Perberjet Organike(KIMI)

8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)

1/12

PerberjetorganikeAleksanderPulla

8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)

2/12

Proteinat

Proteinatjanlndorganike,janmakromolekulatcilatkryesishtprbhenngaelementetekarbonit,hidrogjenit,oksigjenit,azotisidherrallheredheprejsulfurit.Proteinatjanbazakryesoretqelizave.Atojovetmqijapinqelizavenjstruktur,porjanedhemakinamolekulare,kubjntransportiminematerieve,pompojnjonet,ikatalizojnreaksionetkimikesidheinjohinmaterietsinjalizues.

8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)

3/12

Proteinatnetrupinenjeriut

Nevojatditorevarenngapesha:llogaritet0.8-0.9grpr1kilogramtpeshsndit,mendryshimenbaztrndsissaktivitetitmuskulor.Prbodybuildingnevojatjanmesatarisht1.5-2grprkilogram,ndit:

PeshajuajProteinagjatdits(faktori1.8g/kg/dit

45kg81grndit 50kg90grndit

55kg99grndit

60kg108grndit

65kg117grndit

70kg126grndit 75kg135grndit

80kg144grndit

85kg153grndit

90kg162grndit

8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)

4/12

Yndyrnat(lipidet)

Lipidet(lipos-gr-yndyr)nprgjithsi

prkufizohensiyndyrratpatretshmenuj,por

tretenntretstjerorganikp.sh.tretst

lipidevejanacetoniosebenzeni.Nnatyr

ndodhenedhesimolekulattillasi

vajra,kolesterole,

sterole,vitamina(A,D,EdheK),monogliceride,

digliceride,fosfolipide,etj.Funksionetkryesorebiologjiketlipidevejan:depozitimiienergjis,

veprojnsikomponentstrukturornmembrann

qelizore,dhesimolekulasinjalizuese.

8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)

5/12

Ndarjaelipideve

Lipidetjannjgrupkomponimeshqkanshumfunksione

biologjike,ttillasikomponentestrukturorenmembrann

qelizore,deponimineburimevetenergjisetj.Lipidenprgjithsijanhidropfobikapoamfifiliketvoglaqkanorigjin

trsishtosepjesrishtngadylloje

substancashbiokimike:ketonetdhegrupetizofrene.Dukemarr

parasyshkt,lipidetndahenn:

alkineyndyrore

glicerolipide

glicerofosfolipide

sfingolipide

saharolipide

poliketone(ketonetprbra)

8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)

6/12

Acidetyndyrore

Acidet e larta yndyrorejanshumt

rndsishmprjete.Atojanprbrste

yndyrave,rrshiravenatyroredhedyllit.

Prfitohenmehidrolizeteyndyrave.Prejtyrete

rndsishmejanacidetelartayndyrorete

ngopurasijanacidipalmitikdhjeacidistearik.

8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)

7/12

Vitaminat Vitamina(lat.vita=jet)jansubstancaorganike

tcilatjantprhapuratebimt,shtaztdhe

mikroorganizmatndrsanjeriuimerrnprmjetushqimit.Vitaminatkanrndsisepseruajn

dhemirmbajnmetabolizmineorganizmit.

8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)

8/12

Emrtimi

Emrtohensipasshkronjsspartemritlatinose

zbuluesitp.sh.:VitaminaA(Retinoli,Akseroftoli.)Prarsye

seprejnjvitaminejanzbuluaredhennvitaminaosebrendanjvitaminejanzbuluarvitaminattjerakaedhe

emrtimemenumrap.sh.:vitaminaB1,VitaminaB2,etj.

Formula strukturale e retinolit - Vitamina A

8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)

9/12

Aminoacidet

Aminoacidetjannjsithemeloretmolekulaveproteinike.N

ndrtiminemolekulaveproteinikemarrinpjes20llojet

aminoacideve.Tgjithaaminoacidetqmarrinpjesnndrimin

memolekulsproteinikejantformsL.Aminoacidetjanprbrjeorganikemepeshtvoglmolekulare,

tcilatnmolekulnetyrekanspakunjgrupkarboksil(-

COOH)dhenjgrupamin(-NH2).Prandaj,mundtthuhetsekto

janacideorganike,nmolekulnetcilavegjendenspakunj

grupamin.TgjithaaminoacidetprmbajnC,H,O,dheN,prve

ktyreelementevekimikeprmbajnedheS.Formulamolekulare

eaminoacidevesht:

R-CHNH2-COOH

Struktura e aminoacidit

8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)

10/12

Karbohidratet

Karbohidratet(lat.:carbo-karbon,hidrat-uj)jan

komponimeorganikeqgjendenntgjithagjallesatpormsshumtitekbimt.Meanalizkimikeshtvrtetuar

sekarbohidratetjankomponimetprbrangakarboni,

hidrogjenidheoksigjeni,kuraportimesoksigjenitdhe

hidrogjenitshtsiteuji(2:1).Karbohidratetkanformult

prgjithshmeCx(H2O)yprandajmundtdukensihidratetkarbonit.Porkyemrshtnkundrshtimmemolekulate

karbohidratevetcilatnukprmbajnuj.Ngaprbrja

kimikeatondahennaldozedheketoze.Karbohidratetme

shijetmblquhensheqerna.Prngastrukturadhe

hidrolizandahen

nmonosakaridet,disakaridetdhepolisakaridet.

8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)

11/12

Klasifikimi

8/10/2019 Perberjet Organike(KIMI)

12/12

Mineralet

Mineraletjanbartstfunksionevejetsoredhejanjashtzakonishtt

rndsishmeprprocesetbiokimike.Prfunksioniminnormaltorganizmit

nevojitenrreth18mineraletnjohuraderimtani.

shqimet q prmbajn disa prej mineraleve t nevojshme

Bakr luledielli,kikirikt,soja,tharmiibuks,bajamet,susami,bizelet.

Zink mishvii,djathi,soja,tharmiibirrs,tun(llojpeshku),molusqet.

Kobalt molusqe,peshk,mishtkuq,qumsht,soj.

Mangan thekra,elbi,spinaqi,sallataegjelbr,trshra,bizele.

Fluor oriz,qep,soj,spinaq,patate,qumsht,lakr.

Natrium kripa,ushqimetekripura.

Hekur trshra,bizelja,soja,molusqet,mlia. Jod merluci(llojpeshku),harenga(llojpeshku),molusqet,gaforret.

Magnez perimetgjethore,bajamet,trshra,orizi.

Edhepsenorganizmjantnevojshmensasishumtvogla,disa

shkenctarthonsemineraletjanedhemtrndsishmesevitaminat,

sepseorganizmimundtprodhojdisavitamina,porasnjmineral.