Những điều bạn nên biết về trái đất · bán kính của trái đất. Các quá...

MụcLục

LỜINÓIĐẦU

PHẦNBÊNTRONGCỦATRÁIĐẤT

KHÍQUYỂNCỦATRÁIĐẤT

ÁPSUẤTKHÍQUYỂNVÀGIÓ

SỰCHUYỂNĐỘNGCỦATRÁIĐẤT

THỜITIẾTVÀKHÍHẬU

NƯỚC

SÔNGVÀHỒ

THẠCHCẦU(VỎĐỊACẦU)

SỰPHONGHÓA

NÚI

ĐÁ

NÚILỬA

SINHQUYỂN

ĐẤT

VÙNGTỰNHIÊN

NÔNGNGHIỆP

ÔNHIỄM

LỜINÓIĐẦUNhằmgiúpbạnđọchiểuđượccấutạocủatráiđấtvànhữngbiếnchuyểncủalớpvỏgâynêncácthảmhọathiênnhiênnhưđộngđất,núilửav.v.,chúngtôi sưu tập,biêndịchvàchú thíchdướidạng songngữAnh–Việtquyểnsáchnày.

Nộidungsáchbaoquátnhiềuchủđiểmđadạngnhưcấutạobêntronglớpvỏtráiđất,khíquyểncủatráiđất,ápsuấtkhíquyểnvàgió,sựphonghóa,núi,đá,núilửav.v.

Cuốimỗibài,sáchcóchúthíchcáccụmtừvàmẫucâunhằmgiúpbạnđọccủngcốvốntừvựng.Sáchcũngcónhiềuhìnhảnhminhhọanhằmlàmsángtỏvàphongphúhóamộtsốnộidung.

Hyvọngrằngvớinộidungphongphú,bốcụcmạch lạc, sáchsẽ lànguồnthamkhảoquýbáuchocácbạnđọc.

Chúccácbạnthànhcông.

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

EARTH’SINTERIOR

PHẦNBÊNTRONGCỦATRÁIĐẤT

Kiếnthứccủachúngtavềcấutạobêntrongcủatráiđấtđượcrútratừnhữngnghiêncứuvềnhữngtrậnđộngđất.Cácsóngrung(sóngkíchđộng)đượctruyềnđibởitrậnđộngđấtchỉrabảnchấtvậtlýcủacácvùngchúngđiqua.Our knowledge of the internal structure of the Earth is derivedfrom studies of Earthquakes. The shock waves sent out by anEarthquake indicate the physical nature of the regions throughwhichtheypass.

1Nametheinternallayersoftheearth’sinterior

TheEarth’sinteriorconsistsofrocksandmetals.Itismadeupoffourmainlayers.(i)theinnercore(ii)theoutercore(ii)themantle(iv)thecrust

Nêutêncáctầngbêntrongcủatráiđất.Bêntrongcủatráiđấtbaogồmđávàkimloại.Nóđượchìnhthànhtừbốntầngchủyếu.(i)nhântrong(ii)nhânngoài(iii)vỏnhân(iv)vỏtráiđất

2Brieflyexplainthecrust.

CrustistheuppermostlayeroftheEarth.Crustundertheoceanisabout5kmthick,whilecontinentalcrustcanbeupto65kmthick.Theoceancrustismadeofdensermineralthancontinentalcrust.

Giảithíchngắngọnvềvỏtráiđất.Vỏ trái đất là tầng trên cùng của trái đất. Vỏ trái đất dưới các đạidươngdàykhoảng5km,trongkhibềdàycủavỏởlụcđịacóthểdàyđến65km.Vỏởđạidươngđượchìnhthànhbởilớpkhoángvậtdàyđặchơnvỏlụcđịa.

3WhatisMantle?

TheMantle isa shellof redhot rock,whichseparates theEarth’smetallicandpartlymeltedcorefromthecoolerrocksoftheEarth’scrust.

Vỏnhânlàgì?Lớp vỏ nhân là lớp vỏ đá nóng đỏ, ngăn cách nhân kim loại vàmộtphầnbịnóngchảymộtphầnvớilớpđánguộihơncủavỏtráiđất.

4HowistheMantleimportant?

TheMantleisimportantinmanyways.ItaccountsfornearlyhalftheradiusoftheEarth.Thedynamicprocesses,whichdeterminethemovementsofthecrustplates,arepoweredbytheMantle.

Lớpvỏnhânquantrọngnhưthếnào?Lớpvỏnhânquantrọngbởinhiềulýdo.Nóchiếmkhoảnggầnmộtnửabán kính của trái đất.Các quá trình động học, vốn quyết định sự dichuyểncủacácphiếnđịatầng,đượccungcấpnănglượngbởilớpvỏnhân.

5WhatisthecentreoftheEarth?

TheinnercoreisthecentreoftheEarth.Thedensityofthiscoreisabout13g to the cubic centimetre. The inner core is about 1370 km thick and issurroundedbyanoutercoreofabout2080km.

Trungtâmcủatráiđấtlàgì?Nhân bên trong là trung tâm của trái đất. Tỷ trọng của nhân này làkhoảng 13g/cm3. Nhân bên trong dày khoảng 1370 km và được baoquanhbởilớpnhânngoàidàykhoảng2080km.

6Whydothecontinentsstandhighabovetheoceanbasin?

The continents exist on lighter sial layer and oceans on the heavier simalayeroftheearth.Differencesindensitybetweenthecontinentalandoceanicareas of the lithosphere explain why continents stand high above oceanbasin.

Tạisaocáclụcđịacaohơnlòngđạidương?Cáclụcđịatồntạitrêntầngsialnhẹhơnvàcácđạidươngthìnằmtrêncáctầngthạchquyểnsimanặnghơncủatráiđất.Sựkhácnhauvềtỷtrọnggiữacácvùng lụcđịavàvùngđạidươngcủa thạchquyểngiảithíchtạisaocáclụcđịanằmởtrênlòngđạidương.

7DescribebrieflytheEarth’s

TheEarth’scrustiscomparativelyverythinwithanaveragethicknessof40km.ThislayerismainlymadeupofelementslikeOxygen,Silicon,Calcium,Aluminium,andSodium.Itisthinnestundertheoceans,i.e.,abouteightkmandthickestunderthecontinents,i.e.,about70km.

Môtảngắngọnlớpvỏtráiđất.Lớpvỏtráiđấttươngđốimỏngvớiđộdàytrungbìnhlà40km.TầngnàychủyếuđượctạothànhbởicácnguyêntốnhưOxy,Silicon,Calci,NhômvàNatri.Ởdướicácđạidươngnómỏngnhất,khoảng8kmvàdàynhấtdướicáclụcđịa,khoảng70km.

8InhowmanylayersistheEarth’soutersurfacedivided?

Earth’s outer surface is divided into four spheres. These are Lithosphere,Hydrosphere,AtmosphereandBiosphere.

Bềmặtngoàicủatráiđấtđượcchiathànhbaonhiêutầng?Bề mặt ngoài của trái đất được chia thành bốn tầng. Đó là Thạchquyển,Thủyquyển,KhíquyểnvàSinhquyển.

9Describetheoutercoreoftheearth.

Theonlylayerthatiscompletelyliquidinformandliesbetweenthemantleandtheinnercore,isknownastheoutercore.Itismadeupofmoltenmetalmainly iron and a little amount of nickel and has a temperature rangingbetween4,000-5,500oC.

Hãymôtảnhânngoàicủatráiđất.Tầngduynhấthoàntoànởdạnglỏngvànằmgiữalớpvỏnhânvànhântrong được gọi là nhân ngoài.Nó được tạo thành bởi kim loại nóngchảy,chủyếulàsắtvàmộtlượngnhỏnikenvàcónhiệtđộtừ4.000đến5500oC.

10WhatisAsthenosphere?

The upper portion of the Mantle, about 250 km thick, is calledAsthenosphere.It isfairlysoftandisconsideredtobethelubricatinglayeronwhichtheplatesoftheearthmoveduringplatetectonics.

TầngAsthenospherelàgì?Phần trên của lớp vỏ nhân, dày khoảng 250 km được gọi là tầngAsthenosphere.Nó khámềm và được coi là lớp bôi trơn qua đó cácphiếnđịatầngcủatráiđấtdichuyểntrongsuốtquátrìnhkiếntạođịatầng.CHÚTHÍCHTỪVỰNGAlmosphere:khíquyểnOceanbasin:lòngđạidươngCrust:vỏtráiđấtLithosphere:thạchquyểnMantle:vỏnhânHydrosphere:thủyquyểnOutcore:nhânngoàiBiosphere:sinhquyểnOutercoreofmoltenmetal:nhânngoàilàkimloạitanchảy

Lubricatinglayer:lớpbôitrơnInnercore:nhânbêntrongPlates:cácphiếnđịatầngShockwave:sóngrung(sóngkíchđộng)Platetectonics:kiếntạođịatầnghọc

EARTH’SATMOSPHERE

KHÍQUYỂNCỦATRÁIĐẤT

Khíquyểnlà lớpphủcáchđiệnbảovệtráiđất.Nóbảovệchúngtakhỏisứcnóngquáđộvàánhsángmặttrời.The atmosphere is an insulating blanket protecting the Earth. Itprotectsusfromintenseheatandlightsofthesun.

11Whatdoestheatmosphereconsistof?

Theatmosphereisamixtureofgasesthatbecomesthinneruntilitgraduallyreachesspace. It iscomposedofNitrogen(78%),Oxygen(21%)andothergases(1%).

Khíquyểnbaogồmnhữnggì?Khíquyểnlàmộthỗnhợpcácchấtkhívốncàngtrởnênloãnghơnkhirangoàikhônggian.Nóđượctạothànhbởinitơ(78%)Oxy(21%)vàcáckhíkhác(1%).

12HowOxygenisimportantforlife?

Oxygenisessentialforlifebecauseitallowsustobreathe.Inadditiontoit,

some of the Oxygen has changed over time, forming Ozone. The Ozonelayerfiltersoutthesun’sharmfulultravioletradiation.

Oxyquantrọngđốivớisựsốngthếnào?Oxy rất cần thiết cho sự sốngbởi vì nógiúp chúng ta có thểhôhấpđược.Thêmvàođó,mộtsốoxyđãthayđổitheothờigian,hìnhthànhnên tầngOzone.TầngOzonengănbứcxạ tiacực tímcóhạicủamặttrời.

13NamethedifferentlayersofEarth’satmosphere

The different layers of Earth’s atmosphere are Troposphere, Stratosphere,Mesosphere,IonosphereandExosphere.

Nêutêncáctầngkhácnhaucủakhíquyểntráiđất.CáctầngkhácnhaucủakhíquyểntráiđấtlàTầngđốilưu,Tầngbìnhlưu,Tầngtrunglưu,TầngđiệnlyvàTầngbênngoàikhíquyển.

14Whichlayermakesradiocommunicationpossible?

Ionosphere makes radio communication possible. Ionosphere containschargedions,whichmakeitpossible.

Tầngnàolàmchosựliênlạcradiokhảthi?Tầngđiệnlylàmchosựliênlạcradiokhảthi.Tầngđiệnlychứacácionđượctíchđiện,sẽlàmchoviệcliênlạcnàycókhảnăngđượcthựchiện.

15WhathappensintheStratosphere?

The Stratosphere is located on the top of the Troposphere. Here thetemperature increaseswith altitude.OnEarth, ozone causes the increasingtemperatureintheStratosphere.Theozonemoleculesabsorbdangerousraysofsunlight,whichheattheairaroundit.

Điềugìxảyratrongtầngbìnhlưu?Tầngbìnhlưunằmtrêntầngđốilưu.Ởđâynhiệtđộtăngtheođộcao.Trêntráiđất,ozonegâyrasựtăngnhiệtđộđốivớitầngbìnhlưu.Cácphân tử ozone hấp thụ những tia mặt trời nguy hiểm, vốn làm nóngkhôngkhíquanhnó.

16BrieflyexplaintheimportanceofTroposphere.

TheTroposphere is the lowest layer of the Earth’s atmosphere. The air isverywellmixedandtemperaturedecreaseswithaltitude.WeatheroccursintheEarth’sTroposphere.

GiảithíchsựquantrọngcủaTầngđốilưu.Tầngđốilưulàtầngthấpnhấtcủakhíquyểntráiđất.Cácthànhphầnkhôngkhíđượchòatrộnrấtkỹvànhiệtđộgiảmtheođộcao.CáchiệntượngthờitiếtxảyraởTầngđốilưucủatráiđất.

17WhereisMesospherelocated?

Mesosphere is locatedon the topofStratosphere.Here theair is relativelymixedtogetherandthetemperaturedecreaseswithaltitude.Theatutospherereachesitscoldesttemperatureofaround-90oCintheMesosphere.

Tầngtrunglưu(quyểngiữa)nằmởđâu?

Tầngtrunglưu(quyểngiữa)nằmởtrêntầngbìnhlưu.Ởđâykhôngkhíđượchòatrộnvớinhaumộtcáchtươngđốivànhiệtđộgiảmtheođộcao.Trongtầngtrunglưu,nhiệtđộlạnhnhấtlàkhoảng-90oC.

18Wheredotheatomsandmoleculesescapeintospace?

The regionwhere atoms andmolecules escape into space is referred to asexosphere.

Cácnguyêntửvàphântửthoátrangoàikhônggianởđâu?Tại tầng bên ngoài khí quyển, các nguyên tử và phân tử thoát vàokhônggian.CHÚTHÍCHTỪVỰNGComposionofAtmosphere:cácthànhphầncủakhíquyểnMesopause:vùngđỉnhcủatầngtrunglưuNitrogen:khínitơStratopause:vùngđỉnhcủatầngbìnhlưuOxy:khíoxyOzoneplayer:tầngozoneExosphere:tầngbênngoàikhíquyểnTropopause:vùngđỉnhcủatầngđốilưuIonosphere:tầngđiệnlyRadiowaves:sóngradioStratosphere:tầngbìnhlưuRadiostation:trạmphátvôtuyếnMesosphere:tầngtrunglưu(quyểngiữa)Weatherballoon:khinhkhícầudựbáothờitiếtTroposphere:tầngđốilưuAninsulatingblanket:lớpphủcáchđiệnRadio waves bounce off ionosphere layer:sóng radio dội lên tầngđiệnlyAltitude:độcaoAbsorb:hấpthụ

ATMOSPHERICPRESSUREANDWIND

ÁPSUẤTKHÍQUYỂNVÀGIÓ

Mộtlựcđượctạorabởikhíthuộctầngkhíquyểndướitácdụngcủalựchấpdẫn.Lựcnàyđượcgọi làápsuấtkhíquyển.Nóđượcđịnhnghĩalàlựctrênmỗiđơnvịdiệntích.Sựđốilậpvềnhiệtđộgâyranhữngthayđổivềtỉtrọngkhôngkhí,vốnlànguyênnhâncủasựthayđổiápsuất.Nhữngsựthayđổinàygâyranhữngchuyểnđộngtheochiềungangcủakhôngkhíđượcgọilàgió.A force is exerted by atmospheric gases under gravitationalattraction.This iscalledatmosphericpressure.It isdefinedastheforceperunitarea.Contrastintemperaturecauseschangesinairdensity, which are responsible for variations in pressure. Thesevariationscausehorizontalmovementsofaircalledwinds.

19Brieflydescribe thedistributionofatmosphericpressureacross thelatitudes?

Thedistributionofatmosphericpressureacrossthelatitudesiscalledglobalhorizontaldistribution.Themainfeatureofitisthezonalcharacter,whichisknown as pressure belts. There are seven pressure belts on the earth’ssurface. They are the equatorial low pressure belt, the subtropical highpressurebelt,thesubpolarlowpressurebelt,andthesubpolarhighpressurebelt.All thepressurebelts, except the equatorial lowpressurebelts, are inmatchingpairsinthenorthernandsouthernhemispheres.

Môtảngắngọnsựphânbốápsuấtkhíquyểntheovĩđộ?Sựphânbốápsuấtkhíquyểntheovĩđộgọilàsựphânbốtheochiềungangtrêntoàncầu.Đặcđiểmchínhcủanólàđặctínhvùng,vốnđượcgọilàcácvànhđaiápsuất.Cóbảyvànhđaiápsuấttrênbềmặttráiđất. Chúng là vành đai áp thấpmiền xích đạo, vành đai áp cao cậnnhiệtđới,vànhđaiápthấpcậncực,vànhđaiápsuấtcaocậncực.Tấtcả các vànhđaiáp, trừ vànhđaiáp thấpmiền xíchđạo, xuấthiệnởnhữngcặptươngứngởbáncầuBắcvàbáncầuNam.

20Whatarewesterlies?

Westerlies are the kind of winds, which blow from the subtropical highpressurebeltstowardsthesubpolarlowpressurebelts.Theyblowfromsouthwesttonortheast inthenorthernhemisphereandfromnorthwesttosoutheastinthesouthernhemisphere.

Giótâylàgì?Giótâylàloạigióthổitừvùngápcaocậnnhiệtđớiđếnvànhđaiápthấpcậncực.Chúngthổitừhướngtâynamsanghướngđôngbắcởbắcbáncầuvàthổitừhướngtâybắctớihướngđôngnamởnambáncầu.

21Whatareplanetaryorprevailingwinds?

Therearesomewinds,whichblowthroughouttheyearfromonelatitudetotheotherinresponsetothelatitudinaldifferencesinairpressure.Thesearecalledprevailingwindsorplanetarywinds.

Gióhànhtinhhaygióthườngchỉthổitrongmộtkhuvựclàgì?

Cómộtsốloạigióthổisuốtnămtừvĩđộnàytớivĩđộkháctươngứngvớisựkhácnhauvềvĩđộcủaápsuấtkhôngkhí.Loạigiónàyđượcgọilàgióthườngchỉthổitrongmộtkhuvựchoặcgióhànhtinh.

22WhatisCorioliseffect?

Due to the rotation of the earth, the winds do not cross the isobars (linejoiningplaceshavingequalpressure)atright-angles,asthepressuregradientforcedirects, but gets deflected from their original path.This deflection istheresultofearth’srotationandiscalledtheCorioliseffect.

HiệuứngCoriolislàgì?Dosựquaycủa tráiđất,giókhông thổiquacácđườngđẳngáp(cácđường nối giữa những nơi có cùng áp) ở các góc vuông, bởi vì lựcgradientápsuấtquyếtđịnhcáchướng,nhưnglạibịchệchhướngkhỏiquỹđạobanđầu.SựchệchhướngnàylàkếtquảcủasựquaytráiđấtvàđượcgọilàhiệuứngCoriolis.

23Definethetermhumidity?

Thetermhumidityisusedtodescribetheamountofwatervapourpresentinthe atmosphere. The amount of water that the air can hold varies withtemperature.Thewarmair canholdmorewater vapour than cold air.Themeasureofhumiditydescribesthemaximumamountofwatervapouraircanholdatagiventemperature.HumiditycanbemeasuredusingaHygrometer.

Địnhnghĩathuậtngữđộẩm?Ngườitasửdụngthuậtngữđộẩmđểmôtảlượnghơinướctrongkhíquyển.Lượngnướcnàokhôngkhícó thểgiữ thìbiến thiên theonhiệtđộ.Không khí ấmáp có thể giữ nhiều hơi nước hơn không khí lạnh.Việcđođộẩmmôtảlượnghơinướclớnnhấtmàkhôngkhícóthểgiữtạimộtnhiệtđộchotrước.Bằngcáchsửdụngẩmkếngườitacóthểđođượcđộẩm.

24Brieflydescribethetradewinds?

Tradewindsarethewinds,whichblowfromthesubtropicalhighpressureareas(500NandS) towards theequatorial lowpressurebelt.Theyblowasthe north eastern trades in the northern hemisphere and the south easterntradesinthesouthernhemisphere.

Môtảngắngọngiómậudịch?Giómậudịchlàloạigióthổitừcácvùngápcaocậnnhiệtđới(50oBắcvàNam) hướng về vành đai áp thấpmiền xích đạo.Chúng thổi theohướngđôngbắcởbáncầubắcvàthổitheohướngđôngnamởbáncầunam.

25Howdoesthefogdevelop?

Fog can develop if the air near the ground is cooled sufficiently and itbecomessaturated.'Itiscomposedprimarilyofwaterdroplets.

Sươnghìnhthànhnhưthếnào?Sươngcóthểhìnhthànhnếukhôngkhígầnđấtbịlàmlạnhđủvàtrở

nênbãohoà.Nóchủyếubaogồmcácgiọtnướcnhỏ.26Whatisprecipitation?

Precipitationcanbedefinedasanyaqueousdepositinliquidorsolidform,whichdevelopsinasaturatedatmosphereandfalls to thegroundgenerallyfromclouds.

Mưalàgì?Ngườitađịnhnghĩamưalàbấtcứloạichấtđọngnướcdướidạnglỏnghoặc rắn hình thành trong không khí bão hoà và rơi xuốngmặt đấtthườngtừcácđámmây.CHÚTHÍCHTỪVỰNGAtmosphericpressturebelts:cácvànhđaiápsuấtkhíquyểnPrevailingwinds:gióthườngchỉthổitrongmộtkhuvựcHygrometer:ẩmkếCorioliseffect:hiệuứngCoriolisFog:sươngRotationoftheearth:sựquaycủatráiđấtTradewinds:giómậudịchPressuregradient:gradientápsuấtSaturatedatmosphere:khíquyểnbãohòaHumidity:độẩmNorthernandsouthernhemispheres:báncầuBắcvàbáncầuNamWatervapour:hơinướcSubpolar:cậncựcBecomessaturated:trởnênbãohoàPrecipitation:mưa

EARTH’SMOVEMENT

SỰCHUYỂNĐỘNGCỦATRÁIĐẤT

Trụccủatráiđấtlàmộtđườngtưởngtượngquađótráiđấtquay.Nónghiêng661/2oCsovớimặtphẳngquỹđạotráiđất,vốnlàđườngđimàtráiđấtdichuyểnhoặc231/2oCsovớimặtphẳngđứng.The axis of the Earth is an imaginary line on which the Earthrotates. It is inclinedat 661/2oC to theplaneof theEarth’s orbit,which is thepath alongwhich theEarthmoves or 231/2oC to thevertical.

27Whatarepoles?Namethetwopoles.

Thepolesaretheendoftheaxis.ThetwopolesoftheEarthareNorthpoleandtheSouthpole.

Cáccựclàgì?Nêutênhaicực.CáccựclàphầncuốicủatrụcTráiĐất.HaicựccủaTráiĐấtlàcựcBắcvàcựcNam.

28WhatismeantbytherotationoftheEarth?

TheEarthrotatesarounditsownaxisin24hoursfromWesttoEast.ThisiscalledtherotationofEarth.

Sựquaycủatráiđấtlàgì?TráiĐấtquay trònquayquanh trục củanó trong24giờ từ tây sangđông.QuátrìnhnàyđượcgọilàsựquaycủaTráiĐất.

29WhataretheeffectsoftherotationoftheEarth?

TheeffectsoftherotationoftheEartharefollowing:(i)Itcausesdayandnight.(ii)Windsandcurrentschangetheirdirections.(iii)Thesun,themoonandotherheavenlybodiesappeartorevolvearoundtheEarthfromWesttoEast.

Cáchiệuứngquaycủatráiđấtlàgì?CáchiệuứngquaycủaTráiĐấtlà:(i)Nógâyrangàyvàđêm.(ii)Gióvàcácdòngchảythayđổihướngcủachúng(iii)Mặt trời,mặt trăngvàcác thiên thểkháccóvẻnhưquayquanhTráiĐấttừtâysangđông.

30Whatcausesseasons?

TheseasonsarecausedastheEarthistiltedonitsaxis.It travelsinalooparoundthesuneachyear.Summerhappensinthehemispheretiltedtowards

thesunandthewinterhappensinthehemispherethatisawayfromthesun.

Điềugìtạoracácmùa?CácmùađượctạorakhiTráiĐấtbịnghiêngtrêntrụccủanó.Nócũngdichuyểnmộtvòngquanhmặttrờimỗinăm.Mùahèxảyraởbáncầuhướngvềmặttrờivàmùađôngxảyraởbáncầuởxamặttrời.

31WhatisrevolutionoftheEarth?

ThemovementoftheEartharoundthesun,whichtakesabout3651/4daysiscalledtherevolutionoftheEarth.

ChukỳquaycủaTráiĐấtlàgì?SựchuyểnđộngcủaTráiĐấtquanhmặttrờidiễnratrongvòng3651/4ngàyđượcgọilàchukỳquaycủaTráiĐất.

32Whythehemispherethatistiltedtowardsthesuniswarmer?

The hemisphere that is tilted towards the sun is warmer because sunlighttravelsmoredirectlytotheEarth’ssurfacesolessofitgetsscatteredintheatmosphere.

Tạisaobáncầunghiêngvềmặttrờithìấmhơn?

Báncầunghiêngvềmặttrờithìấmhơnbởivìánhnắngmặttrờiđếnbềmặttráiđấttrựctiếphơndođórấtítánhnắngtrongsốchúngbịphântántrongkhíquyển.

33WhathappensinaSolarEclipse?

A Solar Eclipse happens when the moon passes between the sun and theEarth. The moon’s shadow darkens a narrow area of our planet. Viewerswithintheshadowseethesunasitdisappearsbehindthemoonforashortwhile.

Điềugìxảyrakhicónhậtthực?NhậtthựcxảyrakhimặttrăngdichuyểnngangquaTráiĐấtvàmặttrời. Bóngmặt trăng làm tối một vùng hẹp trên hành tinh chúng ta.Nhữngngườiquansát trongvùngbóngnày thấymặt trờikhinóbiếnmấtphíasaumặttrăngtrongkhoảngthờigianngắn.

34WhendoestheLunareclipseoccur?

Lunareclipsesarespecialeventsthatonlyoccurwhencertainconditionsaremet.Firstofallthemoonmustbeinfullphase.Secondly,theSun,EarthandMoonmustbeinaperfectstraightline.Ifbothoftheseconditionsaremet,thentheEarth’sshadowcanblockthesun’slightfromhittingthemoon.

Nguyệtthựcxảyrakhinào?Nguyệtthựclàsựkiệnđặcbiệtchỉxảyrakhicácđiềukiệnnhấtđịnh

đượcđápứng.Đầutiên,mặttrăngphảitròn.Thứhai,mặttrời,tráiđấtvàmặttrăngphảinằmtrênmộtđườngthẳng.Nếucảhaiđiềukiệnnàycóđượcđápứng,thìbóngcủatráiđấtcóthểchekhuấtánhsángmặttrờichiếulênmặttrăng.CHÚTHÍCHTỪVỰNGRotationoftheEarth:sựquaycủatráiđấtRevolutionoftheEarth:chukỳquaycủatráiđấtStageofLunarEclipse:cácgiaiđoạncủanguyệtthựcSolarEclipse:nhậtthựcTravelsinaloop:dichuyểntheoquỹđạoLunareclipse:nguyệtthực

WEATHERANDCLIMATE

THỜITIẾTVÀKHÍHẬU

Thờitiếtlàtênđượcđặtchođiềukiệnkhíquyển.Tráilại,khíhậulàđiềukiệnthờitiết trungbìnhởmộtquốcgiahaymộtnơitrongmộtthờigiandài.Weather is thenamegiven to theatmosphericcondition.Climate,ontheotherhand,istheaverageconditionofweatherobtaininginacountryoraplaceforalongperiod.

35Wheredoestheweathertakeplaceandwhydoesitoccur?

Most weather takes place in the lower layer of the atmosphere. Weatheroccursbecauseouratmosphereisinconstantmotion.

Thờitiếtdiễnraởđâuvàtạisaonólạixảyra?Hầuhếtcáchiệntượngthờitiếtxảyraởtầngthấpcủakhíquyển.Thờitiếtxảyrabởivìkhíquyểncủachúngtanằmtrongsựchuyểnđộngliêntục.

36Whatarethedeterminingfactorsofweather?

The determining factors of weather are temperature, precipitation, cloudsandwind.

Cácyếutốquyếtđịnhthờitiếtlàgì?Cácyếutốquyếtđịnhthờitiếtlànhiệtđộ,mưa,mâyvàgió.

37Whydoestheweatherchangeduringeveryseason?

Weather changes during every season because of the Earth’s tilt when itrevolves around theSun.The part of theEarth facing the sun experiencesSummerseason,whiletheotherpart,whichisawayfromthesunhaswinter.

Tạisaothờitiếtthayđổitrongsuốtmỗimùa?Thờitiếtthayđổisuốtmỗimùabởivìsựquaycủatráiđấtkhinóquayquanhmặttrời.Phầncủatráiđấtđanghướngvềmặttrời làmùahè,trongkhiphầnkhácởxamặttrờihơnlàmùađông.

38Whatisweatherforecasting?Namethemajorinstrumentsusedforit.

Theprocessofmonitoringandforecastingweatherusedbymeteorologistsiscalledforecasting.Astheweatherchangesfromtimetotime,thereforeitisvery important to forecast weather. The different instruments used inweatherforecastingareAnemometer,Windvane,Thermometer,Barograph,Psychrometer,etc.

Dựbáothờitiết làgì?Nêutêncácthiếtbịchínhđượcsửdụngchodựbáothờitiết.Quátrìnhtheodõivàdựbáothờitiếtđượcthựchiệnbởinhữngnhàkhítượnghọcđượcgọilàdựbáothờitiết.Bởivìthỉnhthoảngthờitiếtthayđổi,dođóviệcdựbáothờitiếtrấtquantrọng.Cácthiếtbịkhácnhauđượcsửdụngtrongviệcdựbáothời tiết làdụngcụđosứcgió,cánhquạtgió,nhiệtkế,phongvũbiểu,ẩmkế,v.v.

39WhatisthedifferencebetweenAnemometerandwindvane?

Anemometerisaninstrumentusedtomeasurethespeedofwind,whilewindvaneisaninstrument,whichindicatesthedirectionofwind.

Sựkhácnhaugiữadụngcụđosứcgióvàcánhquạtgiólàgì?Dụngcụđosứcgiólàthiếtbịđượcdùngđểđotốcgió,trongkhicánhquạtgiólàdụngcụchỉrahướnggió.

40Whatareclouds?Namethedifferenttypesofclouds.

Cloudsaregroupsoftinywaterdropletsoricecrystalsinthesky.Theycanmake different types of precipitation depending on atmosphere’s pressure.The different types of clouds are Altocumulus, Cirrostratus, Stratus,Cumulus,Cumulonimbus,CirrocumulusandCirrus.

Mâylàgì?Nêutêncácloạimâykhácnhau.Mâylànhómcácgiọtnướcnhỏhoặccáctinhthểbăngtrênbầutrời.ChúngWeatherMechanismCơchếthời tiếtcó thể tạothànhcácloạimưakhácnhauphụ thuộcvàoáp suất khíquyển.Cáckiểumâykhácnhaulàmâydungtích,mâytitầng,mâytầng,mâytích,mâytíchmưa,mâytitíchvàmâyti.

41WhatisMeteorology?

Meteorology is the studyofweatherandMeteorologists are scientistswhostudyandpredictweather.

Khítượnghọclàgì?Khí tượng học là khoa học về thời tiết và các nhà khí tượng học lànhữngnhàkhoahọcnghiêncứuvàdựđoánthờitiết.

42Whatarethethingsonwhichtheclimateofaregiondepends?

The climate of a region depends onmany factors including the amount ofsunlightitreceives,itsheightabovesealevel,theshapeofthelandandhowcloseitistooceans.

Khíhậucủamộtvùngphụthuộcvàonhữngđiềugì?Khíhậucủamộtvùngphụthuộcvàorấtnhiềuyếutốbaogồmlượngánhsángmặttrờinónhậnđược,độcaosovớimựcnướcbiển,địahìnhvàviệcnógầnbiểnnhưthếnào.

43WhythereisadifferenceinclimateofPolesandEquator?

Since the equator receives more sunlight than the Poles, climate variesdependingonthedistancefromtheequator.

Tạisaocósựkhácnhauvềkhíhậuởcáccựcvàđườngxíchđạo?Vìđườngxíchđạonhậnđượcnhiềuánhnắngmặt trờihơncácvùngCực, nên khí hậu thay đổi phụ thuộc vào khoảng cách so với đườngxíchđạo.CHÚTHÍCHTỪVỰNGWeatherMechanism:cơchếthờitiếtPsychrometer:ẩmkếSunrays:ánhsángmặttrờiAl-tocumulus:mâydungtíchSummer:mùahèCirrostratus:mâytitầngWinter:mùađôngStratus:mâytầngAnemometer:dụngcụđosứcgióCumulus:mâytíchWindvane:cánhquạtgióCumulonimbus:mâytíchmưaWeatherforecasting:dựbáothờitiếtCirrocumulus:mâytitíchThermometer:nhiệtkếCirrus:mâytìBarograph:phongvũbiểuMeteorology:khítượnghọc

WATER

NƯỚC

Nước bao phủ khoảng 70% trái đất. 97% lượng nước này là nướctrongcácđạidươngvàbiển.Nướcởcácbiểnvàđạidươngdichuyểnrấtnhiều.Thủytriều,sóngvàcácdòngchảytrênbềmặtvàsựtuầnhoàn nước dưới sâu là tất cả những kiểu chuyển động của nướctrongcácđạidươngvàbiển.About70%oftheworldiscoveredwithwater.97%ofthiswaterisin the oceans and seas. Ocean water moves a lot. Tides, waves,surfacecurrentsanddeepwatercirculationareall typesofoceanwatermovements.

44Whatarethedifferentsourcesofwater?

Oceansandseassupplymostofthewaterthatevaporatesandthenfallsbackasrain.Oceanandseassupplysaltywater,whileriversandlakesarefreshwater.

Cácnguồnkhácnhaucủanướckhácnhaulàgì?Cácđạidươngvàbiểncungcấphầuhếtnướcbốchơivàsauđórơixuốngdướidạngmưa.Biển vàđạidươngcungcấpnướcmặn, trongkhicácsôngvàhồcungcấpnướcngọt.

45WhatisCTDinstrument?

Scientists use an instrument called a CTD to measure ocean watercharacteristics like salinity, temperature and density. They can use thisinstrumentwithoutevergoinginthewater.

ThiếtbịCTDlàgì?CácnhàkhoahọcsửdụngmộtthiếtbịgọilàCTDđểđocácđặctínhnước trongbiểnvàđạidươngchẳnghạnnhưđộmặn,nhiệtđộvà tỷtrọng.Họcóthểdùngthiếtbịnàymàkhôngcầnphảilặnxuốngnước.

46 How many major oceans are there? Name them from biggest tosmallest

Therearefourmajoroceans.Frombiggest tosmallest theyare thePacific,Atlantic,IndianandArctic.ThePacificoceanissolargethatitcoversathirdofEarth’ssurfaceallbyitself.

Cóbaonhiêuđạidươngchính?Nêutênchúngtừlớnnhấtđếnnhỏnhất.Cóbốnđạidươngchính.TừđạidươnglớnnhấtđếnnhỏnhấtlàTháiBìnhDương,ĐạiTâyDương,ẤnĐộDươngvàBắcBăngDương.Thái

BìnhDươnglớnđếnnỗinóchiếmmộtphầnbabềmặttráiđất.47NametheplanetsotherthantheEarth,whichhaveclouds.

The planets other than the Earth, which have clouds are Venus, Mars,Jupiter,Neptune,UranusandSaturn.

NgoàiTráiĐấtlàcómây,nêutêncáchànhtinhkhác.NgoàiTráiĐấtlàcómây,cáchànhtinhkháckhôngcómâygồmsaoKim,saoHỏa,saoMộc,saoHảiVương,saoThiênVươngvàsaoThổ.

48Explainthewatercycle.

Thewatercyclestartswhenthesun’sheatevaporateswaterfromtheoceansinto theatmosphere to form‘louds.When theconditionsare just right, thecloudsreleasewaterasrainorsnow.Mostoftherainfallsintheoceans,buttherestfallsontoland.Riversandstreamscollectwaterfromthegroundandreturnitbacktotheocean,sothatthewholecyclecanstartalloveragain.

Hãygiảithíchchukỳcủanước.Chukỳcủanướcbắtđầukhisứcnóngcủamặttrờilàmbốchơinướctừcácđạidươngvàotrongkhíquyểnđểhìnhthànhcácđámmây.Khicácđiều kiệnđãđủ, cácđámmâygiải phóngnướcdưới dạngmưahoặc

tuyết.Hầuhếtmưarơitrêncácđạidương,nhưngphầncònlạirơitrênđất liền.Cácdòngsôngvàcácconsuốinhậnnướctừđấtvàchảyvềđạidương,vìvậytoànbộchukỳcóthểbắtđầulại.

49WhichisthelargestoceanoftheWorld?

‘ThePacificOcean is the largest and theoldestof theoceans. It is16,880krnbroad and11, 516mdeep. It has thegreat conglomerationof islands,whichfallintothreebroadgroups,Micronesia,MelanesiaandPolynesia.

Đạidươngnàolớnnhấttrênthếgiới?TháiBìnhDương làđạidương lớnnhấtvàgiànhất.Nórộng16.880kmvàsâu11.516m.Đạidươngnàygồmrấtnhiềuquầnđảo,vàchiathànhbanhómlớn,Micronesia,MelanesiavàPolynesia.

50WhatistheextentofIndianocean?

TheIndianOcean,thethirdlargest,stretchesfromKanyakumariinIndiatoAntarctic at theSouthPole. It takes up 14.65 per cent of theEarth’s totalsurfacearea.Itsgreatestdepthis71,725m.

PhạmvicủaẤnĐộDươnglàgì?

Ấn Độ Dương là đại dương lớn thứ ba trên thế giới, trải từKanyakumariởẤnĐộđếnNamBăngDươngởCựcNam.Nó chiếm14,65phầntrămtrongtổngdiệntíchbềmặttráiđất.Độsâunhấtcủanólà71.725m.CHÚTHÍCHTỪVỰNGCTDinstrument:thiếtbịCTD(đođặctínhcủanướcởđạidương)Jupiter:saoMộcMechanismofrainfall:cơcấulượngmưaNeptune:saoHảiVươngMajorOceansoftheworld:cácđạidươngchínhtrênthếgiớiUranus:saoThiênVươngVenus:saoKimSaturn:saoThổMars:saoHỏaWatercycle:chukỳcủanướcExtent:phạmvi

RIVERSANDLAKES

SÔNGVÀHỒ

Cácdòngsôngrấtquantrọngđốivớitráiđấtbởivìchúnglànhântốchínhhìnhthànhnênthắngcảnh.Chúngcũngphụcvụgiaothôngvàcungcấpnướcđểuống,tắmgiặtvàtrồngtrọt.RiversareveryimportantfortheEarthbecausetheyarethemajorforces that shape the landscape, they provide transportation andwaterfordrinking,washingandfarming.

51Whatisalakeandhowisitformed?

Alakeisabodyofwatercompletelysurroundedbyland.Lakescaneitherbesaltyorfreshwater.Whenaglaciermovesforward,itcarvesawayadeepvalleyandwhentheicemelts,itformsalakeinthevalley.

Hồlàgìvànóđượchìnhthànhnhưthếnào?Hồlàphầnnướcđượcbaoquanhhoàntoànbởiđất.Nướctronghồcóthểlànướcmặnhoặcnướcngọt.Khimộtkhốibănghàchuyểnđộng,

nótạothànhmộtthunglũngsâuvàkhibăngtan,nóhìnhthànhnênhồởthunglũngđó.

52Namethelargestanddeepestlakesoftheworld.

ThelargestanddeepestoneislakeSuperior.LakeBaikalinSiberia,Russiaisthedeepestlakeintheworld.

Nêutêncáchồlớnnhấtvàsâunhấttrênthếgiới.HồlớnnhấtvàsâunhấtlàhồSuperior.HồBaikalởSiberia,Ngalàhồsâunhấttrênthếgiới.

53Whylakesareshortlivedsurfacefeatures?

Lakesareshortlivedfeaturesbecausethewatercansinkintothegroundorevaporatesintothesky,resultingintheirdryness.

Tạisaocáchồcóđặctínhtồntạitrongthờigianngắn?Cáchồlàđặctínhtồntạitrongthờigianngắnbởivìnướccóthểthấmvàođấthoặcbốchơilêntrời,dẫnđếnkếtquảlàsựkhôcạn.

54WhatisanEstuary?

An Estuary is a very special place where fresh water and the salty watercome together.Estuaries are formedon the coastwhere freshwater like ariverorabayhasaccesstotheocean.

Cửasônglàgì?Cửasônglànơirấtđặcbiệtởđónướcngọtvànướcmặnhòanhậpvớinhau.Cáccửasôngđượchìnhthànhtrênbờbiển,nơinguồnnướcngọtnhưsônghoặcvịnhcóđườngnướcthoátrabiển.

55WhyareEstuariesnutrientrich?

Estuariesarenutrientrichbecauseofsedimentdepositsofrivers,creeksorstreamsfeedingintothesaltwaterenvironment.

Tạisaocáccửasônggiàuchấtdinhdưỡng?Cáccửasônggiàuchấtdinhdưỡngbởivìcác thànhphần lắngđọngcủa sông, nhánh sông hoặc các dòng suối cung cấp chomôi trườngnướcmặn.Nêutêncácdòngsôngdẫnnhiềunướcnhấttrêngiới.SôngNindàinhấtởChâuPhivàsôngAmazondàinhấtởNamMỹdẫnnhiềunướcnhất.

56Nametheriversoftheworld,whichcarrymostofthewater.

The longest river Nile in Africa and the Amazon river in South Americacarrythemostwater.

Nêutêncácdòngsôngdẫnnhiềunướcnhấttrêngiới.SôngNindàinhấtởChâuPhivàsôngAmazondàinhấtởNamMỹdẫnnhiềunướcnhất.

57Whatisrivers’contributiontowatercycle?

The rivers’ contribution to water cycle is that it collects water from thegroundand returns itback to theoceans.Riversmaycomefrommountainsprings,meltingglaciersorlakes.

Sựđónggópcủacácdòngsôngvàochukỳnướclàgì?Sựđónggópcủacácdòngsôngvàochukỳnướcđólànóthugomnướctừđấtvàchảylạibiểnvàđạidương.Cácdòngsôngcóthểbắtnguồntừnhữngconsuốitrênnúi,nhữngkhốibănghàtanhoặccáchồ.

58NameoneofthelargestEstuaries.

OneofthelargestEstuariesisChesapeakeBayEstuaryinUnitedStates.

Nêutênmộttrongnhữngcửasônglớnnhất.MộttrongnhữngcửasônglớnnhấtlàcửasôngChesapeakeBayởMỹ.CHÚTHÍCHTỪVỰNGLakesupreor:hồSuperiorShort lived surface features:đặc tính bềmặt tồn tại trong thời gianngắnRiverNile:World’s largest river: sôngNin, sông lớn nhất trên thếgiớiFeatures:đặctínhGlacier:SôngbăngEstuary:cửasôngFreshwater:nướcngọtSpring:dòngsuốiContribuiton:sựđónggóp

LITHOSPHERE

THẠCHCẦU(VỎĐỊACẦU)

Thạchcầulàlớpvỏtrêncùngcủatráiđất.Cáclòngđạidươngvàcáclụcđịacủachúngtanằmtrênđó.Thạchcầucóđộdàytrungbìnhlà40km.Nódàynhấtởcácvùnglụcđịavàmỏngnhấtởcáclòngđạidương.The Lithosphere is the top most crust of the Earth. Our oceanbasinsandcontinentsrestuponit.TheLithospherehasanaveragethickness of 40 km. It is thickest in the continental region whilethinnestintheoceanbasins.

59Whatdoeslithosphereinclude?

TheLithospheretechnicallyincludesboththelandmassandoceanfloorbutit isoftenusedtoindicatethelandsurface.Itformsonly3/10of thetotalsurfaceoftheEarth.Therest7/10istakenupbytheoceans.

Thạchcầubaogồmnhữnggì?Nóimộtcáchchuyênmônthạchcầubaogồmcảphầnđấtliềnvàphầnlòngđạidươngnhưngnóthườngđượcdùngđểámchỉphầnđất liền.Nóchiếmchỉ3/10tổngdiệntíchbềmặttráiđất.7/10phầncònlạilàcácđạidương.

60WhogavethetheoryofContinentalDrift?

In1915,Wegenergavethetheoryofcontinentaldrift.Thistheoryclaimed

that the changes in the appearances of the Earth were mainly due to theshiftingofcontinents.

Aiđãđưarathuyếtlụcđịatrôi?Vàonăm1915,Wegenerđãđưarathuyếtlụcđịatrôi.Thuyếtnàygiảithíchrằngsựthayđổihìnhdạngcủatráiđấtchủyếulàdosựdichuyểncủacáclụcđịa.

61WhatdoesthetheoryofContinentalDriftassume?

During the last millions of years, the continents ploughed through theoceans. Some of the plates hold the continents while others hold oceans.During their movement like massive ships on oceans, they carry thecontinentsaswellasoceansaroundtheworld,resultinginthedriftingapartofthehugelandmasses,popularlyknownascontinentalshiftandthetheoryillustratingthisphenomenonisknownasthecontinentaldrifttheory.

Thuyếtlụcđịatrôigiảđịnhđiềugì?Trong suốt hàng triệu năm trước, các lục địa nối liền qua các đạidương.Mộtsốphiếnđịatầngchứacáclụcđịa,trongkhimộtsốkhácthì chứa các đại dương. Trong suốt quá trình di chuyển của chúng,giốngnhưmộtcontàukhổnglồ trêncácđạidương,chúngmangcáclụcđịacũngnhưcácđạidươngdichuyểnquanhtráiđất,dẫnđếnkếtquảlàsựtáchrathànhtừngphầncủacáckhốiđấtlớn,thôngthườngđược gọi là sự di chuyển lục địa và thuyếtminh họa hiện tượng nàyđượcgọilàthuyếtlụcđịatrôi.

62Whatcausestheplatestomoveveryslowlyonthesurface?

MovementsdeepwithintheEarth,whichcarryheatfromthehotinteriortothecoolersurface,causetheplatestomoveveryslowlyonthesurfaceabout

twoinchesperyear.

Nguyênnhângìlàmchocácphiếnđịatầngdichuyểnchậmtrênbềmặt?Nhữngsựdichuyểnsâutronglòngđất,vốnmangnhiệttừnhữngphầnnóngbêntrongtừbềmặtlạnhhơnbênngoàilàmchocácphiếnlụcđịadichuyểnrấtchậmtrênbềmặt,khoảnghaiinchmỗinăm.

63WhyaccordingtothetheoryofPlateTectonicscontientsandoceansareinmotion?

According to the theory of Plate Tectonics, continents and oceans are inmotion,becausetheuppercrustoftheEarthisnotmadeupofasingleshellofbasaltandgranite,butitisacompletestructureofmanysegmentsthatarecalledplates.

Theo thuyết kiến tạo địa tầng, vì sao các lục địa và các đại dươngđangdichuyển?Theo thuyết kiến tạo địa tầng, các đại dương và các lục địa đang dichuyển,bởivìlớpvỏngoàicủatráiđấtkhôngđượctạothànhbởimộtkhốiđábazanvàgraniteriênglẻ,màlàmộtcấutrúchoànchỉnhgồmnhiềubộphậnđượcgọilànhữngphiếnlụcđịa.CHÚTHÍCHTỪVỰNGLandsurface:đấtliềnPlate:phiếnlụcđịaPlatemovement:sựdichuyểnphiếnlụcđịaOceanfloor:lòngđạidươngLithosphere:thạchcầuPhenomenon:hiệntượngTheoryofcontinentaldrift:thuyếtlụcđịatrôiBasalt:đábazanTheoryofPlateTectonics:thuyếtkiếntạođịatầng

WEATHERING

SỰPHONGHÓA

Sựhìnhthànhhaypháhủyphongcảnhlàhậuquảcủaxóimònhayphong hóa. Sự phong hóa làm xói mòn các ngọn núi và chuyểnchúngthànhnhữngbềmặtphẳng.Formationordestructionofthelandscapeistheresultoferosionorweathering.Weatheringerodesmountainsandconverts themintoplanesurfaces.

64Whatisweathering?

Over time, rocksexposedon theEarth’s surfacewearaway.This iscalledweathering.Theactionsofwind,water,snow,iceandheatofthesunerodethelandscape.Duetoweathering,hugemountainsgeteroded.

Sựphonghóalàgì?Quathờigian,cáclớpđánổilêntrênbềmặttráiđấtbịxóimòn.Điềunàyđượcgọilàsựphonghóa.Hoạtđộngcủagió,tuyết,nước,băngvànhiệt độ của mặt trời làm xói mòn khung cảnh. Do sự phong hóa,nhữngngọnnúilớnbịxóimòn.

65Whatarethetwodifferenttypesofweathering?

ThetwodifferenttypesofweatheringarePhysicalweatheringandChemical

weathering.

Haikiểuphonghóakhácnhaulàgì?Haikiểuphonghóakhácnhaulàphonghóavậtlývàphonghóahóahọc.

66Inwhattypeofenvironmentdoesthechemicalweatheringtakeplacequickly?

Chemicalweatheringhappensquicklyinwarm,moistenvironmentbecausewaterisneededforthechemicalchangesandwarmthspeedsuptheprocess.

Trongkiểumôitrườngnàophonghóahóahọcxảyranhanhchóng?Sự phong hóa hóa học xảy ra nhanh chóng trongmôi trường ẩm vànóngbởivìnướcrấtcầnchonhữngthayđổihóahọcvànhiệtlàmtăngtốcđộcủaquátrình.

67Whatreactionstakeplaceinachemicalweathering?

Inchemicalweatheringthemineralsinrocksaredissolvedintorainwaterorchangedfromonetypeofmineralintoanother.

Nhữngphảnứngnàodiễnratrongphonghóahóahọc?Trongsựphânhóahóahọc,cácchấtkhoángtrongđábịhòatanvàonướcmưahoặcthayđổitừloạichấtkhoángnàysangloạichấtkhoángkhác.

68Whathappensinphysicalweathering?

Inphysicalweathering, rocksarebrokenapart intosmallpieces.Therearemanywaysinwhichrocksarephysicallyweathered.Waterflowinginriversandstreamscanbreakrocksapart,ascanoceanwavesonarockycoastline.

Treesandplant rootsoftenpushrocksapart,especiallywhen theygrowinareaswithlittletopsoil.

Điềugìxảyratrongquátrìnhphonghóavậtlý?Trongquátrìnhphonghóavậtlý,đábịvỡrathànhcácmảnhnhỏ.Cónhiềulýdodẫnđếnviệcđábịphonghóavậtlý.Nướcchảytrongcácdòngsôngvàconsuốicóthểlàmđávỡragiốngnhưsóngbiểnđậplênbờđá.Câycốivàrễthựcvậtthườnglàmnứtđáthànhtừngmảng,đặcbiệtkhichúngpháttriểntrongnhữngvùngcóítđấtmặt.

69Whatleadstotheformationofcaves?

Thechemicalactionofrainwaterandlimestoneresultsintheforma-tionofcaves. In the atmosphere, there is carbondioxide,whichdissolves in rainwaterandfallsonEarth.Duetothisaweakreactiontakesplace,whichleadstotheformationofacid.Thisacidreactswithlimestoneanddissolvesit.Inthisway,thecavesareformed.

Điềugìdẫnđếnviệchìnhthànhcáchangđộng?Phảnứng hóa học của nướcmưa và đá vôi dẫn đến kết quả là hìnhthành các hang động. Trong không khí, có carbon dioxide, vốn tantrongnướcmưavàrơixuốngtráiđất.Dođiềunày,phảnứngyếuxảyra,dẫnđếnsựhìnhthànhaxit.Axitnàyphảnứngvớiđávôivàlàmtannó.Theocáchnày,cáchangđộngđượchìnhthành.

70Howisthesoilformed?

Soilisformedasrocksareweatheredatthesurfaceandgetassimilatedwithplant and animal remains. There are different types of soil depending onrockweathering.

Đấtđượchìnhthànhnhưthếnào?Đấtđượchìnhthànhkhiđábịphonghóaởbềmặtvàbịđồnghóavớixácthựcvậtvàđộngvật.Cónhiềuloạiđấtkhácnhauphụthuộcvàosựphonghóađá.

71Whathappensinrivererosion?

Inrivererosion,theriverscarrylargeamountsofsedimentswiththehelpofitsflowingwateranddeposititonotherplaces.Thisdepositionresultsintheformationofdelta.

Điềugìxảyrakhicósựxóimònsông?Trongsựxóimònsông,cácdòngsôngmanglượnglớnđấtphùsavớisựtrợgiúpcủadòngnướcchảycủanóvàlàmlắngnótạinhữngnơikhác. Sự lắng đọng này dẫn đến kết quả là sự hình thành các đồngbằng.

72Howaretherapidsandwaterfallsformed?

Due to unequal resistance of hard and soft rocks traversed by a river, theoutcropofalandofhardrockmaycausearivertojumporfalldownstream.Inthisway,rapidsareformed.Whenariverplungesdownfromaheight,itiscalledawaterfall.

Cácghềnhvàthácnướcđượchìnhthànhnhưthếnào?Dosứcchịuđựngkhônggiốngnhaucủađácứngvàđámềmkhimột

dòngsôngchảyqua,phầnđấtnhôlêncủađácứngcóthểlàmchomộtdòng sông chảy cuốn lên hoặc đổ xuống.Theo cách này, thác ghềnhđược hình thành. Khimột dòng sông “đổ” xuống từmột độ cao, nóđượcgọilàthácnước.

73Howaremeandersformed?

Theflowingwaterofriverseldomflowsstraightforalongtime,awindingcourse soon develops. The irregularities of the ground force the river toswinginloopsformingmeanders.

Cáckhúcquanhcođượchìnhthànhnhưthếnào?Nước sônghiếmkhi chảy thẳng trongmột khoảng thời giandài,mộthướngđithayđổisẽsớmxuấthiện.Sựkhôngđồngđềucủađấtlàmchosôngchảytheođườngvònghìnhthànhnêncáckhúcquanh.

74Howarethegorgesformed?

When the river tumbles down the steep slopes, its velocity as well as itstransporting power are maximum. The vertical down cutting into its ownchannel gives us deep, narrow and distinctly V-shaped valley. At places,wherethesiderocksareveryresistant,thevalleybecomesverynarrowandthesidessosteepthatgorgesareformed.

Cácvựcđượchìnhthànhnhưthếnào?Khisôngchảyxuốngđộnghiêngdốc,vậntốccũngnhưsứcvậnchuyểncủa nó là lớn nhất. Việc bào mòn độ cao thành dòng chảy tạo chochúngtamộtthunglũnghìnhchữV,sâuvàhẹp.Tạinhữngnơicóđábềmặtcứng,thunglũngtrởnênrấthẹpvàmésôngdốcđếnnỗihìnhthànhvực.

75Howisthefloodplainformed?

Flood plains are formed when river in their lower course carry largequantitiesofsediments.Duringannualorsporadicfloods,thesematerialsarespread over the low lying adjacent areas. A layer of sediment is thusdepositedduringeachflood,graduallybuildingupafertilefloodplain.

Cácđồngbằngngậplụtđượchìnhthànhnhưthếnào?Cácđồngbằngngậplụtđượchìnhthànhkhisôngtạiphầnhạlưucủanó mang lượng lớn các chất lắng đọng. Trong những trận ngập lụthàngnămhoặcrảirác,nhữngchấtnàytrảirộngtrêncácvùngnằmkếcận.Mộttầngchấtnàyđượclàmlắngđọngtrongmỗitrậnlụtdầndầnsẽtạonênmộtđồngbằngphìnhiêu.

76Howaretheoxbowlakesformed?

In the lowercourseofa river,ameanderbecomesverymuchpronounced.Theoutsidebendorconcavebankissorapidlyerodedthattheriverbecomesalmostacompletecircle.Inthisway,theoxbowlakesareformed.

Cáchồkhoangcổbòđượchìnhthànhnhưthếnào?Ởphầnhạlưucủamộtconsông,cóthểrấtdễnhậnramộtkhúcquanh.Đườngcongbênngoàihoặcbờlòngchảonhanhchóngbịxóimònvàsông trở thành một đường tròn hoàn chỉnh. Theo cách này, các hồ

khoangcổbòđượchìnhthành.77Whatarehangingvalleys?

Themainvalleyiserodedmuchmorerapidlythanthetributaryvalleys,asitcontainsamuch largerglacier.After the icehasmelted,a tributaryvalley,therefore,hangsabovethemainvalley,sothatitsstreamplungesdownasawaterfall.Suchtributariesaretermedashangingvalleys.

Thunglũngtreolàgì?Thunglũngchínhbịxóimònnhanhhơnrấtnhiềusovớicácthunglũngphụ,bởivìnóchứamộtkhốibănghàlớnhơnnhiều.Saukhibăngtan,mộtthunglũngphụ,“treo”ởtrênthunglũngchính,đểdòngchảycủanóphóngxuốngnhưmột thácnước.Nhữngnhánhphụnhưvậyđượcgọilàcácthunglũngtreo.

78Whatisadelta?

Whena river reaches the sea, the finematerials aredepositedat itsmouthformingafanshapedalluvialareacalledadelta.Deltasdiffermuchintheirsizeandshape.Anumberoffactors,suchas therateofsedimentation, thedepthoftheriverandtheseabed,andthecharacterofthetides,currentsandwaves,greatlyinfluencetheeventualformationofdeltas.

Đồngbằnglàgì?Khimộtdòngsôngchảyvàobiển,phùsađượcđọnglạiởcửacủanóhìnhthànhnênmộtvùngphùsacóhìnhquạtđượcgọi làđồngbằng.Cácđồngbằngkhácnhaurấtnhiềuvềkíchcỡvàhìnhdạng.Mộtsố

yếutố,chẳnghạnnhưtốcđộlắngcặn,độsâucủalòngsông,vàlòngbiển, và đặc tính của thủy triều, các dòng chảy và sóng ảnh hưởngnhiềunhấttớisựhìnhthànhcácđồngbằng.

79WhatareMorainesmadeupof?

Morainesaremadeupofpiecesofrockthatareshatteredbyfrostaction,getimbeddedintheglaciersandbroughtdownthevalley.Therockfragments,which are dragged along beneath the frozen ice and dropped when theglaciermelts,spreadacrossthefloorofthevalleyasgroundmoraines.

Đấtbăngtíchđượctạothànhtừgì?Đấtbăngtíchđượctàothànhtừcáckhốiđábịlàmvỡdocáchoạtđộngcủa sươngmù được gắn chặt vào các khối băng hà và được chuyểnxuống thung lũng.Nhữngmảnhđáđượckéo theobêndướicủabăngđôngcứngvàrơixuốngkhibănghàtan,chảyqualòngcủathunglũngdướidạngcácbăngtíchđất.CHÚTHÍCHTỪVỰNGWeatheringofrocks:sựphonghóađáGorgs:vựcChemicalweathering:phonghóahóahọcMeander:chỗsônguốnkhúcRivererosion:sựxóimònsôngHangingvalleys:cácthunglũngtreoFormationofcaves:sựhìnhthànhcáchangđộngDelta:đồngbằngWaterfall:thácnước

Moraines:đấtbăngtích

MOUNTAINS

NÚI

Vùngđấtcaotrên300métlànúi.Đồilàdạngnhỏhơnnúi.Thehighground,whichhasaheightofover300m,isamountain.Thehillisasmallerformofmountain

80Inhowmanytypesthemountainsaredivided?

Mountains are divided into four types according to their mode of origin.They are Fold mountains, Block mountains, Volcanic mountains andResidualmountains.

Núiđượcchiarathànhbaonhiêuloại?Núi được chia thành bốn loại theo nguồn gốc của chúng. Chúng lànhữngnúigấp,nhữngdãynúiđượchìnhthànhtựnhiên,núilửavàcácnúicònlại.

81Whatareoldmountains?

Mountains,whichareoldandhavesurvivedtothisageandhavebeenwornoutby theactionofwind,rain, iceandsnowareoldmountains.Theyhaveroundandsmoothedges.

Núigiàlàgì?Cácngọnnúi,lâuđờitồntạiđếnngàynàyvàbịxóimònbởicáchoạtđộng của gió,mưa, băng và tuyết, là những ngọn núi già.Chúng cóđỉnhtrònvànhẵn.

82Whatareyoungmountains?

The recently formed mountains, which are tall and have sharp edges areyoungmountains.

Núitrẻlàgì?Những ngọn núi được hình thành gần đây: cao và có đỉnh nhọn lànhữngngọnnúitrẻ.

83Whydotheyoungmountainshavesharpedges?

Theyoungmountainshavesharpedges,astheyhavenotbeenerodedbytheactionofsnow,ice,rainorwind.TheAlpsmountainrangeofEuropeisanexampleofyoungmountains.

Tạisaonhữngngọnnúitrẻcóđỉnhnhọn?Nhữngngọnnúitrẻcóđỉnhnhọn,bởivìchúngchưabịxóimònbởicáchoạtđộngcủatuyết,băng,mưavàgió.DãynúiAnpơcủaChâuÂulàmộtvídụvềnúitrẻ.

84WhatareFoldmountains?

Mountains,whichareformeddue to therise in theEarth’scrustarecalledFoldmountains.

Núigấplàgì?Nhữngnúiđượchìnhthànhdosựnhôlêncủavỏtráiđấtđượcgọilànúigấp.

85HowdidtheFoldmountainsarise?

Fold mountains arose because the rocks in them have been buckled andcrumpledbypressure.

Cácnúigấpđượchìnhthànhnhưthếnào?Cácnúigấpxuấthiệnbởivìđátrongchúngđãbịsụpđổvàbịxếpnếpbởiápsuất.

86HowdidtheBlockmountainscomeintobeing?

Blockmountains came into being as a result of vertical earthmovementsalong cracks of faults, such movements are also caused by the pressuregeneratedbyplates.

Cácdãynúiđượchìnhthànhnhưthếnào?Nhữngdãynúiđượchìnhthànhtựnhiênlàkếtquảcủasựchuyểnđộngtrái đất theo chiều thẳng đứng dọc theo sự rạng nứt của các lớp vỡmạnh, những sự chuyển độngnhư vậy cũngđược gây ra bởi áp suấtđượcsinhrabởicácphiếnđịatầng.

87Howarethevolcanicmountainsformed?

Volcanicmountainsformasaresultofvolcaniceruptions.Whenavolcanoerupts,thematerialsthatareejectedfallaroundaholeorcraterandbuildupamountainthatisroughlyconicalinshapeandhasacrateronthetop.FujiYamainJapanisanexampleofVolcanicmountain.

Cácnúilửađượchìnhthànhnhưthếnào?Cácnúilửahìnhthànhlàkếtquảcủasựphuntràonúilửa.Khimộtnúilửaphuntrào,cácchấtbịphunlênrơixungquanhmộthốhoặcmiệng

núi lửa và tạo nênmột ngọn núi đồng thời có hình nón không bằngphẳngvàcómiệngởtrênđỉnhnúiFujiYama(PhúSĩ)ởNhậtBảnlàmộtvídụvềnúilửa.

88Howisriftvalleyformed?

Riftvalleyisformedwhentwoplatesslideagainsteachother,andoneoftheplatesmaybepusheddownward.

Thunglũnghẹpđượchìnhthànhnhưthếnào?

CHÚTHÍCHTỪVỰNGYoungMountain:núitrẻBlockmountain:cácdãynúiđượchìnhthànhtựnhiênFoldmountain:núigấpVolcamicmountain:núilửa

ROCKS

ĐÁ

Đábanđầuđượchìnhthànhtừmacmanóngchảy,đượcphunratừtronglòngtráiđất.Việcquaymạnhmẽcủatráiđấtđãgiúpmộtsốđánổilêntrênbềmặt.Therockswereoriginally formedfromthemoltenMagma,whicheruptedfromtheinterioroftheearth.PowerfulEarthmovementshavehelpedsomeoftherockstorisetothetopsurface.

89WhatisthedifferencebetweenMagmaandLava?

When the molten rock is below the Earth’s surface, it is called Magma.Whileontheotherhand,whenthemoltenrockisabovetheEarth’ssurface,itiscalledLava.

Sựkhácbiệtgiữamacmavàdungnhamlàgì?Khiđánóngchảyởbêndướibềmặt tráiđất,nóđượcgọi làmacma.Tráilại,khiđánóngchảyởtrênbềmặttráiđất,nóđượcgọilàdungnham.

90Namethethreetypesinwhichtherocksaregrouped

ThethreetypesinwhichrocksaregroupedareIgneousrocks,SedimentaryrocksandMetamorphicrocks.

NêutênbaloạiđáđượcphânnhómBaloạiquađóđáđượcphânnhómlàmacma,đátrầmtíchvàđábiếndạng.

91HowaretheIgneousrocksformed?

Igneous rocks are formed when molten rock cools and becomes solid.GraniteandBasaltareexamplesofit.

Đámacmađượchìnhthànhnhưthếnào?Đámacma được hình thành khi đá nóng chảy được làm lạnh và trởthànhrắn.GranitevàBasaltlànhữngvídụvềloạinày.

92BrieflyexplainthetwotypesofIgneousrocks.

The two types of igneous rocks are intrusive igneous rocks and extrusiveigneousrocks.IgneousrocksthatformbelowtheEarth’ssurfacearecalledintrusiveigneousrocks,whiletherocksthatformabovetheEarth’ssurfacearecalledextrusiveigneousrocks.

Giảithíchngắngọnhailoạiđámacma.Hailoạiđámacmalàđámacmađùnépvàmacmagiãnnở.Đámacmađượchìnhthànhbêndướibềmặttráiđấtđượcgọilàđámacmađùnépvàotrongkhiđámacmahìnhthànhtrênbềmặttráiđấtđượcgọilàđámacmagiãnnở.

93Howarethesedimentaryrocksformed?

The rocks,which are formed from the deposition of sediments, are calledsedimentaryrocks.

Đátrầmtíchđượchìnhthànhnhưthếnào?Đáđượchình thành từsự lắngđọngcủanhamthạch trầmtích,đượcgọilàđátrầmtích.

94Howarethesedimentaryrockshelpfulforthescientists?

As sedimentary rocks preserve a record of the environments that existedwhentheywereformed,theyareveryhelpfulforthescientists.Bylookingatsedimentaryrocksofdifferentages,scientistscanfigureouthowclimateandenvironmentshavechangedthroughEarth’shistory.

Đátrầmtíchcóíchnhưthếnàođốivớicácnhàkhoahọc?Bởivìđátrầmtíchlưugiữmanhmốivềmôitrườngchúngtồntạikhichúngđượchìnhthành,nênchúngrấthữuíchchocácnhàkhoahọc.Bằng việc quan sát đá trầm tích của các thời kỳ khác nhau, các nhàkhoahọccóthểtìmhiểuxemkhíhậuvàmôitrườngđãthayđổinhưthếnàotrongsuốtquátrìnhlịchsửcủatráiđất.

95Howaremetamorphicrocksformed?

Due to intense heat and pressure from the above layers, igneous andsedimentary rocks change into metamorphic rocks. Slate and marbles are

examplesofit.

Đábiếndạngđượchìnhthànhnhưthếnào?Donhiệtquánóngvàápsuấttừnhữngtầngởtrên,đáhìnhthànhdonhiệtvàđátrầmtíchthayđổithànhđábiếndạng.Đáphiếnvàđácẩmthạchlànhữngvídụvềloạiđánày.

96What fraction does the sedimentary rockmake up on the Earth’ssurface?

Sedimentaryrocksmakeupaboutthree-quartersoftherocksontheEarth’ssurface.

Đátrầmtíchchiếmtỷlệbaonhiêutrênbềmặttráiđất?Đátrầmtíchchiếmtỷlệkhoảngbaphầntưđátrênbềmặttráiđất.

97Whendorockscrack?

The rocks crackwhen they are heated by the sun and suddenly cooled byrain.Whenthisprocessgoesonforthousandsofyears,bigrockformationscrumbledownassand.

Khinàothìđábịvỡ?Đábịvỡkhichúngđượcbịnungbởimặt trờivàbị lạnhbấtngờbởimưa.Khiquátrìnhnàytiếpdiễntronghàngngànnăm,nhữngkhốiđálớnvỡthànhcát.CHÚTHÍCHTỪVỰNGLava:dungnhamMetamorphicrock:đábiếndạngIgneousrock:đáMacmaSlate:phiếnđáSedimenltaryrock:đátrầmtích

Marbles:đácẩmthạch

VOLCANOES

NÚILỬA

Núilửalàmộtphầncủaquátrìnhmangchấttừsâutronglòngcủamộthànhtinhvàphunlênbềmặtcủanó.Sựphuntràocũngđẩycácphântửmớivàotrongkhíquyển.Volcanoesarethepartoftheprocessofbringingmaterialfromthedeepinteriorof aplanet and spilling it forthon the surface.Eruptions alsoejectnewmoleculesintotheatmosphere.

98Whatarevolcanoes?

Volcanoes are conical hills with a tunnel shaped hollow from which theeruptionofhotmaterialstakesplace.

Núilửalàgì?Cácngọnnúilửalànhữngngọnđồihìnhnónvớimộtvếtlõmhìnhốngmàquađósựphuntràocủacácvậtchấtnóngdiễnra.

99Namethethreetypesofvolcanoes.

Therearethreetypesofvolcanoes.Theyare:(i)Activevolcanoesfromwhichsmoke,lava,etc.alwayscomeout.(ii) Dormant volcanoes, which suddenly become active after havingremainedinactiveforalongtimewithapossibilityofmoreeruptionsinthe

future,(iii)Extinct volcanoes arewhichhavenot shownactivity for thousandsofyears.

Nêutênbaloạinúilửa.Cóbaloạinúilửa.Chúnglà:(i)Núilửađanghoạtđộngđókhói,dungnham,v.vluôntrànrangoài.(ii)Núilửatạmngừnghoạtđộnglànhữngnúibấtngờhoạtđộngsaukhi khônghoạtđộng trongmột thờigiandài với khảnăngphun tràonhiềuhơntrongtươnglai.(iii) Những núi lửa đã ngừng phun là những núi lửamà không hoạtđộngtronghàngnghìnnăm.

100WhatisLava?

Lavaisthewordformagma(moltenrock),whichliesonthesurfaceoftheEarth. After being released from the magma chamber and cooling on thesurface of the earth, lava hardens into rock. The term lava can describeactiveflows,cooledrocksandpieceshurledintotheairduringeruptions.

Dungnhamlàgì?Dungnhamlàtừdànhchođámacma(đánóngchảy),nằmtrênbềmặttráiđất.Saukhiđượcphunrakhỏihangmacmavàđượclàmlạnhtrênbềmặttráiđất,dungnhamcứnglạithànhđá.Thuậtngữdungnhamcóthểmôtảcácdòngđangchảy,đáđượclàmnguộivàcácmảnhđượcphóngvàokhôngkhítrongsuốtquátrìnhphuntrào.

101WhatisthemostgeneralcauseofvolcaniceruptionsonEarth?

ThemostgeneralcauseofvolcaniceruptionsonEarthis thesubductionofEarth’scrust.

Nguyênnhânphổbiếnnhấtcủasựphuntràonúilửatrêntráiđấtlàgì?Nguyênnhânchungnhấtcủasựphuntràonúilửatrêntráiđấtlàsựcorútcủavỏtráiđất.

102WhatareGeysers?

Geysers are hot springs heated by volcanic rocks that erupt from time totime.

Cácsuốinướcnóngkhônghoạtđộngliêntụclàgì?Cácsuốinướcnóngkhônghoạtđộngliêntụclànhữngdòngsuốiđượclàmnóngbởiđánúilửathỉnhthoảngphuntrào.

103DefineEarthquake.

Earthquake is a shaking of the ground by sudden breaking and shifting oflargesectionsofEarth’srockyoutershell.

Địnhnghĩađộngđất.Độngđấtlàsựrunglêncủamặtđấtbởisựđứtgãyhoặcdichuyểnbấtngờcácphầnlớncủakhốiđánhânngoàitráiđất.

104HowdoestheEarthquakehamperlife?

Earthquakescantriggerlandslidesthatcausegreatdamageandlossoflife.Largeearthquakesbeneaththeoceancancreateaseriesofhuge,destructivewavescalledTsunamisthatfloodcoastsformanykilometres.

Độngđấtcảntrởcuộcsốngnhưthếnào?Cáctrậnđộngđấtcóthểgâyrachuồiđấtlàmtổnthấtnặngnềvềtàisảnvàmạngsống.Cáctrậnđộngđấtlớndướiđạidươngcóthểtạorachuỗisónglớncótínhpháhủycaođượcgọilàsóngthần(sóngdođịachấn);gâyngậplụtcácbờbiểndàinhiềukilômét.CHÚTHÍCHTỪVỰNGVolcano:núilửaTunnelshaped:cóhìnhốngGeyser:suốinướcnóngphuntràothỉnhthoảngActivevolcano:núilửađanghoạtđộngEarthquake:độngđấtExtinctvolcanoes:núilửađãngừngphun

BIOSPHERE

SINHQUYỂN

Sinhquyểnhayhệsinhtháilàmộthệtiếnhóa.Nóthểhiệnsựcânbằngổnđịnh của các yếu tố vật lý và sinhhọc phongphú, vốnđãđanghoạtđộngtừtrướctớinay.The Biosphere or the eco-system is an evolutionary system. Itrepresents a stable equilibrium of various physical and biologicalfactors,whichhavebeenoperatinginthepast.

105WhatkeepstheBiospheregoing?

Solar energy keeps the Biosphere going. It comprises 99.98% of the totalenergysupplyoftheBiosphere.Earthreceivesabout47%ofthetotalSolarenergyreachingtheatmosphere.

Điềugìlàmsinhquyểnhoạtđộng?Năng lượngmặt trời làmsinhquyểnhoạtđộng.Nóbaogồm99,98%trongtổngnguồncungcấpnănglượngcủasinhquyển.Tráiđấtnhậnkhoảng47%tổngnănglượngmặttrờiđếnkhíquyển.

106WhatisPhotochemicalprocess?

TheprocessbywhichtheSolarenergyistransferredtomoleculesiscalledthePhotochemicalprocess.

Quátrìnhquanghóalàgì?Quá trình qua đó năng lượngmặt trời được chuyển tới các phân tửđượcgọilàquátrìnhquanghóa.

107What is the total amount of Nitrogen required an nually by theBiosphere?

The total amountofNitrogen requiredannuallyby the.Biosphere is about1050millionmetrictonnes.

Lượngnitơhàngnămcầnthiếtchosinhquyểnlàbaonhiêu?Tổngnitơđượcyêucầuhàngnămbởisinhquyểnlàkhoảng1050triệutấn.

108WhichisthemostimportantPhotochemical

Photosynthesis is the most important chemical process of Biosphere.Photosynthesisisaprocessbywhichgreenplantsmanufacturefoodbythehelpofgreenpigmentscalledchlorophyllinthepresenceofsunlight.Theymanufacturefoodintheformofcarbohydrates.

Quátrìnhquanghọcquantrọngnhấtcủasinhquyểnlàgì?Quang hợp là quá trình quang học quan trọng nhất của sinh quyển.Quanghợplàquátrìnhquađócâyxanhsảnxuấtthứcănnhờvàocácsắctốxanhđượcgọilàchấtdiệplụcdướitácdụngcủaánhsángmặt

trời.Chúngsảnxuấtthứcăndướidạngcáccarbonhydrate.109Howdoesthecarbonmovefromplantsandanimalstoground?

Whenplantsandanimalsdie,thecarbnonthatmakesintheirbodies,woodsand leaves moves in the ground as they decay. Some of them get buriedmiles underground and become fossil fuels after millions and millions ofyears.

Carbonchuyểntừthựcvậtvàđộngvậtvàođấtnhưthếnào?Khi thựcvậtvàđộngvậtchết,carbonmà tạo thành trongcơ thểcủachúng,gỗvà lá,dichuyểnvàođấtkhichúngphânhủy.Mộtsố trongchúngbịvùisâuhàngdặmdướiđấtvàtrởthànhnhiênliệuhóathạchsauhàngtriệunăm.

110Howdoesthecarbonmovefromtheatmospheretoplants?

In the atmosphere, carbon is attached to Oxygen in a gas called Carbondioxide (CO2)with the help of the Sun, through the process ofphotosynthesis, Carbon dioxide is pulled from the air to make plant foodfromCarbon.

Carbonchuyểntừkhíquyểnvàocâynhưthếnào?Trongkhíquyển,carbonđượcgắnvớioxy trongmộtkhíđượcgọi làcarbondioxide(CO2)vớisựtrợgiúpcủamặttrời,trongsuốtquátrìnhquanghợp,carbondioxideđượckéotừkhôngkhíđểlàmthứcănchothựcvậttừcarbon.

111WhatisNitrogenFixation?

Nitrogen, as it is present in the atmosphere, cannot be used by the higherorganisms.Ithastobefixed,thatis,incorporatedintoachemicalcompound.Nitrogen,inotherwords,hastobeconvertedintoammoniaoraminoacids,soastobecomeusefulforplantsandanimals.

Sựngưngkếtnitơlàgì?Khicótrongkhíquyển,nitơkhôngthểdùngđượcbởicácsinhvậtcấpcaohơn.Nitơphảiđượcphatrộn,nghĩalà,đượckếthợpđểtrởthànhmột hợp chất hóa học. Nói cách khác, nitơ phải được chuyển thànhammoniachoặcamino-acid,đểtrởnênhữuíchchothựcvàđộngvật.

112Howisoxygenimportant?

Oxygen supports life and it also plays a vital role as a building block of

practicallyallvitalmolecules,accountingforaboutafourthofalltheatomsoflivingmatter.

Oxyquantrọngnhưthếnào?Oxycungcấpchosựsốngvànócũngđóngmộtvaitròsốngcònnhưlàmột khối xây dựng của các phần tử mang tính sống còn, nó chiếmkhoảngmộtphầntưtấtcảcácnguyêntửcủacácsinhvật.CHÚTHÍCHTỪVỰNGEco-system:hệsinhtháiPhotosynthesis:quanghợpEvolutionarysystem:hệtiếnhóaPigments:sắctốBiosphere:sinhquyểnChlorophill:chấtdiệplụcEquiluibrium:sựcânbằngNitrogenFixation:sựngưngkếtnitơSolarenergy:nănglượngmặttrời

SOIL

ĐẤT

Đấtlàmộttầngvậtchấtmỏngtrênbềmặttráiđấtquađócâycốiđâmrễ.Nóđượchợp thànhbởinhiều thứ, chẳnghạnnhưđábịphonghóavàcơthểthựcvàđộngvậtbịphânhủy.Soil is a thin layer of material on the Earth’s surface in whichplants have their roots. It is made up of many things, such asweatheredrockanddecayedplantandanimalmatter.

113Howissoilformed?

The formation of soil is a very long term process. Nearly 1000 years arerequired for the formation of soil. Soil is formed from the weathering ofrocks and minerals. The surface rocks break down into smaller piecesthrough the process of weathering andmix with the organic matter, thus,formingthesoil.

Đấtđượchìnhthànhnhưthếnào?Sựhình thànhđất làmộtquá trìnhrấtdài.Gần1000nămlàkhoảngthờigiancần thiết chosựhình thànhđất.Đấtđượchình thành từ sựphonghóađávàchấtkhoáng.Cácđábềmặtvỡrathànhnhiềumảnhnhỏtrongsuốtquá trìnhphonghóavàhòa trộnvớicácchấthữucơ,theocáchnàyhìnhthànhnênđất.

114Namethemaintypesofsoil

There aremainly three types of soil. They are sand, silt and clay.Almosteverysoilisacombinationofthethree.Thetextureofthesoildependsupontheamountofeachonepresentinthatparticularplace.

Hãynêutêncácloạiđấtchính.Cóbaloạiđấtchính.Đólàcát,phùsavàđấtsét.Hầuhếtđấtlàsựkếthợpcảbaloại.Kếtcấucủađấtphụthuộcvàolượngcủamỗiloạiđấtcótrongvùngxácđịnhđó.

115Whatissoilprofile?

The horizontal cross section of different layers of soil is known as SoilProfile.SoilProfileslookdifferentindifferentareasoftheworld.Theyare

affectedbyclimateandotherthings.

Phầncắtngangcủalớpđấtnhưthếnào?Phầncắtngangcủacáctầngđấtkhácnhauđượcgọilàmặtcắtngang.Cácmặtcắtngangthìkhácnhauởcácvùngkhácnhautrênthếgiới.Chúngbịảnhhưởngbởikhíhậuvànhữngtácnhânkhác.

116Whatmattersisthesoilcomposedof?

Soilisamixtureofdifferentthings,likerocks,mineralsanddeaddecayingplantsandanimals.Soilcanbeverydifferentfromoneplacetoanother,butingeneral,itconsistsoforganicandinorganicmaterials,waterandair.Theinorganic materials are the rocks that has been broken down into smallerpieces,while on the other hand, the organicmaterial consists of decayinglivingmatter.Thiscouldbethedeadplantsandanimals.

Đấtbaogồmnhữngchấtnào?Đấtlàmộthỗnhợprấtnhiềuchất,chẳnghạnnhưđá,chấtkhoángvàcác động vật và thực vật chết bị phân hủy.Đất có thể khác nhau từvùngnàysangvùngkhác,nhưngnóichung,nóbaogồmcácchấthữucơvàcácchấtvôcơ,nướcvàkhôngkhí.Cácchấtvôcơlàđáđãbịvỡrathànhnhiềumảnhnhỏhơn,trongkhichấthữucơbaogồmcácsinhvậtbịphânhủy.Nócóthểlàxáccủathựcvậtvàđộngvậtchết.

117Howissoilerosioncaused?

Soil erosion is caused by wind and rain. This can change landscapes by,wearing down mountains, creating valleys, making rivers appear anddisappear.Itisaslowandgradualprocessthatmaytakethousandsorevenmillionsofyears.

Nguyênnhânnàogâyraxóimònđất?Xói mòn đất bị gây ra bởi gió vàmưa. Điều này có thể là thay đổikhungcảnhbằngcáchlàmmònđinúi,tạoracácthunglũng,làmchocácdòngsôngxuấthiệnhoặcbiếnmất.Đólàmộtquátrìnhchậmvàdầndầncóthểdiễnratronghàngngànhoặcthậmchíhàngtriệunăm.

118Howdotoday’sfarmerstrytoreducetheamountofsoilerosion?

Today’sfarmerstrytofarminsuchawaythatitreducestheamountofsoilerosionandsoilloss.Theymayplantcovercropsoruseano-tillmethodoffarming.Soilisanimportantresourcethatweallmustprotect.

Cácnôngdânngàynaycốgắngđểngănchặnsựxóimònđấtnhưthếnào?Cácnôngdânngày nay cố gắng canh tác theo cách có thể ngăn xóimònđấtvàmấtđất.Họcóthểtrồngcáccâycốibaophủhoặcphươngphápkhôngtrồngtrọt.Đấtlàmộtnguồnquantrọngmàchúngtaphảibảovệ.

119Howdotheanimalshelpinthedevelopmentofsoil?

When the animals die, their bodiesmix with the soil andmake it rich innutrients.Thus,theanimalshelpinthedevelopmentofsoil.

Độngvậtgiúpíchtrongquátrìnhpháttriểnđấtnhưthếnào?Khicácđộngvật chết, cơ thểcủachúng trộnvớiđất và làmchođấtgiàuchấtdinhdưỡng.Vì vậy, cácđộngvậtgiúp íchnhiều trongquátrìnhpháttriểnđất.CHÚTHÍCHTỪVỰNGDecayedplantandanimalmatter:cơthểthựcvậtvàđộngvậtbịphânhủySilt:phùsaOrganicmatter:chấthữucơClay:đấtsétSand:cátSoilerosion:xóimònđất

NATURALREGION

VÙNGTỰNHIÊN

Mộtvùng tựnhiên làmộtđơnvịđịa lýgồmcácquốcgiahoặcmộtphầncủacácquốcgianơicácđiềukiệnnhiệtđộ,lượngmưavàhoạtđộngcủaconngườihầuhếtgiốngnhau.Anaturalregionisageographicalunit,whichcontainscountriesorpartsofcountrieswheretheconditionsoftemperature,rainfallandhumanactivityisalmostuniform.

120WhatarethecharacteristicfeaturesoftheMediterraneanregion?

The Mediterranean region lies between 300 to 400 North and South ofEquator on thewestern sideof the continents.The summers are hotwhilewintersaremildandrainy.Theannualrainfallisabout20to40inches.

NhữngnétnổibậccủavùngĐịaTrungHảilàgì?VùngĐịaTrungHảinằmtừ300đến400NamvàBắcđườngxíchđạotrên bờ phía tây của các lục địa.Mùa hè ở đây nóng trong khimùađôngthìdễchịuvàcómưa.Lượngmưahàngnămkhoảng20đến40inch.

121Whatarethefeaturesofmonsoonregion?

In monsoon region, the temperature is comparatively high throughout theyear. There are two clearlymarkedwet and dry seasons.Rainfall ismorethan 40 inches. The forests are in abundance. The chief profession of thepeopleresidinginthisregionisagriculture.

Nhữngđiểmnổibậtcủavùngcógiómùalàgì?Trongvùngcógiómùa,nhiệtđộtươngđốicaotrongsuốtnăm.Cóhaimùakhôvàmưađượcphânbiệtrõràng.Lượngmưathườngcaohơn40 inch. Rừng rất phong phú. Nghề chính của cư dân trong vùng lànôngnghiệp.

122Namethecountries,whichenjoythemonsoontypeofclimate.

The countries, which enjoy the monsoon type of climate include India,Pakistan,Thailand,Burma,SouthChina,partofSriLankaandPhilippines.

Hãynêutêncácquốcgiacókiểukhíhậugiómùa.

Nhữngquốcgia, có kiểu khí hậugiómùabaogồmẤnĐộ,Pakistan,TháiLan,Myanma,miềnnamTrungQuốc,mộtphầncủaSriLankavàPhilippin.

123HowistheclimateofTundraregion?

In Tundra region, the climate is extremely cold and the ground remainscoveredwithsnowalmostalltheyearround.Wintersarelongandsummersareshort.Therainfallisusuallyunder10inches.

Khíhậucủavùnglãnhnguyênnhưthếnào?Trongvùng lãnhnguyên, khíhậu rất lạnhvàmặtđấtbịbaophủbởibăng tuyết trong hầu hết năm. Mùa đông kéo dài và mùa hè ngắn.Lượngmưathườngdưới10inch.

124WhatarethecharacteristicsofEquatorialtypeofclimate?

Equatorialtypeofclimatecanbefoundbetween00and50NoftheEquator.The temperature is high throughout the year. There is very low range oftemperature. There is heavy rainfall all the year round. The naturalvegetationconsistsofdenseforests.

Hãynêunhữngđặctínhnổibậtcủakiểukhíhậumiềnxíchđạo?Kiểukhíhậumiềnxíchđạocóthểđượcthấyở00đến50vĩBắcđườngxíchđạo.Nhiệtđộcaosuốtnăm.Cóvùngnhiệtđộrấtthấp.Ởđâycómưalớnhầunhưquanhnăm.Thựcvậttựnhiênbaogồmcáccánhrừngrậm.

125WhatarethecharacteristicsofSavannatypeofclimate?

The Savanna type of climate can be found between about 50North and50Southof theEquator to the tropics.All theareasarehot throughout theyear. There is very small rainfall during summer. The natural vegetationconsistsofscatteredtreesandgrassland.

HãynêunhữngđặctínhnổibậtcủakiểukhíhậuSavanna?KiểukhíhậuSavannacóthểđượcthấygiữakhoảng50Bắcvà50NamđườngXíchđạotớivùngnhiệttới.Tấtcảnhữngvùngnàynóngquanhnăm.Lượngmưarấtíttrongsuốtmùahè.Thựcvậttựnhiênbaogồmcâycốivàđồngcỏnằmrảirác.

126BrieflyexplaintheDeserttypeofclimate.

TheDeserttypeofclimatecanbefoundroughlybetween200to300NorthandSouthoftheEquator.Ithassparsevegetation,whichconsistsofthornybushes.

Giảithíchngắngọnkiểukhíhậusamạc.

Kiểu khí hậu samạc có thể thấy từ200đến300Bắc vàNamđườngxíchđạo.Thựcvậtcủavùngnằmrảirác,baogồmcácbụirậmcógai.

127WhatarethecharacteristicsofSteppesregion?

The Steppe region lies in the interior of the great landmasses. It includesPrairiesofNorthAmerica,theSteppesofEuropeandAsia,thePampassofSouth America, the Velds of Africa and the Downs of Australia. Thesummersarewarmandwintersareverycold.Rainfall isnearly20 inches,whichtakesplaceinspringandearlysummer.

NhữngđiểmnổibậtcủacácvùngThảonguyênlàgì?CácvùngThảonguyênnằmởtrongnhữngvùngđấtrộng.NóbaogồmcácthảonguyênởBắcMỹ,thảonguyênởchâuÂuvàchâuÁ,cáccánhđồnghoangcủaNamMỹ,thảonguyêncủaChâuPhivàcácvùngđồicủaÚc.Mùahèởđâyấmvàmùađôngthìrấtlạnh.Lượngmưagần20inch,xảyravàomùaxuânvàđầumùahè.CHÚTHÍCHTỪVỰNGMediterraneanregion:vùngĐịaTrungHảiThornybushe:bụirậmcógaiMonsoonregion:vùngcógiómùaSteppesregion:thảonguyênTundraregion:vùnglãnhnguyênPampas:cánhđồnghoangGrassland:đồngcỏ

AGRICULTURE

NÔNGNGHIỆP

Nôngnghiệplàmộthoạtđộngchínhhaynghềđượcnhiềungườitrênthếgiới thamgia.Cácnguyênvật liệu thô từnôngnghiệpđược sửdụngchochếbiếncác thànhphẩm.Hơn50%dânsố thếgiới thamgiavàosảnxuấtnôngnghiệp.Agricultureisoneoftheprimaryactivitiesoroccupationspractisedby the people of the world. The raw materials obtained fromagricultureisusedformanufacturingfinishedproducts.Morethan50%oftheworld’spopulationisengagedinagriculture.

128Whatisthedifferencebetweensimplesubsistenceagricultureandintensivesubsistenceagriculture?

Simple subsistence agriculture is better known as shifting cultivation. Thefarming is done on a self sufficient basis and the farmers grow food forthemselves and their families. While on the other hand, in intensivesubsistence agriculture, farming is done in both wet low lands and theterraceduplandsandhastobeveryintensivetosupportadensepopulation.

Sựkhácnhaugiữanôngnghiệpquymônhỏvànôngnghiệpquymôlớnlàgì?Nôngnghiệpquymônhỏđượcbiếtđếnnhiềuhơndướidạngducanh.Việc trồng trọtđược thựchiện trênnền tảng tựcungvànhữngngườinôngdântrồngcácloạithựcphẩmchobảnthânhọvàgiađìnhcủahọ.Trongkhiđó,trongnềnnôngnghiệpquymôlớn,việctrồngtrọtđượcthựchiệncảởnhữngvùngđấtthấpẩmvànhữngvùngđấtruộngbậcthangđểphụcvụdânsốđông.

129Whathappensinaextensivemechanisedgraincultivation?

Inextensivemechanisedgraincultivation,machinesareused,whichenablefarmerstocultivategrainonalargescale.Inthistypeofcultivation,thebulkofgrainharvestisexported.

Điều gì xảy ra trong quá trình quảng canh được cơ giới hóa mởrộng?Trongquá trìnhquảngcanhđượccơgiớihóa,cácmáymócđượcsửdụng, cho phép các nông dân trồng ngũ cốc trên một phạm vi lớn.Trongkiểucanhtácnày,một lượnglớnngũcốcthuhoạchđượcxuấtkhẩu.

130Whatisplantationagriculture?

The specialised commercial cultivation of cash crops on estates ofplantationsiscalledtheplantationagriculture.Someofthemainplantationcropsarerubber,cotton,coffee,tea,etc.

Nôngnghiệpđồnđiềnlàgì?Việc trồng các vụmùa thu hoa lợimang tính chất thươngmại đượcchuyênbiệthóa trêncácđồnđiềnđượcgọi lànôngnghiệpđồnđiền.Mộtsốcácloạicâychínhtrongđồnđiềnlàcaosu,bông,càphê,chè,v.v

131What type of climatic conditions and soil are required for paddycultivation?

Paddycanbegrownonawiderangeofsoils,fromthePodzolicalluviumofChina to the impermeable clay of Central Thailand. It requires an annualrainfallof45inches.Paddyisbestgrownintheregionofhighlightintensityand,thus, it iswidelygrownwithinthetropicsandthewarmerlatitudesofthesubtropicswhere theaverage temperatureduring thegrowingseason isbetween20oCand27oC.Thethreeessentialplantnutrientsrequiredbythepaddyplantsarenitrogen,phosphorousandpotassium.

Kiểuđiềukiệnkhíhậuvàđấtnàocầnthiếtchoviệctrồnglúa?Lúa có thể được trồng trên nhiều loại đất, từ loại đất phù sa tốtPodzolic củaTrungQuốc cho tới đất sét không thấmnước củamiềntrungTháiLan.Nóđòihỏilượngmưahàngnămlà45inch.Lúađượctrồngtốtnhấtởnhữngvùngcómậtđộánhsángcao,vàvìvậy,nóđượctrồngrộngrảitrongcácmiềnnhiệtđớivànhữngvùngđấtấmápcủamiền cận nhiệt đới, nơi nhiệt độ trung bình trong suốt vụ mùa vàokhoảnggiữa20oCđến27oC.Baloạidinhdưỡngcầnthiếtchocâylúalànitơ,phốtphovàkali.

132Namethecountrieswheredair

ThecountrieswheredairyfarmingisthepractisedbythepeopleareBritain,Denmark, the Netherlands, Southern Scandinavia, Switzerland and in theNorthAtlanticstatesofNorthAmerica.

Nêutêncácquốcgiachănnuôibòsữa.Những quốc gia ở đó con người tiến hành chăn nuôi bò sữa làAnh,ĐanMạch,HàLan,NamScandinavia,ThụySĩvàcácbangphíaBắcĐạiTâyDươngcủaMỹ.

133WhereisHorticulturewelldeveloped?

HorticultureiswelldevelopedinthedenselypopulatedindustrialdistrictsofNorth Western Europe, in Britain, Denmark, Belgium, Germany and theNetherlands.

Việclàmvườnđượcpháttriểntốtởđâu?Việc làmvườnđượcphát triển tốtởcácvùngcôngnghiệpcómậtđộdânsốđôngởTâyBắcChâuÂu,Anh,ĐanMạch,Bỉ,ĐứcvàHàLan.

134Whichcountryisthelargestproducerofriceintheworld?

The largest producer of rice in the world is China followed by India andIndonesia.BesidesAsia,majorriceproducersareBrazil,EgyptandU.S.A.

Quốcgianàolàquốcgiasảnxuấtgạolớnnhấttrênthếgiới?QuốcgiasảnxuấtgạolớnnhấttrênthếgiớilàTrungQuốc,tiếptheolàẤnĐộvà Indonesia.NgoàiChâuÁ,nhữngquốcgia sảnxuấtgạochínhlàẤnĐộ,AiCậpvàMỹ.

135What type of climatic conditions and soil are required for wheatcultivation?

Thebestsuitedsoilforthecultivationofwheatislightclayorheavyloam,whichisrelativelystiffandgivestheplantafirmsupport.Thetemperaturerequired for the cultivation of wheat during its growing period has to bearound 15.5oC. The weather should be warm and moist during the earlystagesofgrowthandsunnyanddryinthelaterstagesandduringtheharvest.

Loạiđiềukiệnkhíhậuvàđấtnàocầnthiếtchoviệctrồnglúamì.Đấtphùhợpnhấtchoviệctrồnglúamìlàđấtsétxốphoặcđấtthịt,làloạiđấttươngđốichắcvàcungcấpchocâytrồngsựnuôidưỡngnhấtđịnh.Nhiệtđộđòihỏichoviệc trồng lúamì trongsuốtquá trìnhcâyphát triển làkhoảng15.5oC.Thời tiếtphảiấmvàẩm trongsuốtgiaiđoạnphát triểnđầutiêncủacâyđồngthờinắng,vàkhôtrongnhữnggiaiđoạntiếptheovàtrongsuốtmùathuhoạch.

136Nametheworld’slargestproducerofmaize?

TheU.S.A. is the largestmaizeproducer, theothermaizeproducersof theworldbeingChina,MexicoandSouthAfrica.

Nêutênnướcsảnxuấtngôlớnnhấttrênthếgiới?

Mỹlànướcsảnxuấtngôlớnnhất trênthếgiới,nhữngnướcsảnxuấtngôkháctrênthếgiớilàTrungQuốc,MexicovàNamPhi.

137Nametheworld’sgreatestwheatlands?

Theworld’sgreatestcommercialwheat landsare the temperategrass landsofthesteppes,theprairies,pampasandAustraliandowns.

Nêutêncácvùngđấttrồnglúamìlớnnhấttrênthếgiới?Vùngđấttrồnglúamìmangtínhthươngmạilớnnhấttrênthếgiớilàcácvùngđồngcỏởthảonguyên,đồnghoangvàvùngđồithấpcủaÚc.

138What type of climatic conditions and soil are required formaizecultivation?

Maizecanbegrowninawiderangeofsoil fromthe temperatepodzols tothestronglyleachedredsoilsofthetropics.Itgrowswellindeeprichsoilsof the subtropics where there is abundant nitrogen. It requires an annualrainfallofabout25to54inches.Maizeusuallyrequiressummertemperaturebetween18oCand27oCduringthedayandaround14oCduringthenight.

Kiểuđiềukiệnkhíhậuvàđấtnàocầnthiếtchoviệctrồngngô?Ngôcóthểđượctrồngtrongmộtphạmvirộnglớntừđấtpodzolscủaônđới tớiđấtđỏđượcthấmnướcnhanhcủamiềnnhiệtđới.Nópháttriểntốtởnhữngvùngđấtgiàuchấtdinhdưỡngcủamiềncậnnhiệtđớinơi lượngnitơrấtphongphú.Nóđòihỏi lượngmưahàngnămtừ25

đến54inch.Ngôthườngđòihỏinhiệtđộmùahègiữa18oCvà27oCvàobanngàyvàkhoảng14oCvàobanđêm.CHÚTHÍCHTỪVỰNGStepfarmming:canhtácruộngbậcthangSelfsufficient:tựcungPlantationagricuture:nôngnghiệpđồnđiềnImpermeableclay:đấtsétkhôngthấmnướcDairyfarming:nôngnghiệpsảnxuấtbơsữaHorticulture:việclàmvườnRiceplantation:trồnglúaWheatcultivation:trồnglúamìMaize:ngôMaize:ngôRedsoil:đấtđỏStronglyleached:thấmnướcnhanhSimplesubsistenceagriculture:nôngnghiệpquymôlớnSub-tropic:miềncậnnhiệtđớiShiftingcultivation:ducanhAnnualrainfall:lượngmưahàngnăm

POLLUTION

ÔNHIỄM

Ônhiễmgâyảnhhưởngrấtlớntớisứckhỏeconngười,chấtlượngcuộcsốnghoặchoạtđộngtựnhiêncủahệsinhthái.Ônhiễmmôitrườnglàhậuquảcủanhữngnguyênnhântựnhiênnhưphuntràonúi lửa,nhưngchủyếunóđượcgâyradocáchoạtđộngcủaconngười.Pollution interferes with human health, the quality of life or thenaturalfunctioningoftheecosystems.Environmentalpollutionisaresultofnaturalcauses,suchasvolcaniceruptions,butmostofitiscausedbyhumanactivities.

139Whatarethedifferenttypesofpollution?

PollutionexistsinmanyformsandaffectsmanydifferentaspectsofEarth’senvironment.ThemaintypesofpollutionareAirpollution,Waterpollution,Soilpollution,solidwaste,HazardouswasteandNoisepollution.

Nhữngkiểuônhiễmkhácnhaulàgì?Ônhiễmtồntạidướinhiềudạngvàảnhhưởngtớinhiềumặtkhácnhau

củamôitrườngtráiđất.Cáckiểuônhiễmchínhlàônhiễmkhôngkhí,ônhiễmnước,ônhiễmđất,cácchấtthảirắn,cácchấtthảinguyhiểmvàônhiễmtiếngồn.

140WhatarethecausesofAirPollution?

Air pollution is caused by the gases and smoke, which are produced byburning fuel, such as petrol and coal in vehicles and factories. The gases,whichareemittedbythefactories,areharmfulforthelivingbeings.Theseharmful gases cause difficulty in breathing and many other respiratorydiseases,suchasasthamaandtuberculosis.

Nhữngnguyênnhângâyônhiễmkhôngkhílàgì?Ônhiễmkhôngkhíbị gây rado khí và khói, vốnđược tạo radođốtnhiênliệu,nhưxăng,dầuvàthanđátrongcácphươngtiệngiaothôngvàcácnhàmáy.Cáckhí,đượcthảiratừcácnhàmáyrấtcóhạichocon người.Những khí có hại này gây khó thở và nhiều bệnh hô hấpkhác,chẳnghạnnhưhensuyễnvàlao.

141Howisthewaterpollutioncaused?

Water pollution is caused by the dirtywater and sewagewater,which arereleasedintorivers,streams,oroceans.Germsgrowinsuchinfectedwater.Many harmful chemicals, insecticides and pesticides mix in these watersources.Alltheseresultinthepollutionofwater.

Ônhiễmnướcxảyranhưthếnào?Ônhiễmnướcxảyradonướcbẩnvànước thảibị thảivàocácdòngsông,consuốihoặcbiển.Mầmbệnhpháttriểntrongnướcbịnhiễmđộcnhưvậy.Nhiềuchấthóahọc,thuốctrừsâuvàthuốcdiệtcôntrùngcóhạihòatrộntrongnhữngnguồnnướcnày.Tấtcảnhữngnguyênnhântrêngâyraônhiễmnước.

142Howisthenoisepollutioncaused?

Noise pollution is caused by the sounds of vehicles, such as cars,motors,trains, air crafts, rockets etc.Many industries alsomake loud noises. Theconstanthearingso:loudnoiseleadstodeafness.

Ônhiễmtiếngồnxảyranhưthếnào?Ônhiễmtiếngồnxảyradophươngtiệngiaothông,chẳnghạnnhưxeôtô,xemáy,tàu,máybay,tênlửav.v.Nhiềungànhcôngnghiệpcũnggâyranhữngtiếngồnlớn.Việcngheliêntụcnhữngtiếngồnlớndẫnđếnđiếc.

143Whataretheimpactsofpollution?

Pollutionaffectsthenaturalresources,suchasforests,coralreefs,rivers,etc.All of these ecosystem function may be destroyed by pollution. Anothermajor effect of pollution is the tremendous cost of pollution clean up andprevention. Low income groups do not receive the same protection frompollution.Chemicalplantsandwastedumpsareoftenlocatedinlowincomecommunities because of the lack of organised community involvement inmunicipaldecisionmakingprocesses.

Nhữngtácđộngcủaônhiễmlàgì?Ônhiễmảnhhưởng tớicácnguồn tàinguyên thiênnhiên,chẳnghạnnhưrừng,cácdảisanhôngầm,cácdòngsông,v.v.Tấtcảchứcnănghệsinhtháinàycóthểbịpháhủydosựônhiễm.Mộthậuquảchínhkháccủaônhiễmlàchiphícaochoviệclàmsạchvàphòngchốngônhiễm.Cácnhómthunhậpthấpkhôngcóđượcsựbảovệgiốngnhaukhỏisựônhiễm.Cácnhàmáyhóahọcvàcácbãirác thườngnằmởcáccộngđồngthunhậpthấpbởivìthiếusựgiảiquyếtcủacộngđồngđượctổchứctrongcácquátrìnhlậpquyếtđịnhriêng.CHÚTHÍCHTỪVỰNG

Waterpollution:ônhiễmnướcTuberculosis:bệnhlaoAirpollution:ônhiễmkhôngkhíGerm:mầmbệnhNoisepollution:ônhiễmtiếngồnVehicle:phươngtiệngiaothôngEcosystem:hệsinhtháiRocket:tênlửaSoilpollution:ônhiễmđấtDeafness:điếcSolidwaste:cácchấtthảirắnCoralreef:dảisanhôngầmHazardouswaste:cácchấtthảinguyhiểm

TableofContents

MỤCLỤCLỜINÓIĐẦUPHẦNBÊNTRONGCỦATRÁIĐẤTKHÍQUYỂNCỦATRÁIĐẤTÁPSUẤTKHÍQUYỂNVÀGIÓSỰCHUYỂNĐỘNGCỦATRÁIĐẤTTHỜITIẾTVÀKHÍHẬUNƯỚCSÔNGVÀHỒTHẠCHCẦU(VỎĐỊACẦU)SỰPHONGHÓANÚIĐÁNÚILỬASINHQUYỂNĐẤTVÙNGTỰNHIÊNNÔNGNGHIỆPÔNHIỄM