View
4
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
2 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Inhoudsopgave
1 Inleiding 3
2 Ziekenhuizenenzorginstellingen 9
3 Voordelenmobiliteitsmanagementvoorziekenhuizen 11
4 Specifiekemaatregelenentechnieken 144.1 Inleiding 144.2 Minderverplaatsingen(‘slimwerken’) 154.3 Meerfietsenenlopen 154.4 Meergebruikvanopenbaarencollectiefvervoer 184.5 Mindermilieuvervuilingdoordeauto 214.6 Vollereauto’s:car-envanpoolen 224.7 Minderautokilometersdoorparkeerbeleidende inrichtingvandeorganisatie 234.8 Locatieeninfrastructuur 244.9 Verkeersmanagementenroutering 254.10Communicatieenreisinformatie 25
5 Specifiekemaatregelenentechniekengerichtophetgoederenvervoer 275.1 Verplaatsenvanminderkubiekemetersgoederen 275.2 Afleggenvanmindertransportkilometers 285.3 Gebruikenvanminderlitersbrandstof 285.4 Minderuitstootvanvervuilendestoffen 285.5 Mindergeluidsoverlast 285.6 Leveringenviadistributiecentra 295.7 Externcentraalmagazijnincombinatiemetjust-in-timelevering 29
6 Totslot 30Maatregelen1 Meeropenbaarvervoer 312 Instellenmobiele(prik)postenendecentraliserenfaciliteiten 323 Centraalmagazijn 334 Uitbestedenkookproces/ontkoppeldkoken 345 Spreidingbezoektijden/verschuivenbezoekuur 356 Just-in-timeleveringoperatiemateriaal 367 ParkandRide 378 Trappers 38
Bijlage1 Mobiliteitsmanagementenhetverschilmetvervoermanagement 39Bijlage2 OverdeTaskforceMobiliteitsmanagement 41Bijlage3 Meerinformatieoverlocatiekeuzeenmaatregelen 42Bijlage4 Informatieoverdezorgsector 43
3 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Inleiding‘VerkeerenVervoerblijvengroeien’,zovalttelezenindeNotaMobiliteitdieop21februari2006isgepubliceerd.In2020zalinvergelijkingmethetjaar2000deautomobiliteitinNederlandmetcirca20%zijngegroeidtot230miljardreizigerskilometersperjaar.Hetgoederenvervoerzal(uitgedruktintonkilometers)met60%toenemen.Hetbeleidlegtgeenbeperkingenopaandemobiliteitsgroeienisgerichtopeenverbeteringvandebereikbaar-heid(NotaMobiliteitdeelIV).Debetrouwbaarheid,snelheidenveiligheidvaneenreismoetentoenemen.Hieraanisdevoorwaardeverbondendatdegroeiendeverbeteringvandebereikbaarheidbinnende(inter)nationalewettelijkeenbeleidsmatigekaderspastvanveiligheidenkwaliteitvandeleefomgeving.
Algemeen
IndeMobiliteitsaanpakvanoktober2008vanhetministerievanVerkeerenWaterstaatzijnambitiesopgenomenvooreenhogekwaliteitvanhetNederlandsemobiliteitssysteemin2028.Dedoelstellingisdatreizigerszichsteedsmeerbewustwordenvandemogelijkheidomkeuzestemakenoverdeinvullingvandereisendaterprimaalternatievenvoordeautobeschikbaarzijn.Hiervoormoetendeafzonderlijkemodaliteiten(zoalsfietsenopenbaarvervoer)voldoendecapaciteitenkwaliteithebben.Ookmoetenoverstappuntendereizigerinstaatstellenomtijdensdereisgemakkelijkvanvervoermiddeltewisselen.Bijvoorbeeldreizenmetdeautonaareenparkeerplaatsaanderandvandestadenvervolgensmethetopenbaarvervoerdestadin.Tenslottemoetenreizigersgoedgeïnformeerdwordenoveralternatieven,zowelvóórdereisalstijdensdereis.Ditbetekentdatzemoetenbeschikkenovervolledigeenactuelereisinformatie.DeMobiliteitsaanpakisvoordeperiodetotenmet2020vertaaldinconcreteprogramma’s.
Verbeteringvandebereikbaarheidkunnenwenietloszienvandekwaliteitvandeleefomgeving.Erzijnmaatregelennodigomdebereikbaarheidteverbeterenendaarnaastdekwaliteitvandeleefomgevingminimaaltebehouden.Alshetmogelijkis,kunnenwezelfsmaatregelentreffenomdekwaliteitvandeleefomge-vingteverbeteren.Hetgaatomdevolgendeuitdagingen:• Verkeerenvervoerdraagtmomenteelvoor20%bijaandeCO2-uitstoot.
ConformhetKyoto-protocolmagdemaximaleuitstootvandesectorverkeerenvervoer38megatonCO2bedragenin2020.Ditbetekenteenuitstootreductievan30%invergelijkingmetdesituatiein1990.
• HetRijkzetzichinomgeluidshinderterugtedringen.Voor2020wilhetRijkallelocatiessanerenwaardegrenzenvan65–70dBgeluidsproductiewordenoverschreden.Ookgemeentenenregionaleoverhedenmoetenzichinspannenombovengenoemdedoelstellingenterealiseren.
• DeEuropeseregelgevingoverluchtkwaliteit,envooraldeemissie-eisenvanNO2enPM10(fijnstof ),vraagtdenodigeinzet.Desectorverkeerenvervoeriseenbelangrijkeoorzaakvoordelokaleoverschrijdingvandegesteldenormen.RegionaleoverhedenmoeteninsamenwerkingmethetRijkallezeilenbijzettenomaandezeregelgevingtevoldoen.
1
4 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Vervoermanagement
DeWetMilieubeheerbiedtdemogelijkheidomineenmilieuvergunningvoorschriftenoptenementerbeschermingvanhetmilieutenaanzienvanhetvervoervanpersonenengoederenvanennaardeinrichting.Ditwordtaangeduidmetdeterm‘vervoermanagement’.InfoMilheeftinseptember2007hetinforma-tieblad‘Vervoermanagementmetbedrijven’totstandgebracht,primairbedoeldvoorhetgemeentelijkenprovinciaalWm-bevoegdgezag(vergunningverlenersenhandhavers).Alsaanvullinghieropisditjaardeuitgave‘Mobiliteitsmanagementbijziekenhuizenenzorginstellingen’gemaakt.Ditinformatiebladinformeertnaastdebovengenoemdedoelgroepookdewerkgeversoverdekansendieerliggendoordeinvoeringvanvervoermanagement.
Mobiliteitsmanagement
Delaatstejarenisdetermmobiliteitsmanagementmeerinzwanggeraakt.HetKennisplatformVerkeerenVervoer(KPVV)heeftmobiliteitsmanagementgedefinieerdals‘hetorganiserenvanslimreizen’.
Eenuitgebreideredefinitieis:mobiliteitsmanagementishetorganiserenvanslimreizen.Aangeziendeautonietalleproblemenkanoplossen,wordtdereizigergeprikkeldomalternatieventegebruikenzoalsfiets,openbaarvervoer,gebruikvanP+Rofomtekiezenvoore-werken(telewerken).Eisenenwensenvanmensendiezichverplaatsenstaancentraal;mobiliteitsmanagementdraaitommaatoplos-singen.Overheden,werkgevers,publiekstrekkersenaanbiedersvanmobiliteits-diensten(zoalsopenbaarvervoerbedrijven)organiserensamendevoorwaardenwaarbinnenreizigersslimmekeuzesmaken.
Wat is vervoermanagement?Vervoermanagement is de efficiënte organisatie van het verkeer en vervoer van bedrijven en instellingen, waarbij de gevolgen van het verkeer en vervoer van en naar de inrichting (van werknemers, bezoekers, zakelijke klanten en goederen) zodanig worden beïnvloed dat de milieu-belasting wordt teruggedrongen.
Met de toepassing van mobiliteitsmanagement is in Nederland veel ervaring opgedaan. Hiervan kan uitstekend worden geprofiteerd. Op de website www.slimreizen.nl staat een groot aantal succesvolle voorbeelden van de toepassing van mobiliteitsmanagement in Nederland, voor verschillende doelgroepen en situaties. Dit geldt ook voor www.optimum2.org, waarop verschillende praktijkervaringen van Europese bereikbaarheidsprojecten worden belicht. Op www.bereikbaar-ziekenhuis.nl is specifieke informatie over de aanpak van mobiliteits-management bij ziekenhuizen in de provincie Gelderland te vinden.
Meer informatie over vervoer- en mobiliteitsma-nagement vindt u in bijlage 1
5 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
SpecialerolvoorTaskforceMobiliteitsmanagement
Op8september2008overhandigdeLodewijkdeWaal,voorzittervandeTaskforceMobiliteitsmanagement(TFMM),hettaskforce-voorstelaandeministersCramerenEurlings.Uitgangspuntisdathetkabinet,(vertegenwoordigersvan)werkgeversenwerknemersendecentraleoverhedeniedervanuithuneigenrolenverant-woordelijkhedeneensteentjebijdragenomdemobiliteitingoedebanenteleidenendebereikbaarheidenleefbaarheidteverbeteren.Deverantwoordelijkheidhiervoorwordtdusookinderegiogeborgd.
Hettoepassenvanmobiliteitsmanagementbinneneenaantalsectorenvraagtspecialeaandacht.Ditinformatiebladgeeftaanwelkemaatregeleneigenaars/beheerdersvanziekenhuizenkunnennemenomdemilieubelastingvanverkeerenvervoervanennaardeinrichtingzoveelmogelijktebeperken.Deaandachtgaatdaarbijookuitnaarmaatregelendiede(gemeentelijke)wegbeheerderkanuitvoerenomdeziekenhuizenenzorginstellingendaarbijteondersteunen.Samenwerkingtussenderegionaleoverheden,desectorenverkeer,milieuenruimtelijkeordeningverdientdaarbijalleaandacht.Voorbeeldenvanzorginstel-lingenzijnuniversitairemedischecentra,stedelijke-enregionaleziekenhuizenenverpleeg-enbejaardenzorginstellingen.
Locatiekeuze
Zorginstellingenenziekenhuizenzijngrotepubliekstrekkers.Eenmiddelgrootalgemeenziekenhuismeteenregionalefunctieheeftjaarlijkseenhalfmiljoenpolikliniekbezoekers.Ookopnamesvanpatiëntenenbezoekaanpatiëntengenererenveelverkeer.Demeerderheidvanpatiëntenenbezoekersreistmetdeautonaarhetziekenhuis.Indepraktijkgaathetomzo’n70totruim80%vandezegroep.Ondermedewerkersligthetautogebruikveelallager,maarmeestalnog(ruim)bovende50%.
Degroeivandeauto(mobiliteit)ontstaatdoorschaalvergrotingenconcentratievanvoorzieningen.Ditwordtmedeveroorzaaktdoordetoenemendemarktwer-kingindezorg.Ziekenhuizenconcentrerenhunactiviteitensteedsvakeropéénlocatie.Instellingengroeientoteenomvangdieovereenkomtmeteenbehoorlijkbedrijventerrein.Rondziekenhuizenvestigenzichbijvoorbeeldresearchinstitu-ten,opleidingscentra,psychiatrischeengezondheidsklinieken.VoorhetAMCinAmsterdamisbepaalddatdedagelijksemobiliteitovereenkomtmetdievaneenstadvan25.000inwoners.Daarnaastisereentrendzichtbaarwaarbijbepaaldezorgtakendichterbijdepatiëntbeschikbaarzijnofzelfsnaardepatiëntwordentoegebracht(ofwelworden‘uitgeplaatst’).Hetthuisprikkenvanpatiëntenishiervaneenvoorbeeld.Andereontwikkelingenzijn:deligtijdvanopnamepatiën-tenneemtafenhetaantalpoliklinischeendagbehandelingenneemttoe.
Hetvervoernaareenziekenhuisheeftspecialekenmerken.Voorhetuitvoerenvandekerntakenzijnorganisatiesafhankelijkvaneenprobleemlozereisvanpatiëntennaarhunbehandeling,ofdienuspoedeisendofpoliklinischis.Urgentverkeervanpatiëntenheeftdehoogsteprioriteit.Verpleegkundigpersoneelenartsenbeginnensomsopafwijkendetijden.Hetbezoekaanpatiëntenisgecon-centreerdopeenaantaluurperdag.Vervoersstromenvanmedewerkersvallensomssamenmetdievanpatiënten(zekerindemiddag).Totslotiseenziekenhuiseengecompliceerdelogistiekeorganisatie,metveelverschillendegoederenstro-men.Doordezeintrinsiekeeigenschappenentrendsstaatdebereikbaarheidvan
Zie voor neer informatie over de Taskforce Mobiliteits-management bijlage 2
6 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
ziekenhuizenonderdruk.Enwordtmobiliteitsmanagementbijsteedsmeerziekenhuizeneen‘normaal’onderdeelvandebedrijfsvoering.Hetschemahierondergeefteeneersteinzichtinverschillendevervoersstromenenmogelijkeoplossingenvoormobiliteitsmanagement.
Tabel Globale mogelijkheden mobiliteitsmanagement per doelgroep
type patroon oplossing
personeel werkzaam tijdens
kantoortijden
concentratie in ochtend- en
avondspits
• beperken autogebruik
personeel werkzaam tijdens
roosterdiensten
meestal in drie of vier shifts • parkeren bij personeelsingangen
• carpoolen
polikliniekpatiënten verspreid over de dag • reserveren parkeerplaats
• communicatie over alternatieven
bezoekers van patiënten uit regio (of soms hele land)
afkomstig, vaak geconcentreerd in
paar uur
• communicatie, betaald parkeren
• spreiden bezoektijden
patiënten die opgenomen worden goed planbaar
Bron: mobiliteitsmanagement: definitie, toepassingen, maatregelen en checklists; KPVV (bewerkt)
Eventuelebereikbaarheidsproblemenkunnenalleenmeteengezamenlijkeinspanningvandebetrokkenenwordenopgelost(enliefstvoorkomen).DitisinlijnmetdeverschillendeactorendiebijmobiliteitsmanagementzijnbetrokkenenconformdefilosofievandeTaskforceMobiliteitsmanagement(zoalstoegelicht).Zo’naanpaklevertvoordelenopvoorzowelhetziekenhuis,patiënten,bezoekers,medewerkersalsvoordeomgeving.
Locatiekeuzeenmaatregelen
Ditpraktijkbladgaatovertenemenmaatregelendiegetroffenkunnenwordennadatdelocatiekeuzeisgemaakt.Delocatiekeuzeheeftdirectegevolgenvoordemobiliteitendeverkeers-envervoerstromen.Eenziekenhuisdatbuitendestadofaanderandvandestadligt,genereertheelandereverkeersstromendaneenziekenhuisindestadmeteenprimabereikbaarheidperfietseneengoedbedieningsniveauvanhetopenbaarvervoer(ov).Iseenziekenhuisalergensgevestigd,danishetvanbelangeengoedinzichttehebbenindebereikbaarheidvanverschillendevervoersmiddelen.Ditwordtvastgelegdineen‘bereikbaarheids-profiel’;eenprofieldathetvervoersaanbodbeschrijft.Ookdeinrichtingenhetontwerpvanhetterreinvormeneenbelangrijkinstru-mentvanmobiliteitsmanagement.Hierbijmoetvoldoendeaandachtzijnvoordebestemmingenomvangvandeparkeerterreinen(welkeplaatsenzijnvoorwelkedoelgroepenbestemd).Netalsvoordeaanlegvanvoldoendefietsenstallingen.Naastvoldoendeen(sociaal)veiligecapaciteitvanstallingen,isdeinrichtingvanbelang.Denkhierbijaanruimteomfietskledingoptebergen,mogelijkhedentotdouchenenomkledenen(heelactueel)demogelijkheidomelektrischefietsenopteladen.
Op locatiekeuze en maatregelen wordt verder ingegaan in bijlage 3
7 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Betrokkenenbijziekenhuizen
Binnendeinstellingzijnvaakverschillendeafdelingenbetrokkenbijmobiliteits-management.Hetisvanbelanggoedinzichttekrijgeninderolenverantwoorde-lijkhedenvanverschillendeactorenindeorganisatie,dieperorganisatiekunnenverschillen.Somsisdeafdelingpersoneelenorganisatieverantwoordelijkvoormobiliteitsmanagement,vanwegedebetrokkenheidbijarbeidsvoorwaardenenreiskostenregelingen.Eenanderekeerishetdeafdelingfacilitairbedrijf;doorhaarbetrokkenheidbijlogistiekeprocessenendeverantwoordelijkheidvoordeinrichtingenhetbeheervanhetgebouwenhetterrein.Denkbijvoorbeeldaandeparkeerfaciliteitenenstallingvoorzieningen.
Ookdeondernemingsraadendepatiëntenverenigingenmoetenbetrokkenwordenbijdeplannen.Zijbehartigenrespectievelijkdebelangenvanpatiëntenenhetpersoneel.Hetisaantebevelenrekeningtehoudenmetdezegroepenbijhetuitwerkenvanmobiliteitsmanagement.OokdeRaadvanBestuuriseenfactorvanbetekenis.Zijisimmerseindverantwoordelijkvoorhetbeleidophetgebiedvanbereikbaarheidenmobiliteitsmanagement.Verderhebbendeafdelinginkoop(beherencontractenmetderden,waaronderaanbiedersvanvervoersdien-sten)endemedischspecialisten(organisatievanhetzorgproces,zijvormeneengroteenredelijkautonomegroepindeorganisatie)eenrolbijdeinvullingvanmobiliteitsmanagement.
Informatieoverziekenhuizenenzorginstellingen
Algemenekengetallen‘ziekenhuizenenmobiliteit’:• Totaal128.000werknemers(ziekenhuizeneninstellingen).• Veroorzakervan1,5%vandetotalemobiliteitinNederland(komtovereenmet
2,8miljardkilometer).• 80%vandeziekenhuizengafin2004aaneenparkeerprobleemtehebben.• Naeenverhuizingvaneenziekenhuisneemthetautogebruikmet15tot20%toe.Bron: Rijkswaterstaat- AVV;. ‘presentatie over Ziekenhuizen en mobiliteit’, 14 april 2004
Eenuitgebreideroverzichtvandeziekenhuissectorisopgenomeninbijlage4.
Hetnationalekennisplatformvoorinfrastructuur,verkeer,vervoerenopenbareruimteCentrumvoorRegelgevingenOnderzoekindeGrond-,Water-enWegenbouwendeVerkeerstechniek(CROW)heeftberekendhoeveelvervoersbe-wegingeneenziekenhuisperdaggenereert,opbasisvandeliggingvanhetziekenhuis(aandehandvaneenaantallocatieprofielen)enrespectievelijkhetaantalbeddenenbeschikbarebrutovloeroppervlakte(bvo).Deresultatenzijnopgenomeninonderstaandetabel.Erwordtuitgegaanvandesituatievaneenziekenhuismetzowelopnamesalspoliklinischebehandelingen.Verkeerveroorzaaktdoorwoon-werkverkeerisnietindetabelverwerkt,netalsverkeerveroorzaaktdoorbezoekersvanpatiënten.Alsfactorvoordeverhoudingtussenopgenomenpatiëntentenopzichtevanbezoekerswordt1:1,2gehanteerd.
Tabel Verkeersgeneratie van ziekenhuizen in aantal motorvoertuigbewegingen per weekdag (2008) naar ligging in stedelijk gebied
Verkeersgeneratie Centrum Schil rond centrum Rest bebouwde kom buitengebied
Verplaatsingen per bed 4,5 5,0 5,5 n.v.t.
Verplaatsingen per 100m2 bvo 6,0 6,6 7,3 n.v.t.
8 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Leeswijzer
Inditinformatiebladzijndemaatregelenuitgewerktopbasisvanreismotievenvanennaardeziekenhuizenenzorginstellingen.Voordeleesbaarheidsprekenwealleenover‘ziekenhuizen’.Hierbijwordtspecifiekingegaanophetwoon-werkverkeervanmedewerkersenhetverkeerdatveroorzaaktwordtdoorpatiëntenenbezoekers;verplaatsingendiehetmerendeelvandemobiliteitgenereren.Hetonderwerp‘dienstreizen’ofwelzakelijkverkeerkomtookbeknoptaandeorde.Hetgaathierbijomverplaatsingennaarlocatieseldersenomverkeertussenverschillendevestigin-genvanééninstelling.Dezerittenomvattenslechtseenkleingedeeltevandevervoerstromennaarziekenhuizen.Ookwordtkortingegaanopdeverkeersstromendiewordenveroorzaaktdoorgoederenvervoer,hetlogistiekeprocesendeeffectenvanwijzigingenindeorganisatievandezorgopverkeersstromen;onderwerpendiehetmanagenvandeactiviteitenbetreffenen(dus)betrekkinghebbenopmeerorganisatievraagstukken.Keuzesopdezegebiedenkunnenforseinvloedhebbenopdeverkeersstromen.Ookwordtaangegevenwelkeactorenbijhetontwikkelenvanoplossingenendeuitwerkingervaninmaatregelenenfaciliteitenbetrokkenzijn.
Specialeaandachtiservoormaatregelenophetgebiedvancommunicatieenreisinformatie.Naasthetontwikkelenvanfaciliteitenenmaatregelendieeenalternatiefvormenvoorhetgebruikvandeauto,moetenbezoekers,patiëntenenmedewerkersopdehoogtezijnvanminimaalhetbestaanenhetliefstookde(voordelen)vandevoorzieningen.Geconcludeerdkanwordendathieraan(inhetalgemeen)inhetverledenteweinigaandachtisbesteed.Steedsmeerziekenhuizenbeseffenechterdatvolledige,correcteentijdigeinformatievoorzieningessentieelisvoorhetslagenvanmobiliteitsmanagement.Communicatiemoetervoorzorgendatdoelgroepenbeschikkenovervoldoendekennismetbetrekkingtotdealternatieven,dehoudingpositiefaanpassenenhetalternatievevervoermiddeluitproberen(ditkanookbetekenen:nietoflaterreizen).Kennis,houdingengedragzijnvolgenshetcommunicatiemodeldeindezevolgordetebeïnvloedenfactoren.Mobiliteitsmanagementgaatdusomfaciliterenéncommuniceren.
Ookbijhetbelangvanbeschikkenoverjuistegegevensbijdestartvan‘deaanpakvanmobiliteitsmanagement’wordtstilgestaan.Om(financiële)middelengoedintezetten,moetduidelijkzijnwelkeoplossingeneffectiefzijnenwelkeniet.Daarvoorishetnodigominzichttehebbenindehuidigemodal-split-deverdelingvandegebruiktevervoersmiddeleninbijvoorbeeldhetwoon-werkverkeer-endepotentievanoplossingen.Dezeinformatieiszeerbruikbaarbijdiscussiesoverdeaanpakvanhetprobleemenhetcreërenvandraagvlak,zowelmetinternealsexternepartijen.
Inhoofdstuk2wordtalgemeneinformatiebeschrevenoverspecifiekekenmerkenvanziekenhuizenendeinvloedopdeverkeersstromen.Hoofdstuk3geeftdevoordelenvanmobiliteitsmanagementvoorziekenhuizenweer.Inhoofdstuk4wordendemaatregelendiezorginstellingenenziekenhuizenkunnennemenbeschreven;percategorieenuitgesplitstnaardeverschillendedoelgroepen(werkne-mers,zakelijkverkeerenbezoekersverkeerenverkeervanpatiënten).Indebijlagenwordteenaantalspecifiekemaatregelenuitgewerkt.
DitinformatiebladissamengestelddoorAgentschapNL(InfoMil),waarbijDTVConsultantsuitBredaeenbelangrijkeinhoudelijkebijdrageheeftgeleverd.HetbladisverderbecommentarieerddoorhetministerievanVROM(DGM),hetministerievanVerkeerenWaterstaat(DGMO),hetAgentschapNL(M&L),hetKennisplatformVerkeerenVervoer(KPVV),enmedewerkersvandeGelreziekenhui-zenuitApeldoornenhetMaximaMedischCentrumuitVeldhoven.Defoto’sinditinformatiebladzijnverzorgddoorHansvanHamersveld.
9 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Ziekenhuizen en zorginstellingenInleiding
Ziekenhuizenhebbendagelijkstemakenmetforseverkeersstromen,veroorzaaktdoorpatiënten,bezoekers,medewerkersenleveranciers.Schaalvergrotingindezorgsectorleidttotconcentratiesvanactiviteiten.Ziekenhuizenbundelenhunactiviteitensteedsvakeropéénplek.Veelziekenhuizenenanderegezondheidsinstellingenkampendaarominmeerofminderematemetbereikbaarheids-enparkeerproblemen.Steedsvakerismendaaromdelaatstejarenactiefaandeslaggegaanmetmobiliteitsma-nagement.Eenandereredenisdetoenemendemarktwerkingindezorg,waardoorziekenhuizenzichookmeteengoedebereikbaarheid(enalternatievenvoorhetgebruikvandeauto)kunnenprofilerennaardeklant(=patiënt).
2
10 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Deorganisatievanhetzorgprocesmaakthetprobleemcomplex.Indeloopvandemiddagvallenverkeersstromenvanmedewerkers(veroorzaaktdoordewisselingvandiensten)vaaksamenmetdievanbezoekers(vanwegedebezoekurendiebeginnen).Dandraaienvaakookdepolikliniekennogopvolletoeren.Gedurendeeenaantaluurissprakevaneenpiekbelasting.Na14.30uurneemtdeverkeers-drukmeestalsnelaftoteenniveaudatergeenproblemenzijn.Eenoplossingvandergelijkeverkeersvraagstukken–diemededoordeprocesorganisatiewordenveroorzaakt–vereistkennisvanzakenencreativiteit.
Eenglobaleanalysevanoplossingenvoorhetautogebruikmaaktbijveelziekenhuizenduidelijkdathetstimulerenvanhetfietsgebruikveelperspectiefbiedt.Uiteenanalysevanoplossingenvoordeautobijeengrootacademischziekenhuis,bleekdatvoor23%vandemedewerkersdiemetdeautonaarhetwerkreist(enindagdienstwerkt),hetgebruikvandefietseenalternatiefis.Hierbijisdeverkeerskundigenormvaneenwoon-werkafstandvanmaximaal7,5kilometeralsuitgangspuntgenomen.Ookbijandereziekenhuizenblijktuitonderzoekdatfietsenveelpotentiebiedt.DitisinlijnmetdealgemenesituatieinNederland,waarbijvanallerittentot10kilometerbijnadehelftmetdeautowordtafgelegd(bron:mobiliteitsonderzoek2007,Rijkswaterstaat).Bovendiensluithetstimule-renvanfietsenprimaaanbijeenaanpakvangezondheidsmanagementvaneenwerkgever.Gezondheidenbewegenstaanmomenteelvolopindebelangstelling.Hetstimulerenvanfietsenpasthierinuitstekend.
Voormedewerkersindagdienstkanookopenbaarvervoereenoplossingzijn,netalsvoorpatiëntenenbezoekers.Voormedewerkersdieinwisselendedienstenofnachtdienstwerkenkanhetgebruikvandefietsofopenbaarvervoervanwegeverschillenderedenenmindervoordehandliggen.Opgemerktmoetwordendatertijdensdezeurenminimaalsprakeisvaneenparkeer-enbereikbaarheidspro-bleem.Onvoldoendesocialeveiligheidkaneenredenzijnomdanniettefietsen(ditverdientextraaandacht,omdaterindegezondheidszorgrelatiefveelvrouwenwerken).Hetopenbaarvervoerkentvaakeenbeperktedienstregelingtijdensdeavond-ennachtelijkeuren.
Eenzorginstellingisookeenknooppuntvanlogistiekeactiviteiten.Ineenziekenhuisiseengrootaantaltransportstromenteonderscheiden.Voorbeeldenzijnlinnengoed,sterielegoederen,operatiemateriaalenmaaltijden.Transportstromenkunnenexternzijn(vanleveranciernaarinstelling)enintern(vandeexpeditievanhetziekenhuisnaarhetmagazijnenverdernaarafdelingen,deinterneklanten).Indeonderstaandefiguurzijndestromendieeenrolspelenbijmobiliteitsmanagementvanziekenhuizenschematischweergegeven.
Figuur 1 Bron CROW Verkeersgeneratie voorzieningen, december 2008
Bezoekers & patiënten
Werknemers
ZiekenhuisAmbulance en spoed
Zakelijk
Bevoorrading & goederen
Bezoekers & patiënten
Werknemers
Ambulance en spoed
Zakelijk
Afval en overige afvoer
11 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Inhoofdstuk3wordendevoordelenommetmobiliteitsmanagementaandeslagtegaanopeenrijgezet.Devoordelenzijnondermeer:• Eenbeterebereikbaarheidvoorpatiëntenenbezoekersdiemetdeautoofmet
anderevervoersmiddelenreizenénvervoersstromendieelkaarminder‘indewielenrijden’.Datisvaakhetbelangrijkstevoordeelenhétargumentvoorziekenhuizenommetmobiliteitsmanagementaandeslagtegaan.EengrootacademischziekenhuisinNederlandbrengtelketweejaardetevredenheidvanpatiëntenenbezoekersoverdebereikbaarheidinbeeldengebruiktderesultatenomhetbeleidvanmobiliteitsmanagementteevaluereneneventueelbijtestellen.Demeningvandeklantvormtvoorhetziekenhuisdebelangrijk-steinputvoorhetbeleid.Eenbeterebereikbaarheidbetekentook:
• Minderverkeersdrukteopdewegennaarenbijdelocatie,minderparkeerdrukopdelocatieen-indienvantoepassing-inomliggendewijken(doordaterminderwildparkerenplaatsvindt).Eenrustiger(verkeers)beeld,betereverkeersveiligheideneenkwalitatiefbetereopenbareruimtebijhetziekenhuiszijnanderevoordelen.Patiëntenenbezoekershebbengeentijdsverliesbijhetzoekennaareenparkeerplekenkomenzooptijdophunafspraak.
• Eenbeterimagobijverschillendestakeholdersvanhetziekenhuis,zoalspatiënten(verenigingen)enbezoekers,medewerkers,overheden,(georgani-seerde)omwonendenenbelangenorganisaties.
• Hetbeeldvaneenaantrekkelijkewerkgeverbij(potentiële)medewerkers.Indegezondheidszorgiserinsommigesectoreneentekortaanarbeidskrachten.Ditbetekentdatwerkgeverszichmoetenonderscheidenopdearbeidsmarkt.Potentiëlemedewerkerszullenbijhunkeuzevooreenwerkgevereengoedebereikbaarheideneenmodernvervoersbeleidmeenemeninhunkeuzevooreenwerkgever.Hetzelfdegeldtvoorhetbindenvanwerknemersaandeorganisatie.
• Mobiliteitsmanagementkankostenbesparingenopleveren,doordatbudgettenvoormobiliteitefficiënterwordeningezet.Eenvoorbeeldisdeinzetvanpoolauto’s(ofdeelauto’s,bijvoorbeeldvanGreenwheels)voordienstreizen.Doordatdezedoormeerderemedewerkerskunnenwordengebruikt,kanditvoordeligerzijndanhetvergoedenvanreizendievoorditdoelmetdeeigenautowordengemaakt.Ookhoevenmedewerkers(dan)nietmetdeeigenautonaarhetwerktereizen.Devoordelenhangenergafvandebestaanderegelin-genvoorhetwoon-werk-enzakelijkverkeervandeorganisatie.Indegezond-heidszorgzijndezeregelingenmeestaleenstuksoberderdaninhetbedrijfsle-ven.Hierdoorzullenkostenbesparingeninhetalgemeenbeperktzijnenkandestartvaneenaanpakmetmobiliteitsmanagementzelfsextrainvesteringenmetzichmeebrengen.Doordatmedewerkers,patiëntenenbezoekersvlotnaarhetziekenhuisreizen,zalhetzorgprocesinhetalgemeensoepelerverlopen.Ditlevertwelbesparingenop,doordathetziekenhuisdemiddelenefficiënterkaninzetten.Zodraagtmobiliteitsmanagementbijaaneenmeerefficiëntebedrijfsvoering.
3 Voordelen mobiliteits-management voor ziekenhuizen
12 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
• Minderverzuimvanmedewerkers.Uitonderzoekblijktdatmedewerkersdieregelmatignaarhetwerkfietsen,gemiddeldeendagperjaarminderverzuimenendusarbeidsproductieverzijn(bron:TNO;preventieenzorg;publicatievanjanuari2009).Alswerkgeversfietsenextrastimuleren,kandithenjaarlijks27miljoeneurobesparen.Debatenzijnvooreenwerkgeverdusaanzienlijk.Erzijnaanwijzingendatditookgeldtvoorforenzendiemetopenbaarvervoerreizen.Ditisechternognietwetenschappelijkaangetoond.Meerinformatieoverdeforsepotentievanhetstimulerenvanfietsenistelezeninhoofdstuk2.
• Minderoverlastvoordeomgevingenmindervervuiling.• VoldoenaandeeisenvandeWetmilieubeheer.
Hetbelangvanjuisteinformatie
Hetisbelangrijkdemogelijkhedenvanmobiliteitsmanagementtekwantificeren.Hetgaatdanomvragenals:• ishetzinvolteinvestereninhetstimulerenvanfietsenofjuistinhetgebruik
vanopenbaarvervoer?Welkeoplossingdraagthetmeestbijaanminderparkeerdruk?
• Biedthetbestaandeopenbaarvervoerperspectiefvoorreizendiebezoekersenpatiëntennunogmetdeautomaken?
• Beschikthetziekenhuisovervoldoendeparkeercapaciteitomindetoekomstdeorganisatiegroeioptevangen?Ishethiervoormogelijksamenwerkingsverban-denaantegaanmetorganisatiesindenabijheidvanhetziekenhuis?
Omantwoordtekrijgenopdezevragenishetnodigommeerinzichttekrijgenindewijzewaaropmedewerkers,patiëntenenbezoekersnunaarhetziekenhuisreizen.Opbasisvanonderzoek,bijvoorbeeldeenpostcodeanalyse,wordtdezogenaamde‘huidigemodal-split’vastgesteld.Demodal-splitgeeftdeverdelingvanhetvervoersmiddelengebruikweer.Omdehuidigemodal-splitinkaarttebrengenzijnverschillendeonderzoeksmethodenmogelijk,zoalsverkeerstellin-genofeenmondelingeofschriftelijkeenquête.Alsdehuidigesituatieinbeeldisgebracht,kanmeteenaantalkenmerkenvanreizigers,zoalswoonadresenwerktijden(voormedewerkers)enbezoektijden(voorpatiëntenenbezoekers)enhuidigereistijdenwordenvastgesteldoferalternatievenvoordeverschillendesoortentrajectenbeschikbaarzijndienunogmetdeautowordenafgelegd.Ditgebeurtaandehandvanverkeerskundigecriteria.Zoalsdereistijdverhoudingtussenopenbaarvervoerendeautoomtebepalenofopenbaarvervoereenalternatiefiséndereisafstandtussenwoningenwerkomvasttestellenofgebruikvandefietseenoplossingis.Zowordtdepotentievandeverschillendealternatie-venvoorautogebruikgekwantificeerd,netalsdematewaarindealternatievenkunnenbijdragenaanhetverminderenvandeproblematiek.
Hetisbelangrijkdehuidigesituatievasttestellen,waardoorderesultatenvanhetvervoersbeleidbijvoorbeeldnaeenjaargeëvalueerdkunnenworden.Deeffectenopdemodal-splitvormenhiervoordebelangrijkstegraadmeter.Opdezemanierontstaateenbeeldvaneen‘optimalemodal-split’,dieeensituatiebeschrijftwaarinelkeautomobilistgebruikmaaktvaneenvoorhemofhaar
Het is nodig om meer inzicht te krijgen in de wijze waarop medewerkers, patiënten en bezoekers nu naar het ziekenhuis reizen
13 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
passendalternatief.Dezesituatieistheoretisch,omdatnietelkemedewerker,patiëntofbezoekervooreenalternatiefvandeautokanofzalkiezen.Metbovengenoemdeenquêtekunnenookredenenwaaromdoelgroepen(welofniet)voordeautokiezenwordenbepaald.Metdezeresultatenenalgemeneonder-zoeksgegevensoverdehoudingvanautomobilistentenopzichtevanvervoersal-ternatieven,kandeorganisatieeen‘haalbaremodal-split’vaststellenenonder-bouwen,diededoelstellingvormtvoormobiliteitsmanagementvooreenperiodevanbijvoorbeelddriejaar.Deambitievoordedoelstellingzalvooralafhangenvandeurgentieommetmobiliteitsmanagementaandeslagtegaan:hoegrootzijndebereikbaarheidsproblemen?Zijnerdagelijksfilesopdetoegangswegennaarhetziekenhuis?Hoeveelvertragingondervindenbezoekersenpatiënten?
Eengrootvoordeelvandezeaanpakisdatdeinvesteringskeuzesinhetvervoersbe-leid(enmaatregelenenfaciliteiten)goedkunnenwordenonderbouwd:moetwordengeïnvesteerdinuitbreidingvanhetopenbaarvervoerofjuistineenfietsstimuleringsprogramma?Eenandervoordeelisdatbijinternegeledingenindeorganisatiedraagvlakkanwordengecreëerdvoordeaanpakendebesluitvor-mingvandekeuzevooreensoepelerverlopendvervoersbeleid.
14 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Specifieke maat-regelen en technieken4.1 Inleiding
Demaatregelenwordenverdeeldindecategorieënuithetalgemeneinformatieblad:‘Vervoermanagementmetbedrijven’,aangevuldmetspecialecategorieënvoorziekenhuizenenzorginstellingen.Uiteraardwordendemaatregelenafgestemdopdespecifiekesituatievanziekenhui-zenenwaarnodigtoegelicht.Fiscalemaatregelenwordengenoemdalsdiekunnenwordentoegepastbinnendebetreffendemaatregelcategorie.VanwegedewijzigenindefiscalewetgevingishetzinvolomdewebsitevandeBelastingdienst,www.belastingdienst.nl,ofdeTaskforceMobiliteitsmanagement,www.tfmm.nl,teraadplegenvoordemeestactuelestandvanzaken.
Demaatregelcategorieënzijn:• Minderverplaatsingen(‘slimwerken’).• Meerfietsenenlopen.Dezemaatregelcategoriebehoortmetopenbaarvervoer
encarpoolentotde‘traditioneleoplossingen’inhetkadervanmobiliteitsma-nagement,maarspeeltnogsteedseenbelangrijkerolbijhetoperationaliserenvanmobiliteitsmanagementenhetbereikenvanresultaten.Deelektrischefietsenscooterzijninopkomst.Aandezeontwikkelingendemogelijkhedenvanelektrischevoertuigenvoormobiliteitsmanagementwordtdaaromookaandachtbesteed.
• Meergebruikvanopenbaarvervoer(trein,bus,tramenmetro).• Mindermilieuvervuilingdoordeauto.• Vollereauto’s:car-envanpoolen(vanpoolen:samenreizeninvoertuigtot9
personen).• Minderautokilometersdoorparkeerbeleidendeorganisatievandezorg.• Locatieeninfrastructuur.• Verkeersmanagementenroutering.• Communicatieenreisinformatie,bijvoorbeeldopdeafsprakenkaart.
Specifiekemaatregelenentechniekengerichtophetgoederenvervoer• Verplaatsenvanminderkubiekemeters.• Afleggenvanmindertransportkilometers.• Gebruikenvanminderlitersbrandstof.• Minderuitstootvanvervuilendestoffen.• Mindergeluidsoverlast.• Leveringviadistributiecentra.• Externcentraalmagazijnincombinatiemetjust-in-timelevering.
4
Innovatieve oplossingen zijn belangrijk voor de beeldvorming van mobiliteitsmanagement bij doelgroepen en het creëren van draagvlak voor maatregelen, maar deze oplossingen spelen een kleinere rol bij het realiseren van de doelstellingen.
Voorbeelden van specifieke maatregelen, voor ziekenhuizen en zorginstel-lingen, worden beschreven in zogenaamde maatregelbla-den in hoofdstuk 6
15 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Voorbeeldenvanspecifiekemaatregelen,voorziekenhuizenenzorginstellingen,wordenbeschreveninzogenaamdemaatregelbladeninhoofdstuk6.Indemaatregelbladenwordtookingegaanopdetoepasbaarheidendehaalbaarheidvandezemaatregelen.Deoverigemaatregelenzijnbeschreveninhetalgemeneinformatieblad‘Vervoermanagementbijbedrijven’.
4.2 Minderverplaatsingen(‘slimwerken’)
InNederlandwerken(al)ruim1,7miljoenmenseneendeelvanhuntijdthuisofopafstand.Erisnogveelpotentieomdemogelijkhedenvane-werkentebenutten.VolgensinformatievanhetTelewerkforum,eenplatformdathet‘nieuwewerken’inNederlandstimuleert,ishetpotentieelvane-werkennogtweetotvierkeerzogroot.Veelactiviteitenineenzorginstellingzijnweliswaartijd-enplaatsgebonden(‘eenverpleegstermoetaanhetbedstaan’).Tochzijnerookwerkzaamhedenwaarvoorditnietgeldt,zoalsadministratievetaken.Ookeengedeeltevandedagthuiswerken(bijvoorbeeldnadeochtendspitsnaarhetwerkreizen),draagtbijaanhetverminderenvandeverkeersdrukoppiekmomenten.Welkemaatregelenzijnhaalbaarvooreenziekenhuisofzorginstelling?
Werknemers• Voordewerknemersmeteenkantoorfunctieise-werkeneenmogelijkheid.Ook
hetlaternaarhetwerkreizenenbijvoorbeeldeerstthuiswerkzaamhedenverrichten,ismogelijk.
• Verminderenvanhetaantalreisdagen,doorbijvoorbeeld4keer9uurtewerkeninplaatsvan5keer8uur.Hierdoorneemthetaantalverplaatsingenforsaf.
Zakelijkverkeer
• ICTbiedtvolopmogelijkhedenomreizentevermijden,bijvoorbeelddoorgebruiktemakenvandemogelijkhedenvanvideo-conferencing.Hierdoorishetnietlangernodigomvooreenvergaderingofoverlegnaareenafspraaktereizen.Tenslottekunnenookoperatiestegenwoordigopafstandwordenuitgevoerd.
Bezoekersenpatiënten• Zorgvoorafgaandaanhetbezoekvoorduidelijkeenactuelereisinformatieom
omrijdkilometerstevermijden(zieook4.10).• Zorgdatbezoekersenpatiëntenoverjuistelocatie-informatiekunnenbeschik-
ken,zoalsdeexacteliggingvanafdelingenenpoliklinieken.Ditspeeltvooralbijeengezondheidsinstellingdieineenplaatsmeerderevestigingenheeftmetconcentratiesvanspecialismen.
• ‘Stroomlijnhetzorgproces’:zorgvooreenlogischeroutinginhetziekenhuis.Eerstdevereisteonderzoeken,dannaardespecialist.
4.3 Meerfietsenenlopen
Hetstimulerenvanfietsenisvaakdéoplossingomvormtegevenaanmobiliteits-management.Bijgezondheidsinstellingenzijnerveelmedewerkersdiemetdeautonaarhetwerkreizen,terwijldefietseenprimaalternatiefvormt.Dezemedewerkerswonenopfietsbareafstand(dieveelalwordtvastgesteldop7,5kilometer)vanhetwerk.DitisinlijnmethetbeelddatdeautoinNederlandvaakwordtgebruiktvoor‘korteritten’.Naargezondheidsinstellingenisvaakeenprimafietsinfrastructuurbeschikbaar.Ookisde‘fietspotentie’vaakgroterdanhetgebruikvanopenbaarvervoerofsamenrijden(zievooreenaanpakvaneen
16 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
analysevandemogelijkhedenvanmobiliteitsmanagementhoofdstuk3).Bovendienisvanhetstimulerenvanfietsenopkortetermijnwerktemaken.
Hetstimulerenvanfietsenénlopendraagtforsbijaaneenbeterebereikbaarheidvandelocatie.Voorvoetgangersmoetenercomfortabele,sociaalveilige(verlich-ting,ligging),rechtstreekseengoedbewegwijzerdevoetpadenbeschikbaarzijn.Zowelnaardelocatiealsopeigenterrein.Hetiszinvolregelmatigteoverleggen(zekerbijverhuizingnaareennieuwelocatie)overdebereikbaarheideninfra-structuurmetbetrokkenoverhedenenterreinbeheerders.
Apartmoethierdegroeivanhetgebruikvandeelektrischefiets(e-bike)wordengenoemd.In2009ismeerdanéénopdetienfietsendiewordenverkochteenelektrischefiets.Debelangstellingvoordee-bikevoorgebruikinhetwoon-werk-verkeerneemttoe.Fietsfabrikantenspelenhieropinmetdeintroductievannieuwemodellen.Deactieradiusvanfietsenneemtmetdekomstvandee-biketoe.Hetzelfdegeldtvoordeelektrischescooter.Deverwachtingisdatdebetrouw-baarheidenactieradiusvandeelektrischescooterdoordekomstvanbetereaccu’ssnelverbetert.Hieronderwordtonderscheidgemaaktinalgemenemaatregelenenvoorzieningenvoorwerknemersenpatiëntenenbezoekers.
17 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Het CROW heeft een aparte publicatie over voorzieningen van het stallen van fietsen uitgegeven: ‘Een eigen plek voor de fiets - beleidswijzer voor veilig stallen’.
Algemeen• (Sociaal)veilige,overdekteenliefstafsluitbarefietsenstallingenvoorwerkne-
mers,metvoldoendeoplaadpuntenvoordee-bike(ditgeldtuiteraardookvoordedoelgroepenpatiëntenenbezoekers).
• Omkleed-endouchefaciliteitenvoorwerknemersendemogelijkheidompersoonlijkebezittingenveiligoptebergen.
• Zorgvooreengoedeen(sociaal)veiligefietsinfrastructuur(routesenbewegwijzering).
• Demogelijkheidomleen-enhuurfietsen(bijvoorbeelddeov-fiets,eventueelalsonderdeelvaneenfietshuursysteem)aantebieden.Dezefietsenkunnendoormedewerkerswordengebruiktomnaaranderevestigingentereizen.Ookbiedendefietsendemedewerkersoverdageventueelmobiliteit(endaarmeeeenoplossingvoormedewerkersdiedeautooverdagnietmeerterbeschikkinghebben).
Werknemers• Hetgebruikvanfiscalemogelijkhedenomeenfietsprojectteintroduceren.
Werkgeverskunneneenmaalperdriejaaronbelasteenfietsterbeschikkingstellenofschenken(meteenmaximalewaardevan€749,--(tarief2009)).Voorwaarde:demedewerkergebruiktdefietsmeerdandehelftvanhetaantaldagendaterwoon-werkverkeerplaatsvindt.
• Dewerkgeverkanonbelastdekostenvaneenfietsverzekering(voordriejaar)vergoedenofverstrekken.Ookmagdewerkgevermetdefietssamenhangendezakenonbelastvergoedenofverstrekkentoteenbedragvan€82,--perjaar.
• Dewerkgeverkanonbelast€0,19perkilometervergoedenvoorhetwoon-werk-verkeer,mitspersoneelgebruikmaaktvaneeneigenfiets(aldannietverkregenviaeenfietsproject).Nogbeterisomdezevergoedingaftelatenhangenvanhetfeitofmedewerkersdaadwerkelijkgebruikmakenvandefietsinhetwoon-werkverkeer.Omdatveelgezondheidsinstellingengeenwoon-werkvergoedingverstrekkenvoorwoon-werkafstandentot10kilometer,isditeenheeleffectievemaatregel.Ditwordtondersteundmetderesultatenvanandereprojecten,waarinervaringwordtopgedaanmetdeinzetvanbeloningsmaatregelen,zoalsspitsmijden.Hetismogelijkomhetwoon-werkverkeervanautomobilistenniettevergoedenenmedewerkersdiedefietsgebruikenwel.Uitervaringenmet‘Trappers’(eenfietsstimuleringsprogrammawaarbijhetfietsgebruikookwordtgeregistreerd),blijktdateendergelijkebeloningsmaatregelopkortetermijnleidttot20%extrafietsgebruik.Trapperswordtvooralbijziekenhuizensuccesvoltoegepast.
18 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Bezoekersenpatiënten• Voordezegroepenkunnenerspecifiekeredenenzijnomvoordeautotekiezen
(bijvoorbeeldfysiekebeperkingen).Tochkanookvoorbezoekersen(polikli-niek)patiëntenhetgebruikvandefietseenalternatiefzijn;afhankelijkvandeafstandtussenwoningendegezondheidsinstelling.Dezegroepenkunnengeïnformeerdwordenoverdemogelijkhedenommetdefietsnaarhetziekenhuistereizen.Indecommunicatiekunnendekostenvoordelenvanhetgebruikvandefietstenopzichtevandeauto(endemogelijkheidomgratisteparkeren/stallen)eenplaatskrijgen.Inhetalgemeenvoerenziekenhuizengeenactiefbeleidomhetgebruikvandefietsdoordezedoelgroepentestimuleren.Eendeelvandebezoekerskomteenmalignaarhetziekenhuisennietuitdedirecteomgeving.Fietsstimuleringisvoordezegroepgeenoptie.
4.4 Meergebruikvanopenbaarencollectiefvervoer
Hetstimulerenvanopenbaarencollectiefvervoerkanervoorzorgendatmindermensenmetdeautoreizen.Collectiefvervoerisvervoervoorspecifiekedoelgroe-penalswerknemersvaninstellingen;eenvervoerstypedatnietalgemeentoegankelijkis.Hetkaneenbijdrageleverenaanhetreducerenvanparkeerdruk.Uitanalysesvanreistijdenvanverplaatsingenmetdeautoenopenbaarvervoernaarziekenhuizen,blijktdatopenbaarvervoervoorveelwerknemers,patiëntenenbezoekerseenalternatiefkanvormen.Bovendienblijktextrareistijdvoorveelreizigersnietbezwaarlijk.Ditiswelsterkafhankelijkvandeliggingvandebestemmingslocatie(stedelijkgebiedofniet-stedelijkgebied).Voorautomobilis-tengeldtdatdeze(algemeengesteld)slechtopdehoogtezijnvandemogelijkhe-dendiehetopenbaarvervoerbiedt.Patiëntenenbezoekersblijkenzeldenreisinformatievoorafgaandaandereisteraadplegen.Hieronderisonderscheidgemaaktinalgemenemaatregelenenvoorzieningenvoorwerknemers,patiëntenenbezoekers.Maatregelenvoorpatiëntenenbezoekersmoetenvooralgerichtzijnopeenkennismakingmethetopenbaarvervoer.
Zoek aansluiting bij regionale bereikbaarheidsprojectenIn Nederland zijn er allerlei regionale projecten op het gebied van mobiliteitsmanagement. Soms om de overlast die kan ontstaan door wegwerkzaamheden te verminderen en altijd met het doel om de bereikbaarheid op een aanvaardbaar niveau te houden. In deze projecten werken provincie, regionale overheden en (vertegenwoordigers van het) bedrijfsleven vaak samen. Meestal worden verschillende alternatieven voor het gebruik van de auto ontwikkeld, zoals spitsbussen, Park and Ride-voorzieningen, de beschikbaarstelling van ov-fiets en speciale ov-abonnementen (zogenaamde vervoerspassen). Werkgevers kunnen deze faciliteiten tegen aantrekkelijke condities aanbieden aan hun werknemers. Het is zeker zinvol over deze projecten informatie aan te vragen bij de provincie.
19 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Algemeen• Maakopenbaarvervoeraantrekkelijker(hogerefrequentie,invullenontbrekend
aanbod,betereaansluitingen).• Gainoverlegmetdevervoerderenopdrachtgever(s)vanopenbaarvervoer(de
concessiehouder)overhetov-aanbod.Mogelijkzijnersignalenvanwerkne-mers,patiëntenenbezoekersoverhiatenindehuidigedienstregeling.Ditkangaanoverdeverbindingmetov-knooppunten,zoalshetNS-station.Ookdeanalysenaardepotentievanmobiliteitsmanagementkanhiervoornuttigeinformatieopleveren.Onderbouwingvandewensenmetonderzoekgegevensisvoorhetoverlegnuttig.Eenorganisatiekanbereidzijnteinvestereninbeteropenbaarvervoer,bijvoorbeelddoorhetgebruikhiervantestimuleren.Indepraktijkgebeurtditvaakdoordeafnamegarantievaneenminimaalaantalabonnementen.Hetzalduidelijkzijndathetstimulerenvanhetgebruikvanhetbestaandeopenbaarvervoersnellerkandanhetrealiserenvaneenuitgebreideraanbodvanopenbaarvervoer.
• HetinzettenvanpendelbussenvanafParkandRide-locatiesvormeneenefficiënteoplossing,omdatmedewerkersdemogelijkheidhoudenommetdeautonaarhetwerktereizen(zekerincombinatiemetdeinvoeringvanbetaaldparkerenopdelocatie).Dezeoptiekanookvoorbezoekersenpatiënteneenoplossingzijn.Dezemaatregelzorgtervoordatdeparkeerdrukopdelocatieopeenaanvaarbaarniveaublijft,zonderveel‘testuren’indekeuzevandemogelijkhedenomnaardelocatietereizen.
• Breedbeschikbaarstellenvanbetrouwbareenactuelereisinformatie(zieook4.10).
• Promotievanhetopenbaarvervoer.Zoalsalaangegeven,ontbreekthetbijautomobilistenvaakaankennisoverdemogelijkhedenvanopenbaarvervoer.Hetiszaakomautomobilistenteinformerenoververschillendeaspecten(kosten,reistijd,gemak,milieubelasting,duurzaamheid)vandereismetopenbaarvervoerinvergelijkingmetdereisperauto.Opdezemanierbeschik-kenautomobilistenovervoldoendeinformatieoverdevoor-ennadelenvandeverschillendemogelijkhedenomtereizen;eenvoorwaardeomalternatievenvoordereisaftewegen.Eenpersoonlijkreisadviesiseengoedcommunicatie-middel.Hierinwordtdezeinformatieopdepersoonlijkesituatietoegesneden.Ookdemogelijkheidomhetopenbaarvervoervrijblijvenduitteproberen(meteengratisproefabonnement),kaneenonderdeelvaneencampagnezijn.
• Verkoopvervoerbewijzenbijhetvervoersloket.
Werknemers• Vervoersbewijzenverstrektdoordewerkgever.• Vervangendvervoerbijhetuitvallenvanhetcollectiefvervoerenhetaanbieden
vanthuiskomgarantie.Eeneffectiefmiddel,omdatmedewerkersdegarantiehebbendatzeingevalvancalamiteitennietafhankelijkzijnvanhetcollectiefvervoeromnaarhuistereizen,maareenberoepkunnendoenopdezeregeling.Indepraktijkwordterweiniggebruikvangemaakt.Tochishetvoormedewer-kerswelbelangrijkdaterzo’nservicebeschikbaaris.
• Pendelverkeertussenvestigingenzoveelmogelijkmetopenbaarvervoeroffietsstimuleren.Veelgezondheidsinstellingenhebbenvoorpendelverkeertussenverschillendevestigingendienstfietsenbeschikbaar.Hiervoorkunnenookov-fietsenwordeningezet,afhankelijkvandematevanhetgebruikvandedienstfiets.Alsdefietsenveelwordengebruikt,isdeaanschafvaneigenfietsenvoordeliger.Vaakwordenrichtlijnenoverdeinvullingvandienstreizen(bijvoorbeeldhetgebruikvanopenbaarvervoer)vastgelegdindereiskostenregeling.
• Ov-bewijzenaanbiedenof(gedeeltelijk)vergoeden.
20 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
• Demedewerkerkanzelfov-kaartjeskopenendekostendeclarerenbijdewerkgever.Dewerkgeverkandezegedeclareerdekostenvolledigonbelastvergoedenofonbelasteen‘ruimere’trajectkaartofeenov-jaarkaartvergoeden.Eenwerkgeverkanookkaartjesofeenabonnementinkopenenverstrekkenaandemedewerkers.Hiernaastishetmogelijkommedewerkers€0,19perkilometertevergoeden.Voormedewerkersishetopdezemanierstimulerenvanhetgebruikvanopenbaarvervoeralsnelinteressant,vanwegedeoverhetalgemeenlagereiskostenvergoedingdieziekenhuizenhanteren.
• Werknemersbijindiensttredinginformerenoveralternatievereismogelijkheden.
• Eennieuwebaaniseenmomentdatmedewerkershunwoon-werkverkeerheroverwegenenzichoriënterenopdeverschillendemogelijkhedenomnaarhetwerktereizen.Eenbrochurewaarindeverschillendereismogelijkhedenwordenuitgelegdmetbijvoorbeeldkortingscouponsvoorhetopenbaarvervoeriseenprimamiddelenwordtindepraktijkalgebruikt.
• Grootgebruikcontractafsluitenmetdeov-bedrijvenomkortingenteverkrijgen.Dezekortingkanworden‘doorgesluisd’aandewerknemer.
• Aanpassenwerk-enopeningstijdenopdedienstregelingvanopenbaarvervoer• Fiscaleregelingentreffenbijcollectiefvervoer.
21 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Bezoekersenpatiënten• Deopeningstijdenvanpolikliniekenbezoektijdenendeov-dienstregelingop
elkaarafstemmen.• Opzetvervoersloket.Hetvervoersloketheefteenvasteplaatsopeencentrale
plekinhetziekenhuisenbenadertpatiëntenenbezoekersopactievewijzeomzeineenpersoonlijkgesprekteinformerenoverdemogelijkhedenvanopenbaarvervoer,afgestemdopdepersoonlijkesituatie.Hierbijwordtrekeninggehoudenmetdemobiliteitvanpatiëntenenbezoekers,woonlocatie,reisfrequentie,aankomsttijdendergelijke.Bijvoldoendemogelijkhedenontvangenpatiëntenenbezoekerseen‘ov-wegwijspakket’,metbijvoorbeeldeenpersoonlijkreisadvies,eenprobeerkaart,(informatieoverdebeschikbaar-heidendemogelijkhedenvan)reisinformatie,algemeneinformatieoverdebereikbaarheidvanhetziekenhuisendecontactgegevensvandeov-ambassa-deurs;Hetvervoersloketwerktsamenmetvervoerdersenaanbiedersvanreisinformatie,zoalswww.ov9292.nl.Hetvervoersloketmaaktpatiëntenenbezoekersletterlijkwegwijsinhetopenbaarvervoerdoordeinzetvanov-ambassadeurs.Zijkunnenmenseneenmaligbegeleidentijdensdereisenzepersoonlijkvoorlichtenoveralleaspectenvandereis,zoalsdetoegankelijkheid(specialeaandachtiservoorreizigersdiemindermobielzijn),hetgebruikenvanreisinformatie(thuisenonderweg)enhetgebruikvandestrippenkaartofov-chip.Belangrijkisdatpatiëntenenbezoekershetopenbaarvervoerindepraktijkervaren.Bijhetvervoersloketkunnenookvervoerbewijzenwordenverkregen.
• Specifiekeonderdelenvandeinformatievoorzieningvanhetopenbaarvervoervoorbezoekersenpatiëntenbetreffen:- Informatieschermenmetactueleov-reisinformatie.Zowelindehalalsbijde
halte.Ookbijdepolikliniekenkanactueleov-reisinformatiewordengetoond.Somswordtdezeinformatieaangebodenincombinatiemetalgemenereisinformatie(bijvoorbeeldoverfiles),buienradar,presentaties,nieuwsoverhetziekenhuisendergelijke.
- Hetverstrekkenvaneenreisadviesalsdeafspraakbijdepolikliniekwordtbevestigd,terplaatseaandebalieofbijhetmakenvaneenafspraakviainternet.
- Hetorganiserenvanpromotieactiviteiten,zoalseenmobiliteitsmarktofeen‘dagvandemobiliteit’.
• Afsprakenorganisatie.• Hetafstemmenvanafspraken.Hetkanlonenomtebeoordelenofverschillende
afsprakenvooreenpatiëntgecombineerdkunnenworden(bijvoorbeeldhetbezoekaandespecialistendefysiotherapeut).Ditscheelteenextraritnaardelocatie.
• Goedeenactueleinformatieoverdebereikbaarheidopdewebsitevandeorganisatie.
4.5 Mindermilieuvervuilingdoordeauto
Eenziekenhuiskanmaatregelennemenomdeoverlastvoordeomgevingtevermindereneneenbijdrageleverenaandeleefkwaliteitopenronddelocatie.Demaatregelenzijnteonderscheidennaarmaatregelendoororganisatiezelfenmaatregelendiedoordelokaleoverheiddienentewordengenomen.Deorganisatiekandevolgendemaatregelenzelfnemen:• Hetrealiserenvaneenschoonenzuinigeigenwagenpark.• Eentrainingvan‘hetnieuwerijden’aanbiedenvoordewerknemers.• Routeringensnelheidvanheteigenautoverkeeropheteigenterreinzo
22 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
inrichtendatkwetsbaregebiedenwordenontzien.• (Methetoogopdetoekomst)hetrealiserenvanoplaadpuntenvoorelektrische
voertuigen.
Doordelokaleoverheidtenemenmaatregelenzijn:• Hetgebruikvanschonevoertuigenvoorhetpersonen-engoederenvervoer
bevorderen.• Hettoepassenvanstilasfaltoptoeleidingswegendoordewoonomgeving.• Snelleaan-enafvoerwegenrealiserenvoorcollectiefenopenbaarvervoer.
Bezoekersenpatiëntenmoetenervarendatgeorganiseerdreizen-naastfinanciële-ookpraktischevoordelenoplevert.Ditkanookgaanoverhetopenstellenvanbusbanenvoorcarpoolteams,‘vans’(voertuigentot9perso-nen)enanderevormenvancollectiefvervoerbijdelocatieofinderegio.Debushaltemoetvlakbijdeingangvanhetziekenhuiswordengelokaliseerd.
4.6 Vollereauto’s:car-envanpoolen
Hetstimulerenvancarpoolen(hetsamenrijdennaarhetwerkineenautovanéénvandedeelnemersvanhetcarpoolteam),kanbijdragenaaneenverminderingvanhetaantalautokilometers.Ditgeldtzowelvoordemedewerkersalsdebezoekersvanziekenhuizenenzorginstellingen.Bijvanpoolingsteltdewerkgevervansbeschikbaar.Vanpoolcombineerthetcomfortvandeeigenautomethetreizenmethetopenbaarvervoer.Vanpoolskunnenonderbepaaldevoorwaardengebruikmakenvanaparterijstroken(spitsstrokenofbusbanen,ookwelEfficiëntGebruikteVoertuigen-stroken(EGV-stroken)genoemd).Opheteigenterreinvaneeninstellingisdit(eenvoudig)realiseerbaar.Meteenvastegroepmedepassagiersreizenwerknemersvanennaarhetwerk.Eenvandiepassagiersisdechauffeur.Dewerkgeverkanookeenthuisbrengserviceaanbieden.Dewerkgeverkanprofiterenvaneenaantalfiscalevoordelenbijdeorganisatieenuitvoeringvanvanpooling.
Werknemers• Geef‘samenrijders’eengereserveerdeparkeerplaatsdichtbijde(personeels)
ingang.Maakhetmogelijkdatcarpoolersgratiskunnenparkerenalsereenparkeerregelingis.Ditiseenzeereffectievemaatregelgebleken.
• Stimuleerhetcarpoolendoormedewerkersteinformerenoverdevoordelen(besteeddaarbijvooralaandachtaandefinanciëlevoordelenvansamenrijden),ontwikkel,bijvoorbeeldopintranet,eencarpoolplatformwaargeïnteresseerdemedewerkerselkaarkunnenvindenenkunnenmatchen.Voereenthuisbreng-servicein.Eenvervoercoördinatiecentrum(VCC)kanadviserenoverdeinvoeringvancar-envanpoolingenkanmatchingprogramma’sterbeschikkingstellen.Inveelregio’sinNederlandiszo’nVCCactief.Kijkopwww.infomil.nl/vervoermanagement(onder‘links’).
• Alsmedewerkersbesluitensamenterijden,kandewerkgeverelkedeelnemeronderbepaaldecondities€0,19perkilometer(hetmaximaalvrijgesteldefiscalebedrag)vergoeden.
Bezoekers• Hetbeschikbaarstellenvaneenvoorkeursparkeerplaatsalsbezoekersmet6of
meerpersonenineenvoertuigarriveren.
23 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
4.7 Minderautokilometersdoorparkeerbeleidendeinrichtingvandeorganisatie
Invoeringvanparkeerregulerendemaatregeleniseenvoudigenbreedtoepasbaarvoorvrijwelelkziekenhuisen/ofelkegezondheidsinstelling;maatregelendieaanzienlijkbijdragenaandebereikbaarheidvandeorganisatieendeleefbaarheidvandeomgeving.Omhetdraagvlakvoordezemaatregelenonderwerknemerstevergroten,ishetslimteinvestereninoplossingenvoorhetgebruikvandeauto.Eenparkeerregelingkanopverschillendemanierenwordeningevuld:doordeinvoeringvanbetaaldparkeren(bijvoorbeeldoptijdendatdeparkeerderrukhetgrootstis)ofdoorbepaaldegroepenmedewerkersuittesluitenvandeelnameaanderegeling(bijvoorbeeldmedewerkersdiebinnen10kilometervanhetwerkwonenenindagdienstwerken).Sommigeorganisatiesbelonenmedewerkersfinancieeldienietmetdeautokomenenlatenmedewerkersdieparkerenbetalen.Bepaaldedoelgroepen,zoalsgehandicapten,moetenwelaltijdovereenparkeerplaatskunnenbeschikken.Hetiszinvolomdezedoelgroepentedefiniëren.Eenanderemogelijkheidisomsamentewerkenmetorganisatiesindebuurt,dieopdepiektijdenvanhetziekenhuiswelovervoldoendeparkeercapaciteitbeschikken.Eenpraktijkvoor-beeldiseenziekenhuisdatmedewerkersoverdagstimuleertteparkerenophetparkeerterreinvaneenbioscoopcomplexindedirecteomgeving.Ookhetverlagenvandereisafstandbiedtmogelijkheden,doornieuwemedewerkerstewervenuithetverzorgingsgebiedvanhetziekenhuis.Welkemaatregelenzijninzetbaarvooreenziekenhuisofzorginstellingomhetaantalautokilometersteverminderen?
Werknemers• Nieuwemedewerkersaantrekkendirectuitdeomgevingvandeziekenhuizen.• Hetstimulerenvandemedewerkersomdichterbijhetwerktegaanwonen.• Gebruikmakenvandefiscalefaciliteitenopditgebied.Dewerkgeverkaneen
fiscaalgefaciliteerdevergoedinggevenalsdemedewerkerinhetkadervanzijndienstbetrekkingverhuist.
• Zorgvoorparkeerplaatsenvoorcarpoolers,diedichtbijdepersoneelsingangliggen.
Zakelijkverkeer• Leveranciersbetrekkenuitderegio.• Bijeenkomstenmetderdenplannenopcentraalgelegenlocaties,waardoorde
reisafstandperautobeperktblijft.• Gebruikmakenvandemogelijkhedenvanvideoconferencing.• Leveringvanuitééndistributiecentrumwaarleveranciershungoederen
afleveren,dievervolgensgecombineerdnaardeinstellingwordenvervoerd.
Bezoekers• Streef,waarmogelijk,naardecentralisatie(bijvoorbeeldregionaleprikpoli’s)
omdereisafstandvanbezoekerstebeperken.
AlgemeenHetregulerenenspreidenvanparkerendraagtbijaandebereikbaarheidvandelocatie.Eenandereffectisminderoverlastvoordeomgeving.Bijparkeerbeleidkanverdergedachtwordenaandevolgendemaatregelen:• Parkeerbeleiden-reguleringontwikkelen(verbodenbetalen).• Parkeerbeheerengedeeldeparkeercapaciteitreguleren.
24 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
• Verdelenvan(eenbeperktaantal)parkeervergunningen.• Opnameinstadsparkeerplan/aanlegtransferiumen/ofParkand
Ride-faciliteiten.• Beperkenoverlastinwoongebieden.
Organisatie• Ookandereorganisatiesdieonderdeelzijnvanhetzorgproceskunnen
onnodigeverplaatsingenvoorkomenofdevervoersvraagefficiënterorganise-ren.Hetgaatdanzoweloverdepatiëntenlogistiekalsdezorglogistiek.Eerderisalhetcombinerenvanafsprakenaandeordegeweest.
• Eenandereontwikkelingishetdecentraliseren(hetuitbesteden)vanfacilitei-ten,zoalsdemaaltijdvoorziening,apotheekdiensten,laboratoria,deafdelingsterilisatieenmagazijnen.Hierdoorzijnergeenapartebezorgingenmeernodigvanverschillendetoeleveranciersbijhetziekenhuis.Ditkanwelweeranderevervoerstromengenereren.Ookhetuitbestedenvanondersteunendediensten(bijvoorbeelddeafdelingPersoneel&Organisatie)in‘sharedservicecenters’iseentrend.
• Regionalesamenwerkingvanziekenhuizenopditgebied.• Hetnaardepatiënttoebrengenvandeeerstelijnzorg;vanafheteerstecontact
metdeklant(opdepoliklinieken)tothetuitvoerenvaneenvoudigeingrepen.Zoontstaateennetwerkorganisatiemet‘satellieten’dievoordepatiëntindebuurtbeschikbaaris.
• Dekostenvaneengebouwmeteenziekenhuisfunctiezijnhogerdanvaneengebouwmeteenkantoorfunctie,daaromdenkengezondheidsinstellingensteedsvakernaoverdebestemmingvangebouwenendelocatievanbepaaldefuncties.
• Hetjust-in-timeaanleverenvanoperatiemateriaal.• Hetbundelenvanlogistiekestromen,dienunoglosvanelkaarplaatsvinden,
zoalsalgemenegoederenenoperatiemateriaal.Inveelgevallenisindezehoofdprocessenwinsttebehalen.
• Anderemaatregelenzijn:spreidingvanbezoektijdenendeavondopenstellingvanpoliklinieken.
4.8 Locatieeninfrastructuur
Doorineenvroegstadium(indefasevanontwerpenrealisatievaneenlocatie)alrekeningtehoudenmetdemogelijkhedenvanmobiliteitsmanagement,ishetmogelijkomterealiserendat:• Verkeersstromengescheidenworden.• Hetaantalverkeersbewegingenbeperktblijft.• Ervoldoendeparkeerruimte(voorverschillendedoelgroepen)beschikbaaris.Ditdraagtbijaaneenbetereontsluitingenbereikbaarheid.Bijlocatieeninfrastructuurkanondermeergedachtwordenaandevolgendemaatregelen:
• Bijnieuwbouwrekeninghoudenmetdebereikbaarheidvandelocatiewatbetreftinfrastructuur(bijvoorbeeldvoordebereikbaarheidperfiets),ontslui-ting(ookvoorhetopenbaarvervoer)envoorzieningenvandelocatie.Eenintegraleaanpakensamenwerkingmetorganisatiesindebuurtbiedenmeermogelijkheden.
• Hetrealiserenvanautovrijezonesenzonesvoorvoertuigenmetontheffing.• Bevoorradingsbeleidvaststellen.• Demogelijkheidtothetuitwisselenvancapaciteitvanparkeervoorzieningen
metanderevoorzieningen(bioscoop,theater,stadion,andereuitgaanscom-plexen)indebuurtenopafstand.
25 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
• Combinerenvanfaciliteitenmetanderebedrijven.VoorbeeldzijnderealisatievanopenbaarofcollectiefvervoerenParkandRide-faciliteiten.
• Deaanlegvansnelheidsremmersenhetinstellenvanlageremaximumsnelhedenvoorhetautoverkeer.
• Beperktetoegangtotdienstingangenhulpdiensten.• Realiserenvanaparteingangenvoorhulpdiensten(ambulancesenbrandweer)
enhetscheidenvandelogistiekevervoersbewegingen(wellichtisookspreidingmogelijkdoordeinvoeringvanvenstertijden).
• Hetverbeterenvandevervoerketens,zoalsgoed‘natransport’vanafov-haltes.
Mobiliteitmoeteenstructureelonderdeeluitmakenvannieuwbouwplannenenderuimtelijkeordening.Daarbijmoetrekeningwordengehoudenmetdebelangenvanverschillendepartijen-vaninvesteerders,overheden,vervoerders,tot(vertegenwoordigersvan)werkgeversenwerknemers-bijdeplanvorminginalgemenezinéndebereikbaarheidinhetbijzonder.Hetinzichtelijkmakenvandeinvesteringskostenvanverschillendeoplossingeniszinvol.
4.9 Verkeersmanagementenroutering
Verkeersmanagementenrouteringdraagtbijaandebereikbaarheidvandelocatieenvermindertverkeerschaos.Doorhetoptimaalbenuttenvandebeschikbarecapaciteitvanhetwegennet,wordtdedoorstrominggewaarborgd.Hierbijkangedachtwordenaandevolgendemaatregelen:• Hetaanstellenvanparkeerwachters,verkeersregelaarsofservicemedewerkers,
structureelofoppiekdagen.• (Tijdelijke)bewegwijzering.• Eengoedparkeerverwijzingssysteem.• Hetinstellenvandynamischeroutes,afhankelijkvanhetverkeersaanbod.• Dynamischeverkeerslichtenregelingenenvoorranginstallatiesvooropenbaar
ofcollectiefvervoer,afgestemdophetverkeersaanbod,(bijvoorbeeldtijdensbezoektijden).
4.10Communicatieenreisinformatie
Alseenziekenhuisbeschiktoverallerleifaciliteitenenvoorzieningenvoormobiliteitsmanagement,ishetvanbelangdatdezemogelijkhedenookbekendzijnbijdeverschillendedoelgroepen.Metdeinzetvandejuistecommunicatie-middelenmoetdeinformatievoorzieningvoorbezoekers,patiëntenenmedewer-kersoverdebereikbaarheidvanhetziekenhuisendeverschillendevervoersoplos-singenzooptimaalmogelijkworden.Hiervoorkunnendebestaandecommunicatiekanalenwordeningezet(zoalspersoneelsblad,corporatemagazine,mededelingenborden).Deorganisatiedientstructureelenconsequenttecommuniceren:allegeledingenvanhetziekenhuisdragendezelfdeboodschapuitenhetmanagementtoontvoorbeeldgedrag.Zethiernaastookactiegerichtecommunicatiemiddelenin.
Inhoofdstuk4.4zijnaleenaantalinstrumentengenoemddieingezetkunnenworden.Eenaantalaanvullingenhierop:Beoordeeldemogelijkhedenomaansluitingtezoekenbijlandelijkecampagnes,bijvoorbeelddeactie‘Fietsenscoort’vanCOSNederland.
26 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Hetzelfdegeldtvooractiesvanpartners,zoalsdelokaleoverheidofvervoerders.Onderzoekdemogelijkhedenvanhetplaatsenvaninformatieoverbereikbaarheidopalgemenewebsitesoverditonderwerp,zoalsgemeentelijkewebpagina’soverbereikbaarheidofwerkzaamhedenindezeplaats.Landelijkontstaansteedsmeerinitiatievenomdezeinformatieperregiotebundelen.Dewebsitewww.utrechtbe-reikbaar.nlishiervaneengoedvoorbeeld.Maakcommunicatiezopersoonlijkmogelijk.Zetbijdeintroductievaneennieuwvervoersbeleideventueelservicemedewerkersindiemedewerkers,patiëntenenbezoekerspersoonlijkinformeren,vragenbeantwoordenensuggestiesinventari-seren.Ookishetwaardevolomdezedoelgroepentevragennaarhunideeënoververbeteringenvandebereikbaarheid.Ditdraagtookbijaanhetcreërenvandraagvlakvooraanpassingeninhetvervoersbeleid.Vermeldopdewebsiteenviaanderecommunicatiedragers(briefpapier,brochu-res)korteneenduidighoehetziekenhuisbereikbaaris.
27 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
5 Specifieke maat-regelen en technieken gericht op het goederenvervoer DemaatregelenvoorhetgoederenvervoerwordenverdeeldconformdecategorieënuithetalgemeneInformatieblad‘Vervoermanagementmetbedrijven’.Ookinhoofdstuk4.7isaandachtbesteedaanhetterugdringenvanlogistiekebewegingenbijgezondheidsinstellingen.Demaatregelenindithoofdstukzijnveelalalgemeentoepasbaarennietalleenvantoepassingopziekenhuizen.
1 Verplaatsenvanminderkubiekemetersgoederen.2 Afleggenvanmindertransportkilometers.3 Gebruikenvanminderlitersbrandstof.4 Minderuitstootvanvervuilendestoffen.5 Mindergeluidsoverlast.6 Leveringenviadistributiecentra.7 Externcentraalmagazijnincombinatiemetjust-in-timelevering.
Demaatregelendiespecifiekzijnvoorziekenhuizen,wordenlaterinditdocumentbeschreven,indezogenaamde‘maatregelbladen’.Indezebladenwordtingegaanopdetoepasbaarheidendehaalbaarheidvandezemaatregelen.DeoverigemaatregelenzijnbeschreveninhetInformatieblad‘VervoermanagementmetBedrijven’.
5.1 Verplaatsenvanminderkubiekemetersgoederen
Voorhetverplaatsenvanminderkubiekemeterszullenermindergoederenmoetenwordenvervoerd.Omdittekunnenrealiserenkanmendevolgendemaatregelentreffen:• Hetaanpassenvandeverpakking.Hierdoorwordenminderluchtenverpak-
kingsmaterialenvervoerdenpassenermeerproductenineenvervoerseenheid.• Hetvoorkomenvanhetverplaatsenvanluchtenwaterbijdeproductievanhet
productendeafhandelingvanhetafval.• Besparenopretourstromen.Bijvoorbeelddoorverpakkingenentransportmid-
delentweezijdigintezetten,retourverpakkingenteverkleinenenafvalstromentereduceren(bron:www.bereikbaarziekenhuis.nl).
28 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
5.2Afleggenvanmindertransportkilometers
Eenoverzichtvandemaatregelenmetbetrekkingtothetgebruikvanmindertransportkilometers:• Goederenmeeruitdenaasteomgevingbetrekken.• Minderschakelstussenvraagenaanbod:integratievandebedrijfskolom(bron:
www.bereikbaarziekenhuis.nl).• Combinerenvanladingen(bron:www.bereikbaarziekenhuis.nl).• Logistiekeefficiency,bijvoorbeelddoormindertoelevermomententehanteren.
Inplaatsvantweemaalperdagofviermaalperweekzouookeenmaalperdagofdriemaalperweekkunnenvolstaan.
• Efficiënterebeladingwaardooronderandereleegrijdenbijaan-enafvoerkanwordenvoorkomen.Ook:hetbundelenvantransportstromenensamenwerkentussengezondheidsinstellingen.
• Voertuigefficiencydoorlichterewagensintezetten.
5.3Gebruikenvanminderlitersbrandstof
Maatregelengerichtophetgebruikvanminderlitersbrandstofdoor:• Hetgebruikvanzuinigermotorenenbrandstoffen(biobrandstofvandetweede
generatie).• Hetverminderenvandeluchtweerstandvande(vracht)wagen.• Hetgebruikvanlichterematerialen.• Hetaanpassenvanhetrijgedragvanchauffeursmetbehulpvantrainingin‘Het
NieuweRijden’.• Hetregelmatigcontrolerenvanbandenspanningenhetgebruikvanin-car
apparatuur,zoalstoerentalbegrenzersencruisecontrol.Medewerkershieroverinformerenentrainingenstarten.
5.4Minderuitstootvanvervuilendestoffen
Maatregelengerichtopdeuitstootvanschonereluchtzijn:• Gebruikmakenvanroetfiltersopdieselvoertuigenomdeuitstootvanfijnstofte
verminderen.• Hetaanschafbeleidvoornieuwevervoermiddelenkanverdergaandande
wettelijkevoorschriften(devoertuigenvoldoenalaandeeuronorm,dieovereenjaarwettelijkwordtverplicht).
• Rijdenopaardgas,biobrandstoffen,elektraenanderemindervervuilendebrandstoffen.
• Aandachtbestedenaandevervoermiddelenvoorinterneverplaatsingvangoederen,bijvoorbeeldvoorhetvervoervanmateriaalvanhetmagazijnnaarafdelingen.
5.5Mindergeluidsoverlast
Maatregelendiedegeluidsbelastingdoorverkeerenvervoerkunnenverminderenzijn:• Maatregelengerichtopminderkubiekemetersenminderkilometers.Deze
zullendoorverminderingvanhetvolumeookvaninvloedzijnopdegeluidsbeperking.
• Gebruikvanvoertuigenenproducten,diebijhetladenenlossenmindergeluidshinderveroorzaken.Opwww.agentschapnl.nl/piekzijnvoorbeeldente
www.senternovem.nl/piek
29 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
vindenvanhetprogramma‘Piek’.• Gebruikvanstillerebandenleverteensignificantebijdrageaangeluidsreductie.
Zieookwww.destilleband.nl.
5.6Leveringenviadistributiecentra
Hetefficiëntinrichtenvanhetlogistiekeprocesbijziekenhuizenkanopmeerderemanierenwordenvormgegeven.Hetlogistiekeproces(deels)uitbestedenaaneenlogistiekedienstverlener,iseenmogelijkheid.Dezedienstverlenerlevertbijvoorbeeldvoorelkeoperatieeenkant-en-klaarpakket(metallebenodigdematerialenvooreenoperatie)aanhetziekenhuis.
5.7Externcentraalmagazijnincombinatiemetjust-in-timelevering
Betreftoplossingsmogelijkhedendieinhetuiteindelijkemobiliteitsplaneenplekkunnenkrijgen.Hierbijwordtgedachtaan:• Tijdvenstervoorleveringenbepalen.• Inkoopbundelenofcentraliseren.• Transporttussenlocatiesbundelen.• Grotereinzetgroothandel.• Schaalvergrotingdoorsamenwerkingmetandereziekenhuizen.
Praktijkvoorbeeldenzijntevindenopwww.bereikbaarziekenhuis.nlvia‘goede-renlogistiek’.Hierkomenondermeerdevolgendepraktijkvoorbeeldenaandeorde:• CentraalontkoppeldkokenbijGelreziekenhuizenteApeldoornenZutphen.• ExternmagazijnbijSlingelandZiekenhuisteDoetinchem.• StroomlijninglogistiekbijGelreZiekenhuizen.
Anderenuttigewebsites:• www.transportbesparing.nl• www.transactie-modalshift.nl• www.tln.nl• www.ndl.nl• www.evo.nl
30 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Tot slot Afhankelijkvandesituatieterplaatsezullennietallemaatregeleneveneffectiefzijn.Hetisdaaromaantebevelenomeersttebepalenwatdegrootsteproblemenzijnenhierbijpassendemaatregelentekiezen.Ditinformatiebladbiedthiervoorverschillenderichtlijnen.
Inzichtindehuidigesituatieendemogelijkhedenvanmobiliteitsmanagementhelpenom(financiële)keuzesvoormaatregelenenoplossingenteonderbouwen.Hetmetenenevaluerenvanresultaten(opeentevorenbepaaldtijdstip)maaktnietalleeninzichtelijkofdoelstellingenwelofnietbehaaldzijn,vanhieruitkanookwordenbepaaldofernoganderemaatregeleningevoerdmoetenworden.Mobiliteitsmanagementistenslotteeencontinueendynamischproces.
Maatregelen
Indithoofdstukvolgteenoverzichtvande‘maatregelbladen’.Indezebladenwordenaccentengelegdophettoepassingsgebied,detoepasbaarheidenderandvoorwaardenvoordetoepassingenvanmobiliteitsmanagementbijziekenhuizen.
1 Meeropenbaarvervoer.2 Instellenmobiele(prik)postenendecentraliserenfaciliteiten.3 Centraalmagazijn.4 Uitbestedenkookproces/ontkoppeldkoken.5 Spreidingbezoektijden/verschuivenbezoekuur.6 Just-in-timeleveringoperatiemateriaal.7 ParkandRide.8 Trappers(fietsstimuleringsprogramma).
Eenziekenhuisis(ook)eenpubliekstrekker.Inhetinformatieblad‘VervoermanagementbijPubliekstrekkers’zijnnogdevolgendemaatregelbladenopgenomen:
9 Vrijbaanvoorcollectiefenopenbaarvervoer.10Parkeerbeheer.11Combineren&uitwisselencapaciteit(parkeervoorzieningen).
6
31 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Maatregel nummer p.1
Meer openbaar vervoer
ToepassingsgebiedWerknemers, bezoekers en patiënten bij ziekenhuizen en gezondheidsinstellingen.
BeschrijvingIn veel gevallen is de bereikbaarheid van ziekenhuizen met het openbaar vervoer redelijk tot goed. Soms is de bereikbaarheid vanuit bepaalde richtingen of op bepaalde tijdstippen matig. Hoog autogebruik onder werknemers, patiënten en bezoekers op ‘piektijdstippen’ (wisseling van diensten) kan een oorzaak zijn. Hierbij moet worden opgemerkt dat doelgroepen vaak slecht op de hoogte zijn van de mogelijkheden die het openbaar vervoer kan bieden om naar de locatie te reizen.
In de situatie van zorginstellingen is het autogebruik hoger door de afwijkende werktijden (nachtdiensten, vroege diensten). Voor sommige werknemers is er dan geen openbaar vervoer beschikbaar.
Belangrijke randvoorwaardenAan enkele belangrijke voorwaarden moet worden voldaan. Zo moet de behoefte aan uitbreiding van het openbaar vervoer in kaart zijn gebracht, want is het aantal potentiële reizigers onvoldoende, dan is uitbreiding van het openbaar vervoer nauwelijks realiseerbaar. (Eigen) onderzoeksgegevens helpen om deze vraag te onderbouwen. Samenwerkingsverbanden aangaan met bedrijven en instellingen in de buurt kan de vervoersbehoefte versterken. Opdrachtgevers van openbaar vervoer kunnen werkgevers vragen de uitbreiding van openbaar vervoer mee te financieren. Bijvoorbeeld door de afname van een aantal abonnementen te garanderen of door het wijzigen van parkeerbeleid. Deze opties zijn zeer afhankelijk van het beleid van de lokale ov-opdrachtgever. Een goede/ betere bereikbaarheid van economische centra is (tegenwoordig) ook voor vervoersautoriteiten een belangrijke doelstelling; een ontwikkeling waar zorginstellingen van kunnen profiteren.
ToepasbaarheidDe toepassing van deze maatregel kan door vrijwel elke zorginstelling worden beoordeeld. In stedelijke gebieden zijn de kansen op realisatie groter, omdat openbaar vervoer daar vaak meer functies vervult die met de functies van de zorginstelling gecombineerd kunnen worden.
Voordelen• Minder verkeersbewegingen en parkeerdruk.• Betere bereikbaarheid van de locatie.• Maatwerk mogelijk.• Positief voor imago zorginstelling.• Meer faciliteiten voor medewerker.
Nadelen• Eventueel meefinancieren en afbreukrisico bij tegenvallend gebruik.• Lange voorbereidingstijd, omdat dienstregeling aangepast moet worden.• Financiële tegenvallers bij tegenvallend gebruik.
Kosten en batenKosten zijn bij voldoende gebruik relatief laag.
Handhaafbaarheid
Aanvullende informatie
32 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Maatregel nummer p.2
Instellen mobiele (prik)posten en decentraliseren faciliteiten
ToepassingsgebiedZiekenhuizen
BeschrijvingDebezoekersvandepoliklinieklevereneenbelangrijkebijdrageaandeverkeersdrukte.Eendeelvandemedischebehandelingenopdepolikliniekhoevennietnoodzakelijkerwijsinhetziekenhuisplaatstevinden.Eengoedvoorbeeldisbloedprikken.Netalsverschillendeandereactiviteitenvandeeerstelijnge-zondheidszorg,zoalsdiagnosestellen,eenvoudigeingrepenencontroles.Hetdecentraliserenvandezeactiviteiteniseropgerichtdeverkeers-enparkeerdrukrondomhetziekenhuisteverlichten.Ookbiedthetdepatiënteenbeteredienstverleningenmeerkeuzemogelijkheden.
Belangrijke randvoorwaardenVoldoendevervoersbewegingen(endusvoldoendepatiënten)omdecentraliserenmogelijktemaken.ToepasbaarheidHetdecentraliserenvanactiviteitenisinprincipevooralleziekenhuizeneenoptie.Demaatregelisteoverwegenwanneerersprakeisvaneenhogeparkeerdrukdiemedewordtveroorzaaktdoorpatiëntenenbezoekersvandepolikliniek.Instedelijkgebiedkanditwordengecombineerdmetandere,bestaandezorgvoorzieningen.Ziekenhuizenineenminderdichtbevolktgebiedhebbendieluxemisschienniet;indatgevalkanookwordengekozenvooreenspeciaalhiervoorontworpenvoertuig.Delastenvande‘extralocatie’zijndanminderzwaar.
Voordelen • Minderverkeersbewegingen.• vergroot(auto)bereikbaarheidlocatie.• minderparkeerdruk.
Voorbeeld Gelre ZiekenhuisHetinstellenvanprikpostenleverthetGelreZiekenhuiseenreductievancirca24.500tot34.300vervoersbewegingenop.Vergelekenmethettotaalaantalpoliklinischebezoeken,isditeenafnamevancirca7tot10%vandebezoeken(endusautoritten).Dalingvanhetaantalvervoersbewegingenheeftnietalleeneffectopdeautobereikbaarheidvanhetziekenhuis,hetverlaagtookde(toenemende)parkeerdruk.
Voordelen• Dalingaantalvervoersbewegingen(7–10%)tijdenspiekmomenten(gedurendedeopeningstijdenvande
polikliniek).• Verlichtingparkeerdrukgedurendeopeningstijdenpolikliniek.• Verbeterdeautobereikbaarheidziekenhuis.• Verbeteringdienstverleningziekenhuis.
NadelenOrganisatieenlogistiekrondomde‘extra’locatiesvoorbloedprikken.Kosten en batenKostenzijnrelatieflaag.
Handhaafbaarheid
Aanvullende informatie
33 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Maatregel nummer p.3
Centraal magazijn
ToepassingsgebiedZiekenhuizenengezondheidsinstellingen
BeschrijvingBetreftoplossingsmogelijkhedendieinhetuiteindelijkemobiliteitsplanvanziekenhuizenengezondheids-instellingeneenplekkunnenkrijgen.Hierbijwordtgedachtaan:• Tijdvenstervoorleveringenbepalen.• Inkoopbundelenofcentraliseren.• Transporttussenlocatiesbundelen.• Grotereinzetgroothandel.• Schaalvergrotingdoorsamenwerkingmetandereziekenhuizen.
Hetefficiëntvormgevenvanzakenalsinkoopenvoorraadbeheerkanallereerstleidentotgrotekostenbesparingen.Tentweedeleverthetefficiëntinrichtenvanhetlogistiekeproceseenpositievebijdrageaanverminderenvanhetaantaltransportbewegingenbijziekenhuizen.Bijvoorbeelddoorreductievanhetaantalbevoorradingen(endustransportbewegingen).Hierdoorkanhetaantaltransportki-lometersmetmaximaal15%teruglopen.
Belangrijke randvoorwaarden
ToepasbaarheidHetstroomlijnenvanhetlogistiekprocesistoepasbaariniederziekenhuis.
Voorhetopzettenvaneencentraaldistributiecentrumvoorzorginstellingeniseenminimaalvolumevantetransporterengoederennodig.Vooreenefficiënteuitvoeringvaneengezamenlijklogistiekproces,moetenzorginstellingenminimaalover2.000beddenbeschikken,zoblijktuitervaringscijfers.Ditisnietinelkeregiomogelijk.Daarnaastisdeafstandvandezorginstellingentothetdistributiecentrumvanbelang.Vooreenefficiënteuitvoeringvanhetlogistiekeprocesishetvanbelangdatdedesbetreffendezorginstellingenineenstraalvancirca50kilometerrondomhetdistributiecentrumzijngelegen.Alsaandezetweevoorwaardenwordtvoldaan,isderealisatievaneencentraalgoederenmagazijnvoormeerderezorginstellingeneenserieuzeoptie.Hetvervolgtrajectvergtweldenodigeinspanningenvandebetrokkenpartijen.Hierbijmoetwordtgedachtaanhetselecterenvaneenlogistiekedienstverlenerenhetstroomlijnenenhetafstemmenvandeverschillendelogistiekeprocessenvandedeelnemendeinstellingen.
Voordelen• Minderverkeersbewegingen.• Vergrotingvande(auto)bereikbaarheidvandelocatie.• Minderparkeerdruk.
Kostenbesparingen• Verminderingaantaltransportbewegingenentransportkilometerstot15%.
Nadelen• Mogelijkiserminderruimtevoorflexibiliteitofmaatwerk.
Kosten en batenKostenzijnrelatieflaag.
Handhaafbaarheid
Aanvullende informatie
34 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Maatregel nummer p.4
Uitbesteden kookproces/ ontkoppeld koken
ToepassingsgebiedPatiëntenvanziekenhuizenengezondheidsinstellingen.
BeschrijvingHetbereidenvanmaaltijdeninziekenhuizendieovermeerderelocatiesbeschikken,wordtinveelgevallenperlocatieverzorgd.Hetgevolghiervanisdatiederelocatie(dagelijks)wordtbevoorraadmet(vers)produc-ten.VerscheideneziekenhuizeninNederlandwerkenvanuitlogistiekoogpuntalenigetijdaanhetefficiënterinrichtenvanhetkookproces.
Belangrijke randvoorwaarden
ToepasbaarheidDeorganisatievaneenontkoppeldkookprocesistoepasbaarinverschillendesituaties.Voorziekenhuizendiebeschikkenovermeerderelocatiesofvoorziekenhuizendieoprelatiefkorteafstandvanelkaarzijngevestigd.Ookkansamenwerkingwordengezochtmetandereinstellingendieeenvergelijk-baremaaltijdverzorgingvragen.
Voor- en nadelen• Minderverkeersbewegingen.• Vergrotingvande(auto)bereikbaarheidvandelocatie.• Minderparkeerdruk.
Dezemaatregelheeft(gebleken)effectophetaantallogistiekebewegingen.Hetaantalextravervoersbewe-gingenvanwegehetrondbrengenvandemaaltijdenwordtopgehevendoordedalingvanhetaantalvervoersbewegingentenbehoevevanbevoorradingvandekeuken.
Voordelen• Dalingaantalvervoersbewegingentenbehoevevanbevoorradingvandekeuken(circa30ritten).• Hogerekostenefficiëntie.
NadelenDeconcentratievanvervoerbewegingenopdecentralelocatie,voorzowelbevoorradingalsmaaltijdbezor-ging,neemtlichttoe.Kosten en batenKostenzijnrelatieflaag.
Handhaafbaarheid
Aanvullende informatie
35 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Maatregel nummer p.5
Spreiding bezoektijden/ verschuiven bezoekuur
ToepassingsgebiedBezoekersbijziekenhuizenEengrootaantaldoelgroepenmetiederhuneigenvervoerspatroonbevindtzichdagelijksinhetcomplex.Zolangdezevervoerspatronengeenpiekenvertonendiesamenvallenofgepaardgaanmetextremepiekenbijaankomstofvertrek,zijnergeenverkeers-en/oflogistiekeproblementeverwachten.Alsdiepiekenwelsamenvallen,kunnenerparkeerproblemenontstaan.Ditheeftgevolgenvoordedienstwisselingvanhetpersoneel(avond-ofnachtdienst)envoorpolikliniekbezoekers,dienietzelfstandigkunnenreizenendaaromgeholpenmoetenworden.
BeschrijvingMetbetaaldparkerenwordthetpersoneeltijdenskantoorurenontmoedigdommetdeautotekomen.Zoontstaatmeerruimteindeparkeergaragesomdoelgroepenmeteenhogereprioriteitoptevangen.
Dooranderevenstertijdenvoorhetpatiëntenbezoekofdoorlopendebezoektijdentehanteren,kanwordeningespeeldophetvoorkomenvanextremepieken;diewordenvoorkomendoordatploegenwisselingenenbezoektijdennietlangersamenvallen.
ToepasbaarheidDezemaatregelisteoverwegenvooralleziekenhuizendieeenprobleemhebbenmetdeverkeersafwikkelingofdietemakenhebbenmeteentehogeparkeerdruktijdensbezoekuren.
Voor- en nadelen• Minderverkeersbewegingen.• Vergrootdebereikbaarheidvandelocatie(voordoelgroependiemetdeautoreizen).• Minderparkeerdruk.• Relatiefeenvoudigemaatregel.• Afvlakkingpieken(spitsen).• Minderhinderoverigverkeer.
Voordelen• Draagtbijaangoedebereikbaarheidziekenhuisdoorafvlakkingvanpiekmomenten.
Nadelen• Doordatbezoekgedurendelangereperiodesopdeafdelingaanwezigkanzijn,kanditdewerkzaamheden
vanhetverplegendpersoneelbelemmeren.
Kosten en batenKostenzijnrelatieflaag.
Handhaafbaarheid:Aantetonendooroverzichtvanbezoekerstijdenenploegenwisselingdag-enavonddienst.
Aanvullende informatiewww.bereikbaarziekenhuis.nlwww.kpvv.nl
36 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Maatregel nummer p.6
Just-in-time levering operatiemateriaal
Toepassingsgebiedziekenhuizen
BeschrijvingHetefficiëntinrichtenvanhetlogistiekeprocesbijziekenhuizenkanopmeerderemanierenwordenvormgegeven.Hetisbijvoorbeeldmogelijkomhetlogistiekeproces(deels)uittebestedenaaneenlogistiekedienstverlener.Zokandezedienstverlenervoorelkeoperatieeenkant-en-klaarpakketleveren(metalhetbenodigdemateriaalvooreenoperatie)aanhetziekenhuis.Hierbijgaathetomongeveer250verschil-lendepakketten.Bijkomendvoordeelisdatdeinhoudvandeverschillendepakkettenopvolgordevanhetoperatieprotocolwordtaangeleverd(wattijdbespaartbijdeoperatievoorbereiding).Deleveringvindtplaatsviahetjust-in-timeprincipe.
Belangrijke randvoorwaarden
ToepasbaarheidHetstroomlijnenvanhetlogistiekprocesistoepasbaarinelkziekenhuis.Belangrijkerandvoorwaardeisdathetziekenhuis(indenabijeomgevingvanhetziekenhuis)eendienstverlenerkanvindendieinditproceskanvoorzien.
Voordelen• Minderverkeersbewegingen.• Vergrootbereikbaarheidlocatie(voordoelgroependiemetdeautoreizen).• Minderparkeerdruk.• Kostenbesparingen.• Verminderingaantaltransportbewegingenentransportkilometerstot15%.
Nadelen• Mogelijkiserminderruimtevoorflexibiliteitofmaatwerk.
Hetuitbestedingsproceslevertziekenhuizenverschillendevoordelenop.Hetnietlangerinkopenvanallerleilosseproductenbijverschillendeleverancierskanalsbelangrijkstevoordeelwordengenoemd.Daarnaastwordttijd,ruimteengelduitgespaardomdatdezelosseartikelennietapartwordenopgeslagenofbeheerddooreenmedewerkervanhetdesbetreffendeziekenhuis.
Voordelen• Mogelijkminderafteleverengoederen.• Kosten-entijdefficiencyvoordeinterneziekenhuisorganisatie.• Bespaartmagazijnruimte(mindervoorraad).
Nadelen:• Afhankelijkvandeexternedienstverlener;doorexterneomstandigheden(zoalsincidentenopdeweg)
kunnenpakkettentelaatbijhetziekenhuisarriveren.Kosten en batenKostenzijnrelatieflaag.
Handhaafbaarheid
Aanvullende informatie
37 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Maatregel nummer p.7
Park and Ride
ToepassingsgebiedWerknemersvanziekenhuizenengezondheidsinstellingen
BeschrijvingMedewerkerskunnenhunautoopeenplaatsparkeren,dieperautobeterbereikbaarisdandelocatievanhetziekenhuis.Vanafparkeerterreinof-garagekanmetbijvoorbeeldeenpendelbusfrequentnaardegezond-heidsinstellingwordenvervoerd.Somswordenookpendelfietsenterbeschikkinggesteld.
Belangrijke randvoorwaarden
ToepasbaarheidDezemaatregelisgoedtoepasbaarvoorinstellingenmeteenredelijkeomvangenbijdeintroductievaneenparkeerbeleid(betaaldparkeren),omdatdezefaciliteitmedewerkersdemogelijkheidbiedtommetdeautoteblijvenreizen.Hiermeewordtheneenander(geaccepteerd)autoalternatiefgeboden.OverwogenkanwordenomParkandRidebijdeinvoeringvanbetaaldparkerengratisaantebieden.Ookkandezemaatregelwordenaangebodenopdedrukstemomenten.WelishetwenselijkomdeParkandRide-locatieopanderemomentenookbereikbaartehouden,bijvoorbeeldmetopenbaarvervoer.Vanmedewerkerswordteenextrainspanninggevraagd:zijkrijgeneventueeltemakenmetextrareistijdnaardeParkandRide-locatieendereistijdvanafdezelocatienaardeinstelling.Ditkaneenkritischefactorvormen.
Voordelen• Minderverkeersbewegingenbijdelocatie.• Vergrotingvande(auto)bereikbaarheidvandelocatie.• Minderparkeerdruk.• Grootdraagvlakondermedewerkers.
Nadelen• Promotievergtflinkeinspanning.• Regellast(contactenmetexploitantparkeergarageenpendeldienst).• Relatiefduur.Kosten en batenKostenzijnrelatiefhoog,batenzijndatook.Depiekvandeparkeerdrukkanmetdezemaatregelwordenweggenomen.
HandhaafbaarheidEenvoudig.Welmoetdefaciliteitgoedwordengecommuniceerd.
38 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Maatregel nummer p.8
Trappers
Toepassingsgebied Werknemersvanziekenhuizenengezondheidsinstellingen
BeschrijvingTrappersiseenfietsstimuleringsprogramma.Voorelkekilometerinhetwoon-werkverkeerdiemedewerkersfietsen,ontvangenzeeenvergoeding.Medewerkerszijnzichhierdoormeerbewustvanhuneigengedragendeeffectenervan.Zezullendagelijks(eneerderdanbijdeverstrekkingvaneenfietsinhetkadervaneenfietsproject)stilstaanbijdekeuzevanvervoermiddelomnaarhetziekenhuistereizen.
Belangrijke randvoorwaarden
ToepasbaarheidDetoepasbaarheidvandezemaatregelisgroot.Devaste(start)kostenvandeintroductievanTrapperszijnvooreenkleineinstellingrelatiefgroot,maaracceptabel.Biedtgoedemogelijkhedenomhetstimulerenvanfietsentekoppelenaandoelstellingenophetgebiedvangezondheidsmanagement.
Voordelen• Aangetoondminderverkeersbewegingenbijdelocatie:grooteffectopmodal-split.• Vergrotingvande(auto)bereikbaarheidvandelocatie.• Minderparkeerdruk.• Grootdraagvlakondermedewerkers.• Eenvoudigteintroduceren.• Passenbinnenfiscaleregelgeving.
Nadelen• Promotievergtbehoorlijkeinspanning.• Relatiefduur.Kosten en batenKostenenbatenzijnrelatiefhoog.Hetfietsgebruikstijgtmetdeintroductievandezemaatregelmetmimimaal20%.
HandhaafbaarheidDehandhaafbaarheidvandezemaatregeliseenvoudig,welmoetdefaciliteitgoedwordengecommuniceerd.
39 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Bijlage 1 Mobiliteitsmanagementenhetverschilmetvervoermanagement
Mobiliteitsmanagementenvervoermanagementhebbenonderanderedevolgendesubdoelen:• Verbeteringvandebereikbaarheidendeparkeersituatie,minderbeslagop
ruimte.• Verbeteringvanhetmilieuendeleefbaarheid(energiebesparing,betere
luchtkwaliteit,mindergeluidsoverlast,minderbrandstofverbruik).• VerbeteringvanhetklimaatdoorverminderenvandeCO2-uitstoot.• Betereproductiviteit,doordatwerknemersoptijdophunwerkzijnen
leverancierstijdighunspullenkunnenafleveren.Klanten(patiëntenenbezoekers)zijnniettelaatophunafspraak.Medewerkersdieregelmatigfietsennaarhetwerkzijnfitterdanhuncollega’senverzuimenminder.
• Voorwerkgeverszijnerverschillendedoelstellingen.Zoalsinvullinggevenaanmaatschappelijkverantwoordondernemenenhetverbeterenvanhetimagoopdearbeidsmarktdoorhetaanbiedenvaneenmarktconformarbeidsvoorwaar-denpakket.(Ookrelevantvanwegehetinsommigesectorenbestaandetekortaanarbeidspotentieel).Maatregelenvanvervoermanagementkunneneenplaatskrijgenindearbeidsvoorwaardenofeenreiskostenregeling.Eenmooivoorbeeldvanzo’nmaatregelishetfiscalefietsproject.Doelstellingkanookbindingzijnvanwerknemersmetdeorganisatie.Vervoermanagementdraagtbijaaneenefficiëntebedrijfsvoering.
• Ookwerknemersprofiterenvanderesultatenvanvervoermanagement.Voorhenontstaanermeerkeuzemogelijkhedenvoordereisnaarhetwerkenkomenerbetereoptiesombuitendespitsperiodentereizenofniettereizen(doorfaciliteitenomopafstandtewerken,hetzogenaamde‘e-werken’oftelewer-ken).E-werkenisdenieuwetermvantelewerken:werkenonafhankelijkvantijdstipenlocatie.Zokaneenwerkgeverdebeschikbarecapaciteitvanwerk-plekkenefficiënterinzetten.
Hetverschiltussenvervoer-enmobiliteitsmanagementis:• Hetwerkgebiedvanmobiliteitsmanagementisbrederenrichtzichnaasthet
woon-werkverkeerookopanderevervoersstromen,zoalssociaal-,recreatief-envrijetijdsverkeer(vanattractieparkentotwinkelverkeernaarbinnensteden).
• Bijmobiliteitsmanagementzijnmeerpartijenbetrokkenenverantwoordelijkvoorderesultaten,zoalsaanbiedersvanmobiliteitsdiensten,werkgeversenpubliekstrekkersenoverheden(ditkomtduidelijktotuitingindeuitgebreidedefinitie.
Mobiliteitsmanagementismeerdanalleendezorgvanwerkgeversvoorhetwoon-werkverkeerenhetzakelijkverkeervanmedewerkers.Vervoermanagementrichtzichvooralopindividuelewerkgeversenwerknemers.Goederenvervoerisvolgensdedefinitiegeenaandachtsveldvanmobiliteitsmanagement.
40 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Hetresultaatvanmobiliteitsmanagementwordtvastgelegdineenvervoers-ofmobiliteitsplan:hetbeschrijfteenoverzichtvansamenhangendemaatregelenenfaciliteitendievoormedewerkersenanderedoelgroepenbeschikbaarzijn.Ineenmobiliteitsplanisookopgenomenhoeeenwerkgeververschillendehemterbeschikkingstaandeinstrumenten(zoalsdeinrichtingvanhetterrein,interneenexternecommunicatieenreiskostenregelingen)inzetomdedoelstellingtebehalen.Hetisgoeddezedoelstellingtekwantificeren,bijvoorbeeldintermenvanminderparkeerdruk,minderautoverkeer(bijvoorbeeldeenreductievan6%)ofeenreductievandeuitstootvanCO2.Dedoelstellingkanookwordenuitge-druktinmedewerkertevredenheidofdewaarderingvandebereikbaarheiddoorbezoekers.
Hetplanvormtdeuitwerkingvanhetmobiliteits-ofvervoersbeleid.Eenmobili-teitsplanisgeenstatischplan,maarmoetwordenaangepastaanveranderendeomstandigheden,zoalsdegroeivandeorganisatie,nieuweontwikkelingeninhetvervoersaanbodendereedsbereikteresultatenmetmobiliteitsmanagement.Hetisdaaromzinvoldezeresultatenregelmatiginkaarttebrengenenteevalueren.Inhoofdstuk3wordtonder‘hetbelangvanjuisteinformatie’opbeknoptewijzeeenmethodiekbeschrevendiebruikbaarisomeenhaalbaredoelstellingvoormobiliteitsmanagementtekwantificeren.
41 | Mobiliteitsmanagement bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Bijlage 2 OverdeTaskforceMobiliteitsmanagement
DeTaskforceMobiliteitsmanagementwildatmobiliteitsmanagementbijwerkgeverseenvanzelfsprekendonderdeelwordtvandebedrijfsvoering.Deconcretevoorstellenvandetaskforcehebbenbetrekkingop:• Arbeidsvoorwaardenenfiscalemaatregelen(eenvoorbeeldishetaantrekkelij-
kermakenvanthuiswerken).• Deontwikkelingvanregionaleconvenanten.Hierinwordenconcreteenniet-vrijblijvendeafsprakenopgenomenomderegionalebereikbaarheidenleefbaarheidstructureelteverbeteren.Ineenconvenantzijnallerleimaatregelenopgenomen,diehieraanmoetenbijdragen.
Maatregelenzijnheeldiversenvariërenvanhetstimulerenvan:• Fietsgebruik.• Deuitbreidingvandecapaciteitvanfietsenstallingen.• Depromotievane-werken.• Hettotstandbrengenvaneenbusverbindingnaareenbedrijventerrein.• Hetverstrekkenvanov-kaartenofmobiliteitskaartenincombinatiemeteen
leaseauto.• Uitbreidenvanprojectenvanspitsmijden(forenzenwordenbeloondalszeop
bepaaldeurenvandedaggeengebruikmakenvaneenwegvak).• Hetinzettenvandeelauto’sopbedrijventerreinenvoorzakelijkereizen.Werkgeversmoetenhunmedewerkersstimulerendefaciliteitentegebruiken.
Maatregelenhebbenbetrekkingopandersreizen(bijvoorbeeldmethetopenbaarvervoernaarhetwerkinplaatsvanmetdeauto).Opeenander momentreizen(bijvoorbeeldnadeochtendspitsnaarhetwerk).Enopnietreizen(eendagthuiswerkenofopeene-werkkantoor).Metnamedezelaatstetweecategorieënvanmaatregelenzijneenanderebenaderingdanvoorheen:hetgaatbehalveomslimreizen,steedsvakeromslimwerken.
Detaskforcejaagtaan,coördineertengeeftsturingaandeinhoud.Zijheeftdeopdrachtomvoor2011dusdanigeresultatentehebbengeboektdatdeministeri-eleregelingvanuitVROM(eenzogenaamd‘puntensysteem’)achterwegekanblijven.In2008en2009zijnconvenantenafgeslotenindevolgenderegio’s:• Amsterdam• ArnhemNijmegen• Eindhoven-DenBosch• Haa
Recommended