . . . . 58; .

. . 33. 22) . . . . . 45. 23) , , . . -4 . . ,

, , -4 . . ,

- . 24) . . . 316. 25) . . . . . 276. 26) . . . . 298. 27) . . . . 48. 28) . . . 315. 29) .

30) , ,

- . . , .

31) . . . 32) 300

33) . , . 316 317; . . . . 88.

, , , .

, , . ,

, , , , , ,

, , , , , , , .,

, , , , , , ,

. , , ,

, , , , .

,, . , ,, , ,

) , ( ) ,,

, , , ,

, . , ,

. , . ,

. , , . , , , , .

. , , .

,,, , .

. , , ,

. , . . .

, . , .

. ,,, - ,

, . , ,, ,

, , , ,

, (,, ,

,, ), . . ,

, , , , , ( )

, , ...

... , , -

. (187-213 .) ,

, , . , 34).

, , - , .

, , , , ,

. 35) ,

, ,, 36) ,

, , . .

, , : ,,

, , ... , ,

, : ,, - - . , : ,, , , .

. 37).

, , , ,

, , , .

( ) ( )

- ,, - . -15 . , ( ) 1857 . 22 .

1890 . ,

, , 120

, , , ..

, : ,,

: . : ,,

. , , , ,

. , , ,

,, . -

, , , . ,,

. 1910 , , , ,

38), -

1913 ,

. , . .

, , , .

. 12- ( ), ,

1910 . . , .

, ( ).

, . 39)

, , , ,

.. , ,

: . . ,

, 45-50 . ,

, . , 1903 ,

. 5: 5,4 7: 8,5

40). ,

1863 ., .

1911 . 68,75% .

34) . . . . 35) . . . . . 78 79. 36) , 2-3 .. 37) . . . 316 317 (

). 38) , ,

, . 39) ,

-18 , , ,

300 200.000 .

, , ,,

. , , .

-10 , , ,

, -4 , ,

41), :

1) , ,

( ) , ,

, , , ,

. 2) ,,

44) , ,

, ( , , ) ,

. -VI .

, : ,, - ( ).

, ,, (,, )

, ,, .

551 . .

563 . 50

556 . , : ,, , ,

, 47). 556 .

, 48).

-7 . ,

(746-791 .) , ,

. 49).

1073 . ,

, 2- ,

, 50).

12 . -3 .

, , , ,

. - , ,

. . 1857 .

: ,, :

, , , ( ), , ,

, , - ,

. -13 .

. -14 . -

. , , .

- 53). ,

, 54) . , , , ,

: , , , , , ,

- , - . ,

, , , , , , , , , .

1584 ., .

1645 ., , , ,

. , , .

- . - , .

- 56).

, , , (

: ,, ).

, ( ) 57),

, ( , .), ,

. ,, 58), - ...

: , - - 59).

, ,, ),

, , : ,,

,, . :

, , , ,

. , ,,

60) - , -

- ,, , ,

,, - . , - , .

-15 . , , , ,

61) 62)

,, , 67).

, . 1918

, 200 , .

41) . . . 2. 42) , . . ,

44) , . . . 45) (,, ,

46) . . . 28. 47) . . . . . 213-214. 48) . . . . 161. 49) . . . 42. 50) . . . 3. . 135 136; .

. . 459. 51) . . . . . . 602. 52) 1330 .,

1361 .

53) . .

55) . . . . 273 . . 56) :

, - ( )

, , ,, 166 - , ...

57) . 58) . . 59) . . . . 29 60) , 100 .

61) . 62) ,

. 63) . 64) . 65) . 66)

1916 , . 67) . . 285.

, , -XI XIV ,

-XV ; , , .

1) -2 (1073 .), ,

, -XI 68).

, 70).

71). , . . : ,, -

,, 72).

, , , . ,

73). ,

-XI -XIV . , ,

, , , 74).

: ,, ,

, ,, , ,

15 . , , 1462 . , ,

, 75).

,,, ( ). . - . ,,

,, . . .

, , , .

. , , .

. 76).

68) . . . . . 459. 69) . . . . 166. 70) . . . . . 582 583. 71) . . .

-3. . 18. 72) . . . 361. 73) . . .

264. 74) . . . 326. 75) . . . . 273. 465.

76) , . . .

: ,, , , ,

, . , , ,

, . ((,,

-- ) : - , .

77). , ,

, . . .

, . 77) .

, ,, .

78) . ,

. , . .

: ,, : ,,, ,

, - . : ,, ,

. - , .

, , , . .

: ( ), .

, . -XVIII . . ,

, , , 80).

300 ., 200 ., 100 ., 20 ,

. , , -

25 . ... , ,

. 1857 . .

1858 . .

1866 . -

, - . ,, (

150 ), , - .

1867 . 19 II-

81). 1868 .

, 1866 . .

50 . .

5 . ( , , - ) 25 .

1870 . 1869 . 83).

5 . , , -

. , 10-25 5 .

, - 1910 . 12

84). : -

! , - , , -

, - , .

44 , II- ,

, 3-4 ,

4-5 3-4 . - , -

, . - ,

,, . ,

, . , ,

79) . 80) , , ,

81 . . I 82) . . . 83) . . . . 84) . . ; 1910- . 26

, , , .

-19 , 1853

- : , , , .

1830 44

49 : 1) , 2) , 3) , 4) , 5) , 6) , 7)

, 8) , 9) , 10) , 11) , 12) , 13) , 14) ; 15) , 16) , 17)

; 18) , 19) , 20) , 21) , 22) , 23) ; 24) , 25) ,

26) , 27) , 28) , 29) , 30) , 31) , 32) , 33) ; 34) , 35) , 36)

, 37) , 38) , 39) , 40) : 41) , 42) , 43) , 44)

, 45) , 46) , 47) , 48) 49) 85).

. 1840 .

1832 . . .

150 86).

1833 . 87) .

88). 1846 . (

1847 . . - , , .

, , , .

. 1852 . -

. 1853 .

1859 . ,, - ,

, , - .

1842 . : ,

, , . -

. . 1843 . .

, 17 , , , , ,

7000 , .

. 1855 ., ,

. . . ,

, , , 1846 .

1852 .

, : 1)

, 2) , 3)

, . ,,

, ( ) , .

, , , -

?. , ,

: 1855 .

. , , ,

, , . .

, , , , ,

, ,, .

. , ,,

. , . ,

, , . ,

-III ,

, . 22 12

, : ,,

, : , .

. : , ,

, , , . ,

, , , .

: ,, ,

, . . ,

, . , . ,

, , , :

,, , , ,

. , , .

, , , :

, , . ,

- , - , - .

, . , , . , , ,

, , , .

,, , .

, , . , , ,

: , , ,

, . , .

, , . ,

, ,, ,

. : , .

. . , ,

, , , . .

, - . ,

, , , .

: ,, ,

, , , . ,

. , , ,

. , . .

, . , -

. , , ,

, , . . 5 ,

, . . ,

, ,, , ,

, . , , , , .

, , , , .

, , , , ,

, , - , ,

, , , .

, , , , , .

, , , : ,

, , , ,

- , , ,

, 89).

- - , - ,

, 1858 ( ,

) - . , , 1859 .

, , . ,

: 1852 .

. . . ,

373. 86) . . . . . 1. . . 87)

1833 ., 1842 . 88 . . . 89) 1875 . ,

. 1876 . .

. 90) .

1875-76 . . , -

, 1853 . .

, , , , ,

. 1875 .

,, ?! ,

. , . , , ...

, - , .

: , , - .

50 , , , ,

, , , .

. . , - ,

, , . , ,

, . , .

,, , , ), .

,, ! , .

. , , , .

, - , - ,

1 . 30 . .

, .. ,

: ,, ,

, ... . ,

, . . ,

,, , , ) .

. . , ; ,

, ,, .

, : ,, , .

: ,, , , .

. , : ,

. , , ,, -

. 8-8 .

. , , , ...

, : ,, 15 ,

: ,, , .

. , . .

, , , .

. 13 ,

. ? : ,, ,

, , , , ,

,, - ,

. ,, , , . ,

, . ,, ,

, . , ...

, , , , . ? ,

, , , ,

, - , .

,, , , . ,

. , ,,

. , . . , , ,

: ,, ,

15 , .

. 20 - .

17 , . ,

, : ,, , , . :

. , : ,,

. ( ), .

, , 13 , .

. ,, 1876 .

, : 1875 .

16 . 14 , .

, . 1876 .

, . , ,

: ,, , .

. ,, ,

. : ,, , ,

, , - .

, , , ; ,

, , , .

. , , ,

: ,, , ,

; . , , .

, . , .

. 7 . 7

. 19 .

19 21 .

, . 22

23 , . 25

26 ,, .

. , , ,

. , , .

, . , .

. 27 .

- , . ,

. 55 . 1880 . -

1875-76 . -

91). 91) 1875-1876 . .

1905 ,

1905 . - ,

. , . .

. . , 92)

, ,, ,

,, . , ,

,, . ,

92) 1905

, ( ), , , , .

. 100- .

, . , , , , ,

, , , .

X-XIV . . .

. : ,, .

, - - ,

, , - , ,

, , : ,

, , : 1)

93). 2)

,, , : ,, ,

. 94).

3) : ,, - -

4) : ,, ,

: ,, -

96). 5) .

: ,, - . . : ,,

, , , .

- : ,, ;

, ,, .

6) : ,,

. 97). 7) :

,, , - 98).

8) . : ,, - .

99). 9)

: , , , . .

, : 1)

, ( ) .

2) ,, ), - - .

3) -XII .

,, . ,

: . : ,

, . . ,, . . ,

. , , . .

,, . , , . ,

. , , ,

. . , , ,

. , 25 , , ,

. , . , , ...

. 1916 ,, -39

. , , .

,, -544 ,, - - . ,

. . , : 1869 .

1906 . .

, . , 1051 .

,, , , .

1856 .

: ,, , , ,

,, , ? , , .

, : 1910 .

, , , ?

- , - ,

. X . , , ,

, , -IV , ,

-IX . , -IX .

, 88 . -

, , . 100 .

15- . 93) . ,

. . . 69; . . 40.

XVII . . 1661 . .

( . . . . 37, 38 39).

95) , , , . .

( . . . . 56).

96) -XVI . . 97)

: . -XVII . .

98) . 1548-1585 ., .

99) , , , , . XI .

XIV - , .

( , . . 18).

100). 1867 . ,

, - , .

, 101), . , , ,

, . , , -8 . (746-791 .) 102).

. , , . , ,

, , 63 .

. . ,,

, ,, 103)

,, ,, 104).

,, ), ,, 105).

,, . ,, , ,,

,, . ,, 106).

100) . . . . 60; . . ,, . . 101)

. 102) 112 . 103) ,

. 104) . . ,, -31. 105) : ,,

, , , , ,

( . . . . 264 312).

106) . . . ,, -31. ,,

,, , , ,

. - , , , , ,

( ) - , ,

,, . ,

, . ,,

. , : ,,

,, : .

: ,, . ,,

, , , , ,

, , , . ,,

. , , : ,,

, , , . , , ,

, . , , , .

, , , ,

. ,, ) : . ,, ,,

, , , - ,

, , , . , , .

: ,, - ( ).

. , , -

1-3 ,, - ,

, . : ,,, - ( ). ,

. ,, . .

, , : ,, . ,

, ,, ,, - , : ,,

. . : (,,

, , - ,

,, ,, .

,, , .

. , ,, -

( ). .

, , , .

, . ,, .

( ), .

. , ( ) .

: ,, ,, - .

,, ), ,, ). .

( ) 109). . ,,

. , , , , ,

. . , , : ,, - .

, : , , ; ,,

, ( ),

. 324 .

. ,,, , ,,, 110). ,,

, ,, . , ,, -

. . . ,,

,, - , ,, ,

. ,, ,, .

107) . . ,, . 21-31. 108) . , ,

. 109) .

110) . . . . . 12. 2. . . . .

, , , .

, ,, - . ,

. . , .

, . , , - . , , : ,,

), : ,, )... .

( ). , .

,, . , .

,, ,, ,, ,,

. ,, ,,

, , 111). 111) . . . .

, . , ,

... , .

112) ,, .

,, . ,

, , , , ,

, ,, , , , ,,

113) ,, - ,

. (186-190 . . . )

,, - . . ;

. ,,( ), . . .

( ) , .

,, ), ,, ) ,, - ,,

. , ,,

. ,, ( ).

( ). ,, - .

,, - ( ) .

, , , ,,

- ( ). , .

: , . , - , ,

. 2 - ( )

. ,, - (

), . ,, (

). ,, , .

,, , . ,, ),

. ,,, . ,, - , . . .

, , , .

,,, . ,, , . . . - , - .

, , 1-3

. ,,, . - .

, . , .

: ,, . : ,, , ).

,,, . ,, - , ,,. . ,

, ,, - . . ,

117). .

. , . , ,

. 114) . . . 113, 118, 119, 121; .

. . . 79. 115) . . , . 116. 116) . . . . 130-131. 117)

. 118) . . . 2. . 161.

, , : ,,

, , .).

. , . , 22

, . , -

. : ,, ,

, ,, .

. 12-20 , ,

. , , ,, ( )

, . 3.000 , 6.000

119). , , ,

. , , .

119) .

, , . : ,,

, , , . .

, 120).

120) . . . 9.

, , . : ,,

, - , , ... ; ,

, ; ... ( 1675-1695 ,

1681 .). , ,

, , , ,

, , , , ,

, , , , ;

. , , , ,

- , , ,

, , , ,

,, - ( ). , , ,

, . . ,

, , , ,

. , 5 , ,

. ,,( ) ,

,, : , ( ), - , ,

, , , ,

, , , .

, , , . ,

,, ), .

. , - ,

; , , , ,

,, : ,, - -( , ,

), ,, ,

- - , , ,

) . . , ,

, , , ,

, , . -

, , . -17

, , , , ,

, , 121).

121) . .

. . 394 395).

. , 7-8 . ,

. , , , ,

, 3 . ,

. , . ,

. - , ,

, , , , ,,

, . . 1.500 .

, , , .

: . , ,

,, ?, .

, , . , .

. ,, , , ,

- ; , , . .

,, , ,

, , , ,

. , , .

. ( ), ,

. , , ,

, , , ,

, , , , ,

, . , ,

15 . . ,

1875-1876 , .

, , , .

, , , ,

. . . . . 1.700 .

. . . . . . . . . . 1.200 ,, . . . . . . 624 ,, . . . . . . . . . . . . . 200 ,, . . . 200 ,, . 480 ,, . . . . . . . 1.110 ,, - . . 150 ,,

5 664 .

. - , -

. , , - ,

, , , . ,

. ,, 1918 . 127-

: ,, ,

20,000 . ,

, . , ,,

. - , , ,

. , , , .

, , - .

. . 12

. . - . ,

. , , ,

, , 122)...

: ,, - .

. . . . . 600 .

. . . . . . . . . 450 ,, . . . . . . 200 ,, . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 ,, . . . . . . . . . . 648 ,, 30 . . . . . . . . 3 600 ,, . . . . . . 100 ,, . . . . . . . . .70 ,,

5.718 .

. , , 4 , 4

. - 500

. , , .

. 11923 .. 1 1924 1 1) ( 1. 1. 2. 2. 2. 3. 4. 5. 6. 12. 16; . 1. 2. 1. 2. 3. 1. 7. 2.) . . . . 20.907 . 67 .

2) ( 1. 2. 5. 12. 16; . 2. 1. 2.) . . . . . 13.291 . 12 .

3) - . . 16.854 ,, 33 ,, . . 51.053 . 12 .

11924 .. 1 1925 . 1 . 1) ( 1. . 1. 2. 3. 4. 13. 14. 15. 19) ) . . . . . . . . . . . 44,906 . 58 . )

( 1. . 2. 3. 4. 5. 7. 13. 15) . . . 12.001 . 20 . 2) ( 1. 16; . 2. 2) . . . 18.174. . 84 .

. . 75.082 . 62 . 122) . . ,, . 15 36-

: ,, ,

, , , .

. . . . . . . 600 .

. . . . . . . . . . . 180 ,, . . . . . . . . . 90 ,,

. . . . .120 ,, . . . . . . . . . . . . 45 ,,

1.035 .

1923 . . 1924 .

. . , :

11924 .. 19255 .. : 2 . . . 5.919 . 36 .

. . . . . . . . . . . . . . . . 3.392 ,, 64 ,, . . . . . . . 1.545 ,, 60 ,, . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502 ,, . . . 4.406 ,, 40 ,, . . . . . . 2.083 ,, 20 ,,

17.848 . 20 .

3 . . . . . . . . 92 . 64 . 4 ,, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .672 ,, 2 ,, . . . 336 ,, 8 ,, . . . . 1.134 ,,

2.4444 . 64 . :

( 2. 3. 4. 5. 9; . 1. 2. 3. 2) . . . . . 1.380 . 21.672 . 84 .

, ( , ) .

. : ,, , , ,

- . , ,

, , , ,

, ; ( .), , .

: , . , , . ,

. , , ,

. 1908 ,

... ,,

,, , , , ,

,, , .

, ( ) , , ,

: , , .

. , , ,

,, . , , ,,

( ) ,,

,, , ) , , ,

( ). ,

, , , , ,,

. : , , .

. : , 5-5 ,

. 7 , 2 2 .

. 1908

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600 . 1 . . 360 ,,

. . . . . . . . . . . . . . . . . 150 ,,

. . . . . . . . . . 300 ,,

. . 1.410 .

11908 .. 1917 :

. . . . . . . 1.400 . . . . . . . . . . . . . . . . 400 ,,

. . . . . . . . . . . . 800 ,, . . . . . . . . . . . . . 300 ,,

. . . . . . . . . . . . . . . 1.500 ,, . . . . . 1.000 ,,

. . 6.320 .

. . . . . . . . . . 1.080 . . . . . . . . . . . . . . 300 ,,

. . . 250 ,, . . . . . . . . . . . 400 ,,

. . 2.030 .

: 1925 .

( 1. . 1, 2, 3; 2. . 1, 2, 3, 4, 6, 7, 10, 11, 12, 13)

1. . . . . . . . . . . . 26.083 . 20 . 2. . . . . . . . . . . . 200 ,, ,, 3. . . . . . . . . . . . . . 3.111 ,, ,, 4. . . 5.000 ,, ,, 6. . . . . . . . . . . . . . . 4.161 ,, ,, 7. . . . . 800 ,, ,,

10. . . . . . . . . . . . . . . . 6.487 ,, ,, 11. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 700 ,, ,, 12. . . . . . . . . . . . . . . 280 ,, ,, 13. . . . . . . . . . . . . . . . . 200 ,, ,,

. 64. 855 .

- (1853 .),

- . . -

. , , , -

40- . ,

. 50- .

. - 20%-

, 24 .

1) . . . 11.520 . 2) . . . . 2.600 ,,

14.120 .

( . . ):

1) . . 4.320 . 2) . . . . . . . . . . . . . . . . 890 ,, 3) . . 720 ,,

5.830 .

11925 ..

. 1) ( 1. . 1. 2. 3. 4. 5: 8 .

1. 3. 9) . . . 19.469 . 85 . 2) ( 1. 2; 18 . 2.) . . . . .

. . . . . . . . 13.860 . 3) 17

. . . 30.000 . . 63.329 . 85 . 4) : 14

; 30 ; 4. 5. 18 . . . . . 39.193 . 43 .

1 2 3 4 5

5.664 .

14.120 .

6.320 .

1.035 .

5.718 .

5.830 .

2.030 .

1925 . 75.082 . 62 .

63.329 . 85 .

64.856 .

21.672 . 84 .

39.193 . 43 .

27.139 . 13.578 . 264.134 . 74 .

. , ( )

7 , 2 , 2 , 4

- , ; ,

( . 70

). , , , , 4

, , , -

; 20 ,

4-5 . - . ,

, ... . ,

, , , , .

, ( ).

; , , , , ,

.... .

???????? . . :

, . - , ,

. , 20-30

. - , , ;

: , . - ,

2-3 , , .

: , , ,

. , , , , , , , ,

. ???????? .

. . - 5-6 , 10-12,

15-20 . , , , , .

, . , , ,

, , , ... ,

, , ( . ), , , .

. , . ,

20 1 . , 100- ,

1 . 30 .,

, 12 ., 100 1200 ., , ... - , , 1200 . .

- . . .

, 7-8 , ,

, 1-2 , , 2-4 , 4-5 4-8 7-9

. : , , ,

: - , - , .

: , , , , . ,

- , , .

500 , , ,

. , , ,

, , , : ,, ,

: , , , ,

, , . , .

, - . ,

. 15-50

, ,, : , , , ...

500 1.000 .

2.000 , 250 ,

500 1.000 .

- . , ,

, 2-3 70 .

, ,, .

. , - , - .

420 . 4.500 . ,

- . , . ,

, . 2 2

, 7-8 ,

(11.000 .) , .

, ( ), .

8 : ( ), , ,

. , , , 1912

1857 , 1910 ., .

, - , ,

. , - .

. , , ,

, , 120

. 1 . . ,

7 . 20 . ( . . ),

, , , 5-10 .

7-10 .

. : , .

. , - ,

... , , . .

. : ,,

, ... , .

, , , ,,, , 123)...

, , , ,

, , , , -XVIII . ,

, - , , , , , , , .

, , , ,

. . , ,

124). ,

, , , , ,

: ,, , ,

. 127), ,

, ,, . , 1882

: ,, , . ,

, ... ,

, . , ,

128). . , ,

1881 . , 1882 . ,

: , , , , , ,

1) : : .

2) .: .

3) .: . .: - .

. 5) .: , , .

.: , .

6) .: .

7) .: .

8) .: .

.: - .

9) .: . .: .

10) .: , . .: , -

. 11) .: .

.: . . 12) .: .

.: . 13) .: .

.: . 14) .: .

.: . 15) .: .

.: . 16) .:

. 17) .: .

18) .: , . .: ,

. 19) .: .

.: . 20) .: .

21) .: . .: .

22) .: . .: .

23) .: , , .

.: ( ) , .

24) .: - .

.: - .

25) .: , , .

.: , ,

( ) ( )

123) . 10. . 42.

124) . . . . . 34. 125 . . . 9-45. 126) . . . . . 1. . 19. 20. 127) . . . . . . 287. 128) . . . . . . . . . .

.. , , , , , , , , .

.. , , , , , , , .

.. , , , , , , , , , , , ,

, , , , . .. , , , , ,

, , , , , , , , , , , ,

, , , , . .. ( ), , , ,

, , , , , , , .

.. , . , , , , , .

.. , , , , , , , , , , ,

, , ... , , , , ,

, , , , , , , .

.. , , , , , , , , , , ,

, , , , . .. , , , , ,

, , , , . . , , , , ,

, , . . , , .

. - ( )

- ( ).

, , 129) ,

, ( ):

, ( . ),

- , 130).

. . - ( ),

, - . ...

. , , ,

, , , ,

. ( ) ,

- , - , , - .

, , ( ) .

. , , - ,

129) . . , - . ,

. -XVI .

130) , .

( ) ( . ).

( : , , ).

, , ? , , , .

, , . , .

. , , ;

, ; , .

, , , , ;

, , , ;

, . , ,

, , ; , .

, . , ,

, , , ;

, , , , , .

, . , ...

( ), ,

, , ( ) , , . ,

. . : : 23 8 . ,, ,,41 9 . 42 12 . . . 48 10 . 65 9 . 76 13 . 108 4 . 124 8 . 136 10 ,, 141 . 2 . 154 18 ,, 165 16 ,,

, -19 ,

, . , ,

: ,, ,

. , , , , ,

,, -67, 68 69 , . 1897 . ,

. . . . ,

, ,, ,

. ., ,

, , , ,

, 300 . -VI ,

: ( ) ,

, . -15 . .

, , , -

3). (408-

474 .) . ,

... . ,

, 1000 7000 ,

, . 562 .

. . II

. , 573 .

4). , , II

40.000 , 6)

. 7) .

, , . , 1251 ,

, 1261 . 8).

1361 . . .

. -XIV

, , . ,

, 1442 ., , , , -XV . , ,

10), .

,, - -15 . ,

, , , ,

. , , -XVII

. . 12)

: .. . . .

: : : :

: , . , ,

, ... ...

, , I- , , .

. , . , ,

1835 .

4) . . II III, . 65.

7) , . , . 281, . ,,. 31.

11) , -XV

XV . . ,

-XV . : ... . . 12) .

. . , ,

, , , , ,

, , , ,

, . . ,

15) , . .

. , , , .

: 18) .

, , , ,

, , , 19) , ,

, , , , , ,

, . 20) ,

, 22) 23)

. 25) . , 26) ;

, 27) , , , .

28) , , , 29), 30), 31), , ,

. . : , ,

, , . , ,

, , , , , ,

, , . .

1432 . :

1. , , -XV .

, . . ,

2. - - . 400

. , : , , ,

, , , , , , ,

, . 3.

, - , . 4.

5. , 129 ,

271 . 6.

.. , , -XV .

100 50 ,

: , , , ,

( ), , 33),

, 34).

1838 . ,

,, , 1914 .

13) . 15) . 16) . 17) . 18) .

, . 19) , .

. 20) . 21) ,

. , , , .

22) , . , , .

, . , .

, , , ,

, . , ,

23) . . .

, , : ,, , . ;

, , : ,,

, . ; .

24) . 25) 3 .

, . , . ,

. 26) 4 ,

. 27) 3 ,

, : ,, 28) , . 29) . 10

10 , . . ,

5 . 32) . 33) ,, 34) ,,

. . , ,

, , , , ,

.36) .

- , - , - ,

. , ,,

, , . 37).

, , . ,

. ,, .

. , , , 12

, 12 ,

, : ,, 12

,, 24 , 27

, 12 .

, . . , . , .

, . , ,

. 35) . ,, . 65 66.

36) . 37)

86 . ,

- , 38) : ,,

, , , ,

, ,, : ,, ,

. 39).

39) , , . .

-XVII , 1661 . ( . . . . 37, 38 39).

-16 - .

, , , . ,

, ,, . .

, ,, . ,

,, , , ,

. , . .

,, , . ,

, . , ,

. . , , , .

. - 12

. . ,,

: ,, , , ,

1854 12 ,

. 40) . . . ,, .

. . . . ,

. : ,, ,

. , . 12 -

15 - ,, , .

200 . 200 - 100 ,

100 . , 70

, 30 .

; 41).

, ,, ( ,

), , , ,

. , 1918 , .

42). 41) 1925 . . 42) ,

. , , ,

. , . ,

, ( ) . 1918 . ,

, -XV .

: , , 1

(3 ) , .

: ,, - . .

,, ) 43) .

. -, , , ,

1895 .

. 1895 . ( )

. , , .

1912 , . ,

. ( ),

. , . . ,,

, , ,,

. , , ,

. - , - 1852 -

, 44).

, - 45),

, , ,,

46). ,

, : ,,

.. . ,

, , , , ,

47). ,

, 1830 ,

. : , ,

, , 48). ,

, 49) .

. , 1833 .

1833 . : ,,

. 200 ,

51) 31

: ,, ... 52) . ,

. 1834 11

, : ,, ,

, 54).

1834 . . .

. , , 55).

, . 1834 1-

- . , , .

: ,, ,

( , ), 1830 .

: , , ,

. : ,,

, . 1- ,

57). , ,

, , , ,

. ,, 58): ,, ( ), , , ,

, , , , ,

, , , ,

. ( ) . ( ) ( )

( ) ( )

. ,, : ,,

1834 . 24 ,

1) , ,

. 2) -

, . 60).

, , , :

-XI . , 6 1843 .,

,, , , .

, . 1834 ,

1840 . , . , ,

1842 . , , . , . ,

, -; ,

1847 - .

,, , , .

62), , , ,

63). .

- , . . , ,,

. . , .

31 : ,,

. . . ,

65). ,

22 1847 . , 66).

23 1849 . 67)

1853 .

, . , ,

- , 5 . ,

,, , . , ,

: ,, . -

, , . ,

1853 . . . .

26 . , ,

, , , . : , , ,

, , . , ,

: ,, .

( ) , .

13 ,, 70).

. 10 1853 .

, , , ,

, : ,,

, 1834 . 1853 . ,

. : ,,

360 2,000 . ,

, 71).

. 200 .

, -3 100 .

1853 . 24 . - ,

: 1849 . ,

, , , ,

, 1849 .,

1) , ,

3 , 100 .

300 . .

400 , ,

, , 1847 . 1849 .

73) 15 1853 . ,

, 74).

, 400 ,

2000 . ,

, 570 . - 75). .

, 570 , ,

, 7 1855 .

76). 1855 . 22

, . , ,

300 . , .

200 . . .

77). 1855-1857

1857 .

78). , .

, , 1853

. 7 , ,

, , ,, ,

79). , , ,

50 . ,

81). 1834 .

, . ,,

. , 82).

,, , , .

. ,, 83)

1835 . 14 , 84):

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1848 . . 1852, 1853 1854

, 10,000 ,

86). ,,

1858 . ,

12 88) , 1858 . .

. , 1858 .

. . . , ,

, , 89).

1869 . . ,

1 . 30 .

, 1876 .

55 , 14

89) . , ,

-19 , . .

. , , , , 1886 . :

,, , ,

VII). 47) . 48) . . . . .

50) , .

, , 1832 . ,

, . . 1.500 . 1843

. 51) . . . 1833 15

. 52) - . . 53) . . . .

31 . 1833 . 54) . . . . 1834 . 31

14 1835 . . . .

.- . . ., . 58) ,

27 1834 6072 ( . . . . ).

59) , , , .

- . . VIII

XI 66) . 67) . . . . .

. . . XI . 941).

. . . . . . . . . . 260).

73) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600 .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 ,, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 ,,

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 ,, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 ,,

. . . . . 1.260,,

XI942, 943).

78) 1843 . , ; 17

. 1855 .

. 79) ,, 81) . , .,

,, - . , , ,,

- . - , , 1866 -

400 . , 130 . . , 108 .

. ,, 82) 25 . 83) . 84) , .

- , . 85) ,

. XI . 87) , 1857 .

88) 20 .

89) ,, .

, -7 . .

, , - , . ,

, , - .

, , 1 . (24 .) , ,

, 300 . ,

. , -19 -

,, 92). , , :

1) ,, . 2) ,, . 3) ,, ,,

. 4) ,, . 5) ,, ,,

. 92) , . , , , , .

,, ,, , .

, - , , -

, 40-50 . , , -

, ,, .

,, - .

, , ,, , ,, - , , , ,

. , , .

,, 94), , .

,, , , .

,, . .

, , ,, , . . ,

,,, , . ,,

, ,, . . .

,, ...

94) ,, - . , . II, . 109

110). ,, -

, , ,, - .

: ,, .

. , ,, ,

, , ,, ,, - 95) ;

, , . ,

, . , ,

96 - ,

, , -10 .

: ,, . : . . ( ) : . : : : : : : : :

: : : : : : : : : : : : ( ) : : : :

: : : : 97)

98) ( ) 99) .....

-10 . : ,, :. ( ) . - ( )

100) 101)

... 102) .

,, 6 40 .

. : - , ,

... . ,, ,

102). .

103). 95) ,

97) ,, ,, . 98) . 99) . 100) . . 101) . 102) .

. . . .,

,, ,, -

,, , (1853 .),

13 13 ,,

104). . . . 45.

,, ... ,,,, ,,

,, . ,

,, , . 105)

,, , ,

, ,, .

, , , ,

: 106), 107), , 108), 109) ...

- 110). , :

,, . .

111). - :

, , , ,

. , , : ,,

: 1) ,

, -10 . ,, : 1) ,, :. :.

:. :. :. ( ) :. :. :. :. :. :. :. :... :.

:. :. :. :. :. . :. ( ). :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

( ) :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. : :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :... :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :.

) - , ,,

: ,, :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. 113) :. :.

:. :. :. :. :. :. :. ... :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. 114) :.

,, , ,

, -10 . :

,, :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. ( ) :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

, ,, . .

,, :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. ( )

:. :. :. :. :. :. ( ).

:. :. :. :. :. :. :. ( ) :. :. ( ) :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. 115) :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :.

, , 7 .

,, ) . :

,, :. :..... :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. 116) .. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

( 50 ). ,

, : ,, :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. 117).

, :. :. :. :. :. :. :. :. 118).

: , , , , , , , , ,

( ); ,

119). ,

, . . .

, ( ),

., 120):

,, - :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. ( ) :. ( ):. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. ( ) :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. - . -

121) , , .

, 1886 .

. 122).

1853 . , :

105) ,

. 106) ,, ,,

107) , . ,

. 108) , - . 109) ,

112) . . ,, . 113) , . 114) . 115) . 116) . 117) ( ) 10 .

118) .

120) -10 . . -

,, . ,

: 124), 125) 126). -

,, - , .

,, . , ,

(1860 .) , -

<< >> ....

<< >>. . .

-13-14 . , 1870 128).

1875 ., .

, , 129).

, - , ,

, : ,, ,

300 ... - ,,

130). , ,

-19 ( )

, , , -15 . , -

,, ,, . ,

- .131) ,

: 1. ,, :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. ::.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. 133) :. :. :. :.

:. :. ( ) :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

, , ,,

- - XV- , ,

, ,, ,

, ,, , ,, ,

2. ,, :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. 134) :. :. :. :. :.

:. :. :. :. 135) :.

:. :. :. :. :. :. :. :. (3) :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. , , :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

, ,, ,,

, ,, ,

, -15 .

3. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. 136) 137) :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

( . . ). :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

:. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :. :.

, , . . . ,

, , , ,,

) ,, .

124) . 125) - . 126) . 127) , . ,,

1887 . 128) . 1872 -

, . 129) . ,, . 93-103. 130) . 4. 131) 133) . 134) , . . ( ),

, . . ( ). 135) ,

. 136) . 137)

. ,, -

,, - , , ,, , , , . .

138). , : ,,

( . . ) , , - .

, , 20-30 20 , ,

,, , 140),

, - - .

, : ,,

,, ,, . , ,,

, ,, , , ,

, , , ,, - ,

,, , .

: ,, , ,, ,

, , - ...

, . ( )

, , , , . ,, (

- : ,, :

- : ,, ,

, : ,, , (

- ; - ; ,, - ; ; ,

. , - , 141).

. , , ,

, ; ,,

... ( . .

, - . , ,

, , , :

. ,, , ,

, , , , , - -

, ,, .

. : ,, ,

, , , ,

. ,, ,, ,

142). ,

,, . - ,

: ,, ! ,

: ,, - ,

,, - , ,

, , , ,

, ,, .

, , , , , ,

1847 . , ,

, , , , ,

. , 1847 .

. 20 . . , - -

,, . ,

140) . . ,, . 141) . . ,, . 4, . .

. . 4. . . . . 16.

( ) , ,, - , , ,

, , . .

. , ,,

. ,, ,

, , , ,

, , , ,, ,,

, ,, . . ,

,, , ,

, - , .

144). 1830

. . 146). -

1853 . , . . 1869 ,

, 1874 ., , .

1849 . , .

, . . 1853 - , . 1853

, , 1849 . . ,

- 147).

1853 ,

13 13 149).

300 . .

1869 . -

150). ,

, ,, ;

- , - . , ,

,, ,,.151) , ,

,, , , , ,

, . -, , ,

, : ,, ,

. , , . ,

, , , ,

( ), ,,

. ., 1912 .,

, 15-50 - .

. 3000 152).

,, - , .

,, . .

,, , .

- , , ,,

. - . 750 . ,

. 153).

. , - ,

, , . .

. . ,, ,

. 30 - ,

153). ,

, , - ,

1918 .

, - , ,

. , - ,

. 144)

. . . . . . .

. . . 8. ,, . 151) , - ,

6 . 153) . . . 153) ,

,, , .

1853 .

, 70 ,

. : ,,

, 154).

155). 1887 .

. . : ,,

, 2 , - ,

: , , ,

,, - ; ,

,, . , 1886

.: , ,

, . 158) ,

, , , ,,

. . . . ., .,

2838. . . II

. . . . 152.

,, ,, - - ,

. ,, ( )

, ,,- .

. , , ,

, . . , . ,

) 3-5;

) , .: ,, , , ,,

, ,, ( ) . 5-7;

) 12-24.

, , ,, ,

159). , , ,

, . , , : ,

, , , , ,

, , . 160)

, . -18

161). ,

. , ( ) ,

. , , 20 ,

. 1853 , .

162) .

163), . 1908 ,

. , . ,

. . 24

- , . 30

. , , , ,

. , , .

, , . , ,

,, : ,, ) ,,( ) . ,

, , ...

, , : ,,

... . . . , -

, 80 , 1875 .

,, , ,

,, . , , -

, - . ,

, . , . .

. . , , - ,

,, , , . , - , .

. , - -

. 120 . , ,

, , , .

. : ,,

, . . , , .

, , , ,, .

. , , , ,,

, , ,,

: ,, ,

, , . ,

, , ,, ,

, , , , ,

. , ,, 164) ,

, ; 12

, : ,, -

- , , , ,

, , : ,, ( ),

, - , , ,,

, , ... ,, , ,

- ,, ) -

: , , , -

. , , ,

, . , , 30

, ,, .

, . . , ,

, ,, ).

,, - , ,

, , , . . ,

, . . , , ,

,,24 165) ,, 166)

. , , ,

,, , , -

, ; , , .

. , : ,,

- , , , ,

: ,, , 5

. ( ) ,

, . , ,,

. , , .

1926 . .

, . . ,

, , 120 .

. 161) .

30 , . 22 .

, -11 . ,

: ,, , . .

. . : :

: : : , -4 , 1009-

1072 .

. . . . . . . . 187.

. . . 188. 164) ,,

. 165) ,, - , . .

. 166) ,

, , , . .

,, . ,,

. . ,, .

, , , ,, ,

,, . ,

,, , .

,, , -

,, , , . ,, -

, , , 3 .- - .

. , , . : , ( )

, ,, .

. ,, . , ,, ,,

, ,, . , ,, . , ,,

. : ,,

,, ,, . , .

: . ,, , , , .

,, . . , . ( , , , )

. ,, ,

( ). : ,, ,

,, ( ) , . - , , , 2

10 167), . . 12 . 60 ,, 168).

24 , -

, , 4 1

167) 6 . 168) -

, 60 , . . 360 . ,,

( ) 6 , , 12 , -

14 . 169), 300 . .

, ,, , , ,

, . , , , .

, 6 (26 .) 40 (240

.). 169) ,, , . ,, ,,

2 (12 .) 10 (60 .). ,,

,, ,, . ,

,, - ,, - ,

,, . , .: , , , ,

. . ,, 12-20 (72-120 .).

. ,, -

. 171) .

, : , ,,

( ). , , ,

. , . .

, . ,, .

,, , .

172). 171) . . , . . ,, . 172) . . ,, .

173). ,, ,,

. 1918 3 ,

, 1500 . , :

) ,, .

) ,, - .

) ,, .

) ,, - .

) ,, .

, , . : ,, ,

, , , ,

, , 3-12 , .

. , . ,

,, . .

,, . - . ,

,, ( ) ,

, . (10

) , , . , ,

. . ,, .

. 12 ,, .

. 3-4 ,

16 , . 12 ,

, , , ,

. 12 , 150-300 . ,

. , . . 10-20 ,

3-4 , 4-7 . , .

, ,, 100 .

: 1. ; 2. ; 3.

, , .: - , - , -

,, . , 3

. . 1835

, . - ,

. , 1815 .

174). , ,

40 . ,

. , , . .

1854 . - . :

, 1917 ,

. 1918

. 20 . ,

, , , 176).

, . 174) . . ,, . 175) . . ,, .

-XV , ,

, , , -

. , , ,

. -XVII - ,

-, - ,

, . , .

, : , , : , ,

- 177): ,, - ,

. , , , 60 ,, 178)

6 ,, 179) 48 . ,

, 180).

. , , : XIX

1843 . 17 . , , ,

, , , 181).

1851 , ,

24 , ,

182) , . . .

, . 183). , ,

, , , , ,

, , , , , -

. , ,, - -

, , , ,

, 185). ,

, 20 , ,

30 ., 60 . 10 . , , .

, , 50 .

300 ., 200 .,

100 . ,

. , , .

, ,, .

19 . 1861 . -

1866 . . 1869 .

50 . ,

, , , , .

, . , .

,, . 17 . . .

. . . . . . . . 367. 178) . 179) , 8 . 180)

II 184) . 14

1835 . ( . . . . ). 185) . . II . 43.

1905 . 1903 -

1903-1905 .

1905 . 1905 .

: , , , ,

, , . , , . , , . .

. 1905 .

. . ( ) .

. : ,, , ,

, , , , .

. 1905 . , .

, , . .

, , , ,

, , : ,,

, : ,, , .

. , . . , , , ,

. . . .

- . , ,

. 1906 .

, , 800 ,

, , . 1906 .

: . , , . ,

, . 1906 .

,, . ,

. 1907 . ,

: , , . , . , , ., , , ,

, . , , , , , , , , , , , , , . , . , ,

. . . .

, , 1-3 .

, 150 300 .

40 , 20 ., 3 ., (2

) 3 . ... , 300

. : , , , ,

. , , .

: 1) ( ), 2) ( ), 3)

( ); : 4) , 5) : 6) .

, 40-60 , 30-35 ., 3-5

., (2 ) , 4 . , 1905 .

. .- .

: . , , , .

, , , , 1903

. 1905 . ,

. : , ,

, , , .

. : , . .

, , , . :

, , , , . .

. , , ,

, , : ,, . , ,

, , . ,

, ,, , ,

: ,, ,

. 9 . ,

, , , - -

, . ( ) .

, . , ,

. - . ,

. - . - , . ,

, , , 30

8 - 1906 .

1917 , .

, , . ,

, . . 1917 . 8 24

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

. . . . . . . . . . . . . . . . 5-29 1. -15

. . . . . . . . 12 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 3. 85 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 8. . . . . . . . . . . . . 26 9. 1895

. . . . . 27 10. ( )

. . . . 27

30-55 IIII

. . .. . . . . . . . . . . . 56-91

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 3. . . . . . . . . . . . . . . . 62 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 5. . . . . . . . . 71

6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 7. . . . . . . . . . . 82 IV

. . . . . .

92-120

1. - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 2. . . . . 108 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . .110 4. . . . . . . . . . . . . . 111 5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111 6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 7. . . . . . . . . . 111 8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 9. . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 10. . . . . . . . . . . . . . . . . .112 11. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112 12. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 13. . . . . . . . . .116 V

-- . . . . . . . . . . . . . 121-125 VVI

11905 . . . . 126-137

, . 3 . 5-8 .

, , , 80 , ,

; . , , ,

, . , ,

, , , ,

,, . 3-5 .

, . ,, ,

, . , 3-4 , ,

, , , , , .

, , , .

, , , , -

, . , , ,

- . - , , .

, . , ,

, , , ,

, - . ,

, , . ,

, . - .

, , , , 800 30

, , . -

,, ( ).

. , , , ,

- - , .

. , , , , , ,

- ,, ,, . .

, , - ,

,, ) , .

) , , ,

, ,, ), , ,, )

, , , ,

,, , , . ,

( ), , ,, ),

,, , - ,,

. , , , ,

,, - ),

, , , .

, ,, ( - ) , ,

, , , , - , , , ,

, . , , . , , ,

, , . ,

, , , , ,

. , ,, ,

, . , ,

, , , ,

, , , ( , , ),

- - . , ,

, : ,, , - . : ,,

, ,,( )

, : , , .

: ,, , ,

- . : , - .

: ,, ,

: ,, , , , -

: , ,, ,

, ( ) .

. , : ,

. , . . 4-5 ,

(4853 )

, , , , , .

,, ) , .

, . , ,

, , - , , , ,

,, ) .

. . . ,

, - . ,

- - . : . :

, , , .

. . , .

, . . .

. . . , .

, . , ,

, . , , , , ,

, , . ,

. , , ,

. , . ,

. , , ;

. 1915 . .

, , , ,

,, , - , , ,

( ), ,

. . , ,

. , , , , ,

, . - ,

,, ) ,

,, , . ,

,, - ( ) , , ,, -

( ) , . , :

, - , , .

, , , .

- ! , ?

- , , ;

- , , ,

- , , ! ,

- , , . ,

- !.. - ! !

, . - ,

,, , ,,

. . , ,

, - 2) . ,, )

, ,, )

: ,, , , - . ,

,, . , ,

- , , ,

. . . - ,

, . - ,

, - , , , ,

, , . , , .

, , . , , , !3)

( ) . , ,

, , , , ,

. , , ,

- , : , , .

, , . , ,

. , . ,

-, , .

. (3 ) , .

, : ,, , , ,

. , , ,

: ,, ( ) ,

,, . , , ,

5-10- . 1000- . .

, , , ,,

( ). , ,

1) . . 2) . 3) . . 39.

( , 12 .- ).

, , , .

, , , ,

, , . , ,

- , , , ,

, , ,, -

, , , , , .

1) , . 2) , . 3) .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . 1-14

- . . . . 15-27

. . . . . . . . . . . . .

. . . . . 27-43

. ( )46

, , , , ,

46 , 1904 , ., 3.

. , , , -

, , ? ,

- , , , .

. . . . ,

. , , .

- . , . -, , .

47 , 1904. ., 2.

. ... .

. , , - , , -

. , , ,

, , . ,

, . , , ,

, 20-50 . ,

. , - .

, , - . . . - . 48

, . , ,

. - - ,

. , . . ,

- , , . . ,

. 1857 , . . 1865 .

48 , #276, 1904 . 2.

. , . . , , - . ,

. , . ,

, , : , . ,

. , , , .

. , , , -

. , , ,

. ,, , ,

. ( 1 . 20 .) ;

49 ,, .; . 3.

) , : ;

, . . ,

. 14 .

, , - . 15

50 ,, . ., 4.

. . . ,

. 2 . 50 . ,

60 . ,

, , , , . ,

6000 . , .

51 ., . 4.

,, 159- ,,

. - , ,,

52 . ,, , 337, . 4; 338, . 4, 1916 .

. ( )...

, . - ,

, 12 ( .) ,

: ,, ,

. . , . ,

, , , -

, , , , ,

, , , , .

,, ? !

, , . . , . ,

: ,, ! ,

23000 . ,

53 . ,, , 127, 1918 .

-VII , ,

54 . ,, , 1919 .

2. . , ,

4. , ,

. 5. -

- ( - , - ),

, . 2 .

9. - . 10.

11. , .

55 : ,

1853 . , - .

. -19 -

, . , , , -

, . , ,

56 ,, ., . 4.

. , , - .

- , , , 6-7

57 ,, , 292; 1927 ., . 3.

, 130.000 15

, 18 , . . 6.000 .

130.000 70 - , .

. , , ,

58 . ,, ; 9, 1928 ., . 3.

. : ,,

: ,, ,

. 1892 , ( ) .

, ; ( )

1863 . ; 1902

( . : ,, . 20).

: , , , , , ,

. ; , .

4 . 1911 . 65 . ,

1926 .

500 , , 40 .

, : , , - ,

200 000 . , . , . -

- . 1925 :

,, , - ,,

59 ,, , 63; 1928 ., . 3.

1926 .

,, - -

,, , ,

, . , - , - ,

- , - -

. , , ,

60 . ,, ; 132, 1930 ., . 7.

. 1929 . ,

350.000 . 12 .

: 200.000 , 200.000 ,

200,000 . . 10,000 .

700.000 . 20 . , 20 (1 70 )

. , 54 .

10 , ,, - ,

1920 . , .

20 5-10 .

, 1500 .

. . , . , - 60

61 ,, 18 . 13-14; -19 . 12-13.

, , , .

100 , ,

. . 4-5

, 4 . ,

, , . ,

, , . , . , 1918 ,

. , , , , , , ,

5-10 ,

, , , 1

. , , ,

, , . .

. 50 , 1 .

: . , , 5-10

, - , , , , .

, 10-15 , ,

1 . . 4 . . ,

, 1 . .

1 . . . .

1 . , . . , . ,

, . - ,

, , , , , , . 30 .

10 : , , , ,

, , , ,

, , , 1918

. , . .

, 13 , 8 , ( ) 1 . . .

, : 12 ,

. . 2 . :

, . - , - .

, - . ,

5 . . . , ,

. . , , .

. , 250-300 ,

10 . , 13 8 .

, ( ) . ,

. , , , -

, , : ,,

, , ...

, , ... ,

,, - - . , : ,, ,

. , , ,

, , , .

- ( ) ( )

- ,, - . -18 . ,

( ) 1857 . 22 . ,

. , 1890

. , , ,

. . , . .

, : ,,

: , ,,

. , , , ,

. , , ,

,, . -

, , , . ,,

. 1910 , , ,

, , , .

1913 ,

, , , .

. 12- ( ). ,

1910 . . , :

. ( ) ,

.3) - , , ,

1926 . .

, , , ,

1) . - . 316 30. ( ).

2) , , , .

სარჩევი

ჯიხვი სვანეთის მთებში ..

ზნე

daibeWda gamomcemloba `universalSi~

Tbilisi, 0186, a. politkovskaias 4, : 5(99) 33 52 02, 5(99) 17 22 30 E-mail: gamomcemlobauniversali@gmail.com; universal505@ymail.com

ეგნატე გაბლიანი -...

Documents

2018 - gnta.geშესავალი მოცემული ანგარიში წარმოადგენს 2018 წელს საქართველოში

elene xarabaZedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/144142/1/Qartuli... · 2016-03-04 · ელენე ასლანის ასული ხარაბაძე დაიბადა

ნაფიც მსაჯულთა სასამართლოს შემოღება 1918 წელს

საბლიტგამი“ 1954 “ 1962 · ალექსანდრე დიუმა (მამა) დაიბადა 1803 წელს პარიზის მახლობლად

2011 წლის დეკემბერი...ადამიანის უსაფრთხოების უფლება. 2003 წელს, ლიბერიელი

როგორ მოვემზადოთ 2013 წლის ერთიანი ეროვნული … · 3 შესავალი 2012 წელს საქართველოში

თბილისი - NPLGdspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/73947/1/..._ 3 _ ბიოგრაფიული პირამიდა _ დაიბადა 1944 წლის

1976 წელს აშენებული იურტა

იურიდილი პირი კორპუსის“ მიერ მომზადებული გენერალური … · 2014 წელს ქალაქ

K&T - NPLGdspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9354/1/Didi_Wvrilmanebi.pdf · udc 070(479.22) ქ-665 1999 წელს თბილისის გრ. რობაქიძის სახელობის

2017-2018 წლების სამოქმედო გეგმის განხორციელების … · 2018 წელს განხორციელებული

სტრატეგიული გეგმა5 2006 წელს კი ორგანიზაცია „საქართველოს ბავშვები“ დარეგისტრირდა

კომპანია „არემჯი“ გილოცავთ ...richmetalsgroup.com/gallery/19-siaxleebi_final.pdfშობა–ახალ წელს! გისურვებთ,

კორუფციის რისკები · შესახებ ინფორმაცია არ არის მოწოდებული. 2018 წელს მსგავსი

2017 - aris.ge · ტექსტი a i 1996 წელს როსლინის ინსტიტუტში (შოტლანდია) „დაიბადა

ქსელის წესები) ნულოვანი წელი (წელი 0) – ნიშნავს მიმდინარე კალენდარულ წელს,

ინფორმაციის თავისუფლების ......2015/12/16 · 2015 წელს მიღებული საჯარო ინფორმაციის

· Web view2015 წელს დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აკრძალვის თემაზე ჩატარდა 8

ჟან-ჟაკ რუსო · 285 ჟან-ჟაკ რუსო 1712-1778 დაიბადა ქალაქ ჟენევაში ხელმოკლე მესაათისა

სოფლის მეურნეობის სამინისტროს მიერ 2013 წელს შესრულებული სამუშაოს ანგარიში