İLETİŞİM ETKİLİ İLETİŞİM

İLETİŞİMETKİLİ İLETİŞİM

Halk Sağlığı Müdürlüğü Destek Hizmetleri Şubesi

Eğitim Birimi

İLETİŞİM NEDİR?

Düşünce, bilgi ve duyguların; sözcük, yazı ve resim gibi semboller kullanarak anlaşılır hale getirilmesi, paylaşılması ve etkileşim sağlanmasıdır.

Etkili iletişimin amacı; iletmek istediğimiz mesajı karşımızdaki kişiye amaçladığımız biçimde iletebilmek, istenen tutum değişikliğini sağlamak ve ortak bir anlayış oluşturmaktır.

Etkili İletişim için;

Uygun dil seçmek Açık ve doğru mesaj vermek Saygı duymak, güven vermek Göz teması sağlamak Beden diline dikkat etmek İki yönlü iletişim kurmak Geri bildirimde bulunmak Dinlemeyi öğrenmek Empati kurmak

Empati nedir?

Kişinin kendisini diğerinin yerine koyarak ne hissettiğini anlamaya çalışmasıdır.

Kişinin, diğerinin duygularının yoğunluğunu ve anlatımını algılama ve anlama yeteneğidir.

Empati ne değildir?

Empati karşımızdaki ile özdeşleşmek, ona benzemek, sempati duymak değil; onun bakış tarzını yakalamaya çalışma çabasıdır.

Konuşma Dili (Söz)

Beden Dili (Yüz)

Gönül Dili (Göz)

“Aynı dili konuşanlar değil; aynı duyguları paylaşanlar anlaşabilirler.”

Mevlânâ

Öz güven Saygı ve Nezaket Sevgi Dili (siz dili) Sevecenlik (sempatiklik) Empatik davranma (diğergamlık) İnandırıcılık (ikna kabiliyeti) Anlayış ve Hoşgörü Tutarlılık Erdemlilik Kendisiyle barışıklık

Etkili Bir İletişimin Öncelikleri

Dosdoğru bakışta; saffetYan gözle bakışta; hıyanet

Yukarıdan aşağıya bakışta; kibir ve azamet

Aşağıdan yukarıya bakışta; kin ve husumet.

Bakış ile insanın ruh hali arasındaki ilişki:

“Bin kitap söz yazarız kalbi uslandırmak için, Kafidir bir acı söz, bin kalbi kırmak için.”

Bahtiyar VAHAPZADE

“Her zaman doğruyu söylerseniz; nerede, ne zaman, neyi söylediğinizi hatırlamak

zorunda kalmazsınız.”Mark TWAIN

“Kalp ne ile doluysa, dudaklardan o dökülür.”Goethe

“Soğuk bir kalpten sıcak bir söz çıkmaz.”İsveç Atasözü

İnsana değer ver İlk saniye ve isme dikkat! Gülümse Sıkı tokalaş İnsanları olduğu gibi kabul et Farklılıkları hoş gör Benzerlikleri ön plana çıkar Eleştirme ve suçlama Sakin ol!

İyi Bir İletişim İçin;

“Kibir bele bağlanan taş gibidir; onunla ne yüzülür, ne de uçulur…”

Hacı Bayramı Veli

İyi Bir İletişim İçin;

Duyma, dinle!!!Bilgi %12,5

İyi ilişki %87,5

% 55 Göz % 38 Ses

% 7 Konuşma

“İnsanın süsü, yüz; yüzün süsü, göz; aklın süsü, dil; dilin süsü, sözdür.”

Yusuf Has Hacib

Dış Özellikler

~Beden Dili Dil yoluyla 40 bin sinyal Beden dili 750 bin sinyal

~Kılık Kıyafet ve Dış Görünüş

~Duruş Şekilleri

~Jest ve Mimikler

Dış Özellikler

İç huzuru Öz güven Tatmin duygusu Psikolojik rahatlama Etkileyicilik Samimiyet İkna kabiliyeti

Etkili İletişimin Yararları

Hoşgörü Sevecenlik Tutarlılık Erdemlilik Saygınlık Toplumsal Statü Mevki ve Makam Geniş bir çevre Huzur, Mutluluk ve Başarı…

Etkili İletişimin Yararları

Selamlaş ! Hatır Sor ! Söze Başla ! Takdim Et / Tanıştır ! Özür Dileme (!) Teşekkür Et ! Kutla ! Telefonla Konuşma (!)

Karşılıklı Konuşmalar

Fiziksel olarak (sağlıklı) Sosyal olarak (tanışma) Zihinsel olarak (kitap) Ruhsal olarak (şükret)

KENDİNİ YENİLE !!!

1. Kendine güven, inan2. Olumlu düşün, davran3. Planlı ol, sıkı çalış4. Zamanı iyi kullan5. Yoğunlaş6. Ümidini kaybetme

HUZUR VE MUTLULUK İÇİN !

Biliyorsan konuş ibret alsınlar, bilmiyorsan sus adam sansınlar.

(?)“Çocuklarınıza susmayı öğretin,

onlar konuşmayı nasıl olsa öğrenirler.”

Benjamin Franklin

“İki şey ruhumuzu karartır; Konuşacakken susmak, susacakken konuşmak.”

Şirazlı Sadi

STRES

“Stres” Latinceden türetilmiş bir sözcüktür. Anlamı güçlenme, gerilme ve baskıdır. Ayrıca sözcük “bütünlüğünü koruma” ve esas durumuna dönmek için çaba harcama halini de ifade eder.

Hans Selye stres sözcüğünü, organizmanın içindeki çevreye karşı aldığı durum olarak tanımlamıştır. Bireyde bir dizi etki yaratan çevresel uyarıcıya stresör, bireyin bu tür uyarıcılara karşı gösterdiği tepkiye de stres, demiştir.

Selye stresi, organizmanın kendi yaşamını ve çevreye uyumunu tehdit eden bir unsura gönderdiği ve varoluşsal değeri olan bir “savunma ya da kaçma tepkisi” olarak tanımlamıştır.

Olumlu stres; bireyleri daha yüksek düzeyde performans ve yaratıcılık girişimlerine yönlendirir. Kişisel büyüme ve mesleki gelişme için teşvik edicidir.

Olumsuz stres; genellikle mutsuzluk ve zararlı etkiler yapar. Stres çok kuvvetli ve uzun süreli ise uyum kapasitesini yıpratabilir veya zararlı fiziksel ve duygusal etkisi olabilir.

Stres BelirtileriStres bireylerde zaman içinde süresi ve miktarına bağlı olarak belli sonuçlar yaratmaktadır. Az miktarda ve kısa süreli stres olumlu etkilerde bulunabilirken uzun süreli ve yoğun bir stres bireyin dengesini alt üst ederek çeşitli belirtilerin meydana gelmesine neden olabilmektedir. Bireyin stres altında olduğunu gösteren belirtiler şunlardır :

Bedensel Tepkiler: baş ağrıları, sırt ağrıları, kas krampları, az uyumak, hazımsızlık ..

Psikolojik Tepkiler: yorgunluk, kaygı (endişe), gerginlik, depresyon, can sıkıntısı, dikkat toplama güçlüğü, kendine olan güven azalması...

Stres Belirtileri

Stres Belirtileri

Davranışsal Tepkiler: sigara ve alkol kullanımının artması, duygusal ve fevri davranışlar, kazalar…

Sosyal Tepkiler : ev çevresinde diğer insanlarla kurulan ilişkilerde azalma, aile içinde ve toplum içerisinde sosyal rollerin yürütülmesinde beceriksizlik, toplumsal yalıtım…

Stresin Performansa Etkileri

* İşe gitmede isteksizlik * Örgütten ayrılma * İş görendeki yetersizlik duygusu * İşbirliği sağlayamama * İşte hata yapma * İşten Uzaklaşma İsteği * İsabetsiz karar verme * Nitelik ve nicelik düşmesi * Tükenme

Stresle;Bireysel başa çıkma yöntemleri:

1- Egzersiz2- Solunum Egzersizleri3- Meditasyon4- Biofeedback (Biyolojik Geribildirim)5- Gevşeme (Relaxasyon)6- Beslenme7- Toplumsal Destek 8- Sosyal, Kültürel, Sportif Etkinliklere

Katılma9- Masaj 10- Dua ve İbadet 11-Zaman Yönetimi

ÖFKE VE BAŞA ÇIKMA

ÖFKE;

Normal ve temel bir duygudur, Planlanarak ortaya çıkmaz, Hoşnutsuzluğun doğurduğu yoğun

bir duygudur, Engellenme ve korkunun ardından

ortaya çıkar Saldırganlığa ve düşmanlığa eşlik

eder

ÖFKE;

Öfkeli bir insanın saldırgan davranıp davranmayacağı, durumsal etkenlere, kişinin bilişsel niteliklerine, inançlarına değerlendirmelerine, önceki öğrenmelerine ve hatta biyolojik yapısına bağlıdır.

Öfke duygusu düşmanlık ve saldırganlık duyguları ile karıştırılmaktadır.

Saldırganlık, öfkeyi dışa yönelik olarak ifade etme şekillerinden biridir. Öfke ve düşmanlık duyguları saldırganlığı doğurmaktadır

ÖFKEYLE BAŞA ÇIKMA / ÖFKE KONTROLÜ

Öfke normal bir duygu olmakla birlikte asıl sorun, onun ifade biçiminde yatmaktadır. Öfkeyi kontrol etmek, onu bastırmak değil, doğru ifade etmektir. Ayrıca, uzun süreli ve yoğun olarak öfkelenmemektir.

Öfke kontrol edilmediğinde ne gibi sorunlar ortaya çıkar?

Kendini mahkeme salonunda bulma

Hapiste bulma Hastanede bulma

NELER YAPILABİLİR? - Kişi öfkelendiğinde fiziksel, duygusal,

düşünsel belirtilerin farkına varmalıdır. - Yüksek düzeyde öfkenin ilişkilerden

önce, kişinin kendi sağlığına zararlı olduğunu anlamalı ve sinirlenmemeye çalışmalıdır. Örneğin, “sürekli ve aşırı öfkelenirsem, tansiyon, ….. Hastası olurum, bu nedenle sinirlenmemeliyim” şeklinde kişinin kendi kendini sürekli telkin etmesi öfkeyi kontrolde etkili olabilir.

NELER YAPILABİLİR?- Aşırı iş yükü, gerçek dışı beklentiler,

hayal kırıklıkları sonuçta öfkeye yol açabilir. İş yükünü azaltmak, amaçları, beklentileri gerçekçi belirlemek öfkeyi kontrol edebilir.

- Kişi her hafta zihnini boşaltmalı ve bedenini gevşetebilmelidir. Aşırı iş yükünden dinlenmeye mutlaka zaman ayırmalıdır.

- Gerçekçi ve yazılı bir zaman planlaması yapılabilir.

NELER YAPILABİLİR?- Kişinin daha çok hangi durumlarda

sinirlendiği belirlenmelidir.- Öfkelenmeye yol açan irrasyonel

inançlar belirlenmelidir. “örneğin, herkes benim iyi niyetimi, anlamalıdır.”

- Kişiye rasyonel inançlar ve kendisini sinirlendiren durumlarda en uygun “cümleyi” söylemesi öğretilebilir.

- Sosyal ortamlarda öfkeyi uygun şekilde ifade etmeye yarayan sosyal beceriler ve iletişim becerileri kazandırılmalıdır.

NELER YAPILABİLİR?- Öfkeyi ifade etmenin farklı yolları olduğu

öğretilebilir. Örneğin, pasif, saldırgan ve hakkını savunmak gibi farklı ifade yolları vardır.

- Kişiye kendi öfke ifade tarzı üzerinde farkındalık kazandırılabilir.

- Eyleme geçmeden, “zararla oturmadan” önce bir kez daha düşünmesi öğretilebilir.

- Yoğun kızgınlık yaşayan ve bunu kontrol edemeyen kişilere, sorumluluk eğitimi verilebilir.

NELER YAPILABİLİR?

- Kişiye Sorumlu davranışın ne olduğu öğretilebilir ve öfke yaşantısından örnekler üzerinde farkındalık kazanması sağlanabilir.

- Öfke anında yapılan seçimin gerçekçi olup olmadığını değerlendirmesi ve öfke tepkisinin kontrol kuramı açısından değerlendirilmesi yaptırılabilir.

NELER YAPILABİLİR?- Başka bir seçim yapmanın olanaklı

olduğunu kavrayarak, gereksinimlerini sorumlu bir şekilde karşılayabilecek gerçekçi alternatifler belirlemesi sağlanabilir.

- Alternatif seçimin bilişsel, duygusal ve davranışsal sonuçlarını fark edebilmesi sağlanabilir.

- Yaşanan öfkenin kendisinde hangi gereksinimi karşıladığını bilmesi sağlanabilir.

KİŞİLERARASI SORUN ÇÖZME

Bu algoritma size tanıdık geliyor mu?

PROBLEM (SORUN) NEDİR?

Mevcut durum ile olması gereken durum arasındaki fark,

Bu farkın algılanması sonucu hissedilen rahatsızlık,

Bu rahatsızlığı ortadan kaldırmak için ne yapılması gerektiğine henüz karar verilmemiş ya da alınan kararın uygulamaya konmamış olmasıdır.

Problem Alanları

* Kişisel / Psikolojik * Sağlık * Eğitim * Sosyal / Kişilerarası * ……… * ………

Problem Türleri

Yapılandırılmış Problemler Yapılandırılmamış (açık uçlu)

Problemler

KİŞİLER ARASI SORUN NEDİR?

İnsan sosyal bir varlıktır; gün boyunca çeşitli ortamlarda

başka insanlarla etkileşimde bulunur.

Kişilerarası sorunlar, gün boyu süren bu etkileşimlerin

niteliğinden memnuniyetsizlik şeklinde ortaya çıkar.

Problem ( Sorun ) Çözme

Problem çözme, kişinin belli bir problemi

algılaması ile başlayan ve probleme çözüm

buluncaya kadar devam eden bilişsel ve davranışsal bir süreçtir.

Problem çözme , öğrenilen ve geliştirilebilen bir beceridir.

Problemin nasıl tanımlandığı, çözümün nerede aranacağını

belirler. Durum:

Sabah işe gitmek için saat 08.00 de evden çıktınız;arabanıza bindiniz ama arabanız çalışmadı.

Sorun Nedir?………………………………………………..………………………………………………..

Çözüm Nedir? ……………………………………………….. ………………………………………………..

Sorun Çözmeyi Zorlaştıran Tutumlar

“Bu çok zor” “Başkaları bunu yapabilir ama ben

yapamam; benim için çok zor!” “Eğer daha fazla imkanım olsaydı o

zaman ben de sorunu çözebilirdim “Her şey üstüme üstüme geliyor;

sanki herkes benim hakkımdan gelmek için fırsat kolluyor”

“Bu çok acil bir durum, düşünecek zaman

yok!”

Sorun Çözmeyi Kolaylaştıran Tutumlar

İyi niyet Sorunların birden fazla çözümü olduğuna inanma Bir tarafın kazanması diğer tarafın kaybetmesini

gerektirmez; herkes kazanabilir. Sorunlara farklı bakış açılarıyla yaklaşma. Başkalarının bakış açılarını öğrenmek için etkin

bir dinleyici olma. Güç kullanmaktan kaçınma; pozisyonlar üzerinde

değil, sorunlar üzerinde odaklaşma Duyguları dikkate alma

KİŞİLERARASI SORUN ÇÖZME: İLKELER

Kişilerle sorunları birbirinden ayırma Pozisyonlar Üzerinde Değil, Çıkarlar Üzerinde

Odaklaşma Ortak çıkarları gözeten seçenekler üretme Seçenekleri değerlendirmek için nesnel ölçütler

kullanma

KİŞİLERARASI SORUN ÇÖZME FARKLI YAKLAŞIMLAR

1. Sorunu tanımlama2. Çözümler üretme3.Çözümleri değerlendirme4. En iyi çözüme karar verme5. Kararın nasıl uygulanacağını

belirleme6. Değerlendirme için çözümün

uygulanışını izleme

DERİN İLETİŞİM VE SORUN ÇÖZMEDE5 AŞAMA (Philip Mountrose)

Sorunu Tanımlama Duyguları İfade Etme Olumsuz İnancı Bulma Olumlu İnanca Dönüştürme Geleceği Yaratma

Duyguları Gözardı etmeyin!

“Kayıp” duygusu, risk almayı nasıl etkiler?

Kayıplara mı yoksa kazançlara mı odaklanmalı?

Son deneyimler toplam deneyimin niteliğini nasıl etkilemektedir?

İlginiz ve sabrınız için;

Teşekkürler...