Muhammet İÇEN Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen

Muhammet İÇENMuhammet İÇENPsikolojik Psikolojik Danışman ve Rehber Danışman ve Rehber

Öğretmen Öğretmen

- Anne-Baba olmak, dünyanın en zor ve en güzel mesleğidir.

- Çocuk yetiştirmenin belirli bir mesaisi yoktur.

- Kişiliğin temellerinin atıldığı yer ailedir.Temeller ne kadar sağlam ve bilinçli atılırsa, kişilik oluşumu da o kadar sağlıklı olacaktır.

ÖN SÖZ...ÖN SÖZ...

KRİTİK BİR DÖNEM…

Çocukluk döneminde yapılacak bir hata, sonraki dönemleri de etkilemektedir.Bu yönü ile hayati öneme sahiptir.

Bir başka ifade ile çocukluk dönemi, gömleğin ilk düğmesidir.İlk düğme yanlış iliklendiğinde, sonrakilerde hep yanlış gidecektir.

İnsan hayatında her dönem karşılanması gereken psikolojik ve fizyolojik ihtiyaçları vardır.Bu ihtiyaçlar karşılanmadığında, sonraki dönemlerde çeşitli sıkıntılara sebep olur.

Anne Babaların, Çocuklarına Karşı Tavırlarını Etkileyen

Başlıca Faktörler Nelerdir?

4

Anne ve babanın zihinlerindeki çocuk modeli (hayali çocuk) ,

Toplumun kültürel değerleri, Anne babanın kendisini yeterli hissedip

hissetmediği, Çocuklarının sayı, cinsiyet ve kişilik

özelliklerinden memnun olup olmamaları, Anne ve babanın kendi çocukluk yıllarındaki

deneyimleri, Aile içinde eşler arasındaki ilişkinin niteliği,

5

Başlıca

6

AŞIRI KORUYUCUAİLE

AŞIRI HOŞGÖRÜLÜ AİLE

AŞIRI OTORİTER VE REDDEDİCİ AİLE

DEMOKRATİK AİLE

MÜKEMMELİYETÇİAİLE

TUTARSIZ AİLE

AİLE MODELLERİ

7

Aşırı Koruyucu Aile Tutumları Bu tarz tutumu benimseyen anne-baba sürekli çocuğa müdahale eder.

Aşırı koruyucu ve verici davranışlar söz konusudur.

Çocuğa bir bebek gibi davranılır.

Çocuk anne-baba tarafından ‘sen yapamazsın, daha küçüksün’ gibi engellemelerle karşılaşır.

Çocuğun kendini tanımasını ve yapabileceklerini fark etmesini engelleyen bir anne-baba tutumudur.

8

İlk çocuğun ölmesi Uzun süre çocuklarının olmaması Çok zor bir doğum ya da güç bir

gebelik dönemi geçirme Çocukların tehlikeli hastalıklar

geçirmesi Annenin, kendi çocukluğunda,

sevgi ve şefkatten yoksun bir ailede büyümesi

Annenin eşinden erken ayrılması, babanın ölümü gibi nedenlerden dolayı kocanın evlilik yaşamında çok az yer alması

9

Anneleri Koruyucu Tutuma İten Nedenler

Aşırı Koruyucu Aile Tutumunun Çocuğun Kişilik Gelişimine Etkileri

Çocuğun aşırı bağımlı, ürkek,çekingen ve güvensiz bir kişilik geliştirmesine neden olur.

Çocuğun hatalarının sonucunu yaşayarak öğrenmesine izin verilmez,sorumluluk duygusunun gelişmesi engellenir.

Çocuk ilerki yaşamında karar almakta ve uygulamakta zorluk çekeceği gibi yaşama karşı içinde bir korku oluşturur.

10

Çocuğun kişiliği gelişmez. İnatçı,istediğini tutturan, mantıksız kavgalar çıkaran, çabuk mutsuz olan bir çocuk ve ileride benzer niteliklere sahip bir yetişkin olur.

Çevresindeki insanlarla iletişim kurmakta güçlük çeker, bireyselleşemez.

Karşılaştığı sorunlarla başa çıkamayacağına inanır ve sürekli hata yapma eğilimi içindedir.

11

Bana sahip olduğunu sandıkça;Hata yapıyorsun.Benim sadece ben olduğumu kabul et.Saçım, gözüm, kaşım sana Benzeyebilir.Ama…Benimde bir kişiliğim var.Kişiliğimin henüz olgunlaşmadığını yada Tamamen sana ait olduğumu Düşündükçe yanılıyorsun.Ben sana bunu tam aksini ispat Ettikçe de hayal kırıklığına uğruyorsun

‘’SENİN ÇOCUĞUN’’

ÇİÇEĞİN SUYA İHTİYACI VARDIR AMA

ÇOK SULARSANIZ ÖLÜR GİDER.

Aşırı Baskıcı ve Otoriter Aile Tutumları Bu tutumu benimseyen

ailelerde çocuklarına karşı bir hakimiyet vardır.

Baskıcı bir tutum içerisindedirler.

Çocuktan kendilerine itaat etmelerini beklerler.

Aile içinde korku hakimdir ve çocuk korku ile büyür.

14

Aşırı Otoriter Aile Tutumunun Çocuğun Kişilik Gelişimine Etkileri

Çocukta kendine güven duygusu oluşmaz.

Pasif ve edilgen bir kişilik sergilerler.

Yaratıcılık engellenir.

Hata yapanlar mutlaka cezalandırılmalıdır görüşünü benimserler.

15

Rutin, sınırları belli olan iş ve meslekleri seçerler.

Okul yaşamlarında fazla başarılı olamazlar.

Anne-babalarının (veya bir otoritenin)olmadığı ortamlarda kendilerini boşlukta hissederler ve bir otorite bulma arayışı içine girerler.

En küçük bir hatada bile hoşgörüleri olmayabilir.

16

Her şeyin anahtarı

Sevgi, emek ve sabırdır.

Civcivi;

Kuluçkaya yatırarak

Elde edersiniz

Yumurtaları kırarak değil

A.Glasow

BİLİNÇSİZ OTORİTE, BİLENMEMİŞ KESERE BENZER. DÜZELTECEĞİ

YERDE PARÇALAR.

Aşırı Hoşgörülü ve Gevşek Tutum Bu anne-baba tutumunda

aşırı hoşgörü ve düşkünlük vardır.

Evde patron çocuktur ve her dediği yapılır.

Çocuk, daima diğerlerinin dikkatini çekmek ve kendisine hizmet edilmesini ister.

19

Aşırı Hoşgörülü Aile Tutumunun Çocuğun Kişilik Gelişimine Etkileri Anne-babasına

hükmeder ve onlara çok az saygı gösterir.

Bencil ve şımarık olur. Eleştiriye açık

değillerdir. Başkaldırıcı olur ve

toplum dışı davranışlar sergiler.

20

Kuralsızlığa alışan çocuklar, okuldaki kurallarla karşılaşınca okula ve arkadaş çevresine uyum sağlamakta zorluk çekebilirler.

Her istediklerini elde ettiklerinden bir süre sonra yaşadıkları doyumsuzluk ileride zararlı alışkanlıklar edinmelerine sebep olabilir.

21

Bu tür tutumlar,genellikle orta yaşın üstünde çocuk sahibi olan ailelerde ya da tek çocuklu ailelerde görülür.

22

HOŞGÖRÜ ÖYLESİNE BEREKETLİ BİR TOHUMDUR Kİ;

TÜM GÜZEL DUYGULAR İÇİNDE FİLİZLENİR.

İlgisiz Aile Tutumu Çocukların yaşantısıyla pek

ilgilenmezler Aile çocuğun davranışlarını

kontrol etmez Çocuğu ihmal ederler, temel

ihtiyaçlarına karşı duyarsız kalırlar

Çocuğun yaşama gereksinimleri dışında anne-baba tarafından yalnız bırakılır ve görmezlikten gelinir

Anne-baba çocuğun ilgi ve ihtiyaçlarından habersizdirler

24

İlgisiz aile tutumunun çocuğun kişilik gelişimine etkileri Duygusal iç tepkileriyle hareket eder Zamanını iyi değerlendiremez Arkadaşlarını yanlış seçer Madde bağımlısıdır ya da eğilimi vardır Uzun vadeli planlar yapamazlar asi, söz dinlemeyen, kaba, korkak olurlar Derdini anlatmaktan acizdir

25

EMEK HARCAMADAN VERİM BEKLEMEK, SULANMAYAN

TARLADAN HASAT İSTEMEYE BENZER.

TUTARSIZ ANNE BABA TUTUMU Genellikle genç ebeveynlerde ve ilk

çocuğun yetiştirilmesinde görülür, Eşlerin çocuk yetiştirmeye farklı bakmaları

ve bunu çocuğa yansıtmaları temel sebeptir,

Çocuğun yaptığı bir davranış bazen çok sert bir tepki alabilirken, bazen de çok olumlu karşılanabilmektedir.

27

Tutarsız Aile Tutumunun Çocuğun Kişilik Gelişimine Etkileri Bir davranışın kimi zaman

ödüllendirilmesi kimi zaman da cezalandırılması çocuğun ne zaman, nerede, ne yapacağını bilememesine yol açar.

Çocuk hangi davranışın nerde ve ne zaman yapılmayacağını kestiremez. Ayrıca yaptığı davranışın doğru olup olmamasından daha çok “Ne zaman yaparsam cezadan kurtulabilirim “ düşüncesiyle ilgilenir.

28

Kendi görüş ve düşüncelerini aktaramazlar.

Çocuk kendini kanıtlamak ve dikkatleri üzerine çekmek için, ürkek, yumuşak huylu, söz dinleyen ya da kendi benliğini ve bağımsızlığını göstermek için kavgacı, sinirli bir çocuk olabilir.

Zamanla çevrelerindeki insanlara güvenmeyen, her şeyden şüphelenen, kararsız bir kişilik yapısı geliştirebilirler.

29

Hatice Hanım Yusuf’a, sokağa çıktıklarında devamlı bir şey istememesini defalarca tembih eder. ‘‘Benden hiç bir şey isteme, çünkü almayacağım.’’ demesine rağmen, Yusuf her gördüğü şeyi istemeye devam eder. Yol boyunca onu bunu istemesine sürekli karşı koyan Hatice hanım, artık dönüş yolunda, ‘‘Hadi peki, şu tabancayı alalım.’’der. Ancak bütün yol boyunca ‘Hayır’’ deyip direnmesine rağmen en sonunda kabul edip bir şey almanın aslında Yusuf’a ne öğrettiğinin farkında değildir. Yusuf, ‘‘Devamlı ister ve annemi bıktırırsam ona istediğimi aldırırım’’ı yaşayarak annesinden öğrenir.

YANLIŞ, BİR ÇOK ŞEKLE GİREBİLİR AMA DOĞRU TEK

BİR YOLDA GİDER.

DEMOKRATİK AİLE TUTUMU Çocuk tüm yönleriyle kabul edilir,

Çocuğa yol gösterir ama alacağı kararlar konusunda serbest bırakır,

Aile içinde kurallar ve sınırlar herkes için ve hep birlikte belirlenir ve bu sınırlar içinde çocuk özgürdür,

Kuralların mantıklı açıklaması yapılır,

Aileyi ilgilendiren kararlar birlikte alınır. Her konuda çocuğun düşünce ve fikirleri dinlenir,

Anne-baba birbirlerine ve çocuklarına karşı olan duygularında net ve açıktır.

32

Demokratik Aile Tutumunun Çocuğun Kişilik Gelişimine Etkileri Sosyalleşmiş, işbirliğine yatkın çocuklardır.

Arkadaş canlısı ve duygusaldırlar.

Sosyal açıdan dengeli ve mutlu bireylerdir.

Özgüvenleri yüksektir, sorumluluk sahibidirler,

Kendine ve başkalarına güvenir.

Yaratıcı ve bağımsızdır,

Kurallara ve otoriteye saygı duyarlar ama hak yemez veya yedirmezler.

33

Anne-babanın Çocuğuna öğreteceğiEn önemli beceriSevgi dolu yaşamak Becerisidir.Sevgi dolu yaşamakYaşamı yaşamaktır.Yaşamı yaşamak ise,Sevgi dolu yaşamaktır.Bu yeteneğe sahip ailelerdeKurallar, İnanılmaz bir güzellikte

İşler.

Anne-Babanın Çocuk Ayırma Tutumu

Anne ve babalar aile yaşamında bütün çocuklarını eşit olarak sevdiklerini söylemelerine karşın, bazı anne ve babaların çocuklarını farklı düzeylerde sevdikleri gözlenmektedir. Anne ve babanın, çocukların bazılarını az sevmeleri, kardeşler arasında sevginin farklı ölçülerde paylaşımı çocukları çok üzer.gerek eğitimde gerek ana-baba-çocuk iletişiminde sevginin özel bir yeri, anlamı ve etkisi vardır.

36

Cezalandırma ve ÖzdenetimÇocukların gösterdiği uyum ve davranış sorunlarının nedenlerinden birisi de anne babalarının onlara uygun sınırlar koymamalarıdır. Bazı ailelerde disiplin yok gibidir. Çocuğun tüm davranışları hoşgörüyle karşılanır.

37

Bazı evlerde ise disiplin vardır ancak ne zaman, nerede uygulanacağı belirsizdir. Anne babanın tutumu aşırı hoşgörü ile sert cezalandırmalar arasında gidip gelmektedir. Anne babalar kendi ruh halleri, çocuğun yapısı ve çevre koşulları nedeniyle çocuklarına karşı tutarsız davranabilirler.

38

ÇOCUK EĞİTİMİ İLE İLGİLİYAYGIN AMA YANLIŞ İNANÇLAR !

Eşim çocuğa çok katı davranıyor, ben onu dengeliyorum.

Ben çocuğumun en iyi arkadaşıyım. Çocuğum daima kendimden, eşimden önce

gelir. Çocuğum hiç hata yapmamalı, hiç acı ve

sıkıntı çekmemeli. Çocuğumu mükemmel bir şekilde

yetiştirmeliyim.

39

Ben de çocuktum, geçer. İyi anne-baba çocuğunu asla cezalandırmamalı. Çocuğumun her şeyi olmalı, hiçbir şeye ihtiyacı olmamalı. Çocuklar kendi hallerinde yetişmeli, müdahale etmeye gerek yok. Çocuğuma zaman ayıramıyorsam da bütün maddi ihtiyaçlarını karşılıyorum.

40

Yaşamın yankısı

Bir zamanlar bir baba ile oğul dağlık bir bölgede yürüyüşe çıkmışlardı;

Bir ara nasıl olduysa çocuğun ayağı kaydı ve incindi çocuk acıyla bağırdı :

Aaa hhh!!!........ Karşı dağlarda yankı yapan sesi geri döndü : Aaa hhh!!!........ Daha önce böyle bir durumla karşılaşmamış çocuk bu kez : “Sen

kimsin ?” diye sordu Cevap gelmekte gecikmedi: “Sen kimsin ?” Sinirlenen çocuk : “ Sen bir korkaksın!” diye bağırdı Dağdan “Sen bir korkaksın!” yanıtını aldı.

41

Bu olanlara bir anlam veremeyen çocuk neler olduğunu sordu.Onun gülümsediğini gördü.Babası,”şimdi dikkatlice

beni izle oğlum” dedi ve yüksek sesle bağırdı:” Hayatı çok seviyorum!”

Karşı dağlardan aynı ses geldi: ” Hayatı çok seviyorum!”Baba : “sana hayranım!”Yankı: “sana hayranım!”Baba : “sen harikasın!”Yankı: “sen harikasın!”

42

Çocuğun şaşkınlığının daha da arttığını gören baba, ona durumu şöyle açıkladı:” Bu , yankı adı verilen bir tabiat

olayıdır. Ama hayatı da çok iyi anlatır. Yani yaşamdan ne istiyorsan önce onu sen vermelisin. Verdiklerin aldıkların

olacaktır. Tatlı sözler tatlı yankılar oluşturur sevilmek istiyorsan önce sen sevmelisin. Saygı istiyorsan önce sen saygı duymalısın . Anlayış bekliyorsan bunu önce

sen göstermelisin.

YANİ YAŞAMDA NEYLE KARŞILAŞMAK İSİTİYORSANIZ, YANKISINI OLUŞTURABİLMEK İÇİN

BUNU ÖNCE SİZ YAPMALISINIZ

43

44

TEŞEKKÜRLER…