View
1
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
KÖK HÜCRE , HÜCRESEL TEDAVİ -REJENERATİF TIP
Prof.Dr.Gülyüz Öztürk
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi,
Pediatrik Hematoloji-Onkoloji Bilim Dalı,
Kan Merkezi -Kök Hücre Nakli Ünitesi
KÖK HÜCRELER VE TİPLERİBölünerek, kendini yenileyerek ( self-renewal ) sayılarınıdevamlı sabit tutan , kan, karaciğer ve kas gibi özelleşmiş, görev yapan organları oluşturabilen ve farklılaşma yeteneğinde olan primitif nitelikte olan hücrelerdir
1. EMBRİYONEL KÖK HÜCRELER: Blastosit evresindeki embriyolardan köken alan ve herhangi bir hücreye farklılaşma kapasitesine sahip (pluripotent) olan kök hücreler
2. ERİŞKİN KÖK HÜCRELER: Farklı dokularda bulunan ve genelde bulundukları dokuya özgü hücrelere farklılaşma kapasitesine sahip postnatal dönemdeki kök hücreler
CaPo4
Osteoblastlar
Kondroblastlar
Kollagen II
SM Miyoblast
Sm Miyosin
Sk Miyoblast
Sk Miyosin
Endotel
vWF
Alb/HNF1
Hepatositler
Nöralhücreler
Kardiak: Hayır?
Hemopoietik ücreler
ERİŞKİN KÖK HÜCRELER
PDX1 TRITC
Pankreas Endod***
***
***
Aman Tanrım, nekadar güzel kökhücrelerin var…
Kök HücreKullanım Alanları
Hematopoetik Kök Hücreler
KEMİK İLİĞİ KAYNAKLI KÖK HÜCRELER
Hematopoetik kök hücre
Kemik iliğinde 10.000-15.000’de 1
Periferik kanda 100.000’de 1
Kordon kanında 100’de 1
Farklılaşma
KendiniOluşturabilme
Çoğalma
HKH
BUGÜN ARTIK…..HEMATOPOETİK KÖK HÜCRE NAKLİ
Verici
Kök Hücre
Kaynakları
Alıcı
Vericini iliak kemiklerinden KI aspirasyonu
Kemik İliği Filtrasyonu
Alıcıya Uygulanması
Periferik Kök Hücre
Kordon Kanı Kök Hücresi
Kemik İliği Kök Hücresi
HEMATOPOETİK KÖK HÜCRELERİN KULLANIM ALANLARI
Yüksek doz KT’i takiben (Maligniteler)
* Hızlı hematopoetik toparlanma
KI’nin yeniden yapılandırılması
* SAA
* İmmün yetersizlikler
Biyoterapi
* İmmunoterapi
* Diğer kök hücrelere dönüşüm
AUU/03-2006
KLİNİK ÇALIŞMALARI DEVAM ETMEKTE OLAN KÖK HÜCRE TEDAVİLERİ
Parkinson hastalığıSpinal kord zedelenmeleriİnmeAlzheimer hastalığıAmyotrofik lateral sklerozSerebral palsiKalp hastalığıDiabet Tip IOsteoartrit
Romatoid artritİdrar inkontinansıİskemik ekstremiteKorneal hastalıklar......
Sinir Sistemi
Gen Tedavileri
KALP HASTALIKLARINDA KÖK HÜCRE
İlk klinik çalışmalar osteogenesis imperfektalı çocuklardaki uygulamalar
Kemik Dokusu
KÖK HÜCRE UYGULAMALARI
Düz & Çizgili Kas Dokusu
DÜZ & ÇİZGİLİ KAS DOKUSUNDA KÖK HÜCRE
Bazı çalışmalarda, kemik iliği kaynaklı pluripotent kök hücrelerin bozulmuş kalp ve kas dokularına yerleşebildiğini göstermiştir, ancak yerleştikleri dokunun gen yapısının uyarıldığı konusunda veri azdırBir çalışmada hücre yerleşimi gösterildiyse de bu hücrelerin sarcoglycan eksprese edemediği, dolayısı ile de dokuyu onaramadıkları belirlenmiştirAncak kromatini yeniden şekillendiren bazı droglar histon ve benzeri proteinleri modifiye eder ve kasımatüre eden bazı genleri eksprese edebilirlerBu hücrelerin hiçbiri müsküler distrofide kullanılmamıştır
Böbrek Dokusu
FAH-/- farelerHerediter tirozinemi 1Erkekten dişiye kemik iliğiBeta-galaktozidaz pozitifDonor kaynaklı hücre
Aynı alıcı grubuna KTLSC-kit high ThylowLin-Sca-1+
hücre izolsayonuKc fonksiyonları normalFonksiyonel hepatosit engrafmanı
Barsak Dokusu
Copyright ©2001 by the National Academy of Sciences
Mills, Jason C. and Gordon, Jeffrey I. (2001) Proc. Natl. Acad. Sci. USA 98, 12334-12336
İnce barsakta kök hücreler
Stelzner M. To make a new intestinal mucosa.
Rejuvanation Res 2006: 9:20-5
Safra asidi malabsorbsiyonuna dayanan hayvan (sıçan) modeliİnce barsağın %25’i alınmış.Neonatal vericiden ileumdan kök hücre toplanmış.-Jejunumda debride edilen bölgeye implante edilmiş.
4 hafta sonra: işlevsel neomukoza gelişmiş.-İleuma eklenmiş: safra asidi atılım miktarı azalmış.Hücre-biyomateryal çalışmalarında: %36 engraftment elde
edilmiş.
Akciğer Dokusu
KORDON KANINDAN ELDE EDİLEN HÜCRELER
Miyokard hücreleriNöroglial hücrelerKondrositHepatik hücrelerPankreatik ada hücreleriKorneal epitelDoku mühendisliğiyle kalp kapakçıkları ve damar graftlarıYara tamiri
KORDON KANI VE HÜCRESEL TEDAVİDE EN SON GELİŞMELER
GKK’dan laboratuarda ilk kalp kapağı protezi imal edildi
Münih Almanya
Regen Med. 2009 Jan;4(1):7
Miyokard infarktüsütedavisinde GKK hazırolması daha viabl olması ve daha fazla progenitör hücre taşıması nedeniyle iyi bir tedavi aracıolabilir
Yu G, Borlongan CV, Stahl CE, Yu SJ
Med Sci Monit. 2008 Oct;14(10):RA163-72
1 JULY 2005
WHAT DO WE KNOW
&WHAT DON’T WE
KNOW
IN SCIENCE?
James Thomson (University of Wisconsin-Madison) obtained embryonic stem cell lines derived from human blastocysts in 1998.
Etik Sorunlar
KÖK HÜCRELER İLE YAPILAN KLİNİK ARAŞTIRMALARDA ETİK DEĞERLENDİRMELER:
Genel Etik Hususlar… Helsinki Deklarasyonu, GCP ve diğer düzenlemeler
… Bilgilendirilmiş gönüllü oluru özellikleri
Donör özellikleri
Etik Değerlendirmeler… Kök hücreleri kim uygulayacak
… Kök hücreler kime uygulanacak
… Kök hücreleri kim hazırlayacak
FARKLI KÖK HÜCRE KAYNAKLARINA GÖRE TEMEL ETİK GEREKSİNİMLER:
Erişkin kök hücreleri … Organ-Doku bağışına benzer
(vücut bütüncüllüğü, bilgilendirilmiş olur v.b.)
Kordon kanı kök hücreleri
… Donörün ( kadın veya çift) hücrelerin muhtemel kullanımı ve amaçlar hakkında bilgilendirilişi ve oluru
Fötal Dokular… Bilgilendirilmiş olur
… Doku elde etmeye yönelik düşük yada kürtaj olmayışı
… Gebeliği sonlandırma zamanı ve yönteminin fötal doku elde etme ile ilişkisizliği
Embriyonik blasitositlerden elde edilen kök hücreler… İnfertilite tedavisi için
hazırlanan ve kullanılmayan embriyo’lar
… Araştırma amaçlı olarak hazırlanan embriyo’lar
İVF yöntemi
Somatik hücre çekirdeği transferi yöntemi
Etik TartışmalarEmbriyo’nun kök hücre elde etme amacı ile parçalanmasıEmbriyo’nun bir birey olup olmadığı sorunu ve tartışmalarıİnsan klonlama ile ilgili etik ve moral kaygılar ve tartışmalar
KEMİK İLİĞİ STROMAL SİSTEM-MSC
KEMİK İLİĞİ STROMAL SİSTEM GELİŞİM VE ETKİLEŞİM
BASAMAKLARI
MSC GELİŞİM VE FARKLILAŞMA BASAMAKLARI
MSC VE GVHD TEDAVİSİ
MSC VE KANSER GEN TEDAVİSİ
HÜCRESEL TEDAVİ VE REJENERATİF TIP
Rejeneratif tıp kavramı yaşam biliminin metod ve prensiplerinin tıp ve mühendislik ile birleştirilmesini kapsayan multidisipliner, son yıllarda çok hızla gelişen bir alandır.
Rejeneratif tıbbın amacı hasarlı hücrenin onarılması , yerine konması ve hücrenin yeniden yapılandırılmasının sağlanması ile doku ve organların bozulan foksiyonlarının restore edilmesi olarak tanımlamıştır.
Hücresel tedavi ve doku mühendisliği rejeneratif tıbbın temel çizgisini oluşturmaktadır ve tedavinin güvenilir, etkin, uygulanabilir ve sürdürülebilir olmasını belirler.
TanımlamalarDoku mühendisliğiKök hücreKök hücre nişi
Embriyonik kök hücreBlastosit kaynağı ve terapötik klonlama
Non-Embriyonik kök hücreKemik iliği kaynaklı stromal kök hücreAdipose doku kaynaklı stromal hücreCilt kaynaklı kök hücre prekürsörüAmniotik sıvı kaynaklı kök hücreKordon kanı kaynaklı kök hücre
KLİNİK VE DENEYSEL ÇALIŞMALARKemik doku ile ilgili: … Kemik kaybının tedavisi :
… Kemik tümöründe
… Birleşmemiş kırık tedavisinde
… Osteogenesis imperfecta tedavisinde
… Kıkırdak doku tedavisinde
… Tendon ve ligament tedavisinde
… Spinal kord yaralanmalarında
… Kalp kası ile ilgili hastalıklarda
… Üriner sistem-mesane hastalıkları
HÜCRESEL TEDAVİ VE REJENERATİF TIP
En önemli sorunlar:… İn vitro hücre kültürlerinde hücre çoğaltılması,
… implantasyon sonrası hücrelerin apoptozis sorunu
… dokuda vaskularizasyon sorunu,
… biomateryalin taşıdığı problemler,
… klinik uygulamalarda moral ve etik sorunlar,
… hücre kültür süresinin uzaması ile ilgili ekonomik sorunlar
HÜCRESEL TEDAVİ VE REJENERATİF TIP
İnsan kök hücresi ile tedavide güvenilir tedavi için geliştirilen standardize testler;
ürün dayanıklılığı, stabilite, tümörijenisite, toksisite ve immünojeniteyi gösterecek şekilde düzenlenmiştir.
Rejeneratif tıp kavramında ISSCR’ın kök hücre klinik uygulama klavuzunda prensipler verilmiştir www.issscr.org
REJENERATİF TİBBİN AÇTİĞİ UFUKLAR
Vericisi olmayan organ nakillerinin yapılabilmesi
Kalp hastalıklarında onarıcı tedavi
Karaciğer hastalıklarında onarıcı tedavi
Kemik hastalıkları (osteogenezis imperfekta)
Nörolojik sistem hastalıkları (yaralanma, serebral palsi, alzheimer )
Akciğer hastalıklarında onarıcı ve yeniden yapılandırıcı tedavi (kistik fibrosis, amfizem vb
Endojen uyarı ile hazırlayıcı veya ekzojen hücre tedavisi (kemik iliği gibi)
KAN MERKEZLERİNİNREJENERATİF TİPTA
YERİ !!!!!
MEMLEKETİMİN DURUMU
2007200720142024 ????… İnsan umut ettikçe yaşar
DAHA ÇOOOK ÇALIŞMAM LAZIM
Recommended