Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Plant ilvo.vlaanderen.be

Instituut voor Landbouw- en VisserijonderzoekEenheid Plant

www.ilvo.vlaanderen.beBeleidsdomein Landbouw en Visserij

Gras en klaver: soort en rassenkeuzemet respect voor natuur en milieu

24 september 2013 Vlaams ruraal netwetwerk: Grasduinen in het gras

Joost Baert

Inhoud

o Voedergrassoorten

o Opbrengst in functie van N-bemesting

o Kwaliteit

o Mengsels

o Besluit

Inhoud

o Voedergrassoorteno Opbrengst in functie van N-bemesting

o Kwaliteit

o Mengsels

o Besluit

Landbouwkundige waarde, voorkeur t.o.v. waterhuishouding en gebruikswijze van onze voornaamste grassen (naar Andries en Van Slycken, 1967 en De Vries, ‘t Hart en Kruyne, 1942)

soort x1000 ha x1000 tonEngels raaigras 62 68Italiaans raaigras 34 39timothee 17 7rietzwenkgras 13 12beemdlangbloem 10 5kropaar 9 7gekruist raaigras 4 4festulolium 3 2

Areaal en productie van zaden van voedergrassen in EU27gemiddelde 2007-2011

(ec.europa.eu/agriculture/markets/seeds)

Engels raaigras – Lolium perenne

+ productief, zeer smakelijk, zeer goede verteerbaarheid, snelle vestiging

- matig winterhard, groei valt stil bij droogte

Italiaans raaigras – Lolium multiflorum

+ zeer productief, smakelijk, zeer snelle vestiging

- matige langleefbaarheid, sterke herbloei

Rietzwenkgras – Festuca arundinacea

+ zeer productief, goede droogtetolerantie

- trage vestiging, matige verteerbaarheid en smakelijkheid als vers gras

Beemdlangbloem – Festuca pratensis

+ goede winterhardheid, goede smakelijkheid en verteerbaarheid

- matige opbrengst

Lp Fa

Timothee – Phleum pratense

+ zeer winterhard, smakelijk, vroege voorjaarsproductie

- droogtegevoelig, trage hergroei

Kropaar – Dactylis glomerata

+ goede zomergroei, schaduwtolerant, agressief

- matig winterhard, matige verteerbaarheid

kropaar timothee

Witte klaver – Trifolium repeens

+ N-fixatie, goede zodevormer (stolonen), goede droogtetolerantie

- matige opbrengst, gras/klaver verhouding

Rode klaver – Trifolium pratense

+ N-fixatie, zeer productief (spilwortel)

- matige persistentie

Inhoud

o Voedergrassoorten

o Opbrengst in functie van N-bemestingo Kwaliteit

o Mengsels

o Besluit

Drogestofopbrengst van voedergrassoorten bij toenemende N-bemesting (gemiddelde van 1964-1972), Behaeghe 1982

Drogestofopbrengst van rassen van Engels raaigras, timothee en beemdlangbloem bij hoge en lage N-bemesting (1996-1998)

2007-2008

2012-2013

DS-opbrengst van grassoorten bij 2 N-bemestingsniveaus (5 sneden / jaar)

DS-opbrengst van grassoorten bij 2 N-bemestingsniveaus (3 sneden / jaar)

2008-2012

Drogestofopbrengst van 24 grascultivars (2007-2008, gem. 290 kg N/ha/jaar)

Engels raaigrasItaliaans raaigrasrietzwenkgras

timotheeBeemdlangbloem kropaar

Inhoud

o Voedergrassoorten

o Opbrengst in functie van N-bemesting

o Kwaliteito Mengsels

o Besluit

Ruw eiwit- en darmverteerbaar eiwitgehalte van 24 grascultivars (gemiddelde van 2 jaar, 5 sneden/jaar)

Engels raaigrasItaliaans raaigrasrietzwenkgras

timotheeBeemdlangbloem kropaar

Engels raaigrasItaliaans raaigrasrietzwenkgras

timotheeBeemdlangbloem kropaar

Eiwitbestendigheid van 24 grascultivars (gemiddelde van 2 jaar, 5 sneden/jaar, 2 N-niveaus)

Engels raaigrasItaliaans raaigrasrietzwenkgras

timotheeBeemdlangbloem kropaar

Verteerbaarheid van de droge stof van 24 grascultivars (gemiddelde van 2 jaar, 5 sneden/jaar, 2 N-niveaus)

Gehalte aan wateroplosbare koolhydraten van 24 grascultivars (gemiddelde van 2 jaar, 5 sneden/jaar, 2 N-niveaus)

Engels raaigrasItaliaans raaigrasrietzwenkgras

timotheeBeemdlangbloem kropaar

Celwandverteerbaarheid van 24 grascultivars (gemiddelde van 2 jaar, 5 sneden/jaar, 2 N-niveaus)

Engels raaigrasItaliaans raaigrasrietzwenkgras

timotheeBeemdlangbloem kropaar

% van opgenomen N uitgescheiden in de urine in functie van WOK/RE verhouding van het gras (Parsons et al., 2011)

Tas et al. 2000, Tas et al. 2001 , Miller et al. 2000, Miller et al. 2001, Moorby et al. 2006

% van opgenomen N uitgescheiden in de urine in functie van WOK/RE verhouding van het gras (Parsons et al., 2011)

Tas et al. 2000, Tas et al. 2001 , Miller et al. 2000, Miller et al. 2001, Moorby et al. 2006

Engels raaigrasItaliaans raaigrasRietzwenkgrasBeemdlangbloemTimotheekropaar

verteerbaarheid van de organische stof (%)2012 5 sneden/jaar 2008-2012 3 sneden/jaar

200N 300N 150N 250Nengels raaigras 80 79 engels raaigras 74 73beemdlangbloem 79 80 timothee 65 62rietzwenkgras 74 73 rietzwenkgras 68 66gekruist raaigras 80 79 kropaar 65 63festulolium 78 77 tim. + klaver 62 62

Verteerbaarheid van grassoorten bij verschillende maaifrequentie en N-bemesting

Gehalte aan linoleenzuur van 24 grascultivars (gemiddelde van 2 jaar, 5 sneden/jaar, 2 N-niveaus)

Inhoud

o Voedergrassoorten

o Opbrengst in functie van N-bemesting

o Kwaliteit

o Mengselso Besluit

augustus 2009 juli 2010 mei 2011

Lp Lp LpFa Ph Fa Fa

Droogteperiodes

Drogestofopbrengst (kg/ha) van rietzwenkgras en Engels raaigras in 2010 en 2011

2010 2011

Hoe eigenschappen combineren?

Verbeteren van soorten: Droogtetoleranter Engels raaigras beter verteerbaar en zachtbladiger rietzwenkgras

Kruisen van soorten : Festulolium

Mengsels “De DS-opbrengst van mengsels van grassoorten en –cultivars is zelden beter dan

de DS-opbrengst van de beste component”

rietzwenkgras + raaigras: ¼ Lp + ¾ Fa: Fa domineert 1/8 Lm+ 7/8 Fa: Lm domineert

Opbrengst van gras en klaver per snede in 2007-2008

Ruw eiwit- en darmverteerbaar eiwitgehalte van 7 klavercultivars in vergelijking met Engels raaigras (2007-2008)

witte klaver rode klaver

witte klaver rode klaver

Gehalte aan wateroplosbare koolhydraten van 7 klavercultivars in vergelijking met Engels raaigras (2007-2008)

Gehalte aan linoleenzuur van 7 klavercultivars in vergelijking met Engels raaigras (2007-2008)

witte klaver rode klaver

Hanekam (esparcette, sainfoin) Onobrychis viciifolia

Rolklaver Lotus corniculatus

rijk aan tannines:voorkomen trommelzuchtwormafdrijvendminder eiwitafbraak in de pensminder methaanuitstoot

droogtetolerant, lage N- en P-behoeftesmakelijk en gemakkelijk in te kuilen (hoog suikergehalte)

0

1000

2000

3000

4000

50008

mei

200

3

11 ju

ni 2

003

15 ju

li 20

03

26 a

ug 2

003

16 o

kt 2

003

7 m

ei 2

004

8 ju

ni 2

004

28 ju

ni 2

004

4 au

g 20

04

17 s

ep 2

004

DM-y

ield

(kg/

ha)

0102030405060708090100

%

perennial ryegrasschicory mixture% chicory

Kruiden?

+ mineralen en sporenelementen

200N DS% as%/DS D-waarde RE%/DSengels raaigras 22.1 8.9 72.6 12.5cichorei 10.7 14.1 74.5 15.7

Inhoud

o Voedergrassoorten

o Opbrengst in functie van N-bemesting

o Kwaliteit

o Mengsels

o Besluit

Besluit

Engels raaigras haalt in vergelijking met andere blijvende voedergrassoorten vaak een lagere drogestofopbrengst onder beperkende omstandigheden. Toch blijft onder deze omstandigheden de verteerbaarheid van Engels raaigras superieur.

Mengsels van Engels raaigras met andere grassoorten zijn een compromis opbrengst/kwaliteit. Klaver is complementair wat betreft groeiverloop en kwaliteitsaspecten.

Dank u