View
63
Download
0
Category
Preview:
DESCRIPTION
Postępowanie cywilne schematy. Rodzaje postępowania cywilnego. Sądowe. Pozasądowe. rozpoznawcze. egzekucyjne. pomocnicze. upadłościowe. postępowanie przed sądem polubownym (arbitrażowym); postępowanie mediacyjne; postępowanie przed komisjami rozjemczymi w sprawach z zakresu prawa pracy; - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
POSTĘPOWANIE CYWILNE
SCHEMATY
RODZAJE POSTĘPOWANIA CYWILNEGOSądowe Pozasądow
e
rozpoznawcze
egzekucyjne
pomocnicze
upadłościowe
Postępowanie procesowe
(proces)
Postępowanie
nieprocesowe
zwykłe
odrębne
kodeksowe
Poza-kodeksowe
• postępowanie przed sądem polubownym (arbitrażowym);
• postępowanie mediacyjne;
• postępowanie przed komisjami rozjemczymi w sprawach z zakresu prawa pracy;
• inne
• -postępowanie zabezpieczające;
• postępowanie rekwizycyjne;
• postępowanie o odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt;
• inne
Międzynarodowe postępowanie cywilne
POJĘCIE EGZEKUCJI I POSTEPOWANIA EGZEKUCYJNEGO
Egzekucja jest to stosowanie przez powołane do tego organy państwowe określonych w prawie środków przymusu w celu uzyskania od dłużnika należnego wierzycielowi świadczenia ustalonego w tytule wykonawczym
Postępowanie egzekucyjne jest to ogół zorganizowanych czynności związanych z
egzekucją
RODZAJE EGZEKUCJI SĄDOWEJ
Egzekucja świadczeń
pieniężnych
Egzekucja świadczeń
niepieniężnych
Szczególne rodzaje egzekucji
EGZEKUCJA ŚWIADCZEŃ PIENIĘŻNYCH
z ruchomości
z wynagrodzenia za pracę
z rachunków bankowych
z innych wierzytelności
z innych praw majątkowych
z nieruchomości
z ułamkowej części nieruchomości
z użytkowania wieczystego
uproszczona egzekucja z nieruchomości
ze statków morskich
EGZEKUCJA ŚWIADCZEŃ NIEPIENIĘŻNYCHEgzekucja świadczenia wydania rzeczy
ruchomych
Egzekucja świadczenia wydania nieruchomości, statku albo opróżnienia
pomieszczenia
Egzekucja świadczenia polegającego na wykonaniu czynności
Egzekucja świadczenia polegającego na zaniechaniu czynności albo
nieprzeszkadzaniu w czynnościach wierzyciela
Wykonanie orzeczenia sądu zobowiązującego do złożenia oświadczenia woli
SZCZEGÓLNE RODZAJE EGZEKUCJI
Egzekucja przeciw Skarbowi Państwa
Egzekucja z udziałem przedsiębiorców:
przez zarząd przymusowy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnegoprzez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego
Egzekucja świadczeń alimentacyjnych
Egzekucja w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w
drodze sprzedaży publicznej
DROGA SĄDOWA W SPRAWACH CYWILNYCH
Droga sądowa w najszerszym znaczeniu
Art. 77 ust. 2 i art. 175 ust. 1 Konstytucji
Droga sądowa w ścisłym znaczeniu – w sprawach cywilnych
(postępowanie przed sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym – art. 2 § 1 k.p.c.)
Art. 2. § 1. Do rozpoznawania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne, o ile sprawy te nie należą do właściwości sądów szczególnych, oraz Sąd Najwyższy.§ 1a. (uchylony).§ 2. (skreślony).§ 3. Nie są rozpoznawane w postępowaniu sądowym sprawy cywilne, jeżeli przepisy szczególne przekazują je do właściwości innych organów.
NIEDOPUSZCZALNOŚĆ DROGI SĄDOWEJ
bezwzględna względna czasowa
Sprawa nie ma
cywilnego charakter
u
Sprawa jest
sprawą cywilną
materialnie, ale nie formalnie
Dla sprawy przewidziane
jest fakultatywne postępowanie przed innym organem, np. przed komisją pojednawczą
ds. pracy (art. 242 k.p.)
W sprawie konieczne jest
uprzednie wyczerpanie
postępowania przed innym organem, np. postępowania
reklamacyjnego (art. 75 Prawa
przewozowego)
SKUTKI NIEDOPUSZCZALNOŚCI DROGI SĄDOWEJ
1. Odrzucenie pozwu – brak pierwotny (art. 199 § 1. pkt 1 k.p.c.) bądź umorzenie postępowania – brak następczy (art. 355 k.p.c.)
2. Nieważność postępowania (art. 379 pkt 1 k.p.c.)
3. Uwzględnianie przez sąd z urzędu (art. 202 k.p.c.)
4. Podstawa zaskarżenia nieprawomocnego orzeczenia
5. Podstawa wzruszenie prawomocnego orzeczenia skargą kasacyjną (art. 398(13) § 1 i art. 398(19) k.p.c.) albo skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (art. 424(11) § 3 k.p.c.)
6. Unieważnienie prawomocnego orzeczenia przez Sąd Najwyższy na wniosek Prokuratora Generalnego (art. 64 ustawy o Sądzie Najwyższym)
WŁAŚCIWY TRYB POSTĘPOWANIA ROZPOZNAWCZEGO
Art. 13. § 1. Sąd rozpoznaje sprawy w procesie, chyba że ustawa stanowi inaczej. W wypadkach przewidzianych w ustawie sąd rozpoznaje sprawy według przepisów o postępowaniach odrębnych.
§ 2. Przepisy o procesie stosuje się odpowiednio do innych rodzajów postępowań unormowanych w niniejszym kodeksie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
SKUTKI WSZCZĘCIA SPRAWY W NIEWŁAŚCIWYM TRYBIE
Przewodniczący bada (z urzędu), w jakim trybie sprawa powinna być rozpoznana oraz czy podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu odrębnym, i wydaje odpowiednie zarządzenia (art. 201 § 1 k.p.c.)
Niewłaściwość trybu postępowania sąd bierze pod uwagę w każdym stanie sprawy z urzędu (art. 202 k.p.c.).
Następstwem stwierdzenia niewłaściwości trybu jest podjęcie postępowania we właściwym trybie.
Na postanowienie sądu pierwszej instancji oraz na zarządzenie przewodniczącego o podjęciu postępowania w
innym trybie przysługuje zażalenie (art. 394 § 1 pkt 1 k.p.c.)
Rozpoznanie sprawy w niewłaściwym trybie jest uchybieniem procesowym, które może stanowić podstawę
środka zaskarżenia
WPŁYW POSTĘPOWANIA I WYROKU KARNEGO NA POSTĘPOWANIE CYWILNE
Zawieszenie postępowania cywilnego, jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej (art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c.)
Związanie sądu w postępowaniu cywilnym ustaleniami prawomocnego wyroku karnego skazującego co do popełnienia przestępstwa (art. 11 k.p.c.)
Wznowienie postępowania cywilnego, jeśli wyrok został oparty na skazującym wyroku karnym następnie uchylonym (art. 402 § 1 pkt 1 k.p.c.)
WPŁYW POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO I DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ NA POSTĘPOWANIE
CYWILNEZawieszenie postępowania cywilnego, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od uprzedniej decyzji organu administracji publicznej (art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c.)
„Związanie” sądu stanem prawnym stworzonym (decyzja konstytutywna) albo ustalonym (decyzja deklaratywna) w decyzji administracyjnejBrak związania ustaleniami faktycznymio „Związanie” sądu stanem
prawnym stworzonym w konstytutywnej decyzji administracyjnej.
o „Związanie” stanem prawnym ustalonym w decyzji deklaratywnej tylko wtedy, gdy została ona wydana w sprawie administracyjnej w znaczeniu materialnym.Ewentualność wznowienia postępowania w
przypadku następczego uchylenia decyzji administracyjnej tylko na podstawie art. 403
§ 2 k.p.c.
WPŁYW POSTĘPOWANIA SĄDOWO-ADMINISTRACYJNEGO NA POSTĘPOWANIE
CYWILNEZawieszenie postępowania cywilnego w razie zaskarżenia decyzji administracyjnej do sądu administracyjnego na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. (brak odrębnej podstawy prawnej)
o Prawomocne orzeczenie sądu administracyjnego wiąże nie tylko strony i sąd, który go wydał, lecz również inne sądy (art. 170 p.p.s.a.).
o W istocie chodzi jednak o problem „związania” decyzją administracyjną, która była zaskarżona do sądu administracyjnego
Przesłanki procesowe (formalne)
PRZESŁANKI POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
(W UJĘCIU NAJSZERSZYM)Przesłanki materialne(warunkują osiągnięcie celu postępowania, tj. uzyskanie
ochrony prawnej)
Dotyczące dopuszczalnoś
ci postępowania
Dotyczące prawidłowoś
ci postępowani
a
Sensu largo
Sensu stricto
Np. istnienie: - wniosku o udzielenie ochrony (powództwa)- dwóch stron procesu
Okoliczności wskazane w art. 199, 1099, 1124, 1165 k.p.c.
Np.-właściwość sądu;-skład sądu;-właściwy tryb postępowania
Np.- legitymacja procesowa;- upływ przedawnienia;- upływ terminu zawitego
PRZESŁANKI PROCESOWE SENSU STRICTO
dodatnieUjemne (tzw. przeszkody
procesowe)
1. Dopuszczalność drogi sądowej;2. Jurysdykcja krajowa; 3. zdolność sądowa stron;4. Zdolność procesowa;5. Należyta reprezentacja (zastępstwo) strony nieposiadającej zdolności sądowej;
6. Właściwość sądu (tak W. Broniewicz)
1. Zawisłość sporu;2. Powaga rzeczy osądzonej;3. Brak w składzie organu powoda będącego jednostką organizacyjną;4. Zapis na sąd polubowny;5. Niezłożenie przez powoda cudzoziemca kaucji aktorycznej;6. Immunitet sądowy
dodatnieUjemne (tzw. przeszkody
procesowe)dodatnieUjemne (tzw. przeszkody procesowe)
PRZESŁANKI PROCESOWE SENSU STRICTO
Bezwzględne(powodują bezwzględną
niedopuszczalność wszczęcia i rozpoznania sprawy; nie mogą być
konwalidowane)
Względne(mogą być w toku postępowania
konwalidowane)
1. Jurysdykcja krajowa (wyjątki: art. 1104 § 2, 1105 § 6 k.p.c.);2. Powaga rzeczy osądzonej;3. Zawisłość sporu;
1. Zdolność sądowa;2. Zdolność procesowa należyta reprezentacja strony nieposiadającej zdolności procesowej;3. Istnienie zapisu na sąd polubowny;4. Immunitet sądowy
INNE WYSTĘPUJĄCE W NAUCE KRYTERIA PODZIAŁU PRZESŁANEK NA
BEZWZGLĘDNE I WZGLĘDNE
W. Siedlecki – skutek braku przesłanki:
-przesłanka bezwzględna to taka, która powoduje nieważność postępowania (art. 379, 1099 k.p.c.)
-Przesłanka względna nie powoduje nieważności, lecz inne skutki
W. Broniewicz, K. Weitz – sposób badania i uwzględniania przesłanki:
- przesłanka bezwzględna to taka, która jest badana przez sąd z urzędu i skutek jej braku jest brany przez sąd pod rozwagę z urzędu
- Przesłanka względna jest badana i brana pod rozwagę przez sąd tylko na zarzut lub wniosek strony
SKUTKI BRAKU PRZESŁANEK PROCESOWYCH
DOTYCZĄCYCH DOPUSZCZALNOŚCI POSTĘPOWANIABrak pierwotny
(tzn. istniejący w chwili wniesienia pozwu lub wniosku o wszczęcie
postępowania nieprocesowego)
Brak następczy
(tzn. odpadnięcie przesłanki w toku postępowania)
Odrzucenie pozwu lub wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego (art. 199, 1099, 1124 § 2, 1165 § 1 k.p.c.)postanowieniem sądu
(orzeczenie formalne)
Umorzenie postępowania (art. 355 k.p.c.)postanowieniem sądu
(orzeczenie formalne)
SKUTKI BRAKU PRZESŁANEK PROCESOWYCH
DOTYCZĄCYCH PRAWIDŁOWOŚCI POSTĘPOWANIANie powodują ani odrzucenia pozwu
(wniosku) ani umorzenia postępowania.
Rodzaj skutku zależy od charakteru przesłanki, np.:-Wszczęcie sprawy przed sądem niewłaściwym skutkuje przekazaniem jej do sądu właściwego;-Wszczęcie sprawy w niewłaściwym trybie postępowania rozpoznawczego skutkuje zmianą trybu.
Rozpoznanie sprawy przy braku tej przesłanki - w zależności od jej charakteru - może powodować: -nieważność postępowania albo-stanowić uchybienie procesowe
SKUTKI BRAKU PRZESŁANEK MERYTORYCZNYCH
Oddalenie powództwa albo wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego:wyrokiem sądu,
a w postepowaniu nieprocesowym postanowieniem co do istoty sprawy
(orzeczenia merytoryczne)
RODZAJE WŁAŚCIWOŚCI SĄDU
ustawowaUmowna(art. 46)
Delegacyjna(art. 44, 45)
miejscowaart. 27-42
rzeczowaart. 16-18
funkcyjnanp. art. 52 § 1,
185 § 1, 394 itp.
WyłącznaArt.. 38-42
niewyłączna
ogólnaart. 27-30
przemiennaart. 31-17(1)
ratione valorisart. 17pkt 4
ratione materiae
art. 17 pkt 1-3 i 4(1)-4(4)
wyłącznaart.. 38-42
niewyłączna
SKUTKI STWIERDZENIA NIEWŁAŚCIWOŚCI SĄDU
niewłaściwość usuwalna
(dająca się usunąć umową stron, tj. sąd mógłby być właściwy na podstawie umowy – zob. art. 46;
tylko właściwość miejscowa niewyłączna)
niewłaściwość nieusuwalna
(umowa o właściwość nie byłaby dopuszczalna – zob.
art. 46;właściwość miejscowa wyłączna, właściwość rzeczowa i funkcyjna)
Uwzględniana przez sąd tylko na zarzut pozwanego podniesiony przed wdaniem
się w spór co do istoty – art. 202;
Uwzględniana przez sąd z urzędu w każdym stanie
sprawy
w braku zarzutu sąd staje się właściwy -
prorogatio fori tacita
w razie zarzutu przekazanie
sprawy sądowi właściwemu – art.
200 § 1
Przekazanie sprawy sądowi właściwemu - art. 200 § 1
SKUTKI ROZPOZNANIA SPRAWY PRZEZ SĄD NIEWŁAŚCIWY
Nieważność postępowania
art. 379 pkt 6
Tylko w przypadku, gdy sąd rejonowy
orzekł w sprawie w której właściwy
rzeczowo jest sąd okręgowy bez
względu na wartość
przedmiotu sporu - art. 17 pkt 1-3 i
4(1)-4(4)
Uchybienie procesowe(tj. naruszenie
przepisów postępowania niepowodujące
nieważności postępowania)
UDZIAŁ PROKURATORA W POSTĘPOWANIU CYWILNYM – ART. 7
Wszczynanie postępowania
(wytaczanie powództw)
Wzięcie udziału w toczącym się postępowaniu
Wytoczenie powództwa na
rzecz oznaczonej osoby
- art. 55-56, 58
Wytoczenie powództwa nie rzecz określonej
osoby (pozywanie wszystkich stron
spornego stosunku prawnego)
UDZIAŁ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W POSTĘPOWANIU CYWILNYM – ART. 8
Wytaczanie powództw na rzecz oznaczonej osoby
fizycznej za jej zgodą – w
sprawach z art. 61 § 1 i 3
Wzięcie udziału w toczącym się
postępowaniu za zgodą strony – w
sprawach z art. 61 § 1 i 3
Przedstawienie sądowi
istotnego poglądu- art. 63
ZDOLNOŚĆ SĄDOWA
Osoby fizyczne od chwili urodzenia
(art. 64 § 1)
oraz
nasciturus w sprawach, w
których ma zdolność prawną
Osoby prawne
(art. 64 § 1)
Jednostki organizacyjne
niebędące osobami
prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną
(art. 64 § 1(1)
Innena podstawie
przepisów szczególnychnp. art. 691(3) k.p.c., art. 250 pkt 1 i 422 § 2
pkt 1 k.s.h.
SKUTKI BRAKU ZDOLNOŚCI SĄDOWEJ
Brak pierwotny Brak następczy
niedający się uzupełnić
dający się uzupełnić
Odrzucenie pozwu
Art.. 199 § 1 pkt 3
Wyznaczenie terminu
do uzupełnien
ia braku- art. 70 §
1
Po bezskutecznym upływie
odrzucenie pozwu – art. 199 § 1 pkt 3
W razie uzupełnienia
braku kontynuacja
postępowania
Zawieszenie postępowania – art.
174 § 1 pkt 1
Podjęcie postępowania z
udziałem następców
prawnych albo kuratora spadku – art. 180 § 1 pkt 1
W braku następców prawnych umorzenie
postępowania – art. 355
Umorzenie zawieszonego
postępowania wskutek niewskazania lub niezgłoszenia się
następców, po upływie roku lub 5 lat – art. 182
§ 1
ZDOLNOŚĆ PROCESOWA
pełna ograniczona brak
Osoby fizyczne o pełnej zdolności do czynności prawnych
osoby prawne,
jednostki organizacyjne posiadające zdolność sądową
– art. 65 § 1
- W postępowaniu działają samodzielnie
Osoby fizyczne o ograniczonej zdolności do czynności prawnych – art. 65 § 2
- Mogą podejmować czynności procesowe tylko w postępowaniach wynikających z czynności prawnych, które według prawa materialnego mogą dokonywać samodzielnie
Osoby fizyczne nieposiadające zdolności do czynności prawnych,
- działa za nie przedstawiciel ustawowy - art. 66
PODEJMOWANIE CZYNNOŚCI PROCESOWYCH PRZEZ OSOBY PRAWNE I
JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE
Osoby prawne
Inne jednostki organizacyjne
posiadające zdolność sądową
Skarb Państwa
Inne osoby prawne
Działa (art. 67 § 1): organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenia albo organ jednostki nadrzędnejProkuratoria generalna SP
Działają przez swe organy
– art. 67 § 1
Działają przez:swe organy, np. zarząd w spółce partnerskiej alboosoby uprawnione do działania w ich imieniu, np. wspólnicy w spółce jawnej, komplementariusze w spółce komandytowej - art. 67 § 1
SKUTKI BRAKU ZDOLNOŚCI PROCESOWEJ
(BRAK PIERWOTNY)po stronie powodowej po stronie pozwanej
Jeżeli istnieje przedstawiciel
ustawowy
Jeżeli powód nie ma
przedstawiciela ustawowego
Wyznaczenie terminu do
uzupełnienia braku (przez wstąpienie
przedstawiciela)
- art. 70 § 1
Jeśli przedstawiciel nie wstąpi do sprawy - Sąd odrzuca pozew (art. 199 pkt 3)
Sąd zwraca się do sądu
opiekuńczego o ustanowienie
przedstawiciela ustawowego, a po
jego ustanowieniu
wyznaczy termin do wstąpienia do
postępowania- art. 70 § 1
Jeżeli istnieje przedstawiciel
ustawowy
Jeżeli pozwanynie ma
przedstawiciela ustawowego
Przewodniczący wyznacza
powodowi termin do wskazania
przedstawiciela ustawowego
pozwanego i jego adresu
- art. 70 § 1
Przewodniczący wyznacza powodowi termin do
zawiadomienia sądu
opiekuńczego o potrzebie
ustanowienia przedstawiciela dla pozwanego
– art. 70 § 1
W razie niewykonania zarządzenia przewodniczącego:
1)Wydanego przed doręczeniem pozwu pozwanemu – zwrot pozwu – art. 1302)Wydanego po doręczeniu pozwu pozwanemu – zawieszenie postępowania – art. 177 § 1 pkt 6 Nigdy nie ma odrzucenia pozwu !
SKUTKI NASTĘPCZEGO BRAKU ZDOLNOŚCI PROCESOWEJ
W toku postępowania ma miejsce śmierć przedstawiciela ustawowego, utrata przez przedstawiciela zdolności
procesowej lub utrata charakteru przedstawiciela ustawowego, utrata przez stronę zdolności procesowej
Obligatoryjne zawieszenie postępowania cywilnego z urzędu – art. 174 § 1 pkt 1
Zawiadomienie sądu opiekuńczego o potrzebie ustanowienia przedstawiciela ustawowego
Podjęcie postępowania z udziałem przedstawiciela ustawowego – art. 180 § 1 pkt 3
LEGITYMACJA W POSTĘPOWANIU CYWILNYM
Procesowa(zwana też materialną
albo rzeczową) Legitymacja ad causam
(posiada ją strona w znaczeniu materialnym)
Formalna (zwana też procesową
albo podstawieniem procesowym)
Legitymacja ad processus
(posiada ją strona w znaczeniu formalnym)
Podstawienie procesowe
bezwzględne(subrogacja)
Podstawienie procesowe względne
(sustytucja)
np. Legitymacja czynna:•wierzyciel (art. 353 § 1 k.c.) •właściciel (art. 222 § 1 k.c.)•Posiadacz (art. 344 k.c.) legitymacja bierna:•dłużnik (art. 353 § 1 k.c.)•władający rzeczą (art. 222 § 1 k.c.)
np.•wykonawca testamentu (art. 988 § 2 k.c.)•zarządca przymusowy (art. 935 § 1 k.p.c.)•syndyk masy upadłości (art. 144 ust. 1 PUN)
Np.•zbywca przedmiotu sporu (art. 192 pkt 3 k.p.c.)•wierzyciel egzekwujący (art. 887 i 902 k.p.c.)
LEGITYMACJA PROCESOWA
indywidualna grupowa
Przysługująca kilku określonym osobom,Np.•Współwłaścicie-lom,•wspólnikom (art. 250 pkt 2-5 k.s.h.)
Przysługująca każdemu (actio popularis), np.w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone - art. 479(38) k.p.c.
Łączna
Przysługująca kilku osobom
łącznie (współuczestnictwo konieczne –
art. 72 § 2 k.p.c.)
WSPÓŁUCZESTNICTWO PROCESOWE
formalne materialnekonkurencyjne
niejednolite
jednolite
konieczne
zwykłe
INTERWENCJA UBOCZNA NIESAMOISTNA
wynajmujący
najemcaKorzystający z
lokalu
najem
użyczenie
Powództwo o eksmisję
Interwencja uboczna
regres
INTERWENCJA UBOCZNA SAMOISTNA
Naruszający prawo
własności
Współwłaściciel (2)
nieruchomości
Współwłaściciel (1) nieruchomości
Powództwo negatoryjne
Interwencja uboczna
res iudica
ta
Recommended