Gn 01 409 All_84_trees for King

จากใจของเรา 6

ในหลวงกบการอนรกษปา 8

กอนจะมาเปน๘๔พรรณไมถวายในหลวง 22

พรรณไมภาคเหนอ 30

พรรณไมภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 80

พรรณไมภาคตะวนออก 110

พรรณไมภาคตะวนตกและภาคกลาง 126

พรรณไมภาคใต 166

หวใจทรบผดชอบตอสงคมไทยของเรา 208

บรรณานกรม 212

ดชน 214

คณะผจดทำ 215

สารบญ

จากพระราชปณธานอนมงมนเสมอมาตลอดระยะเวลา

ทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเปนองคพระประมขของ

ชาวไทยไดจดประกายใหประชาชนทวไปองคกรภาครฐบาลและ

ภาครฐวสาหกจไดเลงเหนคณคาของการปลกตนไมเพอชบชวต

ผนปาและสมดลของระบบนเวศนในธรรมชาตทหายไปใหกลบคน

มาใหมอกครง เพราะไมใชเพยงแตจะชวยฟนฟจำนวนพนท

ปาโดยรวมทลดลงและจำนวนทรอยหรอลงไปทกทของพรรณไม

ประจำถนและไมทหายากแตยงเปนการมงใหความร เรอง

ลกษณะของชนดและภมประเทศทถกตองและสอดคลองกบ

พรรณไมทคดจะนำมาปลกแกผทสนใจอกดวยหนงสอ๘๔ พรรณไม

ถวายในหลวงจากบรษท กสท โทรคมนาคม จำกด (มหาชน)

หรอ CATจงขอรวมเปนสวนหนงของการสงเสรมและสบสาน

แนวทางการดำเนนงานตามพระราชดำรของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวเรองการปลกปาในใจคนซงเปนพระราชดำรทได

พระราชทานแกเจาหนาทปาไมทรบผดชอบดานการดแลปาวา

“...ถาจะปลกปาควรจะปลกตนไมลงในใจคนเสยกอน แลวคน

เหลานนกจะพากนปลกตนไมลงบนแผนดน และรกษาตนไมดวย

ตนเอง”

หนงสอเลมนจงมเนอหาวาดวยการใหความรในเรองพรรณไม

ซงถอเปนปจจยสำคญประการหนงในการฟนฟปาโดยเนนไป

ทพรรณไมสำคญประเภทไมถนเดยวและหายากซงเกยวพนกบ

วถชวตและสงคมไทยรวม84ชนดอนเปนการเทดพระเกยรต

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวในวโรกาสพระชนมายครบ7รอบ

อนใกลนหนงสอเลมนจงนบเปนหนงสอทมคณคาทนอกจากจะ

รวบรวมพรรณไมตนสำคญทหายากไดถง84ชนดแลวยงเนน

การปลกฝงจตสำนกความรกและหวงแหนธรรมชาตและ

สงแวดลอมโดยเฉพาะอยางยงเรองการปลกปาเพอฟนฟระบบนเวศน

ตนนำลำธารและอนรกษดนอนเปนสมบตของชาตท“ในหลวง”

ทรงเนนยำใหคนไทยทกคนพงรกษาไวเสมอมา

จากใจของเรา

บรษทกสทโทรคมนาคมจำกด(มหาชน)

กอน... เยนลม รมรน รมผนปา ผเสอหยอก ดอกหญา หยอกฟาใส

กระแตปาย กระตายเปลยน เวยนตนไป ทงดอกไม โนมกาน ตานลมเยน

แลว... มนษย กลอบลก เขาหกหน ผนปาพลน ลดราง เรมวางเวน เทยวแตทง ตอตาย ยายตนเปน ไมปลกเนน เพมตนด พนทไพร

ดงดำรส พอหลวง ทรงหวงปา

ฟนธรรมชาต ฟนผนหญา ฟนฟาใส เรมคนปา สปา สฟาไทย

ดวยการปลก ปาใหญ ในใจคน

ทรงแผวทาง ถางพง ใหตรงท ทรงชวยช วถทำ สมฤทธผล

ทกกาวพอ กอปาใหม ใหปวงชน เอกถกล องคราชา เลศราชน

พ.ศ. ๒๕๑๙ หนวยงานพฒนาตนนำทงจอ

“...เจาหนาทปาไมควรจะปลกตนไมลงในใจคนเสยกอน แลวคนเหลานนกจะพากนปลกตนไมลงบนแผนดน และรกษาตนไมดวยตนเอง...”

ปญหาเรองการเสอมโทรมของทรพยากรปาไม คอสงทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ทรงใสพระทยตลอดมา

ในหลวงกบการอนรกษปา

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเปนพระมหากษตรยนกพฒนาทมสายพระเนตรอนยาวไกล

นบแตทรงขนครองสรราชสมบตจนกระทงปจจบนเปนเวลากวา 6 ทศวรรษ พระองคทรงทมเท

พระวรกายอยางมรเหนดเหนอยเพอสรางความผาสกใหแกอาณาประชาราษฎร โดยการเสดจ

พระราชดำเนนเยยมเยยนราษฎรในทกภมภาคเปนประจำทกปมไดขาด ทงนเพอทอดพระเนตร

สภาพชวตความเปนอยของพสกนกรในพนทถนทรกนดารเพอทจะไดทรงทราบถงปญหา

ความเดอดรอนทกขยากทแทจรงของราษฎร โดยเฉพาะอยางยงปญหาเรองการเสอมโทรม

ของทรพยากรปาไมซงเปนทรพยากรทสำคญตอระบบนเวศนและสงแวดลอม ซงสงผลกระทบ

ตอการดำรงชวตของมนษย ไมเฉพาะแตปญหาเรองดนและนำเทานน หากแตยงโยงใยถงปญหา

ทางสงคม เศรษฐกจ การเมอง คณธรรม และระบบนเวศน

ดวยเหตน พระองคจงทรงมพระราชดำรใหมการอนรกษและฟนฟปาเพอรกษา

สภาพแวดลอมและระบบนเวศนทงนำ ดน และปาไม เพอใหประชาชนไดมชวตความเปนอยทด

ในสภาพแวดลอมทอดมสมบรณ และสามารถพงพาตนเองได

จากพระราชดำรดงกลาวจวบจนถงวนน นำมาซงโครงการพระราชดำรทเกยวของกบการ

อนรกษปาไมมากมาย ไดแก

โครงการปาไมสาธตอาจถอไดวาเปนพระราชดำรเรมแรกเกยวกบการอนรกษปาไม

ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทจดตงขนเมอประมาณป2503-2504เมอครงทพระองค

โครงการปาไมสาธต

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงใหความสำคญ กบการสำรวจและทดลองปลกพนธพชตางๆ เพอยงประโยชนแกประชาชน

เสดจพระราชดำเนนแปรพระราชฐานไปประทบทพระราชวงไกลกงวล อำเภอหวหน จงหวด

ประจวบครขนธ ขณะทเสดจผานอำเภอทายาง จงหวดเพชรบร พระองคทอดพระเนตรเหน

ตนยางขนาดใหญจำนวนมากปลกเรยงรายสองขางทาง จงมพระราชดำรใหสงวนปายางน ไว

เปนสวนสาธารณะ แตกไมอาจดำเนนการได เนองจากมราษฎรมาทำไรทำนาในบรเวณนน

เปนจำนวนมาก พระบาทสมเดจพระเจาอยหวจงไดทรงเรมทดลองปลกตนยางนาดวยพระองคเอง

ในบรเวณพระราชวงไกลกงวล และไดทรงปลกตนยางนาในแปลงทดลองพระราชวงสวนจตรลดา

ซงตอมาไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหนำพรรณไมตางๆ ทวประเทศมาปลกในลกษณะปาไมสาธต

นอกจากนยงไดสรางพระตำหนกเรอนตนในบรเวณปาไมสาธตนนเพอทรงศกษาธรรมชาตวทยา

ปาไมดวยพระองคเองอยางใกลชดเมอป 2508

โครงการดงกลาวดำเนนการประสานงานโดยองคการทงภาครฐและเอกชน ไดแก มลนธ

โททาล (Total) และสถาบนทรพยากรชายฝง มหาวทยาลยสงขลานครนทร ประกอบดวยโครงการ

ยอย 3 โครงการ ไดแก โครงการชมชนพฒนาปาชายเลน ตำบลหวเขา อำเภอสงหนคร จงหวด

สงขลา โครงการศนยศกษาธรรมชาตปาชายเลนยะหรง อำเภอยะหรง จงหวดปตตาน โครงการ

ศกษาความเปนไปไดในการฟนฟปาชายเลน อำเภอหนองจก จงหวดปตตาน

โครงการปาพระราชทานมลนธชยพฒนา-มลนธแมฟาหลวง จงหวดสงขลาและปตตาน

โครงการหลวง

โครงการนเกดจากการทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจพระราชดำเนนเยยมเยยน

ราษฎรในภาคเหนอ พระองคทรงพบเหนการตดไมทำลายปาและความลำบากยากแคนของชาวเขา

บนดอยตางๆ จงทรงมพระราชดำรและทรงจดตงโครงการเกษตรในทสงขน เรมจาก โครงการ

พระบรมราชานเคราะหชาวเขา ในป 2515 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระราชทานพระราชทรพย

สวนพระองคซอทดนบนดอยปยเพอเปนสถานทดลองปลกพชเมองหนาว พรอมกบพระราชทานชอวา

สวนสองแสน ปตอมาไดขยายโครงการไปสดอยอางขาง ซงประสบความสำเรจ นำความกนดอยด

มาสราษฎร จากนนโครงการจงขยายตอไปสดอยตางๆ ในจงหวดเชยงใหมอก 4 ดอย ไดแก

ดอยอนทนนท สถานฯ ขนวาง ปางดะ และแมหลอด และในป 2523 กไดมการเปลยนชอโครงการ

ใหเปนการถาวรวา โครงการหลวง มผลตภณฑจำหนายในนาม ดอยคำ

ศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดำร

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชประสงคทจะใหประชาชนในชนบทมชวต

ความเปนอยทดขน และพงตนเองไดในทสด ศนยศกษาการพฒนาฯ จงทำหนาทเสมอนศนยกลาง

การเรยนรวาจะทำอยางไร จะพฒนาอยางไรจงจะไดผล ศนยการศกษาการพฒนาฯ ทำหนาท

เสมอนพพธภณฑทมชวตทถายทอดวทยาการแผนใหม และยงทำหนาทเปนศนยการวจยคนควา

ในพนท รวมทงเปนศนยกลางเผยแพรความรเกยวกบระบบพฒนาปาตามแนวพระราชดำรโดยตรง

อนไดแก ปาประเพณ ปากงชมชน ปาชมชน และปาในบาน การศกษาคนควา การทดลองและการ

สาธต ปจจบนศนยการศกษาการพฒนาฯ มอย 6 ศนยทวประเทศ ไดแก ศนยศกษาการพฒนา

เขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชดำร ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชดำร

ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชดำร ศนยศกษาการพฒนาภพาน

อนเนองมาจากพระราชดำร ศนยศกษาพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชดำร ศนยศกษา

การพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชดำร

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงใหความสนพระราชหฤทยในการงานดานการอนรกษปา

เปนอยางมาก ทงนกเพอพลกฟนความอดมสมบรณของธรรมชาตใหกลบคนมาอกครง เพอความ

กนดอยดของพสกนกรของพระองคในทกภมภาค พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไมทรงเพยงปลกปา

ลงบนผนแผนดนเทานน หากยงทรงม งหวงท จะปลกปาลงในจตใจของประชาชนดวย

ดงพระราชดำรทพระราชทานแกเจาหนาทปาไม ณ หนวยงานพฒนาตนนำทงจอ เมอปพทธศกราช

2519 ความวา

“...เจาหนาทปาไมควรจะปลกตนไมลงในใจคนเสยกอน แลวคนเหลานนกจะพากนปลก

ตนไมลงบนแผนดน และรกษาตนไมดวยตนเอง...”

การฟนฟปาตามแนวพระราชดำรของพระองค ทรงใหเรมตนจากการปลกปาในใจคนกอน

โดยเรมจากการสรางความเขาใจใหแกราษฎรเพอใหไดรบรถงประโยชนของปาและการอยรวมกบ

ปาอยางพงพาอาศยกน และสงเสรมใหราษฎรเขามามสวนรวมในการปลกปาจนกระทงสามารถ

จดตงเปนกลมอนรกษปา ชวยกนดแลรกษาปา สรางฝายชะลอความชมชน ปองกนการตดไมทำลาย

ปาและการเกดไฟปา ตลอดจนรจกนำพชปามาบรโภคใชสอยอยางเหมาะสม

ดวยพระปรชาสามารถของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในศาสตรตางๆ ทงทเกยวกบดน

นำ ปา และวศวกรรม จงกอเกดเปนแนวพระราชดำรเพอการอนรกษทรพยากรปาไมมากมาย อาท

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงรเรมวธการอนรกษปาไมดวยการใชทรพยากรธรรมชาต

ใหเกดประโยชนแกปวงชนสงสด โดยทรงแนะนำวธการปลกปาเชงผสมผสาน ทงดานเกษตร

วนศาสตร และเศรษฐกจสงคม ไวเปนมรรควธปลกปาแบบเบดเสรจ อนไดแก การปลกปา 3

อยาง ไดประโยชน 4 อยาง ดงพระราชดำรสทไดพระราชทานในพธปดการสมมนาการเกษตร

ภาคเหนอ ณ สำนกงานเกษตรภาคเหนอ จงหวดเชยงใหม วนพฤหสบดท 26 กมภาพนธ 2524

ความตอนหนงวา

การปลกปา 3 อยาง ไดประโยชน 4 อยาง

ทรงรเรมการกระจายความรแผนใหมเพอเผยแพรการพฒนาปา

ใหกวางไกลออกไป

“...เดยวนทกคนกคงเขาใจแลววา ปา ๓ อยาง นน คออะไร. แตใหเขาใจวา ปา

๓ อยาง นมประโยชน ๔ อยาง ไมใช ๓ อยาง. ปา ๓ อยาง ทบอกวาเปนไมฟน

เปนไมผล และไมสรางบานนน ความจรงไมฟนกบไมใชสอยกอนเดยวกน ไมสรางบานกบไมใชสอย

กอนเดยวกน. แตเราแบงออกไปเปนไมทำฟน ไมสรางบานเรอน รวมทงไมทำศลปหตถกรรมแลวก

ไมผล...”

การปลกปาทดแทน

พระราชดำรเพออนรกษและฟนฟปาไมดงกลาวไดดำเนนการในหลายสวนราชการ ทงกรม

ปาไมและศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดำรทกแหง โดยมการปลกไมใชสอย ไมกน

ได และไมเศรษฐกจ ซงนอกจากจะใหประโยชนดงกลาวแลว ยงมประโยชนอยางท 4 คอ อนรกษ

ดนและอนรกษตนนำลำธาร สามารถชวยเหลอประชาชนทเดอดรอนไดอยางมหาศาล

จากปญหาการตดไมทำลายปาในปจจบน ไดสงผลใหระบบนเวศนของธรรมชาตเกดความ

เสยหายอยางรนแรง จงมความจำเปนอยางยงทจะตองเพมเนอทปาไมใหมากขน ซงวธการหนง

กคอ การปลกปาทดแทนปาทสญเสยไป พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเลงเหนถงความสำคญ

ของการปลกปาทดแทน จงไดพระราชทานกระแสพระราชดำรสในคราวเสดจพระราชดำเนน

โครงการหลวงพฒนาตนนำ ทปางหนฝน ตำบลบานทบ อำเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม เมอวนท

24 มกราคม 2520 ความตอนหนงวา

พระราชดำรเพออนรกษและฟนฟปาไม ไดรบความรวมใจจากศนยศกษาการพฒนา อนเนองมาจากพระราชดำร และหนวยราชการทกแหง

“...การปลกปาทดแทนจะตองทำอยางมแผน โดยการดำเนนการไปพรอมกบการพฒนา

ชาวเขา ในการนเจาหนาทปาไม ชลประทาน และฝายเกษตรจะตองรวมกนสำรวจตนนำใน

บรเวณพนทรบผดชอบ เพอวางแผนปรบปรงตนนำและพฒนาอาชพราษฎรไดอยางถกตอง

สำหรบตนไมทปลกทดแทนปาไมทถกทำลายนน ควรใชตนไมโตเรวทมประโยชนหลายๆ ทาง

คละกนไป และควรปลกพชคลมแนวรองนำตางๆ เพอยดผวดนและใหเกบรกษาความชมชนไว

นอกจากนน จะตองสรางฝายเลกเพอหนนนำสงไปตามเหมอง ไปใชในพนทเพาะปลก ๒

ดาน ซงจะทำใหนำคอยๆ แผขยายออกไปทำความชมชนใหบรเวณนนดวย ในการนจะตอง

อธบายใหราษฎรรวา การทปรมาณนำตามแหลงนำธรรมชาตลดลงนน กเพราะมการทำลายปา

ตนนำโดยรเทาไมถงการณ...”

การปลกปาตนนำ

“...การทจะมตนนำลำธารไปชวกาลนานนน สำคญอยทการรกษาปาและปลกปาบรเวณ

ตนนำ ซงบนยอดเขาและเนนสงนน ตองมการปลกปาโดยปลกไมยนตน และปลกไมฟน

ซงไมฟนนนราษฎรสามารถตดไปใชไดแตตองมการปลกทดแทนเปนระยะ สวนไมยนตนนนจะ

ชวยใหอากาศมความชมชน เปนขนตอนหนงของระบบการใหฝนตกแบบธรรมชาต ทงยงชวย

เนองจากบรเวณตนนำของไทยในภเขาสงทางภาคเหนอของประเทศ มกประสบกบการถก

บกรกเพอทำไร ทำใหเกดการพงทลายของดนอยบอยครง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรง

ตระหนกถงปญหาดงกลาว ดงจะเหนจากเมอคราวเสดจพระราชดำเนนยงวดครบรรพต ตำบล

ลำนารายณ อำเภอชยบาดาล จงหวดลพบร เมอวนท 14 เมษายน 2520 ไดทรงกำชบกบ

ผใหญบานของตำบลลำนารายณ วา

ไมวาจะเสดจพระราชดำเนนไปทใด พระบาทสมเดจพระเจาอยหว มทรงเคยละเวนโอกาสในการใชพระราชวนจฉยเพอพจารณา

แกไขปญหาในพนทใหเกดความผาสกแกเหลาพสกนกร

ยดดนบนเขาไมใหพงทลายเมอเกดฝนตกอกดวย ซงถารกษาสภาพปาไมไวใหดแลว ทองถน

กจะมนำไวใชชวกาลนาน...”

ปาเปยก

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงตระหนกถงคณคาทมอยอยางอเนกอนนตของนำ ทรง

เลงเหนวาทกสรรพสงในสภาพแวดลอมของมนษยสามารถทจะเกอกลซงกนและกนได หากรจกนำ

ไปประยกตใชใหเปนประโยชน เฉกเชนเดยวกบพระราชดำร ปาเปยก เพอปองกนไฟไหมปา นบ

เปนมรรควธททรงคดคนขนจากหลกการทงายแสนงายแตไดผลดยง

แนวพระราชดำรปาเปยก เปนทฤษฎการอนรกษฟนฟปาไมโดยใชความชมชนเปนหลก

สำคญในการชวยใหปาเขยวสดอยตลอดเวลา ไฟปาจงเกดไดยากและเปนกลยทธในการพฒนาปาไม

โดยใชทรพยากรนำเขามาชวยสรางแนวปองกนไฟเพอปองกนไฟไหมปาในระยะยาว ดงพระราช-

ดำรสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ความตอนหนงวา

“...ใชระบบทอสงนำมาหลอเลยงบรเวณปาไมเสอมโทรมในชวงทมสภาพแหงแลงใหเกด

ความชมชนตลอดเวลา จะทำหนาทอนรกษปาไมทางออม กลาวคอ ใชเปนแนวปองกนสกด

ไฟปาอยางมประสทธภาพ เนองจากมลกษณะเปน ปาเปยก...”

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงแนะนำใหศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจาก

พระราชดำรตางๆ ทำการศกษาทดลองจนประสบผลสำเรจเปนทนาพอใจ ดงตวอยางทม

การดำเนนการในศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชดำร

วนพฤหสบด ท ๒๖ กมภาพนธ ๒๕๒๔ พธปดการสมมนาการเกษตรภาคเหนอ

ณ สำนกงานเกษตรภาคเหนอ จงหวดเชยงใหม

“...เดยวนทกคนกคงเขาใจแลววา ปา ๓ อยาง นน คออะไร . แต ให เข าใจว า ป า ๓ อย าง น มประโยชน ๔ อยาง ไมใช ๓ อยาง. “ปา ๓ อยาง“ ทบอกวาเปนไมฟน เปนไมผล และไมสรางบานนน ความจรงไมฟนกบไมใชสอยกอนเดยวกน ไมสรางบานกบไมใชสอยกอนเดยวกน. แตเราแบงออกไปเปนไมทำฟน ไมสรางบานเรอน รวมทงไมทำศลปหตถกรรมแลวกไมผล...”

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพยายามคดคน วธทจะเพมปรมาณของปาไมในประเทศไทย

ใหเพมขนอยางมนคงและถาวร โดยการใชวธการ ทเรยบงายและประหยด

การปลกปาโดยไมตองปลก

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงหวงใยในปญหาปรมาณปาไมทลดลงอยางตอเนอง

จงทรงพยายามคดคนวธทจะเพมปรมาณของปาไมในประเทศไทยใหเพมขนอยางมนคงและถาวร

โดยการใชวธการทเรยบงายและประหยด ตลอดจนเปนการสงเสรมระบบวงจรปาไมในลกษณะ

อนเปนธรรมชาตดงเดม ซงหนงในวธการนนกคอการปลกปาโดยไมตองปลก

การปลกปาโดยไมตองปลกเปนการอนรกษปาโดยอาศยระบบวงจรปาไมและการทดแทน

ตามธรรมชาตดวยการปรบสภาพแวดลอมใหเออตอการเจรญเตบโตของตนไม และควบคมไมให

มคนเขาไปตดไม หรอเหยยบยำตนไมเลกๆ เพอทวาเมอทงชวงระยะหนง พช ลกไม พรรณไมตางๆ

จะคอยๆ เจรญเตบโต และขยายพนธฟนตวขนได กลยทธในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวน

นบเปนวธทแยบยล งาย และประหยดทสด แตกลบใหผลทมคณคาอยางมหาศาล ดงพระราชดำรส

ความตอนหนงวา

จากปญหาการบกรกทำลายพนทปาชายเลนอยางตอเนองและรนแรง ประกอบกบ

การทมนษยพยายามเปลยนสภาพปาชายเลนเปนนากง นาเกลอ และแหลงอตสาหกรรม ทำให

ปาชายเลนอยในสภาพเสอมโทรม และลดลงอยางทมอาจประมาณการได

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงทราบถงปญหาดงกลาว จงไดพระราชทานพระราชดำร

แกรฐมนตรชวยวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ (นายโฆษต ปนเปยมรษฏ) ในพระราชพธ

“...ถาเลอกไดทเหมาะสมแลว กทงปานนไวตรงนน ไมตองไปทำอะไรเลย ปาจะ

เจรญเตบโตขนมา เปนปาสมบรณโดยไมตองไปปลกเลยสกตนเดยว...”

ทรงสงเสรมใหราษฎรเขามามสวนรวม ในการปลกปา จนกระทงสามารถจดตง เปนกลมอนรกษปาชวยกนดแลรกษาปา

แรกนาขวญหวานขาว บรเวณสวนจตรลดา พระราชวงดสต เมอวนท 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2534

สรปแนวพระราชดำรวา

การอนรกษและฟนฟระบบนเวศนของพนทชายฝงทะเลและอาวไทยทถกบกรกทำลาย ดวย

การปลกปาชายเลน ในลกษณะอาศยระบบนำขนนำลงในการเตบโต จะสามารถเปนแนวปองกน

ลมและปองกนการกดเซาะชายฝงทสำคญ อกทงไดใชเปนแหลงอาศยของสตวนำ ชวยสรางความ

สมดลใหธรรมชาตกลบคนสความอดมสมบรณดงเดม

ปาพร ถอเปนปาไมทบ ไมผลดใบประเภทหนง ซงเหลออยเพยงผนเดยวในภาคใตของ

ประเทศไทย เปนปาดงดบทมนำทวมขงทวบรเวณ

ครงหนง ประมาณป 2517 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เสดจพระราชดำเนนแปร

พระราชฐานไปประทบแรม ณ พระตำหนกทกษณราชนเวศน ทรงรบทราบความเดอดรอนของ

“...ปาชายเลนมประโยชนตอระบบนเวศนของพนทชายฝงทะเลและอาวไทย แต

ปจจบนปาชายเลนของประเทศไทยเรากำลงถกบกรกและถกทำลายลงไปโดยผแสวงหา

ผลประโยชนสวนตน จงควรหาทางปองกน อนรกษ และขยายพนธเพมขน โดยเฉพาะ

ตนโกงกางเปนไมชายเลนทแปลกและขยายพนธคอนขางยาก เพราะตองอาศยระบบนำขน

นำลงในการเตบโตดวย จงขอใหสวนราชการทเกยวของ คอ กรมปาไม กรมประมง

กรมชลประทาน และกรมอทกศาสตร รวมกนหาพนททเหมาะสมในการทดลองขยายพนธ

โกงกางและปลกสรางปาชายเลนกนตอไป...”

การอนรกษและพฒนาปาพร

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเลงเหนวา

ทกสรรพสงสามารถทจะเกอกลกนและกนได

หากรจกนำไปประยกตใชใหเปนประโยชน

ราษฎรทนนวามนำไหลบาลงมาทวมพร เขาไรนาเสยหาย จงไดพระราชทานพระราชดำรใหรวมมอ

กนระบายนำออกจากพรธรรมชาตทงหลาย เพอใหเกษตรกรไดรบประโยชนสงสด และในการ

ระบายนำออกจากพรครงนนเอง ทำใหทรงพบวามสภาพดนเปรยวเกดขน จงทรงพระกรณา

โปรดเกลาฯ ใหหนวยงานทเกยวของทำการศกษาเรองดงกลาวอยางจรงจง นำไปสการจดตงศนยวจย

และศกษาธรรมชาตปาพรสรนธรขน เพอใหประชาชนไดเขาไปศกษาคนควาเกยวกบธรรมชาตและ

สภาพแวดลอมของปาพรอยางครบถวนสมบรณ

ในคราวทพระองคเสดจพระราชดำเนนไปทอดพระเนตรโครงการพฒนาลมแมนำบางนรา

อนเนองมาจากพระราชดำร เมอวนท 11 ตลาคม 2535 พระองคไดพระราชทานพระราชดำร

เกยวกบการพฒนาปาพร ความตอนหนงวา

“...ควรกอสรางและปรบปรงระบบรบนำเปรยวทไหลออกจากพรใหไปลงระบบระบายนำ

ของโครงการมโนะ เพอระบายนำเปรยวทงหมดไปลงคลองปยทางดานทายประตระบายนำปย

รวมทงวางโครงการกอสรางระบบระบายนำเปรยวจากพรกาบแดงไปลงทะเล และสงเสรมการ

ปลกปาในบรเวณพรเพอรกษาพนทขอบไมใหถกทำลาย...”

จากแนวพระราชดำรตางๆ ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทสะทอนถงความหวงใย

ในเหลาพสกนกรและผนปาของเมองไทย ไดกอกำเนดโครงการอนรกษและฟนฟปาไมขนมากมาย

เสมอนกระจกเงาทสองใหเหนถงความจงรกภกดของปวงชนชาวไทยทสนองตอบพระเมตตา

อยางไมเสอมคลาย แตผนปายอมไมอาจอยรอดไดดวยด หากไรซงความผกพนและการทำนบำรง

อยางตอเนองของผทใหกำเนดทรพยในดนนน ตอเมอความรสกนเขาถงใจของผปลกปาเมอใด

แมนปลกตนไมเพยงหนงตน กยอมนบวาไดดำเนนรอยตามแนวพระราชดำรอยางสมบรณยงแลว

๘๔ พรรณไม ถวายในหลวง 22

กอนจะมาเปน

การอนรกษและฟนฟปาคอหนงในพระราชดำรของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทมตอแผนดนไทยนบตงแต

ตนรชกาลสบเนองจากการทไดเสดจพระราชดำเนนออก

เยยมเยยนราษฎรทวทกภมภาคภายหลงเสดจขนครองราชย

ได ไมนานและไดทอดพระเนตรเหนถงสภาพปาไมท

ทรดโทรมและถกทำลายในทตางๆมากมายจากการใช

ทรพยากรปาไมโดยไมมแผนการจดการทดซงไมเพยงสง

ผลกระทบตอการสญเสยเฉพาะปาไมแตยงกระทบถงระบบ

นเวศนทงในเรองความหลากหลายทางชวภาพและจำนวน

สตวปาทลดลงไปจนถงประชาชนทอาศยปาเปนททำกน

นอกจากนยงกอใหเกดความแปรปรวนทางดานภมอากาศ

ทำใหฝนไมตกตามฤดกาลเกดภยแลงและอทกภยสราง

ความเสยหายใหแกพสกนกรและเศรษฐกจของประเทศได

อยางมหาศาล

ซงหากจะวดจำนวนความสญเสยของพนทปาทเกด

ขนในรอบ100ปทผานมาเปนตวเลขแบบงายๆแลว

เทากบวาจากเดมทประเทศไทยเคยมพนทปาถง230ลานไร

หรอประมาณรอยละ72ของพนททงหมดแตไดถกนำมา

ใช ไปเปนจำนวนมากอนเปนผลพวงจากแผนพฒนา

เศรษฐกจแหงชาตและจากจำนวนประชากรทเพมมากขน

จนปจจบนเหลออยเพยงไมถงรอยละ20ซงความสำคญ

ของการสญเสยทเกดขนนไดเปนทตระหนกดในพระราช-

หฤทยของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวจงไดทรงรเรม

หลากหลายโครงการในพระราชดำรเพอฟนฟและอนรกษ

ผนปาเพอรกษาไวซงสภาพแวดลอมและระบบนเวศนทงนำ

ดนและปาไม เพอใหพสกนกรของพระองค ไดมชวต

ความเปนอยทดในสภาพแวดลอมทอดมสมบรณและ

สามารถพงพาตนเองไดสบไป

พรรณไมถนเดยวและพรรณไมหายาก ควรคาแกการอนรกษเพอลกหลานไทย

พรรณไมทรวบรวมมาไวในหนงสอเลมนสวนใหญ

เปนพชหายาก (rare) และพชถนเดยว (endemic plant)

ซงบางครงกเรยกวาพชเฉพาะถนอนมความหมายถง พช

ชนดทพบขนแพรพนธตามธรรมชาตในบรเวณภมศาสตร

เขตใดเขตหนงของโลกทมแนวเขตคอนขางจำกด และ

เปนพนททมลกษณะจำกดทางระบบนเวศน เชน เปน

เกาะโดดเดยวกลางทะเลหรอมหาสมทร ยอดเขาและ

หนาผาภเขาหนปน แองพร ฯลฯ ถนทอยดงกลาวมสภาพ

จำกดของสงแวดลอมหรอมสภาพดนฟาอากาศเฉพาะแหลง

(microclimate) ซงพชถนเดยวของไทยหลายชนดพบขน

เฉพาะบนภเขาหนปนหรอดนทสลายมาจากหนปน และ

จากการประเมนจำนวนพชถนเดยวของไทยในเบองตน

พบวามนอยมากเมอเปรยบเทยบกนกบพชถนเดยวของ

ประเทศใกลเคยง ถงแมวาประเทศไทยมความหลากหลาย

ของชนดพนธพชอย ในลำดบสงกตาม เพราะทตงของ

ประเทศไทยอยตรงบรเวณรอยตอของเขตพฤกษภมศาสตร

ถง 3 ภมภาคดวยกน ไดแกภมภาคอนเดย-พมา (Indo-

Burmese) ภมภาคอนโดจน (Indo-Chinese) และภมภาค

มาเลเซย (Malaysian) แตจำนวนชนดพชถนเดยวของเรา

กลบคอนขางตำ เนองจากพนธพชสวนใหญกระจายพนธ

มาจากประเทศใกลเคยงของทงสามภมภาคนนเอง

สวนพชหายาก (rare) นน ไดแกพชทมจำนวนนอย

แตสวนใหญยงไมอยในสถานภาพใกลสญพนธ แตมความ

เสยงตอการเปนพชใกลสญพนธไดในอนาคต หากวาปจจย

ตางๆ ทเปนสาเหตททำใหจำนวนประชากรพชลดลงยงคง

ดำเนนอย พชถนเดยวสวนใหญของไทยจดวาเปนพช

หายาก ยกเวนเพยงไมกชนดทมขนกระจายพนธตาม

ธรรมชาตอยมากมาย ดงนนจงยงทวคาควรแกการรกษา

และฟนฟขยายจำนวนออกไปใหมมากยงขน เพอเปนสมบต

แกแผนดนและลกหลานไทยสบตอไป

กอนจะมาเปน ๘๔ พรรณไม ถวายในหลวง 25

ในแตละภาคของประเทศไทย ลวนแลวแตมสภาพภมอากาศ แหลงพนธกรรมของสตวปาใหญหลายชนด

และระบบนเวศนแตกตางกนไป ซงเปนตวกำหนดลกษณะของธรณ พรรณไมทเจรญเตบโตในแหลงนนๆ พรรณไม

หายากและไมถนเดยวททง 84 ชนดไดรบการคดสรรมานำเสนอในหนงสอเลมน มเขตการกระจายพนธตามลกษณะปา

จำแนกไดตามภาคดงตอไปน

ความพเศษของปาในภาคเหนออยตรงทมความ

สำคญในฐานะเปนตนนำลำธารซงอยบนภ เขาสง

มอากาศหนาวเยน หากเปนภเขาทมความสงตำกวา

ระดบ 1,000 ม. จะถกจดวาเปนปาดบชน ซงพรรณไม

ทขนในปาประเภทนไดแก กระเจาะ คำมอกหลวง จำป-

รชน เปนตน และหากอยบนภเขาทมความสงมากกวา

นนจะเรยกวาเปนปาดบเขา ซงพรรณไมทจะพบไดตาม

ปาลกษณะนรวมถง จำปชาง ชมพภคา กหลาบขาว-

เชยงดาว เปนตน

สงททำใหปาไมทางภาคใตมความโดดเดนไม

เหมอนท ไหน คอเปนคาบสมทรทยนออกไปในทะเล

และมปาบนภเขาและพนทราบลมสลบกนไป ดงนน

พชทสามารถพบไดในปาลกษณะนจะเปนพชทชอบ

ความชนสงและหากขนอยบนภเขาเตยๆ ใกลทะเลกจะ

เพมคณลกษณะทนลมทะเลไดดขนมาอกหนงอยาง เชน

ตนพดภเกต รกนา โมกเขา เปนตน ซงหลายๆ พรรณไม

เชน จำลา พรหมขาว เลงเกง กจดวาเปนพรรณไม

ภาคใตทเสยงตอการสญพนธอกดวย

ลกษณะปาไมในเมองไทย

ภาคเหนอ

ภาคใต

กอนจะมาเปน ๘๔ พรรณไม ถวายในหลวง 27

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ลกษณะผนปาของภาคอสานนบางแหงเปนภเขา

หนทรายทสงมากกวา 1,000 ม. เชน ภกระดง ภหลวง

บนยอดเขามอากาศหนาวเยนและมความชนสง จงม

สภาพเปนปาดบเขา ซงพบพรรณไมหายาก อาท

กวมแดง จำปศรเมองไทย จำปหน สวนภเขาหนทราย

ทมความสงตำลงมา จะมอากาศรอนจดและมความชนตำ

จ งมสภาพเปนปา เต งร ง จะพบพรรณไมจำพวก

กระมอบ หมกมอ หากมความชนมากขนกจะมสภาพ

เปนปาดบแลง ซงมพรรณไมจำพวก พะยง ฝาง มะปวน

ภาคตะวนออก ปาในภาคนมคณลกษณะเฉพาะตวตรงทเปน

ปาดบชนบนเขาทมความสงไมเกน 1,000 ม. และมปา

ชายเลนตามแนวชายฝงเปนหยอมๆ ซงพรรณไมทจะ

พบไดในแถบนคอ กะหนาย พงทะลาย พนจำ เปนตน

ภาคตะวนตกและภาคกลาง ภาคกลางนนมผนปาบนทราบลม และหากม

พรรณไม ใดท ข นบนภ เขาก จะมความส งไม เกน

100-200 ม. ปาบางแหงเปนพนทนำทวมขง ซงพรรณไม

ทชอบสภาพปาเชนนไดแก จำปสรนธร สวนชายแดน

ดานตะวนตกทตดฝงประเทศพมาจะเปนภเขาหนปน

ทสามารถพบพรรณไมจำพวก จนนำ โกงกางนำจด

กลาย และมหาพรหม เปนไมประจำถน

สถานการณการอนรกษปาไมไทยโดยรวม ณ ปจจบน ความจรงทเราตองยอมรบคอ ปาไมในเมองไทยของเราคอหนง

ในปาเขตรอนบนโลกใบนทระบบนเวศนถกคกคามมากทสด พนทปาของ

เราลดลงอยางรวดเรวจาก 53.3% เหลอเพยง 24% ในชวงเวลา 44 ป

และถงแมวารฐบาลไทยจะไดยกเลกการใหสมปทานการทำไมทงหมด

ตงแตป 2532 หลงเกดเหตการณอทกภยและภเขาถลมอนนาสลดใจท

จงหวดนครศรธรรมราชกตาม แตกเปนเพยงการชวยชะลอการลดลงของ

ปาไมในระยะสนๆ เทานน

วธกอบกผนปาของเราซงเหนไดอยางเปนรปธรรมในปจจบนคอ นอกจากจะตองพยายามปลกตนไมเพอเพม

พนทปาใหมากขนแลว ยงตองเรงจดหาขอมลเบองตนของพรรณพชพนเมองใหเสรจสมบรณทสดอกดวย เพราะจะ

ทำใหเราไดรบรถงลกษณะของพชและเขตการกระจายพนธในสภาพปาตางๆ รวมไปถงจำนวนประชากรและสถานะ

ของพช ไมวาจะเปนพชหายากหรอพชถนเดยว อนจะแปรมาเปนขอมลพนฐานในการจดการทรพยากรพชของ

ประเทศไทยดวยความเขาใจและถกตองมากยงขน ซงผลดจากความเขาใจทได จะเหนไดวาในปจจบนน เราไมเนน

ไปทการปลกไมเศรษฐกจเชงเดยวซงไมวาจะเปนพรรณไมพนเมอง เชน ไมสก ไมสน หรอพรรณไมตางประเทศ

เชน ยคาลปตส ทแมจะชวยเพมพนทสเขยวไดจรง แตหาไดมอบประโยชนในเชงการอนรกษความหลากหลาย

ทางชวภาพไดมากเทาทจำเปนไม เนองจากปาไมลกษณะนมความหลากหลายของชนดพรรณไมตำ ทำใหสตวทจะ

เขามาใชประโยชนในพนทมไดเพยงไมกชนด หนงสอเลมนจงมงใหขอมลเพอสรางแนวทางการเพมพนทปา

อยางมคณภาพ ทไมไดมงหวงเพอเพมพนททมตนไมปกคลม แตจะตองฟนฟระบบนเวศนทงระบบไปพรอมๆ กน

และทสำคญคอ ใหขอสงเกตในการคดเลอกพรรณไมทปลก ใหมความหลากหลายและสอดคลองกนกบ

ดนฟาอากาศในทองถนนนดวย

แนวความคดของการปลกปาดวยความเขาใจใน

ลกษณะของพรรณไมทองถนน ไดรบการพสจนแลววาได

ผลดจากตวอยางในโครงการฟนฟพนทปาบานแมสาใหม

ในอทยานแหงชาตดอยสเทพ-ปย จงหวดเชยงใหม ท ได

รวมมอกบหนวยวจยการฟนฟปา มหาวทยาลยเชยงใหม

ในการพลกฟนปาตนนำเหนอปาในหมบานจากพนทไรเกาทเคย

ทำการเกษตรใหกลบมาเปนปาสมบรณไดในเวลาเพยง 5-6 ป

ดวยการปลก “พรรณไมโครงสราง” ซงกคอพรรณไม

ทองถนของภาคเหนอ เพยง 20-30 ชนด ทไดรบการคดเลอก

แลวว า เปนพรรณไมประจำทองถน ซ งจะกอให เกด

คณลกษณะพเศษทจะทำใหเกดการฟนตวของปาไดเรวขน

เพราะจะสามารถเพาะและขยายพนธไดงาย เตบโตไดดและ

เรว จากวนทเรมปลกจนถงปจจบน แปลงฟนฟปาดงกลาวม

พรรณไมขยายขนมากกวา 90 ชนด พรอมๆ กบการ

กลบมาของความหลากหลายทางชวภาพตางๆ เชน นก

ทพบในพนทมมากถง 87 ชนด และมสตวปาจำพวกอเหน

หมปา ชะมดเขามาในพนทอกดวย

การอนรกษทรพยากรพชถนเดยวและพชหายาก

ของแตละทองถนอยางสอดคลองกบธรรมชาตของปาใน

พนทนนๆ จงมความจำเปนอยางยง เพอเกบรกษาพรรณไม

และพชทหายากและใกลจะสญพนธ แตอาจมศกยภาพใน

เชงเศรษฐกจในอนาคต และเกบรกษาประชากรพชทม

คณลกษณะพเศษสำหรบการปรบปรงพฒนาตอไปใน

อนาคต แตไมวาจะเพอเหตผลใดกตาม คณอนนตของผนปา

ยอมไมเคยเสอมสลาย มแตจะทวประโยชนและการปกปอง

ผคนใหอยอยางรมเยนเปนสขตามวนและเวลาทเพมขน

ดจเดยวกบนำพระทยแหงองคพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ท ไดรนรดใหความผาสกแกท งผนปาและราษฎรของ

พระองคมาอยางยาวนาน นบเปนพระมหากรณาธคณท

คนไทยผรบสนองพระราชดำรในการผดงรกษาปาไมทกคน

ตองจดจำและดำเนนรอยตามพระปณธานอนดงามนสบตอไป

ชวกาลนาน

อากาศหนาวเยนและไมดอกสสนงดงามแปลกตาในปา บนภสงทชมชน คอเอกลกษณของปาภาคเหนอ ของประเทศไทย และเปนถนกำเนดของพรรณไมหายาก หลากชนดทผลบานเมอใดกละลานตาเมอนน

กระเจาะ Millettia kangensis Craib ชออน ขะเจาะ ขะเจาะนำ

ทามกลางความหลากหลายของปาเบญจพรรณ

ทางภาคเหนอตอนบนของประเทศ ยงมพรรณไม

ชนดหนงทชอบขนอยบรเวณรมลำธาร ออกดอกสชมพ

อมมวงสดใสในชวงปลายฤดหนาว และสะพรงบานอวดชอ

ดอกอนงดงามละลานตาไปจนถงเดอนเมษายน นามวา

กระเจาะ ไมปาหายากตดอนดบตนๆ ชนดหนงของ

เมองไทย ซงในปจจบนไดรบการพฒนาใหเปลยนฐานะ

เปนไมประดบปลกตามรสอรตและสวนสาธารณะ

เนองจากเปนพรรณไมทมลำตนและทรงพมทสวยงาม

ไมแพไมประดบชนดอน

กระเจาะเปนพรรณไมทอยในวงศถว มการสำรวจ

พบครงแรกโดยหมอคาร นกพฤกษศาสตรชาวไอรช

ซงเขามาทำงานสำรวจพรรณไม ในเมองไทยสมย

รชกาลท 6 ทลำนำแมกลาง อำเภอจอมทอง จงหวด

เชยงใหม ทระดบความสง 300 ม. คำระบชนดของ

พรรณไมชนดน จ งต งขนตามสถานทท คนพบวา

kangensis อนหมายถง “พบทกาง” ซงออกเสยงเพยน

มาจากคำวา “กลาง” หรอลำนำแมกลางนนเอง

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดกลางสง 15-18 ม. แตอาจ

สงไดถง 20 ม. เรอนยอดคอนขางกลมหรอทรง

กระบอก เปลอกสเทา เรยบ หรอแตกเปนสะเกดเลกๆ

กระพสขาวอมนำตาล แกนสนำตาลดำ

ใบ ใบออนและยอดออนมขนนมคลายไหม ใบ

ประกอบแบบขนนกปลายค เรยงสลบ ยาว 20-30 ซม.

ใบยอย 7-9 ใบ ใบแกมขนทงสองดาน ชอดอกแยกแขนง

ดอก ออกดอกเปนชอ สชมพอมมวง ยาว 2-2.5

ซม. กลบดอกดานนอกมขนยาวเปนมน

ผล เปนฝกแบน กวาง 1.5 ซม. ยาว 5-6 ซม.

เมลด แบน กลมมน สนำตาลเขม กวางและยาว

1-1.2 ซม.

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด ควรสงเสรมใหม

การนำไปปลกรมลำธารแตละพนทในภาคเหนอ เพอ

เปนการอนรกษและใชประโยชน

ดวยวสยทกำเนดอยรมแมนำลำธาร ชาวบานจง

เรยกพรรณไมชนดนอกช อหน งว า “ขะเจาะนำ”

กระเจาะเปนพรรณไมทเจรญเตบโตไดคอนขางรวดเรว

เพราะอาศยอย ในบรเวณทชนแฉะ และความชนสง

เวลาทกระเจาะผลดอกและตดฝก ฝกแกจะแตกออก

แลวทงเมลดรวงลงสลำธาร ปลอยใหสายนำพดพา

เมลดไปขนอยตามรมลำธารทอยตำลงมา กลายเปนพช

ทสรางสสนอนสวยงามไดตลอดลำนำ

ดานประโยชนของกระเจาะ ชาวบานทองอาศยอย

กบปา รจกนำเปลอกของกระเจาะมาใชยอมผากนเปน

เวลานานแลว เปลอกของกระเจาะยงมสรรพคณเปน

สมนไพร นำมาเขายาแกซางตามตำรบยาพนบาน

อกดวย ในปจจบนไดมการสงเสรมใหปลกกระเจาะเปน

ไมประดบในหลายพนท และเชอกนวา ในอกไมชา ไมปา

เมองเหนอทเคยซอนตวอยตามขนเขาอยางกระเจาะน

จะอวดโฉมใหคนไทยไดเหนกนอยางแพรหลาย

ออกดอกเปนชอ สชมพอมมวง

กาสะลองคำ Radermachera ignea (Kurz) Steenis ชออน กาก สำเภาหลามตน จางจด สะเภา ออยชาง ปบทอง

กาสะลองคำ หรอปบทอง เปนพรรณไมพระราชทาน

เพอปลกเปนไมมงคลของจงหวดเชยงราย และเปน

พรรณไมประจำมหาวทยาลยสองแหง คอ มหาวทยาลย

ร า ชภ ฏ เ ช ย ง ร าย เ ร ย ก ว า ก าสะลองค ำ และ

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ซงเรยกอกชอหนง คอ

ปบทอง

กาสะลองคำ เปนพรรณไมในวงศ Bignoniaceae

ขนตามธรรมชาตบนเทอกเขาหนปนทคอนขางชนทาง

ภาคเหนอ สวนในตางประเทศ พบตงแตพมาตอนใต

เรอยไปถงเกาะไหหลำในประเทศสาธารณรฐประชาชนจน

ลกษณะเดนอยางหน งของกาสะลองคำ คอเปน

พรรณไมเบกนำเพอเพมความชมชนใหแกพนท จง

สามารถปลกไดในพนททคอนขางแหงแลงหรอพนท

ซงปลกพรรณไมอนๆ ไมคอยเจรญเตบโต เมอตน

กาสะลองคำเจรญเตบโตไดประมาณ 1-2 ป กไมมความ

จำเปนทจะตองรดนำเพมเตม อาศยเพยงนำตาม

ธรรมชาตกเพยงพอในการเจรญเตบโต ปจจบนจงมคน

ใหความสนใจนำมาปลกขยายพนธมากขน โดยสามารถ

ปลกเปนไมประดบตามอาคารบานเรอน สถานท

ราชการ รมถนน รมสระนำ และเปนไมสมนไพรไวใช

ในชวตประจำวนของผคนในชนบท

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดเลกถงขนาดกลาง ผลดใบ

สง 6-20 ม. เรอนยอดรปไขแคบโปรง ลำตนเปลาตรง

ตามลำตนและกงกานจะมชองหายใจกระจายอย

เปลอกตนเรยบสเทา เรอนยอดทบแผกวางเปนพมกลม

ใบ ประกอบแบบขนนก 2 ชน ออกตรงขามกน

ใบยอย 2-5 ค แผนใบรปรแกมรปใบหอกถงรปไขแกม

รปใบหอก หรอขอบขนานแกมรปใบหอก กวาง 2-5

ซม. ยาว 5-12 ซม. ปลายแหลมเปนตง โคนใบสอบ

แหลม ขอบใบเรยบ

ดอก สเหลองอมสม หรอสสม ออกดอกเปนชอ

ตามกงและลำตน ชอละ 5-10 ดอก ทยอยบาน โคน

กลบดอกเชอมกนเปนหลอด ยาว 4-7 ซม. ปลายเปน

แฉกสนๆ 5 แฉก

ผล เปนฝก ยาว 26-40 ซม. ไมมขนปกคลม

เมอแกจะแตกเปน 2 ซก และบดงอ ภายในฝกมเมลด

ขนาด 2-13 มม.

เมลด แบน มปกเปนเยอบางๆ สขาว

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด ตอนกง และปกชำกง

การใชประโยชนดานสมนไพรจากตนกาสะลองคำ

สามารถนำไปเปนสมนไพรไดตงแตสวนลำตน โดย

นำไปผสมกบสมนไพรอนๆ ฝนนำกนแกซาง เปลอกตน

ยงสามารถตมนำดมแกทองเสย ใบตำคนนำทาหรอ

พอกใชรกษาแผลสด แผลถลอก และหามเลอดไดด

ใครทอยากชนชมความงามของดอกกาสะลองคำ

สามารถหาชมไดตามปาเขาหนปนในภาคเหนอชวงเดอน

มกราคมถงเมษายน จะทยอยเหนความงามในแตละ

ชวงตงแตผลดใบ แลวผลดอกตามมา สวนผตองการ

เหนกาสะลองคำปลกเปนแถวเปนแนว เปนระเบยบ

สวยงาม ออกดอกสเหลองสมพรเตมตน กระจายเตม

ทวพนทกจะตองเขาไปเยอนมหาวทยาลยราชภฏ

เชยงราย ในจงหวดเชยงราย หรอมหาวทยาลย

เทคโนโลยสรนาร ในจงหวดนครราชสมาในชวงท

กาสะลองคำบาน สวนผทตองการปลกไวชนชมเปนการ

สวนตว กสามารถปลกใหเจรญเตบโตสวยงามไดไม

ยากนก ซงมเทคนคพเศษเปนเคลดลบกคอ จะตองปลก

กลางแจงใหมระยะหางจากตนไมอนอยางนอย 5 ม.

จะตองปกหลกผกยดใหลำตนตงตรง และคอยตดแตง

กงใหแตกออกรอบลำตนในลกษณะมสมดล มฉะนนตน

กาสะลองคำจะมกงยาวมากแลวฉกหก หรอมลำตน

เอยงแลวลมไมสวยงาม

ดอกสเหลองอมสม หรอสสม ออกดอกเปนชอตามกงและลำตน

กหลาบขาวเชยงดาว Rhododendron ludwigianum Hoss. ชออน คำขาว

ธรรมชาตนนชางเสกสรรปนแตง และกอกำเนด

ความงามอนนาอศจรรยอยเสมอ ใครเลยจะคดวาบน

ยอดเขาหนปนทแหงแลงและแทบจะหาชนดนไมไดเลย

อยางยอดดอยเชยงดาว ในจงหวดเชยงใหม กลบเปน

แหลงกำเนดของกหลาบปาทงดงามทสดชนดหนง ท

ชาวดอยเรยกขานกนวา คำขาว หรอ กหลาบขาว

เชยงดาว ซงเปนกหลาบปาชนดทหายากทสดและมดอก

ขนาดใหญทสดของไทย

กหลาบขาวเชยงดาวนบ เปนกหลาบป าท ม

คณสมบตทรหดอดทน ดวยถอกำเนดบนยอดเขาหนปน

ทแหงแลงบนทโลงตามหนาผาหรอตามซอกหนทมชน

อนทรยวตถทบถม อกทงยงตองทนตอความรอนแรง

ของแสงอาทตยและกระแสลมทผนผวนอยทกเมอ

เชอวน กระนนกตาม ธรรมชาตก ไดสรรคสรางให

กหลาบขาวเชยงดาวเปนดอกไมทสวยงามราวกบ

ดอกไมแหงสรวงสวรรค ซงถอกำเนดอยบนยอดเขา

ทสง “เพยงดาว” แตงแตมความสดชนมชวตชวา

ใหแกขนเขา รอการมาเยอนของผเดนทาง

ก หลาบขาว เช ย งดาว เป นพรรณไม ในวงศ

Ericaceae ในสกลกหลาบปา (Rhododendron) เชน

เดยวกบกหลาบพนป มลกษณะเปนไมพมไมผลดใบ

ลำตนแตกกงมาก กหลาบขาวเชยงดาวจดเปนพช

ถนเดยวของไทย พบเฉพาะทเขาหนปนดอยเชยงดาว

ทระดบความสง 1,800-2,190 ม. ปจจบนอยในสภาพ

ใกลสญพนธจงควรชวยกนอนรกษ ไว ในถนกำเนดเดม

เกสรสเหลอง

กลบดอก 5 กลบ คอนขางกลม

ใบ เปนใบเดยว เรยงเวยนเปนกลมตามปลายกง

รปรแกมรปไขกลบ ยาว 3-8 ซม. ปลายใบแหลมหรอ

มนเปนตงสน ดานบนใบสเขยวเขมเปนมน ดานลาง

มเกลดสนำตาล

ดอก ออกเปนชอตามปลายกงชอละ 2-3 ดอก

ดอกตมสขาวอมชมพ เมอบานมกลบดอก 5 กลบ คอน

ขางกลม มขนาดเสนผาศนยกลาง 8-13 ซม. ออกดอก

ระหวางเดอนมนาคมถงพฤษภาคม

ผล แบบผลแหงแตก รปทรงกระบอกยาว 2-3

ซม. ผวแหงแขง เปนตมขรขระ มเกลดปกคลม แกจด

แตกเปน 5-6 เสยง

เมลด ขนาดเลก มจำนวนมาก รปรางแบน มปก

บางใสลอมรอบ

การขยายพนธ ขยายพนธตามธรรมชาตโดยการงอกจากเมลด

ดวยการประชาสมพนธ ใหเปนพรรณไมสงเสรมการ

ทองเทยวรวมทงตองชวยกนปกปกรกษา ดวยการปองกน

ไฟไหม ปองกนการบกรกทำลาย และปองกนการ

ชะลางจากนำฝน รวมทงชวยกนขยายพนธใหมจำนวน

ตนเพมมากขนบนพนทระดบสงอนๆ ของดอยเชยงดาว

ดวยการเกบผลแก แลวนำเมลดไปโรยในพนทเหมาะสม

เพอใหเมลดงอกตามธรรมชาต กลายเปนกหลาบแสนสวย

แหงดอยเชยงดาว

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมพม หรอไมพมองอาศย สง 1.5-3 ม.

ตามลำตนและกงคดงอ แตกกงขนาดเลกจำนวนมาก

ทรงพมกลมแนนและเตย

กหลาบพนป เปนพรรณไมในวงศ Ericaceae

ซงไมเกยวของกบกหลาบทเรารจกกนซงอย ในวงศ

Rosaceae กหลาบพนปเปนพรรณไมในสกลกหลาบปา

Rhododendron ซงหากมองดเผนๆ คลายพมกหลาบ

คนจงนยมเรยกกนวากหลาบปา คำวา Rhododendron

มาจากภาษากรก คอ rhodo ซงแปลวากหลาบ และ

dendron ซงแปลวา ตนไม สวนทเรยกกหลาบปาชนดน

วากหลาบพนปนนเปนเพราะลำตนมมอสปกคลมจนด

คลายมอายเปนพนป

กหลาบพนป Rhododendron arboreum Sm. subsp. delavayi (Franch.) Chamb. ชออน คำแดง

ในชวงฤดหนาว บรรดากหลาบปาทแฝงพมอยตาม

ยอดดอยสงทางภาคเหนอ จะพากนแยมกลบบานเพอ

เผยใหเหนความงดงามทธรรมชาตสรางสรรคไวอยาง

นาอศจรรย โดยเฉพาะกหลาบปาสแดงสดทชาวดอย

เรยกขานวา “กหลาบพนป” จะพรอมใจกนออกดอกสแดง

เจดจาสวยงามเพมสสนใหแกพงไพร ดงดดนกทองเทยว

ผหลงใหลธรรมชาตใหดนดนเดนทางมาเยยมชม

แมจะตองบกปาฝาดงขนมาจนถงยอดดอย

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดเลก สง 1-3 ม. เปลอกตน

สนำตาลอมแดงเขม หลดออกเปนแผนได

ใบ เปนใบเดยวเรยงสลบ รปขอบขนานหรอ

รปใบหอก ยาว 7-15.5 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบเรยว

สอบหรอมน แผนใบดานลางมเกลดขยและขนสขาวเทา

อมสนำตาลเหลอง หนาแนน

ดอก สแดงออกเปนชอแนนเปนกระจกตาม

ปลายกง ม 10-20 ดอก กลบเลยงและกลบดอก

มจำนวนอยางละ 5 กลบ กลบดอกตดเปนหลอดคลาย

รประฆง ปลายแยกเปนแฉกเกอบกลม

ผล แบบแคปซล รปทรงกระบอก ยาว 1.5-3 ซม.

เมลด ขนาดเลกจำนวนมาก มปกบางใสลอมรอบ

การขยายพนธ

ขยายพนธโดยการเพาะเมลด ควรสงเสรมให

ปลกในพนทอนรกษในระดบสง ตามอทยานแหงชาต

เขตรกษาพนธสตวปา หนวยพฒนาตนนำ เนองจากเปน

พรรณไมทตองการอากาศหนาวเยน

กหลาบพนปเปนไมตนขนาดเลกทมลำตนและกงกาน

คดงอเพราะอทธพลของแรงลม เนองจากพรรณไมชนดน

ขนอยบนพนทชมชน สนเขา หรอหนาผา ทระดบความ

สง 1,600-2,500 ม. ในปาดบเขาทางภาคเหนอ เชน

อทยานแหงชาตดอยอนทนนท จงหวดเชยงใหม และ

อทยานแหงชาตขนแจ จงหวดเชยงราย ในตางประเทศ

พบไดทเนปาล ภฏาน พมา และจนในมณฑลยนนาน

และกยโจว

กหลาบพนปถอเปนราชนแหงเทอกเขาหมาลย

ชาวเนปาลยกยองใหดอกไมชนดนเปนดอกไมประจำ

ชาต ซงผกพนอยกบวถชวตของชาวหมาลยมาอยางชานาน

ชาวเนปาลนยมนำไมชนดนมาทำเชอฟนสำหรบหงตม

อาหารและสรางความอบอนภายในทพกอาศย

สำหรบบานเรา กหลาบพนปถอเปนพรรณไมหายาก

ทมการใชประโยชนคอนขางนอย จงควรสงเสรมใหม

การปลกอยางกวางขวางในพนทอนรกษระดบสงตาม

อทยานแหงชาตตางๆ เพอใหเปนแหลงทองเทยวท

สำคญประจำภมภาค

ดอกออกเปนชอแนน เปนกระจกตามปลายกง

ม 10-20 ดอก

ขมนตน Mahonia duclouxiana Gagnep. ชอพอง Mahonia siamensis Takeda ex Craib ชออน –

ในแงพรรณไมสมนไพรทมการใชกนอยางกวางขวางมา

ตงแตครงอดต อกทงยงปรากฏอยในภาพถายฝพระหตถ

ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทชอ “เทพธดาขมนตน”

ซงเปนภาพทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยาม-

บรมราชกมาร ทรงแยมพระสรวลอยทามกลางดอก

ขมนตนทชชอเหลองอรามอยางพระเกษมสำราญ

ขมนตนเปนพรรณไมทแตกแตก งยาวหรอท

เรยกวากงกระโดง จงมองเหนเปนพมโปรง ตามลำตน

มเปลอกแตกเปนรองลก อนบงบอกไดวาเปนพช

พนเมองททนแลงทนลมหนาวไดอยางทรหด สวนใบ

มลกษณะหนาและแขง ปลายใบมหนามแหลม ซงแสดง

ถงการปรบตวใหอยรอดไดในภมประเทศและสภาพ

อากาศททารณ และเพอปกปองตนเองจากสตวปาพวก

กระตาย รวมทงสตวเลยงจำพวกแพะและววของชาวไทย

ภเขาไมใหมากดกนหรอทำลายตนใหเสยหาย

ขมนตนเปนพรรณไมทออกดอกสเหลองสดใส

ดอกอนบอบบางทยอยบานทงชอ แตเพยงแควนเดยวก

รวงโรย สงกลนหอมออนๆ ในเวลากลางวน และหอมแรง

ในชวงพลบคำ ในฤดหนาวทอากาศเยนสดชน ขมนตน

จะชชอไสวหยอกลอลมหนาวทพดผานมาในชวงเดอน

มกราคมไปจนถงเดอนมนาคม

กอนหนาน ขมนตน เปนพรรณไมท ไดรบการ

กลาวขวญในฐานะทเปนพรรณไมถนเดยวของไทย ดงท

ไดเคยมการตงชอระบชนดของพรรณไมนวา siamensis

อนเปนการบงบอกถงแหลงทมาของขมนตนวาเปน

พรรณไมทมการคนพบเปนครงแรกในประเทศไทย

กระนนกด ขมนตนกยงนบเปนพรรณไมทมคณคาของ

ไทย ไมวาในแงของการเปนพรรณไมดอกหอมท ได

รบความนยมปลกเปนไมประดบในพนทระดบสง หรอ

ใบยอยรปขอบขนานแกมรปไข หรอรปใบหอก

ดอก สเหลอง กลบเลยงยาว 3-8 มม. กลบดอก

บางสเหลองรปรหรอรปขอบขนาน ยาว 6-7 มม. ทโคน

กลบมตอมชดเจน ปลายมนหยกเวา

ผล เปนผลกลม มเนอหลายเมลด สกสมวงเขม

เสนผาศนยกลาง 5-8 มม. มนวลฉาบอย

เมลด สขาวหมน กลมขนาด 3 มม. ม 1 เมลด

การขยายพนธ ควรทำการอนรกษขมนตนดวยการรวมมอกนปกปก

รกษาตนทมอยในถนกำเนดตามธรรมชาตใหเจรญเตบโต

เปนตนแมพนธ ออกดอกและตดผล สามารถขยายพนธ

ตามธรรมชาตไดเปนอยางด และควรทำการขยายพนธ

โดยการเพาะเมลด เกบผลแกนำเมลดมาเพาะแลว

สงเสรมใหปลกในแหลงทองเทยว แหลงพกผอน

สำนกงานและเขตอนรกษในพนทระดบสงทมอากาศ

หนาวเยน นอกพนทถนกำเนดเดม จงนบเปนการ

อนรกษขมนตนไดโดยสมบรณ ทงในพนทถนกำเนดเดม

และในแหลงใหมทมสภาพอากาศคลายคลงกน

ขมนตนเปนพรรณไมอยในวงศ Berberidaceae

มเขตการกระจายพนธตงแตอนเดย จนตอนใต และ

พมา ในไทยพบทางภาคเหนอทดอยสเทพ และดอย

เชยงดาว จงหวดเชยงใหม ขนในปาดบเขา หรอตามท

โลงบนเขาหนปน ระดบความสง 1,000-2,200 ม.

ในตางประเทศพบในระดบความสงจนถง 2,800 ม.

พรรณไมชนดนมสรรพคณเปนสมนไพร เปลอกรากใช

แกไขอดำอแดง แกทองเสย ตาเจบ และชวยใหเจรญ

อาหาร

ลกษณะพรรณไม

ตน เปนไมพม สงไดถง 4 ม. แตกกงเปนลำยาว

เปลอกแตกเปนรองลก

ใบ ประกอบแบบขนนกปลายค ยาว 20-70 ซม.

ใบยอยม 4-9 ค เปนรปขอบขนานแกมรปไขหรอ

รปใบหอก ยาว 4-15 ซม. ปลายใบแหลมหรอเรยวยาว

โคนใบกลม เบยว ขอบใบจกซฟนหางๆ ไมมกานใบยอย

ชอดอกม 4-15 ชอ ยาว 8-30 ซม.

คำมอกหลวง Gardenia sootepensis Hutch. ชออน ไขเนา คำมอกชาง ยางมอกใหญ

คณสมบตทโดดเดนอกประการหนงของคำมอก-

หลวงคอ มการนำมาใชเปนไมประดบไดอยางสวยงาม

ตนทปลกอยกลางแจง หางจากตนไมอนๆ จะมทรงพมท

กลมแนน และออกดอกเหลองอรามไดเตมทรงพม จง

ไดรบความนยมนำมาปลกตามสนามกอลฟ หรอตาม

สวนทมพนทกวางขวาง ในปจจบน มการคดเลอกพนธ

ทมตนเตย ดอกใหญ สเขมสดใส ออกดอกตลอดปและ

มกลนหอมแรง แลวขยายพนธโดยการตอน ทาบกงหรอ

พรรณไมในสกลพด หรอ Gardenia เปนพช

สมนไพรทมความสำคญในแพทยแผนจนมานานกวา

พนปแลว สำหรบประเทศไทยมพรรณไมในสกลนอย

ไมถง 10 ชนด แตละชนดลวนมสรรพคณในทางยาและ

ใชเปนสมนไพรพนบานมาชานานเชนกน หนงในนนคอ

คำมอกหลวง ไมตนขนาดเลกทพบมากทางภาคเหนอ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคตะวนออก ตามปา

เตงรง หรอปาผลดใบทระดบความสง 200-800 ม.

ตำรบยาพนบานลานนานำเมลดเคยวกบนำผสมเปน

ยาสระผมฆาเหา ปจจบนนกวจยกำลงศกษาเรองความ

เปนพษตอเซลลมะเรงปากมดลก ซ งคาดวาจะม

ประโยชนตอการบำบดมะเรงชนดนในอนาคต

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมผลดใบ สง 7-15 ม. เรอนยอดกลม

โปรง หรอแผกวาง ลำตนบดงอ เปลอกตนสครมออน

หรอเทา คอนขางเรยบหลดออกเปนแผนบางๆ

ใบ เปนใบเดยว เรยงตรงขาม รปรแกมรปขอบ

ขนาน กวาง 4-15 ซม. ยาว 9-28 ซม. ใบออนสชมพ

ออนมขนสเงน ใบแกดานบนเขยวเขมเปนมน ดานขาง

มขนละเอยด ผวใบสากคาย

ดอก เปนดอกขนาดใหญสขาว แลวเปลยนเปน

สเหลองทอง ออกทซอกใบ โคนกลบดอกเชอมเปน

หลอดยาว ปลายแยกเปน 5 กลบ มกลนหอม เสนผา-

ศนยกลางของดอก 5.5-7 ซม. ออกดอกราวเดอน

กมภาพนธถงเมษายน

ผล สเขยวสด รปไขมตงทปลาย มขนาดกวาง

1.8-2.5 ซม. ยาว 2.2-4 ซม.

เมลด มขนาดเลกจำนวนมาก

การขยายพนธ มการนำผลแกมาเพาะเมลดใหงอกเปนตนกลา

สามารถนำไปปลกในพนทตางๆ ไดทวประเทศ ตนกลา

แขงแรง มระบบรากแกวจงทนทานตอความแหงแลง

ไดด ไดรบความนยมปลกกนอยางกวางขวาง เนองจากม

ดอกสวยงามและมกลนหอม เทากบเปนการชวยกน

อนรกษคำมอกหลวงไดเปนอยางด

เสยบกง ทำใหตนขนาดเลกออกดอกได จงไดรบความ

นยมปลกเปนไมดอกกระถางและไมประดบตามบาน

กนมากขน นอกจากน นกวจยยงไดนำดอกคำมอกหลวง

มาสกดเปนนำมนหอมระเหยเพอใชประโยชนในทาง

สคนธบำบดอกดวย

คำมอกหลวงเปนพรรณไมทไดรบการสำรวจพบ

ครงแรกโดยหมอคาร นกพฤกษศาสตรชาวไอรช

บนดอยสเทพทระดบความสง 750 ม. คำระบชนด

sootepensis ของพรรณไมชนดนจงตงตามสถานท

ทคนพบครงแรก และมรายงานการตงชอในป 2454

คำมอกหลวงเปนภาษาคำเมอง แปลวาดอกไมสเหลอง

ดอกใหญ (คำ แปลวา สเหลอง มอก แปลวา ดอกไม

หลวง แปลวา ใหญ) แตมคำเรยกขานตามภาษาพนเมอง

ในแตละทองถนแตกตางกนไป เชน นครพนมเรยกวา

ไขเนา นครราชสมาเรยกวายางมอกใหญ เปนตน

ผลสเขยวสด รปไขมตงทปลาย

44 ๘๔ พรรณไม ถวายในหลวง

งวปา Bombax ceiba L. ชออน งวบาน งวแดง งวปงแดง

ง ว ป า เ ป น ไ ม ต น ข นา ด ใ หญ อ ย ใ น ว ง ศ

Bombacaceae มกพบในปาเตงรง และปาเบญจพรรณ-

แลง เปนพรรณไมทชอบแสงแดดจด และขนไดดในดน

รวนปนทราย เนอไมออนจงเจรญเตบโตไดอยางรวดเรว

ลำตนตรง โคนลำตนใหญ และมพพอน มกแตกกงรอบ

ลำตนเปนชวงๆ คลายฉตร เปนลกษณะเดนทเหนได

ชดเจนเมอขนอยรวมกบพรรณไมอนในปาเบญจพรรณ

แลง ถงแมวาจะอยในชวงผลดใบทมแตกงกานกตาม

โดยเฉพาะอยางยงในชวงทออกดอกแลว จะสะดดตา

โดดเดนกวาพรรณไมอน จงเรมมการปลกเปนไม

ประดบรมทางหลวงบางสาย เชน ในภาคเหนอตอนลาง

ชวงเดอนธนวาคมถงมกราคม เปนชวงเวลา

ทดอกงวเรมผลกลบสสมแดงคอยๆ บานออกมาเตมชอ

กระจกอยตามปลายกง เมอตดกบสฟาใสของทองฟา

ในหนาหนาว จงกลายเปนภาพความประทบใจทบรรดา

นกทองเทยวหรอผทไปชนชมพรรณไมอดทจะถายภาพ

เกบไวเปนทระลกไมได หรอแมกระทงชวงทดอกงว

รวงหลนเรยงรายบนพนดน กเปนภาพความสวยงาม

ทนาจดจำ หลงจากนนงวปาจะตดผล เปนผลกลมร

คลายฝกนน ภายในมเมลดสดำหมดวยปยฝายสขาว

พอผลแกแลวฝกจะแตก ปลดปลอยใหเมลดปลวลอยไป

ตามลม ไปงอกในทหางจากตนแม

45พรรณไมภาคเหนอ

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดใหญ ผลดใบ สง 20-30 ม.

ลำตนและกงมหนามแหลม ลำตนตรง และแตกกงกาน

ในแนวตงฉากกบลำตน เรอนยอดแผกวาง

ใบ เปนใบประกอบแบบนวมอ มใบยอย 5-7 ใบ

กวาง 4-6 ซม. ยาว 15-30 ซม. ปลายใบแหลม ขอบ

ใบเรยบ โคนใบสอบ กานใบยาว ใบออนสเขยว ใบแก

สเขยวเขมเปลยนเปนสเหลองกอนหลดรวง

ดอก ออกเปนชอเดยว หรอเปนกระจกตามปลาย

กง 3-5 ดอก ไมมกานดอก กลบรองกลบดอกรปถวย

สเขยว กลบดอก 5 กลบ สวนใหญสแดง สสม แต

สเหลองจะมนอยมาก กลบรปขอบขนาน แตละกลบยาว

5-8 ซม. เมอบานเตมทปลายกลบจะแผออกและมวน

กลบ มเกสรเพศผจำนวนมาก

ผล รปร ผลออนสเขยว ผลแกสนำตาลเทา เมอ

แกจดแตกออกเปนแฉก

เมลด สดำ หมดวยปยฝายสขาวจำนวนมาก

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด และปกชำกง

งวปาเปนอกหนงพรรณไมทมคณประโยชน

มหาศาล ชาวบานมกเกบดอกงวแลวเอาเกสรตวผทม

ลกษณะเปนเสนใสเหนยวๆ นำมารอยเปนพวงหรอวาง

ใสกระดงไมไผเพอความสะดวกในการตากเกบไวกน

ตลอดป โดยลกษณะการนำไปใชประโยชน มทงนำไปทำ

อาหาร ดวยการนำดอกงวไปใสในแกงแคและนำเงยว

รบประทานรวมกบขนมจน หรอถาเปนดอกสด ก

สามารถนำมาตมจมนำพรกกนได

ในตำรบยาจน มการใชดอกในสภาพดอกแหง

โดยตากแดดหรออบ จะมรสหวาน จด เยน สามารถนำ

ไป ใช ในทางยามสรรพคณลดไข ขบไลความชน

ถอนพษ และใชในกรณเปนบด โรคกระเพาะอกเสบ

ลำไสอกเสบ ปอดรอน และไอ เกสรดอกงวยงม

สรรพคณลดความรอนในรางกาย ดงนนหากนำมาปรง

เปนอาหารตามฤดกาลในชวงทเรมออกดอกหรอชวงท

เรมเขาสฤดรอน ยอมเปนสมนไพรชนดทเหมาะสำหรบ

ปรบธาตในรางกาย ปจจบนจงควรเรงทำการขยายพนธ

งวปาใหมการปลกแพรหลายมากขน เพอใหสามารถ

นำมาวเคราะหถงคณคาและการนำไปใชประโยชนใน

ทางสมนไพรตอไป

ดอกออกเปนชอเดยว หรอเปนกระจกตามปลายกง 3-5 ดอก ไมมกานดอก

กลบรองกลบดอกรปถวย สเขยว กลบดอก 5 กลบ

จำปาขาว Magnolia champaca X baillonii ชออน -

จำปาขาวเปนตนไมทมประวตยาวนานสบยอนกลบ

ไปไดถงอาณาจกรสโขทย กลาวกนวา จำปาขาวตน

ดงเดมซงมอายเกาแกถงกวา 700 ป ปจจบนยงคงยนตน

ตระหงานอยทวดกลางศรพทธาราม อำเภอนครไทย

จงหวดพษณโลก ชาวนครไทยเชอกนวา จำปาขาวตนน

เปนตนทปลกโดยพอขนบางกลางทาว เจาเมองบางยาง

ซงปลกไวเมอครงกอนยกไพรพลไปตเมองสโขทยซงอย

ภายใตการปกครองของขอมไดสำเรจ แลวสถาปนา

ตนเองเปน “พอขนศรอนทราทตย” ปฐมกษตรยราชวงศ

พระรวงแหงอาณาจกรสโขทย โดยตงสตยาธษฐานวา

ถาตเมองสโขทยไดสำเรจ กขอใหตนจำปาขาวไมตาย

และออกดอกเปนสขาว จากคำอธษฐานนน จำปาขาว

ตนนจงถอเปนไมคบานคเมองของอำเภอนครไทย (เมอง

บางยางในอดต)

ทกวนนหากใครมโอกาสไดไปเทยวชมวดกลาง-

ศรพทธาราม จะพบจำปาขาวตนนทดานหลงอนสาวรย

พอขนศรอนทราทตย แมจะผานกาลเวลามาเนนนาน

หลายศตวรรษ หากจำปาขาวตนนกยงคงยนหยดอยอยาง

มนคง สงางาม ลำตนขนาดใหญวดเสนผาศนยกลาง

ทโคนตนไดถง 1.5 ม. สงประมาณ 10 ม. เมอถงเวลา

ออกดอก จำปาขาวจะสงกลนหอมฟงไปทว สรางความ

ประทบใจใหแกผทพบเหนเปนอยางมาก

ดอกจำปาทคนสวนใหญรจกมกมสเหลองสม อยาง

ทเราเรยกกนวาสจำปา หากแตกมจำปาชนดหนงทดอกม

สขาวนวลแตกตางจากจำปาทวไป เรยกวา จำปาขาว

ซงเปนพรรณไมทเกดจากการผสมพนธตามธรรมชาต

มลกษณะทอยกงกลางระหวางจำปาและจำปปา ไมวาจะ

เปนสของดอกทมสขาวนวล หรอลกษณะของผลทเปน

รปทรงกระบอกเรยวยาว มเปลอกผลเชอมตดกนเปนตมๆ

ซงเกดจากการผสมกนระหวางผลยอยรปทรงกลม

ขนาดเลกของจำปา และผลรปทรงกระบอกเรยวยาว

ของจำปปา

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดเลก สง 8-10 ม. แตมโคน

ลำตนใหญไดถง 1.5 ม. ลำตนเปลาตรง แตกกงจำนวน

มากทยอด ยอดทรงพมโปรงเปนรปกรวยควำ ใบ ยอดออน

และใบออนมขน

ใบ เปนใบเดยว ออกเวยนสลบ รปรแกมรปขอบขนาน

กวาง 4-9 ซม. ยาว 10-20 ซม. ปลายใบแหลม โคนสอบ

ขอบใบเปนคลนเลกนอย เนอใบบาง แผนใบดานบน

สเขยวออนเปนมนวาว ดานลางสออนกวา

ดอก เปนดอกเดยว ออกตามซอกใบ ดอกบาน

ตงขน สขาวนวลคอมสเหลองออนเกอบขาว แตบางตนกม

สขาวลวนโดยไมมสเหลองปนเลย เมอใกลโรยกลบดอกจะ

เปลยนเปนสเหลองมากขนใกลเคยงกบสของจำปาทวไป

มกลนหอมแรง ดอกออนรปกระสวย กวาง 0.8-1.2 ซม.

ยาว 3-4 ซม. กลบดอกมจำนวน 12-15 กลบ กลบชนนอก

รปใบหอกคอนขางยาว กลบชนในแคบและสนกวา

จำปาขาวเปนพรรณไมในวงศจำปา (Magnoliaceae)

สกล Magnolia สำหรบประเทศไทยพบทอำเภอ

นครไทย จงหวดพษณโลก และจากการสำรวจพบ

เพมเตมทจงหวดเชยงราย ปราจนบร และกาญจนบร

สำหรบการปลกเปนไมประดบ ในปจจบนนยมคดเลอก

พนธทตนคอนขางเลก มดอกดก และออกดอกตลอดป

ดอก เปนดอกเดยว ออกดอกตามซอกใบ

ดอกบานตงขน สขาวนวล

เปลอกผลเชอมตดกน ผลแกเปลยนเปนสแดง

ผล เปนผลกลม รปทรงกระบอกยาว 6-9 ซม.

ผลยอย 15-40 ผล ไมมกานผล แตละผลคอนขางกลม

หรอร ขนาด 1-2 ซม. เปลอกผลหนาและแขง ผลออน

สเขยวออนหรอสนำตาลออน ผลแกเปลอกผลเชอมตดกน

เปลยนเปนสแดง แตละผลมเมลดแกสแดง 1-4 เมลด

เมลด รปทรงกลมหรอกลมร ยาว 8-10 มม.

จำปาขาวออกดอกเดอนเมษายนถงตลาคม แต

บางครงทยอยออกตลอดป ผลแกเดอนธนวาคมถง

กมภาพนธ

การขยายพนธ โดยการเพาะเมลด ปกชำ ตอนกง และทาบกง

มเกษตรกรทำการขยายพนธจำหนายและไดรบความนยม

ปลกกนทวไป นบเปนวธการอนรกษพนธกรรมของ

ตนจำปาขาวไดดอกวธหนง ชวยใหมตนจำปาขาวจำนวน

มากสามารถเจรญเตบโตมชวตไดยนยาวตอไป

จำปชาง Magnolia citrata Noot. & Chalermglin ชออน -

จำปชางเปนพรรณไมในวงศจำปา (Magnoliaceae)

สกล Magnolia พบไดในบรเวณปาดบเขาทระดบความสง

ไมตำกวา 1,200 ม. ในจงหวดเชยงใหม นาน และเลย

สาเหตทไดชอวาจำปชางนนกเปนเพราะวา จำปชนดน

มผลขนาดใหญทสดเมอเทยบกบจำปชนดอนในสกล

เดยวกน โดยมขนาดผลยาว 7-8 ซม. นอกจากน

จำปชางยงมลกษณะเดนอนๆ ตางจากจำปทวไป เชน

ใบมรปรางคอนขางกลม ใบใหญและหนาคลายใบ

กระทอน เยอหมเมลดมสแดง กลนคลายตะไครแตฉน

กวา จงเปนทมาของชอระบชนด citrata ซงหมายถง

”ตะไคร” นนเอง

จำปชางตนแรกถกสำรวจพบบนยอดเขาใน

เขตอำเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม เมอป 2533 โดย

ศาสตราจารย ดร.เตม สมตนนท ซงในสมยนนเขาใจวา

เปนจำปชนดเดยวกบจำปในประเทศจนทชอ Michelia

tignifera และเรยกชอไทยวาจำปดง ตอมาในป 2541

ดร.ปยะ เฉลมกลน ไดนำพรรณไมนมาตรวจสอบอกครง

กพบวาจำปชางเปนพชชนดใหมของโลกซงไมเคยคนพบ

ท ใดมากอน และตงชอใหมวา Magnolia citrata

Noot. & Chalermglin มการรายงานการตงชอในป

2551 นเอง

เปนเวลาเกอบ 10 ปแลว ทคนไทยไดรจกกบจำป

ชนดใหมของโลกทชอ จำปชาง จำปแสนสวยชนดหนง

ซงเปนพชถนเดยวของไทย และในธรรมชาตมสภาพเปน

พชหายากใกลสญพนธ แตดวยความวรยะอตสาหะของ

คณะวจยจากสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลย

แหงประเทศไทย ซงนำทมโดย ดร.ปยะ เฉลมกลน

ผเชยวชาญพเศษ ไดแกะรอยการสำรวจเขาไปจนพบ

ถนกำเนดของจำปชนดน ชวยใหจำปชางซงไมมการ

ขยายพนธ ตามธรรมชาตมานานกว า 50 ปแล ว

สามารถขยายพนธไดจนมจำนวนตนเพมมากขน และ

ปลกเปนไมประดบทไดรบความนยมอยางกวางขวาง

ไปทวประเทศ

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดใหญ สง 25-30 ม. ลำตน

เปลาตรง แตกกงเปนพมอยทยอด เปลอกลำตนสเทา

อมขาว มกลนฉนเฉพาะตว เนอไมและกงเหนยว

ใบ เปนใบเดยว รปไข กวาง 12-18 ซม. ยาว

20-25 ซม. เรยงเวยนรอบกง รปรจนถงเกอบกลม

เนอใบหนา เหนยว สเขยวเขมเปนมน ใบดานลางสออน

กวา มเสนกลางใบและเสนแขนงใบนนเดน

ดอก เปนดอกเดยวออกทซอกใบ ดอกตมรป

กระสวย เมอแรกแยมกลบนอกสด 3 กลบจะบานลลง

เรมสงกลนหอมแรงตงแตชวงเยน กลบดอกสขาวนวล

9-12 กลบ เมอบานมเสนผาศนยกลางของดอก 4-5 ซม.

ใกลโรยกลบดอกเปลยนเปนสเหลองออน

ผล เปนผลกลม ตดอยบนแกนชอผล มผลยอย

5-8 ผล แตละผลมขนาดใหญ เปลอกหนา เสนผา-

ศนยกลาง 4-7 ซม. ยาว 7-8 ซม. แตกออกเปน 2 ซก

เมลด สแดงเขม รปกลมร กวาง 1.6 ซม. ยาว

1.8 ซม. หนา 4 มม.

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเสยบยอดและทาบกง ควร

ขยายพนธและปลกเพมจำนวนตนใหมากขนในพนท

อนรกษ ในพนทระดบสงมอากาศหนาวเยนจะเจรญ

เตบโตและออกดอกไดด

จากพรรณไมทไมสามารถใหกำเนดลกหลานมา

นานกวาครงศตวรรษ ปจจบน จำปชางสามารถขยาย

พนธไดดวยวธการทาบกงโดยใชจำปาเปนตนตอ ปลก

เปนไมประดบไดดในพนทอทยานแหงชาตและแหลง

พกผอน เชน รสอรตทอยบนพนทระดบสง รวมทงใน

พนทราบทวไป จำปชางสงกลนหอมตงแตชวงใกลพลบคำ

มกลนหอมแรง แตนาเสยดายทดอกอนบอบบางบานอย

เพยงแควนเดยวแลวกรวงโรยในวนถดไป และออกดอก

ใหผปลกเลยงไดชนใจเพยงแคชวงเดอนเมษายนไป

จนถงเดอนพฤษภาคมเทานน

ผลมขนาดใหญทสด ในสกลจำป จำปา

กลบดอกสขาวนวล

ดอกตมรปกระสวย

เมลด สแดงเขม รปกลมร

จำปรชน Magnolia rajaniana (Craib) Figlar ชออน จำปหลวง ชะแก

สำหรบนกทองเทยวหรอผสนใจทอยากชนชม

ดอกจำปรชน อาจตองหาโอกาสไปเยอนภาคเหนอ เนองจาก

จำปรชนเปนพรรณไมหายากทพบเฉพาะภาคเหนอของ

ไทย ชอบขนตามไหลเขาบรเวณปาดบเขาคอนขางโปรง

ในระดบความสง 900-1,300 ม. ชอบอากาศหนาว

เยนและมความชนสง ทนทานตอลมพดรนแรงไดด จำป

รชนจะออกดอกในชวงเดอนเมษายนถงพฤษภาคม

ออกดอกดกพรอมกนเตมตน แลวกลบดอกจะรวงพร

เตมใตตน สงกลนหอมฟงกระจายไปทวแนวปา พบเหน

ไดงายบรเวณใกลวดพระธาตดอยสเทพ หรอบรเวณ

ถำฤาษทอยรมถนนบนดอยสเทพของจงหวดเชยงใหม

สวนผลจะแกเตมทในชวงเดอนสงหาคมถงกนยายน ดงนน

ใครทตงใจไปชนชมและหวงจะถายรปเปนทระลก

จงตองไปใหตรงชวงเวลาดงกลาว

จำปรชน หรอจำปหลวง สำรวจพบครงแรกโดย

หมอคาร ชาวไอรช เมอเดอนพฤษภาคม 2464 จาก

ดอยอนทนนท จงหวดเชยงใหม ในปาดบเขา ระดบ

ความสง 1,300 ม. คำระบชนด rajaniana ตงขนให

เปนเกยรตแก พระวรวงศเธอพระองคเจารชนแจมจรส

กรมหมนพทยาลงกรณ ตนสกลรชน ผทรงกำกบดแล

กจการของกองตรวจพนธรกขชาต ในยคบกเบกงาน

สำรวจพรรณไมในประเทศไทย มรายงานการตพมพ

เปลยนชอเปนชอนในป 2543

ปจจบนจำปรชนไดรบการจดเปนพชถนเดยว และ

พชหายากของไทย มเขตการกระจายพนธอยในภาค

เหนอตอนบนทจงหวดเชยงใหม เชยงราย ลำพน

พะเยา ลำปาง แพร นานและแมฮองสอน ควรเรงขยาย

พนธและอนรกษดวยการนำมาปลกเพอใหรมเงาและ

ปลกเปนไมประดบตามอาคารบานเรอน เพอใหพนจาก

สภาพพชหายาก มการเพาะเมลดแลวนำตนกลามาปลก

เปนไมปลกปาบนพนทระดบสงตามหนวยพฒนาตนนำ

ของภาคเหนอตอนบน เปนจำปทเจรญเตบโตไดอยาง

รวดเรว ออกดอกดกและตดผลไดเปนจำนวนมาก ไดม

งานทดลองวจยปลกและบำรงรกษาจำปรชนในพนราบ

ทมอากาศรอนจด โดยเฉพาะอยางยงในกรงเทพมหานคร

และจงหวดโดยรอบ พบวาจำปรชนเจรญเตบโตชา มกง

แหงตายมาก และไมชอบดนเปรยวจด

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดใหญ สง 25-35 ม. ลำตนเปลาตรง

เรอนยอดเปนพมกลมทบ เปลอกลำตนสนำตาลออน

หนา มกลนฉนเฉพาะตว เปลอกแตกเปนรองตนๆ

ตามยาว

ใบ ใบเดยว เรยงเวยนสลบ รปรหรอรปไข กวาง

10-13 ซม. ยาว 17-30 ซม. ปลายใบมนหรอตด โคน

ใบหยกเวา มน หรอกลม แผนใบดานบนเกลยง ดาน

ลางมขนนมยาวปกคลมหนาแนน ใบออนนมสากมอ

ใบแกแขงกรอบ เสนแขนงใบและเสนกลางใบเปนรอง

ตน ทดานบนของใบและเปนสนนนทดานลางของใบ

มรอยหใบเดนชดยาวสามในสของความยาวกานใบ

ดอก ขนาดใหญกวาดอกจำปหรอจำปา ออก

เดยวๆ ตามซอกใบ บนกงดานขาง มกลนหอม ดอกตม

รปกระสวย กลบรวมสขาวอมเหลอง ยาว 2.5-3.5 ซม.

ม 12-15 กลบ เรยงเปนรปวง วงละ 3 กลบ กลบ

วงนอกกวางกวากลบวงใน เกสรเพศผจำนวนมาก รงไข

จำนวนมาก แตละอนเรยงเวยนสลบบนแกนยาว

ผล ออกเปนผลกลม ชอผลยาว 15-20 ซม. มผล

ยอย 12-30 ผล แตละผลรปไขคอนขางยาว กวาง 1.5

ซม. ยาว 2-3 ซม. ผวของผลมชองอากาศเปนจดนน

สขาว ผลยอยแตกตามแนวยาว แตละผลม 1-6 เมลด

เมลด สแดงเขม รปร ยาว 1-1.4 ซม.

การขยายพนธ โดยการเพาะเมลดและทาบกง สามารถใชจำปา

เปนตนตอทาบกงได ตดภายใน 6 สปดาห

ดอกขนาดใหญกวาดอกจำปหรอ

จำปา ออกเดยวๆ ตามซอกใบ ดอกตมรปกระสวย

กลบรวมสขาวอมเหลอง

ชมพพมพใจ Luculia gratissima (Wall.) Sweet var. glabra Fukuoka ชออน ชมพเชยงดาว พมพใจ

ชมพพมพใจเปนพรรณไมทสวยทรงเสนห ดอก

สชมพกระจรดออกเปนชอคลายดอกเขมสงกลนหอม

ชนใจ สมดงชอระบชนด gratissima ซงแปลวา “นารก

นาชนชม” ชมพพมพใจจงเปนดอกไมทสรางความประทบใจ

ใหแกผพบเหนไดไมรลม กอนหนาน ชมพพมพใจมชอ

เรยกเพยงสนๆ วา “พมพใจ” ซงไดมาจากชอของหญงสาว

ในคณะสำรวจ ทมรอยยมสดใสนารกเหมอนดอกไมน

แตตอมาภายหลงเปลยนมาเรยกวา ชมพพมพใจ เพอ

บงบอกถงลกษณะของสดอกทมสชมพเขมสวยงาม

พรรณไมงามแหงยอดดอยเชยงดาวชนดน เปน

พรรณไมในวงศ Rubiaceae ทมการกระจายพนธอยในเขต

เทอกเขาหมาลย จากเนปาลถงภฏานไปจนถงจนตอนใต

ทระดบความสง 1,500-2,000 ม. สำหรบประเทศไทย

พบทดอยเชยงดาวเพยงแหงเดยว จงจดเปนพรรณไม

หายากชนดหนงของไทย ทควรสงเสรมใหมการปลก

อนรกษพนธบนพนทระดบสง เพอเปนสญลกษณของ

พนทและใชเปนพรรณไมสงเสรมการทองเทยว

ความมหศจรรยของดอยเชยงดาวคอ เปนแหลง

กำเนดพชพรรณกงอลไพน (subalpine) ทมความสวยงาม

และเปนพชถนเดยวของไทย นอกเหนอจากกหลาบขาว-

เชยงดาวทถอเปนสญลกษณของดอยสงแหงน ชมพพมพใจ

กนบเปนอกหนงดาวเดนของดอยเชยงดาวทดงดดบรรดา

นกทองเทยวใหหลงไหลมาชนชมความมหศจรรยของ

ผนปา ทถงแมจะแหงแลงและหยดยนอยทามกลาง

สายลมกระโชกแรง หากทวากลบซกซอนความงดงาม

อนบอบบางของดอกไมปาไวไดอยางนาพศวง

ดอกสชมพมกลนหอม

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมพมสง 1.5-2 ม. แตกลำตนในระดบ

เหนอผวดน แตกกงคอนขางมากเปนพมกลม เปลอก

ลำตนสมวงออน ยอดออนสเขยว

ใบ เปนใบเดยว เรยงตรงขามเปนคสลบตงฉาก

รปใบหอก โคนและปลายใบแหลม เนอใบคลายแผน

หนง เกลยง หใบเปนแผนรปสามเหลยมหลดรวงงาย

ดอก มดอกสชมพมกล นหอม ออกเปนชอ

ลกษณะเปนชนลดหลนกนเปนระนาบ มดอกยอย

20-30 ดอก แตละดอกม 5 กลบ บานวนเดยวแลวโรย

ผล เปนผลกลม เมอแกแลวแตกตามยาวเปนสองซก

เมลด มจำนวนมาก ขนาดเลก มปกเลกๆ

สำหรบผทตองการชนชมความงามและถายภาพ

ชมพพมพใจไวเปนทระลกควรเดนทางไปในชวงเดอน

ธนวาคมถงกมภาพนธ ซ ง เปนชวงทชมพพมพ ใจ

ออกดอกบานสะพรง แตงแตมสสนใหแกดอยเชยงดาว

จนกลายเปนทกลาวขวญถงความงามอยางยากทจะหา

พรรณไมชนดใดทดเทยมได

การขยายพนธ ตามธรรมชาตมการขยายพนธโดยงอกจากเมลด

จงควรเกบผลแกนำเมลดไปเพาะในพนทเหมาะสมอนๆ

ทมสภาพภมอากาศใกลเคยงกน เพอใหมจำนวนตนมากขน

เพมแหลงสวยงามใหมมากขน หรออาจจะขยายพนธ

โดยการปกชำ ปลกลงแปลงกลางแจงในพนทระดบสง

มอากาศหนาวเยน สำหรบเปนแหลงอนรกษพนธ เปน

แหลงธรรมชาตทมทศนยภาพสวยงาม สำหรบสงเสรม

ใหนกทองเทยวขนมาทองเทยวถายรปทระลก

ออกดอกเปนชอ ลกษณะเปนชน

ลดหลนกนเปนระนาบ

ชมพภคา Bretschneidera sinensis Hemsl. ชออน -

ชมพภคาเปนไมตนขนาดกลางทเจรญเตบโตไดด

ในปาดงดบตามไหลเขาสงชนทระดบความสงตงแต

1,200 ม. ขนไป กระจายพนธอยางกวางขวางใน

มณฑลยนนาน ทางตอนใตของจน เรอยลงมายงตอนเหนอ

ของพมาและลาว ในป 2532 ดร.ธวชชย สนตสข

ไดคนพบชมพภคาตนหนงทอทยานแหงชาตดอยภคา

ซ งถอเปนถนทอย เพยงแหงเดยวของชมพภคาใน

ประเทศไทย ตอมามการสำรวจพบตนชมพภคาอก

หลายตนทอกดานหนงของดอยภคา ซงใชเปนตนแมพนธ

ในการเกบเมลดสำหรบขยายพนธในปจจบน

ชมพภคาเปนพรรณไมในวงศ Bretschneideraceae

ดอกมสชมพสดใสออกเปนชอสวยงามบรเวณปลายกง

เมอชมพภคาเรมบาน ดอกจะชดกนแนนเปนพมกลมสวย

ตามปกตจะออกดอกราวเดอนกมภาพนธถงมนาคม

ซงทางจงหวดนานไดจดใหเปนเทศกาล “ผอดอกชมพภคา”

หรอเทศกาลชมดอกชมพภคา เปดโอกาสใหนกทองเทยว

เดนทางไปชมความงดงามและถายภาพพรรณไมหายาก

แหงยอดดอยภคาไดอยางใกลชด

ดอยภคาในจงหวดนาน เปนยอดดอยทสงทสด

แหงหนงของเทอกเขาหลวงพระบาง และเปนยอดดอยทสง

เปนอนดบตนๆ ของประเทศ ยอดดอยแหงนอยสงจาก

ระดบนำทะเลถง 1,980 ม. จงทำใหมระบบนเวศน

ของพชพรรณทหลากหลาย ทงปาดบเขา ปาดบชน รวม

ทงปาเบญจพรรณและปาเตงรง อกทงยงเปนปาตนนำ

ของแมนำนานอกดวย และบนยอดดอยภคาแหงนกเปน

แหลงกระจายพนธของพรรณไมชนดหนงซงเปนพช

หายากและใกลสญพนธทชอวา ชมพภคา

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดเลกถงขนาดกลาง สง 10-25 ม.

เปลอกเรยบสเทานำตาล

ใบ เปนใบประกอบยาว 30-70 ซม. ใบยอย 3-9

ค ใบรปร รปใบหอก หรอรปไขแกมรปใบหอก ยาว

6-25 ซม. ปลายใบแหลมหรอแหลมยาว โคนใบรปลม

หรอกลม

ดอก ออกเปนชอยาว 20-45 ซม. ดอกยาว 3.5-4

ซม. เสนผาศนยกลาง 3-5 ซม. กลบเลยงรประฆง ยาว

1.5-2 ซม. ปลายเปนแฉกตนๆ กลบดอกสขาว สชมพ

เปลยนเปนสชมพเขม มรวสแดง

ดวยความทเปนพรรณไมซงมความสำคญชนดหนง

ของไทย สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราช

กมาร จงพระราชทานใหชมพภคาเปนดอกไมสญลกษณ

ในโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจาก

พระราชดำร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราช

กมาร และจงหวดนานประชาสมพนธใหเปนเอกลกษณ

ของจงหวดเพอสงเสรมการทองเทยว

ผล รปกลมร ยาว 3-4 ซม. ผนงหนา กานผล

ยาว 2.5-3.5 ซม.

เมลด กลมรหรอเกอบกลม ยาว 1.5-2.5 ซม.

การขยายพนธ จากความพยายามเกบผลแกมาเพาะเมลด ชวยให

มตนกลาจำนวนมากขนแลวนำไปปลกในบรเวณอนๆ ของ

ดอยภคาทมสภาพภมอากาศและความชนใกลเคยงกน

พบวาตนชมพภคาเจรญเตบโตไดด จงหวงไดวาใน

อนาคตอนใกลนจะมตนชมพภคาออกดอกสดใสเปน

แปลงใหญหลายแปลงบนดอยภคา นบเปนพรรณไม

ประชาสมพนธเชญชวนใหนกทองเทยวขนไปเยอน

จากการนำตนกลาชมพภคาไปปลกบนภเขาใน

เหมองอตอง ตำบลปลอก อำเภอทองผาภม จงหวด

กาญจนบร นบวาเจรญเตบโตไดด คาดวานาจะเปนตน

ทออกดอกนอกถนกำเนดไดอยางสวยงาม

ดอกเปนชอยาว สชมพเขม มรวสแดง

ชมพภพงค Carasus cerasoides (Buch.-Ham. ex D. Don) S. Y. Sokolov ชอพอง Prunus cerasoides D.Don ชออน ฉววรรณ นางพญาเสอโครง (ภาคเหนอ) เสคาแว เสแผ เสสาแหล (กะเหรยง-เชยงใหม) ซากระดอย ซากระเมองไทย (กทม.)

ปจจบนสถานททองเทยวหลายแหงทางภาคเหนอ

อยางบานมงขนชางเคยน ขนแมยะ ขนวาง และดอย

แมสลอง มนางพญาเสอโครงเปนนางเอกทคอยดงดด

นกทองเทยวใหหลงไหลมาจากทวทกสารทศ เพอชนชม

ความงดงามและบนทกภาพสสนอนนาประทบใจของ

ชมพภพงค ทพรอมใจกนทงใบเพอใหดอกสขาวและ

ชมพไดสะพรงบานงดงามไมแพดอกซากระญปนจนไดรบ

สมญาวา “ซากระเมองไทย”

ยามเมอสายลมเหนอพดพาความหนาวเยนหมคลม

ไปทวผนปา บนดอยสงภาคเหนอ ผนปาจะถกแตงแตมไป

ดวยสชมพสดใสของดอกนางพญาเสอโครง หรอทเรยก

เปนทางการวา ชมพภพงค ซงจะผลบานใหเหนเพยงปละ

ครงในชวงเดอนธนวาคมถงกมภาพนธ

ชมพภพงค หรอ Himalayan wild cherry เปน

พรรณไม ในวงศกหลาบ (Rosaceae) ทมเขตการ

กระจายพนธกวางตงแตประเทศในแถบหมาลย จนตอนใต

พมา และทางตอนเหนอของเวยดนาม สำหรบประเทศ

ไทยพบทจงหวดเชยงใหม เชยงราย นาน และบนภเขา

สงทระดบตงแต 800 ม. ขนไปจนถง 1,500 ม.

ชมพภพงค เปนไมยนตนขนาดเลกทมดอกสวยสด

งดงามราวกบเจาหญงแหงพงไพร ลกษณะของเปลอก

ลำตนและกงแตกลายคลายลายเสอโครง คนทวไปจง

เรยกตนไมชนดนวา ”นางพญาเสอโครง” ไมตนชนดน

ไมเพยงแตมดอกทงดงามโดดเดนเปนทดงดดใจแกผพบเหน

บรรดาสตวตางๆ กชนชอบดวยเชนกน ไมวาจะเปนแมลง

และนกเลกๆ หลายชนดทชอบมาดดกนนำหวานจากดอก

และผลสแดงสดคลายผลเชอรร ซงมรสชาตถกใจบรรดา

นกและสตวตางๆ อกดวย

คณสมบตทโดดเดนอกประการหนงคอ เปนไมโตเรว

จงเหมาะแกการนำมาเปนพรรณไมโครงสรางเพอฟนฟปา

ทถกทำลาย นอกจากนยงมประโยชนในดานอนๆ ไดแก

เปลอกตน ใชตมนำดมแกไอ เลอดกำเดาไหล ลดนำมก

และแกคดจมก หรอตำแลวคนเอานำทาหรอพอกแก

ขอเทาแพลงและฟกชำ ปวดตามขอ สวนเนอไม ชาวบาน

นยมนำมาทำดามมด เครองมอการเกษตร หรอปรงเปน

ยารกษาแผลไฟไหม บาดแผล ทองรวง แกไอ และ

กามโรค ผลสกรบประทานได รสเปรยวชมคอ แกกระหายนำ

นกกนปลหางเขยวชอบมาดดนำหวาน จากดอกนางพญาเสอโครง

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนผลดใบขนาดเลกถงขนาดกลาง

บางครงสงไดถง 30 ม. เปลอกตนเปนมน สนำตาลอม

แดง แตกลายตามขวาง และลอกหลดเปนแถบตามขวาง

หใบรปลม จกเปนครย มตอมสสม 2-4 ตอม

ใบ เปนใบเดยว เรยงสลบ รปไข หรอรปขอบขนาน

หรอแกมรปใบหอก ยาว 5-12 ซม. ปลายใบแหลมยาว

โคนใบแหลมหรอกลม ขอบใบจกฟนเลอยชนเดยวหรอ

สองชน ปลายเปนตม แผนใบเกลยง หรอมขนตามเสนใบ

ดานลาง เสนใบม 9-15 เสน กานใบยาว 0.8-2 ซม.

ดอก ออกเปนกระจกหรอเปนชอแบบซรม ม 1-4

ดอกในแตละชอยอย ดอกสชมพหรอขาว ฐานรองดอก

รประฆง สแดงอมชมพ กลบเลยง 5 กลบ รปสามเหลยม

ปลายแหลมหรอมน ยาว 0.4-0.5 ซม. หลดรวงงาย กลบดอก

5 กลบ แยกอสระตอกน ตดบนหลอดกลบดอก รปไขกลบ

หรอรปไข ปลายเวาตนๆ ยาว 1.5-2 ซม. รวมกานสนๆ

ผล เมลดเดยว แขง ผวยน รปรหรอรป ไข

ยาวประมาณ 1.5 ซม. สแดง สกสมวงดำ

การขยายพนธ ขยายพนธโดยเมลด ไดมการทดลองปลกนางพญา-

เสอโครงบนพนทตนนำลำธารมาเปนเวลา 10 ปแลว

ปรากฏวาไดผลด

กานดอกยาว 1-2 ซม.

ดอกบานม 5 กลบ สชมพอมขาว

บหรงสเทพ Dasymaschalon sootepensis Craib ชออน -

บหรงสเทพ เปนหนงในพรรณไมในสกลบหรง

(Dasymaschalon) ซงในประเทศไทยมอยดวยกน 12

ชนด นบเปนพรรณไมหายากชนดหนงของไทย พบใน

ภาคเหนอตอนบนทดอยสเทพ จงหวดเชยงใหม นำตก

ขนกรณ จ งหวดเชยงราย และทภ เม ยง จ งหวด

พษณโลก เมอกอนเคยมขอมลวาบหรงสเทพเปน

พรรณไมถนเดยวของไทย แตภายหลงมการคนพบ

เพมเตมทประเทศจนในมณฑลยนนาน

แมจะไมใชพรรณไมทมดอกสวยงามหรอมดอก

หอม เมอเทยบกบไมดอกชนดอนๆ ทสวยทงรปแถมจบ

ยงหอม แตพรรณไมในสกลบหรงกเปนพรรณไมท

ไดรบความสนใจเปนอยางมากสกลหนง เนองจากม

สรรพคณเปนสมนไพร ทางภาคเหนอและภาคตะวนออก-

เฉยงเหนอ ใชเขายาทำสมนไพรพนบาน สวนคณะนกวจย

ทมหาวทยาลยมหดล กกำลงเรงทำการศกษาวจยหา

สารสำคญทมประโยชนทางเภสชวทยาซงมอยมากมาย

ในพรรณไมสกลน

บหรงส เทพคนพบคร งแรกในเมองไทยโดย

หมอคาร นกพฤกษศาสตรชาวไอรช ทดอยสเทพใน

ระดบความสง 1,050-1,260 ม. เมอวนท 9 เมษายน

2454 พรรณไมชนดนจงมชอระบชนดวา sootepensis

ตามสถานททคนพบเปนครงแรก

ในปจจบน บหรงสเทพยงคงสภาพของความเปน

ไมปาไวไดอยางสมบรณ แมวาจะมการคนพบพรรณไม

ชนดนมานานเกอบรอยปแลวกตาม แตกย งไมม

การนำมาขยายพนธไปปลกในพนทอน เนองจากเปน

บหรงทหายาก มเมลดนอย และมขอจำกดทชอบขน

บนทสง อากาศหนาวเยน และจะตองขนอยรมนำ

รมลำธาร เพราะตองการความชนสง ลกษณะเดนของ

บหรงชนดนคอ กลบดอกบางสขาวอมเขยว ปลายบด

เปนเกลยว ตางจากบหรงชนดอนทกลบดอกหนากวา

และปลายดอกตรง

เมลด ยาวทสดในสกลเดยวกน

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดเลก สงไดถง 5 ม. โคนลำตน

มเสนผาศนยกลาง 5 ซม. แตกกงยาวออนล ทรงพม

โปรงแผกวาง

ใบ รปรกวาง 3-6 ซม. ยาว 10-18 ซม. แผนใบ

บางและเหนยว ดานลางของใบมนวลสขาวเคลอบอย

ดอก เปนดอกเดยวออกทปลายยอด กลบดอก

มสามกลบ ประกบกนเปนแทงสามเหลยม ยาว 2.5-4.5

ซม. ปลายแหลมเรยวบดเปนเกลยวคลายเหลกขดชารฟ

ผล เปนผลกลม มผลยอย 7-8 ผล รปทรง

กระบอกยาว 3-5 ซม. มเมลด 1-4 เมลด ผลเรยวคอด

ตามรอยเมลด

เมลด รปร ยาว 1 ซม. (ยาวทสดในสกลเดยวกน)

ขยายพนธโดยการเพาะเมลด

กลบดอกประกบกน เปนแทงสามเหลยม

พะยอม Shorea roxburghii G.Don ชออน กะยอม ขะยอม ขะยอมดง พะยอมดง แดน เชยง เซยว สกรม พะยอมทอง ยางหยวก

พะยอมเปนไมทผกพนอยกบวถชวตของคนไทย

มาชานานเนองจากเปนพรรณไมทมประโยชนหลาก

หลายในดานสมนไพรเปลอกนำมาตมนำดมเปนยา

สมานแกทองเดนและลำไสอกเสบดอกเขายาหอม

บำรงหวใจลดไขสวนชาวสวนททำนำตาลมะพราว

จะนำเปลอกมาหนเปนชนเลกๆใสในกระบอกไมไผทรอง

นำตาลสดจากตนมะพราวเปนสารกนบดเนอไมนำมา

ใช ในงานกอสรางเชนเสารอดตงพนฝาและ

ไมหมอนรถไฟ

เมอครงทสนทรภเดนทางไปนมสการพระแทน-

ดงรงทอำเภอทามะกาจงหวดกาญจนบรระหวางทาง

ทานไดพรรณนาถงความงามของดอกพะยอมท

ออกดอกเปนพวงระยาสงกลนหอมระรนไวอยางนา

ประทบใจ

“ระรวยรนชนหอมพะยอมสด

คนธรสโรยรวงพวงเกสร

ตองพระพายชายชออรชร

แมลงภฟอนเฝาเคลาประคองชม

แมลงภเปนคของบปผา

บราณวาเหนจรงทกสงสม

หญงกบชายกเปนคชอารมณ

ชวปฐมกปกลปพทธนดรฯ”

เปนทรกนดวา พะยอมถอเปนไมมงคลทคนนยม

ปลกกนตามบาน ดวยมความเชอวาหากบานใดปลก

พะยอมไวประจำบานจะทำใหคนบานนนมอปนสยออนนอม

ถอมตน เปนบคคลทไดรบความเหนอกเหนใจและไดรบการ

อปถมภคำชจากผอน ดวยความทเปนพรรณไมทมทง

ความสวยงามและมากดวยประโยชน กวในสมยตางๆ

จงมกพรรณนาถงพะยอมไวในวรรณคดหลายตอหลาย

เรอง อาท บทละครเรองอเหนา ลลตพระลอ เสภา

เรองขนชางขนแผน โคลงโลกนต และพระอภยมณ

เปนตน

พะยอมเปนไมตนขนาดกลาง พบกระจายในปา

เบญจพรรณแลง ปาดบแลงและปาเตงรงทวประเทศ

แตมมากในภาคเหนอทระดบความสง 100-1,000 ม.

เตบโตไดด ในพนทแหงแลง แตเปนไมทโตชาและ

ออกดอกเพยงปละครงในชวงเดอนธนวาคมถงกมภา-

พนธ การปลกพะยอมจงตองอาศยความอดทนและม

ใจรกอยางแทจรงจงจะไดเชยชมดอกทสะพรงบาน

พรอมกนทวทงตน และสงกลนหอมอนแสนจรงใจ

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนผลดใบขนาดกลาง สง 15-25 ม.

ลำตนตรง กงออนเกลยง เรอนยอดเปนพมแคบๆ

เปลอกหนาสนำตาลหรอเทา เปนสะเกดหนาและแตก

เปนรองตามยาว

ใบ เปนใบเดยวรปขอบขนานแคบๆ กวาง 3.5-4

ซม. ยาว 8-10 ซม. โคนใบมน ปลายใบมนหรอหยก

ขอบใบมกเปนคลน เนอใบเกลยงเปนมน มเสนแขนงใบ

15-20 ค กานใบยาว 2-2.5 ซม.

ดอก ออกเปนชอใหญตามปลายกง หรอตามกง

เหนอรอยแผลใบ มดอกยอยจำนวนมาก สขาว กลนหอมจด

กลบเลยงเกลยง สขน ม 5 กลบ เรยงบด

ผล เปนผลแหงรปกระสวย กวาง 1 ซม. ยาว

2 ซม. ปกสน 2 ปก ยาว 2 ซม. ปกยาว ยาวประมาณ

8 ซม. มเสนปก ปกละ 10 เสน

เมลด กลมรยาว 1 ซม.

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด เปนพรรณไมทใชใน

การปลกปาชนดหนง เนองจากทนแลงไดด ถงแมวา

จะเจรญเตบโตคอนขางชา

กลบดอกสขาว กลนหอมจด

ดอกออกเปนชอใหญ ตามปลายกง หรอตามกง

โพสามหาง Symingtonia populnea (R. Br. ex Griff.) Steenis ชออน - นอกจากจะเปนแหลงกอกำเนดตนนำลำธารเพอ

หลอเลยงชวตแลว ยอดดอยอนทนนทยงเปนเสมอน

แผนดนแมผ ใหกำเนดระบบนเวศวทยาทสมบรณ ไม

เพยงแตจะอดมพรอมทงไมใหญดกดำบรรพ หรอไมหา

ยากเทานน บนจดสงสดแหงสยามประเทศยงเปนแหลง

ใหกำเนดไมพมหรอไมขนาดกลาง ทรงสวยงามอยาง

โพสามหาง อกดวย ชอของโพสามหางถกเรยกตาม

ลกษณะของใบทอวบอวนคลายใบโพธ ทวามแฉก

3 แฉกงอกเงยคลายหางขนมาอกเลกนอย ผทพบเหน

จงเรยกพชชนดนวา โพสามหาง

อทยานแหงชาตดอยอนทนนทเปนพนทตนนำ

ลำธารทสำคญของแมนำปง ใหกำเนดแมนำลำธาร

หลายสาย ทสำคญไดแก ลำนำแมวาง ลำนำแมกลาง

ลำนำแมยะ ลำนำแมหอย ลำนำแมแจม และลำนำ

แมเตยะ ซงลำนำเหลานจะไหลผานและหลอเลยงชมชน

ตางๆ ในเขตอำเภอจอมทอง อำเภอแมแจม อำเภอ

ฮอด อำเภอแมวาง และอำเภอสนปาตอง จงหวด

เชยงใหม แลวไหลลงสแมนำปง

ชอถกเรยกตามลกษณะของใบ ทอวบอวนคลายใบโพธ ม 3 แฉกคลายหาง

ดอกออกเปนกระจกแนน เสนผาศนยกลางประมาณ 1.5 ซม.

โพสามหาง เปนพรรณไม ในวงศ Hamame-

lidaceae มเขตการกระจายพนธตามปาดบเขา พบตงแต

อนเดย เนปาล ภฏาน จนตอนใต พมา เวยดนาม

คาบสมทรมลาย และบอรเนยว ในประเทศไทยพบทาง

ภาคเหนอทจงหวดเชยงใหมบนดอยอนทนนท และ

ทางภาคใตทจงหวดยะลา ขนตามสนเขาในปาดบเขา

ระดบความสง 1,400-2,200 ม. เทานน ดวยขอจำกด

ทางธรรมชาต จงทำใหพบโพสามหางไดยากตามพนท

ปาทวๆ ไป ประกอบกบสถานการณปาไมในปจจบนท

ถกรกรานและทำลายไปมากดวยนำมอมนษย จงเปนการ

เพมอตราเสยงตอการสญพนธใหแกบรรดาไมทหายาก

อยแลว ซงมโพสามหางเปนหนงในนน

ดวยคณสมบตของโพสามหางทขนอยตามพนท

บนเขาสงทระดบ 1,400-2,200 ม. โพสามหางจงเปน

พรรณไมทใชวดดชนบงบอกความอดมสมบรณของผน

ปาบนพนทระดบสงได หากผนปาดบเขาบนยอดเขาสง

ยงมโพสามหางเจรญงอกงามดอย กหมายถงวา ระบบ

นเวศวทยาของไทยยงคงสมบรณดนนเอง

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดกลางถงขนาดใหญ สง 15-30 ม.

แตกกงนอย มใบเฉพาะตอนปลายกง หใบรปไขกลบ

ยาว 1.5-2.5 ซม. เกลยง หนา หลดรวงงาย

ใบ เปนใบเดยวเรยงสลบ รปไขหรอรปฝามอ

ม 3-5 แฉก ยาว 5-16 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบมน

กลมหรอกงรปหวใจ แผนใบหนา เสนโคนใบ 3-5 เสน

กานใบยาว 2-6 ซม.

ดอก ออกเปนชอกระจกแนน เสนผาศนยกลาง

ประมาณ 1.5 ซม. ไมมกลบเลยง กลบดอก 2-7 กลบ

ผล แบบแคปซล ตดกนเปนชอกระจกแนน แขง

ม 7-11 ผล ในแตละชอ เสนผาศนยกลาง 2-2.5 ซม.

กานชอยาว 1.5-2.5 ซม.

เมลด สนำตาลเขม รปร มปก

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด

มณฑาปา Magnolia garrettii (Craib) V.S. Kumar ชออน มณฑาดอย มะองนก ปอนาเตอ

ของไทยในปาดบเขาทระดบความสง 1,000-1,900 ม.

ในจงหวดเชยงใหม เชยงราย แมฮองสอน ตาก

พษณโลก สวนในตางประเทศพบไดทมณฑลยนนาน

ประเทศจน และในเวยดนาม

ดอกสมวงแดงของมณฑาปาในบางครงกสราง

ความสบสนใหแกนกสำรวจและจำแนกพรรณไม

เนองจากยงมมณฑาอกชนดหนงทมดอกสมวงแดง

และมลกษณะดอกคลายคลงกนมาก เรยกวา มณฑา

ดอย พรรณไมสองชนดนมกลบชนนอกสมวงแดง

เหมอนกน เมอมองดเผนๆ จงคดวาเปนพรรณไมชนด

เดยวกน หากแตถาสงเกตใหดจะพบวา มณฑาปาจะ

มกลบดอกชนในเปนสมวงเขมเชนเดยวกบกลบดอก

ชนนอก ขณะทมณฑาดอย กลบดอกชนในจะเปน

สขาวนวล และกลนหอมแรงกวามณฑาปา สวนใบของ

มณฑาดอยกมขนาดใหญและยาวกวา ยาวประมาณ

1 ศอก วธสงเกตความแตกตางอยางงายๆ จงใหดทขนาด

ของใบและกลบดอกชนในซงมสทแตกตางกน

คนไทยสวนใหญมกคนเคยกบมณฑา ซงเปน

พรรณไมชนดหนงในสกล Magnolia ทมดอกสวยงาม

นารก อกทงยงมกลนหอมหวานรวยรน เปนทชนชอบ

ของบรรดาผรกไมดอกหอมทกทาน หากทวาในราวปา

บนเขาสงทางภาคเหนอ ยงมมณฑาอกชนดหนงทม

ดอกสมวงแดง สงกลนหอมออนๆ ในเวลากลางคน

ทเรยกวา มณฑาปา พรรณไมหายากอกชนดหนงของ

ไทยท ไดรบการพฒนาใหกลายเปนไมประดบจนพน

สภาพของความเปนไมหายากแลว

มณฑาปาถกคนพบครงแรกของโลกในประเทศ

ไทย โดย H.B.G. Garrett นกพฤกษศาสตรชาวองกฤษ

ทดอยผาขาว จงหวดเชยงใหม มรายงานเมอป 2465 วา

มณฑาปานมเขตการกระจายพนธเฉพาะภาคเหนอ

ใบ เปนใบเดยวเรยงเวยน รปรหรอรปขอบขนาน

ยาว 18-30 ซม. ปลายใบเรยวแหลม หรอแหลมสนๆ

เนอใบหนา เหนยว คลายแผนหนง ผวใบดานบนสเขยวเขม

เปนมนวาว ดานลางเคลอบขาว

ดอก เปนดอกเดยวออกตามปลายกง สมวงอมแดง

ดอกม 9 กลบ กลบหนา แขง อวบนำ เมอบานมเสนผา-

ศนยกลาง 8-10 ซม. ดอกบาน 2-3 วน

ผล เปนผลกลมรปไขหรอทรงกระบอก สนำตาล

กวาง 6-8 ซม. ยาว 7-12 ซม. ผลแกหอยลง มผลยอย

จำนวนมากเรยงกนอยบนแกนยาวอนเดยวกน ผลยอย

แขง ยาว 1-1.5 ซม.

เมลด สแดง ยาวรและคอนขางแบน ขนาด 0.7-1

ซม. ผลยอยแตละผลม 1-4 เมลด

ออกดอกเดอนเมษายนถงพฤษภาคม ผลแกเดอน

ตลาคมถงพฤศจกายน

มณฑาปาเปนพรรณไมทมลำตนขนาดใหญ ถง

แมวาจะมเนอไมคอนขางออน แตชาวบานกยงตดโคน

มาใชในงานกอสราง และใชทำเครองเรอนบางชนด

ทำให ในธรรมชาตมจำนวนตนเหลออย ไมมากนก

หนวยงานทเกยวของหลายๆ หนวยงานจงไดเรงขยาย

พนธและสงเสรมใหปลกเปนไมประดบบนพนทระดบ

สง เชน เขตอทยานแหงชาต และแหลงทองเทยวตางๆ

นอกจากน มณฑาปายงมชออยในโครงการปลกทดแทน

ปาท เสอมโทรมในพนทสงอยางไดผลด เนองจาก

มณฑาปาเปนพรรณไมท เจรญเตบโตอยางรวดเรว

ชวยใหปากลบคนสความอดมสมบรณอกครงหนงไดใน

เวลาไมนานนก

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนไมผลดใบ ขนาดใหญ สง 20-25 ม.

เปลอกหนา สเทา มกลนฉน

ผลออน

เกสร การขยายพนธ ขยายพนธดวยการเพาะเมลด ปลกลงในแปลงท

รมรำไร หรอกลางแจงบนพนทระดบสงทมอากาศหนาว

เยน ผทชนชอบความสวยงามของดอกมณฑาปา

พยายามนำตนมณฑาปามาปลกในกรงเทพฯ และใน

พนทราบภาคกลาง ซงมอากาศรอนจด พบวายงไม

ประสบผลสำเรจ เนองจากตนมณฑาปาชะงกการเจรญ

เตบโตในชวงฤดรอน และคอยๆ ตายไป

มหาพรหมราชน Mitrephora sirikitiae Weerasooriya, Chalermglin & R. M. K.Saunders ชออน -

ใหชาวโลกไดรบรถงความยงใหญของไมดอกทงดงาม

และมช อตามพระนามของสมเดจพระนางเจ าฯ

พระบรมราชนนาถแหงประเทศไทย

ถนกำเนดของมหาพรหมราชนอยบนสนเขาแคบๆ

บรเวณยอดเขาสงชนเหนอระดบนำทะเล 1,100 ม.

ในเขตอำเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน จดเปนพรรณไม

ถนเดยวทมอยเฉพาะในประเทศไทยเทานน และยงจด

เปนพรรณไมหายากเนองจากจำนวนตนในถนกำเนด

นอยมาก และมการกระจายพนธตำ

ผทคนพบพรรณไมชนดนคอ ดร.ปยะ เฉลมกลน

ผ เช ยวชาญพ เศษ สถาบนวจยวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยแหงประเทศไทย ไดทำการวจยและพฒนา

แลวพบวา มหาพรหมราชน เปนพรรณไมทมหศจรรย

มากชนดหนง ทแมจะมถนกำเนดอยบนเขาหนปน

เมอป 2547 ประเทศไทยไดประกาศการคนพบ

พรรณไมชนดใหมของโลก ซงไดรบพระราชทาน

พระบรมราชานญาตใหใชพระนามาภไธยเปนชอระบ

ชนดพชชนดใหมนวา sirikitiae และใชชอภาษาไทยวา

มหาพรหมราชน เพอเฉลมพระเกยรตคณแดสมเดจ

พระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ เนองในวโรกาส

ททรงมพระชนมาย 72 พรรษา อนถอเปนปมหามงคลยง

ของปวงชนชาวไทย

มหาพรหมราชนเปนพรรณไมในวงศกระดงงา

(Annonaceae) สกลมหาพรหม (Mitrephora) ดอกม

ขนาดใหญสขาวและมวงสวยงามมาก และมขนาดใหญทสด

ในสกลมหาพรหมซงมอยทวโลก 48 ชนด ในประเทศ

ไทยทสำรวจพบแลวม 7 ชนด โดยมมหาพรหมราชน

เปนชนดท 8 มหาพรหมราชนจงเปนดอกไมทประกาศ

ดอก ออกเดยวๆ หรอเปนกระจก 1-3 ดอกใกล

ปลายยอด กลบดอกม 6 กลบ เรยงกลบสองชน เมอ

ดอกบานเตมทมเสนผาศนยกลาง 10 ซม. ดอกดก

ทยอยบาน แตละดอกบานอยได 1-2 วน

ผล เปนผลกลม มผลยอย 5-8 ผล รปทรงกระบอก

ยาว 5-8 ซม. มเมลด 13-21 เมลด

เมลด รปคลายไขหรอทรงกลม สนำตาล ขนาด

5-8 มม.

ในระดบความสง 1,100 ม. ทมอากาศหนาวเยน มตนสง

3-5 ม. แตเมอนำเมลดมาเพาะในกรงเทพฯ ทมอากาศ

รอนจด กสามารถปรบตวไดโดยใชเวลาปลกเลยง 3 ป

มความสง 1.5 ม. กออกดอกไดเกอบตลอดป ปจจบน

ไดพฒนาใหเปนไมประดบกระถาง ซงมการปลกกน

ทวประเทศ ชวยใหพนสภาพจากการเปนพรรณไม

หายากไดแลว

มหาพรหมราชนเมอออกดอกจะบานพรอมกน

ทงตน ดอกมกลนหอมออนๆ และแตละดอกบานอยได

1-2 วน ชวงเวลาดอกบานราวเดอนพฤษภาคม ตนท

ปลกจากตนกลา เพาะเมลดจะมทรงพมสวยงาม

ออกดอกไดเตมทรงพม ขณะทตนทปลกจากตนทาบกง

จะมทรงพมแผกระจายและออกดอกเฉพาะกงทอย

ดานบนทรงพม

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดเลก สง 3-5 ม. เปลอกลำตน

สนำตาล กงออนสเทาอมขาวมขนออนปกคลม แตกกง

นอย ทรงพมกลมโปรง

ใบ เปนใบเดยวเรยงสลบ รปใบหอก กวาง 4-9

ซม. ยาว 11-19 ซม. เนอใบคอนขางหนา ผวใบเรยบ

เปนมนทงสองดาน ดานลางมขน เสนแขนงใบ 8-11 ค

กานใบยาว 0.5-1 ซม.

กลบดอกชนในสมวง

กลบดอกชนนอก สขาว

ผลเปนผลกลม รปทรงกระบอก

การขยายพนธ มการนำผลแกมาเพาะเมลดซงงอกไดด สวนวธการ

ขยายพนธทเหมาะสมทสดคอ การทาบกง เนองจากเปน

วธการทรวดเรว สะดวก ประหยด และสามารถกำหนดให

กงทาบมความยาวไดตามความตองการ ตงแตความสง

30 ซม. จนถง 150 ซม. โดยใชระยะเวลาทาบเพยง

1 เดอนครงเทานน มอตราการทาบตดไดสงถง 100

เปอรเซนต

ดอกบานสวยงาม เสนผาศนยกลางประมาณ 10 ซม.

“งานรก” เปนงานชางฝมอขนสงของไทยทเปน

มรดกสบทอดทางวฒนธรรมมาตงแตครงโบราณ เครองรก

ถอเปนศลปวตถอนทรงคณคา ซงในสมยโบราณจะนำมาใช

เฉพาะงานทเกยวของกบพทธศาสนาและพระมหากษตรย

เทานน เชน การลงรกปดทองพระพทธรป ตพระธรรม

หรอเครองราชปโภคของพระมหากษตรยและเครองใช

ในราชสำนก และสวนประกอบทสำคญทใชในงานรกกคอ

“ยางรก” ทไดจากตน “รกใหญ” ซงในปจจบนมจำนวน

ลดนอยลงอยางมากจนเสยงตอการสญพนธ

ดวยคณสมบตพเศษของนำยางรก ซงมสดำเปน

มนเลอม เมอแหงสนทแลวสามารถยดตดไดด และกน

การรวซมของนำได ทำใหชางฝมอของไทยนำนำยางรกมา

ใชงานอยางกวางขวาง ทงในงานลงรกปดทอง การเขยน

ลายรดนำ งานประกอบเครองมก และเครองเขน โดย

เฉพาะเครองเขนของชาวเชยงใหมทมความโดดเดน

สวยงาม เปนเอกลกษณเฉพาะตว การทเครองเขนแตละ

ชนมความคงทนสวยงาม กดวยอาศยขอดของนำยางรก

ทตดแนนทนทานนเอง

รกใหญ Gluta usitata (Wall.) Ding Hou ชออน รก ฮก ฮกหลวง ซ มะเรยะ ฮกขหม ฮกหม

สวนงานประกอบเครองมกอยางทพพมก ธรรมาสน

ลงมก หนาตางพระอโบสถ วหาร พระแทนทประทบแหง

องคพระมหากษตรยกอาศยคณสมบตพเศษทเหนยวแนน

ของยางรกในการประกอบมก จนกลายเปนงานประณตศลป

อนทรงคณคาของไทยททวโลกตางใหการยกยอง

คณสมบตทางดานสมนไพรพนบาน เปลอกใช

เขายาบำรงกำลง ตมเปนยารกษาโรคตดเชอทางเดน-

อาหาร รกษาโรคเกลอน และโรคปวดขอเรอรง เปลอก

ราก ใชเปนยารกษาโรคผวหนง ยาง เปนยาถายอยางแรง

และกดเนอสด นอกจากน เนอไมยงใชทำสวนประกอบ

ของบานเรอน เสา เครองเรอน และดามเครองมอ

ทางการเกษตร

รกใหญเปนไมตนขนาดกลาง พบไดทางภาคเหนอ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคตะวนตก ปจจบน

มจำนวนลดลงอยางมาก สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร จงมพระราชดำรใหจดตงโครงการ

ศกษายางรกใหญเพออนรกษภมปญญาไทย ทงนเพอ

สบสานงานชางฝมอแขนงน ใหดำรงอยสบไป อนจะเปน

การชวยใหรกใหญไมสญพนธไปจากแผนดนไทยของเรา

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนกงผลดใบขนาดกลาง สง 12-25 ม.

ลำตนเปลาตรง เปลอกสนำตาลหรอดำปนเทา แตกเปน

รอง หลดลอกเปนแผนบางๆ มยางสดำซมตามรอยแตก

ใบ เปนใบเดยว เรยงเวยนเปนกลมอยตามปลายกง

รปไขกลบ มน หรอรปขอบขนาน กวาง 5-12 ซม. ยาว

16-36 ซม. ดานบนใบมขนสนำตาลปนประปราย

ดานลางมขนหนาแนน แตจะหลดรวงไปเกอบหมดเมอ

ใบแกเตมท เนอใบหนา ขอบใบเรยบหรอเปนคลนเลกนอย

ดอก ออกเปนชอทปลายกงหรอตามซอกใบใกล

ปลายกง มขนหนาแนน กลบเลยงและกลบดอกมอยางละ

5 กลบ ดานนอกของกลบเลยงและกลบดอกมขนสนำตาล

ปนเทา

ผล เปนผลกลม แขง เสนผาศนยกลาง 1.2-1.5 ซม.

มปกสแดง หรอมวงแดงรปขอบขนาน 5 ปก ยาว 5-10 ซม.

เมลด เปนเมลดกลม เสอมความงอกเรว

รกใหญออกดอกเดอนพฤศจกายนถงธนวาคม

และมผลแกในเดอนมนาคม

ขยายพนธโดยเมลด ตนรกใหญในธรรมชาต

ถกทำลายและมจำนวนลดนอยลงโดยลำดบ จงควรเรง

การเพาะขยายพนธ เพอปลกในพนทเหมาะสมใหม

จำนวนตนมากขนสำหรบการอนรกษไวใชประโยชนใน

อนาคต

กลบเลยงและ กลบดอก

มอยางละ 5 กลบ

ผลกลม เปลอกแขง

รง Shorea siamensis Miq. ชออน เปา เปาดอกแดง เรยง เรยงพนม ลกปาว แลบอง เหลทอ เหลบอง ฮง

รงเปนพรรณไมในวงศ Dipterocarpaceae ทมการ

กระจายพนธเปนไมเดนในปาเตงรง และยงพบในปา

เบญจพรรณแลงและปาแดงทวไป พบมากในภาคเหนอ

และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ในชวงฤดผลดใบ ใบของ

ตนรงจะเปลยนเปนสเหลองอมสม สวยงามไปทงราวปา

ดอกมกลนหอมเยน ออกดอกในชวงเดอนมกราคมถง

มนาคม สวนเวลาตดผล เมอผลแกถกแรงลมจะปลว

วอนหมนควางกอนรอนลงบนผนดนคลายเปนพรมลกรง

แตเดมนนพทธศาสนกชนสวนใหญมกมความ

เขาใจคลาดเคลอนเกยวกบตนรงวาเปนพรรณไมชนด

เดยวกบตนสาละอนเดย (Shorea robusta C.F.Gaertn)

ซงเปนพรรณไมทมความสำคญอยางยงตอพทธศาสนา

เนองจากเปนพรรณไมทเกยวเนองกบการประสตของ

พระพทธเจา หากแตในความเปนจรง รงและสาละ

อนเดยนนเปนพรรณไมตางชนดกน แมจะมรปพรรณ

สณฐานทคลายคลงกนมาก เนองจากเปนพรรณไมใน

วงศและสกลเดยวกน แตเมอพจารณาอยางละเอยด

ถถวนแลวจะพบวาพรรณไมสองชนดน มลกษณะทแตกตาง

กนอยางเหนไดชด

ผล เปนผลแหง เปลอกแขง เมลดเดยว ทรงไข

กวาง 1 ซม. ยาว 1.5 ซม. ปลายแหลม ปกยาว 3 ปก

ปกสน 2 ปก

เมลด รปรยาว 1 ซม.

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด สามารถเกบผลแก

ของตนรงไดในเดอนมนาคมถงเมษายน แลวนำมาเพาะ

เมลด ตนกลางอกไดดแตเจรญเตบโตชา ตองบำรงรกษา

ตนกลาเปนระยะเวลาอยางนอย 1 ป จงจะนำตนกลาไป

ปลกในแปลงได

รงเปนไมเนอแขง ทนทานตอความแหงแลงและ

ไฟปาไดด เนอไมนำมาใชประโยชนไดอยางกวางขวาง

ทงในงานกอสราง ทำเครองมอเครองใช สวนชนใชผสม

นำมนทาไมและเรอ นอกจากน รงยงถอเปนไมมงคล

ชนดหนง ซงเชอวาหากบานใดปลกเปนไมประจำบาน

จะมแตความสงบรมเยน

รงเจรญเตบโตไดดในดนทกประเภททระบายนำด

ชอบแดดจด และตองการนำนอย เหมาะทจะปลกใน

พนทกวางขวางหรอตามรสอรต เนองจากทรงพมสวยงาม

นอกจากจะทนแลงไดดแลว ยงทนลมแรงไดดเปนพเศษ

อกดวย

ลกษณะพรรณไม ตน เปนตนผลดใบขนาดกลางสง 10-25 ม. เรอน

ยอดกลมหรอรปกรวยควำ ลำตนเปลาตรงหรอคดงอ

เปลอกสเทาปนนำตาล แตกเปนรองลก เปนสะเกดโตๆ

ใบ เปนใบเดยว เรยงสลบ ใบรปขอบขนาน กวาง

7-12 ซม. ยาว 10-20 ซม. ปลายใบมน โคนใบหยก

เวาเปนรปหวใจ

ดอก สขาวหรอเหลองออน ออกเปนชอทปลายกง

กลนหอม กลบเลยง 5 กลบ โคนกลบดอกตดกนเปน

รปถวย กลบดอกม 5 กลบ ยาวเปน 6 เทาของกลบเลยง

เรยงจบเวยนกน ดอกบานเตมทกวาง 1-1.5 ซม.

ลำตน มเปลอกหนา สเทาปนนำตาล แตกเปนรองลก

เปนสะเกดโตๆ

ผลแขง มปกยาว 3 ปก ปกสน 2 ปก

ลำดวนดอย Mitrephora wangii Hu ชออน -

ลำดวนดอยมเขตการกระจายพนธอยบนเขาสง

ในจงหวดเชยงรายทระดบความสง 1,690 ม. ในตาง

ประเทศพบทประเทศจนและลาว พรรณไมชนดนนบ

เปนพรรณไมหายากและใกลสญพนธชนดหนงของไทย

ในสภาพธรรมชาตมอยเพยง 2 ตน ขนอยบนยอดดอย

สง 1,690 ม. ของจงหวดเชยงราย ทมอากาศหนาว

เยนและมหมอกปกคลมเกอบตลอดป และไมมการ

ขยายพนธตามธรรมชาต เนองจากใตตนเปนลานหน

ทำใหเสยงตอการสญพนธไดในอนาคต แตในปจจบน

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย

ไดทำการวจยเพอขยายพนธลำดวนดอย พบวาวธการ

ทาบกงเปนวธทไดผลด จนสามารถปลกลำดวนดอยเปน

ไมกระถางไดสำเรจ ทำใหมการปลกเปนไมประดบ

กนอยางกวางขวาง จนทำใหพนสภาพจากความเปนไม

หายากแลว

ลำดวนดอย เปนพรรณไมทเพงมการคนพบใน

ประเทศไทยเมอป 2542 ทวดพระธาตดอยตง จงหวด

เชยงราย พรรณไมชนดน จดอย ในวงศกระดงงา

(Annonaceae) สกลมหาพรหม (Mitrephora) เปนไมตน

ขนาดกลางทมดอกสวยงาม กลบดอกชนนอกสขาว

บานแยกจากกนเปน 3 แฉก กลบดอกชนในสเขยวออน

ปลายกลบชมพระเรอ ประกบกนเปนกระเชา เมอดอก

แกใกลโรย กลบชนนอกเปลยนเปนสเหลองเขมขน

สวนกลบดอกชนในเปลยนเปนชมพอมมวง สงกลนหอม

หวานคลายดอกลำดวน แตขนอยบนดอยจงเรยกกนวา

ลำดวนดอย

ใบ เปนใบเดยว รปรแกมรปขอบขนาน กวาง 5-7

ซม. ยาว 13-20 ซม. โคนใบมน ปลายใบเรยวยาว

และมตง ขอบใบเรยบ เนอใบบาง เปนมนทง 2 ดาน

ใบดานบนสเขยวเขม ใบดานลางสออนกวา

ดอก เปนดอกเดยว ออก 1-2 ดอก ออกตามกง

ตรงขามใบ เมอบานมสขาวแลวเปลยนเปนสเหลอง

และมกลนหอมแรงมากขน กลบดอกชนนอก 3 กลบ

บานกางออกจากกน กลบนอกชนในขอบกลบประกบกน

เปนรปกระเชา มลายประสแดงออนอยตรงกลางดอก

ดอกทยอยบานตลอดทงป และบานเตมตนในเดอน

กมภาพนธถงมนาคม

ผล เปนผลกลม ผลออนเปลอกเรยบ สเขยวเขม

เมอแกเปลยนเปนสเหลองอมเขยว ม 9-12 เมลด

เมลด กลมแบน สนำตาลขนาด 4-7 มม.

การขยายพนธ ขยายพนธดวยการเพาะเมลดและปกชำกงออน

หลงจากปลกตนกลาจากการเพาะเมลดหรอปกชำกง

จนตงตวและเจรญเตบโตดแลว สามารถทาบกงจากตน

ดงกลาวได การทาบกงเปนวธทไดผลด เมอนำมาปลก

แลวออกดอกไดเรว สามารถปลกเปนไมกระถางได

ลำดวนดอยนบวาเปนพรรณไมมหศจรรยตนหนง

ในเมองไทย กลาวคอ แมจะมถนกำเนดอยบนเทอกเขา

สงทมอากาศหนาวเยน แตเมอเกบผลแกมาเพาะเมลด

ในกรงเทพฯ ทมระดบความสงเกอบเทาระดบนำทะเล

และมอากาศรอนจด ปรากฏวาเมลดลำดวนดอยงอก

ไดด เมอปลกเลยงตนกลาจากการเพาะเมลดได 3 ป

ตนมความสง 1.5 ม. ออกดอกไดดและเมอทาบกง

โดยใชมะปวนเปนตนตอ สามารถทาบตดไดถง 100

เปอรเซนต เมอนำตนทาบกงไปปลกตอในพนทอนๆ

ทวประเทศ พบวาสามารถปรบตวไดดและทยอยออกดอก

เกอบตลอดป

ลำดวนดอยทปลกจากตนกลาเพาะเมลด จะม

ทรงพมสวยงาม มใบดกสเขยวเขมเปนมนวาวออกดอก

เตมตน จงไดรบความนยมนำมาใชในงานจดภมทศนกน

อยางแพรหลายในปจจบน

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดกลาง สง 10-20 ม. ลำตน

เปลาตรง แตกกงนอย โคนลำตนมพพอนในระดบตำ

เปลอกลำตนเรยบ สดำ เนอไมแขงและเหนยว มกลนฉน

ผล เปลอกเรยบ สเขยวเขม

สะแลงหอมไก Rothmannia sootepensis (Craib) Bremek. ชออน -

เวลาผานมาถงสมยพระนางจามเทวแหงแควน

หรภญไชย พระนางทรงมศรทธาประสาทะในบวรพทธ-

ศาสนาเปนอยางมาก จงไดเสดจพระราชดำเนนไปยง

สถานทสำคญตางๆ ในเมองลานนาเพอเสาะหาสถานท

ศกดสทธสำหรบประดษฐานพระบรมสารรกธาต

ททรงไดรบพระราชทานมาจากพระราชบดาเจาเมอง

ละโว กระทงไดเสดจฯ ผานเมองกกกฎไกเอก ในเขตของ

จงหวดลำพน จงทรงมพระราชเสาวนยใหขบวนเสดจพกแรม

ทดอนสะแลง และตงผอบทองคำบรรจพระบรมสารรกธาต

ใกลๆ กบปากถำ เพอใหราษฎรไดสกการบชา และตอมา

ไดโปรดฯ ใหประดษฐานพระบรมสารรกธาต ณ ปากถำ

กลางดอนสะแลงแหงนน และทรงโปรดใหสรางพระเจดย

ครอบพระบรมสารรกธาตนนไว พระเจดยดงกลาวนคอ

พระธาตขะอบคำ ทประดษฐานอย ณ วดสะแลง

ในปจจบน

สะแลงหอมไก เปนพรรณไมในตำนานของชาว

ลำพน กลาวกนวาในสมยพทธกาล เมอพระพทธเจา

เสดจมาทดอนสะแลง มเหสของเจาเมองไดนำดอก

สะแลงมาถวายเปนพทธบชา พระบรมศาสดาทรงรบ

ดอกไมนนไวพรอมอนโมทนา แลวไดตรสเปนพทธ

ทำนายไววา “ตอไปในอนาคตกาล สถานทแหงน

จกเปนทประดษฐานพระธาตของเรา และจะเจรญรงเรอง

สบไปในกาลขางหนา”

กลบดอกสขาว โคนกลบดอก มจดสมวงแดง

สนำตาล แตกกงจำนวนมาก ออกรอบตนเปนชนๆ กง

ขนานกบพนดน ทรงพมโปรงรปกรวยควำ

ใบ เปนใบเดยวออกตรงขาม รปรปลายแหลม

ยาว 10-12 ซม. ผวใบเปนมนเรยบ สเขยวเขมทงสองดาน

ดอก ออกเปนชอดอกสขาวทซอกใบใกลปลายกง

1-3 ดอก โคนกลบดอกเปนหลอด ปลายแยกเปน

5 กลบ ขอบกลบเปนคลน โคนกลบดอกดานในมจด

สมวงแดง ดอกบานเตมทมเสนผาศนยกลาง 5-6 ซม.

ผล รปกลมร ยาว 3-5 ซม. มกลบเลยงตดอย

ปลายผล

เมลด รปกลมร สดำยาว 3-4 มม.

การขยายพนธ ขยายพนธดวยการเพาะเมลด โดยเกบผลแกทอย

บนตนมาเพาะเมลด ซงจะใหเปอรเซนตการงอกดกวา

ผลแกทรวงอยทโคนตน สวนการทาบกงกเปนอกวธหนง

ทไดผล โดยใชหมกมอซงเปนพชทอยในสกลเดยวกนมา

เปนตนตอ

สะแลงหอมไก เปนพรรณไมปาทพบไดตาม

ปาดบแลง ทระดบความสง 300-900 ม. ทางภาคเหนอ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคกลาง ดอกม

สขาวนวล กลบดอกมลกษณะปลายแหลมเหมอนหอก

โบราณ แตเดมเรยกวา ดอกสะแลง แตดวยความท

พรรณไมชนดนมกลนหอมแรง กำจายไปไดไกลมาก

ชาวบานจงพากนเรยกวา สะแลงหอมไก ซงหมายความวา

ดอกสะแลงทสงกลนหอมไกล ปจจบนมผพยายามนำไป

ปลกเปนไมดอกหอม ไมประดบตามอาคารสถานทตางๆ

หลายแหง

สะแลงหอมไกเปนพรรณไมทเจรญเตบโตชามาก

ในชวงทฤดแลงยาวนานจะออกดอกไดดกเตมตน สง

กลนหอมรวยรนแสนชนใจ โดยเฉพาะอยางยงในชวง

พลบคำหรอชวงเชามด แตนาเสยดายทพรรณไมชนดน

ปลกเลยงยากมาก ตนทปลกเลยง โดยเฉพาะอยางยง

ตนทขดลอมมาปลก จะคอยๆ ตายไปในทสด ดงนน

ผปลกเลยงควรปลกตนขนาดเลกจากการเพาะเมลด

และตองอาศยความวรยะอตสาหะอดทนรอเปนเวลา

หลายป จงจะไดตนใหญทออกดอกไดอยางสวยงาม

ผลกลมร ยาว 3.5 ซม. มกลบเลยงตดอยปลายผล

สารภดอย Anneslea fragrans Wall. ชออน แกมอน คำโซ ตองหนง ตนจำ ทำซง บานมา พระราม โมงนง ตำจง ฮาฮอย ทกลอ ทลา ปนมา สานแดง สานแดงใหญ สารภ สารภควาย สารภหน สน ฮก

ดอกของสารภดอยมลกษณะเดนคอ จะสงกลน

หอมออนๆ ในเวลากลางวน แตกลนหอมดงกลาวจะ

แรงขนในชวงเวลากลางคน ดงนนใครทจะไปชนชม

ดมดอมพรรณไมชนดนกตองเลอกไปใหถกชวงเวลา

และทสำคญคอไปใหตรงกบชวงฤดออกดอกดวย

เนองจากพรรณไมชนดนจะมฤดออกดอกอย ในชวง

ปลายฤดหนาว คอระหวางเดอนธนวาคมถงกมภาพนธ

สารภดอย เปนพรรณไมในวงศ Theaceae มเขต

การกระจายพนธตงแตอนเดยถงเอเชยตะวนออก-

เฉยงใต สวนในประเทศไทย จะพบตามปาดบแลง

ป า เบญจพรรณ และป าดบ เขาท ระดบความส ง

850-1,700 ม. โดยเฉพาะทางภาคเหนอบนดอยสง

เชน จงหวดเชยงราย เชยงใหม ลำปาง นาน พะเยา

แมฮองสอน ตาก และในภาคตะวนออกเฉยงเหนอจะ

พบตามภสงทมอากาศหนาวเยน เชน ภหลวง ภเรอ

ภกระดง ในจงหวดเลย

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดกลางสง 10-20 ม. เปลอกลำตน

ตะปมตะปำ เปลอกแตกเปนรองเลกๆ หรอแตกลอน

เปนสะเกดแขง มกลนฉน ทรงพมโปรงกลม

ใบ ใบเดยว เรยงเวยนสลบ แผนใบหนาคลาย

แผนหนง เขยวเขมเปนมน เสนกลางใบเดนชดทงดาน

บนและดานลาง ผวเกลยงรปหอก แกมขอบขนานกวาง

2.5-5 ซม. ยาว 7-15 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบสอบ

ดอก ดอกเดยว กานดอกยาว 3-5 ซม. กลบเลยง

ดอกหนา ม 5 กลบ สเหลองแกมชมพ โคนเชอมตดกน

ปลายโคงงมเขาหากน สวนกลบดอกม 5 กลบ สขาวครม

อยรวมกนเปนกอนกลม ปลายแหลมขนาด 1.5-2 ซม.

กลางวนดอกมกลนหอมออนๆ และจะหอมแรงขนในชวง

เวลากลางคน ฤดออกดอกอยในชวงปลายฝนตนหนาว

ผล รปกลมร ผวเรยบ ขนาดเสนผาศนยกลาง

2 ซม. ผลออนสเขยว มกลบเลยงตดอยทปลายผล

จนกระทงถงระยะผลแก

เมลด สนำตาลออน กลมร ขนาด 1 ซม.

การขยายพนธ โดยการเพาะเมลด ใชเวลาในการเพาะมากกวา

2 เดอนจงเรมงอก ตนกลาเจรญเตบโตไดคอนขางชามาก

เนอไมของตนสารภดอยเหมาะสำหรบนำมาใช

ทำเครองเรอนไดเปนอยางด เนองจากมเนอไมละเอยด

แนนเหนยว โดยเฉพาะอยางยงตนทขนอยบนดอยสงทม

อากาศหนาวเยนในฤดหนาว และมความแหงแลงในชวง

ฤดรอนเปนระยะเวลายาวนาน จะเจรญเตบโตชามาก

เนอไมมวงปทเดนชด สวยงาม เคยมผนำไปแกะสลก

หรอกลงเปนเครองเรอนเครองประดบบานทเหนแลว

ตองยอมรบวามคณคาสงมาก แตในขณะเดยวกนกอด

จะเสยดายและหดหใจเปนอยางมากเมอเหนผคนทมา

อยบนดอยสงตดตนสารภดอยแลวเผาทงเพอเอาผนดน

มาปลกขาวไรหรอปลกผกแบบไรเลอนลอย ในชวงเวลา

สนๆ พจารณาแลวชางเปนความสญเสยของสงหนงแลว

ทดแทนด วยอกส งหน งแบบไมค มค า เลยท เด ยว

นอกจากน สวนตนยงสามารถนำมาผสมสมนไพร

จำพวกประดง รวม 9 ชนด ตมนำดมรกษาโรคประดง

ซงเปนโรคผวหนงชนดหนงไดอกดวย

ใครทม โอกาสชนชมและดมกลนหอมออนๆ

ของสารภดอย อาจมความคดทจะนำพรรณไมชนดนไป

เพาะเพอขยายพนธ ซงการปลกเลยงพรรณไมชนดน

กตองอาศยดนทแหง และอากาศทเยน สารภดอยจงจะ

สามารถออกดอกไดด และมกลบดอกทหนา ปจจบน

สารภดอยเรมเปนพรรณไมทหายาก จงควรมการอนรกษ

ดวยการขยายพนธและนำไปปลกใหแพรหลายมากยงขน

ดอกเดยว กลบเลยงดอกหนา ม 5 กลบ สเหลองแกมชมพ

เสยวดอกขาว Bauhinia variegata L. ชออน นางอว เปยงพะโก โพะเพ

เสยวดอกขาวเปนพรรณไมทชาวเหนอรจกกนด

โดยเฉพาะชาวจงหวดตาก ซงมเสยวดอกขาวเปน

พรรณไมประจำจงหวด ใบออนของเสยวดอกขาวกน

เปนผกสดหรอลวก หรอใสตมปลาเนอออนทำเปน

ตมสมได สวนใบนำมาขยรกษาแผลทเรอรงจนเนาเปอย

ใหหายได ใบแกตมนำอาบแกผนคนตามตวไดผลด

เปลอกมรสฝาด ใชแกไอ แกบด และหามเลอด และ

ยงนำมายอมแหอวนใหคงทนแขงแรง

“รอยพนคำ แฝงฝน อยในความเงยบ

บนหนาผา ผาสงชน ใตแสงตะวน

มเงาตะวน ความฝนของเธอ เหมอนใจของเธอ

อยากเหนดอกเสยวขาว ขาว ขาว ขาว

บนไหลดอย ไหลดอย ดอย ดอยเชยงดาว”

สวชานนท รตนภมล แตงเพลงน ไว ในอลบม

“เพลงรกเชยงดาว” เพอชนชมความงดงามของ

เส ยวดอกขาว ท ออกดอกพราวไปท วท งราวป า

โดยเฉพาะบนไหลทางของดอยหลวงเชยงดาวท

เสยวดอกขาวพากนสะพรงบานรบลมหนาว ทกทาย

ผมาเยอนใหเคลบเคลมไปกบความมหศจรรยของ

ธรรมชาต

เสยวดอกขาวเปนพรรณไมในวงศถว (Leguminosea)

สกลอรพม (Bauhinia) มการกระจายพนธอย ใน

ประเทศอนเดย พมา ลาว และเวยดนาม ในประเทศไทย

พบตามปาเบญจพรรณ และปาหนปน ทางภาคเหนอ

และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทระดบความสง 500-

800 ม. ตามปกตจะทยอยออกดอกตลอดป แตจะ

ออกดอกพรอมกนทงตนในชวงเดอนมกราคมถงมนาคม

ดอกเสยวเมอบานใหมๆ จะมสชมพออน แตพอดอกแก

ใกลโรยจะกลายเปนสขาว

ในชวงทดอกเสยวบานเตมตน จะเปนชวงฤดหนาว

ทมอากาศแหง ทองฟาสครามสดใสไรเมฆหมอกตดกบ

ดอกเสยวทมสขาวบรสทธงามเดนสะดดตา ยงในยามท

ลมหนาวพดมา ดอกเสยวจะปลดปลวลอยควางไปตาม

กระแสลม เปนภาพทนาประทบใจอยางยง จงหวด

เชยงรายจงไดจดใหมงานวนเสยวบานขนบนยอดดอย

หลายๆ แหง ซงในแตละแหงมตนเสยวออกดอกบาน

สะพรงและสงกลนหอมขจรขจายไปทวขนเขา

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนผลดใบสงไดถง 15 ม. เรอนยอด

กลม กงกานไมสมำเสมอ กงและยอดออนมขนปกคลม

เปลอกตนเกลยงสเทาออนถงดำ มรอยแตกหยาบๆ

ใบ เปนใบเดยว โคนใบเวาเปนรปหวใจ คลายใบ

แฝดตดกน ใตใบมขน

ดอก ออกเปนชอทซอกใบและปลายกง 6-10

ดอก ดอกมสขาวหรอสมวงออน กลบดอกบอบบางม

5 กลบ รปไขกลบแยกจากกนชดเจน เมอดอกบานเตมท

มเสนผาศนยกลาง 7-12 ซม.

ผล เปนฝกแบนยาว 15-20 ซม. เมอแกจะแตก

เปนสองซกดดเมลดไปไดไกล

เมลด เปนเมลดกลมแบน ม 10-25 เมลด

ขนาด 6-8 ซม.

การขยายพนธ ขยายพนธดวยการเพาะเมลดทเกบจากตน ขณะท

ฝกเรมแกกอนทฝกจะแตก

ดอกสขาว กลบดอกบอบบางม 5 กลบ

ความแหงแลงทอยคภาคอสานมาเปนนจกลบไมไดทำใหปา ในพนทนไรคา แตดนแดนทราบสงของเมองไทย ทำหนาทเปนทพกพงใหกบพรรณไมยนตนทรงคณคา นานบชนดทคนไทยควรหวงแหนไวใหอยคทองถนสบไป

Gardenia obtusifolia Roxb. ex Kurz ชออน กระบอก ไขเนา คมขวาน พญาผาดาม พดนา คำมอกนอย ฝรงโคก

กระมอบ

หากทานมโอกาสเขาไปเดนชมธรรมชาตในปา

เตงรงชวงเดอนกมภาพนธถงมนาคมทวทงแนวปาจะ

ครอบคลมไปดวยตนไมทมกงระเกะระกะปราศจากใบ

มองดคลายกบแนวปาทขาดความชมชนไรซงความม

ชวตชวาเชนเดยวกบกระมอบทพรอมใจกนทงใบหมด

แทบทงตนหากแตไดเบงบานดอกสขาวโพลนเตมทว

ทรงพมสงกลนหอมหวานยงความสดชนมาสผนปา

และถาไดมโอกาสยอนกลบไปหลงจากดอกบาน2-3วน

กจะพบวากลบดอกทเคยเบงบานไดหลดรวงพรลงมา

เตมพนขณะทบนตนกจะผลดอกใหมออกมาทดแทน

คราใดททานไดมโอกาสเหนภาพประทบใจดงกลาว

ครานนทานคงไมอยากทจะยางกาวไปไหนอกเลยเพราะ

ทานไดยนอยณจดทสวยงามทสดของปาเตงรงแลว

กระมอบเปนพรรณไม ในสกลพด มเขตการ

กระจายพนธในประเทศไทยทางภาคเหนอภาคตะวน-

ออกเฉยงเหนอภาคตะวนออกโดยจะพบทวไปตามปา

เตงรงและปาเบญจพรรณทแหงแลง สวนในตาง-

ประเทศพบทพมาและภมภาคอนโดจนกระมอบเปน

พรรณไมททนทานตอความแหงแลงมากทสดขณะ

เดยวกนกเปนพรรณไมทเจรญเตบโตชาทสดผทเคย

ปลกกระมอบโดยการเพาะเมลดคงจะทราบเปนอยางด

วา กวาตนกระมอบจะมความสงถง3 ม. ตองใช

เวลาในการดแลเอาใจใสไมตำกวา10ป

ลกษณะพรรณไม ตนเปนไมพมกงไมตนผลดใบขณะออกดอกสง

2-8ม.ลำตนแคระแกรนกงกานคดงอเรอนยอดเปน

พมกลมเปลอกสเทาปนดำแตกเปนรองลกตามยาว

เนอไมสขาวยอดออนผวมนมชนสเขยวอมเหลอง

ใบเปนใบเดยวเรยงตรงขามสลบตงฉากเปนกลม

ตามปลายกงรปไขกลบม2-4คกวาง3-7ซม.ยาว

6-13ซม.ปลายมนกวางโคนสอบมนเวาเลกนอยตรง

รอยตอกานใบขอบเรยบกานใบสนมากหใบระหวาง

กานใบตดกนเปนหลอดสนๆ ใบออนมคราบของชน

เหนยวตดกนตามผวใบจนเปนมน

ดอกเปนดอกเดยวออกทปลายกงสขาวแลวเปลยน

เปนสเหลองออนกลนหอมหวานเมอดอกบานเตมท

เสนผาศนยกลาง3-5ซม.กลบดอกตมบดเวยนโคนกลบ

ดอกตดกนเปนหลอดคลายรปแจกนสวนปลายแยกเปน

5แฉกรปขอบขนานปลายมนยาว2-3ซม.

ผลผลมเนอรปกลมเสนผาศนยกลาง2-3.5ซม.

ผนงหนาสนำตาลอมเขยวสวนบนของผลมหลอด

กลบเลยงสนๆตดอย

เมลดกลมรคอนขางแบนยาว3-5มม.

การขยายพนธ ใชวธการเพาะเมลดปกชำและตอนกง

ดวยความทกระมอบเปนพรรณไมท ใชระยะ

เวลาในการเจรญเตบโตคอนขางนานจงมกมผลกลอบ

เขาไปขดลอมตนจากพนทอนรกษทำใหจำนวนตน

กระมอบในถนธรรมชาตลดจำนวนลงอยางรวดเรววธ

การอนรกษทถกตองจงควรสนบสนนใหเกษตรกรปลก

ตนกระมอบมากขน ดวยระยะปลก3x4 ม. แลว

หมนบำรงรกษาจนกระทงตนกระมอบมทรงพมสวยงาม

และออกดอกได เพอนำไปจำหนายใหแกบรรดานกจด

สวนทมาซอตนกระมอบจากเกษตรกรไปจดสวนใหแก

บรรดาเจาของบานทนยมปลกสวนไมไทยหายากถอ

เปนการสรางรายไดใหแกเกษตรกรขณะเดยวกนก

เปนการอนรกษตนแมพนธทอยในปาชวยใหตนแมพนธ

เหลานนไดออกดอกตดผลและกระจายพนธตอไป

ผลสนำตาลอมเขยว สวนบนของผลมหลอดกลบเลยงสนๆ ตดอย

ดอกเดยวออกทปลายกง สขาวแลวเปลยนเปนสเหลองออน

กลนหอมหวาน

กวมแดง Acer calcaratum Gagnep. ชออน ไฟเดอนหา

ดวยใบรปพดสแดงเจดจาเตมตนในชวงฤดหนาว

ของบานเรา หลายคนจงขนานนามให กวมแดง วา

เปนตน “เมเปลเมองไทย” และ “เมเปลแดง” ไปอยาง

ไมมผใดคดคาน แตตางกบใบเมเปลซงเปนสญลกษณ

ของประเทศแคนาดาตรงทของแคนาดามใบหาแฉก

สวนกวมแดงนนใบเปนสามแฉก ซงใบสแดงเพลงท

เปลยนจากสเขยวมาเปนสเหลองและทายสดจะเปลยน

เปนสแดง กอนรวงหลนผลดใบเกลอนกลนทวบรเวณปา

ทำใหกวมแดงเปนทรจกในอกชอหนงวา “ไฟเดอนหา”

และ “มะเยาดง” อกดวย

กวมแดงจดเปนไมตนอยในสกลเดยวกบเมเปล

ในวงศAceraceaeซงชอสกลAcerมาจากภาษา

ละตนหมายถงแหลมหรอแขงซงในสมยกอนไมใน

สกลน ใชทำแผนกระดานสำหรบเขยนหนงสอและ

เพราะคณสมบตความแขงแรงทนทานนเองจงยงเปนท

นยมในการนำมาทำอปกรณสำหรบเลนกฬาทตอง

ทนทานตอแรงกระแทกอยเสมออยางโบวลงโดยมกจะ

นำไมมากลงเปนพนโบวลงและไมปพนเลนโบวลงและ

ยงมผนำไมสกลนมาทำเปนไมควสนกเกอร ไมต

เบสบอลและเขยงหนเนออกจำนวนไมนอยดวย

นอกจากความแขงทขนชอลอชาแลวไมสกลนยง

มอกคณสมบตทรจกกนดวาใหเสยงกงวานไพเราะจง

นยมนำมาทำเปนเครองดนตรไมแพไมทมคลนเสยง

เสนาะหประเภทอนๆเลยหากอยากทจะสมผสความ

งามของกวมแดงแบบเตมตาควรมงหนาขนไปทาง

ภาคเหนอในฤดหนาวชวงเดอนพฤศจกายนถงธนวาคม

โดยเฉพาะทจงหวดเชยงใหมนาน(ดอยภคา)และ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอทจงหวดเลย(ภกระดง

ภหลวง)โดยเฉพาะในบรเวณปาดบหรอปาปดซงม

นำตกหรอรมลำธารทมความชนสงบนภเขาทระดบ

ความสง1,300-1,600ม.ความรอนแรงจากสแดง

ของใบกวมแดงทกระจายคลมนำตกขนพองบน

อทยานแหงชาตภกระดงในชวงตนฤดหนาวกระชาก

อารมณของนกทศนาจรใหพงสงขนสดขวแตแลว

อารมณกคอยๆลดวบตำลงตามความเยนของกระแส

นำตกท ไหลรนลงสแองนำใสปานกระจกรองรบอย

เบองลาง

กวมแดงยงสามารถพบไดอกในประเทศเพอนบาน

อยางพมาและเวยดนามเชนกน

ลกษณะพรรณไม ตนเปนไมตนขนาดกลางผลดใบสง15-25ม.

เปลอกสเทาคอนขางเรยบหรอแตกเปนรองเลกนอย

และมนำเลยงใสรสหวานกระจายอย

ใบเปนใบเดยวเรยงตรงขามรปพดกวาง6-21

ซม. ยาว6-15ซม. โคนมนกวางหรอเวาเลกนอย

แผนใบครงบนแยกเปน3 แฉกลกลงมาประมาณ

กงกลางใบแฉกของใบเปนรปใบหอกแกมรปไขหรอ

รปใบหอกแกมรปขอบขนาน

ดอก เปนชอออกทปลายกงยาว2-3.5ซม.

แตละชอมดอกจำนวนมากดอกสขาวอมชมพเมอบาน

เตมทเสนผาศนยกลาง6-8มม.กลบเลยง5กลบ

กลบดอก5กลบรปไขกลบหรอรปพดกวางและยาว

3-4มม.

ผลรปไขยาว0.8-1.3ซม.มปกแบนชอละ

1-3ผล

เมลดกลมรยาว4-6มม.

ใบออนสนำตาลอมเขยว

ใบแกสเขยว

กนเกรา Frgraea fragrans Roxb. ชออน ตำเสา ทำเสา มนปลา ปนปลา กนเตรา ตาเตรา ทำมะซ ตำมซ

กนเกราเปนพรรณไมทนอกจากจะม“รป”งาม

อนหมายถงลกษณะลำตนเปลาตรงเรอนยอดรปกลม

แหลมคลายเจดยและดอกมกลนหอมรวยรนตลอดทง

วนหากยงเปนพรรณไมท“นาม”มความหมายเปน

มงคลซงถอเปนหนงใน9ไมมงคลทใชในพธวางศลา

ฤกษมความหมายวาจะชวยปองกนภยอนตรายตางๆ

ไมใหมากลำกราย

ชาวอสานเรยกกนเกราวามนปลาเหตทเรยก

เชนน เพราะมนปลาเปนไมเนอแขงและเหนยวมส

เหลองปนมนคลายไมสกมนำมนหลอเลยงเนอไม

คลายทาดวยนำมนจากปลาชาวบานนยมนำไมมนปลา

มาทำเสารวเสาเรอนเสาโรงนาหรอการกอสรางท

ตองตากแดดตากฝนหรอฝงลงดนเพราะไมมนปลาม

นำมนหลอเลยงปลวกจงเจาะไมเขาและไมผนอกจาก

นชาวอสานยงถอวามนปลาเปนไมมงคลจงนยมนำมา

แกะพระพทธรปไมและทำเครองรางของขลงอนๆรวม

ทงกอสรางสถานทศกดสทธปจจบนยงมผนยมนำไม

มนปลาไปแกะสลกพระเครองไมอกดวยสวนในภาคใต

จะเรยกกนเกราวาตำเสาหรอทำเสาเนองจากนยมนำ

ลำตนมาใชทำเสาบาน

กนเกราหรอมนปลายงมสรรพคณเปนสมนไพร

โดยแกนกนเกราจะมรสเฝอนฝาดขมใชเขายาบำรง

ธาตแกไขจบสนแกหดไอรดสดวงทองมานแนน

หนาอกแกพษฝกาฬบำรงมามแกเลอดแกลมตางๆ

และเปนยาอายวฒนะเปลอกใชเขายาบำรงโลหตแก

ผวหนงพพองปวดแสบปวดรอน

ลกษณะพรรณไม ตนเปนไมตนผลดใบขนาดกลางสง15-25ม.

ลำตนเปลาตรงแตกกงตำเปลอกหยาบสนำตาลเขม

แตกเปนรองลกไมเปนระเบยบเปลอกในสเหลองออน

เรอนยอดรปกลมแหลมหรอรปเจดย

ใบใบเดยวตดตรงขามกนเปนครปรแกมรปหอก

กวาง2.5-3.5ซม.ยาว8-11ซม.เนอใบคอนขางหนา

เปนแผนหนงขอบใบเรยบผวใบเปนมนทงสองดาน

ดอกออกเปนชอตามงามใบและปลายกง รป

แจกนทรงสงเมอบานเตมทกวางประมาณ2ซม.โคน

กลบเชอมตดกนเปนกลบดอกเมอแรกบานมสขาวแลว

คอยๆเปลยนเปนสเหลองออนจนถงเหลองแกเมอดอก

ใกลโรย

การขยายพนธ ขยายพนธดวยเมลด

กนเกราเปนพรรณไมในวงศGentianaceaeม

เขตการกระจายพนธในปาเบญจพรรณชนและตามท

ตำทชนแฉะใกลนำพบทวทกภาคของประเทศพรรณไม

ชนดนออกดอกในชวงปลายฤดรอนตนฤดฝนราว

เดอนเมษายนถงมถนายนในชวงเวลานพนททมกนเกรา

ขนอยมากจะสงกลนหอมตลบอบอวลไปทวดงดดใหหม

แมลงและผงพากนมาดดกนนำหวานและผสมเกสรให

กนเกราไดขยายพนธตอไป

ผลกลมมขนาดเลกเสนผาศนยกลางประมาณ

6มม.มตงแหลมสนๆตดอยตรงสวนบนสดของผล

ผลแกจดมสเหลองจนถงสแดงเลอดนก

เมลดสนำตาลออนมหลายเมลดขนาด2-3มม.ดอกออกเปนชอ รปแจกนทรงสง

กลปพฤกษ Cassia bakeriana Craib ชออน ชยพฤกษ

กลปพฤกษ ไมดอกสขาวแกมชมพแสนงดงาม

นามมงคลเสนาะหน ในแตละถนกมชอเรยกตางกนไป

เชน กานล ในภาษาเขมรและแถบจงหวดสรนทร

ชยพฤกษในแถบภาคเหนอและเปลอกขมในแถบจงหวด

ปราจนบรดวยความทออกดอกพรอมกนทงตนดอกดก

สสนสวยงาม เพาะเมลดเปนตนกลาไดงาย ทำให

กลปพฤกษซงเปนพรรณไมปาของไทยทเปลยนสภาพ

มาเปนไมปลกประดบขางทางหลวงยนตนเดนสวยงาม

อยเปนระยะๆและหากเดนทางผานปาเบญจพรรณใน

ชวงเดอนมกราคมถงมนาคมจะเหนตนกลปพฤกษ

ออกดอกสลางไปทงตนแซมกบพรรณไมหลากชนด

ดสวยงามแปลกตา

ตามคตโบราณตนกลปพฤกษถอวาเปนตนไม

สารพดนกเชนเดยวกบตนปารชาตซงมถนกำเนดอย

ในแดนสวรรค ไมวาชาวสวรรคจะปรารถนาสงใดก

สามารถนกขอเอาไดทกสง ในงานพธหลวงในสมย

โบราณเชนในงานพระราชทานเพลงศพไดมความ

นยมจำลองตนกลปพฤกษขน โดยผกโครงไมเปน

ทรงพมขาวบณฑเปนชนๆแตละชนเสยบผลมะนาว

ผลสมและมะกรดทเจาะรไวสำหรบใสเงนปลกสำหรบ

การทงทานใหคนยากจนโดยเมอถงเวลาเจาพนกงานจะ

เปลอกเรยบสเทาเรอนยอดทรงกลมหรอรปรมแผกวาง

แตกกงในระดบตำมกงขนาดเลกจำนวนมาก

ใบประกอบแบบขนนกปลายคยาว15-40ซม.

ใบยอย5-8ค กวาง1.5-3.5ซม.ยาว6-9ซม.

ปลายใบมนหรอมตงสนโคนใบมนขอบใบเรยบผวใบ

ดานบนและดานลางมขน

ดอกสชมพแลวเปลยนเปนสขาวออกเปนชอ

ตามกง ชอดอกยาว4-8 ซม. กลบเลยง5 กลบ

กลบดอก5กลบรปใบหอกแกมรปไขดอกบานเตมท

กวาง3-5ซม.

ผล เปนฝกแหง ทรงกระบอกแคบสนำตาล

กวาง1-1.5ซม.ยาว30-40ซม.มขนนมสเทาหนาแนน

ภายในมเมลด30-40เมลด

เมลดสนำตาลแดงกลมแบนขนาด5-8มม.

ดอกสชมพ แลวเปลยนเปนสขาว

เหวยงไมทเสยบผลไมเหลานนใหปลวไปตกหางๆและ

ผคนกเขามากลมรมชงลกสมกนตอมาประเพณตงตน

กลปพฤกษจำลองตามงานศพไดเสอมความนยมลงใน

ปลายรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

และไดเรมกลายมาเปนสญลกษณแหงความสขในงาน

รนเรงตางๆเชนในเทศกาลปใหม โดยเปลยนเปนนำ

สลากของขวญไปตดไวบนตนกลปพฤกษจำลองแลวให

ผทมารวมงานไปสอยมาจบของขวญกนเปนทสนกสนาน

กลปพฤกษจดเปนไม ในวงศLeguminosae

มเขตการกระจายพนธในปาเบญจพรรณแลงทางภาค

เหนอภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคตะวนออก

บางครงพบขนอยบนภเขาหนปนบนพนทสงจากระดบ

นำทะเล300-1,000ม.นยมปลกในทโลงจะทงใบแลว

ผลดอกเตมตนและทยอยบานใน3-4สปดาหรปทรง

สวยและใหดอกสวยงามแตใชเวลาในการปลกนานจงจะ

มดอกทนแลงไดเปนอยางดนอกจากนนเนอในฝกยงม

สรรพคณเปนยาระบาย เปลอกฝกและเมลดทำให

อาเจยนและชวยลดไขไดอกดวย

จำปศรเมองไทย Magnolia thailandica Noot. & Chalermglin ชออน -

อาจเรยกไดวาจำปศรเมองไทยคอดอกไมแหง

ความภาคภมใจของคนไทยกวาได เพราะดอกไมหอมท

มขนาดเลกเพยง2-2.5ซม.และขนเปนตนมทรงพม

สวยงามนคอพรรณไมวงศจำปาชนดใหมของโลก

ทเพงมรายงานการตงชอโดยผเชยวชาญพเศษของ

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย

เมอไมนานน โดยไดรบทนสนบสนนการวจยจาก

การอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชดำร

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร

ความโชคด ในการคนพบจำปศร เม องไทย

ไมไดมอยเพยงทเปนไมดอกหอมชนดใหมแตยงอยท

ความเปนพรรณไมหายากทมเขตการกระจายพนธตาม

แหลงใกลนำและรมลำธารในปาดบเขาและปาดบชน

ทระดบความสง900-1,300ม.ทางภาคตะวนออก-

เฉยงเหนอภาคตะวนออกและภาคตะวนตกเฉยงใต

และยงไมมรายงานวาพบในประเทศอนแตอยางใดจง

คาดวานาจะเปนไมเฉพาะถนทสามารถพบไดเพยงใน

พนท4จงหวดของประเทศไทยเทานนคอเพชรบรณ

เลยชยภมและกาญจนบรและดวยความทมตนแมพนธ

ขนาดใหญอย เพยงไมกตน จำปศร เมองไทยจง เปน

พรรณไมชนดใหมของโลกทมความเสยงตอการสญพนธ

ในสภาพธรรมชาตมากทสดเพราะมววฒนาการตำทสด

ในไมวงศจำปาเนองจากยงมการแยกเพศเปนตนเพศผ

และเพศเมย

ถงแมวาตนจำปศรเมองไทยจะขนอย ในพนท

ของอทยานแหงชาตหรอเขตอนรกษพนธสตวปาทไมม

โอกาสถกตดฟนหรอถกไฟไหมเพราะอยตดลำธารใน

เขตทชนมากแตเนองจากมการขยายพนธ ในสภาพ

ธรรมชาตนอยมากมดอกเพศเมยอยบนตนเพศเมย

และมดอกเพศผอยบนตนเพศผผสมเกสรไดยากจงม

โอกาสทจะสญพนธไดในอนาคต

ผลออน

ลกษณะพรรณไม ตนเปนไมตนขนาดใหญสง20-30ม.แตกกงสง

มกงเลกจำนวนมากตามกงมชองอากาศเปนจดประ

สขาวเนอไมเหนยวเปลอกลำตนสนำตาลมกลนฉน

เฉพาะตว

ใบ รปร กวาง3.5-5 ซม. ยาว10-13 ซม.

ปลายใบแหลม โคนใบรปลมแผนใบเรยบดานบน

สเขยวเขมเปนมนดานลางมนวลสขาวฉาบอย เนอใบ

คอนขางบาง

ดอกตม

ดอกมกลนหอมแรง

ใบรปรยาว 10-13 ซม.

ดอกเปนดอกเดยวออกทปลายยอดดอกบานตงขน

สขาวกลนหอมแรงดอกบานอยได1-2วนดอกตม

รปไขปลายแหลมเสนผาศนยกลาง1.2-1.6ซม.ยาว

2-2.5ซม.มกาบหมดอกสเขยวเคลอบขาว1แผนและ

จะหลดไปเมอดอกแรกแยมดอกแยกเพศเปนดอกเพศผ

และดอกเพศเมยออกดอกเดอนเมษายนถงพฤษภาคม

ผลรปทรงกลมเสนผาศนยกลาง2.5-3.5ซม.

มผลยอย7-10ผลเปลอกผลแขงเชอมตดกนผลออน

มสเขยวผลแกสนำตาลแตกออกเปนพตามแนวตง

คลายผลทเรยนผลยอยแตละผลมเมลดสแดงเขม1-2

เมลด

เมลดสแดง รปกลมร และคอนขางแบนยาว

10-12มม.

จำปหน Magnolia philippenensis P.Parm. ชออน -

จำปหนพรรณไมวงศจำปาทเรยกไดวาเปนสดยอด

ของพรรณไมหายากและใกลสญพนธในประเทศไทย

เพราะถงขณะนยงไมสามารถขยายพนธจากตนใน

ธรรมชาตไดเลยเนองจากมจำนวนตนนอยมากอกทง

ยงขนอยตามอทยานแหงชาตจงมการอนรกษหวงหาม

มใหนำพรรณไมออกไปนอกอทยานทำใหไมสามารถ

นำมาขยายพนธไดดงนนผทมความประสงคจะปลก

จำปหนหนทางทงายทสดคอตองไปซอตนทปลกขาย

ตามเนอสเซอรหรอเรอนเพาะชำบางแหงในตางประเทศ

เชนฟลปปนส

แมจำปหนจะเปนพรรณไมทหาเกบเมลดหรอ

ตนกลาไดยากมากแตเนองจากมทรงพมทกลมกะทดรด

ดอกดกหอมและสวยงามจงมความเหมาะสมทจะนำ

มาใชเปนไมประดบตามอาคารบานเรอนไดเปนอยางด

โดยปกตจำปหน เปนพรรณไมทจะออกดอก

บานเตมตนในชวงเดอนสงหาคมถงกนยายนสวนใน

เดอนอนๆกจะทยอยออกดอกเรอยๆแตอาจจะไมมาก

นกและมเขตการกระจายพนธ ในปาดบเขาทางภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอทระดบความสง1,000-1,300ม.

สวนในตางประเทศจะพบมากทประเทศฟลปปนส

เปนททราบกนดในหมนกเพาะพนธจำปหนในตาง-

ประเทศเกยวกบวธการปลกจำปหนใหไดผลดผปลก

ควรขดหลมกวางและลก50ซม. ใสปยคอกรอง

กนหลมเพอชวยใหดนมความอดมสมบรณและอมนำ

ไดดพรอมทงใสยาปองกนและกำจดแมลงปกแขงและ

ปลวกซงเปนศตรรายกาจทอยในดนหลงจากปลกแลว

กควรปกหลกผกมดตนใหตงตรงเพอปองกนลมพดโยก

และควรใชฟางหรอหญาแหงคลมโคนตนเพอรกษา

ความชนในดนอกทงยงเปนการปองกนวชพชไปในตว

ดวยเพยงเทานทานกจะไดตนจำปหนทสวยงามเปนท

ถกอกถกใจของบรรดาผนยมปลกพรรณไมหายากแต

ทงนตองไมลมทจะปลกบนพนทสงและมอากาศหนาว

เยนเนองจากจำปหนจะเจรญเตบโตไดดในสถานทท

เหมาะสมเทานน

ลกษณะพรรณไม ตนไมตนขนาดเลกสง8-12ม.แตกกงอยใน

ระดบสงจำนวนมากเปลอกโคนตนสนำตาลปนดำม

กลนฉนเฉพาะตวเปลอกแตกเปนสะเกด

ใบใบเดยวเรยงเวยนสลบรอบกงรปใบหอก

แกมรปขอบขนานกวาง2-3ซม.ยาว7-11ซม.

ปลายใบเรยวมตงปลายใบยาว1-5มม.โคนใบรปลม

แหลมขอบใบเรยบแผนใบหนาเหนยวเปนมนทงสอง

ดาน

ดอกดอกเดยวออกทซอกใบใกลปลายยอดดอก

บานตงขนสขาวใกลโรยเปลยนเปนสเหลองเลกนอย

เรมแยมและสงกลนหอมตงแตพลบคำดอกบานอยได

2วนดอกตมรปกระสวยเสนผาศนยกลาง0.6-1ซม.

ยาว2.5-3.5ซม.กลบดอกบางม9กลบเรยงเปน

3ชนชนละ3กลบกลบชนนอกรปไขกลบแกมรปขอบ

ขนานกลบชนในแคบและสนกวาเลกนอย

การขยายพนธ ตามธรรมชาตมการขยายพนธจากเมลดแมจะ

ออกดอกดกแตกตดผลนอยมากและเมลดสญเสย

ความงอกเรวมากจงไมสามารถเพาะเปนตนกลาขนมา

ไดสวนการขยายพนธดวยวธการตอนและทาบกง

ยงไมไดมการทดลองสำหรบการเพาะเลยงเนอเยอ

จากยอดออนและเมลดออนยงไมประสบความสำเรจ

จากการขยายพนธโดยวธน

ผลออน

ผลผลกลมชอยาว2-3ซม.มผลยอย2-4ผล

แตละผลเรยงตดอยบนแกนกลางผลผลรปกลมเสนผา-

ศนยกลาง1ซม.ผวของผลมชองอากาศเปนจดสขาว

ผลออนสเขยวเมอแกเปลยนเปนสนำตาลออนแตละ

ผลม1-2เมลด

เมลดสแดงเขมรปกลมรยาว5มม.

ดอกเดยว สขาว ใกลโรยจะเปลยนเปน

สเหลองเลกนอย

ชมพพาน Wightia speciosissima (D.Don) Merr. ชออน ตมกาแดง

ชมพพานเปนพรรณไมในวงศScrophulariaceae

ชอบขนในพนททมอากาศเยนตลอดปมเขตการกระจาย

พนธตงแตเนปาลสกขมอนเดยจนตอนใตพมาและ

ภมภาคอนโดจนในไทยพบกระจายหางๆอยตามภเขา

สงทกภาคยกเวนภาคใตมกขนตามคบไมหรอบนกอนหน

ในปาดบเขาทระดบความสง1,300-2,000ม.

ชมพพานจดเปนไมตนก งองอาศยทขนเอง

ตามซอกหนทมดนสะสมลำตนของชมพพานมลกษณะ

แคระแกรนแตกกงระเกะระกะหรอขนตามคาคบของ

ตนไมใหญตอมาเมอมรากเจรญลงดนลำตนจงเจรญ

เตบโตใหญขนโอบตนเดมใครทไดมโอกาสไปชมตน

ชมพพานจะไดเหนลกษณะเดนของพรรณไมชนดน

โดยเฉพาะในชวงทออกดอกชมพพานจะทงใบจนหมดตน

เผยใหเหนกลบดอกสชมพมวงตดกนเปนรปหลอดแตร

โคงตอนปลายแลดสวยงามเปนทประทบใจแกผพบเหน

ผทขบรถขนไปบนดอยอนทนนทหรอขนไปบน

ภหลวงในชวงปใหมจะรสกตนเตนไปกบความหนาวเยน

ของฤดกาลสายลมหนาวปะทะใบหนาจนรสกวบวาบใน

ชวงแรกๆแลวตอมาความเยนกจะทำใหใบหนารสกชา

เมอขบรถไตระดบความสงขนไปความหนาวเยนกจะ

เพมมากขนจนผานระดบความสง1,300ม.ขนไป

ปาสองขางทางจะเรมเปลยนจากมมสงทมองปาดบเขา

ทอยเบองลางจะเหนเฉพาะเรอนยอดของตนไมเปนพมๆ

สเขยวเขมบางสเขยวออนบางบางตนทงใบหมดจน

เหนแตกงหรอบางตนกเรมจะผลใบออนออกมาบาง

พมจะมสพมสชมพสอดแทรกอยกบพมสเขยวทวๆไป

มองดสะดดตาเมอเขาไปใกลทรงพมสชมพจงเหนวา

เปนดอกของตนชมพพานทเปนไมองอาศยอยบนคาคบ

ของตนไมใหญซงบางพมจะมขนาดใหญเทากบเปน

ตนไมตนหนงทเดยว

95พรรณไมภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมพมหรอไมตนขนาดเลกองอาศย

บนตนไมหรอบนกอนหนสง1-3ม.แตอาจสงไดถง

10ม.แตกกงสนๆเปนพมเตยแนนทบกงออนมชอง

ระบายอากาศเหนไดชดเจน

การขยายพนธ ขยายพนธตามธรรมชาตโดยการงอกเมลดเปน

พรรณไมปาทยงไมมการศกษา

ชอดอก

ถงแมจะมดอกสชมพหวาน เพมความสดใสใหแก

ผนปา แตตนชมพพานกยงเปนเพยงพชปาทยงไมม

ผศกษากนอยางจรงจง และยงไมมผใดนำมาขยายพนธ

หรอปลกเปนไมประดบแตอยางใด

ใบรปขอบขนานแกมรปร ยาว10-30ซม.

ปลายใบแหลมเกลยงดานบนใบมเสนแขนงใบเปน

รองตนๆดานลางใบมเสนแขนงใบเปนสนนนเลกนอย

แตมเสนกลางใบเปนสนนนเดนโคนใบรปลมหรอมน

แผนใบหนา

ดอกออกเปนชอกระจกแยกแขนงยาว10-20

ซม.มดอกยอยจำนวนมากกานชอดอกยาว1ซม.

กานดอกยอยสนมากมขนหนาแนนกลบดอกสชมพ

ยาว2.5-3.5ซม.โคนกลบดอกเชอมกนเปนหลอดสน

กลบปากบน2แฉกกลบปากลาง3แฉกชมพพาน

มฤดออกดอกในเดอนธนวาคมถงมกราคม

ผลเปนฝกสนำตาลผวเรยบรปขอบขนานยาว

2.5-4ซม.แตกกลางเปน2สวนมเมลดจำนวนมาก

มผลแกในเดอนมนาคมถงเมษายน

เมลดเปนรปแถบยาว7มม.มปกบางและแคบ

ธนนไชย Buchanania siamensis Miq. ชออน ศรธนนไชย พงพวยนก พงพวยปา ลนไชย รวงไซ รางไซ รางไทย ลงไซ

ธนนไชย เปนพรรณไมพนเมองของไทยมการ

สำรวจพบครงแรกในประเทศไทยโดยนกสำรวจชาว

เนเธอรแลนดนามวาJ.E.Teijsmannสำรวจพบท

จงหวดกาญจนบร ในปาผลดใบระดบ50-100ม.

ออกดอกเดอนมกราคมถงมนาคมสวนผลจะแกใน

เดอนเมษายนถงพฤษภาคมมรายงานการตงชอเมอป

2411โดยมคำระบชนดวาsiamensisเปนการตงขน

เพอเปนเกยรตแกประเทศไทย

แมวาธนนไชยจะเปนพชพนเมองของไทยแตกลบ

มการบนทกการคนพบครงแรกโดยชาวตางชาตจาก

ประเทศเนเธอรแลนดซงในความเปนจรงแลวอาจม

คนไทยหลายคนคนพบธนนไชยมากอนหนานแตไมได

มการบนทกไวเปนประวตศาสตรทำใหเราตองสญเสย

หลกฐานการคนพบทควรจะเปนของคนไทยไปอยางนา

เสยดาย

ธนนไชยเปนพรรณไมในสกลมะมวงหวแมงวน

มทรงพมโปรงรปกรวยควำหรอรปทรงกลมซงเปน

ลกษณะทสวยงามประกอบกบมใบหนาตดทนไมรวง

งายลำตนและกงเหนยวอกทงยงทนแลงไดดทำให

งายตอการดแลไมตองเสยเวลาดแลมากจงเหมาะท

จะนำมาใชในงานภมสถาปตยสำหรบจดสวนตามบาน

หรอตามสำนกงานไดเปนอยางดแตขณะนธนนไชยยง

จดเปนพรรณไมหายาก

ผลสกของธนนไชยมสแดงเขมเดนสะดดตาจง

ชวยลอใหนกคางคาวและพวกกระรอกมากดกนหาก

เทยบกบผลไมปาทมขนาดเทากนหลายชนดไมวาจะ

เปนนมแมวตงตงพพวนซงมรสหวานธนนไชยถอวา

เปนพรรณไมทคนไมนยมกนมากทสด เนองจากผลม

ขนาดเลกมยางคอนขางมากกดคอกดลนผลของ

ธนนไชยจงเปนแคอาหารของพวกนกและแมลงเทานน

ลกษณะพรรณไม ตนไมตนขนาดเลกสง5-10ม.กงออนใบออน

และชอดอกมขนนมสนำตาลปกคลมทรงพมกลมหรอ

สงชะลด

ใบ เดยว เรยงสลบ แผนใบรปไขกลบ หรอ

รปชอนกวาง2-3.5ซม.ยาว4-8ซม.ปลายใบมน

หรอกลมเวาเปนแองโคนใบมนหรอสอบแคบมขนนม

ดานลางโดยเฉพาะตามเสนใบ

ดอก เลกสขาวหรอขาวอมเหลองออกเปนชอ

ตามงามใบ

ผลคอนขางกลมหรอรปหวใจเบยวแบนดาน

ขางกวาง1.5ซม.ยาว1ซม.ปลายตดมขนเลกนอย

หรอเกลยง

เมลดสนำตาลออนกลมขนาด6-8มม.

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลดหรออนรกษดวย

การปลกเปนไมประดบตามสองขางทางเชนในจงหวด

นครราชสมา

ผลออนสเขยว

ใบออนเรยงชดกน

ผลแกสแดง

98 ๘๔ พรรณไม ถวายในหลวง

โปรงกว Dasymaschalon lomentaceum Finet & Gagnep. ชออน ตดตอ

โปรงกวหรออกชอหนงคอตดตอมทมาของชอ

จากลกษณะของผล เนองจากผลของโปรงกวจะมรป

ทรงกระบอกมเมลดเรยงตอกนและมเปลอกหมเปน

รอยหยกถตดตอกนคนจงนยมเรยกกนวาตดตอ

ในจำนวนพรรณไมสกลบหรงทมอยทวประเทศ

12ชนดโปรงกวถอเปนพรรณไมทมขนาดของลำตน

เลกทสดขณะเดยวกนกมดอกและผลขนาดเลกทสด

ดวยแตทงนโปรงกวไมไดเปนพรรณไมทมอยเฉพาะ

ในประเทศไทยหรอคนพบทประเทศไทยเปนทแรก

ตวอยางแหงตนแบบโปรงกวครงแรกเกบมาไดจากเขมร

ในป2413โดยนกสำรวจชาวฝรงเศสทชอPierreขน

อยในปาดบแลงสวนในประเทศไทยเนองจากโปรงกว

ชอบสภาพของดนทรายจงพบขนอยในดนทรายของ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอภาคกลางและภาคตะวน-

ออกเฉยงใตนอกจากนยงพบในภาคตะวนตกเฉยงใต

อกแหงหนงทอำเภอเมอง จงหวดประจวบครขนธ

ซงเปนพนทดนทรายเชนกน

โปรงกวเปนพรรณไมทมทรงพมแนนมใบเลก

หนาไมรวงงายอกทงออกดอกและตดผลตลอดปจง

ไดรบความนยมปลกเปนไมประดบโชวทรงพมซงมวธ

การปลกงายๆเหมอนกบพชทวไปคอตองขดหลมให

กวางและลก30ซม.หากใสปยคอกหรอปยอนทรย

รองกนหลมกจะชวยใหตนเจรญเตบโตไดรวดเรวขน

และเนองจากโปรงกวมทรงพมแนน เมอเวลาลมแรง

จงมโอกาสทำใหทรงพมเอยงลมไดงายการปกหลก

และปลกยดลำตนใหตงตรงจงมสวนสำคญตอการปลก

และบำรงรกษา

ผลออน

พรรณไมภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 99พรรณไมภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ลกษณะพรรณไม ตนไมพมขนาดเลกสง1-2ม.แตกกงจำนวน

มากเปลอกลำตนสนำตาลอมดำกงออนสเขยวมชอง

อากาศสขาวเปนจดๆเนอไมเหนยว

ใบรปขอบขนานกวาง2-3.5ซม.ยาว6-10ซม.

โคนใบมนหรอเวาเลกนอย ปลายใบเรยวท ผวใบ

ดานบนเปนมนเรยบสเขยวเขมดานลางสฟาอมขาว

ดอก เปนดอกเดยวออกทปลายกงหรอซอกใบ

ใกลปลายกงดอกออนสขาวอมเขยวดอกบานสเหลอง

กลบดอกตดกนเปนกรวยยาว2-3ซม. โคนดอก

เสนผาศนยกลาง0.7-1ซม.ปลายกรวยมน

ผลเปนกลมมผลยอยจำนวน7-12ผลแตละ

ผลรปทรงกระบอกยาว2-2.5ซม.มเมลด2-5เมลด

เรยงชดตดกนเปลอกผลคอดถตามรปเมลดผลออน

สเขยวอมขาวผลแกสแดง

เมลดกลมสขาวขนาด5-7มม.

ขอดอกอยางของโปรงกวคอเปนพรรณไมเรยก

นก เนองจากมผลดก เมอเวลาผลสกมสแดงเขม

รสหวาน จงสามารถเรยกนกมากนไดเปนอยางด

ผทปลกโปรงกวในบรเวณบานจงมกไดยนเสยงขบขาน

ของนกขณะมากนผลแกสวนคนกสามารถรบประทาน

ผลสกของโปรงกวเปนผลไมไดดวยนอกจากนในตำรา

สมนไพรพนบานอสานยงมการใชสวนของรากเขา

ตำรบยา โดยมสรรพคณบรรเทาอาการปวดเมอย

กลามเนอหรอเคลดขดยอก

ผลเปนกลม เมอแกมสแดง

ดอกออนสขาวอมเขยว ดอกบานสเหลอง

กลบดอกตดกนเปนกรวย

ฝาง Caesalpinia sappan L. ชออน งาย ฝางสม

กอนยคแหงความทนสมยทมนษยเรารจกใชส

วทยาศาสตรทสดใสยอมอาภรณใหงดงามสะดดตา

คนไทยโบราณนยมใชสจากเปลอกไมทอาจไมจดจานนก

แตใหความเยนตาเยนใจเชนสชมพและสแดงไดจาก

เปลอกและแกนของตนฝางคนรนกอนมกจะมนำผสม

นำยาอทยกลนหอมชนใจของนำสชมพออนเจอรสฝาด

หวานปนขมแปลกลนนดๆ เปนเครองดมรบรองแขก

ผมาเยอนเพราะชวยดบรอนจากไอแดดไดเปนอยางด

ซงนำยาอทยนกมสวนผสมของฝางเชนกนเดกสาวสมย

ใหมกสามารถนำมาดดแปลงเปนบลชทใหสระเรอบน

โหนกแกมไดอยางไมขดเขน

นอกจากน ฝางย งมสรรพคณแกธาตพการ

ทองรวงนำมาตมกบนำพรอมผสมมะขามเปยกชวย

บำรงโลหตสตรและขบประจำเดอนหรอแกปอดพการ

ขบหนองแกเสมหะแกคดทะราดแกโลหตออกทาง

ทวารหนกและเบาแกเลอดกำเดาหรอเอาแกนฝางมา

ฝนกบนำปนใสใหขนเหนยวทาบรเวณนำกดเทาตวยา

“ฝาดสมาน” ในแกนฝางชวยสมานผวไดเปนอยางด

สนำตาลออกแดงสวยของเนอไมของฝางยงเปนทนยม

ในการนำมาทำเครองเรอนอกดวย

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลกหรอไมพม สง3-6 ม.

มหนามแขงทวทงลำตนผลดใบแตผลใบเรวจะแตกกง

แขนงชดพนดนเปลอกนอกสเทาออกเหลองมปมใหญ

ขนาดปลายนวชทวทงเถาสวนปลายกงจะมหนามแหลม

สดำถาปมหนามหลดจะเปนรอยแผลเปน

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลดหรอการปกชำ

ฝางจดเปนไมในวงศถวทมชอเรยกตางกนออกไป

ในหลายจงหวด เชนกะเหรยงในแถบกาญจนบร

เรยกวา“งาย”“หนามโคง”ในภาษาของชาวจงหวดแพร

และ“ฝางเสน”สำหรบชาวกรงเทพฯมเขตการกระจาย

พนธในปาเบญจพรรณปาเตงรงปาเขาหนปนแหงแลง

และตามชายปาดงดบทวประเทศไทยในตางประเทศ

พบทอเมรกาใตปลกกนอยางกวางขวางตลอดเขตรอน

อนเดยศรลงกาพมากมพชาลาวเวยดนามจนตอนใต

ไมทอย ในสกลฝาง(Caesalpinia)ทกชนดจะเปน

ไมเลอยมเฉพาะตนฝางนเทานนทเปนไมตนขนาดเลก

ฝกจะมจะงอยแหลม ใบประกอบแบบขนนก2ชนเรยงสลบกนชอ

ใบยาว15-45ซม.มชอใบยอย8-16คแตละชอยอย

มใบยอย7-18คใบยอยขนาดเลกกวาง6-10มม.

ยาว10-20มม.ปลายมนโคนเบยวผวใบเกลยงทง

สองดาน

ดอกออกเปนชอออกใกลกนบรเวณปลายกง

กานดอกยาว15-20มม.แตละชอมหลายสบดอก

กลบเลยงและกลบดอกมอยางละ5กลบดอกสเหลอง

ผลดอกในเดอนมถนายนถงกนยายน

ผล เปนฝก เมอแหงจะแขงและแตกอาออก

ฝกแกสนำตาลแกเปนจดๆรปรปลายฝกมจะงอยแหลม

ม2-4เมลดผลแกในเดอนสงหาคมถงกมภาพนธ

เมลดสนำตาลออนรปกลมแบนขนาด3-5มม.

พะยง Dalbergia cochinchinensis Pierre ชออน กระยง ขะยง พยง

ในชวงฤดรอนทอากาศอบอาวและมความชนตำ

อยางเดอนมนาคมและเมษายนจะพบวาพรรณไมในปา

เตงรงและปาดบแลงแทบทกชนดลวนพากนผลดใบทง

ลำตนใหเดยวดายเชนเดยวกบตนพะยงทยงคงมแต

กงกานระเกะระกะราวกบวาเปนตนไมทยนตนตาย

ดไรชวตชวาแตพอถงเดอนพฤษภาคมพะยงกลบ

แตกชอออกดอกเตมตนผลดอกขนาดเลกสขาวจำนวนมาก

ชวยใหปาเตงรงเปลยนสภาพคนความสดชนและม

สสนขนมาทนทจะเหนไดจากแมลงจำนวนมากทบนมา

ตอมนำหวานเสยงดงออองสลบกบเสยงของนกตว

เลกๆในบางชวงทเขามาแยงดดกนนำหวาน พะยงกระจายพนธอยในปาเบญจพรรณปาดบ

แลงบรเวณภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคตะวน-

ออกทระดบความสง100-300ม.มมากทจงหวด

ชยภม สกลนครนครราชสมาขอนแกน รอยเอด

อบลราชธานศรสะเกษบรรมยสวนในตางประเทศ

พบในภมภาคอนโดจนพะยงจะออกดอกชวงเดอน

พฤษภาคมถงกรกฎาคมและมฝกแกในเดอนกรกฎาคม

ถงกนยายน

พะยงเปนพรรณไมททนทานตอความแหงแลง

สามารถขนไดแมดนทขนจะเปนดนทรายหรอดนรวน

ทระบายนำด มชนหนาดนตน หรอดนมความอดม

สมบรณตำดวยเหตนพะยงจงเปนพรรณไมทไดรบการ

คดเลอกใหมการเพาะเมลดเปนตนกลาแลวนำตนกลา

ไปปลกเปนพรรณไมปลกปาในพนทตางๆ เกอบทว

ประเทศแตทงนพะยงกลบเปนพรรณไมทเจรญเตบโต

ไดชามากจงตองอาศยระยะเวลาในการดแลคอนขาง

นาน

ลำตนเปลาตรง เปลอกส เทาเรยบ และลอนเปน

แผนบางๆเรอนยอดเปนพมกลมคอนขางโปรงปลาย

กงหอยยอยลง

ปจจบนมการใชประโยชนจากตนพะยงหลายทาง

เนอไมสแดงอมมวงเปนมนเลอม เนอละเอยดเหนยว

ทนทานใชทำเครองเรอนบผนงและใชในงานกอสราง

ทำสวนตางๆของเกวยนกระบะรถยนตดามเครองมอ

การเกษตรใชในงานแกะสลกใชทำเครองดนตรเชน

ลกระนาดซออซอดวงในตำรายาสมนไพรพนบาน

รากของพะยงยงสามารถแกไขพษเปลอกตมเอานำอม

แกปากเปอยและดวยความทเปนไมทมเนอคณภาพด

จงเปนทตองการของตางประเทศโดยเฉพาะจนญปน

และเกาหลทนยมนำไปทำเฟอรนเจอรกนมากจนม

การสงซอไมพะยงจากไทยลาวและกมพชาเปนเหต

ใหจำนวนตนทมอยตามธรรมชาตลดนอยลงกลายเปน

พรรณไมหายากและมมลคาสงในปจจบน

ใบเปนใบประกอบแบบขนนกปลายคชอใบยาว

10-15ซม.มใบยอย7-9ใบเรยงสลบใบรปไขแกม

รปขอบขนานกวาง3-4ซม.ยาว4-7ซม.ปลายสด

ของชอเปนใบเดยวๆโคนใบมนปลายใบแหลมผวใบ

ดานบนสเขยวเขมดานลางสขาวนวล

ดอกเปนชอสขาวแยกแขนงออกตามซอกใบเหนอ

ปลายกง กลบเลยงรปถวยสเขยว ปลายแยกเปน

5 แฉกกลบดอกแบบดอกถว ม5 กลบ เมอบาน

มขนาด5-8มม.

ผลเปนฝกแหงไมแตกแบนและบางผวเกลยง

กวาง1.2ซม.ยาว4-6ซม.เมลดเรยงตามความยาว

ของฝกจำนวน1-4เมลด

เมลดสนำตาลออนรปไตยาว8-10มม.

ลำตน มเปลอกสเทา

ใบสเขยวเขม เปนใบประกอบ แบบขนนกปลายค

มะปวน Mitrephora tomentosa Hook. f. & Thomson ชออน นมหน ปอแฮด แฮด ลำดวนดง

มะปวน เปน1 ใน8ชนดของพรรณไมสกล

มหาพรหมทมอยในประเทศไทยโดยมลกษณะเดนคอ

เปนพรรณไมทมเมลดจำนวนมากมระบบรากแขงแรง

ทนแลงไดดจงนยมนำมาเปนตนตอทาบกบพรรณไม

ชนดอนๆทอยในสกลมหาพรหมดวยกน

ดอกมะปวนจะออกในเดอนเมษายนสวนผลจะแก

เดอนกรกฎาคมถงสงหาคมมะปวนมการกระจายพนธ

ในปาดบแลงทางภาคเหนอภาคตะวนออกเฉยงเหนอและ

ภาคตะวนออกเฉยงใตทระดบความสง100-300ม.

ปจจบนนยมปลกเปนไมประดบและเปนพชสมนไพร

แกนมะปวนใชตมนำดมครงละ1กำมอวนละ3ครง

โดยปกตมะปวนจะกระจายพนธไดด เนองจาก

ผลสกมรสหวานและเปนอาหารของสตวปาหลายชนด

นบตงแตกระรอกนกคางคาวและเมอรวงหลนลงมา

แลวยงเปนอาหารของพวกเกงและไกปาเมอสตวเหลาน

กนผลมะปวนเขาไปพอถายมลออกมากจะมเมลดมะปวน

งอกขนในบรเวณดงกลาวดวย

ลกษณะพรรณไม ตนไมตนสง10-15ม.เรอนยอดเปนพมคอนขาง

กลมเปลอกตนเรยบสนำตาลกงออนและใบออนม

ขนสนำตาลหนาแนน

ใบ เปนใบเดยว เรยงสลบสองขางของกงใน

ระนาบเดยวกนแผนใบรปรกวาง4-8ซม.ยาว9-20

ซม.ปลายใบเรยวแหลมผวใบมขนสนำตาล

การขยายพนธ โดยการเพาะเมลดแตหากตองการใหออกดอก

ไดรวดเรวขนจะใชวธทาบกงโดยใชตนมะปวนทาบกบ

กงยอดของมะปวนทออกดอกแลว

มะปวนมทรงพมทกลมสวยงามจงเหมาะทจะ

ปลกเปนไมประดบโชวทรงพม โดยเฉพาะอยางยง

ในงานจดภมทศนและในสนามกอลฟแตการทมะปวน

จะออกดอกไดพรอมกนทงตนเปนทรงพมหรอไมจะขน

อยกบสภาพความแลงหากพนทปลกเปนเนนและเปน

โคกทแหงแลงหรอเนนทระบายนำไดด มะปวนจะ

ออกดอกไดพรอมกนท งตน มความสวยงามมาก

แตกตางจากตนทขนอยในทลมหรอมนำแฉะตลอดเวลา

รวมทงตนทปลกตามบานพกซงมการใหนำกนอยแทบ

ทกวนจนดนปลกมสภาพความชนสงจะทำใหตนมะปวน

แตกใบออนอยตลอดเวลาและไมออกดอกหรอมดอก

ออกนอยมาก

ผลออกเปนกลม

ใบเดยว เปนรปร ปลายใบเรยวแหลม

ดอกออกเปนกระจก2-3ดอกตรงขามใบกาน

ดอกยาว1-1.5ซม.กลบดอกสเหลอง6กลบเรยง

เปน2ชนชนละ3กลบรปขอบขนานปลายแหลมและ

โคงขอบกลบหยกเวากวาง1-1.5ซม.ยาวประมาณ

2.5ซม.กลบดอกชนในรปชอนกวางและยาวประมาณ

1.5ซม.เรยงตวชดกนเปนรปโดม

ผลออกเปนกลมกลมละ16-24ผลแตละผล

รปกลมรยาวประมาณ3ซม.กานยาวประมาณ1.5

ซม.ผลสกสเหลองมขนสนำตาลคลมม3-7เมลด

เมลดสนำตาลกลมแบนขนาด6-8มม.

ลำดวนแดง Melodorum fruticosum Lour. cv. ‘Lamduan Daeng’ ชออน -

ในอดตลำดวนแดงเปนพรรณไมทมตนแมพนธ

อยเพยงตนเดยวในโรงเรยนประชาพฒนศกษาอำเภอ

อทมพรพสยจงหวดศรสะเกษซงเกดมาจากการกลาย

พนธของตนลำดวนทมดอกสเหลองจงนบเปนพรรณไม

แปลกประหลาดทำใหมความพยายามขยายพนธ

ทงโดยวธการเพาะเมลดและการทาบกงโดยใชลำดวน

ดอกเหลองเปนตนตอปรากฏวาการขยายพนธทงสอง

วธไดผลดมจำนวนตนเพมมากขนและไดรบความนยม

ในการนำไปปลกทวประเทศจนกระทงปจจบนสามารถ

พบเหนตนลำดวนแดงไดทวไป

ลำดวนแดงเปนพรรณไมวงศกระดงงามชวงฤด

ดอกบานอย ในเดอนมกราคมถงเมษายน ปจจบน

จากการทมการปลกลำดวนแดงเปนไมประดบตามบาน

มากขนกพบวาลำดวนแดงมชวงฤดออกดอกนานมาก

ขนบางครงจะมดอกหลงเดอนเมษายนและมโอกาส

ทยอยออกดอกในเดอนอนๆ ไดอก ขณะทลำดวน

ดอกเหลองจะออกดอกเฉพาะในเดอนกมภาพนธถง

มนาคมเทานนทงนอาจเนองมาจากการทผปลกมการ

รดนำและใสปยลำดวนแดงอยตลอดเวลา ทำให

พฤตกรรมการออกดอกของตนลำดวนแดงทปลกอย

เปลยนแปลงไป

เมอเรมบานกลบดอกมสพนเปนสเหลองนวลปลายกลบดานในม

สมวงแดงเขม

ลกษณะพรรณไม ตนไมตนขนาดเลกหรอไมพมสง5ม.เปลอก

ลำตนเรยบสดำเนอไมแขงและเหนยวและมกลนฉน

แตกกงทปลายยอดจำนวนมาก

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลดและทาบกง

หากใครทคดจะปลกลำดวนแดงแตยงไมทราบวธ

สงเกตความแตกตางระหวางลำดวนแดงกบลำดวนทม

ดอกเหลองตามปกตกสามารถดไดจากดอกเนองจาก

สดอกของลำดวนทงสองจะแตกตางกนแตหากไมได

อยในชวงฤดออกดอกกสามารถสงเกตไดจากลกษณะ

รปรางของใบโดยลำดวนธรรมดามใบรปขอบขนาน

เรยวยาวเนอใบหนาและดานลางของใบมนวลสขาว

ฉาบอยขณะทลำดวนแดงมใบรปรขนาดใบใหญกวา

ลำดวนธรรมดาและดานลางของใบมนวลขาวฉาบอย

เพยงเลกนอย

แมลำดวนแดงกบลำดวนธรรมดาจะมสดอกและ

ลกษณะใบแตกตางกน แต ในการจำแนกชอทาง

พฤกษศาสตรยงคงจดใหลำดวนทงสองมชอวทยาศาสตร

เปนตนเดยวกนอย

ใบเปนใบเดยวรปรหรอรปรแกมรปขอบขนาน

กวาง3-3.5ซม.ยาว6-12ซม.โคนใบมนปลายเรยว

แหลมมตงขอบใบเรยบเนอใบหนาเปนมนทงสองดาน

ใบดานบนสเขยวเขมใบดานลางสออนกวา

ดอกเปนดอกเดยวออกปลายกงหรอตามซอกใบ

ใกลปลายกง เมอเรมบานกลบดอกมสพนเปนสเหลอง

นวลปลายกลบดานในมสมวงแดงเขม มกลนหอม

กลบดอกชนนอก3กลบรปไขบานกางออกกลบนอก

ชนในประกบกนเปนรปกลม

ผลกลมมผลยอย20-35ผลผลรปรผลออน

เปลอกเรยบสเขยวเขมเปนมนเมอแกเปลยนเปนสมวง

อมดำม1เมลด

เมลดกลมรสขาวยาว5-8มม.

ออกดอกเดยว มกลนหอม

ใบเดยวรปร

หมกมอ Rothmannia wittii (Craib) Bremek. ชออน ตนขหม หมอ

หมกมอ เปนพรรณไมในสกลสะแลงหอมไกของ

วงศเขม ทมคำระบชนด wittii ตงเปนเกยรตแก

อำมาตยเอกพระยาวนจวนนดร นกพฤกษศาสตรนาม

กระเดองของไทย มการสำรวจพบครงแรกของโลกใน

ประเทศไทย ทจงหวดนครราชสมา บรเวณปาเตงรง

ระดบ 60 ม. มรายงานตพมพเปลยนมาใชเปนชอนในป

หมกมอมลกษณะใกลเคยงกบพรรณไมชนดอนๆ

ทอยในสกลเดยวกนซงมทงหมด 8 ชนด สวนใหญมทรง

พมขนาดเลกหรอขนาดกลาง มเนอไมแขงและเหนยว

เปลอกลำตนเปนสนำตาลจนถงดำและมดอกหอม ซง

เปนลกษณะเดนของพรรณไมในสกลน นอกจากนยงม

ดอกรประฆงควำสขาวนวล ปลายแยกเปน 5 กลบ

มเสนผาศนยกลางของดอก 3-5 ซม. กลบดอกดานใน

มจดประสมวงแดง หากจะเปรยบเทยบกบสะแลงหอมไก

ซ งมลกษณะตางๆ และขนาดของตนใกลเคยงกน

กจะพบสวนทแตกตางกนได โดยทหมกมอมจำนวนดอก

ตอกระจก 5-12 ดอก มใบนมคอนขางใหญ บางและม

ขนมาก ขณะทสะแลงหอมไกมดอกกระจกละ 1-3 ดอก

มใบรปร ปลายใบเรยวแหลม คอนขางเลก หนาและ

เรยบเปนมนทงสองดาน

ดอกออกเปนกระจกใกลปลายยอดมสขาวนวล

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดเลกสง6-8ม. เปลอก

สนำตาลอมดำแตกกง3-4กงออกจากจดเดยวกนคลาย

ฉตรกงออนมขนปกคลมกงแกคอนขางเรยบมใบ

เฉพาะตอนปลายกงทรงพมกลมโปรง

ใบเปนใบเดยวเรยงตรงขามเปนครปรยาว

6-10ซม. ใบออนมขนปกคลมและเหนเสนแขนง

ใบชดเจนขอบใบเรยบและเปนคลนเลกนอยเนอใบ

บาง

ถนกำเนดและการกระจายพนธของหมกมอจะ

ขนอยในปาเตงรงปาดบแลงหรอปาผลดใบและปา

ละเมาะทเปนดนทรายหรอดนรวนทมการระบายนำด

มความทนทานตอความแหงแลงอยตามเนนเขาทม

หนาดนตนชนลางเปนหนทรายมความอดมสมบรณตำ

ตนหมกมอจงเจรญเตบโตชามากและมขนาดลำตน

ไมสงใหญขนอย ในพนทระดบความสง200-500ม.

ของภาคเหนอภาคตะวนออกเฉยงเหนอและบางสวนของ

ภาคกลางจงหวดทพบมากไดแกนครราชสมาขอนแกน

มหาสารคามชยภมสกลนคร

หมกมอเปนสมนไพรพนบานของภาคตะวนออก-

เฉยงเหนอมการใชสวนแกนหรอรากของหมกมอตมนำ

เดอดชวยแกไขและใชลำตนเขาตำรบยาสมนไพรอนๆ

เนอในของผลมสดำแฉะเลกนอยมลกษณะเปนลอน

คลายขหมกนไดมรสหวานมสรรพคณเปนยาแกเจบ

คอ สวนการปลกตนหมกมอเพอใชประโยชนเปน

ไมดอกไมประดบเรมไดรบความนยมมากขนหลงจากทม

ขอมลและภาพเผยแพรออกมาจากหนงสอไมดอกหอม

ทำใหหลายคนไดรบรและชนชมวาหมกมอเปนพรรณไม

ทมทรงพมสวยงามมดอกดกเตมตนและมกลนหอม

ดอกออกเปนกระจกใกลปลายยอดสขาวนวล

แตละกระจกม5-12ดอกรประฆงปลายแยกเปน

5กลบมเสนผาศนยกลางของดอก3-5ซม.กลบดอก

ดานในมจดประสมวงแดงออกดอกพรอมกนทงตน

มฤดดอกบานนาน1สปดาหมกลนหอมออนในชวง

กลางวนและกลางคนออกดอกเดอนมนาคมถงเมษายน

ผลกลมขนาด3-4ซม.ผลออนสเขยวผลแก

สดำมรสหวานรบประทานไดมเมลดจำนวนมาก

เมลดสนำตาลออนรปกลมรยาว4-6มม.

ภาคตะวนออกของประเทศไทยเตมไปดวยปาดบชน บนเขาเตยๆ สลบกบปาชายเลนตามแนวชายฝง คอบานของพรรณพชทเปนประโยชนตอระบบนเวศน ของพนทชายฝงทะเลอาวไทย

กะหนาย Pterospermum littorale Craib var. littorale ชออน ขนาน จำปาเทศ สนาน ยวนปลา หำอาว

ผทชนชอบการจดดอกไมแบบญปนอยางทเรยก

กนวาอเคบานะ อาจคนเคยกนดกบพรรณไมชนดหนงท

นยมนำมาจดดอกไม ซงใบมรปรางจกเวาลกสวยงาม

คลายฝามอ ทชอ กะหนาย หรอจำปาเทศ พรรณไม

ถนเดยวของไทยทพบกระจายอยตามปาชายหาด และ

ปาละเมาะใกลชายหาดทางภาคตะวนออกของประเทศ

ไทย

ก ะ ห น า ย เ ป น พ ร รณ ไ ม ท อ ย ใ น ว ง ศ ป อ

(Steraculiaceae) ในสกลกะหนาย (Pterospermum)

สำรวจพบครงแรกโดยหมอคาร ทอำเภอศรราชา

จงหวดชลบร บรเวณใกลชายหาด พรรณไมชนดนมใบ

ลกษณะพเศษกวาพรรณไมชนดอนตรงทใบของตนออน

หรอใบของกงทแตกมาจากตนทถกตดยอดจะมลกษณะ

คลายฝามอ แตเมอกะหนายเจรญเตบโตมากขนจนถง

ชวงทเรมออกดอกได ใบจะเปลยนรปรางไปเรอยๆ ม

ลกษณะจกเวานอยลงจนมลกษณะเหมอนกบใบไมทวๆ

ไป และใบของกะหนายนเองทนยมนำมาจดดอกไมแบบ

ญปน สวนชาวบานในทองถนนยมนำใบมาทบใหเรยบแลว

ตากแดดใหแหง นำไปจดเปนดอกไมแหง หรอจดใสใน

กรอบรป นำไปจำหนายสรางรายไดใหแกครอบครวและ

ชมชนไดเปนอยางด

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดเลก สง 5-16 ม. แตกกงยาว

โคงออนชอย ก งออนมขนสขาวหรอเหลองออน

ประปราย กงแกเกลยง ทรงพมคอนขางโปรงสงเรยว

ใบ เดยวเรยงสลบ ม 2 แบบ คอใบของตนออน

รปไขกวางหรอเกอบเปนแผนกลม กวาง 14-18 ซม.

ยาว 14-16 ซม. แผนใบเวาเปนแฉกลก 5-7 แฉก

ใบของตนแกมรปขอบขนานและมขนาดเลกลง

ดอก เดยวออกตามงามใบ ดอกมสขาว กลนหอม

ออนๆ กลบเลยง 5 กลบ สเขยวอมนำตาล รปขอบ

ขนาน กวาง 7-8 มม. ยาว 7-8 ซม. กลบดอก 5 กลบ

กวาง 4-5 ซม. ยาว 5-6 ซม. โคนกลบเรยว กลบดานนอก

มขนเปนแฉกรปดาวประปราย ดานในเกลยง

ผล แบบผลแห งแตก คล ายผลท เร ยน รป

กระบอกสน กวาง 3-4 ซม. ยาว 5-8 ซม. มสนคม

5 สน ผนงผลมขนสเหลองอมนำตาล ผลแกแตกตาม

รอยสนออกเปน 5 เสยง มเมลดจำนวนมาก

เมลด ดานบนมปกบางใสสนำตาล

การขยายพนธ โดยการเพาะเมลด ตอนกง และปกชำ

ในชวงเดอนกนยายนถงธนวาคม กะหนาย

จะทยอยออกดอกสขาวขนาดใหญ ซงมลกษณะพเศษคอ

กลบดอกบางบดเวยน และมกลบเลยงหนายาวโคงเรยว

สงกลนหอมออนๆ ไปทวบรเวณ แตกนาเสยดายทกลบ

ดอกของกะหนายนนชางแสนบอบบางและบอบชำงาย

ดอกบานใหไดเชยชมเพยงแควนเดยวแลวรวงโรยใน

วนรงขน ดอกทรวงอยตามพนดนเมอแหงจะมกลนคลาย

จำปา ปจจบน พรรณไมชนดนจงไดรบการพฒนาให

ปลกเปนไมประดบกลางแจง ซงกไดรบการตอบรบเปน

อยางดจากผทชนชอบไมดอกหอม เพราะนอกจากจะม

ชอดอกทสวยงามและมกลนหอมออนๆ แลว กะหนายยง

เปนพรรณไมทปลกเลยงไดงาย ทนแลง และมทรงพม

ทสวยงาม กงยาวออนชอย ยงถาผปลกเลยงตดแตง

กงกระโดงทแตกใหมอยางสมำเสมอ กะหนายกจะมทรง

พมทโปรงสวยงาม ออกดอกไดทวทกกงพรอมกลนหอม

รวยรน จงเหมาะทจะปลกประดบตามอาคารสำนกงาน

สวนสาธารณะ แหลงพกผอน

เกสร

ดอกสขาว กลนหอมออนๆ

ตำหยาวผลตม Alphonsea boniana Finet & Gagnep ชออน กลวยคาง

ต ำ ห ย า ว ผ ล ต ม เ ป น พ ร ร ณ ไ ม ใ น ว ง ศ

Annonaceae หรอวงศกระดงงา มเขตกระจายพนธ

และถนกำเนดอย ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาค

ตะวนออก และภาคตะวนออกเฉยงใตของไทย สวน

ตางประเทศพบทภมภาคอนโดจน ขนในปาดบชนและ

ป าดบแล งท ม เ ร อนยอดแนนทบ ระดบความส ง

200-600 ม. ออกดอกและผลเดอนมถนายนถงตลาคม

ปจจบนถกจดอยในสถานภาพพชหายาก

ตำหยาวผลตม เปนพรรณไมทมทรงพมสวยงาม

รปทรงสามเหลยม หรอทเรยกวา รปกรวยควำ แตกกง

จำนวนมากขนานกบพนดน มใบหนาเปนมนสเขยวเขม

เหมาะทจะปลกเปนพรรณไมประดบในงานจดภมทศน

ตามสวนสาธารณะ ปลกในสนามกอลฟ สนามของ

สวนราชการ โรงเรยนหรอสำนกงานของภาคตะวนออก-

เฉยงใตทมฝนตกชก มปรมาณนำฝนแผกระจายเกอบ

ตลอดทงป เนองจากเปนพรรณไมทตองการความชนสง

จงจะเจรญเตบโตไดด

ตำหยาวผลตมชอบดนรวนระบายนำด หากนำไป

ปลกในดนเหนยวทมการระบายนำตำจะแสดงอาการ

ชะงกการเจรญเตบโต และมอตราการเจรญเตบโต

ชามาก แตกกงนอย แตกใบออนชา ใบแกมสคอนขาง

เหลอง อาการดงกลาวแกไดโดยชวยทำทางระบายนำ

ชวยทำใหดนระบายนำไดดขน ไมขงแฉะ และหากนำไป

ปลกในดนทราย กจะมอตราการเจรญเตบโตชามาก

เชนกน จงตองปรบปรงดนปลกใหมความอดมสมบรณ

มากขน ดวยการใสปยคอกรอบโคนตนเปนชวงๆ แลว

พรวนกลบ สำหรบตนทปลกแลวมอาการขอบใบแหง

หรอปลายใบแหงมวนงอ เนองจากไดรบแสงแดด

รนแรงจด อากาศรอนหรอแหงแลงมากเกนไป จงตอง

ชวยพรางรมให ลดความรอนลงและรดนำเพมความชน

ใหมากขน การพรวนโคนตนและคลมโคนตนดวยฟาง

หรอหญาแหงจะชวยรกษาความชนในดนไดด

ดอก ออกเดยว หรอเปนกระจก 1-3 ดอก

ดอกสเหลองออนอมเขยว กลบดอกวงในประกบกน

คลายรปคนโท

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลกไมผลดใบ ส ง 5-8 ม.

เปลอกลำตนเรยบ สดำ มชองอากาศเปนแนวสขาว

บดเวยนตามยาว แตกกงขนานกบพนดน ทรงพมกลมโปรง

ลำตนมกทอดเอน เนอไมเหนยวมาก กงออนมขนมาก

กงแกเรยบ

ใบ เดยว เรยงสลบในระนาบเดยวกน ใบรปขอบ

ขนาน กวาง 2-4 ซม. ยาว 6-12 ซม. โคนใบมนจนถง

รปลม ปลายใบแหลม เสนแขนงใบและเสนรางแห

เหนไมชดเจน ผวใบเรยบเปนมนทงสองดาน ดานบน

สเขยวเขม ดานลางสจางกวาและเหนเสนกลางใบเปน

สนนนเดนสเหลองอมเขยว

การขยายพนธ โดยการเพาะเมลด ใชเวลาเดอนครงจงเรมงอก

ตนกลาระยะแรกมขนาดเลกและเจรญเตบโตชามาก

ชอบอยในทรมเงา และมความชนสง

ขอสำคญในการปลกตำหยาวผลตมคอ ตองปก

หลกและผกยดลำตนใหตงตรง เนองจากมกทอดเอน

แลวแตกกงกระโดงขนมาใหม จะเบยดทรงพมเดมให

ทอดเอนจนขาดความสวยงาม การบำรงรกษาใหมทรงพม

สงางาม โดยการตดแตงกงเปนชวงๆ ตดกงทอย ใน

ทรงพม เพอใหมองเหนทรงพมโปรง เพอใหลมพดผาน

ไดงาย เปนการลดแรงปะทะจากลม เพอปองกนมให

ตนโคนลมหรอทอดเอน ถงแมวาตำหยาวผลตมจะม

ดอกขนาดเลก และไมมกลนหอม แตกสามารถปลก

เพอใชโชวทรงพมไดด

ดอก ออกเด ยว หรอเปนกระจก 1-3 ดอก

ออกดอกตรงขามใบ ดอกสเหลองออนอมเขยว กลบ

ดอกเรยง 2 วง วงละ 3 กลบ หนา กวาง 5-7 มม. ยาว

12-158 มม. ปลายกลบดอกวงนอกบานตลบไปดาน

หลง กลบดอกวงในประกบกนคลายรปคนโท และสน

กวากลบดอกวงนอก ดอกบาน 1-2 วนแลวรวง

ผล ผลสด ออกเดยว หรอเปนค รปทรงกระบอก

ปลายเปนตงสน ผวมตมนน ขรขระทวผล สเขยว

เมอแกเปลยนเปนสเขยวอมเหลอง

เมลด มจำนวน 12-16 เมลดตอผล เรยง 2 แถว

แตละเมลดมขนาดเลกสนำตาลออนจนเกอบขาว

นมสวรรคตน Clerodendrum smitinandii Moldenke ชออน ไฟเดอนหา

นมสวรรคตน เปนพรรณไมหายากถนเดยวของ

ไทยในสกลนมสวรรคหรอพนมสวรรค มชอระบชนด

smitinandii ตงขนเพอเปนเกยรตแกศาสตราจารย

ดร.เตม สมตนนทน บรมครทางดานการสำรวจพรรณไม

ของไทย พรรณไมสกลน ในเมองไทยมมากกวา 20

ชนด ทรจกกนดไดแก นางแยม นมสวรรค เทายาย-

มอม ระยาแกว เปนพรรณไมในสกลทมดอกสวยงาม

มทงทดอกหอมและไมหอม ทงนนกพฒนาพรรณไม

ควรมการปรบปรงพนธใหทนรอน และทนแลงไดมากขน

เพอท จะสามารถปลกเปนไมประดบและไมดอก

ในกระถางได

นมสวรรคตนเปนพรรณไมทขนอย ในปาดบชน

ทระดบความสง 800-1,000 ม. เฉพาะในเขตรกษา

พนธสตวปาเขาสอยดาว และอทยานแหงชาตเขา

คชฌกฏ จงหวดจนทบร เปนพรรณไมอกชนดหนงท

คนไทยควรเรงขยายพนธใหมตนกลาจำนวนมากขน แลว

นำไปปลกอนรกษเปนกลมหรอเปนแปลงใหญในพนท

ระดบสงทมอากาศหนาวเยน มความชนสง และไดรบ

แสงแดดมากเตมท เพอใหเปนสญลกษณของพนท ชวย

สงเสรมการทองเทยวของไทย เนองจากยงไมมในพนท

อนๆ ของประเทศ และทนทานตอลมแรงไดด

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดเลก สง 3-7 ม. เปลอกส

นำตาลแกมดำ กงแกเปนรปสเหลยมเลกนอย ทรงพม

กลมโปรง

ใบ เรยงตรงขาม สลบต งฉาก รปรแกมรป

ขอบขนาน กวาง 2-5 ซม. ยาว 5-15 ซม. เสนแขนงใบ

4-8 ค เนอใบคลายแผนหนงเลกนอย ขอบใบเรยบ

ไมมขน

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด ปกชำ และตอนกง

ในสวนของนกวชาการหรอนกวจย กควรเรง

ศกษาการใชประโยชนในแตละดาน เนองจากนม-

สวรรคตนเปนพรรณไมทมอยเฉพาะในประเทศไทย

จงควรมการศกษาเพอใหคนไทยสามารถนำไปใช

ประโยชนไดมากทสด และควรรวมมอกนพฒนาใหเปน

พรรณไมเศรษฐกจ สรางงาน สรางอาชพใหแกคนไทย

ตอไปในอนาคต

นมสวรรคตน เปนพรรณไมเพยงชนดเดยวใน

สกลนมสวรรคทมลกษณะเปนไมตน มกงกานเหนยว

สวนพรรณไมอนๆ ทเหลอจะเปนไมพม ทงพมเลก

พมใหญ และมกงกานเปราะฉกหกงาย ลกษณะใบของ

นมสวรรคตนจะมความหนา เหนยว สเขมมากขนเมออยใน

ทรมและมลมพดรนแรง รวมทงแตกใบจำนวนมากขน

เพอปรบตวสกบสภาพแวดลอมทเปนอย

กลบเลยงสแดง

ดอก เปนชอแบบชอแยกแขนงแกมชอเชงหลน

ออกทปลายยอด กลบเลยงสแดงรประฆง ปลายแยก

เปนกลบแหลม 5 กลบ โคนกลบดอกเชอมเปนหลอด

ยาว 3.5-5 ซม. ปลายแยกเปน 5 กลบ สขาว มกาน

เกสรเพศผและเพศเมยสขาวยนยาวพนตวดอก

ผล สกสดำ กลบเลยงตดทน สแดง

เมลด ขนาดเลก สดำ

ดอกตม

ดอกบาน

พงทะลาย Scaphium scaphigerum (G.Don) Guib.& Planch. ชออน สำรอง

ในชวงฤดรอนทอากาศแสนรอนอบอาว ชาว

จนทบรจะนำผลแหงของพรรณไมชนดหนงทชอ สำรอง

หรอ พงทะลาย มาแชนำแลวนำเนอทมลกษณะคลาย

วนมาตมกบนำตาลกรวดรบประทานเปนของหวานเพอ

ดบกระหาย คลายรอน แกรอนใน อนเปนภมปญญา

พนบานทไดรบการสบทอดมาจนถงทกวนน

พงทะลายยงเปนสมนไพรทชาวจนนำมาใชในการ

รกษาโรคมาชานาน โดยใชพงทะลายและชะเอมตมกบ

นำ แลวจบบอยๆ แกเจบคอ สวนในอนเดย ชาวภารตะ

กใชพงทะลายในการรกษาอาการอกเสบ แกไอและขบ

เสมหะ สำหรบประเทศไทย สถาบนวจยวทยาศาสตร

และเทคโนโลยแหงประเทศไทย (วว.) กประสบความ

สำเรจในการวจยและพฒนา “ผลตภณฑเสรมอาหาร

ปรบภมคมกนจากพงทะลาย” ซงมสรรพคณชวยกระตน

การทำงานของเซลลเมดเลอดขาว ปองกนและทำลาย

เชอโรคหรอสงแปลกปลอมเขาสรางกาย และมฤทธ

ตานอกเสบ ในยคหนงคนนยมกนเนอผลพงทะลายเปน

อาหารลดความอวน เนองจากพงทะลายมกากใยมาก

ชวยในการขบถาย เนอพองนำ จงทำใหอมทองไดด

นอกจากนยงมผนำวนของเนอพงทะลายไปฟอกสทำเปน

นำรงนกเทยมอกดวย

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดใหญ สงไดถง 45 ม. ผลดใบ

โคนตนมพพอน เปลอกสเทา มรอยแผลเปนทวไป

เปลอกในสชมพ มเสนตามยาว เรอนยอดเปนพมกลม

รปกรวยควำ กงกานมกแตกออกรอบลำตน ณ จด

เดยวกนเปนชนๆ แบบฉตร

ใบ เดยว เรยงเวยนสลบ ใบออนสแดงเรอๆ

ใบเปนรปฝามอ ม 3-5 แฉก ขนาดใบ 15-25 ซม.

เนอใบบาง เกลยงเปนมนทงสองดาน

ดอก กลบเลยงและกลบดอกมขนสแดง

ผล รปกระสวยมปกบางๆ เปนรปเรอโคง มลาย

เสนชดเจน ออกผลไมแนนอน อาจจะออกทกปหรอ

ปเวนป

เมลด กลมรสนำตาล ยาว 1-1.5 ซม. เมอแชนำ

เนอหมเมลดจะพองตวคลายวน

เมลด

เปลอกหมเมลด

ผล

ผลมปกบางๆ

พงทะลายเปนพรรณไมในวงศ Sterculiaceae

กระจายพนธอย ในปาดบชน ปาดบเขา พบมากใน

จงหวดจนทบรและอบลราชธาน ตางประเทศพบในพมา

กมพชา และมาเลเซย สำหรบผทตองการปลกเลยง

พงทะลายเพอเกบผลแก จำเปนตองอาศยความอดทน

เพราะพรรณไมชนดนเจรญเตบโตชา กวาจะมความสง

20 ม. และออกดอกตดผลได ตองใชเวลาประมาณ

20 ป

ใบออนสแดงเรอๆ

พดส Gardenia tubifera Wall. ชออน พดปา

กอนหนาน พดส มชอเรยกกนโดยทวไปวา พดปา

กระทงในป 2544 จงไดมการเปลยนชอเปนพดสตามท

ระบอยในหนงสอชอพรรณไมแหงประเทศไทย พดชนดน

จำแนกออกจากพดชนดอนทอยในสกลเดยวกนไดงาย

เนองจากเมอผลแกจะแตกแบะออก เปลอกผลดานในม

สแดงเขม ตางจากพดทอยในสกลนทงหมดซงจะมผล

รปรคลายคลงกน และมขนาดยาวประมาณ 3-4 ซม.

เหมอนๆ กน แตเมอแกแลวจะไมแตกออกเหมอนกบ

พดส

ดอกของพดสมลกษณะคลายคลงกบพดชนดอนๆ

ทอยในสกลเดยวกน และมสเหลองคลายคลงกน แตพดส

มขนาดของดอกเลกกวาและมขอบกลบเวยนซอนเกย

กนมากกวา พดสชอบขนกระจายอยบรเวณนำกรอย

ชายทะเล ซงเปนพนทระดบตำในภาคใต ทงชายฝง

ตะวนตกและชายฝงตะวนออก โดยเฉพาะในบรเวณท

เปนปาชายเลน จงหวดทพบมากไดแก กระบ พงงา

นอกจากนนยงพบบรเวณชายทะเลในภาคตะวนออก

ทจงหวดชลบร และจนทบร นอกจากนยงพบบรเวณ

รมนำตก ในอทยานแหงชาตปางสดา ซงเปนพนทระดบ

สงถง 600 ม. อนผดไปจากวสยของพรรณไมชนดน

ทชอบขนในบรเวณนำกรอย

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สง 3-5 ม. แตกกงมาก ทรง

พมแผกวาง กงโนมลงตำ เปลอกสเทาอมขาว มชอง

อากาศเปนตมขนาดเลกทวไป เนอไมเหนยว

ใบ ใบเดยว เรยงตรงขามเปนค รปไขกลบ กวาง

5-8 ซม. ยาว 10-15 ซม. โคนใบสอบ ปลายใบเปนตง

เรยวแหลม ผวใบดานบนเกลยง ดานลางมขนนม

สาก และมเสนกลางใบนน

ดอก เดยว โคนกลบดอกเชอมกนเปนหลอด มส

เหลองนวลยาว 6-7 ซม. ปลายแยกเปนกลบ 6-8 กลบ

สวนใหญม 7 กลบ แตละกลบรปไขกวาง 2 ซม. ยาว

2.5 ซม. เรยงวนซาย เมอบานใหมๆ มสเหลองนวล

ตอมาเปลยนเปนสเหลองเขม ดอกบานมเสนผา-

ศนยกลาง 4-6 ซม. ออกดอกตลอดปและมดอกดกชวง

เดอนมนาคมถงเมษายน

ผล รปกลมแปน มเสนผาศนยกลาง 4-5 ซม.

ยาว 3.5 ซม. ผลออนสเขยว ผลแกสดำ แตกเปนแผน

แบน เปลอกผลดานในสแดงเขม มเมลดมาก

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด ปกชำ และตอนกง

ปลกลงแปลงกลางแจง

พดสเปนพรรณไม ในวงศ Rubiaceae สกล

Gardinia เชนเดยวกบพดชนดอนๆ แตพดสจะเปน

พรรณไมทเจรญเตบโตชาทสด และทรงพมกมขนาด

เลกกวาเมอเปรยบเทยบกบชนดอนในสกลเดยวกน เชน

คำมอกหลวง รกนา ผาดาม พด และพดภเกต แตพดส

กมลกษณะเดนคอออกดอกตลอดป จงเหมาะทจะปลก

เปนไมประดบโชวทรงพม ไมกระถาง และไมดอก

ลงแปลงประดบสำหรบบานทมพนทขนาดเลก

ในอดต คนนยมนำไมในสกลพดมาทำหว ดวยม

ความเชอทวา หวททำจากไมพดเมอนำมาหวผมแลวผม

จะดกดำ โดยอางวาไมพดนจะไมสรางประจไฟฟาซงจะ

ชวยใหเสนผมมสดำขน อยไดนานมากขน หรอเทากบ

ชวยปองกนผมหงอกไดชาลง แตจนถงทกวนน ยงไมม

การพสจนขอเทจจรงในเรองน การตดไมพดเพอนำมา

ทำหวจงเปนการลงทนทมมลคานอยมาก เมอเทยบกบ

การปลกเปนไมประดบและจำหนายซงมมลคามากกวา

เปลอกผลแตกออกเปนสแดง

ผลออนสเขยว

ยหบปล Magnolia siamensis (Dandy) H.Keng ชออน -

ยหบเปนพรรณไมทคนไทยรจกมาตงแตสมย

รชกาลท 2 นำเขามาจากประเทศจนโดยพอคาวานช

ชาวจนทเขามาคาขายในกรงสยามสมยนน มขอสงเกต

ทนาสนใจประการหนงวา พรรณไมจากตางประเทศ

ทนยมนำมาปลกกนในสมยรชกาลท 2 มกจะมคำวา

“ย” นำหนา เชน ยสน ยโถ รวมทงยหบนดวย

ตอมา ในสมยรชกาลท 6 ไดมรายงานการคนพบ

พรรณไมชนดหนงทบานเสยบญวน ซงอย ใกลกบ

ตวเมองจงหวดชมพร ดอกมลกษณะเปนกลบหนา

มสขาว มกลนหอมเหมอนยหบ และมลกษณะการบาน

เหมอนปลกลวย จงเรยกพรรณไมชนดนนวา ยหบปล

ปจจบนนกสำรวจพรรณไมทตดตามเรองการ

กระจายพนธของยหบปลไดกลบไปสำรวจยงหมบาน

เสยบญวนอกครง ปรากฏวาไมมยหบปลหลงเหลออย

เลยแมสกตนเดยว และหมบานดงกลาวกไดเปลยน

สภาพเปนคายทหารไปแลว กระนนกด นกสำรวจพรรณไม

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สง 10-15 ม. เปลอกสเทา

อมขาว หนาและแขง มกลนฉน มจดนนเลกๆ ทวลำตน

ทรงพมกลมโปรง

ใบ เดยว รปขอบขนานแกมรปไขกลบ กวาง

8-12 ซม. ยาว 18-30 ซม. เนอใบหนา แขงกรอบ

เรยบเปนมนทงสองดาน

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด ซงใชระยะเวลาใน

การปลกเลยงเพยงแค 5 ปจงเรมออกดอก สวนการ

ตอนกงและการปกชำพบวาเปนวธการขยายพนธทไมได

ผล เนองจากยหบปลไมยอมออกราก ในปจจบนมวธ

การขยายพนธทจะใหออกดอกไดอยางรวดเรว คอการ

ทาบกงกบตนทออกดอกแลว โดยใชยหบปลเปนตนตอ

กยงไมเลกลมความพยายาม และไดเดนทางไปสำรวจ

หายหบปล ในแหลงอนๆ กพบวามยหบปลขนอย

ในปาดบชนในภาคตะวนออกเฉยงใต ทระดบ 50-500 ม.

ในจงหวดจนทบร และตราด สวนในภาคตะวนตกเฉยงใต

พบขนอยในจงหวดกาญจนบรบนภเขาหนปน ตามบรเวณ

รมนำตกและรมลำธารทมนำแชขง

ยหบปลเปนพรรณไมพนเมองในวงศจำปาทมทรง

ตนคอนขางเลก ปลกใหออกดอกในพนทราบลม

ภาคกลาง หลงจากใชเวลาปลกเพยงแค 5 ป ยหบปล

ออกดอกใหเชยชมเกอบตลอดทงป แตสวนใหญจะออก

ในชวงเดอนกรกฎาคมถงตลาคม

ดอก เดยว ออกทปลายยอด มกลบดอกทงหมด

9 กลบ เรยงเปน 3 ชน กลบดอกชนนอกสเขยวออน

บาง กลบดอกชนกลางและชนในม 6 กลบ สขาว หนา

แขง อวบนำ รปชอน เมอบานมเสนผาศนยกลาง 5-6

ซม. ดอกบานอยได 1-2 วน

ผล รปร มผลยอย 7-15 ผล เปลอกผลหนาแขง

และเชอมตดกน เมอแกแลวเปลอกผลยอยหลดออก

จากกนตามรอยเชอม

เมลด สแดงเขมตดอยทแกนกลางผลชองละ 2

เมลด

ผล

กลบดอกม 6 กลบ

แสดสยาม Goniothalamus repevensis Pierre ex Finet & Gagnep. ชออน -

พรรณไมทมดอกสสมอมชมพแสนนารกสมชอ

แสดสยาม น เปนพรรณไมงามขนชออกชนดหนงในวงศ

กระดงงาทไดรบความนยมไมแพพรรณไมชนดอนใน

เรองของดอกสวยงาม แมในธรรมชาตแสดสยามจะหาได

คอนขางยาก เพราะขนอยเฉพาะบนภเขาสงในจงหวด

จนทบรและตราด หากแตปจจบน แสดสยามไดรบ

การขยายพนธโดยวธการเสยบยอดจนมจำนวนตนเพม

มากขน อนเปนการชวยอนรกษใหแสดสยามคงอยคกบ

สยามประเทศสบตอไปไดในอนาคต

ชอของแสดสยามเรมเปนทรจกในหมนกเลนไม

ประดบและไมดอกหอมเมอป 2544 เนองจากเพงมการ

คนพบพรรณไมชนดนบนเขาสอยดาว จงหวดจนทบร

และตพมพลงในหนงสอพรรณไมวงศกระดงงาในป

ดงกลาว ดวยความทเปนไมพมขนาดเลก ใบเปนมน

สเขยวเขม และออกดอกตลอดป จงทำใหมผตองการ

ปลกแสดสยามเปนไมประดบคอนขางมาก ซงกตองพบ

กบความผดหวง เพราะแสดสยามบางตนเมอออกดอก

แลวกลบมสขาว บางคนจงแอบเรยกวา ขาวสยาม

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด ปลกในทรมรำไร

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมพมขนาดเลก สง 1-2 ม. แตกกงนอย

กงออนเรยบ สเขยวปนนำตาล เปลอกลำตนสดำ มชอง

อากาศเปนแนวสขาวบดเวยนตามยาว เนอไมเหนยว

มาก ทรงพมโปรงรปสามเหลยม

ใบ รปขอบขนานแกมรปใบหอก กวาง 3-3.5

ซม. ยาว 12-16 ซม. โคนใบรปลม ปลายใบเรยวแหลม

ใบคอนขางหนาและเหนยว เรยบเปนมนทงสองดาน

ดอก เปนดอกเดยว ออกตามซอกใบ เมอบาน

เปล ยน เปนสแสดและมกล นหอม กลบ เล ยงรป

สามเหลยม กลบดอกชนนอกรปไข กวาง 1.5-1.7 ซม.

ยาว 2.3-2.6 ซม. กลบดอกชนในประกบกนเปนแทง

สามเหลยม ยาว 5-8 มม.

ผล เปนกลม มผลยอย 5-10 ผล แตละผลรปร

กวาง 8 มม. ยาว 2.2-2.6 ซม. ผวผลเรยบเปนมน

ม 1 เมลด

เมลด สนำตาลออน รปร ยาว 1-1.2 ซม.

ทงนกเนองมาจากแสดสยามชอบขนอยบนพนทระดบสง

ทมอากาศหนาวเยน และมความชนสง การนำมาปลก

ในพนราบทมอากาศรอนและมความชนตำอยางใน

กรงเทพฯ จงทำใหแสดสยามออกดอกมาเปนดอก

สขาว แตทงนผปลกเลยงกสามารถแกไขไดดวยการ

ใสปยทมธาตโพแทสเซยมเปนชวงๆ และปลกอย ใน

รมเงาทมความชนสง แสดสยามกจะออกดอกสสม

อมชมพสมใจ โดยชวงเวลาทจะไดชนชมดอกแสดสยาม

จะอยในชวงเดอนเมษายนถงพฤษภาคม สวนผลของ

แสดสยามจะแกหลงจากออกดอกบาน 4-5 เดอน

เมอเสยบยอดตนตอขนาดเลก สามารถปลกเปน

ไมประดบในกระถางได ซงจะใชประดบไดเปนเวลานาน

เนองจากแสดสยามเจรญเตบโตชามาก แตหากเจรญ

เตบโตขนมาแลว หรอมการเสยบยอดตนตอขนาดใหญ

สามารถนำลงปลกในแปลงทมรมเงาและความชนสง

การขดหลมใหกวางและใสปยคอกรองกนหลม ปกหลก

ผกมดใหตนตงตรง รดนำใหเพยงพอและคลมโคนตน

ดวยหญาหรอฟางแหง จะชวยใหเจรญเตบโตไดรวดเรว

ขน มทรงพมสวยงามและออกดอกไดด

ดอกบานสแสด

ผล

ออกดอกเดยว

พรรณไมทงอกงามบนปาแหงพนทราบลมและภเตยๆ

ในภาคกลางและภาคตะวนตกนน คอพฤกษไพรทแสดงถง

ความเชอมโยงของผนปาถงสองภาคและเชอมตอไปยง

ประเทศเพอนบานอยางพมาอกดวย

กลาย Mitrephora keithii Ridl. ชออน กลวยคาง ลำดวน

“กลาย ” เ ป น พ ร รณไ ม ใ น ว ง ศ ก ร ะ ด ง ง า

(Annonaceae) ทมชวงฤดดอกบานยาวนานทสดชนด

หนง รองจากกระดงงาสงขลา และกระดงงาจน สำรวจ

พบโดย A.Keith นกสำรวจพรรณไมชาวนวซแลนด ท

อำเภอบางสะพาน จงหวดประจวบครขนธ ในระดบ

ความสง 100 ม. พรรณไมชนดนจงมชอระบชนดวา

keithii ซงตงขนเพอเปนเกยรตใหแกผทสำรวจคนพบ

ครงแรก

กลายเปนพรรณไมทออกดอกและตดผลตลอดป

ดอกทเรมบานจะมสเหลองนวล พอใกลโรยจะเปลยน

เปนสเหลองเขม สวนผลกลายทแกจะมสแดงเขมและ

มกลนหอมออนๆ เยอหมเมลดมรสหวานจงเปนอาหาร

อนโอชะของสตวปา โดยเฉพาะอยางยง นกและคางคาว

ตวเลกๆ และเมอกนผลแกแลวไปถายมลทอนกเทากบ

เปนการกระจายเมลดไดดอกทางหนง และจากความ

มเสนหทมดอกสวยงาม กลนหอม ออกดอกตลอดป

จงไดรบความนยมนำมาปลกกนมากขน

กลายเปนพรรณไมยอดนยมของบรรดานกชม

ธรรมชาตและนกทองเทยวทไปเยอนอทยานแหงชาต

แกงกระจาน อทยานแหงชาตกยบร และอทยานแหง-

ชาตนำตกหวยยาง เนองจากพรรณไมชนดนมกลนหอม

จรงใจ จนหลายคนคดจะเกบเมลดไปเพาะเพอปลก

เลยงบาง แตกไมประสบความสำเรจ เพราะกลายเปน

พรรณไมทขยายพนธโดยเมลดซงมโอกาสกลายพนธได

ตามธรรมชาต ดงนนหลายคนจงพบวากลายบางตนอาจ

มเพยงกลนหอมออนๆ หรอบางตนอาจไมมกลนหอม

เลย จงเปนทมาของชอ “กลาย” ซงหมายถงการกลาย

พนธนนเอง

สนำตาลปนดำ แตกเปนรองเลกๆ ตามยาว แตกกง

นอยขนานกบพนดน ทรงพมโปรง เนอไมเหนยว

ใบ เดยวเรยงสลบ รปขอบขนาน กวาง 3-4 ซม.

ยาว 8-12 ซม. แผนใบเกลยงเปนมนทงสองดาน

ดอก ออกเดยวๆ ตรงขามใบ กลบเลยงเลกๆ

3 กลบ กลบดอก 6 กลบ เรยง 2 วง โคนกลบแตละวง

เรยงจรดกน กลบวงนอกหนา และยาว 2-2.5 ซม.

กลบวงในขอบกลบประกบกนคลายกระเชา สนกวากลบ

ดานนอกเลกนอย ดอกเรมบานสเหลองนวล ดอกบาน

อยได 2-3 วน เมอใกลโรยจะเปลยนเปนสเหลองเขม

สงกลนหอมแรง

ผล เปนผลกล ม มผลยอย 7-14 ผล รปทรง

กระบอก ยาว 1.5-2 ซม. เมอสกมสแดง เปลอกนม

รสหวาน

เมลด กลมแบน ขนาด 4-5 มม.

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด ทาบกง และเสยบกง

การคดเลอกแมพนธควรเลอกจากตนทมกลนหอมแรง

ดอกดกและออกดอกตลอดป การปลกตนกลาจากการ

เพาะเมลดจะไดทรงพมทกลมแนน สวยงาม แตการ

ปลกจากการทาบกงหรอเสยบกง จะมทรงพมทสงชะลด

กลายเปนพรรณไมทกระจายพนธอยในปาดบชน

และปาดบแลง ทางภาคตะวนตกเฉยงใต ในจงหวด

ประจวบครขนธ เพชรบร ราชบร และกาญจนบร ท

ร ะดบความส ง 50-700 ม . เหนอระดบน ำทะ เล

ในปจจบนคนสวนใหญนยมปลกเปนไมประดบลงใน

แปลงทรมรำไร หรอไมกระถาง เนองจากมดอกดก

สสวย ทสำคญคอออกดอกตลอดป สวนวธการเลอก

ตนกลาของกลายเพอนำไปปลก ควรเลอกจากตนทดอก

มกลนหอมแรง และเปนตนท ไดจากการเพาะเมลด

เนองจากจะมทรงพมกลมแนนสวยงาม แตอาจจะ

ออกดอกไดชาสกหนอย สำหรบผทเลอกตนกลาจาก

การทาบกง หรอเสยบกง ถงแมวาจะออกดอกในเวลา

รวดเรว แตกจะมทรงพมทสงชะลด ไมสงางามเทากบ

ตนทไดจากการเพาะเมลด ปจจบนกลายเปนพรรณไม

ทไดรบการอนรกษไวไดเปนอยางด และไมมโอกาส

สญพนธแลว

ผลรปทรงกระบอก เมอสกมสแดง

เปลอกนม รสหวาน

ดอกออกเดยวๆ ตรงขามใบ กลบดอก 6 กลบ เรยง 2 วง

โกงกางนำจด Marcania grandiflora Imlay ชออน -

คนทเคยมโอกาสนงรถจากตวเมองกาญจนบรไป

ยงอำเภอไทรโยคในชวงเดอนมนาคมถงพฤษภาคม อาจ

จะไดพบเหนพรรณไมพมชนดหนงชชอดอกสขาว

เบงบานงามสะพรงตามสองขางทางบนเขาหนปน

ซงเปนพรรณไมหายากชนดหนงของไทยทรจกกน

ในนามของ โกงกางนำจด

โกงกางนำจดเปนพรรณไมถนเดยวของไทย อย

ในวงศ Acanthaceae พบตามภเขาหนปนในบรเวณ

จงหวดลพบร กาญจนบร และเพชรบร ทระดบความสง

ไม เกน 100 ม. ชอสกล Marcania น ต งให เปน

เกยรตแก Mr.Alexander Marcan ชาวองกฤษทเขามา

ทำงานในประเทศไทยในป 2442 โดยรบราชการใน

ตำแหน งน ก เคม และห วหน าผ ตรวจการถล งแร

กระทรวงพาณชยและคมนาคม เคยทำงานวจยสกด

นำมนจากตนกะเบา สำหรบบำบดโรคเรอนในสมยนน

ไดเปนผลสำเรจ

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมพ มผลดใบ ส ง 1-2 ม. แตกก ง

คอนขางมาก ทรงพมกลมโปรง ตามกงไมมขนออน

ตามขอโปงพองเลกนอย กงเปราะฉกหกงาย

ใบ เดยว เรยงตรงขามสลบตงฉาก รปรถงรปไข

กวาง 4-6 ซม. ยาว 6-12 ซม. ขอบใบเรยบ เนอใบบาง

ใบออนมขนสขาวประปรายทงสองดาน ใบแกเกลยง

ดอก ออกเปนชอแยกแขนงตามปลายกง ม 1-2 ดอก

กานชอดอกยาว 1-2 ซม. กลบดอกบาง มสขาว ยาว

4-5 ซม. โคนเชอมกนเปนหลอด ปลายแยกเปน 5 กลบ

ดอกบานวนเดยวแลวโรย ฤดดอกบานในเดอนมนาคมถง

พฤษภาคม

ผล แบบแหงแลวแตก รปทรงกระบอก ยาว 3 ซม.

แตละผลม 4 เมลด

เมลด แบน รปกลมเบยว หรอรปไข ยาว 6-7 มม.

มสนตรงกลางเมลด

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด และปกชำกง

โกงกางนำจดเปนพรรณไมทมดอกใหญโดดเดน

สขาว สามารถนำมาขยายพนธและปลกเลยงไดงาย จง

คอนขางเหมาะสำหรบปลกเปนไมประดบตามอาคาร

บานเรอนหรอสถานทราชการ โดยขณะนมความ

พยายามทจะพฒนาสายพนธเพอปรบปรงใหดอกของ

โกงกางน ำจดบานทนนานข นและใหมกล นหอม

เนองจากปจจบนดอกของตนโกงกางนำจดจะบานอยได

เพยงแควนเดยว และยงไมมกลนหอม

โกงกางนำจดถอเปนพรรณไมหายากชนดหนงใน

ประเทศไทย เนองจากขนอยบนเขาหนปน เมอผลแก

แลวเมลดจะรวงหลนอยบนพนหนปนทแหงแลง เมลด

จงไมมโอกาสไดงอก ประกอบกบเมลดกนไมได ไมม

สตวปามาชวยนำพาเมลดกระจายไปทอน จะมเพยงบาง

เมลดทนำฝนชะไหลไปตกอยตามซอกหนทมความชน

จงจะมโอกาสงอกเปนตนขนมา ซงกมความเปนไปได

นอยมาก แตกยงนบวาโชคดทโกงกางนำจดสามารถ

ขยายพนธไดโดยการปกชำ ดงนนหากมการนำไปปลก

เปนแปลงใหญ เมอออกดอกพรอมกนกจะมความ

สวยงาม สามารถใชเปนสญลกษณในการสงเสรมการ

ทองเทยว นบเปนการอนรกษพรรณไมไดดอกวธหนง

จนทนหอม Mansonia gagei J.R. Drumm. ex Prain ชออน จนทนชะมด จนทนพมา

คนไทยมความเชอมาตงแตอดตวา จนทนหอม

เปนพรรณไมสกลสง ดวยเหตนจงนยมนำมาใช ใน

พระราชพธสำคญตางๆ ในพระราชสำนก ไมวาจะ

เปนการสรางพระเมรมาศของพระมหากษตรยและพระ

บรมวงศานวงศชนสง แมแตพระเมรทใชในพระราชพธ

พระราชทานเพลงพระศพสมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟา

กลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร กใช

ไมจนทนหอมมาแกะสลกฉลทำพระเมรเชนเดยวกน

นอกจากน ในสมยกอนกยงใชเนอไมจนทนหอมฝาน

เปนแผนบางๆ ทำเปนดอกไมแหงในพระราชพธ

ถวายพระเพลงพระบรมศพของกษตรย และพธ

ถวายพระเพลงพระศพของพระบรมวงศานวงศชนสง

อนเปนทมาของดอกไมจนทนท ใชในงานศพทวไปใน

ปจจบน เพยงแตดอกไมจนทนท ใชกนทกวนนเหลอ

เพยงแคชอ มไดทำมาจากตนจนทนหอมเหมอนอยาง

แตกอน

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนผลดใบมขนาดเลกถงขนาดกลาง

สง 10-20 ม. ลำตนเปลาตรง เปลอกสเทาอมขาว

เรอนยอดเปนพมกลมคอนขางโปรง

ใบ เปนใบเดยว ใบรปร โคนใบตดหรอหยกเวา

และจะเบยวเลกนอย เนอใบคอนขางหนา ชวงแรก

มขนประปราย เมอใบแกจะเกลยง ใบแหง ออกสเขยว

ออนๆ เสนใบออกจากจดโคนใบ 3 เสน ขอบใบเปน

คลนหางๆ ทางสวนทคอนไปทางปลายใบ

ดอก เลกสขาวออกรวมกนเปนชอตามปลายกง

ชอยาว 15 ซม.

ผล เปนผลแหง แตละผลมปกรปสามเหลยม

ตดทปลายผลหนงปก ปกกวาง 1-1.5 ซม. ยาว 2.5-3

ซม.

เมลด กลมร ขนาด 4-5 มม.

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด เปนไมท เจรญ

เตบโตไดในเกณฑปานกลางถงคอนขางชาแมวาจะได

รบการดแลเปนอยางด หรอปลกในสภาพสงแวดลอม

ทเหมาะสมกตาม แตกมโอกาสทจะเปนไมเศรษฐกจท

ปลกเพอใชประโยชนในดานไมหอมและนำมนหอม

ประโยชนในดานอนๆ ของจนทนหอมกมมากมาย

ทงใชทำหบใสเสอผา เครองกลงและแกะสลก ทำหว

ธป พด นำมนหอมทไดจากการกลนชนไมยงสามารถ

นำมาใชปรงเครองหอมและเครองสำอาง สำหรบ

ประโยชน ในดานสมนไพร นำมนทกลนจากเนอไม

ใชเขายาบำรงหวใจ เนอไมใชเปนยาแกไข แกโลหตเสย

แกกระหายนำ และออนเพลย

สมยรชกาลท 2 มรายงานวามตนจนทนหอมใน

ไทยและพมาเปนจำนวนมาก แตในขณะนนเรมมการ

ตดตอคาขายกบประเทศจน ซงคนจนสมยกอนกนยมนำ

จนทนหอมมาทำธป แกะสลกพระพทธรปและลกประคำ

ทำใหจนทนหอมมปรมาณไมเพยงพอกบความตองการ

จงไดเรมสงซอตนจนทนหอมจากพมาและไทย เปนเหตให

ตนจนทนหอมในไทยลดจำนวนลงเรอยๆ จนกลายเปน

พรรณไมหายาก

จนทนหอมเปนพรรณไมในวงศปอ (Sterculiaceae)

มแหลงกระจายพนธทงในภาคตะวนออกเฉยงใตและ

ภาคตะวนตกเฉยงใต แตไมมากนก โดยแหลงทพบมาก

จะอยทอทยานแหงชาตปากยบร และอทยานแหงชาต

นำตกหวยยาง จงหวดประจวบครขนธ

ผลเปนผลแหง แตละผลมปก ตดทปลายผลหนงปก

จนนำ Ehretia winitii Craib ชออน -

จนนำ เปนพรรณไมทมชอระบชนด winitii ตงขน

ให เปนเกยรตแกอำมาตย เอกพระยาวนจวนนดร

(โต โกเมศ) บดาแหงวงการพฤกษศาสตรของประเทศ

ไทย ผสำรวจพบครงแรกจากพนทชายปาพในจงหวด

กาญจนบร ทระดบความสง 18 ม. โดยมรายงาน

การตงชอในป 2465

จนนำเปนอกหนงไมดอกทมสสนเดนสะดดตาแก

ผพบเหนใครทไดมโอกาสเขาไปชนชมความงดงามของ

จนนำจะแลเหนความสดใสของชอดอกสมวงทออกอย

ตามปลายกงมดอกยอยสมวงออนจนเกอบเปนสชมพ

ขนาดเลกกระจรดจำนวนมากลกษณะชอดอกเปนแบบ

ชอแยกแขนงเหนความงดงามเดนชดยงถาไดมโอกาส

ไปชนชมชวงเดอนกรกฎาคมถงเดอนสงหาคมซงเปน

ชวงฤดดอกบานกจะไดเหนภาพความงามของชอดอก

สมวงหวานบานเตมตนเปนภาพความประทบใจทยากจะ

ลมเลอนนอกจากนจนนำยงมลกษณะพเศษคอชอบขน

เกาะหนและสามารถดดแตงกงไมใหมรปทรงแบบ

ตางๆดงนนผทชนชอบการปลกบอนไซหรอไมแคระ

กสามารถเลอกหาจนนำมาปลกเปนไมเกาะหนได

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมพม สง 1-1.5 ม. แตกกงยาว ปลาย

กงลลง

ใบ ใบเดยว เรยงสลบ รปรหรอรปไขกลบ กวาง

1-2.5 ซม. ยาว 2.5-5.5 ซม. ปลายใบแหลมหรอมน

หรอเวาบม โคนสอบแคบ ขอบใบเรยบหรอเปนคลน

เลกนอย ผวใบเกลยง เสนแขนงใบ 3-5 ค กานใบยาว

0.2-0.4 ซม.

ดอก สมวง ชอดอกแบบชอแยกแขนง ออกท

ปลายกง มดอกยอยจำนวนมาก โคนกลบเลยงเชอมตด

กนเปนหลอด ปลายแยกเปน 5 แฉก สเขยว โคนกลบ

ดอกเชอมตดกนเปนหลอด ปลายแยกเปน 5 แฉก

สมวงออน ดอกบานมเสนผาศนยกลาง 8-10 มม.

เกสรเพศผ 5 อน ตดทหลอดกลบดอก เกสรเพศเมย

1 อน

ผล เปนชอ รปทรงกลม ขนาด 4-5 มม. เมอแก

สแดง เมลดม 4 เมลด

เมลด ขนาดเลกมาก เปนสน รปทรงสามเหลยม

การขยายพนธ ขยายพนธตามธรรมชาต ใชวธเพาะจากเมลด

แตปจจบนมการตดกงมาปกชำและปลกเปนไมกระถาง

เนองจากมชอดอกสวยงาม สสนสดใส

จนนำเปนพรรณไมในวงศ Boraginaceae มการ

กระจายพนธตามเขาหนปนในระดบตำ ทมความชน

บรเวณภาคกลาง และภาคตะวนตกเฉยงใต ในระดบ

ความสง 20-50 ม. เชน จงหวดสระบร ลพบร และ

กาญจนบร เนองจากเปนพรรณไมทออกดอกและตดผล

เกอบตลอดป อกทงมทรงพม และดอกสวยงาม จง

มความพยายามจะขยายพนธและปลกเปนไมประดบ

กระถางหรอไมบอนไซ ถงแมวาในปจจบนพรรณไม

ชนดนยงไมคอยเปนทรจก และนำไปใชประโยชนมากนก

จงเปนทนาสนใจวา ในอนาคตขางหนาอาจมการศกษา

หาประโยชนจากจนนำในดานอนๆ และพยายามขยาย

พนธไมชนดนใหเปนทรจกอยางแพรหลายมากยงขน

ผลออกเปนชอ รปทรงกลม เมอแกสแดง

จำปาหลวง Magnolia utilis (Dandy) V.S.Kumar ชออน ตองสะกา ตองสะกาใบใหญ

จำปาหลวง เปนพรรณไมในวงศ Magnoliaceae

มการคนพบครงแรกของโลกในประเทศพมา ฝงทตด

กบอทยานแหงชาตทองผาภม สำหรบประเทศไทย พบ

กระจายอยบนภเขาสงตามแนวแบงเขตแดนไทยกบพมา

ตงแตจงหวดตากเรอยลงมาถงพงงา และมการกระจาย

พนธในปาดบเขา ตามแนวสนเขา รมธาร และในหบเขา

ท ระดบความส ง 600-1,000 ม. ทางภาคเหนอ

ภาคตะวนตกเฉยงใตและภาคใต

จ ด เดนของจำปาหลวงคอ เปนพรรณไมท

ออกดอกขนาดใหญ เม อ เท ยบก บจำปาชน ดอ น

มสเหลองเขม และสงกลนหอมหวาน จงไดรบการตงชอ

วาจำปาหลวง จำปาหลวงมชวงฤดดอกบานอยในเดอน

พฤศจกายน ดงนนใครทตองการชนชมดอกใหญ

อวบอมของพรรณไมชนดน จงตองเลอกไปใหถกชวงเวลา

มเชนนนกจะไดเหนแคลำตนขนาดใหญ ซงบางตนม

เสนผาศนยกลางมากกวา 1 ม.

จำปาหลวงเปนพรรณไมทมลกษณะหลายอยาง

คลายกบมณฑาดอย พรรณไม ในวงศเดยวกน แต

พรรณไมทง 2 ชนดนกยงมลกษณะบางประการท

แตกตางกน นนกคอ ผล หากสงเกตใหดจะพบวา ขนาดผล

ของจำปาหลวงจะเลกกวามณฑาดอย ถงแมวาความ

ยาวของผลเทากน นอกจากน กงของจำปาหลวงยงม

ลกษณะเปราะและฉกหกงายกวา จงใชเนอไมเปนวสด

กอสรางไดไมดนก

ปจจบนอทยานแหงชาตแกงกระจานไดมการ

ปลกจำปาหลวงทเขาพะเนนทง เพอเปนสญลกษณของ

พนทใหนกทองเทยวไดมาชนชมความงามและเกบภาพ

ความประทบใจ แตถาหากใครไดมโอกาสขนไปชนชม

ตนจำปาหลวงแลวอยากไดเมลดพนธกลบมาขยายพนธ

ขอแนะนำวา จำปาหลวงเปนพรรณไมทไมสามารถปลก

ใหออกดอกไดในพนทราบ แมจะปลกเปนเวลานาน

นบ 10 ป เนองจากสภาพภมอากาศไมเหมาะสม ดงนน

ใครทอยในพนทราบอยางในกรงเทพฯ กคงตองอดใจไป

อกสกพกหนง เพอใหพรรณไมมการปรบพฤตกรรม ให

ออกดอกไดในพนราบทมอากาศรอน

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดกลาง สง 10-25 ม. ลำตน

เปลาตรง เปลอกสเทาจนถงสมวงปนนำตาล หรอ

นำตาลเขม เปลอกคอนขางฉำนำและมกลนฉนเฉพาะตว

กงเปราะ ฉกหกงาย

ใบ รปรแกมรปขอบขนาน กวาง 8-12 ซม. ยาว

20-30 ซม. ปลายเรยวและมตงแหลม โคนใบสอบ

แหลมเปนรปลม ขอบใบเรยบและเปนคลนเลกนอย

เนอใบออนนมและบาง แผนใบดานบนสเขยวอมเหลอง

เรยบเกลยง ดานลางมคราบสขาวเคลอบอย ดอกออก

ทปลายยอด ดอกบานตงขน สเหลองนวล กลนหอมเยน

ดอกบานอยได 2-3 วน

การขยายพนธ จำปาหลวงเปนพรรณไมทขยายพนธไดโดยการ

เพาะเมลด ยงไมสามารถขยายพนธดวยวธอนได

โดยควรเกบผลแกทมผลยอยเรมแตกเพยงเลกนอยมา

ผงไวในรม 2-3 วน ผลจะแตกมากขน แลวแกะเมลด

นำไปเพาะ จะงอกเปนตนกลาไดด สำหรบผทหวงวาจะ

ขยายพนธจำปาหลวงโดยวธการทาบกง หรอเสยบยอด

โดยใชจำปาเปนตนตอน นไมสามารถกระทำได

เนองจากพนธกรรมคอนขางหางกน มอยทางเดยวท

กระทำไดคอ ใชตนตอจำปาหลวงมาทาบกบยอดของ

จำปาหลวงเทานน

ผลรปทรงกระบอกเลกๆ มผลยอย 42-80 ผล เรยงอดแนนอยบน แกนกลางผลรวมกน

ดอกตม

ดอก ตมรปกระสวย กวาง 1.5-2 ซม. ยาว 5-6

ซม. มแผนเกลดสเขยวคลมดอกตม 1 แผน จะฉกและ

หลดไปเมอดอกเรมแยม กลบดอกม 9 กลบ เรยงเปน

3 ชน ชนละ 3 กลบ กลบชนนอกสดรปร ขอบกลบโคง

งอเขา ดานนอกสเขยวออนปนนำตาล กลบชนกลาง

และชนในสดสเหลองนวล เปนแผนหนา อวบนำ

ผล รปทรงกระบอกเลกๆ เรยวยาว กวาง 2.2-

3.5 ซม. ยาว 7-10 ซม. มผลยอย 42-80 ผล เรยงอด

แนนอยบนแกนกลางผลรวมกน ผลยอยแขง ยาว 1-1.5

ซม. ผลออนสเขยวเขม ผลแกสนำตาล แตกตามรอยตอ

ในแนวตง

เมลด คอนขางหายาก มสแดงจำนวน 4-12 เมลด

ตอหนงผลยอย

จำปดอย Magnolia gustavii King ชออน -

ดอก รกเพาะบมไว เนนนาน

จำ จากใจราวราน หมนไหม

ป ผานหาเลอนลาง ลมหมด

ดอย จกสงเทาใด รกแทเทยบเคยง

(สายสวาท จนทรเผอก : ประพนธ)

จำปดอย ถอเปนพรรณไมหายากชนดหนงใน

บรรดาพรรณไมวงศจำปา (Magnoliaceae) ตาม

ประวตพบวา จำปดอยถกคนพบครงแรกในป 2434 ท

แควนอสสมของอนเดย และทางตอนเหนอของพมา

หลงจากนนกไมมรายงานการคนพบอกเลย แมแตใน

ประเทศทเปนแหลงกำเนดของพรรณไมชนดน

จนกระทงเมอป 2541 มการคนพบจำปดอยท

อทยานแหงชาตแกงกระจาน จงหวดเพชรบร บนภเขาสง

ใกลชายแดนไทย-พมา ซงไดสรางความประหลาดใจ

ใหแกบรรดานกสำรวจพรรณไมเปนอยางมาก ท ได

พบพรรณไมชนดนอยหางไกลจากถนกำเนดเดมเปน

ระยะทางเกอบพนกโลเมตร และความสงสยนกกระจางชด

เมอบรรดานกสำรวจพรรณไมและนกจำแนกพรรณไม

นำตวอยางแหงทเกบมาใหมไปตรวจเทยบกบตวอยาง

แหงตนแบบ (Type specimen) แลวสรปวาเปนตน

จำปดอย พรรณไมทแสนจะหายาก จงเกดเปนความ

พยายามทจะขยายพนธและนำไปปลกในอทยาน

แหงชาตหรอเขตรกษาพนธสตวปาทอย ในระดบสง

เนองจากตนจำปดอยเปนพรรณไมทตองการอากาศ

หนาวเยนในการเจรญเตบโต

ปจจบนมการเกบเมลดจากตนจำปดอยมาเพาะ

ขยายพนธ ทำใหไดตนกลาจำนวนหนง และมการนำไป

ปลกในอทยานแหงชาตทมสภาพนเวศวทยาใกลเคยงกบ

แหลงทคนพบ คออทยานแหงชาตแกงกระจาน ปรากฏวา

สามารถเจรญเตบโตไดด ซงเปนความหวงไดวา อก

5-10 ปขางหนา จะพบตนจำปดอยจำนวนมากออกดอก

งามละลานตาทตำบลปลอก ในอทยานแหงชาต

ทองผาภม และจะมสถานะเปนพนธไมสญลกษณของ

พนท ใหนกทองเทยวไดไปชนชมความงามและถายรป

เปนทระลก

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สง 8-12 ม. ลำตนเปลาตรง

แตกกงในระดบสง เรอนยอดกลมโปรง เปลอกลำตน

สเทาปนนำตาล ทโคนตนแตกเปนรองตนๆ มกลนฉน

เฉพาะตว เนอไมเหนยว

ใบ รปขอบขนานแกมรปใบหอก กวาง 3-4.5

ซม. ยาว 12-16.5 ซม. ปลายใบเรยวแหลมและงมลง

โคนใบรปลมและเบยวไมเสมอกน ขอบใบเรยบหนาและ

บดเปนคลนเลกนอย แผนใบหนาแขง ใบดานบนเรยบ

เปนมน สเขยวเขม ดานลางเคลอบสขาว

การขยายพนธ ขยายพนธตามธรรมชาตโดยการเพาะเมลด แลว

นำไปปลกเพมเตมในแหลงธรรมชาต แตยงไมมการ

ขยายพนธทไดผลดโดยวธอน คาดวาในอนาคตอนใกลน

จะมการขยายพนธโดยการทาบกง

สำหรบลกษณะเดนของจำปดอยทแตกตางจาก

บรรดาพรรณไมในวงศจำปากคอ ใบเลก ดานลางของ

ใบมสขาวเคลอบอย กานดอกยาว ดอกบานควำลง

กลบดอกชนนอกกางกระดกขน ผลยอยมจำนวนนอย

แตมขนาดใหญอยชดแนนบนแกนกลางผล เมอแกจะ

แตกกางออกเผยใหเหนเมลดสแดงเขมทอยภายในผล

ไดอยางเดนชด

ดอก ออกทปลายยอด ดอกบาน 1-2 วน เมอ

บานแลวกลบดอกจะกางลและดอกหอยลง เมอดอกโรย

แลว กลบดอกกางออกและเปลยนเปนสเหลองอม-

นำตาล มกลนหอม ดอกตมรปกระสวย กลบดอก 9

กลบ เรยงเปน 3 ชน ชนละ 3 กลบ กลบชนนอกสด

คอนขางบางสขาวนวล ดานนอกมแถบสเขยวออน กลบ

รปขอบขนาน กวาง 0.8-1.2 ซม. ยาว 3-3.5 ซม. กลบ

ชนกลางและชนในรวม 6 กลบ หนา อวบนำ

ผล รปทรงกระบอกเรยวยาว ผลออนสเขยว

มชองอากาศสขาวเปนจดเดนชดรอบผล มผลยอย

3-8 ผล เรยงอดแนนอยบนแกนกลางผลอนเดยวกน

แตละผลมขนาดกวาง 1 ซม. ยาว 1-1.5 ซม. เมอผลแก

แตละผลแตกตามแนวยาว ม 2 เมลด สแดง

เมลด เปนสแดง รปรางกลมแตมสนนน ขนาด

6-9 มม.

ผลรปทรงกระบอกเรยวยาว ผลออนสเขยว มชองอากาศ สขาวเปนจดเดนชดรอบผล

ดอกออกทปลายยอด ดอกบาน 1-2 วน

จำปปา Magnolia baillonii Pierre ชออน จำปปา จมป

จำปปา เปนพรรณไมวงศจำปาทสามารถพบได

ในปาดบแลงทกภาคของประเทศ ยกเวนภาคใต โดยจะ

ขนตามรมลำธารหรอบางครงจะพบไดในปาดบเขาท

ระดบความสง 600-1,200 ม. สวนในตางประเทศ

จะพบกระจายอยในประเทศพมา กมพชา เวยดนาม

และทางตอนใตของประเทศจน

เดมทจำปปาเปนพรรณไมทสามารถพบไดทวไป

ในปาดบแลง แตเพราะลกษณะของจำปปาทมกลน

หอมจรงใจ เนอไมมความละเอยดคงทน ทำใหมการนำ

ลำตนจำปปามาทำโลงศพ ทเรยกวา โลงจำปา จากการ

ใชประโยชนในดานนเองททำใหจำนวนตนของจำปปา

ลดลงเร อยๆ โดยเฉพาะอย างย ง ในประเทศจน

เนองจากชาวจนมความเชอวา หากนำตนจำปปามาทำ

เปนโลงจำปา ผตายจะนอนอยทามกลางกลนหอมออนๆ

ของเนอไมอยางมความสขไปชวกลปาวสาน ดวยเหตน

จำปปาจงกลายเปนพรรณไมหายากและใกลสญพนธ

อยางยงชนดหนงของจน

สวนในประเทศไทย คนบางกลมกมความเชอ

เชนเดยวกบชาวจนในประเทศจน ยงมการนำจำปปามา

ทำโลงจำปา ทำใหจำนวนตนจำปปาในประเทศไทยม

จำนวนลดลงอยางตอเนองและมโอกาสทจะสญพนธใน

ถนกำเนดไดงาย ดงนนจงควรมการอนรกษตนจำปปา

ขนาดใหญเหลานเอาไว เพอใชเปนตนแมพนธในการ

ผลตเมลดพนธสำหรบการขยายพนธตอไปในอนาคต

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดใหญ สง 25-35 ม. ลำตนเปลา-

ตรง แตกกงมาก เปนพมทยอด ทรงพมกลมโปรง

เปลอกแตกสะเกดเปนแผนเลกๆ มกลนเฉพาะตว

เนอไมและกงเหนยว

ใบ เดยวรปรหรอรปขอบขนาน เนอใบบาง แผนใบ

ทงสองดานเรยบ ใบดานบนสเขยวเขมเปนมน ดานลาง

มคราบสขาวฉาบอย ใบออนมขนปกคลม เมอแกแลว

ใบคอนขางเกลยง

ดอก เดยว ออกทซอกใบใกลปลายกง สขาว

เหมอนดอกจำปแตมกลบมากกวา ดอกบานตงขน

ม 15-18 กลบ เรมแยมจะหอมตงแตพลบคำ ดอกบาน

กางเตมทตงแตเชา บานวนเดยวแลวโรย กลบดอกจะ

หลดรวงในวนถดมา

ผล เปนผลกลม มเปลอก ผลยอยเชอมตดกน

เมอแกเปลอกหลดออกเหลอแตแกนผลคลายกางปลา

เมลดสแดงเขมตดอยกบแกนกลางผล ชองละ 3-6

เมลด

เมลด คอนขางกลม ขนาด 4-5 มม. เมอแกม

สแดงสด แตละผลมเมลดจำนวนมาก

การขยายพนธ ขยายพนธดวยการเพาะเมลดและทาบกง

สำหรบประโยชนดานอนๆ ของพรรณไมชนดน

คอ สามารถนำมาปลกเปนไมประดบ หรอไมทใหรมเงา

ตามอาคารบานเรอนหรอสำนกงานตางๆ ไดด โดย

เฉพาะอยางยงในสถานศกษา นบตงแตโรงเรยน

วทยาลย มหาวทยาลย ควรจะปลกเอาไวเปนไมใหรมเงา

บดบงแสงอาทตย ลดความรอน นอกจากจะให

ความรมรน สดชนกบนกเรยน นสตนกศกษา และคร

อาจารยในสถานศกษาแลว ยงใหกลนหอมโชยมา ชวย

เสรมใหบรรยากาศการเรยนการสอนมประสทธภาพ

เปนผลสำเรจไดอยางดเยยม รากของตนจำปปายง

สามารถนำมาตมเปนยาระบายหรอยาขบพยาธไดเปน

อยางด สวนเมลดจากตนจำปปากเปนอาหารอยางวเศษ

ของบรรดานกและกระรอกในปาอกดวย

ผลเปนผลกลม มเปลอกผลยอยเชอมตดกน

เมลดคอนขางกลม ขนาด 4-5 มม. เมอแกมสแดงสด

ดอกเดยวออกทซอกใบใกลปลายกง สขาวเหมอนดอกจำป แตมกลบมากกวา

จำปเพชร Magnolia mediocris (Dandy) Figlar ชออน -

จำปเพชรเดยวเรยวสงโปรง

ยนยดโยงดำรงอยมรไหว

หอมละมนกรนกลนทวถนไพร

จะจากไกลใจยงอยคดงดอย

(ประสทธ วงษพรม : ประพนธ)

บทประพนธขางตนไดกลาวถงลกษณะเดนของ

จำปเพชร หนงในพรรณไมวงศจำปาทหายากทสดอก

ชนดหนง โดยเฉพาะลกษณะเดนในดานของการเปน

พรรณไมตนขนาดใหญ ดอกมกลนหอมแรง จงมโอกาส

ทจะนำไปปลกเปนไมดอกไมประดบไดด

จำปเพชรมการกระจายพนธ ในปาดบเขาทาง

ภาคตะวนตกเฉยงใต ทอทยานแหงชาตแกงกระจาน

จงหวดเพชรบร ในระดบความสง 1,000 ม. สวนใน

ตางประเทศพบทประเทศจน เวยดนาม และกมพชา

พรรณไมชนดนมการสำรวจพบครงแรกในประเทศไทย

ทอทยานแหงชาตแกงกระจาน จงหวดเพชรบร จงไดรบ

การตงชอวา จำปเพชร แต ในปจจบนยงไมพบตน

จำปเพชรทจงหวดอนอกเลย และกยงไมสามารถขยายพนธ

ดวยวธอนได นอกจากการขยายพนธตามธรรมชาต

โดยการเพาะเมลด เพราะจำปเพชรเปนพรรณไมทม

ขอจำกดในเรองของพนทในการปลก ทจะตองเปนพนทสง

และมอากาศหนาวเยนเทานน ไมสามารถปลกไดใน

พนทราบ

จากการทเปนพรรณไมหายากและใกลสญพนธ

ในประเทศไทย พบเฉพาะบนยอดเขาพะเนนทง ม

ตนแมพนธขนาดใหญเพยงไมกตน มอตราการขยาย

พนธตำมาก และไมพบตนขนาดเลกอย ใตตนหรอ

ใกลเคยงกบตนแมพนธเลย จงนบเปนเรองทนาเปนหวงวา

หากตนขนาดใหญทมอยถกทำลายหรอตายไป จำป-

เพชรกจะสญพนธไปจากเมองไทย

ใบเดยวเรยงเวยนรอบกง รปรแกมรปขอบขนาน ปลายใบเรยวแหลม

โคนใบมนกลมหรอเปนรปลม ขอบใบเปนคลน เนอใบหนา

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดใหญ สง 20-30 ม. ลำตนเปลา-

ตรง เปลอกหนาแขง มกลนฉน แตกกงยาวเปนพมใหญ

ทยอดทรงพมกลมโปรง

ใบ เดยวเรยงเวยนรอบกง รปรแกมรปขอบขนาน

กวาง 3.5-5.5 ซม. ยาว 8-14 ซม. ปลายใบเรยวแหลม

โคนใบมนกลมหรอเปนรปลม ขอบใบเปนคลน เนอใบ

หนา แขงกรอบ แผนใบดานบนสเขยวเขมเปนมนเรยบ

ดานลางมสขาวเคลอบอย มเสนกลางใบนนเดน กานใบ

ไมมแผลของหใบ

การขยายพนธ ปจจบนมการขยายพนธโดยการเพาะเมลด เนองจาก

มผพยายามจะนำเมลดมาเพาะเพอขยายพนธใหมากขน

แตดวยขอจำกดทตองปลกในพนทสงและมอากาศหนาว

เยนเทานน จงอาจยงไมคอยเปนทแพรหลาย ความหวง

ทมอยคอตองเรงรบขยายพนธและนำไปปลกไว ใน

อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา หนวยพฒนา

ตนนำ ตามหนวยราชการหรอตามแหลงพกผอนทอยใน

พนทระดบสงทมอากาศหนาวเยนและมความชนสง

ปจจบนจงมความพยายามจะนำเมลดของตน

จำปเพชรไปปลกในพนทอทยานแหงใดแหงหนง ทม

สภาพแวดลอมใกลเคยงกบบรเวณทคนพบ เพอใหเปน

สญลกษณของพนทนนๆ สำหรบใหนกทองเทยวมาชม

และเกบภาพความประทบใจกลบไป แตถาตอนนใคร

อยากชนชมความงดงามของพรรณไมชนดน คงตอง

เดนทางไปยงเขาพะเนนทง ณ อทยานแหงชาตแกง-

กระจาน จงหวดเพชรบร โดยเฉพาะชวงเดอนกนยายน

ถงตลาคม ซงเปนชวงฤดดอกบาน รบรองวาจะไดชนชม

พรรณไมทรงพมสวยงามนามวาจำปเพชรนอยางแนนอน

ดอก เดยวออกทซอกใบใกลปลายยอด ดอกบาน

ตงขนสขาวนวล กลนหอมแรง ดอกบานอยได 2 วน

เมอใกลโรยเปลยนเปนสเหลองเลกนอย ดอกตมรป

กระสวย เสนผาศนยกลาง 0.8-1 ซม. ยาว 2.5-2.8 ซม.

กลบดอกม 9 กลบ เรยงเปนชน ชนละ 3 กลบ กลบ

ชนนอกรปหอกแกมรปขนาน กลบชนในมขนาดเลกและ

สนกวาเลกนอย

ผล เปนผลกลม ชอยาว 2-3.5 ซม. มผลยอย

3-6 ผล แตละผลเรยงตดอยบนแกนกลางผล ผลรป

กลม เสนผาศนยกลาง 1-1.5 ซม. ผวของผลมชอง

อากาศสขาว ผลออนสเขยว เมอแกแลวเปลยนเปน

สนำตาลออน ผลยอยแตกตามแนวยาว แตละผลม

1-4 เมลด

เมลด สแดงเขมรปกลมร ขนาด 5-7 มม.

ดอกเดยวออกทซอกใบ ดอกบานตงขนสขาวนวล

กลนหอมแรง ดอกตมรปกระสวย

ผลเปนผลกลม มผลยอย 3-6 ผล แตละผลเรยงตดอยบนแกนกลางผล

ผลรปกลม เสนผาศนยกลาง 1-1.5 ซม.

เมลดสแดงเขมรปกลมร ขนาด 5-7 มม.

จำปสรนธร Magnolia sirindhorniae Noot. & Chalermglin ชออน จำปา

จำปสรนธร หรอจำปา เปนพชถนเดยวของ

ประเทศไทย และเปนพรรณไมหายากททางคณะวจย

และสำรวจพรรณไมไดรบงบประมาณอดหนนการวจย

มาจากโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจาก

พระราชดำรสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรม-

ราชกมาร เมอมการคนพบวาพรรณไมชนดน เปน

พรรณไมชนดใหมของโลก ก ไดรบพระราชทาน

พระราชานญาตใหอญเชญพระนามาภไธยเปนชอ

พรรณไมชนดใหมนวา จำปสรนธร

เปนทนาภาคภมใจวา เมอมการคนพบตนจำป

สรนธรในประเทศไทย สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร ทรงใหการสนบสนนในดานของ

การเผยแพรพรรณไมชนดน ใหเปนทรจกมากขนใน

นานาประเทศ ดงจะเหนไดจากเมอป 2548 พระองคได

เสดจไปทรงปลกตนจำปสรนธรทสวนพฤกษศาสตร

เมองกวางโจว ประเทศจน และในป 2550 ทรงปลกตน

จำปสรนธรทเมองคาราคส ประเทศเวเนซเอลา จนทำให

จำปสรนธรเปนทรจกอยางกวางขวาง

จำปสรนธรเปนอกหนงพรรณไมในวงศจำปา ทม

การสำรวจพบครงแรกในป 2541 ทบรเวณปาพ บาน

ซบจำปา อำเภอทาหลวง จงหวดลพบร แลวมการ

ตพมพรายงานการตงชอในป 2543 หลงจากนนกม

รายงานการคนพบพรรณไมชนดนทอำเภอเมอง จงหวด

เลย และในป 2551 กมการคนพบอกครงทอำเภอ

คอนสาร จงหวดชยภม ซงทกแหลงทพบตนจำปสรนธร

ลวนมลกษณะทางนเวศวทยาเปนปาพ มนำแชขง อกทง

นำและดนทพบในปาพยงมคณสมบตเปนดางออนๆ

จงเปนขอมลทยนยนไดวา จำปสรนธรเปนพรรณไม

ทชอบขนอยในสภาพนเวศวทยาทเปนปาพนำจด และ

เจรญเตบโตอยไดในสภาพแวดลอมทมนำไหลผาน

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดกลางถงขนาดใหญ สง 20-30 ม.

เปลอกลำตนแตกเปนรองตามยาว ลำตนเปลาตรง

แตกกงเปนพมเฉพาะทยอด ทรงพมกลมโปรง

ใบ เดยวเรยงเวยนรอบกง รปรแกมรปขอบขนาน

กวาง 5.5-8.5 ซม. ยาว 15-25 ซม. ปลายใบมนทถง

แหลม ใบออนมขนนมใตใบ เมอใบแกเนอใบจะหนา

แขง กรอบ ขอบใบเรยบ

ดอก ดอกเดยวออกทซอกใบใกลปลายยอด สขาว

กลนหอม มกลบดอก 12-15 กลบ รปไขกลบแกมรป

ขอบขนาน ปลายกลบมนแผกวาง บาน 2 วนแลวโรย

เมอใกลโรยดอกเปลยนเปนสเหลองออน

ผล เปนผลกลม มผลยอย 15-25 ผล ผลออน

สเขยว เมอแกแลวเปลยนเปนสนำตาลออน ผลยอยแตก

ตามแนวยาว แตละผลม 1-4 เมลด

เมลด สแดงเขมรปกลมร ขนาด 4-6 มม.

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลดหรอทาบกง

ปจจบนมความพยายามจะปลกตนจำปสรนธรใน

แหลงทคนพบเพมขนอกเปนจำนวนมาก เพอใชเปน

สญลกษณของพนท ดงดดนกทองเทยวและสงเสรม

การทองเทยวของไทย เชนเดยวกบปาพ จงหวดลพบร

ท ไดมการจดทำเสนทางศกษาธรรมชาตเปนสะพาน

คอนกรตยาว 1,000 ม. ใหคนไดมโอกาสเขาไปเดน

ศกษาธรรมชาตของปาพจรงๆ ขณะนยงมการปลก

ตนกลาจำปสรนธรในพนทตางๆ ทวประเทศ และมการ

บำรงรกษาอยางดจนตนจำปสรนธรเจรญเตบโต แขงแรง

และออกดอกตดผล สมกบเปนพรรณไมทมนามเปน

มงคล

ผลเปนผลกลม ชอยาว 2-3.5 ซม. มผลยอย 3-6 ผล

แตละผลเรยงตดอยบน แกนกลางผล

ดอกเดยวออกทซอกใบ ดอกบานตงขน สขาวนวล

กลนหอมแรง บานในชวงเดอนเมษายน

ถงพฤษภาคม

ชมพนำ Syzygium siamense (Craib) Chantar. & J. Parn. ชออน ชมพคาง หวาปลอก

ชมพนำ เปนพรรณไมทมการคนพบครงแรกของ

โลกในประเทศไทยโดยหมอคาร ชาวไอรช เมอเดอน

กนยายน ป 2454 ทอำเภอศรราชา จงหวดชลบร

ในระดบความสง 90 ม. สงเกตไดจากคำระบชนด

siamense ทตงขนเพอเปนเกยรตแกประเทศไทยใน

การสำรวจพบครงแรก

ชมพนำ เปนพรรณไมวงศ Myrtaceae มเขต

กระจายพนธอยทวทกภาคของประเทศ พบตามนำตก

และบรเวณหนตามรมลำธารในปาดบชนและปาดบแลง

จงเปนทมาของชอ ชมพนำ สวนตางประเทศพบทพมา

ภมภาคอนโดจน และมาเลเซย ชมพนำเปนพรรณไมท

ออกดอกและตดผลเกอบตลอดป มชวงฤดดอกบาน

ตงแตเดอนธนวาคมถงมนาคม สวนผลจะแกในเดอน

พฤษภาคมถงมถนายน ผลของชมพนำมลกษณะ

คอนขางใหญ เมอสกจงกลายเปนอาหารอนโอชะของ

บรรดาสตวปาทงหลาย นบตงแตสตวเลยงลกดวยนม

ขนาดเลกจำพวกกระรอก กระแต ไปจนถงสตวปก

อยางนกและคางคาว แตหากรวงหลนลงพนดนกจะ

กลายเปนอาหารของเกงและชะมด และเนองจากเปน

พรรณไมยอดนยมของบรรดาสตวตวนอยๆ เหลาน

นกสองสตวจงนยมใชตนชมพนำเปนเปาหมายในการ

สองดสตวตางๆ

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลกถงขนาดกลาง สง 7-15 ม.

ไมผลดใบ เปลอกสเทาอมนำตาล เรยบหรอแตกเปน

สะเกดละเอยด แตกอาเลกนอยทวไปตามลำตนและกง

ใบ ใบเดยว เรยงตรงขาม ใบรปหอกกลบ รปร

หรอรปขอบขนานแคบๆ กวาง 4-7.3 ซม. ยาว 11-19

ซม. ปลายใบแหลม โคนสอบหรอมน ขอบใบเรยบ

สเขยวเขมเปนมน เสนแขนงใบขางละ 9-10 เสน

ดานลางเปนสนนนชดเจน กานใบยาว 0.5-1 ซม.

ดอก สขาว มกล นหอมออนๆ เปนชอแบบ

ชอกระจกสนๆ ตามปลายกง กลบเลยง 4 กลบสเขยว

ฐานรองดอกรปกรวยสชมพมวง กลบดอกสเขยวรป

ครงวงกลม 4 กลบ ไมตดกน รวงงาย เกสรเพศผสขาว

จำนวนมาก ดอกบานเตมทกวาง 4-6 ซม.

ผล ผลสดทรงกลมสเขยวเขม ขนาด 4-5 ซม.

เมอผลแกจะโคงเปนพ 2-3 พ ปลายผลมกลบเลยงและ

ปลายเกสรเพศเมยตดอยจนถงระยะผลแก

เมลด คอนขางกลมร และมสนนน 1 ดาน

การขยายพนธ ขยายพนธดวยการเพาะเมลดและตอนกง

แมวาชมพนำจะเปนอาหารอนโอชะของสตว

ทงหลายในปา แตก ไม ใชอาหารอรอยปากของคน

เทาใดนก เนองจากมรสชาตคอนขางฝาด ไมหวาน

กรอบหรอคนลนเหมอนชมพทขายทวไปตามทองตลาด

จงเปนพรรณไมท เหมาะเปนอาหารสำหรบสตวปา

เทานน นอกจากนชมพนำยงมประโยชนในดานอนๆ อก

มากมาย โดยชาวบานนยมนำใบมาตมลางแผลหรอตำ

ทารกษาโรคผวหนง เมลดสามารถแกโรคบดได สวน

เปลอกใชแกทองรวงและลางแผล เนอไมของชมพนำ

ยงมลกษณะเหนยวและเนอละเอยด แตทงนควรจะรวมมอ

กนอนรกษ ไมตดฟน เนองจากปจจบนชมพนำเปน

พรรณไมทถกจดอยในสถานภาพพชหายาก

ดอกสขาว มกลนหอมออนๆ ออกเปนชอแบบชอกระจก

ตามปลายกง

ผลสดทรงกลมสเขยวเขม ขนาด 4-5 ซม. เมอผลแก

จะโคงเปนพ 2-3 พ

ดามมด Cyathocalyx martabanicus Hook.f. & Thomson ชออน -

ดามมด พรรณไมชอแปลกชนดนมทมาของชอ

จากลกษณะผล ผลของดามมดมรปรางเปนทรง

กระบอก เสนผาศนยกลาง 3-5 ซม. ยาว 5-8 ซม.

และมรอยคอดตามขวางจบไดกระชบมอเหมอนกบ

ดามมดหรอดามปน จงไดรบการตงชอเรยกขานดงกลาว

ดามมด เปนพรรณไมในวงศกระดงงา มการ

กระจายพนธอยในปาดบชนตามแนวชายแดนไทย-พมา

ท ร ะด บคว ามส ง 2 00 -750 ม . ใน เ ขตอ ทย าน

แหงชาตทองผาภม และอทยานแหงชาตเขาแหลม

จงหวดกาญจนบร ดงนนถานกทองเทยวหรอนกสำรวจ

พรรณไมตองการชนชมความงามของดามมด หรอ

ตองการเหนลกษณะผลของพรรณไมชนดน กจะตอง

เดนทางไปทองเทยวยงสถานทดงกลาว

ประโยชนของดามมดนนมหลายอยาง ชาวบาน

นยมนำไปทำสมนไพรพนบาน หรอปลกไวเพอใหรมเงา

เพราะดามมดเปนพรรณไมทมทรงพมแนนทบและมใบ

หนาจำนวนมาก นอกจากนดามมดยงเหมาะแกการนำ

ไปปลกเพอยดหนาดน เพราะเปนพรรณไมทมระบบ

รากด จงชวยยดหนาดนรมลำธารบนภเขาและพนท

ลาดชนไดด

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดกลาง สง 10-20 ม. เปลอก

หนา สนำตาลเขม โคนลำตนเปนพพอน แตกกงนอย

มใบเฉพาะทปลายกง ทรงพมแนนทบ เนอไมเหนยวมาก

ใบ รปร กวาง 6-9 ซม. ยาว 12-17 ซม. โคนใบ

รปลม ปลายใบแหลม เนอใบหนา แขง กรอบ เสน

แขนงและเสนกลางใบดานลางนนเดนชด ขอบใบเปน

คลน

ปจจบนยงไมคอยมใครรจกพรรณไมชนดนมากนก

จงควรมการสงเสรมใหปลกมากยงขน โดยเกบเมลด

จากผลแกทรวงหลนอย เพาะเปนตนกลาแลวปลกรวมกน

ใหเปนแปลงใหญ เปนสญลกษณของพนททองเทยว

ใหมคนมาถายรปเปนทระลก ไดชนชมกบดอกหอมและ

รปรางแปลกตา

ดอก ออกเปนกระจก 2-3 ดอก ออกตามกง

บรเวณตรงขามใบ ดอกสเหลองอมเขยว กลบดอกรป

ขอบขนาน ยาว 3-4.5 ซม. ดอกสงกลนหอมออน

ออกดอกบานเดอนพฤศจกายนถงธนวาคม

ผล รปทรงกระบอก เปลอกหนาแขง กวาง 3 ซม.

ยาว 4-6 ซม. มรอยคอดตามขวางจบไดกระชบมอ

เหมอนดามมดหรอดามปน

เมลด เรยง 2 แถว ม 10 เมลด เมลดรปกลม

แบน ตรงขอบเปนรอยเวา เปลอกเรยบ สนำตาลเขม

ขนาด 4-7 มม.

ผลรปทรงกระบอก เปลอกหนาแขง

มรอยคอดตามขวาง จบไดกระชบมอเหมอน ดามมดหรอดามปน

ดอกสเหลองอมเขยว กลบดอกรปขอบขนาน

ยาว 3-4.5 ซม. ดอกสงกลนหอมออน

บหรงใบนวล Dasymaschalon glaucum Merr. & Chun ชออน -

ในทางนเวศวทยา บหรงใบนวล ถอเปนพรรณไม

ดชนชบงความอดมสมบรณของปาทรมและชน โดยวธ

การสงเกตงายๆ คอ ถาบหรงใบนวลเหยวตาย แสดงวา

ปาบรเวณนนถกทำลายมาก แลวมความชนไมเพยงพอ

ประกอบกบผนปาโลงแจงมปรมาณแสงแดดสองถงพน

มากเกนไป

บหรงใบนวลเปนพรรณไมทหายากในสภาพ

ธรรมชาต ถงแมจะมถนกำเนดกระจายกวางตงแต

ประเทศจน (ตอนใต) ลงมาเวยดนาม ลาว จนถง

ประเทศไทย แตพบจำนวนตนนอยมากในแตละพนท

ทงนอาจเนองจากอตราการงอกของเมลดตำ และเจรญ

เตบโตไดคอนขางยาก สำหรบในประเทศไทย บหรง-

ใบนวลมการกระจายพนธอยในปาดบชนตามรมลำธาร

หรอขางนำตก ทจงหวดเชยงใหม เลย กาญจนบร

ราชบร และประจวบครขนธ ในระดบความสง 200-

1,500 ม. เหนอระดบนำทะเล

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดเลก สงไดถง 8 ม. โคนลำตน

มขนาดใหญไดถง 13 ซม. แตกกงจำนวนมากเปนพม

กลม

ใบ ใบรปร หรอรปไขกลบ กวาง 4-8 ซม. ยาว

10-20 ซม. ดานลางของใบมนวลเคลอบสขาวเดนชด

มาก ผวใบมขนประปราย

ดอก ออกทใกลปลายยอด กานดอกยาว 2 ซม.

มกลบดอก 3 กลบประกบกน เปนแทงสามเหลยมเรยว

ยาว 2.5-4 ซม. ปลายดอกเรยวแหลมและบดเวยน

ผล เปนผลกลม มผลยอย 6-28 ผล ผลยอย

รปทรงกระบอก ยาว 1.5-5 ซม. มเมลด 1-6 เมลด

มรอยคอดตามเมลด

เมลด สขาวกลมร ยาว 6-13 มม.

บหรงใบนวลเปนพรรณไมในวงศกระดงงา มชวง

ฤดดอกบานต งแต เดอนกมภาพนธถงพฤษภาคม

สวนผลจะแกในเดอนกรกฎาคมถงสงหาคม ปจจบน

นอกจากการใชประโยชนทางนเวศวทยาทเปนดชนช

บงบอกความอดมสมบรณของปาแลว ยงมการศกษา

ประโยชนทางดานสมนไพรของพรรณไมชนดนดวย

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมการนำตนและรากของ

บหรงใบนวลไปใชประโยชนเปนสมนไพรพนบาน แตไม

สามารถระบสรรพคณทางยาอยางแนชด เนองจากม

การใชรวมกบสมนไพรชนดอน และในปจจบนกำลงม

การเรงศกษาสารสำคญทมอยในตน กง และใบของ

บหรงใบนวล

ดอกของบ ห ร ง ใบนวล ม ร ป ร า ง เ ป น แท ง

สามเหลยม ยาว 2.5-4 ซม. ปลายบดเปนเกลยว และม

สสนสวยงาม บางดอกมสขาวหรอขาวนวล หรอสม

ชมพ มวงแดง แตบางดอกมหลายส ซงนาจะนำมา

ปรบปรงพนธโดยผสมกบบหรงชนดอนๆ ทมดอกขนาด

ใหญและมความยาวมากกวาหรอชนดทออกดอกไดดก

และเกอบตลอดป จะมโอกาสไดชนดทสวยงามขนาด

ใหญ และดอกดก เปนไมประดบไดดในอนาคต

ดอกออกทใกลปลายยอด มกลบดอก 3 กลบประกบกน เปนแทงสามเหลยมปลายแหลม

ผลยอยรปทรงกระบอก ยาว 1.5-5 ซม.

มเมลด 1-6 เมลด

พด Gardenia collinsae Craib ชออน ขอยดาน ขอยหน พดผา สดาดง

ดอกเอย ดอกพด ขาวลออบรสทธสะอาดแสน

หกกลบเดนในพนาปาดงแดน ละมอมแมน “ดอกไมโคก” โฉลกด

ขนานนาม “พดดง” บง “พดปา” กลนหอมกลากำจายอาบซาบทรวงศร

ขาวระเมยรเปลยนเหลองประเทองทว ดอกพดนมอยคไทยเอยฯ

(เรองอไร กศลาสย : ประพนธ)

จากบทประพนธขางตน แสดงใหเหนถงความ

งดงามของ “พด” พรรณไมทมเสนหอยางมากชนด

หนง โดยเฉพาะในชวงทออกดอกสขาวพรเตมตนและ

สงกลนหอมกระจายไปตลอดวน ไดสรางความประทบใจ

ใหแกผทไปชนชมจนยากจะลมเลอน

พดเปนพรรณไมในวงศเขม หรอ Rubiaceae

พบครงแรกในประเทศไทย ทบรเวณใกลชายหาด

อำเภอศรราชา จงหวดชลบร มชอระบชนด collinsae

ตงขนเพอเปนเกยรตแก มาดามคอลลน นกพฤกษศาสตร

ชาวอเมรกน โดยนอกจากจะมชอเรยกวาพดแลว ยงม

ชออนๆ อก เชน ขอยดาน ขอยหน พดผา และสดาดง

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลกหรอไมพม ผลดใบ สง 3-6 ม.

เสนผาศนยกลางของโคนตน 5-10 ซม. ลำตนคอนขาง

เปลาหรอแตกเปนหลายลำตน เปลอกบาง เรยบ

สเทาอมขาว เปลอกแกมกลอนออกเปนแผนโตๆ

เรอนยอดเปนพมกลม ทบ กงออนมกแขงคลายหนาม

ใบ เปนใบเดยว ตดตรงขามเปนค และแตละค

มกอยชดตดกน ทำใหด เปนกระจกหรอเปนกลม

บร เวณใกลๆ ปลายก ง ใบรปร แกมรปส เหลยม

ขนมเปยกปน กวาง 2.5-4 ซม. ยาว 3-7 ซม. ทงโคน

และปลายใบเรยวสอบแคบและเบยวเลกนอย เนอใบ

คอนขางหนา มขนสากๆ แขงๆ ประปรายทงสองดาน

ดอก ดอกเดยว ออกตามปลายกงและซอกใบ

กลบเลยงสเขยวม 6 แฉก จะตดอยจนเปนปลายจกผล

โคนกลบดอกสขาวเชอมตดกนเปนหลอดรปแจกน

ปลายหลอดแยกเปนกลบดอก 5-6 กลบสขาว กลบบาง

ปลายกลบบดเวยน บานวนเดยวและโรยวนรงขน

ผล กลมร ยาว 2.5 ซม. ปลายผลมครบแหลม

ของกลบเลยงตดอย 6 แฉก

เมลด มขนาดเลก ยาว 3-4 มม. มจำนวนมาก

การขยายพนธ ขยายพนธดวยการเพาะเมลด ตอนกง หรอปกชำกง

สวนใครทอยากชนชมพรรณไมชนดนตองไปหา

ชมชวงเดอนกมภาพนธถงมนาคม เนองจากเปนชวงฤด

ดอกบาน มสขาวพรเบงบานพรอมกนเกอบทงตน มชวง

ดอกบานอยเพยง 1 สปดาห แตละดอกบานอยไดวน

เดยวแลวโรย แตจะสงกลนหอมออนๆ ไปตลอดวน

กระจายพนธอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคตะวน-

ออกเฉยงใต และภาคตะวนตกเฉยงใต

ปจจบนมความนยมปลกพดเปนไมประดบเพม

มากขน สวนสรรพคณทางสมนไพร นยมใชผวเปลอก

ของพดอดฟนแกปวดฟน นอกจากนยงมการนำไมพด

มาทำหว โดยบรรยายสรรพคณวา ชวยทำใหผมดกดำ

ลดอาการผมแตกปลาย และชวยใหผมหงอกไดชาลง

เนองจากพดเปนพชทนแลง ถงแมจะโตชากตาม

แตกยงมความนยมปลกตามสวนสาธารณะ สวน

พฤกษศาสตร หรอตามแหลงพกผอนทอยในเขตแหงแลง

ดนขาดความอดมสมบรณ แตท งน ขอแนะนำว า

การปลกในทรมหรอดนปลกชนตลอดป พดจะออกดอก

ไดนอย

ปลายผลมครบแหลมของ กลบเลยงตดอย 6 แฉก

ดอกเดยว ออกตามปลายกงและซอกใบ

กลบดอกสขาวม 6 แฉก

มณฑาดอย Magnolia hodgsonii (Hook.f. & Thomson) H. Keng ชออน ตองแขง

มณเอยมณฑา งามหนกหนามณฑาดอย

สสนงามหยดยอย มไมนอยในปฐพ

บางเรยกวาตองแขง ปลกลงแปลงเขยวขจ

กลนหอมรนชนฤด ในแดนนมงามเทามณฑาเอย

(ศรนภา สาลเกด : ประพนธ)

บทประพนธขางตนไดกลาวถงลกษณะเดนของ

มณฑาดอย ไดเปนอยางด ทงในดานของการเปน

พรรณไมดอกทมกลนหอมแรง สสนสวยงาม มดอก

ขนาดใหญกวามณฑาและขนอยบนภเขาตามดอยตางๆ

เปนทชนชอบของผทพบเหน จงเปนทมาของชอ มณฑาดอย

สวนชออนทคนเรยกกนบางกคอ ตองแขง

มณฑาดอย เปนพรรณไมวงศจำปาทมการ

กระจายพนธในปาดบเขาและปาดบชน ตามรมลำธาร

และในหบเขา ทระดบความสงจากระดบนำทะเล 660-

1,300 ม. ในตางประเทศพบทอนเดย พมา ลาว

และเวยดนาม มการคนพบมณฑาดอยครงแรกใน

ประเทศไทยบนดอยสงทางภาคเหนอทจงหวดเชยงใหม

แตตอมากพบบนดอยทตำลงมาในจงหวดอนๆ เชน

แมฮองสอน ตาก จนกระทงพบบนเนนเขาทไมสงนกใน

อทยานแหงชาตเขาแหลม จงหวดกาญจนบร ซงอยใน

ภาคตะวนตกของประเทศ แตกยงคงสภาพความงาม

ของดอกททงใหญ สวยงามและมกลนหอม

มณฑาดอยเปนพรรณไมทมทรงพมกลม คอนขาง

แนนทบ เนองจากมใบขนาดใหญจำนวนมาก จงเหมาะ

ทจะปลกเปนไมใหรมเงา บงลม หรอโชวทรงพมไดด

แตในขณะนไดรบความนยมนำมาปลกเปนไมประดบท

มดอกหอม และสวยงาม เหมาะทจะปลกในพนทระดบ

สง ในเขตอทยานแหงชาตหรอเขตอนรกษสตวปา หาก

ปลกจำนวนมากใหเปนลานกวาง สามารถใชเปนสถานท

สงเสรมการทองเทยว ใหเปนสญลกษณของแตละพนท

ไดอยางโดดเดน เนองจากมดอกใหญและกลนหอมแรง

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลกถงขนาดกลาง สง 10-15 ม.

เรอนยอดเปนพมกลมคอนขางโปรง เปลอกสเทาปน

นำตาล มกลนฉนเฉพาะตว เนอไมและกงเหนยว

ใบ มขนาดใหญมาก รปไขกลบ หรอรปขอบ

ขนานแกมรปไขกลบ กวาง 6.5-12 ซม. ยาว 19-45

ซม. ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ขอบใบเรยบและ

เปนคลน แผนใบเรยบทงสองดาน ใบดานบนสเขยวเขม

เปนมน ดานลางสออนกวา เนอใบหนา แขง กรอบ

การขยายพนธ ขยายพนธดวยการเพาะเมลด แลวปลกในพนท

ระดบสง ในทรมรำไรทมอากาศคอนขางหนาวเยน

เมอผคนจากภาคกลางได ไปทองเท ยวตาม

ดอยตางๆ ในภาคเหนอ โดยเฉพาะอยางยงในชวง

เดอนเมษายน ไดพบเหนดอกมณฑาดอยขนาดใหญ

สวยงาม และสงกลนหอม ไดชนชมแลวรสกประทบใจ

มการนำเมลดหรอตนกลาลงมาปลกในพนราบภาคกลาง

รวมทงในกรงเทพฯ ปลกกนมานานกวา 10 ป จน

ตนเปนพมใหญ แตกตองคอยเกอเนองจากมณฑาดอย

ไมออกดอกในพนราบ

ดอก ออกเดยวทปลายยอด ดอกบานตงขน ม

กลนหอมแรง ดอกบาน 2-5 วน ดอกตมรปกลมร

กวาง 3-4 ซม. ยาว 5-7 ซม. กลบดอก 9 กลบ เรยง

เปน 3 ชน ชนละ 3 กลบ กลบดอกชนนอกสดรปชอน

กวาง 4-5 ซม. ยาว 8-10 ซม. ดานนอกกลบสมวง

อมเขยว ขอบกลบหอเปนกระพง ปลายกลบหอยลง

กลบดอกชนกลางและชนในสดมขนาดใกลเคยงกน

โคนกลบเรยวแคบ ปลายกลบหอซอนกนเขาหากลางดอก

กลบสขาวนวล หนาและฉำนำ

ผล รปร กวาง 5.5-7.5 ซม. ยาว 8-10 ซม.

มผลยอย 80-100 ผล เปลอกผลยอยหนาและเชอมตด

กน แตละผลรปร กวาง 1.5-2 ซม. ยาว 2.5-3.5 ซม.

ปลายผลเปนจะงอย เปลอกผลสเขยวออน เมอผลแก

เปลยนเปนสนำตาลออน ผลยอยแตกตามรอยเชอม

และหลดออก เหลอเมลดสแดงเขมตดอยกบชองแกนผล

ชองละ 2 เมลด

เมลด กลมร สแดงเขม ยาว 1 ซม.

เปลอกผลยอยหนาและ เชอมตดกน แตละผลรปร

ดอกออกเดยวทปลายยอด ดอกบานตงขน มกลนหอมแรง

เมลด กลมร สแดงเขม ยาว 1 ซม.

มหาพรหม Mitrephora winitii Craib ชออน -

มหาพรหม เปนอกหนงพรรณไมในวงศกระดงงา

ทมการกระจายพนธในปาดบแลง ตดตอกบปาดบชน ท

จงหวดประจวบครขนธ เพชรบร ราชบร และกาญจนบร

ในระดบความสงตงแตระดบนำทะเลจนถง 100 ม.

เปนพรรณไมถนเดยวของไทยทจดเปนไมหายากใน

สภาพถนกำเนด มหาพรหมมการสำรวจพบครงแรกโดย

อำมาตยเอกพระยาวนจวนนดร เมอวนท 28 มถนายน

2464 ในปาดบชน จงหวดประจวบครขนธ ทระดบ

ความสง 80 ม. จงไดมการตงชอระบชนดใหเปนเกยรต

แกทานในป 2465

เนองดวยมหาพรหมเปนพรรณไมทนกสำรวจ

ตางชาตเคยระบวา เปนพรรณไมดอกใหญทหายากและ

ใกลสญพนธ ในถนกำเนด เปนเหตใหนกสะสมพรรณไม

และผปลกเลยงมความตองการจะนำมาปลก จงม

การนำเมลดของมหาพรหมไปเพาะปลกเพมมากขน

โดยนยมปลกเปนไมประดบโชวทรงพมและไมดอกหอม

เนองจากมดอกขนาดใหญ สวยงาม และมกลนหอม

ทำใหปจจบน มหาพรหมเปนทแพรหลายไปทวประเทศ

และพนจากสภาพพรรณไมหายากแลว

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สง 5-12 ม. แตกกงตำ

เปลอกเรยบ สนำตาลเขม มกลนฉน มรอยดางสเขยว

เทา มขนสนนมสนำตาลแดงหนาแนนตามปลาย

ใบ รปขอบขนาน รปหอก หรอรปใบหอกแกมรป

ไข ยาว 6-20 ซม. ปลายใบแหลมหรอเรยวแหลม

โคนใบรปหวใจหรอเบยวเลกนอย หลงใบสเขยวเขม

ทองใบสเขยวซด เนอใบหนาและมขนนมทงสองดาน

ดอก เดยวออกตรงขามใบ กลบดอก 6 กลบ

เรยงเปน 2 ชน ชนละ 3 กลบ ชนนอกรปรเกอบกลม

สขาว ยาวไดประมาณ 4 ซม. กลบชนในรปไขกวาง

ประกบกนเปนรปกระเชาสมวงแดง ดอกบานอย ได

1-2 วน

ผล เปนผลกลมม 10-16 ผล ผลรเกอบกลม

เปลอกผลมขนนมสเหลอง มเมลด 8-12 เมลด

เมลด รปกลมแบน มขนาดเสนผาศนยกลาง 6-9 มม.

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด สวนการทาบกง

นยมใชตนมะปวนเปนตนตอ

สวนขอแตกตางระหวางมหาพรหมกบมหาพรหม-

ราชนซงเปนพรรณไมในสกลเดยวกนกคอ มหาพรหม

จะมใบคอนขางกลม เนอใบหนา มขนมาก และมเสนใบ

นนเดนชด เมอจบดใบจะรสกมความหนานม แตกตาง

จากมหาพรหมราชนทมใบรปรางเรยวยาว เนอใบบาง

แผนใบบางเรยบ เปนมน ไมมขน นอกจากนยงมขอ

แตกตางอยางชดเจนในเรองของแหลงกำเนด เนองจาก

มหาพรหมจะขนอยในพนทระดบตำบนเขาหนปนใกล

ชายทะเล ขณะทมหาพรหมราชนขนอยบนภเขาสงมาก

กวา 1,000 ม. และมอยเฉพาะทจงหวดแมฮองสอน

ทงน พรรณไมทงสองชนดจะมลกษณะเหมอนกนใน

เรองของการเพาะเมลด คอเมอนำเมลดของมหาพรหม

และมหาพรหมราชนมาเพาะและปลกในทราบภาคกลาง

โดยเฉพาะในกรงเทพฯ เมลดของพรรณไมทงสอง

จะงอกและเจรญเตบโตไดด สามารถออกดอกไดทง

สองชนด

สำหรบผ ท ปลกตนมหาพรหมแล วอยากให

มหาพรหมออกดอกจำนวนมากพรอมกนทงตน ตองอาศย

เคลดลบเลกนอยในการปลก โดยจะตองงดการใหนำ

ในชวงฤดแลง ประมาณเดอนพฤศจกายนถงกมภาพนธ

เม อตนมหาพรหมม ใบเห ยวและท ง ใบหมดแล ว

จะออกดอกพรอมกนทงตนในเดอนเมษายน แตหาก

มการรดนำเปนประจำ มหาพรหมจะเจรญเตบโต

ออกใบออนอยตลอดเวลา แตไมออกดอก

ผลเปนผลกลม ม 10-16 ผล ผลรเกอบกลม

ดอกตม

มงตาน Schima wallichii (DC.) Korth. ชออน ทะโล

คนสวนใหญมความเข าใจและความเช อว า

มงตาน หรอทะโล เปนพรรณไมศกดสทธของชาวไทย

ภเขา เนองจากเหนวาเปนพรรณไมชนดเดยวทไมถกตด

ไมนำไปใชประโยชน และไมทำลายทง แตแททจรงแลว

มงตานมเนอไมทมเสยนคนมาก มนำยางทเปนพษ

ชาวไทยภ เขาจ งไมกล าท จะตดไป ใช งานหรอใช

ประโยชนใดๆ

มงตานถอเปนพรรณไมพเศษในวงศ Theaceae

ทเรยกกนวา ไมไรถน เนองจากสามารถขนไดในทก

สภาพภมประเทศ จงสามารถเจรญเตบโตไดทวประเทศ

ตงแตระดบนำทะเลขนไปจนถงยอดเขาสงในภาคเหนอ

ฉะนนไมวาจะไปทใดจงมกพบตนมงตานออกดอกสขาว

บานสะพรงในระหวางฤดรอน สวนในตางประเทศก

สามารถพบไดตงแตประเทศเขตอบอนบรเวณตอนใต

ของญป น เร อยมาจนถ งประเทศเขตรอนอย าง

อนโดนเซย แตทงน มงตานจะมมากในแถบภเขา ดวย

เหตนคนสวนใหญจงเขาใจวาชาวไทยภเขานบถอ

ตนมงตาน

ประโยชนของมงตานนนมมากมายหลายอยาง

ดงทเคยมบทกลอนกลาวไววา

ตนมงตานแกขดเบาและคลนไส

ลมบาหมชกใหญแกสขข

ตนกงออนปวดหหยอดทนท

ธปหอมด เปลอกทำเหยอเพอเบอปลา

(อทยวรรณ หงษโต : ประพนธ)

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดกลางสง 15-25 ม. ไมผลดใบ

เรอนยอดเปนพมกลมทบ เปลอกลำตนสนำตาลปนดำ

ขรขระแตกเปนรองลกตามยาว

ใบ ใบเดยว เรยงเวยนเปนกระจก รปขอบขนาน

กวาง 2-5 ซม. ยาว 5-15 ซม. ผวใบดานบนมสเขยวเขม

เปนมน ดานลางเคลอบขาว ขอบใบเรยบหรอเปนคลน

เลกนอย สวนใบออนจะมสแดง

จากบทกลอนขางตนจะเหนไดวา มงตานเปน

พรรณไมทมากดวยคณคา โดยในตำราไทยมการใช

ดอกแหงของมงตานแชหรอชงนำใหสตรทคลอดบตร

ใหมๆ ดมตางนำแกโรคขดเบา และรกษาโรคชกลม-

บาหม สวนตนและกงออนใชแกคลนไสอาเจยนหรอ

หยอดหแกปวด นอกจากนพวกชาวบานยงมกใชเปลอก

ตนมงตานมาเบอปลาหรอบดเปนผงแตงกลนธปหอม

และเนองจากมงตานเปนพรรณไมทมทรงพมกลมแนน

ทบ ดอกดก สวยงามและมกลนหอม จงเหมาะสมทจะ

ปลกเปนไมประดบตามบานเรอนหรออาคารสำนกงาน

โดยในปจจบนมความนยมปลกเปนไมประดบตามขาง

ทางหลวงแลวหลายสาย

ดอก ดอกเดยวหรอเปนกลมทปลายกง กลบดอก

5 กลบสขาว ชมพหรอมวงแดง มเกสรเพศผสเหลอง

จำนวนมาก ดอกมเสนผาศนยกลาง 3-4 ซม. แตละ

ดอกบานอยได 2-3 วน

ผล แหงและแตกเปนพตามยาวเหมอนผลทเรยน

4-5 ซก แตละซกม 1-2 เมลด

เมลด มลกษณะกลม และแบนเรยบ เสนผา-

ศนยกลาง 3-4 มม.

กลบดอก 5 กลบสขาว ชมพ หรอมวงแดง

มเกสรเพศผสเหลองจำนวนมาก

โมกราชน Wrightia sirikitiae D.J. Middleton & Santisuk ชออน -

โมกราชน เปนพรรณไมในสกลโมกบานทมคำ

ระบชนด sirikitiae ตงขนเพอเทดพระเกยรตสมเดจ-

พระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ สำรวจพบครงแรก

โดย Dr.David Middleton ชาวอเมรกน รวมกบ

นายธวชชย วงศประเสรฐ เมอวนท 27 กมภาพนธ

2544 จากบนเขาหนปนในอำเภอพระพทธบาท จงหวด

สระบร

โมกราชน เปนไมถนเดยวของไทย อย ในวงศ

Apocynaceae พบกระจายอยหลายพนท ในจงหวด

นครสวรรค สระบร ลพบร กาญจนบร และสระแกว

โดยจะขนตามเขาหนปนเตยๆ ทแลง ระดบความสง

ประมาณ 100 ม. มฤดดอกบานอย ในชวงเดอน

มกราคมถงกมภาพนธ สวนตนทนำมาปลกเลยง

หากไดรบความชนอยตลอดเวลาจะทยอยใหดอกจนถง

เดอนเมษายน ดอกโมกราชนจะบานเพยงวนเดยวแลว

โรย แตจะสงกลนหอมออนๆ ตลอดวน

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สงไดถง 6 ม. ผลดใบ ลำตน

แตกกงมาก เปลอกสขาวปนเทา มชองอากาศเปน

ปมกลมหรอรกระจายทวลำตน

สำหรบผทสนใจอยากปลกโมกราชน ตองมความ

วรยะอตสาหะมากสกหนอย เนองจากโมกราชนเปน

พรรณไมทโตชา หากปลกจากตนเพาะเมลด กงตอน

หรอกงปกชำลงกระถางหรอลงแปลงใหสมผสกบดน

โดยตรงจะเจรญเตบโตไดไมดนก รากเนาและตายได

งาย ควรปลกจากตนเสยบยอดทใชโมกมนเปนตนตอ

โดยปลกลงกระถางขนาดใหญหรอลงแปลงกลางแจง

ปลกในดนรวน และระบายนำด การดแลตนโมกราชน

ควรมการตดแตงพมเปนชวงๆ เนองจากเปนพรรณไมท

แตกกงกระโดงสงเรว ทำใหมทรงพมสงชะลด และ

มดอกนอย ความนยมปลกโมกราชนอกแนวทางหนง

คอปลกโชวทรวดทรง โชวลลา มการตดแตงเปนรปทรง

ตางๆ มการปลกใหยดเกาะหนและปลกเปนไมแคระ

หรอบอนไซ

ใบ เปนใบเดยว เรยงตรงขาม ใบรปรหรอรปไข

แกมรปร ยาว 2.5-8.2 ซม. ปลายใบเปนตงแหลม ใบบาง

มขนละเอยด สากมอ

ดอก ออกเปนชอดอกยาว 3-5 ซม. กลบเลยงและ

กลบดอกจำนวนอยางละ 5 กลบ กลบดอกสขาวนวล

โคนกลบดอกเปนหลอดยาว 1.4-2 ซม. ปลายแยก

เปนกลบยาว 1.5-2.5 ซม.

ผล ผลแหงแตก ออกเปนฝกค กวาง 1-1.5 ซม.

ยาว 8.5-14 ซม. สนำตาลอมเขยว มชองอากาศ

กระจายหนาแนน มเมลดจำนวนมาก

เมลด สดำรปรยาว 5-6 มม. มปยปลายเมลด

ปลวลอยตามลมได

การขยายพนธ เพาะเมลด หรอเสยบยอด โดยใชโมกมนเปน

ตนตอ

โมกเหลอง Wrightia viridiflora Kerr ชออน -

โมกเหลอง จดเปนพชถนเดยวของไทย อยในวงศ

Apocynaceae หมอคาร ชาวไอรช สำรวจพบครงแรก

เมอวนท 25 มถนายน 2473 จากอำเภอมวกเหลก

จงหวดสระบร ปจจบนพบกระจายอยหางๆ ทจงหวด

กาญจนบร ราชบร ลพบร และสระบร โดยจะขนตาม

เนนเขาหนปนเตยๆ ทชมชน ในระดบความสง 100-

800 ม.

โมกเหลอง จดเปนไมทเจรญเตบโตชา เพราะขน

อยบนเขาหนปน คนจงนยมนำมาปลกเลยงและตกแตง

เปนบอนไซหรอไมแคระ และเนองจากปจจบนความ

ตองการไมประดบประเภทบอนไซมมากขน การไปขด

หาโมกเหลองจากปาจงกระทำไดไมเพยงพอ ดวยเหตน

จงมผเลยนแบบธรรมชาตโดยการตอนกงหรอปกชำกง

โมกเหลองใหออกราก แลวนำมาปลกเกาะกบกอนหน

เมอโมกเหลองเจรญเตบโตมากขนกดดแตงใหมสภาพ

ใกลเคยงกบธรรมชาตทเปนไมเกาะหน ถอเปนวธการ

เลยนแบบธรรมชาตทเปนประโยชนตอการอนรกษโดย

ไมเขาไปรบกวนตนทมอยตามธรรมชาต ชวยใหตน

โมกเหลองในปาสามารถเจรญเตบโตตอไปในสงแวดลอม

เดมได

นอกจากนยงเปนโอกาสดสำหรบผทตกแตงสวน

ประดบและทำนำตกในบาน เหมาะทจะนำตนโมกเหลอง

มาปลก เนองจากโมกเหลองชอบขนเกาะหนรมนำ

หรออยตามซอกหนทม ไอหมอก อกท งดอกยงม

กลนหอมออนๆ จงสามารถปลกขางนำตกประดบสวน

ในบานได โดยไมจำเปนตองไปขดเซาะหนในปา

ซงนอกจากจะเปนการทำลายธรรมชาตแลวยงเปนการ

กระทำทผดกฎหมายอกดวย

ลกษณะพรรณไม ตน ไมพม หรอไมตนขนาดเลก สง 2-3 ม. กง

แกเกลยงมชองหายใจเปนขดนนสขาว

ใบ เดยวเรยงตรงขาม ใบรปร ยาว 8-15 ซม.

เนอใบบาง ปลายใบเปนตงแหลมยาว โคนใบรปลมหรอ

มน แผนใบดานบนเกลยง ดานลางมขนเลกนอย

การขยายพนธ ใชวธเพาะเมลด ปกชำและตอนกง แลวนำลง

ปลกเปนไมกระถาง แตจะเจรญเตบโตไดชาเมอเทยบ

กบการนำมาเสยบกงโดยใชตนโมกมนเปนตนตอ ซงจะ

เจรญเตบโตไดเรวและมทรงพมทแขงแรง

สวนผทตองการปลกโมกเหลองลงแปลงประดบ

สวน จะพบปญหาทวาโมกเหลองไมเจรญเตบโตเมอ

ปลกลงดน แลวกำลงหาวธบำรงรกษาโมกเหลองให

เจรญเตบโตไดเรวขน ตองใชวธการเสยบกง เพออาศย

รากของไมชนดอน เชน โมกมน เปนตนตอ ตนโมก-

เหลองกจะเจรญเตบโตไดเรวขนกวาการปลกจากการ

เพาะเมลด และใหรากสมผสกบตนโดยตรง

ดอกเปนชอยาว 1-4 ซม. มดอกยอย 5-20 ดอก

ผลเปนฝกค รปกระสวย ยาว 16-20 ซม. เมอแกแลว

แตกดานเดยว มเมลดจำนวนมาก

ดอก เปนชอยาว 1-4 ซม. มดอกยอย 5-20 ดอก

กลบเลยงสเขยวรปถวย กลบดอก 5 กลบสเหลอง

อมเขยว เมอบานมเสนผาศนยกลางของดอก 1.5 ซม.

โคนกลบดอกมกระบงเปนฝอยเลกๆ ลอมรอบเกสร

เพศผและเพศเมยทอยกลางดอก

ผล เปนฝกค รปกระสวย ยาว 16-20 ซม. เมอ

แกแลวแตกดานเดยว มเมลดจำนวนมาก

เมลด รปแถบ ยาวประมาณ 2.5 มม. ทโคนมขน

กระจก ยาวประมาณ 2 ซม.

โมลสยาม Reevesia pubescens Mast. var. siamensis (Craib) Anthony ชออน -

พรรณไมดอกหอมทมชอโดดเดนเปนสงาวา โมล-

สยาม และมชอวทยาศาสตรทมคำระบชอพนธ (var.)

วา siamensis น ไดถกตงขนใหเปนเกยรตแกประเทศ

ไทยในการสำรวจพบครงแรกโดยหมอคาร ชาวไอรช

เมอวนท 10 เมษายน 2465 ทอำเภอดานซาย จงหวด

เลย ในระดบความสง 1,300 ม.

โมลสยามเปนพชถนเดยวของไทย ขนอยเฉพาะ

แหงในปาดบชนและปาดบเขา ทระดบความสง 1,000-

1,500 ม. มกระจายพนธอยในจงหวดเลย นครนายก

กาญจนบร และเพชรบร โดยจะออกดอกระหวางเดอน

สงหาคมถงธนวาคม ถอเปนอกหนงพรรณไมทหายาก

และขยายพนธ ไดยาก เน องจากการขยายพนธ

โมลสยามยงสามารถกระทำไดเพยงการเพาะกลา

วธเดยว สวนการขยายพนธวธอนยงกระทำไมไดผล

อกทงตนกลาของโมลสยามยงเจรญเตบโตได ไมด

ในสภาพพนราบ เปนพรรณไมท ไมคอยปรบตว และ

เจรญเตบโตชา ดงนนใครทสนใจอยากขยายพนธ

โมลสยาม จงควรแยกปลกตนกลาและบำรงรกษา

เปนการเฉพาะบนพนทระดบสงและมอณหภมตำ

โมลสยามถอเปนพรรณไมทมศกยภาพทจะปลก

เปนไมประดบ หรอไมโชวทรงพม โดยเฉพาะอยางยง

ในพนทระดบสงทเปนอทยานแหงชาต เขตอนรกษพนธ

สตวปา หรอพนทอนรกษตนนำ นอกจากนน การนำ

โมลสยามไปปลกในลานกวางเปนกลมหรอเปนแปลงจะ

ทำใหโมลสยามมความโดดเดนในชวงทออกดอก

สามารถนำไปใช เปนสญลกษณของพนท และใช

ประชาสมพนธสงเสรมการทองเทยวไดด

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สง 8-15 ม. มเสนผา-

ศนยกลางของลำตนในระดบอก 20-50 ซม. เปลอก

ลำตนหนา สนำตาลอมขาว ลำตนแตกกงตำ กงออน

ใบออน และชอดอกปกคลมดวยขนนม มใบเฉพาะสวน

ปลายยอดเปนพมกลม

ใบ ใบเดยว เรยงเวยนสลบ รปรจนถงรปขอบ

ขนาน กวาง 4-7 ซม. ยาว 9-15 ซม. โคนใบมน

ปลายใบแหลม ผวใบเกลยงทงสองดาน ขอบใบเรยบ

เสนแขนงใบไมเดนชด ปลายเสนเชอมประสานกนกอน

ถงขอบใบ กานใบยาวเรยวโคนกานบวมพองเลกนอย

ดอก ดอกออกทปลายยอด เปนชอใหญคลาย

ดอกเขม ดอกตงขนมเสนผาศนยกลางของชอดอก

10-15 ซม. หอมออนๆ มดอกยอยหลายสบดอก

ดอกยอยบานพรอมกนทงชอดอก โคนกลบดอกเปน

หลอดยาว 1-1.5 ซม. ปลายแยกเปน 5 แฉก สขาวนวล

เปนแผนบางตรงกลางสเหลองสม เมอบานมเสนผา-

ศนยกลาง 0.8-1.2 ซม. มเกสรเพศเมยยนยาว 2 ซม.

ตรงปลายเปนกระเปาะกลมสเหลองเขม ดอกบานและ

สงกลนหอมอยไดหลายวน

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะกลา แลวปลกลงแปลง

กลางแจงในทมอากาศคอนขางหนาวเยน

ผล รปกลมร เปนพตามยาว สเขยวออนมขน

ปกคลม เมอแกแตกระหวางพคลายผลทเรยน

เมลด เลก มปกสนๆ ยาว 3-4 มม.

ลมทะเลทเรงแรงและความชนของปาดบแหงเมองใต ไดกอใหเกดพรรณไมทควรคาแกการอนรกษมากมาย หลายพนธ ทงไมหอมและไมตนซงเสยงตอการสญหายไปจากผนปาเมองไทยในเวลาอนสนน

กระดงงาเขา Polyalthia jenkensii Hook.f. & Thomson ชออน -

กระดงงาเขา เปนไมปาดอกหอมอกชนดหนง

ท ไดรบความสนใจมากเปนพเศษ จากบรรดานกเลง

ตนไม เพราะดวยคณสมบตทดอกมส เหลองเขม

สวยงาม มกลนหอมแรงคลายดอกกระดงงา และกลบ

ดอกใหญ มตนขนาดไมใหญโตมากนกและมทรงพม

กะทดรด จงทำใหพรรณไมชนดน เปนทตองการ

อยางมากในตลาดตนไม

“กระดงงาเขา” เปนพรรณไมสกลยางโอน

ในวงศกระดงงา กระจายพนธอยทางภาคใตตอนลาง

ในจงหวดสราษฎรธาน พงงา กระบ ตรง และสงขลา

ทระดบความสงไมเกน 500 ม. เรอยไปจนถงตอนเหนอ

ของประเทศมาเลเซย กระดงงาเขาเปนพรรณไมทม

การกระจายพนธตำ แมวาเมอตดผลแลวจะมผลยอย

จำนวนมากถง 40 ผล แตโอกาสทจะรวงสมผสกบ

พนดนทวางเปลาและงอกเปนตนกลาไดนอยมาก หรอ

ถางอกขนมาแลว หากสภาพความชนและแสงแดด

ไมเพยงพอตนออนกจะคอยๆ ตายไป สงผลใหมจำนวน

ตนทเจรญเตบโตและออกดอกออกผลไดเพยงไมกตน

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดเลก สง 6-10 ม. ลำตน

เปลาตรง แตกกงเปนพมสง ทรงพมชะลด

ใบ รปหอกแกมรปขอบขนาน ยาว 10-15 ซม.

ม ใบเฉพาะทปลายกง เนอใบคอนขางบาง เหนยว

สเขยวเขมเปนมนวาว

ดอก เปนดอกเดยวทซอกใบ กลบดอกม 6 กลบ

สเหลองเขม แตละกลบมลกษณะและขนาดใกลเคยง

กน เมอบานมเสนผาศนยกลาง 3-5 ซม.

ผล เปนผลกลม มผลยอย 15-40 ผล แตละผล

รปรยาว 1-1.5 ซม. เมอแกแลวเปลอกผลนม และ

เปลยนเปนสแดง

เมลด สขาว รปกลมร ยาว 8-10 มม.

แมจะไดชอวากระดงงาเขา แตกมความแตกตาง

จากกระดงงาทวไปอยางเหนไดชด สงเกตไดจากดอกท

มกลบรปร ตางจากกระดงงาทมกลบเรยวยาว แตทได

ชอวากระดงงากเนองมาจากกลนหอมทคลายดอก

กระดงงา และขนอยบนภเขาจงไดชอวา กระดงงาเขา

ดวยความทเปนพรรณไมหายาก กระดงงาเขา

จงเปนพรรณไมทมคณคาชนดหนงของไทย ทำใหม

ความพยายามทจะขยายพนธกระดงงาเขาดวยวธการ

ตางๆ เชน การเพาะเมลดและการตอนกง ทงนเพอ

เปนการอนรกษไมดอกหอมทมคณคาน ใหเปนทรจก

อยางกวางขวางมากขน ควรใหมการปลกแพรหลายขน

เพอจะไดไมสญพนธ อยางไรกตาม กระดงงาเขาชอบ

สภาพพนทเปนปาดบชน มรมเงา และมความชนสง จง

ตองเลอกพนทใหเหมาะสม ตรงตามความตองการของ

กระดงงาเขา จงจะปลกเลยงไดเจรญเตบโตด และ

ออกดอกไดสวยงาม

ผลเปนผลกลม สเขยวออน มผลยอย 15-40 ผล

ออกดอกเดยวทซอกใบ กลบดอกม 6 กลบ สเหลองเขม

กะพอสสบ Licuala distans Ridl. ชออน -

คนไทยแตโบราณมความฉลาดหลกแหลมทจะ

ดำเนนชวตใหประสานกลมกลนไปกบธรรมชาต แมจะ

ไรซงเทคโนโลยหรอวทยาการมาอำนวยความสะดวกให

แกชวต ทวาคนไทยเรากยงดำรงเผาพนธมาไดถงทกวน

น โดยอาศยภมปญญาทองถนทถายทอดตอกนจากรน

สรน โดยเฉพาะอยางยงภมปญญาในการนำวสดพนเมอง

ทมอย ในธรรมชาตมาปรบใช ในชวตประจำวนแบบ

พอเพยงไดอยางปกตสขตามอตภาพ

ในภาคใต มพรรณไมชนดหนงทอยคกบภมปญญา

ชาวบานมานานนบรอยๆ ป นนคอ กะพอสสบ ดวย

คณลกษณะทมลำตนสงประมาณ 2-4 ม. มความเหนยว

และยดหยน มลำตนผอมเหมาะทจะนำมาทำเปน

ดามมด จอบ เสยม พลว คราด สวนลำตนทอวบอวน

ใหญสกหนอย กจะนำมาทำเสากระทอมหรอโรงนา

ทปลกขนมาเพอใชพกพงหลบแดดหลบฝนในไรนา

ชวงทจะตองมาปกดำหรอเกยวขาว

ลกษณะพรรณไม ตน เปนปาลมตนเดยว สงไดถง 6 ม. ลำตน

ขนาด 6-10 ซม. มทางใบอยบนตนจำนวน 12-15 กาน

ใบ รปฝามอ แผนใบกวาง 100-120 ซม. ขอบใบ

จกเวาถงสะดอ 25-35 แฉก กานใบยาว 2.5 ม. ขอบ

กานใบมหนามแหลมคม

ดอก ออกเปนชอ ยาว 2-3 ม. ปละ 4-5 ชอ มดอก

ยอยจำนวนมาก แยกเปนดอกเพศผเพศเมยแตอยในชอ

ดอกเดยวกน

ผล กลมร ขนาด 1.2-1.5 ซม. ผลออนสเขยว

เขม เมอแกเปลยนเปนสแดง

เมลด ม 1 เมลดตอผล รปร ขนาด 1-1.2 ซม.

การขยายพนธ โดยการเพาะเมลด หลงจากผลแกเปลยนเปน

สแดงแลวใหรบนำมาเพาะ หากปลอยใหรวงแลวเกบมา

เพาะจะมโอกาสงอกไดนอย แตโดยปกตใชระยะเวลา

1-2 เดอนจงจะงอก

กะพอสสบเปนพรรณไมทมการสำรวจพบครงแรก

ในจงหวดพงงา และมรายงานการตงชอในป 2463

พรรณไมชนดนนบเปนพรรณไมพเศษอกชนดหนงของ

ไทย เนองจากเปนพรรณไมถนเดยวทมจำนวนลดนอย

ลงในธรรมชาต อนเนองมาจากการนำมาใชประโยชน

ดงกลาว ดวยเหตน การชวยกนอนรกษและขยายพนธ

กะพอสสบใหมจำนวนตนมากขนจงเทากบเปนการ

อนรกษพรรณไมชนดนใหอยคกบโลกของเราสบไปใน

อนาคต

กะพอสสบเปนพรรณไมในวงศ Arecaceae พบ

ไดเฉพาะในปาดบชนทระดบความสง 300-900 ม.

ในเขตจงหวดระนอง พงงา สราษฎรธาน และประจวบ-

ครขนธ และดวยคณสมบตเปนไมพนลางทตองการ

รมเงาและความชนสง กะพอสสบจงเปนพรรณไมทใชเปน

ดชนบงบอกความอดมสมบรณของผนปาได หากปา

ยงคงเปยมดวยตนไม ใหญท ใหรมเงา และเออเฟอ

ความชนใหแกกะพอสสบได นนกหมายความวา ผนปาน

ยงคงอดมไปดวยพงไพร และระบบนเวศนอนสมบรณ

ชอดอก ยาว 2-3 ม. มดอกยอยจำนวนมาก

จำปาขอม Polyalthia cauliflora Hook.f. & Thomson var. wrayi (Hemsl.) J. Sinclair ชออน -

พรรณไมนามวา จำปาขอม โดงดงขนมากดวย

ลกษณะของดอกทเปนแถบเรยวยาว มองดคลายกบ

ดอกจำปาทเรารจกกนโดยทวไป หากแตดอกของจำปาขอม

มสมวงแดง และออกดอกดกตามลำตน พรแนนจนแทบ

มองไมเหนลำตนเลย

และชอของจำปาขอมนยงสรางความสบสนใหแก

วงการพรรณไมอย ไมนอย เพราะเมอฟงจากชอแลว

คนสวนใหญมกจะคดวาเปนจำปาทอย ในประเทศ

กมพชา แตในความเปนจรงแลวกลบไมเกยวของกนเลย

แมแตนอย เพราะถงแมวาจำปาขอมจะมดอกคลาย

จำปา แตเปนพรรณไมในสกลยางโอน ซงอย ในวงศ

กระดงงา และกระจายพนธอยทางภาคใตตอนลางของ

ประเทศไทยเรอยไปจนถงตอนเหนอของประเทศ

มาเลเซย

ถนกำเนดของจำปาขอมอย ในปาดบชนทระดบ

ความสง 100-500 ม. ชอบขนอยตามรมลำธาร รม

นำตกทมความชนสงในจงหวดนครศรธรรมราช พทลง

และพบมากทจงหวดตรงและสงขลา พรรณไมชนดนนบ

เปนพรรณไมหายากชนดหนงของไทยทมผพยายามนำ

เมลดมาเพาะขยายพนธนอกถนกำเนด แตกตองพบกบ

ความผดหวง เพราะถงแมจำปาขอมจะเพาะเปนตนกลา

และเจรญเตบโตไดด หากทวาไมสามารถออกดอกได

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลกสง 5-8 ม. เปลอกลำตน

สนำตาล เตมไปดวยปมปมของดอก กงออนมขนนม

สทอง กงกานเหนยว

ใบ รปขอบขนานแกมรปร กวาง 4-8 ซม. ยาว

9-20 ซม. โคนใบมนหรอรปลม ปลายใบแหลม ผวใบ

คอนขางเรยบเปนมน

ดอก ออกตามลำตนเปนกระจก 3-6 ดอก ดอก

สเหลองนวลหรอมวงแดง เมอบานแลวเปลยนเปนสเหลอง

สม กลบเลยงรปสามเหลยม ยาว 7 มม. แผกางออก

กลบดอกเรยงเปน 2 ชน แตละกลบขนาดใกลเคยงกน

รปแถบ กวาง 4-6 มม. ยาว 3.5-5.5 ซม. ดอกบานม

เสนผาศนยกลาง 2.5-4 ซม. ออกดอกเดอนกมภาพนธ

ถงกนยายน ผลแกหลงจากดอกบาน 4-5 เดอน

เปนไมปาทยงไมมการปลกเลยง

เนองจากขอจำกดในเรองสภาพแวดลอมทจำเพาะ

เจาะจง เนองจากจำปาขอมเปนพรรณไมทตองการ

รมเงาและความชนสง ดวยเหตน ผปลกเลยงทเฝา

ทะนถนอมจำปาขอมมาเปนเวลาแรมป จงไมมโอกาส

ไดชนชมดอกทออกดกพรแนนมดลำตนเชนเดยวกบ

ตนทเจรญเตบโตในธรรมชาต

จำปาขอมเปนพรรณไมทชวงฤดออกดอกยาวนาน

คอตงแตปลายฤดหนาวชวงเดอนกมภาพนธไปจนถง

ปลายฤดฝนชวงเดอนกนยายน แตจะมชวงออกดอกพร

เตมตนอยเพยง 2 สปดาหเทานน หากนอกชวงดงกลาว

กจะออกดอกเพยงไมกดอก ทยอยออกกนไปเรอยๆ

ใครกตามทอยากเหนความงดงามอนแสนมหศจรรย

ของจำปาขอม กตองเดนทางเขาไปในชวงเวลาดงกลาว

ใหพอดกบชวงดอกบานเตมตน

ผลกลมร ม 12-18 ผล

ผล เปนผลกลม ม 12-18 ผล แตละผลกลมร

กวาง 1.5-2 ซม. ยาว 2-2.5 ซม. ผลแกสแดงถงมวงเขม

ใน 1 ผลม 1 เมลด

เมลด ลกษณะกลมร มรอยคอดรอบผลตามแนว

ยาวของเมลด

ดอกออกเปนกระจก 3-6 ดอก

กลบดอกรปแถบ

จำลา Magnolia praecalva (Dandy) Figlar & Noot. ชออน -

พรรณไมทมชอแสนเศราวา จำลา น เปนพรรณไม

หายากทพบเฉพาะตามรมลำธารในปาดบชน และ

ในหบเขาทระดบความสง 400-600 ม. ทางภาคใต

ตอนลางในจงหวดสงขลาและพงงาเทานน จำลาเปน

พรรณไมอกชนดหนงในวงศจำปาทมดอกสวยงามและ

กลนหอมหวาน จนทำใหหลายคนยากจะหามใจนำเมลด

ของจำลาไปเพาะเพอปลกไวเชยชมอยางใกลชด

แตกเปนทนาเสยดายทจำลาไมอาจขยายพนธได

นอกถนกำเนด เพราะแมแตในถนกำเนดเองเมลดของ

จำลากถกเชอราในดนทำลายจนไมอาจงอกเปนตนใหม

ได การขยายพนธจำลาจงไมอาจกระทำได แมจะม

ความพยายามทจะขยายพนธดวยวธการอนๆ เชนการ

ทาบกง เสยบยอด ตอนกง หรอปกชำ กลวนแตไม

ประสบความสำเรจ ทงนเนองจากจำลาเปนพรรณไมท

มพนธกรรมหางจากพรรณไมอนชนดทอยในสกลจำปา

ดงนนเมอนำตนตอจำปามาทาบ เนอไมของจำปากบ

จำลาจงเขากนไมได ทำใหทาบไมตด

ดวยชะตากรรมอนแสนเศราเชนนเอง พรรณไม

ชนดนจงถกเรยกขานวา “จำลา” โดยผทตงชอนใหกคอ

ศาสตราจารยพวงเพญ ศรรกษ ซงเลงเหนวาการ

กระจายพนธทตำมากของพรรณไมชนดนมตนเหลออย

ในธรรมชาตเพยงไมกตน อาจทำใหมนจำตองลาจาก

โลกนไปในไมชา จงเปนทมาของชอ จำลา ทเราเรยก

ขานอยในปจจบน

จำลาออกดอกในชวงเดอนมกราคมถงมนาคม

เมอเรมแยมมสขาวนวลและสเขมขนเลกนอยเมอใกล

โรย สงกลนหอมหวาน และบานอยได 2-3 วน

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดใหญ สง 25-35 ม. โคนลำตน

เปนพพอนสง 1-2 ม. ลำตนเปลาตรง เปลอกหนาเรยบ

และมกลนฉน

ใบ เดยว ออกเรยงเวยนสลบ รปขอบขนาน กวาง

3.5-5 ซม. ยาว 10-13 ซม. โคนใบรปลม ปลายใบมน

ท ผวเรยบเปนมนทงสองดาน

ดอก ออกเดยวทปลายยอด กาบหมดอกสเขยว

ออน บางและเรยบ ดอกบานตงขน มกลบดอก 9 กลบ

เรยงเปน 3 ชน กลบดอกชนนอกคอนขางบาง รปหอก

แกมรปขอบขนาน กลบชนกลางและชนในหนา อวบนำ

ผล รปทรงกลมชตงขน ขนาด 3-4 ซม. เปลอก

ผลหนาแขง เมอแกเปลยนเปนสนำตาล แตกตามรอยพ

ในแนวตงคลายผลทเรยน มผลยอย 4-5 ผล แตละผลม

เมลดสแดง 5-8 เมลด ผลจำลาแตกตางจากพรรณไมใน

วงศจำปาอยางสนเชง คอผลจะแตกเปนพเหมอนทเรยน

เมลด กลมร และมสนเหลยม สแดง ยาว 6-8 มม.

การขยายพนธ จำลาเปนพรรณไมทมผลแกในชวงฤดฝน ซงม

ความชนสงมาก เมอผลแกหลนลงมากระแทกกบพนดน

กจะแตก เมลดไดรบบาดแผลหรอเสยหายแลวมเชอรา

เขาทำลายจนสญเสยความงอก ทำใหไมสามารถงอกได

จงไมพบตนกลาของจำลา ในปจจบนยงไมสามารถหา

วธการทจะชวยใหขยายพนธได

ดอกบานตงขน มกลบดอก 9 กลบ เรยงเปน 3 ชน

ตนเปดแคระ Alstonia curtisii King & Gamble ชออน -

ปจจบนน “บอนไซ” หรอไมแคระ กำลงเปนท

นยมของคนทอาศยอยในเมองใหญ คาทเปนไมขนาด

เลก ไมกนเนอทใชสอยภายในบานมากนก และทสำคญ

เหมาะสำหรบผทตองการมพนทสเขยวใหแกทอยอาศย

แมจะเปนบนตกสงกตาม และหนงในพรรณไมทกำลง

ไดรบความสนใจจากผปลกเลยงบอนไซและไมกระถาง

คอ ตนเปดแคระ พรรณไมถนเดยวของไทย ซงอยใน

สกลสตบรรณ หรอตนเปดทเรารจกกนดนนเอง

ตนเปดแคระสำรวจพบครงแรกในประเทศไทย

โดยนกพฤกษศาสตรตางชาตจากซกโลกตะวนตก นาม

วา Curtis ทจงหวดพงงา และมรายงานการตงชอในป

2450 ตนเปดแคระเปนไมพมขนาดเลก ดอกออกเปน

ชอคลายดอกเขม มดอกยอยสขาว จงเหมาะทจะปลก

เปนไมประดบตามอาคารบานเรอน ตนเปดแคระมการ

กระจายพนธอยตามหนาผาเขาหนปนชายทะเล และ

ตามเกาะตางๆ ในจงหวดกระบและพงงา

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมพมขนาดเลก สง 1-1.5 ม. แตกกง

เปนหลายลำตน เปลอกสนำตาลเขม ตามกงแตกใบ

กระจกละ 4 ใบ หางกนกระจกละ 2-4 ซม.

การขยายพนธ ปจจบนมการนำมาขยายพนธโดยการปกชำกง

ซงเปนวธการทงายและไดผลด อกทงปลกใชประโยชน

เปนไมประดบกระถาง ซงเมอปลกเปนไมกระถางจะ

สามารถออกดอกไดตลอดป แตกตางจากตนในถน

กำเนดเดมบรเวณภเขาหนปนทจะสามารถออกดอกได

ในชวงเดอนมกราคมถงมนาคมเทานน

ดอกสขาว ปลายแยกเปน กลบ 5 กลบ

เสนกลางใบนนเดน สมวงแดง

คณสมบตทโดดเดนอกประการหนงของตนเปด-

แคระ นอกเหนอจากความเปนพรรณไมทมดอกสดใส

นารก กคอความสามารถในการทนแลงและลมพด

รนแรงไดอยางดเยยม ยงไปกวาน ตนเปดแคระยง

สามารถปรบตวไดดอยางนาอศจรรย เพราะเมอนำ

ตนเปดแคระทตามปกตเตบโตอยบนเขาหนปนลงมา

ปลกในพนราบกสามารถเจรญเตบโตไดด และออกดอก

ตลอดป ตางจากตนเปดแคระในถนกำเนดทจะออกดอก

เฉพาะในชวงเดอนมกราคมถงมนาคมเทานน ใน

ปจจบนเราจงพบเหนคนในเมองปลกตนเปดแคระเปน

ไมประดบและบอนไซ จนพรรณไมทหายากชนดนกลาย

เปนพรรณไมทพนสภาพความหายากแลว

ใบ รปหอกแกมรปขอบขนาน กวาง 1-1.5 ซม.

ยาว 6-8 ซม. เสนกลางใบดานบนนนเดนและมสมวง

แดง โคนใบรปลม กานใบยาว 4-5 มม.

ดอก ชอดอกออกปลายยอด ยาว 1-2 ซม.

มดอกยอย 12-16 ดอก โคนกลบดอกเปนหลอดสขาว

ยาว 2.5 ซม. ปลายแยกเปน 5 กลบ เมอบานมเสน-

ผาศนยกลาง 2 ซม. ไมมกลน

ผล เปนฝกกลมเรยวยาว 5-6 ซม. เมอแกแลว

ฝกแหงแตกซกเดยว เมลดแบนบางมปย ปลวไปตามลม

ได

เมลด กลมแบนบาง ขนาด 2-3 มม. และมขนปย

ยาว

ตนเปดพร Alstonia spatulata Blume ชออน ยวน ปแลบาซา

ดวยความท ตนเปดพร เปนพรรณไมทมเนอไม

เบาทสดในโลก และไมทนแดดทนฝน คนจงนยมนำ

เนอไมของพรรณไมชนดนไปทำเปนปกเครองบนจำลอง

ประดษฐของเลน และบรรจภณฑใสของตางๆ รวมทง

ใชทำเครองเรอนขนาดเลกเพอใชในงานตกแตงภายใน

อกดวย

ตนเปดพรเปนพรรณไมในสกลเดยวกบสตบรรณ

หรอตนเปด มถนกำเนดและการกระจายพนธในภาคใต

เฉพาะในเขตปาพร และพนทปาทมนำทวมขงเทานน

ชาวบานในจงหวดนราธวาสเรยกพรรณไมชนดนวา

“ปแลบาซา” สวนในตางประเทศพบในประเทศ

มาเลเซย

ตนเปดพรเปนไมตนขนาดเลก ดอกออกเปนชอ

สขาวเชนเดยวกบตนเปดแคระ ในชวงหนารอนระหวาง

เดอนเมษายนถงกรกฎาคม ตนเปดแคระจะออกดอก

สขาวเลกๆ สดใสนารกใหไดชนชม ทงยงมกลนหอม

รวยรน เหมาะทจะปลกประดบตามบานเรอนและ

อาคารสถานท ในปจจบนจงไดมผพยายามนำตนเปด

แคระไปปลกยงนอกถนกำเนด ซงไมมนำทวมขงเหมอน

ปาพร กปรากฏวาปรบตวและเจรญเตบโตไดดเชนเดยว

กบตนกลาทเกดจากการเพาะเมลด เมอนำมาปลกใน

พนทตามภาคอนๆ กยงสามารถเจรญเตบโตได ทำใหม

ผนยมนำไปตดแตงใหตนเตย ทรงพมกลมขนาดเลก

เพอปลกเปนไมประดบกนมากขน

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สง 5-10 ม. เรอนยอดทรง

กรวยควำเมอตนเลก แบนและแผกวางเมอตนใหญขน

ลำตนมพพอนกวาง รากหายใจขนาดใหญคลายสะพาน

โคงครงวงกลม เปลอกเรยบหรอแตกเปนสะเกดสขาว

เทา เปลอกชนในสเหลองออน มนำยางสขาวคลาย

นำนมรอบๆ โคนตนมรากหายใจลกษณะหกพบรปหวเขา

ขนาดใหญ โผลขนกระจดกระจายในรศมของเรอนยอด

ใบ เดยวเรยงรอบกง วงละ 4-6 ใบ แผนใบรปร

หรอรปรแกมรปขอบขนานคลายชอน สวนกวางทสด

กลางใบยาว 8-12 ซม. กวาง 3-5 ซม. ผวเกลยงทง

สองดาน ดานบนสเขยว เมอแหงเปลยนเปนสนำตาล

ดานลางสขาวนวล โคนใบสอบเรยวแคบเขามาทาง

กานใบ

ดอก เล กส ขาว ออกเปนช อตามปลายก ง

ออกดอกระหวางเดอนเมษายนถงกรกฎาคม

ผล เปนฝก เรยว เกลยงหรอมขนสนๆ ประปราย

ออกเปนค ยาว 25-30 ซม.

เมลด กลมร ยาว 5 มม. มขนเปนปยทหวและ

ปลายเมลด ปลวลอยไปตามลม

การขยายพนธ โดยวธการเพาะเมลด และตดชำราก ในการเพาะ

เมลด ควรเลอกเกบฝกทเรมเปลยนเปนสนำตาล กอนท

ฝกจะแตกใหนำฝกมาแกะและนำเมลดมาเพาะใน

กระบะทราย เมลดจะมอตราการงอกไดสงดกวานำฝก

ทแหงแตกแลวมาเพาะ ซงเมลดจะงอกไดนอยกวา

ผลเปนฝก เรยว เกลยงหรอ มขนสนๆ ประปราย

ออกเปนค ยาว 25-30 ซม.

บหงาลำเจยก Goniothalamus tapis Miq. ชออน บงอนอเกาะ สามะ

เมอเอยถงพรรณไมทมการปรบตวไดดเพอการ

อยรอด บหงาลำเจยก นบเปนพรรณไมอกชนดหนงท

ตดอยในทำเนยบไมปา สามารถปรบตวไดดเมอมการนำ

มาปลกนอกถนกำเนด โดยเฉพาะในพนททมสภาพ

แวดลอมคลายคลงกบถนกำเนด กระทงทำใหพรรณไม

หายากชนดนของไทยเปลยนฐานะไปเปนไมปลกประดบ

ทสามารถนำไปปลกไดในหลายพนททวประเทศ

บหงาลำเจยก หรอทรจกในชอ บงอนอเกาะ และ

สามะ ของชาวมสลม เปนพชทมถนกำเนดและการ

กระจายพนธอยในปาดบชนทระดบความสง 30-300 ม.

ในเขตภาคใตของประเทศไทย บหงาลำเจยกเปน

ไมทตองอาศยความชนสงเพอการเจรญเตบโต ทงยง

ชอบอยในพนทรม มแสงแดดรำไรเทานน การปลกเลยง

ในสภาพท ไมเหมาะสมเชนในททมอากาศรอนและ

แหงแลง เชน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ บหงาลำเจยก

จงเหยวเฉาและตายไปในทสด

เอกลกษณทโดดเดนของบหงาลำเจยกททำใหม

ผอยากไดไปครอบครอง คอดอกอนสวยงามและกลนท

หอมหวาน โชคดทผทตองการปลกไดคดวธการทเหมาะสม

โดยหาแหลงปลกทมสภาพคลายแหลงกำเนดของ

บหงาลำเจยกใหมากทสด ในปจจบนพบวา มการนำ

ตนกลาเพาะเมลดจากถนกำเนดเดมในภาคใตมาปลกใน

สวนเขตตลงชน กรงเทพมหานคร ซงมพนดนชนแฉะ

และสภาพอากาศมความชนสงเหมอนกบสภาพผนดน

ในภาคใต กพบวาบหงาลำเจยกสามารถปรบตวและ

เจรญเตบโตไดด โดยตนบหงาลำเจยกทนำมาปลกกน

อยในภาคกลางนนสามารถปรบตวอยกลางแจงได แตม

ทรงพมขนาดเลกลง และสามารถออกดอกไดตลอด

ทงป ซงเปนลกษณะทผปลกเลยงไมดอกไมประดบ

ตองการกนมาก หลงจากนน กไดทดลองขยายพนธ

โดยวธการตอนและปกชำ ซงปรากฏวาไดผลด ชวยให

ปลกเปนไมประดบและไมกระถางได บหงาลำเจยก

จงเปนไมประดบอกชนดหนงท ไดรบความนยมอยาง

แพรหลาย

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สง 2-5 ม. เปลอกลำตน

หนา ฉำนำ สนำตาลอมเทา มกลนฉน แตกกงนอย กง

ออนสเทา

ใบ รปขอบขนานแกมรปไขกลบ กวาง 4-6 ซม.

ยาว 12-22 ซม. โคนใบมน ปลายใบแหลมและโคงงอ

เลกนอย ใบเรยบเปนมนทงสองดาน ใบดานบนสเขยว

ใบดานลางสออนกวา

ดอก เดยวหรอเปนค ออกตามซอกใบ ดอกส

เขยวออน เมอบานกลบดอกเปลยนเปนสขาวนวลหรอ

ขาวอมชมพ และมกลนหอม ดอกบานอยได 2-3 วน

กลบเลยงสขาวและมแถบมวงแดง รปไข ปลายแหลม

ยาว 5 มม. ปลายกลบกระดกขน กลบดอกเรยงเปน

2 ชน กลบชนนอกหนา รปหอก โคนกลบคอด ปลายกลบ

แหลม กวาง 1.5-2 ซม. ยาว 3-5 ซม. ขอบกลบชนใน

ประกบกนเปนแทงสามเหลยม ยาว 1-1.7 ซม. ออกดอก

เกอบตลอดป

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลดและการตอนกง

ปลกลงแปลงในทรมรำไร ตองการความชนสง

ผล กลม มผลยอย 6-14 ผล ผลรปกลมร ยาว

1-1.2 ซม. เปลอกผลเรยบเปนมน เมอแกสมวงเขม

ม 1 เมลด

เมลด กลมรสขาว ยาว 1 ซม.

ดอกเดยวหรอเปนค ออกตามซอกใบ ดอกสเขยวออน

เมอบานกลบดอกเปลยนเปนสขาวนวลหรอขาวอมชมพ และมกลนหอม

บหรงกานเรยบ Dasymaschalon dasymaschalum (Blume) I.M.Turner ชออน บหรง

บหรงกานเรยบ พรรณไม ไทยทกำเนดในปา

เบญจพรรณในภาคใต ลกษณะดอกสเหลองสวยงาม

แปลกตา ดวยม 3 กลบประกบกนและบดเกลยวลงมา

อยางออนชอย เปนไมดอกไมประดบทคนทวไปใหความ

นยมปลก เนองจากดแลงายและเปนไมทตองการ

แสงแดดจด เหมาะแกการปลกในเมองรอน

บหรงกานเรยบมชอเรยกสนๆ วา บหรง ม

ลกษณะเดนทกานดอก กานใบเรยบไมมขน มการ

กระจายพนธตงแตจงหวดชมพรลงไป เจรญเตบโตใน

ปาดบชนหรอปาเบญจพรรณ ในระดบความสงตงแต

300 ม. ออกดอกในฤดฝน จะตดผลและมผลแก

ตงแตเดอนกนยายนเปนตนไป ผลแกของบหรงมสแดงเขม

และมรสหวาน จงเปนอาหารของสตวเลยงลกดวยนม

ตวเลกๆ รวมทงนกตางๆ หากตองการจะเกบเมลด

บหรงไปปลกลงกระถาง จะตองรบเกบกอนทเมลดแก

จะรวงและกลายเปนอาหารของสตว เพอทจะไดเมลด

บหรงกานเรยบทพรอมเพาะพนธ ไมแกเกนจนไม

สามารถเพาะพนธได

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดเลก สง 2-3 ม. และอาจสง

ไดถง 8 ม. ทโคนตนมขนาดใหญไดถง 10 ซม. แตกกง

ยาวหอยล

ใบ ใบรปรหรอรปไขกลบ กวาง 4-8 ซม. ยาว

10-25 ซม. ผวใบดานบนสเขยวเขมเรยบเปนมน ดานลาง

มนวลเคลอบสขาว แผนใบหนา

ดอก ดอกเดยว ออกทใกลปลายยอด มกลบดอก

3 กลบประกบกนและบดเปนเกลยวคลายเหลกขดชารฟ

ดอกยาว 3-8 ซม. มสเหลองหรอเหลองอมสมหรอสสม

ผล เปนผลกลม มผลยอย 7-24 ผล ผลยอยรป

ทรงกระบอก มรอยคอดตามชวงเมลด แตละผลม 1-6

เมลด เมอผลแกมสแดงเขม

เมลด กลม สขาวหมน ขนาด 5-8 มม.

การขยายพนธ โดยการเพาะเมลด และตอนกง

บหรงกานเรยบยงเปนหนงในพรรณไมสกลบหรง

ทนกวจยกำลงเรงรบว เคราะหหาสาระสำคญทม

สรรพคณทางเภสชวทยา สวนในวงการของคนทรกและ

ชนชอบไมประดบ กไดมการคดเลอกบหรงกานเรยบ

ตนทกลายพนธแลวมดอกสสนสวยงามตางๆ ทงสเหลอง

สแดง สมวง รวมทงทมหลากสในดอกเดยวกน ไปปลก

เปนไมประดบจนไดรบความนยมอยางกวางขวางใน

ปจจบน ทงทปลกเปนไมกระถางประดบหรอปลกลง

แปลงประดบสวน

ผลเปนผลกลม มผลยอย 7-24 ผล

ดอกเดยว ออกทใกลปลายยอด มกลบดอก 3 กลบ

ประกบกนและบดเปนเกลยว

ปาหนนขแมว Goniothalamus tenuifolius King ชออน -

ผลตผลจากธรรมชาตสวนใหญลวนแลวแตเออ

คณประโยชนใหแกสงมชวต ดวยเปนแหลงอาหาร เปน

ทพกพงอยอาศย นอกจากนยงมอบความรมรนเปน

สถานทสำหรบพกผอนกายและใจ รวมทงใชบำบดรกษา

อาการเจบปวยตางๆ ของคนเราอกดวย

ปาหนนข แมว พรรณไม ในวงศ กระด ง ง า

(Annonaceae) กเปนพรรณไมอกชนดหนงทกำลง

ไดรบความสนใจในวงการเภสชศาสตรไทย จากการ

วจยขณะนคนควาพบวา ดอกปาหนนขแมวมสาร

ตานเชอโรคทกอใหเกดไขมาลาเรยได สวนใบนนพบวา

มประโยชนในการตานอนมลอสระ ตวการทกอใหเกด

โรคมะเรง ซงหากไดรบการวจยและพฒนาอยาง

ตอเนองกมความหวงวา ในไมชาวงการการแพทย

แผนปจจบนของไทย อาจจะมสมนไพรทมสรรพคณ

รกษาโรคเพมขนอกชนดหนงในทำเนยบยาสมนไพร

ของไทย

ปาหนนขแมวเปนพรรณไมของไทยทมการ

กระจายพนธในปาดบชนทางภาคใตตอนลาง ในจงหวด

สราษฎรธาน นครศรธรรมราช พ ทลง และตรง

ทระดบความสง 200-400 ม. และนอกจากดอกและ

ใบทมสรรพคณทางยาแลว ผลสกของปาหนนขแมว

กยงเปนอาหารของสตวปาได สวนในกลมคนทนยม

ไมแปลกกมการนำมาปลกเปนไมสะสม โดยพชชนดน

มการตงชอตามกลนของดอกทคลายกบขแมว แมจะ

ไม ใช ไมดอกทมดอกสวยงามเมอเทยบกบปาหนน

ชนดอนๆ แตดวยคณประโยชนของพรรณไมชนดน

กทำใหม โอกาสทจะใช เปนเชอพนธกรรมในการ

ปรบปรงพนธ เพอใชประโยชนทางดานเภสชศาสตร

ในอนาคต

เรยบ สนำตาลอมดำ เปลอกคอนขางหนา เหนยว

มกลนฉน แตกกงนอย มใบเฉพาะสวนปลายกง

ใบ รปขอบขนานแกมรปหอก กวาง 3-5 ซม.

ยาว 10-16 ซม. โคนใบสอบ ปลายใบเรยวแหลม ขอบ

ใบเปนคลนเลกนอย ใบหนาและเหนยว ใบสเขยวเขม

เปนมนทงสองดาน

ดอก เดยว ออกทซอกใบตามกง ดอกออนสเขยว

เมอบานเปลยนเปนสเขยวอมเหลอง รปไข กวางและ

ยาว 5-8 มม. กลางกลบดานนอกเปนสนนน กลบดอก

เรยงเปน 2 ชน กลบชนนอกหนารปไข โคนกลบคอด

ปลายกลบมน มสนกลางกลบตามยาวดานนอกนนเดน

ขอบกลบโคงออกดานนอก ขอบกลบดอกชนในประกบ

กนเปนแทงสามเหลยม ปลายแหลม

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด และมปลกอยใน

กลมผทชนชอบสะสมพรรณไม

ผล เปนกลม มผลยอย 25-40 ผล ผลรปกลมร

เปลอกเรยบ ยาว 1-1.2 ซม. เมอแกสสมม 1 เมลด

เมลด รปร ยาว 1 ซม. มเมอกแขงสขาวหมอย

ดอกเดยว ออกทซอกใบตามกง ดอกออนสเขยว

เมอบานเปลยนเปนสเขยวอมเหลอง

ผลเปนผลกลม มผลยอย 25-40 ผล

ปาหนนชาง Goniothalamus giganteus Hook.f. & Thomson ชออน กระเนอเราะ

หากกลาวถงพรรณไมทมดอกใหญทสดในโลกใน

สกลปาหนน รวมทงมขนาดใหญทสดในวงศกระดงงา

บรรดานกสำรวจและผชนชอบพรรณไมคงจะตองเอยเปน

เสยงเดยวกนถงชอของ ปาหนนชาง

ปาหนนชางเปนพรรณไมทมการกระจายพนธใน

ปาดบชนทางภาคใต ทระดบความสง 50-400 ม.

บรเวณจงหวดสงขลา พทลง ตรง สตล ปตตาน ยะลา

และนราธวาส สวนในตางประเทศพบทมาเลเซย

อนโดนเซย พมา และอนเดย ปาหนนชางเปนพรรณไม

ทมดอกใหญโดดเดน โดยเฉพาะชวงเดอนสงหาคม

ปาหนนชางจะออกดอกสเหลองอรามงามสะพรงเตมตน

สงกลนหอมเยายวน เปนทชนชอบแกผทพบเหน

สวนผลของปาหนนชาง จะเรมตดผลหลงจากท

ดอกบานไปแลว โดยจะเจรญเตบโตอยางชาๆ และแก

ในเดอนพฤษภาคมถงกรกฎาคมของปถดไป นบเปน

พรรณไมทมชวงระยะเวลาตดผลยาวนานถง 10 เดอน

นอกจากนปาหนนชางยงเปนพรรณไมทมจำนวน

เมลดมาก แตกลบมการขยายพนธตามธรรมชาตนอย

เนองจากเมอเมลดใกลแกจะมหนอนผเสอเจาะเขาไป

กดกนตนออนทอยภายในเมลด ทำใหไมสามารถขยาย

พนธตามธรรมชาตได แตขณะน ไดมการใชวธขยาย

พนธโดยการปกชำกงในระบบพนหมอก ซงเปนวธท

สะดวก รวดเรว และไดผลด จงชวยใหจำนวนตนกลา

ของปาหนนชางมมากขน และสามารถนำไปปลกจน

แพรหลายไปทวประเทศ

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สง 6-12 ม. แตกกงนอย

เรอนยอดรปกรวยควำ เปลอกลำตนหนาเรยบ สขาวปน

นำตาล ฉำนำ

ใบ เดยว รปหอกแกมรปไขกลบ กวาง 4-6 ซม.

ยาว 15-25 ซม. โคนใบรปลม ปลายใบเปนตงแหลม

ยาว ผวใบเปนมนเรยบทงสองดาน

ดอก เดยวหรอเปนชอ 2-3 ชอ ออกตามกงแก

เหนอรอยแผลของกานใบ ดอกสเขยว เมอบานเปลยนเปน

สเหลอง มกลนหอมออนๆ กลบดอก 6 กลบ เรยงเปน

2 ชน ชนนอกรปไข ขอบกลบเปนคลน กลบชนในรปไข

ปลายแหลม และประกบกนเปนรปสามเหลยม

ผล กลม มผลยอย 8-20 ผล เปลอกผลยน

ขรขระเปนตมขนาดเลก ผลออนสเขยว เมอแกเปลยน

เปนสเหลองอมเขยว ม 1-2 เมลดตอผล

เมลด รปกลมร ยาว 1-1.5 ซม.

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลดและปกชำกง

เคยมความเขาใจทไมกระจางชดถงความแตกตาง

ระหวางปาหนนชางและปาหนนพรมาเปนเวลานาน

เนองจากพรรณไมทงสองมลกษณะคลายคลงกน

อยางไรกตามถาไดมการศกษากนอยางละเอยด จะพบ

ขอแตกตางมากมาย เชน ปาหนนชางมกลบดอกกวาง

และยาวไดถง 18 ซม. ขณะทปาหนนพรมกลบดอกยาว

เพยง 8-10 ซม. สวนผลของปาหนนชางจะมรปกลมร

เปลอกยนขรขระเปนตมขนาดเลก ขณะทปาหนนพร

มผลรปทรงกระบอก เปลอกเรยบเปนมน

ดวยความทปาหนนชางมดอกทสวยงามและม

กลนหอม จงไดรบความนยมปลกเปนไมดอกไมประดบ

กนมาก ปจจบนมการคดพนธตนทมลกษณะเตย

ดอกดก มดอกขนาดใหญ และออกดอกไดเกอบตลอดป

มาขยายพนธ จนไดรบความนยมปลกกนอยางแพรหลาย

ถอเปนการอนรกษพรรณไมหายากทไดผลดอกวธหนง

กลบชนนอกรปไข ขอบกลบเปนคลน

กลบชนในรปไข ปลายแหลมประกบกน เปนรปสามเหลยม

ฝาดดอกแดง Lumnitzera littorea ( Jack) Voigt ชออน -

พรรณไมปาชายเลนมคณคามากมายมหาศาล

เชน เปนแหลงอนบาลสตวนำวยออน เปนทอยของสตว

เศรษฐกจ เปนแนวปองกนลมและคลนทะเล ชวยลด

การกดเซาะพงทลายของพนทชายฝงอนเนองมาจาก

คลนทะเลไดด เปนถนทำมาหากนของชาวประมง

พนบาน อกท งยงผกพนอยกบชาวบานในทองถน

อยางแนนแฟน และหลอมรวมเปนวฒนธรรมในการ

ดำรงชวตมาแตโบราณ

ในสมยกอน คนไทยสวนใหญทวทกภาคมชวต

ผกพนอยกบวด ดวยเปนศนยรวมแหงจตใจ และ

กจกรรมหนงทคนทองถนมกจะรวมแรงรวมใจกนปฏบต

เพอแสดงศรทธาทมตอศาสนา คอการยอมฝาด หมายถง

การยอมจวรถวายพระโดยใชสจากเปลอกของตน

ฝาดดอกแดง (ในภาคกลางจะยอมดวยแกนขนน) ทนำ

มาทบแลวแชนำ เมอนำไปยอมจวรพระกจะใหสเหลอง

แก

ฝาดดอกแดงเปนพรรณไมในวงศ Combretaceae

มการกระจายพนธบรเวณดานในของปาชายเลนในภาค

ใตและภาคตะวนออก เจรญเตบโตในดนรวนและม

ความเคมนอย และมกพบขนเปนกลมบรเวณปากแมนำ

ทเปนดนเลนแขงหรอดนทราย ฝาดดอกแดงเปนไมตน

ขนาดเลก สง 6-10 ม. เจรญเตบโตไดดในพนทลมนำ

มความชมชนและมแสงแดดสองถงเพอใหรากพเศษ

ทงอกออกตามลำตนหายใจได

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สง 6-10 ม. ราก ระบบ

รากแกว หยงลกลงดน มรากพเศษ เปนรากหายใจ

เปลอกลำตนมรอยแตกเปนรองลก สนำตาล เปลอกใน

สแดงเขมหรอสสม เนอไมแขง เหนยว ทนทานมาก

ชาวบานในทองถนยงนำฝาดดอกแดงมาใช

ประโยชนในดานตางๆ อกมาก อาท การปลกสราง

ทอยอาศย และใชเปนสมนไพรในการรกษาโรค โดย

เนอไมของฝาดดอกแดงทคงทน แขงแรง จะถกนำมาใช

สรางบานเรอน และทำฟน ทำถาน หากเกดอาการ

เจบปวยทเกยวกบทางเดนอาหาร คนในสมยกอนกจะนำ

เปลอกฝาดดอกแดงฝนกบนำเพอดมรกษาอาการ

ปวดทองและทองเสย พรรณไมชนดนจงผกพนแนนแฟน

อยกบวถของคนไทยมาชานานอยางยากทจะแยกจากกนได

ใบ เดยว เรยงเวยนรอบกง หนาแนนทปลายกง

แผนใบหนา รปรแกมรปไขกลบ หรอรปไขกลบแกมรป

ขอบขนาน กวาง 1-3 ซม. ยาว 3-9 ซม. ฐานใบรปลม

ขอบใบหยกมน ปลายใบกลม เวาตน กานใบสน

ใบสเขยวเขม เสนแขนงใบไมชดเจน

ดอก ออกเปนชอตามปลายกง ชอแตละชอยาว

2-5 ซม. มดอก 5-15 ดอก กลบเลยง 5 กลบ รปไข

กวาง สเขยว ขอบกลบมขน กลบดอก 5 กลบ รปรแกม

รปขอบขนาน สแดง แตละกลบไมตดกน ออกดอก-ผล

ในเดอนพฤศจกายนถงเมษายน

ผล รปกระสวย ปองตรงกลาง มสนตามยาว

เลกนอย ผลแกสนำตาลแดง ยาว 1.3 ซม. มผลละ 1

เมลด

เมลด สขาวนวล กลมรและแบน ยาว 1 ซม.

ดอกออกเปนชอตามปลายกง ชอแตละชอยาว 2-5 ซม.

มดอก 5-15 ดอก

พรหมขาว Mitrephora alba Ridl. ชออน -

พรหมขาว เปนพรรณไมทคนพบคร งแรกท

เกาะสมย จงหวดสราษฎรธาน มรายงานการคนพบใน

ป 2458 และถงแมวนเวลาจะผนผานไปนบรอยป แต

เมอยอนกลบไปทถนกำเนดเดม กยงพบตนพรหมขาว

แตกกงออนชอย ออกดอกสวยงามและสงกลนหอมเปน

เอกลกษณของพนทเชนเดม

ในสมยกอน พรหมขาวเคยมการกระจายพนธอย

เกอบทวทกภาคของประเทศ แตไดสญพนธไปหลาย

แหง และคงเหลอในปจจบนอยนอยมาก ทกวนน

พรหมขาวมการกระจายพนธอยเฉพาะในปาดบชน ใน

จงหวดชมพร สราษฎรธาน และพงงา ทระดบความสง

50-200 ม. เทานน ดอกของพรหมขาวมสขาว ดงชอ

ระบชนดทวา alba ซงแปลวา ขาว ปลายกลบชนใน

สชมพอมมวง ประกบกนเปนกระเชางดงามสะดดตา

เฉกเชนพรรณไมในสกลมหาพรหมอนๆ อกทงยงมกลน

หอมหวาน คนในทองถนจงนยมปลกพรหมขาวเปน

ไมดอกไมประดบ

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลกสง 6-8 ม. ทรงพมโปรง

เรอนยอดกลมรปโดม เปลอกลำตนหนาเรยบ สดำ เนอไม

เหนยว

ใบ เดยว รปร กวาง 4.5-6 ซม. ยาว 10-14 ซม.

โคนใบมน ดานบนสเขยวเขมเปนมน ใบดานลางสออน

กวา

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด เสยบยอด และ

ทาบกง

ดอกเดยวหรอ เปนกระจก 1-3 ดอก

สขาวปนมวงแดง

ดอก เดยวหรอเปนกระจก 1-3 ดอก ออกตามกง

แกตรงขามใบ ดอกสขาวปนมวงแดง มกลนหอมหวาน

มกลบดอก 6 กลบ เรยงเปน 2 ชน ชนนอกสขาว

รปรางคอนขางกลม กลบชนนอกรปชอน โคนกลบเรยว

เลก ปลายกลบแผกวางสมวงแดงประกบกนเปนรป

กระเชา

ผล เปนกลม มผลยอย 4-7 ผล แตละผลรปทรง

กระบอกยาว 4-6 ซม. เปลอกผลขรขระหรอเรยบคอด

ตามรอยเมลดเลกนอย เมอแกสเขยวอมเหลอง ม 6-8

เมลด

เมลด สขาวนวล กลมแบน ขนาด 5-7 มม.

เปลอกผลขรขระ หรอเรยบ

ดวยความทเปนพรรณไมทไดรบความนยม จงม

ผคดขยายพนธพรหมขาวใหมจำนวนตนเพมมากขน

เพอปลกเปนไมประดบและไมกระถาง วธการขยายพนธ

ของพรหมขาวทำไดหลายวธ นบตงแตเพาะเมลด เสยบ

ยอด และทาบกง ซงมขอดเดนแตกตางกน สวนวธทจะ

ทำใหไดทรงพมกลมแนนสวยงามคอการเพาะเมลด แต

วธนจะทำใหออกดอกชา ใชเวลานาน 4-5 ป ขณะท

การทาบกงและการเสยบยอด จะออกดอกไดภายใน

1 ป แตทรงพมจะสงชะลดไมสวยงามเทากบการเพาะ

เมลด การเสยบยอดและทาบกง นยมใชตนมะปวน

ซงเปนพรรณไมพนเมองในสกลเดยวกนทหาไดงาย

แขงแรงทนทานมาเปนตนตอ ซงชวยยนระยะเวลาในการ

ปลกเลยงใหสนลง และจะออกดอกไดภายใน 1 ป

พงกาหวสมดอกแดง Bruguiera gymnorrhiza ชออน ประสกดอกแดง

พงกาหวสมดอกแดง เปนพรรณไมชนดหนงในปา

ชายเลนของไทย ทมความสำคญและมคณอเนกอนนต

ตอการดำรงชวตของชาวบานในทองถนเปนอยางมาก

เนองจากชาวบานใชประโยชนจากพงกาหวสมไดอยาง

หลากหลาย ไมวาจะในแงของการประกอบอาชพ

อตสาหกรรม และการใชรกษาโรค

พงกาหวสมดอกแดง จดเปนพรรณไม ในวงศ

Rhizophoraceae ทมการกระจายพนธในปาชายเลน

ขนตามดนเลนแขง หรอดนคอนขางแขงและเหนยว

และบรเวณทนำทะเลทวมถง บางครงบางคราวชาวบาน

ใชพงกาหวสมในงานกอสราง เนองจากลำตนมเนอไม

คอนขางแขง สามารถนำไปใชเปนเสาเรอน แพ คนเบด

เครองมอประมง หรอใชทำถานและฟน รวมทงสราง

ทอยอาศย เสาไมททำจากตนพงกาหวสมดอกแดงจะ

ทนทานตอการทำลายของปลวกและเพรยงนำจด ทำให

มอายการใชงานยาวนานกวา 10 ป

หลงมหนตภยคลนยกษสนาม คนไทยทวไปกได

ประจกษแลววา แนวปาชายเลนทมอย ไมวาจะใน

จงหวดระนอง พงงา ตรง หรอวาสตล กลายเปนดาน

รบแรงปะทะแลวลดความรนแรงของคลนยกษลงได

ทงบานเรอนและพชทปลกอยถดแนวปาชายเลนเขามา

ตางกประสบกบความเสยหายไมมากนก เทากบวา

ปาชายเลนเปนปราการธรรมชาตชวยลดภยพบตครงน

ลงได คณประโยชนอเนกอนนตของปาชายเลนน ผคน

ในทองถนจะทราบซงกนด และกแนนอนวา หนงใน

พรรณไมปาชายเลนนนกคอ พงกาหวสมดอกแดง

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สง 5-12 ม. ลำตนตงตรง

เนอไมแขง เรอนยอดเปนพมกลม เปนชนเหมอนฉตร

ทบ โคนตนเปนเหลยม ตนใหญมลกษณะเปนพพอนสง

มชองอากาศขนาดใหญอยทวไป เปลอกลำตนหยาบ

เปนเกลดหนา แตกเปนรองสมำเสมอตามยาวไมเปน

ระเบยบ สนำตาลดำถงดำ มรากพเศษออกตามลำตน

เปนรากหายใจ

ใบ เดยว เรยงตรงขามสลบตงฉาก รปร หรอ

รปไขแกมร ยาว 8-20 ซม. ปลายใบแหลมสน ไมมตง

ผวใบเรยบหนาคลายแผนหนง ใบดานบนสเขยวเขม

เปนมน ทองใบเขยวอมเหลอง มเสนกลางใบเปนสน

นนเดน

ลำตนพงกาหวสมดอกแดงยงใชเปนวตถดบใน

อตสาหกรรมเยอกระดาษ สวนเปลอกของลำตนจะให

นำฝาดสำหรบทำสยอมผา ยอมอวนชนดหนา และยอม

หนงไดอยางด คนโบราณมกใชพชชนดนเปนยาฝาด

สมานแกทองเสยและไขมาลาเรย ใชกนกบหมากในบาง

ครง และใชหยอดตา ฝกกยงนำไปเชอมรบประทานเปน

ของหวาน รสชาตคลายสาเกเชอมได

นอกจากนยงมรายงานจากหองปฏบตการทาง

เภสชศาสตรถงการคนพบสารทเปนประโยชนทางยา

จากเปลอก ราก ลำตน และใบของพงกาหวสมดอกแดง

และไมอกหลายพนธ ในปาชายเลนทมคณสมบตใน

การรกษาโรคพารกนสน ลคเมย และยบยงเซลลมะเรง

รวมไปถงสารทสามารถฆาเชอเอชไอวไดอกดวย

ดอก เดยว ออกทซอกใบ สแดงหรอแดงอมชมพ

ดอกตมรปกระสวย ยาว 2.5-3.5 ซม. กลบเลยงสแดง

ปนเขยว ปลายแยกเปนแฉกแหลม ม 10-16 แฉก

กลบดอก 10-16 กลบ รปขอบขนาน ปลายกลบเวา

หยกลกลงเกอบถงกลางกลบ สขาวหรอสเหลองอมเขยว

เมอดอกบานจะมลกษณะคลายสม

ผล รปลกขาง ขนาด 2-3 ซม. ผวเรยบ จะงอก

ตงแตผลตดอยบนตนเรยกวา “ฝก” หรอลำตนใต

ใบเลยง รปกระสวย เปนเหลยมหรอมสนเลกนอย

สเขยวเขมแกมมวง เมอแกจดมสมวงดำ

เมลด มผลละ 1 เมลด ลกยาวร ปลายแหลม

พดชมพ Kopsia rosea D.J. Middleton ชออน เขมอนากรรณ

พดชมพ เปนพรรณไมพนเมองทมการนำมา

คดเลอก ปรบปรงพนธจนไดสายพนธทมดอกดก ดอก

ขนาดใหญ สชมพเขม และทสำคญคอมตนเปนพมเตย

จนปลกเปนไมประดบในกระถางได ขณะทตนในถน

กำเนดเดมจะมกลบดอกสขาวหรอสชมพออน และกลบ

ดอกคอนขางเลก ซงเปนธรรมดาวาตนปรบปรงพนธ

ยอมมอะไรดกวาตนในถนกำเนดเดมในปา ดวยเหตนจง

มการขยายพนธตนทปรบปรงพนธแลวและปลกประดบ

กนอยางแพรหลาย สามารถพบเหนไดทวไป สวนตนท

อย ในธรรมชาตไมไดรบความสนใจเทาใดนก จงลด

จำนวนลงจนกลายเปนพรรณไมหายากและใกลสญพนธ

การขยายพนธพดชมพโดยการปกชำกง หรอการ

ตอนกงจากตนทมดอกใหญสเขมสวยงาม แลวนำไป

ปลกกจะไดตนทคงพนธกรรมเหมอนเดม คอมดอก

ใหญสเขมสวยงาม แตหากขยายพนธโดยการเพาะ

เมลด แลวนำตนกลาทงอกขนมาไปปลก อาจจะม

พนธกรรมคงเดมหรอเปลยนไปกได ขนาดของดอกและ

สสนของดอกกอาจจะใหญขนหรอลดลง รวมถงอาจม

สเขมขนหรอสซดลงกได นบวามความหลากหลาย

มากขน ซงผปลกเลยงทนยมความแปลกใหมจะชนชอบ

เปนอยางมาก

ลกษณะพรรณไม ตน ไมพมหรอไมตนขนาดเลก สง 5 ม. สวน

ตางๆ มยางขาว แตกกงจำนวนมาก ทรงพมกลมแนน

ใบ ใบเดยว แตกออกเปนคตรงกนขาม ออกตาม

ขอกง ลกษณะเปนรปมนร ปลายใบแหลม ผวใบเรยบ

สเขยว ขนาดใบกวาง 3-5 ซม. ยาว 8-12 ซม.

ดอก ดอกเดยว ออกตามปลายยอดหรอปลายกง

ดอกสขาว โคนกลบแดงอมชมพเขม กลบเรยงชนเดยว

ผล รปเคยวขอบขนาน ยาวประมาณ 1.7 ซม.

ตรงกลางมเดอยคลายตะขอ ยาวประมาณ 0.3 ซม.

เมลด สขาวอมเทา เรยวแหลม ยาว 3-5 มม.

การขยายพนธ โดยการเพาะเมลด ปกชำ และตอนกง การปลกเลยงพดชมพใหเจรญเตบโตเปนพมกลม

แตกใบใหมสเขยวเขมเปนมนวาว จะตองปลกในสภาพ

ทตนพดชมพชอบคอ ปลกในดนรวน ระบายนำด ไดรบ

ความชนและปยอยางเพยงพอ พดชมพจะแตกกงออน

หรอกงกระโดง แลวออกดอกขนาดใหญสมบรณเตมท

สวนจะมสเขมสวยงามไดหรอไมกขนอยกบแสงแดดท

ไดรบอยางเหมาะสม จงตองปลกอยในตำแหนงกลางแจง

หรอมรมเงาเพยงเลกนอย

ถนกำเนดและการกระจายพนธของพดชมพ จะ

ขนอยในอทยานแหงชาตนพรตนธารา (ธารโบกขรณ)

จงหวดกระบ สวนในตางประเทศจะมขนอยหางๆ ทาง

ตอนใตของพมา

ดอกเดยว ออกตามปลายยอดหรอปลายกง

กลบเรยงชนเดยว

พดภเกต Gardenia thailandica Tirveng. ชออน พดปา

ธรรมชาตนนนามหศจรรยทสามารถเสกสรรค

พลนบงเกดความงดงามขนไดทกถนทบนโลก ไมวา

ดนแดนนนจะอดมสมบรณ หรอจะแหงแลงเพยงใด

แมจะเปนปาดบแลงมความชมชนตำ หรอบนเนนเขา

ชายทะเลทแสนกนดาร ธรรมชาตกยงใหกำเนด

พดภเกต พรรณไมทมคณสมบตทนทานตอความ

แหงแลง ยนตนไดแมจะมนำและอาหารเพยงนอยนด

ซำยงทนทานตอลมทะเลในชวงฤดมรสมเชนเดยวกบ

ไมปาอนๆ คนทวไปจงเรยกพดชนดนวา “พดปา”

พ ดภ เ ก ต เป นพรรณไม ถ น เด ย วของไทยท

ดร.ชวลต นยมธรรม สำรวจพบเปนครงแรกทอำเภอ

กระท ในจงหวดภเกต เมอป 2525 ในบรเวณปา

ละเมาะเนนเขาชายทะเลทระดบความสง 30 ม. และ

มรายงานการตงชอในป 2526 ปจจบนพดภเกตมการ

กระจายพนธในปาดบแลง ทระดบความสงตงแตระดบ

นำทะเลถงระดบ 150 ม. พบมากในจงหวดภเกต

และพบบางประปรายในเกาะตะรเตา และบางเกาะของ

จงหวดพงงา

สนำตาล แตกกงนอย ทรงพมกลมโปรง

ใบ มใบเฉพาะปลายกง ใบเดยว รปไขกลบ กวาง

5-8 ซม. ยาว 15-30 ซม. โคนใบสอบ ปลายใบเรยว

แหลม ขอบใบเรยบ เนอใบบาง ผวใบดานบนสเขยวเขม

ดานลางสออนกวา และสากคาย

ดอก เดยว ออกทซอกใบใกลปลายยอด โคนกลบ

เชอมตดกนเปนหลอดยาว 5-7 ซม. ปลายแยกเปน

5 กลบ เมอเรมแยมสขาวนวล สงกลนหอม ตอมา

เปลยนเปนสเหลองและเหลองเขม ดอกบานวนเดยว

แลวโรย

ผล กลมร เสนผาศนยกลาง 2-2.5 ซม. ยาว 3-4

ซม. มครบตามแนวยาวของผลเปน 5 สน

เมลด กลมร สนำตาลออน ขนาด 3-5 มม.

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด ตอนกง และปกชำ

เมอเขาสฤดรอนอนยาวนาน พดภเกตจะแสดง

คณสมบตอนโดดเดนดวยการไมยอมแพตอสภาพ

อากาศททงรอนและแหงแลงทารณ ดวยการปลดใบทง

หมดทงตน คงเหลอไวกแตกงกานสาขาและออกดอก

ผลบานเตมตนแทนท ดอกพดภเกตนมกลนหอมและม

ชอดอกสเหลองเขมสวยงามมาก ใครทตองการสมผส

กบความงามของพรรณไมชนดน ควรเดนทางไปเยอน

จดชมววหาดกะตะในจงหวดภเกตชวงเดอนเมษายน

ซงเปนชวงทพดภเกตออกดอกสเหลองสดใสพราวไสว

ไปทงตนนบพนนบหมนดอก อกทงยงสงกลนหอมจรง

อบอวลไปทวบรเวณ เปนทประทบใจของผพบเหน

ดวยความทเปนพรรณไมถนเดยว หายากในถน

กำเนดตามธรรมชาต แตมดอกดก สวยงามมาก จงม

ความพยายามทจะนำมาขยายพนธ และไดพบวา

สามารถใชวธเพาะเมลด ตอนกง และปกชำไดผลด

จงไดรบความนยมปลกกนอยางแพรหลาย และพน

สภาพจากการเปนพรรณไมหายากแลว

ดอกเดยวออกทซอกใบใกลปลายยอด ปลายแยกเปน 5 กลบ

เมอเรมแยมสขาวนวล สงกลนหอม

โพทะเล Thespesia populnea Soland. Ex Correa ชออน บาก ปอกะหมดไทร ปอมดไซ

พ ช ห ล า ย ช น ด ม ค ณ ส ม บ ต เ ป น พ ร รณ ไ ม

อเนกประสงค คอสามารถนำมาใชประโยชนไดอยาง

หลากหลายนบตงแตรากจนจรดปลายยอด หนงในนน

คอ โพทะเล ตนไมประจำจงหวดสมทรปราการ มชอ

เรยกแตกตางกนตามแตละทองถน เชน “ปอมดไซ” ใน

จงหวดเพชรบร “ปอกะหมดไทร” ในจงหวดราชบร

โพทะเลเปนพรรณไมในวงศ Malvaceae เปนพช

เมองรอน กระจายพนธตามปาชายเลน หรอตามชายฝง

ทะเลในททนำทะเลทวมถง พบมากทางภาคใตและ

ภาคตะวนออกเฉยงใต จดเปนไมตนทมพมขนาดเลก

สงไมเกน 15 ม. ถอเปนไมสารพดประโยชน โดยเฉพาะ

ทางดานงานอตสาหกรรม หตถกรรม และเภสชกรรม

รวมทงชวยรกษาระบบของปาชายเลน

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สง 5-15 ม. เปลอกสนำตาลออน

อมชมพ ขรขระเปนตมเลกๆ ตลอดลำตน

ใบ เปนใบเดยวเรยงสลบ แผนใบรปหวใจ กวาง

12 ซม. เนอใบบาง ขอบใบเรยบ ผวใบคอนขางเปนมน

ดอก ขนาดใหญ สเหลอง ขนาดเสนผาศนยกลาง

6-10 ซม. ออกตามงามใบ ออกดอกระหวางเดอน

พฤษภาคมถงมถนายน เปนผลระหวางเดอนกรกฎาคม

ถงสงหาคม

ผล ผลโตขนาดใหญ 4 ซม. ผวแขง

เมลด เลกยาวคลายเสนไหม

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด ชอบแสงแดดจด

เปนพรรณไมทเจรญเตบโตไดดในสภาพดนแทบทกชนด

แตตองมความชมชนอยสมำเสมอ และจะเจรญเตบโต

ไดดหากเปนสภาพนำกรอย

เนอไมของโพทะเลท เหนยวแขงและทนทาน

ไสกบตกแตงงาย ขดชกเงาไดด ใชทำพนกระดาน เครอง

กลง ดามเครองมอ ไมพายแจว และทำไมควบลเลยด

นอกจากนยงมสรรพคณทางยา เชน เปลอก ตมกบนำ

แลวนำมาชะลางแผลเรอรง ผลและใบ ใชตำพอก

แกโรคผวหนง เชน หด หรอจะนำใบมาตากแหงแลวบด

เปนผงยาไวสำหรบใสแผลเรอรง และใชเปนยาระบาย

ออนๆ เมอนำผงไปละลายนำสกกน ดอก มลกษณะ

ดอกสเหลองสวยงาม คนโบราณใชตมกบนำนมหยอดห

รกษาอาการเจบ ระคายเคองในหได ราก ใชกนเปนยา

บำรง รกษาอาการไข เปนยาระบาย และขบปสสาวะ

นอกจากนเมอกทไดจากการนำเอาเปลอกไมโพทะเลสด

มาแชนำ ยงสามารถใชรกษาโรคทเกยวกบทางเดน

อาหารไดอกดวย

โพทะเลทมลำตนเปลาตรง ยงใชทำไมคว หรอไม

แทงลกบลเลยดไดเปนอยางด จงนบเปนไมสารพด

ประโยชนอกชนดทควรสงเสรมใหมการปลกเพอนำไป

ใชประโยชนอยางยงยนในอนาคต

ดอกขนาดใหญ สเหลอง ขนาดเสนผาศนยกลาง 6-10 ซม.

ออกตามงามใบ

เปนใบเดยวเรยงสลบ แผนใบรปหวใจ กวาง 12 ซม.

โมกเขา Wrightia lanceolata Kerr ชออน -

ภาคใตของไทยถอเปนแหลงนเวศวทยาขนาดใหญ

ทมทงขนเขาและทองทะเล อนเปนแหลงกำเนดของ

สงมชวตนอยใหญทเปนพชพรรณนานาชนด และถง

แมวาภเขาสวนใหญทางภาคใตลวนแลวแตเปนเขา

หนปนตดชายทะเลอนแหงแลง หากทวาธรรมชาตกยง

สรางสรรคพชพรรณทสวยงาม ซงมความทนทรหดตอ

สภาพลมฟาอากาศทหนกหนวงอยาง โมกเขา พรรณไม

ถนเดยวของไทยทมแหลงกำเนดอยบนภเขาหนปนท

ความสงระดบ 50 ม. ในอทยานแหงชาตเขาสาม-

รอยยอด จงหวดประจวบครขนธ

โมกเขาไดรบการสำรวจพบครงแรกในประเทศ

ไทยเมอวนท 11 กรกฎาคม 2469 โดยหมอคาร

นกพฤกษศาสตรชาวไอรช ทอทยานแหงชาตเขาสาม-

รอยยอด จงหวดประจวบครขนธ และมรายงานการตง

ชอในป 2480 โมกเขาเปนพรรณไมทมรปรางคลายคลง

กบโมกอกชนดหนงทเรยกวา โมกสยาม แตมกลบดอก

กวางกวาและสเขมกวา รวมทงมลำตนใหญกวา สวน

ลกษณะของใบและฝกจะคลายคลงกน

ดวยความทมถนกำเนดบนเขาหนปนชายทะเล

โมกเขาจงมความทนทานตอไอเกลอรมทะเลและความ

แหงแลงไดด โดยเฉพาะในชวงเดอนพฤศจกายนถง

กมภาพนธ ซงเปนชวงทลมมรสมพดพาไอเกลอใน

ทะเลอาวไทยเขาหาฝง เมอไอเกลอเขามาจบยอดไม

ลกษณะพรรณไม ตน ไมพมขนาดเลก สง 2-3 ม. ทกสวนของ

ลำตนมยางสขาว เปลอกลำตนมชองหายใจเปนขดนน

สขาวกระจายทวไป ทรงพมกลมโปรง

ใบ ใบเดยวเรยงตรงขาม รปไขแกมรปขอบขนาน

กวาง 3-4 ซม. ยาว 6-10 ซม. โคนใบรปมนหรอเวา

เลกนอย ดานบนใบเรยบ ดานลางมขนเลกนอยและม

เสนแขนงใบเปนสนนนเดน

ดอก ชอออกทปลายยอด 2-4 ดอก กลบดอก

รปขอบขนาน เมอบานมเสนผาศนยกลาง 3.5-4 ซม. ม

กลนหอมอมเปรยว ออกดอกเดอนมนาคมถงกรกฎาคม

ผล เปนฝกค รปทรงกระบอก ขนาด 8 มม. ยาว

15 ซม. ปลายเชอมตดกน

เมลด กลมแบน ขนาด 4-5 มม. ตอนปลายมขน

ยาวฟ ปลวลอยตามลมได

การขยายพนธ โดยการเพาะเมลด ปกชำกง ตอนกงและเสยบ

ยอด โดยการเสยบยอดสามารถใชพชในสกลเดยวกน

คอโมกบานและโมกมนเปนตนตอ หรอใชพชตางสกล

คอพดฝรงเปนตนตอกได

ผลเปนฝกค รปทรงกระบอก

กลบดอก มกลนหอมอมเปรยว

ดอกตม

ใบเดยวเรยงตรงขาม รปไขแกมรปขอบขนาน

พรรณไมทไมใชพชพนเมอง หรอไมมความทนทานมาก

พอกมกจะตายหรอเสยหายเปนอยางมาก โมกเขาจงถอ

เปนพรรณไมทเหมาะตอการปลกรมทะเล หรอปลก

ประดบตามบานพกชายทะเล เพราะทนทานตอไอเกลอ

และลมทพดรนแรงไดด

โมกเขาเปนพรรณไมทมดอกสวยงาม ดอกออก

เปนชอเลกๆ หรอเปนดอกเดยวๆ ทปลายยอด นบเปน

โมกพนเมองอกชนดหนงทไดรบการพฒนาเปลยนฐานะ

ใหเปนไมปลกประดบทไดรบความนยมเพมมากขนใน

ภาคใต

รกนา Gardenia carinata Wall. ชออน พดปา

อตสาหกรรมทองเทยวทางภาคใตเปนแหลง

รายไดทสำคญของคนในทองถนและชมชนทอาศย

ทรพยากรธรรมชาตทมอยไมวาจะเปนปาเขาลำเนาไพร

หรอทองทะเลใหเกดประโยชนสงสดโดยเฉพาะธรกจ

รสอรตและแหลงพกผอนชายทะเลทลวนแลวแตอาศย

สภาพแวดลอมทางธรรมชาตเปนตวดงดดนกทองเทยว

ใหเดนทางมาสมผสมนตเสนหแหงผนแผนดนไทย

ธรกจรสอรตทเตบโตขนอยางตอเนองนเอง ทม

การนำพรรณไมในธรรมชาตมาปลกเปนไมประดบกน

มากขน หนงในพรรณไมทเจาของธรกจนนยมกคอ

รกนา ไมปาทมถนกำเนดอยในปาดบชน ทระดบความ

สง 50-800 ม. พบไดตงแตจงหวดเพชรบรลงไป

จนถงภาคใตตอนลาง รวมทงในประเทศเพอนบานเรา

อยางมาเลเซย

รกนาเปนพรรณไมทมดอกขนาดใหญและมทรง

พมสวยงาม เหมาะแกการนำไปปลกเปนไมประดบโชว

ทรงพม และใหรมเงา เมอเรมแยมมสขาวแลวเปลยน

เปนสเหลองหรอเหลองอมสม และสงกลนหอมแรง

เมอใกลโรย เนอไมของรกนาสามารถนำไปใชในงาน

กอสรางทไมใหญโตมากนก ทำฟนและเผาถานได

รกนานมอกชอวา พดปา ซงเปนชอเดยวกบ

พดภเกต แตเมอนำรกนามาเปรยบเทยบกบพดภเกตแลว

รกนาจะมดอกขนาดใหญกวา และดอกของรกนากม

สเหลองสมเดนชดกวาพดภเกต แตพดภเกตจะออกดอก

ดกกวามาก ไมทงสองชนดเปนไมทเหมาะแกการปลก

เปนไมประดบรมทะเล เพราะมความทนทานตอความ

แหงแลงเหมอนกน แตรกนานจะไมทนทานตอความ

แหงแลงและไอเกลอจากทะเลไดดเทาพดภเกต

ลกษณะพรรณไม ตน เปนไมตนขนาดเลก สง 5-8 ม. แตกกง

จำนวนมาก ทรงพมกลมโปรง มใบอยเฉพาะชวงปลาย

ยอด

ใบ รปไขกลบ ยาว 15-30 ซม. ผวใบมขนมาก

ลกษณะสากคาย เสนแขนงใบเหนเดนชด

ดอก เปนดอกเดยว โคนกลบดอกเปนหลอดยาว

5-7 ซม. ดอกออกทปลายยอด มกลบดอก 6-8 กลบ

เมอบานมเสนผาศนยกลาง 6-8 ซม. เมอเรมแยมม

สขาวนวลแลวเปลยนเปนสเหลองสม สงกลนหอมแรง

เมอใกลโรย

การขยายพนธ โดยการเพาะเมลด ปกชำกง และตอนกง

เมอใกลโรย สงกลนหอมแรง

ดอกบาน สเหลองสม

เรมแยมจะมสขาวนวล

ผล กลมร ยาว 3-4 ซม. ผลออนสเขยว ผลแกสดำ

มสนนนตามยาว 5 เสน ปลายผลมกลบเลยงตดอย

มเมลดจำนวนมาก

เมลด สขาวหมน กลมแบน ขนาด 4-6 มม.

เลงเกง Magnolia betongensis (Craib) H. Keng ชออน -

เลงเกงเปนพรรณไมทมความใกลชดกบมณฑาปา

และมณฑาดอย ดวยมลกษณะของดอกคลายคลงกน

วธสงเกตความแตกตางใหดทกลบดอกชนนอก ซงหาก

เปนเลงเกงกลบดอกจะบางกวาและมสเขยวออน ขณะ

ทมณฑาปาและมณฑาดอยกลบดอกชนนอกมสมวงแดง

และหากสงเกตทใบจะพบวา ปลายใบของเลงเกงเปน

รปไขกลบ สวนปลายใบของมณฑาปาและมณฑาดอย

จะเรยวแหลม

เลงเกงเปนไมพนเมองทชอบอากาศรอนชน

ทรงพมสวยงาม มดอกขนาดใหญ และสงกลนหอมแรง

โดยจะเรมสงกลนหอมตงแตดอกแรกแยมในชวง

พลบคำ และสามารถสงกลนหอมไปไกลแมกลบดอกจะ

รวงลงสโคนตนจนหมดแลว จงเหมาะแกการปลกเปน

ไมประดบ แตดวยขอจำกดทเลงเกงเปนพรรณไมหา

ยากเพราะมการกระจายพนธตำ อนเนองมาจากขณะท

เปนผลออนจะมผเสอกลางคนเจาะผลเขาไปวางไขใน

เมลดออน เมอไขฟกเปนตวออนกจะกดกนเมลดออน

จนเมลดเสยหายเกอบทงหมด ไมมเมลดแกทสมบรณ

พอจะงอกเปนตนใหมได เปนเหตใหเลงเกงมจำนวนตน

อยในถนกำเนดนอยมาก จนมสภาพเปนพรรณไมหายาก

ใกลจะสญพนธ

ชอของ เลงเกง บงบอกไดเปนอยางดถงความ

เปนพรรณไมพนถนของปกษใต เนองจากคำนเปนชอท

ชาวมสลมชายแดนไทย-มาเลเซยใชเรยกพรรณไมชนด

หนงในวงศจำปา ซงมการกระจายพนธอย ในจงหวด

สงขลา ตรง พทลง สตล ปตตาน ยะลา และนราธวาส

ไปจนถงตอนเหนอของประเทศมาเลเซย

ผล กลมร กวาง 5-7 ซม. ยาว 8-10 ซม. มผล

ยอย 70-80 ผล เปลอกผลยอยหนาและแขงเชอมตด

กน เมอผลแกผลยอยแตกออกตามรอยเชอมและหลด

ออก มเมลดสแดงตดอยกบแกนกลางผล ชองละ 2

เมลด

เมลด กลมร ยาว 1-1.3 ซม. สแดงเขม

ดวยความมงมนพยายามทจะขยายพนธเลงเกง

ของโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจาก

พระราชดำร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรม-

ราชกมาร นกวจยจงไดเฝาเกบผลแกของเลงเกงนำมา

ขยายพนธเพาะเปนตนกลา แลวนำออกไปปลกในพนท

อนๆ ทมสภาพเปนปาดบชนคลายคลงกบแหลงกำเนด

เดม ประกอบกบการทเลงเกงเปนพรรณไมทมดอก

หอมและสวยงาม จงไดรบความนยมปลกเปนไมดอก

หอม จนมจำนวนตนเพมมากขนและพนสภาพจากการ

เปนพรรณไมหายากแลว ถงแมวาการขยายพนธโดยวธ

อนๆ จะยงไมประสบความสำเรจกตาม

เมลดสแดงเขม ผลกลมร

มผลยอย 70-80 ผล

เปลอกผลยอยหนา และแขง เชอมตดกน

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สง 6-10 ม. ทรงพมกลม

โปรง เปลอกลำตนหนาและมกลนฉน กงกานเหนยว

มาก

ใบ เปนใบเดยวเรยงเวยนรอบกง รปขอบขนาน

แกมรปไขกลบ กวาง 10-12 ซม. ยาว 24-35 ซม.

โคนใบสอบ ปลายใบแหลมหรอมน ขอบใบเรยบ เนอ

ใบหนาแขงกรอบ

ดอก เปนดอกเดยวออกทปลายยอด สขาว ดอกบาน

ตงขน บานอยได 2-3 วน มกลนหอมแรง เรมสงกลน

หอมแรงตงแตดอกแรกแยมในชวงพลบคำ มกลบดอก

9 กลบ เรยบเปน 3 ชน กลบหนาแขง อวบนำ กลบชนนอก

สเขยวออนรปไข กลบชนกลางและชนในหนาสขาวนวล

รปไขกลบ เมอบานมเสนผาศนยกลาง 5-6 ซม.

ศรยะลา Saraca thaipingensis Cantley ex King ชออน โสกเหลอง อโศกเหลอง อโศกใหญ

ความเชอหนงทอยคกบคนไทยมานานคอ การ

ปลกไมมงคลไวในบรเวณบานเรอนทอยอาศย เพอ

ความเปนสรมงคล และความรมเยนของสมาชกภายใน

บาน รวมถงการมตนไมประจำจงหวดทวไทยทเปน

พรรณไมความหมายด และมลกษณะอนบงบอกถง

ความรงเรอง เพอความผาสกของชาวเมองทอยอาศย

ศรยะลา หรอในชออนๆ วา โสกเหลอง อโศก-

เหลอง หรออโศกใหญ เปนตนไมประจำจงหวดยะลา ท

มความหมายเขาใจงายวา ตนไมอนเปนเกยรตเปนศร

แกชาวเมองยะลา ดงจะพบวาตามเกาะกลางถนน หรอ

รมถนนในตวเมองยะลาเกอบทกสายเตมไปดวยตน

ศรยะลา ศรยะลามการกระจายพนธในปาดบตามเชงเขา

ขนใกลลำหวย รมลำธาร เปนไมกลางแจงท เจรญ

เตบโตไดดในแทบทกสภาพ สามารถพบเหนตนศรยะลา

ปลกขนไดในพนททวไปเปนไมประดบตน ประดบทรง

พม หรอเปนไมดอกสวยงาม ไมดอกหอมทชอบ

ความชนคอนขางมากถงความชนสง ปลกไดทวประเทศ

ไดเหนกนบอยๆ แมแตในกรงเทพมหานคร

ลกษณะพรรณไม ตน ไมตนขนาดเลก สง 5-10 ม. บางตนอาจสง

เพยง 3-5 ม. แตกกงตำเปนกงยาว ปลายกงหอยล

การขยายพนธ ขยายพนธโดยการเพาะเมลด หรอตอนกง

ศรยะลาเปนไมตนในวงศเขม ทมชอดอกสเหลอง

อรามสวยงาม มดอกยอยเลกๆ รปรางเหมอนดอกเขม

นบรอยดอก เบงบานเบยดเสยดกนเปนชอแนน สงกลน

หอมรนแรง เมอแตกกงทปลายยอดจำนวนมากจะมทรง

พมกลมแผกวาง จงเหมาะทจะนำมาปลกเปนไมประดบ

โชวทรงพมรมถนน ใหมระยะตนหางกน 10 ม. ใช

เวลาเพยง 4-5 ปกจะเรมผลดอก และเมอยามลมหนาว

โชยมาในเดอนมกราคมถงกมภาพนธ ตนศรยะลากจะ

พากนผลดอกราวกบแขงขนกนโชวความงาม ยงถา

ปไหนมลมแรง พนดนแหงแลง ศรยะลากจะพากนทงใบ

โชวดอกเหลองอรามงามเตมตน

ศรยะลาเปนไมตนทมลกษณะสงใหญ สามารถ

ปลกและดแลงาย เจรญเตบโตไดดในดนรวน ชอบนำ

และความชนสง คนทวไปจงนยมปลกเปนไมประดบ

นอกจากนศรยะลายงถอเปนพชสมนไพร เพราะดอกม

รสเปรยว สามารถรบประทานแกไอ ขบเสมหะ และ

บำรงธาตได

ใบ เปนชอคอนขางใหญ มมากตามปลายกง เปน

ใบประกอบแบบขนนก ออกสลบ ใบยอย 4-8 ค ปลาย

แหลมหรอเรยวแหลม โคนใบสอบ

ดอก สเหลองอมนำตาล กลนหอม ออกเปนชอ

ตามปลายกงและลำตน แตละชอมขนาดใหญมาก เปน

ชอกลม ดอกบานไมพรอมกน ดอกบานใหมสเหลองออน

เมอใกลโรยสเหลองเขมอมสนำตาล มแตกลบเลยง

4 กลบ ไมมกลบดอก มเกสรเพศผและเพศเมยยนยาว

ออกมาชดเจน มนำหวานไหลเยมออกมา จงมแมลง

หรอฝงผงบนมาตอมอยตลอดเวลา

ผล เปนฝกแบน กวาง 3.5-8 ซม. ยาว 15-40

ซม. ฝกหนา 1.5 ซม.

เมลด กลมแบน ขนาด 2 ซม. สนำตาลออน

เหมอนสฟางขาว

หวใจทรบผดชอบ ตอสงคมไทยของเรา

เปนเวลา 3 ปมาแลวทบรษท กสท โทรคมนาคม

จำกด (มหาชน) หรอ CAT ไดขานรบตอนโยบายของ

รฐบาลในการดำเนนการโครงการปลกปาถาวรเฉลม

พระเกยรตฯ ดวยการปลกปาจำนวน 23,000 ไร ใน

พนทภาคเหนอ 6 จงหวด คอ เชยงราย นาน อตรดตถ

พะเยา ชยภม และพษณโลก ตงแตป 2548-2550 และ

เตรยมแผนการดแลรกษาอยางตอเนองไปอก 3 ป

ขางหนา เพอทจะสงมอบใหแกกรมอทยานแหงชาตให

ดแลรกษาตอไปเพอใหเปนปาไมทเตบโตสมบรณ และ

เปนทรพยากรธรรมชาตทมคณคาคชมชนตลอดไป

จากการไดคลกคลกบกจกรรมปลกปาระยะยาวน

ทำให บรษท กสท โทรคมนาคม จำกด (มหาชน) ได

ตระหนกวา การทผนปาจะเตบโตอยางยงยนไดนน

ปลกปาถาวรเฉลมพระเกยรตฯ…ส ๘๔ พรรณไม ถวายในหลวง ผลงานจากใจ เพอนอมเกลาฯ ถวายเปนราชสกการะแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 7 รอบ ในวนท 5 ธนวาคม 2554

ตองเรมตนจากความเขาใจและการมจตสำนกภายใน

ของทกคนในสงคมเพอชวยผนปาใหดำรงอย รวมถง

การไมมสวนรวมในการทำลายปาดวย เพราะตอใหเรา

ชวยกนปลกตนไมสกกหมน กแสน กลานตนกตาม หาก

มนษยยงคงตดไมทำลายปา ปาทมอยกนบวนจะหมดไป

ตามวนเวลา กอใหเกดวกฤตการณตางๆ ทสงผลกระทบ

ตอโลกของเราตามมา เชน ภาวะโลกรอน นำทวม

อากาศและฤดกาลแปรปรวนจนเกดภยธรรมชาต แต

หากวาเราทกคนชวยกนปลกตนไมเพยงคนละหนงตน

ความสมดลทางธรรมชาตกจะกลบคนมา เพราะปาคอ

ทอยอาศยของสรรพสงมชวตตางๆ ปาจงเปนสวนหนง

ทสำคญตอสงแวดลอมและชมชนเสมอมา

CAT DNA สำนกดตอสงคม

บรษท กสท โทรคมนาคม จำกด (มหาชน)

ตระหนกถงคณคาของการดำเนนธรกจควบค ไปกบ

ความรบผดชอบตอส งคม (Corporate Soc ia l

Responsibility: CSR) และไดดำเนนกจกรรมเพอสงคม

ในรปแบบทหลากหลายเสมอมาโดยตลอด จากปรชญา

และความเชอทวา เพยงหนงพลงสำนกด หากเชอมรอย

เปนเครอขายความด กสามารถขยายเปนพลงอน

ยงใหญทสงผานทกชมชน ทกสงคม…เปนแรงขบเคลอน

อนยงใหญทชวยใหโลกของเราแขงแรงและนาอย

สรางสำนกดตอสงคม จงเปนหวใจในการดำเนน

ธรกจขององคกร ซงเรมตนจากคนหลอมรวมกบความ

เขาใจ และจตสำนกในการทำความดเพอสงคม ซง

หยงรากมาจากความเชอมนวา ธรกจจะดำรงอยไดในสงคม

อยางยงยนกตอเมอชมชนมความเขมแขง บรษท กสท

โทรคมนาคม จำกด (มหาชน) จงไดสรางเครอขายผนำ

ความด “CAT DNA สำนกดตอสงคม” ทมงทำดโดยไม

หวงผลตอบแทน เพอเสรมสรางความรความเขาใจเรอง

การดำเนนธรกจกบความรบผดชอบตอสงคม และ

กระตนใหพนกงานตนตวเรองความรบผดชอบตอสงคม

ในกระบวนการธรกจ (CSR In Process) และรวมผลกดน

โครงการหรอกจกรรมเพ อส งคมนอกเหนอจาก

กระบวนการธรกจ (CSR After Process) โดยยดหลก

การธรรมาภบาลในการใหบรการการสอสารโทรคมนาคม

ซงบรษท กสท โทรคมนาคม จำกด (มหาชน) ไดรวม

ทำกจกรรมสงเสรมความร เรอง CSR แกพนกงาน

ลกคา และประชาชนผสนใจท วประเทศและรวม

ทำความดเพอประโยชนตอสงคมมาแลวนน ไดแก

โครงการ “CSR Campus” และโครงการ “แทนคณ

แผนดน 76 คนดนำทางป 2551”

เชอมรอยความดสสงคมดวยโครงการ “สอสานสงคม”

ใ น บ ท บ า ท ข อ ง ผ ใ ห บ ร ก า ร ก า ร ส อ ส า ร

โทรคมนาคมดวยเจตนารมณในการเปนผนำความด

สสงคม โครงการ “สอสานสงคม” จงเกดจากแนวคด

การดำเนนธรกจทตองการมสวนรวมสรางคณภาพชวต

ท ด ให แก ช มชน ส ง เสรมภมปญญาและอน ร กษ

สงแวดลอม โดยเนนการดำเนนงานดวยการนำระบบ

เทคโนโลยสอสารไปพฒนา และสรางคณภาพชวตทดให

แกผคนในชมชน 3 ดาน คอ ชมชน การศกษาและ

สงแวดลอม กจกรรมทดำเนนการไดแก โครงการ

“Telehealth” สอสารการแพทยทางไกลทสถานอนามย

บานสลาเชยงตอง สถานอนามยบานกองกอย สถาน

อนามยบานปาแป จงหวดแมฮองสอน และสถานอนามย

เกาะปนหย จงหวดพงงา โครงการ “Telecenter”

เรยนรทางไกลผานเครอขายมลตมเดยไรสายความเรว

สง CAT CDMA ทหองสมดประชาชนเฉลมพระเกยรตฯ

ตำบลบานบางเหรยง อำเภอทบปด จงหวดพงงา

โครงการ “โทรคมนาคมเพอบรรเทาสาธารณภย” นำ

บรการวทยคมนาคมระบบ Trunked Mobile ไปให

อาสาสมครสอสารชวยเหลอผประสบภย โครงการ

“Young Web Designer” สรางนกออกแบบเวบไซต

รนเยาว สงเสรมการใชอนเทอรเนตในเชงสรางสรรค

สรางจนตนาการแหงการเรยนรโลกไซเบอรในทางบวก

และโครงการดานสงแวดลอมทมงเนนเรองการปลก

จตสำนกรกตนไมในโครงการ “ปลกปาถาวรเฉลม-

พระเกยรตฯ 80 พรรษา คนปาเพอพอ” สโครงการ

“๘๔ พรรณไม ถวายในหลวง” และรวมสงเสรม

โครงการ “คนชางสปา” เปนตน

หนงสอ “๘๔ พรรณไม ถวายในหลวง” น จดทำขน

เพอนอมเกลาฯ ถวายเปนราชสกการะแดพระบาทสมเดจ

พระ เจ าอย ห ว เน อ ง ในโอกาสมหามงคลเฉลม

พระชนมพรรษาครบ 7 รอบ ในวนท 5 ธนวาคม 2554

และเปนการสานตอจากโครงการปลกปาถาวรเฉลม

พระเกยรตฯ โดยดำเนนงานตามแนวพระราชดำรฯ

ในเรองการปลกปาในใจคน อนเปนการปลกจตสำนก

ใหเกดความรกและหวงแหนปาจนเกดการชวยกน

อนรกษทรพยากรธรรมชาต ปาไม แหลงนำ และสตว

ปาทกชนด และหยดคดทจะทำลายปาและธรรมชาต

ตอไป การจดทำหนงสอ “๘๔ พรรณไมถวายในหลวง”

เปนสวนหนงทจะผลกดนแนวคด CSR ทเนนการปลก

จตสำนกใหทกคนในสงคมชวยกนรวมรบผดชอบตอ

สงแวดลอมอยางตอเนอง เพราะสงแวดลอมผกพนกบ

เราตลอดเวลา ซงถาทกคนมความเขาใจและรวมใจ

ชวยกนคนละเลกคนละนอยจากสงงายๆ ใกลๆ ตวกอน

อาท สงแวดลอมในททำงาน ชมชน สงคม ประเทศ

บานเมองของเราจนไปถงโลกอนกวางใหญไพศาล กจะ

เปนจดเรมตนทดทสามารถนำไปสการพฒนาอยาง

ยงยนในทสด

แนวคดการจดทำหนงสอ “๘๔ พรรณไม ถวายในหลวง”

บรรณานกรม กรมปาไม. (2542). พรรณไมตนของประเทศไทย. กรงเทพฯ : กรม.

กรมปาไม. (2544). ชอพรรณไมแหงประเทศไทย เตม สมตนนทน ฉบบแกไขเพมเตม พ.ศ. 2544. กรงเทพฯ.

บรษทประชาชน จำกด.

กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช. (2547). พชถนเดยวและพชหายากของประเทศไทย. สำนกแผนงานและสารนเทศ.

กรงเทพฯ : กรม.

กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช. (2550). พรรณไมเกยรตประวตของไทย. กรงเทพฯ. บรษทประชาชน จำกด.

กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช. (2551). พชหายากของประเทศไทย. สำนกหอพรรณไม. กรงเทพฯ.

โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำกด.

การดเนอร, ไซมอน; พนดา สทธสนธร และวไลวรรณ อนสารสนทร. (2543). ตนไมเมองเหนอ. กรงเทพฯ : คบไฟ.

จำลอง เพงคลาย; ชวลต นยมธรรม และววฒน เออจรกาล. (2534). พรรณไมปาพร จงหวดนราธวาส.

โครงการศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชดำร จงหวดนราธวาส (งานปาไม). กรงเทพฯ. :

โรงพมพ ส.สมบรณการพมพ.

ชวลต นยมธรรม. (2540). ไมตนในพนทพร จงหวดนราธวาส ศนยวจยและศกษาธรรมชาตปาพรสรนธร ในโครงการ

ศนยศกษาการพฒนาพกลทองอนเนองมาจากพระราชดำร จงหวดนราธวาส. กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง.

เตม สมตนนทน. (2518). พนธไมปาเมองไทย. กรงเทพฯ : อกษรบณฑต.

ธวชชย สนตสข. (2543). พชถนเดยวและพชหายากของประเทศไทย. กรงเทพฯ : โรงพมพอกษรสมพนธ (1987) จำกด.

ปยะ เฉลมกลน. (2545). แมกโนเลยเมองไทย Thai Magnoliaceae. กรงเทพฯ : สำนกพมพบานและสวน.

ปยะ เฉลมกลน. (2548). พรรณไมวงศกระดงงา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สำนกพมพบานและสวน.

ปยะ เฉลมกลน. (2549). พรรณไมดอกหอมพนเมองทหายากและใกลสญพนธในประเทศไทย. จดพมพโดยโครงการ BRT.

กรงเทพฯ : โรงพมพกรงเทพ (1984) จำกด.

ปยะ เฉลมกลน. (2551). พรรณไมทพบครงแรกของโลกในเมองไทย. จดพมพโดยโครงการ BRT. กรงเทพฯ :

โรงพมพกรงเทพ (1984) จำกด

ปยะ เฉลมกลน; จรพนธ ศรทองกล และอนนต พรยะภทรกจ. (2548). ไมดอกหอมในปาสะแกราช.

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (วว.). กรงเทพฯ : อรณการพมพ.

ปยะ เฉลมกลน; จรพนธ ศรทองกล และอนนต พรยะภทรกจ. (2551). พรรณไมถนเดยว : การอนรกษและพฒนา

การใชประโยชน. สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (วว.). กรงเทพฯ. พมพพนจการพมพ.

ปยะ เฉลมกลน; รงสมา ตณฑเลขา, กมลวรรณ เอยมกล และชยเชษฐ ตนถนทอง. (2546). หอมกลนดอกไมใน

เมองไทย. จดพมพโดยโครงการ BRT. กรงเทพฯ : บรษท จรวฒน เอกซเพรส จำกด.

ภทรชย รชน; บญชบ บญทว และจำลอง เพงคลาย. (2535). พรรณไมในสวนปาสรกต ภาคกลาง. กรงเทพฯ : ชตมาการพมพ.

ภาควชาเภสชศาสตร คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล. (2535). สารานกรมไทย เลม 1 สมนไพรสวนสรรกขชาต.

กรงเทพฯ : บรษท อมรนทรพรนตงกรพ จำกด.

ภาควชาเภสชพฤกษศาสตร คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล. (2539). สมนไพรพนบานลานนา. กรงเทพฯ :

อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง.

ภาควชาเภสชพฤกษศาสตร คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล. (2548). สมนไพรพนบานอสาน. กรงเทพฯ :

อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง.

มลนธมหาวทยาลยมหดล. (2543). สารานกรมสมนไพร เลม 4: กกยาอสาน. กรงเทพฯ : อมรนทร

พรนตงแอนดพบลชชง จำกด (มหาชน).

ราชบณฑตยสถาน. (2541). ศพทพฤกษศาสตรองกฤษ-ภาษาไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ. อรณการพมพ.

ราชบณฑตยสถาน. (2547). หนงสออนกรมวธานพชอกษร ก. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : อรณการพมพ.

ราชบณฑตยสถาน. (2547). หนงสออนกรมวธานพชอกษร ข. กรงเทพฯ : อรณการพมพ.

วระชย ณ นคร. (2538). สวนพฤกษศาสตรสมเดจพระนางเจาสรกต เลม 2. กรงเทพฯ : โอ เอส พรนตง.

สมจตร พงศพงนและสภาพ ภประเสรฐ. (2534). พชกนไดและพชมพษในปาเมองไทย. กรงเทพฯ : โอ. เอส. พรนตง เฮาส.

สถาบนวจยสมนไพร กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข. (2544). พชสมนไพรในประเทศไทย ตอนท 1.

กรงเทพฯ : องคการสงเคราะหทหารผานศก.

Barfod, A.S. & Saw,L.G. (2002). The Genus Licuala (Arecaceae, Coryphoideae) in Thailand. Kew Bulletin 57:827-852.

Chalermglin, P. and H.P. Nooteboom. (2007). A new species of and a new combination in Magnolia

(Magnoliaceae). Blumea 52:559-562.

Forest Herbarium. (2005). A Preliminary Check-list of Threatened Plants In Thailand. Bangkok. ACFT. Ltd.

Jacobs, M. (1962). Reliquiae Kerrianae. Blumea 11(2): 427-493.

Keng, H. (1978). The delimitation of the Genus Magnolia (Magnoliaceae). Gard. Bull. Straits Settlement.

31: 127-131.

Nooteboom, H.P. and P. Chalermglin. (2000). A new species of Magnolia (Magnoliaceae) from Thailand.

Blumea 45: 245-247.

Nooteboom, H.P. and P. Chalermglin. (2002). A new species of Magnolia (Kmeria) from Thailand.

Blumea 47: 541-543.

Saunders, R.M.K and P. Chalermglin. (2008). A synopsis of Goniothalamus species (Annonaceae) in Thailand,

with descriptions of three new species. Bot. J. Linn. Soc. 156:355-384.

Sinclair, J. (1955). A revision of the Malayan Annonaceae. Gard. Bull. Singapore 14: 149-508.

Smitinand, T., K. Larsen & T. Santisuk. (1970-2001). Flora of Thailand. Vol. 2-7. Forest Herbarium,

Royal Forest Department, Bangkok.

Tirvengadum, D.D. (1983). New taxa and new name changes in tropical Asiatic Rubiaceae.

Nord. J. Bot. 3(4): 455-469.

Weerasooriya, A.D.; P. Chalermglin and R.M.K. Saunders. (2006). Mitrephora sirikitiae (Annonaceae) :

a remarkable new species endemic to northern Thailand. Nord. J. Bot. 24(2):201-206.

จำปปา 140 จำปเพชร 142 จำปรชน 50 จำปศรเมองไทย 90 จำปสรนธร 144 จำปหน 92 จำลา 174 ช. ชมพพาน 94 ชมพพมพใจ 52 ชมพภคา 54 ชมพภพงค 56 ชมพนำ 146 ด. ดามมด 148 ต. ตำหยาวผลตม 114 ตนเปดแคระ 176 ตนเปดพร 178 ธ. ธนนไชย 96 น. นมสวรรคตน 116 บ. บหงาลำเจยก 180

ดชน

ก. กระเจาะ 32 กระดงงาเขา 168 กระมอบ 82 กลาย 128 กวมแดง 84 กะพอสสบ 170 กะหนาย 112 กาสะลองคำ 34 กนเกรา 86 กลปพฤกษ 88 กหลาบขาวเชยงดาว 36 กหลาบพนป 38 โกงกางนำจด 130 ข. ขมนตน 40 ค. คำมอกหลวง 42

ง. งวปา 44 จ. จนทนหอม 132 จนนำ 134 จำปาขอม 172 จำปาขาว 46 จำปาหลวง 136 จำปชาง 48 จำปดอย 138

บหรงกานเรยบ 182 บหรงใบนวล 150 บหรงสเทพ 58 ป. ปาหนนขแมว 184 ปาหนนชาง 186 โปรงกว 98 ฝ. ฝาง 100 ฝาดดอกแดง 188 พ. พรหมขาว 190 พะยอม 60 พะยง 102 พงกาหวสมดอกแดง 192 พงทะลาย 118 พด 152 พดชมพ 194 พดภเกต 196 พดส 120 โพทะเล 198 โพสามหาง 62 ม. มณฑาดอย 154 มณฑาปา 64 มหาพรหมราชน 66 มหาพรหม 156

มะปวน 104 มงตาน 158 โมกเขา 200 โมกราชน 160 โมกเหลอง 162 โมลสยาม 164 ย. ยหบปล 122 ร. รกนา 202 รกใหญ 68 รง 70 ล. ลำดวนดอย 72 ลำดวนแดง 106 เลงเกง 204

ศ. ศรยะลา 206 ส. สะแลงหอมไก 74 สารภดอย 76 เสยวดอกขาว 78 แสดสยาม 124 ห. หมกมอ 108

คณะผจดทำ

คณะทปรกษา ดร.ปยะ เฉลมกลน ผเชยวชาญพเศษ สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (วว.)

ดร.สทธาธร สวรรณรตน หวหนาฝายการศกษา หนวยวจยฟนฟปา ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม

ดร.ปยะเกษตร สขสถาน นกวชาการ สวนพฤกษศาตรสมเดจพระนางเจาสรกต

คณะอำนวยการจดทำหนงสอ ๘๔ พรรณไม ถวายในหลวง บรษท กสท โทรคมนาคม จำกด (มหาชน)

โดยคณะทำงานโครงการดำเนนธรกจกบความรบผดชอบตอสงคม (Corporate Social Responsibility : CSR)

บรรณาธการ อรนช ทาบทอง

บรรณาธการภาพ หสชย บญเนอง

หนวยงานสนบสนนเมลดพนธ กรมปาไม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

บรษทจดทำ บรษท เปรยว จำกด (พรนตง)

โทร. 0-2513-7013

ลขสทธและจดพมพ บรษท กสท โทรคมนาคม จำกด (มหาชน)

ISBN 978-974-499-035-8

หยงรากลงดนแลวอยาปลอยทงใหเลอนหาย...

รวมรกษาผนปาทปลกดวยมอเราไวใหอยยงยนสบไป

บรษท กสท โทรคมนาคม จำกด (มหาชน)

99 ถนนแจงวฒนะ เขตหลกส กรงเทพฯ 10210

โทรศพท 0-2104-3299, 0-2104-3429

โทรสาร 0-2104-3100

www.cattelecom.com

www.cat-csr.com

Dendrocalamus strictus (Roxb.) Nees

ชออน ไผซาง ไผนวล

วงศ Gramineae

เปนไผกอใหญ สงไดถง 10 ม. แตกเปน

ลำขนาดกลาง ใบสเขยวเขม เหมาะจะ

ปลกเปนแนวกนลมหรอตามรวบานหรอ

สวนผลไม ทนแลงไดด นำทสกดจาก

ไผซางนวลสามารถนำไปผลตเปนหวนำหอม

สำหรบทำนำหอมปรบอากาศไดดวย

แชเมลดในยากนราผสมนำนาน 1-2

ชวโมง แลวนำมาเพาะลงในกระบะ

ทรายผสมขเถาแกลบ ราดดวยยากน

มดและปลวก รดนำพอชมทกวน เมอ

เรมงอกภายใน 2 เดอนจงแยกปลกได

พะยง โมกมน ไผซางนวล Dalbergia cochinchimensis pierre

ชออน ขะยง กระยง

วงศ Leguminosae-Papilionoideae

เปนไมตนขนาดกลางสงถง 25 ม. ลำตน

เปลาตรง เปลอกสเทา ใบประกอบ

แบบขนนกปลายค มใบยอย 7-9 ใบ

ดอกออกเปนชอทปลายกง ดอกยอย

แบบดอกถวสขาว ผลเปนฝกแบนยาว

4-6 ซม.

แชเมลดในนำ 1-2 ซม. เพาะลงในดนรวน

ผสมทรายในถงเพาะชำขนาด 2×6 นว

รดดวยยากนเชอราและมดปลวก ตงถง

ไวในทรมรำไร 1 เดอน ตนกลาจะงอก

และแตกใบเลยง

Wrightia arborea (Dennst.) Mabb.

ชออน โมกมน โมกนอย

วงศ Apocynaceae

เปนไมตนขนาดเลก สง 5-15 ม. ใบม

ขนนม ดอกออกเปนชอสนๆ สขาวนวล

มกลบดอก 5 กลบ ขนาด 3.5 ซม.

มกล น หอมอ อนๆ ออกดอกเด อน

เมษายนถงพฤษภาคม ผลเปนฝกยาว

23-30 ซม.

แชเมลดในยากนราผสมนำนาน 1-2

ชวโมง แลวนำมาเพาะในกระบะทราย

ผสมข เถาแกลบ รดนำพอชมทกวน

เมองอกและแตกใบเลยงใหแยกปลกใน

ถงเพาะชำ

วธเพาะเมลด วธเพาะเมลด วธเพาะเมลด

Gn 01 409 All_84_trees for King

Documents

BOLETIN 409

Boletín al 409

la Piazza 409

Express 409

Brasília – 409 sul

ano biblico jovens portugues - Downloads de Materiais ... · Gn…1…2…3 Gn…4…5…6…7 Gn…8…9…10…11 Gn…12…13…14…15 Gn…16…17…18…19 Gn…20…21…22

Ruedas Industriales para Cargas Medianas - ruedasafo.com · de 80 a 900 Kgs. Ruedas para uso universal ... 68/125 GN 68/150 GN 68/200 GN 68/200 GN CR 68/250 GN 68/250 GN CR 68/300

Manualna książka kucharska - rational-online.com · Sernik (spód z ciasta kruchego) 3x 1/1 GN 3x 2/1 GN 5x 1/1 GN 5x 2/1 GN 10x 1/1 GN 10x 2/1 GN Rozgrzewanie 160 ℃ Krok 1: 130

Edicion 409

Ed 409 12072013

409 injeçao eletronica

Veldhoven, Abdijtuinen, 409

Os Romanos na Península Ibérica - Cooperativa Culturalalfarrabio.di.uminho.pt/teresiano/div/docum/5_hgp_os_romanos_na... · Ibérica: Ibérica: 409 409 409 d.Cdd..CCd.C. ... Total

Educ 409 Escalas

Schamper 409

Clavinova CVP-409 / 407 / 405 /403 / 401 データリスト...CVP-409/407/405/403/401データリストボイスリスト CVP-409/407

Anboto 409

Fahme deen 409

Estudio tarifas gn perú. cuarta conferencia gn. enero 2014

Gewinde-Schlauchnippel Kurzbezeichnung: R.142*€¦ · GN-114-142 GN-100-142 GN-034-142 GN-012-142 GN-038-142 GN-014-142 0,410 0,290 0,170 0,120 0,080 0,070 0,050 0,030 64 64 64 100