View
219
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
1/70
PMGY@RSGNDN@ I@N@RDL N@ Z@RMDKBPCA
C@M^RA N@ GMIARK^GCD
HAS _@LGMO^AM N@ DLK@GND IGLFA
PKD ZRAZAS^D N@ PSA N@ ODKGIGCD^GAM ZDRD A @MSGMA N@SAI^_DR@
^rdbdlfa n` Ordnuda
R`cgi`DOAS^A N@ 2:40
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
2/70
HAS _@LGMO^AM N@ DLK@GND IGLFA
PKD ZRAZAS^D N@ PSA N@ ODKGIGCD^GAM ZDRD A @MSGMA N@SAI^_DR@
^rdbdlfa dpr`s`mtdna da Zraordkd n`Ordnuda k Cgmcgd nd Cakputda naC`mtra n` Gmiarktgcd nd Pmgv`rsgndn`I`n`rdl n` Z`rmdkbuca caka r`qugsgtapdrcgdl pdrd abt`ma na ordu n` Bdcfdr`l`k Cgmcgd nd Cakputda, sab darg`mtda na Zrai. Nr. Ygmgcgus Cdrnasa
Odrcgd.
R`cgi`
DOAS^A N@ 2:40
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
3/70
d N`us, pags s`k @l` mdnd s`rgd passv`l.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
4/70
DORDN@CGK@M^AS
Zrgk`grdk`mt`, ` n` kdm`grd `sp`cgdl, `u oastdrgd n` dordn`c`r d N`us p`ld
sdb`nargd ` iard pdrd sup`rdr cdnd n`sdiga n`std `tdpd.
Dordn`a da k`u pdg p`la `siara `k ai`r`c`r ds k`lfar`s camng`s n`
`stuna ` d kgmfd k`, p`la gmc`mtgva ` cugndna, sabr`tuna, mds ids`s kdgs ngic`gs.
Dordn`a d kgmfd magvd p`la dpaga gmcamngcgamdl ` dhund gmt`l`ctudl nurdmt`
tanas as kak`mtas nd r`dlgzda n`st` trdbdlfa.
Dordn`a da prai`ssar Ygmgcgus Odrcgd, a k`u arg`mtdnar, p`ld cakpr``msa `
p`lds gmt`rv`m`s sbgds nurdmt` tand d `ldbarda n`st` trdbdlfa.
Zar igk, tdkbk dordn`a das n`kdgs idkglgdr`s ` dkgoas p`ld pdcgmcgd `
gmc`mtgva mas kak`mtas `k qu` `stgv` dus`mt` pdrd k` n`ngcdr d `std kamaordigd.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
5/70
Mgmouk suigcg`mt`k`mt` p`ri`gta qu`
ma passd dpr`mn`r cak a autra `,
mgmouk tatdlk`mt` n`stgtuna n` vdlar`squ` ma passd `msgmdr dloa da s`u grka
(Sa Irdmcgsca n` Dssgs)
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
6/70
R@SPKA
Odkgigcdtgam uk camc`gta qu` v`k s` n`stdcdmna tdmta `k dplgcd`s cak`rcgdgsqudmta k p`squgsds dcdnkgcds. S`us b`m`icgas n` l`vdr a modhdk`mta ` katgvdrd`s nas usurgas, d igk n` r`salv`r prabl`kds au prakav`r a dpr`mngzdna, tkn`sp`rtdna a gmt`r`ss` n` kugtas s`tar`s, sabr`tuna, a n` t`cmalaogd nd gmiarkda.Gsta icgl n` cakpr``mn`r, pags as saitwdr`s dtudgs passu`k uk gk`msa mk`ra n`iumcgamdlgndn`s, kds as s`us usurgas ma tk d cdpdcgndn` n` dpr`mn-ldsgmt`ordlk`mt` dtrdvs nas ktanas dtudgs n` msgma. S`oumna a Nautar k Zsgcalaogd@xp`rgk`mtdl nd Calukbgd Pmgv`rsgty, Hafm Cdrrall, d dbarndo`k kdgs prakgssards`rgd d n` sgst`kds n` `msgma qu` utglgzdk tutargdgs gmt`rdtgvas. Ma `mtdmta, `ssdsdplgcd`s ma tk camqugstdna uk mv`l sdtgsidtrga n` `modhdk`mta. Bds`dna mgssa,
a abh`tgva n`st` trdbdlfa prapar ukd dbarndo`k n` utglgzda n` odkgigcdtgampdrda `msgma n` usa n` saitwdr`s dtrdvs n` ukd pldtdiarkd qu` utglgzd tutargdgsgmt`rdtgvas.
Zdldvrds-cfdv`8 Odkgigcdtgam. @nucda. @msgma n` saitwdr`.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
7/70
DBS^RDC^
Odkgigcdtgam gs d camc`pt wfgcffds staan aut batf gm cakk`rcgdl dpplgcdtgams ds gmdcdn`kgc r`s`drcf. Gts b`m`igts ta gmcr`ds` `modo`k`mt dmn katgvdt` us`r dctgams,gmarn`r ta salv` prabl`ks ar prakat` l`drmgmo, fdv` draus`n tf` gmt`r`st ai kdmygmnustrg`s, `sp`cgdlly tf` gmiarkdtgam t`cfmalaoy. ^fgs gs `dsy ta umn`rstdmn b`cdus`tf` curr`mt saitwdr`s fdv` d ldro` mukb`r ai i`dtur`s, but yaur us`rs nam't fdv` tf`dbglgty ta l`drm tf`k iully tfrauof tf` curr`mt t`dcfgmo k`tfans. Dccarngmo ta HafmCdrrall, Zf.N. gm @xp`rgk`mtdl Zsycfalaoy dt Calukbgd Pmgv`rsgty, tf` kast prakgsgmodppradcf wauln b` t`dcfgmo syst`ks usgmo gmt`rdctgv` tutargdls. Faw`v`r, tf`s`dpplgcdtgams fdv` mat dcfg`v`n d sdtgsidctary l`v`l ai `modo`k`mt. Bds`n am tfgs, tf`abh`ctgv` ai tfgs ware gs ta prapas` dm us` dppradcf ai odkgigcdtgam ta saitwdr`
`nucdtgam tfrauof d pldtiark tfdt us`s gmt`rdctgv` tutargdls.
E`ywarns8 Odkgigcdtgam. @nucdtgam. Saitwdr` `nucdtgam.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
8/70
LGS^D N@ IGOPRDS
Igourd 48 Zogmd na p`rigl na usurga ....................................................................... 3>
Igourd 28 Bdno`scamqugstdnas p`la usurga ........................................................... 3>
Igourd 38 Crgda na Can`bgt .................................................................................. 30
Igourd >8 Zogmd gmgcgdl na cursa n` F^KL ` CSS ................................................... 39
Igourd 08 Hdm`lds n` supart` pdrd ougdr usurgas .................................................... 3?
Igourd 98 Zogmd prgmcgpdl na dkbg`mt` n` `msgma ................................................... 3?
Igourd ?8 Dl`rtd n` rra ........................................................................................... 36
Igourd 68 R`cakp`msd par cakpl`tdr dtgvgndn`s .................................................... 36Igourd 78 Cgcla n` vgnd na Ougd Gmt`rdtgva ................................................................ >4
Igourd 4:8 ^`ld Gmgcgdl na Faw^aal R`dn`r ............................................................. >4
Igourd 448 Cdt`oargds nas Ougds Gmt`rdtgvas ........................................................... >2
Igourd 428 N`scrga na Ougd Gmt`rdtgva .................................................................. >2
Igourd 438 @l`k`mtas n` uk ougd ............................................................................ >3
Igourd 4>8 ^`ld gmgcgdl na Faw^aal _rgt`r ................................................................ >>
Igourd 408 ^`ld n` `nga n` pdssas n` uk Ougd ................................................... >>
Igourd 498 Zasgcgamdk`mta nas `l`k`mtas `k uk pdssa na Ougd .......................... >0Igourd 4?8 N`scrga na ougd cak mv`l n` ngigculndn` ............................................ >?
Igourd 468 Gmstru`s n` uk pdssa na ougd ............................................................. >6
Igourd 478 S`ok`mtda n` ukd tdr id cakpl`xd .................................................. >6
Igourd 2:8 Dl`rtd n` `rra ma r`camf`cgk`mta nd t ld na usurga ............................. >7
Igourd 248 Matgigcda na trkgma nd `x`cua n` uk ougd .................................... 0:
Igourd 228 Zogmd n` p`rigl na usurga ..................................................................... 04
Igourd 238 Bdno`ma camqugstdna .......................................................................... 04
Igourd 2>8 Bdno`n` c`rtgigcda `k Zfatasfap p`ld Dnab` .................................. 04Igourd 208 Bdno`sn` crgda caldbardtgvd ............................................................. 02
Igourd 298 Bdno`snas p`rigs n` cakpartdk`mta na usurga ................................... 03
Igourd 2?8 Bdno`sp`ld qudmtgndn` n` nawmladns n` ougds .................................... 03
Igourd 268 Bdno`sp`ld qudmtgndn` n` vgsudlgzd`s n` ougds ............................... 0>
Igourd 278 Bdno`scdrdct`rstgcas na Bugln`r .......................................................... 00
Igourd 3:8 Zrattgpa nd t`ld n` rdmegmon` usurgas ................................................ 00
Igourd 348 Zrattgpa nd t`ld n` rdmegmon` ougds ..................................................... 09
Igourd 328 Suo`sta n` ougds pdrd `msgmdr fdbglgndn`s t`gs .................................. 06Igourd 338 Salu`s suo rgnds pdrd r`salv`r uk prabl`kd ..................................... 06
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
9/70
Igourd 3>8 Zrattgpa nd pogmd Kgmfds @stdtstgcds .............................................. 94
Igourd 308 Zrattgpa nd pogmd dnkgmgstrdtgvd @stdtstgcds na Sgst`kd.................. 93
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
10/70
LGS^D N@ ^DB@LDS
^db`ld 48 Crgtrgas n` pamtuda na p`rigl cr`dtar ................................................... 03
^db`ld 28 Crgtrgas n` pamtuda na p`rigl vg`w`r.................................................... 0>
^db`ld 38 Crgtrgas n` pamtuda na p`rigl bugln`r ................................................... 0>
^db`ld >8 Lgstd nas r`cursas prapastas ................................................................... 9:
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
11/70
SPKRGA
4 GM^RANPA ...................................................................................................... 42
4.4 N`sdigas na @msgma n` Saitwdr`s ....................................................................... 4>
4.2 Abh tgvas ............................................................................................................ 40
4.3 Iard na @scapa .................................................................................................. 40
4.> @struturd na ^rdbdlfa......................................................................................... 40
2 ODKGIGCD^GAM .................................................................................................... 4?
2.4 Abh`tgvas nd Odkgigcdtgam.................................................................................. 46
2.2 @l`k`mtas nd Odkgigcdtgam................................................................................ 2:
2.2.4 gpas n` Psurgas ........................................................................................... 24
2.2.2 Mv`gs .............................................................................................................. 22
2.2.3 Tu`sts` Cfdll`mo`s ....................................................................................... 22
2.2.> R`cakp`msds ................................................................................................. 23
2.2.0 @l`k`mtas Subh`tgvas nd Odkgigcdtgam............................................................ 20
2.3 Dvdlgda n` N`s`kp`mfa ................................................................................ 2?
2.> Camsgn`rd`s Igmdgs na Cdptula ...................................................................... 26
3 @NPCDA .......................................................................................................... 273.4 Odkgigcdtgamdplgcdna @nucda ..................................................................... 3:
3.4.4 @x`kpla8 Odkgigcdtgam`k Da md @nucda ................................................ 33
3.2 Camsgn`rd`s Igmdgs na Cdptula ...................................................................... 37
> ZRAZAS^D N@ PSA N@ ODKGIGCD^GAM ZDRD A @MSGMA N@ SAI^_DR@ ... >:
>.4 A Sgst`kd n` @msgma n` Saitwdr` ...................................................................... >:
>.2 As R`cursas n` Odkgigcdtgam Zrapastas ............................................................ >9
>.2.4 r`d Caomgtgvd................................................................................................. >?
>.2.2 r`d @kacgamdl ............................................................................................... >7>.2.3 r`d Sacgdl ...................................................................................................... 02
>.2.> gpas n` Psurgas ........................................................................................... 0?
>.2.0 Zrapastd n` Dvdlgda n` n`s`kp`mfa .......................................................... 94
>.3 Camsgn`rd`s Igmdgs na Cdptula ...................................................................... 9>
0 CAMCLPSA ....................................................................................................... 99
0.4 Lgkgtd`s ` ^rdbdlfas Iuturas ......................................................................... 99
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
12/70
42
4 GM^RANPA
@k 2:4:, ds p`ssads, ma kumna tana, odstdvdk trs bglf`s n` fards par
s`kdmd `k haoas amlgm` U4[. Tudmtgndn` `ssd qu` sair`u sgomgigcdtgvd `l`vda, mas
ltgkas dmas, ir`mt` da cr`scgk`mta dmudl knga n` 6% na s`tar n` haoas U2[. Dlk
ngssa, s`oumna U3[, dt as 24 dmas n` gndn`, as dk`rgcdmas odstdk c`rcd n` n`z kgl
fards cak haoas. @ss` mk`ra `qugvdl`mt` da qu` `l`s pdssdk mds gmstgtug`s n`
`msgma nd qugmtd srg` na @msgma Bsgca dt d Pmgv`rsgndn` U4[.
Ngdmt` n` dkbas as idtas igcd mtgnd d ordmn` cdpdcgndn` n` `modhdk`mta qu`
as haoas x`rc`k mds p`ssads. Da k`ska t`kpa, n`spamtd-s` a gmt`r`ss` n` r`plgcdrtdgs r`sultdnas k autras camt`xtas, sabr`tuna, pdrd igms nucdcgamdgs. M`st` dsp`cta,
suro` d cfdkdnd odkgigcdtgam, qu` camsgst` md utglgzda n` `l`k`mtas ` r`cursas n`
haoas `k camt`xtas qu` ma idz`k pdrt` n` uk haoa. S`us prgmcgpdgs abh`tgvas sa8
`modhdr p`ssads, katgvdr d`s, dp`ri`gadr a dpr`mngzdna, b`k caka r`salv`r
prabl`kds U>[ U0[.
N`vgna das s`us vdlgasas b`m`icgas, `std tcmgcd t`k o`rdna ukd odkd n`
dplgcd`s `k ngi`r`mt`s r`ds pranutgvgndn`, igmdmds, sdn`, `nucda,sust`mtdbglgndn` ` `mtr`t`mgk`mta. @std dbrdmo`mt` gkpldmtda n` dplgcd`s cak
odkgigcdtgamcarrabard cak mavds lgmfds n` p`squgsd ` iamt`s n` ndnas mas cdkpas
n` Gmt`rda Fukdma-Cakputdnar (GFC), @nucda ` Haoas, n`mtr` autras, dtrdgmna,
dssgk, cdnd v`z kdgs d dt`ma nas p`squgsdnar`s U9[.
A Zrai`ssar Nautar Hdk`s Zdul O``, k`kbra nd Mdtgamdl Dcdn`ky ai
@nucdtgam, n`i`mn` `k U?[ qu` ds `scalds, lacdgs n` trdbdlfa, idklgds `
p`squgsdnar`s dcdnkgcas, tk kugta a qu` dpr`mn`r cak as haoas. @st`s, s`oumnaa prai`ssar, gmcarpardk uk camhumta n` prgmcpgas n` dpr`mngzdo`k iart`k`mt`
dpagdnas `k p`squgsds camt`kparm`ds `k Cgmcgd Caomgtgvd cgmcgd qu` `stund
a p`msdk`mta fukdma ` a prac`ssa n` dpr`mngzdo`k dtrdvs n` p`squgsds `k
ldbardtrga, n` `stunas na cr`bra ` n` p`squgsds `k dkbg`mt`s n` `msgma, caka ds
sdlds n` duld. D odkgigcdtgamsuro`, partdmta, caka ukd `igcdz `strdtogd pdrd `xtrdgr
ds bads prtgcds ` as b`m`icgas nas haoas ` dplgc-las `k autras camt`xtas,
sabr`tuna, ma cdkpa nd @nucda.
F uk ordmn` pat`mcgdl n` utglgzda n` odkgigcdtgam tdmta md `nucda
trdngcgamdl, md qudl `mcamtrdkas dlumas n`skatgvdnas ` prai`ssar`s s`k `modh-las
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
13/70
43
`k dtgvgndn`s n` dpr`mngzdo`k, qudmta md `nucda vgrtudl, `k qu` d cakumgcda
k`ngdnd ` d idltd n` camtdta ngr`ta nas dlumas cak d `xp`rtgs` na prai`ssar pan`k
cakprak`t r dgmnd kdgs s`us mv`gs n` gmt`r`ss` ` dpr`mngzdna U6[.
R`igmdmna-s` a `scapa pdrd a dkbg`mt` vgrtudl, camstdtd-s` qu` sud
gmird`struturd ai`r`c` ds i`rrdk`mtds m`c`ssrgds pdrd d n`vgnd gmcarparda nas
r`cursas n` odkgigcdtgamma `msgma ` pdrd d `igcdz k`msurda nd pdrtgcgpda nas
usurgas U7[. ^dl dkbg`mt`, partdmta, s` n`stdcd par idcglgtdr d dplgcda ` cldrgigcdr as
r`sultdnas prav`mg`mt`s nd utglgzda n`std tcmgcd.
Ma `mtdmta, as dkbg`mt`s vgrtudgs, dssgk caka sgst`kds n` saitwdr`, camtk
n`z`mds au dt c`mt`mds n` iumcgamdlgndn`s, a qu` ngigcultd a prac`ssa n`
dpr`mngzdo`k nas mavas usurgas. Pk vdsta mk`ra n` trdbdlfas `k GFC tkgmv`stgodna as prabl`kds dssacgdnas cak a dpr`mngzdna nds p`ssads `k k`ga das
vrgas tgpas n` ktanas n` `msgma vgrtudl ` n` saitwdr` qu` tk sgna prapastas
dssgstmcgd amlgm` ` r`katd, tutargdgs, irums n` ngscussa ` vn`a-dulds, n`mtr`
autras. Zark, `st`s ktanas ma tk sgna `i`tgvas ma `msgma das mavas usurgas n`
uk sgst`kd U4:[.
A Nautar `k Zsgcalaogd @xp`rgk`mtdl p`ld Calukbgd Pmgv`rsgty, Hafm Cdrrall,
digrkd `k U4:[ qu` ds p`ssads tk uk vgs pranutgva qu` r`nuz sud katgvdaqudmna s` n`pdrdk cak dtgvgndn`s n` dp`mds dpr`mn`r sabr` a sgst`kd, dloa qu`
n`kdmnd uk bak t`kpa. Ngdmt` ngsta, ukd dbarndo`k kdgs prakgssard s`rgd d n`
tutargdgs gmt`rdtgvas, p`las qudgs as usurgas tk d apartumgndn` n` dpr`mn`r dtrdvs
nd r`dlgzda n` tdr`ids md prprgd dplgcda.
@kbard `xgstdk vrgas tgpas n` tutargdgs gmt`rdtgvas, `l`s ma praparcgamdk a
mv`l m`c`ssrga n` `modhdk`mta das usurgas pdrd katgv-las d r`dlgzdr tands ds
dtgvgndn`s r`qugsgtdnds. Bds`dna mgsta, a abh`tgva n`st` trdbdlfa a n` prapar ukddbarndo`k n` utglgzda n` odkgigcdtgam`k uk sgst`kd n` `msgma n` saitwdr`s, cuha
prac`ssa n` dpr`mngzdo`k s` n dtrdvs n` tutargdgs gmt`rdtgvas. Dssgk, tarmd-s`
passv`l dlgdr a pat`mcgdl n`st`s tutargdgs cak a `modhdk`mta abtgna dtrdvs nds
tcmgcds n` odkgigcdtgam.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
14/70
4>
4.4 N`sdigas na @msgma n` Saitwdr`s
@msgmdr d utglgzdr saitwdr`s ukd tdr`id qu` `xgo` n`ngcda ` `siara tdmta
pdrd a gmstrutar qudmta pdrd a dluma. As ktanas dtudgs n` msgma ma ai`r`c`k k`gas
pdrd tarmdr `std dtgvgndn` kdgs icgl ` `igcg`mt`. Zdrd `mt`mn`r k`lfar `std qu`sta,
cdb` dmdlgsdr as prabl`kds ` ds lgkgtd`s n` cdnd uk n`st`s ktanas.
A ktana par tutargdgs, s`hd `k t`xta au `k vn`a, `xgo` kdgar `siara nas
crgdnar`s, parqu` a prac`ssa n` crgda n`kdmnd kugta t`kpa ` camf`cgk`mta `k
saitwdr`s n` `nga n` t`xta au n` vn`a. Dlk ngssa, as dlumas pr`cgsdk lgndr cak
nags dkbg`mt`s8 a n` `msgma ` a n` `x`cua, `k qu` `l` dpr`mn` ma tutargdl a qu`n`v` idz`r ` `x`cutd ma sgst`kd `k dpr`mngzdna. A usurga kdmtk `ssd tracd n`
dkbg`mt`s dt cams`ougr r`dlgzdr tanas as pdssas nd tdr`id `msgmdnd.
A `msgma tdkbk ai`r`cgna dtrdvs n` gmstrutar`s, s`hd n` iarkd p`ssadl au
r`katd. Dmdlgsdmna a prgk`gra kana, t`k-s` uk custa sgomgigcdtgva `k gmird`struturd
pdrd kgmgstrdr cursas ` tr`gmdk`mtas pr`s`mcgdgs. Dlk, na custa cak a gmstrutar ` nd
prabl`ktgcd n` t`r qu` r`dlgzdr tands ds dtgvgndn`s mavdk`mt` pdrd cdnd mava clg`mt`
au orupa n` mavas usurgas na sgst`kd.Tudmta kandlgndn` r`katd, trdtd-s` na `msgma cak a prgmcgpdl abh`tgva n`
salucgamdr nvgnds nas usurgas. @l` s` n par k`ga n` dt`mngk`mta t`l`imgca `
amlgm`, au par dc`ssa r`kata da cakputdnar na usurga. A ordmn` prabl`kd n`st`
ktana ma p`rkgtgr qu` a gmstrutar camsgod r`plgcdr suds gmstru`s pdrd kdgs n`
uk usurga par v`z.
Autra n`sdiga na `msgma n` saitwdr` d `mark` qudmtgndn` n` gmiarkd`s
qu` ds p`ssads pr`cgsdk lgndr ngdrgdk`mt` mds dplgcd`s qu` utglgzdk. Cdnd sgst`kdcamtk n`z`mds n` iumcgamdlgndn`s, qu` s` kultgplgcdnds p`la mk`ra n` sgst`kds
qu` a gmngvnua utglgzd p`rc`b`-s` d ordmn` qudmtgndn` n` camt`na qu` cdnd p`ssad
t`k n` dpr`mn`r.
M`st` c`mrga, dssgk caka vgsta md s`a dmt`rgar, a ktana n` msgma dtrdvs
n` tutargdgs gmt`rdtgvas n`spamtau caka ukd k`lfar dlt`rmdtgvd. Gsta parqu` `ld umgu d
`scdldbglgndn` n` ma utglgzdr gmstrutar`s, nas tutargdgs, cak a `msgma r`dlgzdna ma
prprga dkbg`mt` na saitwdr` k dpr`mngzdna, caka acarr` mas autras ktanas. @st`
ktana a dp`ri`gadk`mta nas tutargdgs camv`mcgamdgs, qu` sa bdstdmt` utglgzdnas
dtudlk`mt`.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
15/70
40
Bds`dna mgsta, d prapastd n` utglgzda n` odkgigcdtgam n`st` trdbdlfa s`r `k
uk sgst`kd qu` h utglgzd as tutargdgs gmt`rdtgvas caka ktana n` msgma. N`st` kana,
pr`t`mn`-s` dor`odr dgmnd kdgs b`m`icgas gkpldmtda nd dbarndo`k prapastd.
4.2 Abh`tgvas
A abh`tgva o`rdl n`st` trdbdlfa camsgst` `k prapar ukd dbarndo`k n`
utglgzda n` odkgigcdtgam dndptdnd da camt`xta n` `msgma n` saitwdr`s, cuha ktana
s` utglgzd n` tutargdgs gmt`rdtgvas. ^dl prapasga s`r camstrund d pdrtgr nd r`dlgzdanas s`ougmt`s abh`tgvas sp`cigcas8
Dpr`s`mtdr d pldtdiarkd n` msgma, md qudl s`r dplgcdnd d dbarndo`k5
N`tdlfdr as `l`k`mtas ` d `strdtogd n` odkgigcdtgamprapastas.
4.3 Iard na @scapa
^`mna `k vgstd as abh`tgvas n`igmgnas, cdb` r`ssdltdr ds dtgvgndn`s qu` ma
idz`k pdrt` na `scapa n`st` trdbdlfa, tdgs caka ds lgstdnds d s`ougr8
R`dlgzdr `xp`rgk`mtas iarkdgs5
Dpr`s`mtdr tands ds tcmgcds dtr`ldnds odkgigcdtgam5
^`stdr d dbarndo`k prapastd cak usurgas5
Dvdlgdr a r`sultdna nd gkpldmtda nds tcmgcds prapastds.
4.> @struturd na ^rdbdlfa
A pr`s`mt` nacuk`mta `st `struturdna `k cgmca cdptulas. Ma prgk`gra,
r`dlgzdnd ukd gmtranua na t`kd dlgdnd das abh`tgvas na trdbdlfa. Ma cdptula 2, `xplgcdna a camc`gta n` odkgigcdtgam cak uk kdgar dpraiumndk`mta `k s`us
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
16/70
49
abh`tgvas, `l`k`mtas ` ktrgcds n` n`s`kp`mfa. A cdptula 3 ngscut` as n`sdigas nd
@nucda ` caka d odkgigcdtgamt`k sgna dplgcdnd cak igms nucdcgamdgs. Dlk ngssa,
dpr`s`mtdna uk `x`kpla n` dplgcda cak `std igmdlgndn`.
Ma cdptula >, d prapastd n`st` trdbdlfa n`tdlfdnd pdrtgmna nd `xplgcda nd
i`rrdk`mtd, md qudl d odkgigcdtgams`r dplgcdnd, s`ougmna pdrd d n`scrga n` tanas
as r`cursas qu` cakp`k d r`i`rgnd prapastd, cak n`tdlf`s n` sud gkpl`k`mtda.
Zar igk, a cdptula 0 camtk d camclusa n`st` trdbdlfa ` d `lgcgtda nds lgkgtd`s
` trdbdlfas iuturas.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
17/70
4?
2 ODKGIGCD^GAM
Odkgigcdtgam uk camc`gta qu` surogu d pdrtgr n` ngi`r`mt`s lgmfds n` p`squgsd
mds r`ds n` GFC, Cgmcgd Caomgtgvd, Haoas, n`mtr` autrds. Laoa, mdturdl qu` fdhd
ukd srg` n` n`igmg`s qu` s` cakpl`tdk au k`ska qu` cakp`t`k `mtr` sg. Zdrd
idcglgtdr a `mt`mngk`mta, s`r dnatdnd m`st` trdbdlfa dp`mds d n`igmga d s`ougr, d
qudl s`r n`sk`kbrdnd d igk n` `xplgcdr cak n`tdlf`s a s`u sgomgigcdna. S`oumna
U9[, Odkgigcdtgam gs tf` us` ai odk` n`sgom `l`k`mts gm mam-odk` camt`xts.
Odk`ngz r`sp`gta da haoa praprgdk`mt` ngta ` cdrdct`rgzdna par uk sgst`kd
n` r`ords `xplcgtds ` ukd cakp`tga `mtr` dtar`s as usurgas ` d gmt`lgomcgddrtgigcgdl na haoa p`ld camqugstd n` abh`tgvas au r`sultdnas U9[. Dlk ngssa, `k uk
haoa, f d passgbglgndn` n` n`rratd na haodnar ` a pura dta n` haodr pan` s`r
gmtrgms`cdk`mt` r`cakp`msdnar U44[.
A sacglaoa irdmcs Rao`r Cdgllags n`igmgu `k U42[ qu` uk haoa n`v` t`r ds
s`ougmt`s cdrdct`rstgcds8
d) ngv`rsa8 a haodnar r`dlgzd d dtgvgndn` p`la prdz`r qu` lf` praparcgamdna5
b) n`lgkgtda8 lgkgtdna ma t`kpa ` ma `spda5c) gmc`rt`zd8 a r`sultdna gkpr`vgsv`l5
n) gkpranutgvgndn`8 d r`dlgzda nd dtgvgndn` ma pranuz dloa tgl5
`) r`ouldk`mtda8 r`ogna par r`ords5
i) mdtur`zd igctcgd8 idz pdrt` n` uk dkbg`mt` ngi`r`mt` na r`dl5
L`vdmna-s` `k camsgn`rda a vdsta mk`ra n` iarkds qu` uk haoa pan`
dssukgr, gkpassv`l camc`b`r ukd n`igmga `xdtd pdrd cdrdct`rgzdr s`us
`l`k`mtas. Pkd dbarndo`k kdgs r`strgtgvd, pranuzgrgd uk camhumta vdzga au kugtap`qu`ma. Pkd autrd kugta tal`rdmt`, qu` molabdss` tanas as l`k`mtas h utglgzdnas
`k haoas, pranuzgrgd uk camhumta gmigmgta. Laoa, a kdgs s`msdta camsgn`rdr caka
odk` `l`k`mts, dqu`l`s qu` s` mcamtrdk md kdgargd nas haoas n`s`kp`mfdmna uk
pdp`l sgomgigcdtgva ` qu` sa idcglk`mt` dssacgdnas cak `l`s U9[. Kdgs dngdmt` s`ra
`lgcgtdnas as `l`k`mtas kdgs cakums nas haoas.
Odk` n`sgom `l`k`mts sa gn`mtgigcdnas `k U9[ caka vrgas mv`gs n`
dbstrda, as qudgs pan`rgdk, gmclusgv`, s`r dngcgamdnas n`igmga, d sdb`r8
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
18/70
46
d) Zdnr`s n` n`sgom n` gmt`ridc`8 cakpam`mt`s camsdordnas n` n`sgom n`
gmt`rda ` salu`s n` n`sgom n` prabl`kds camf`cgnas `k uk camt`xta. Zar
`x`kpla8 bdno`s, rdmegmo n` ln`r`s` mv`gs5
b) Zdnr`s n` n`sgom ` k`cmgcds n` haoas8 pdrt`s r`carr`mt`s na n`sgom n`
haoas qu` `sta r`ldcgamdnds iarkd n` haodr. Zar `x`kpla8 lgkgtda n` r`cursas,
r`strg`s n` t`kpa ` d v`z n` haodr5
c) Zrgmcpgas na n`sgom n` haoas f`urstgcds8 ngr`trgz`s n` dvdlgda utglgzdnds
md dbarndo`k n` uk prabl`kd au md dmlgs` n` ukd ndnd salua n` n`sgom. Zar
`x`kpla8 d kdm`grd cldrd cak qu` as abh`tgvas n`v`k s`r dpr`s`mtdnas5
n) Kan`ldo`k n` haoas8 kan`las camc`gtudgs n` cakpam`mt`s au `xp`rgmcgd
`k haoas. Zar `x`kpla8 n`sdigas, idmtdsgd ` curgasgndn`5`) Ktanas na n`sgom n` haoas8 prac`ssas ` prtgcds `sp`cigcds na n`sgom n`
haoas. Zar `x`kpla8 pldyt`stgmoprac`ssa n` t`stdr as haoas dmt`s n` ldmd-las ma
k`rcdna.
Mam-odk` camt`xts r`pr`s`mtd dkbg`mt`s qu` ma carr`spamn`k da n` uk
haoa praprgdk`mt` ngta. Sud n`igmga subh`tgvd ` utglgzdna a s`msa cakuk pdrd
cdrdct`rgzdr s` uk camt`xta p`rt`mc` au ma d uk haoa. Zar `x`kpla, rdzav`l
camsgn`rdr qu` a `mtr`t`mgk`mta uk nas prgmcgpdgs abh`tgvas nas haoas, `mqudmtaqu` modhdk`mta k`lfargd nd xp`rgmcgd nas usurgas sa abh`tgvas r`carr`mt`s n`
dplgcd`s n` odkgigcdtgamU9[. Dssgk, as camt`xtas pan`k s`r n`t`rkgmdnas d pdrtgr
nas abh`tgvas n` suds r`sp`ctgvds dplgcd`s.
^akdmna caka bds` ds camsgn`rd`s dcgkd, pan`kas r`n`igmgr odkgigcdtgam,
s`oumna U9[, caka tf` us` ai n`sgom `l`k`mts cfdrdct`rgstgc iar odk`s gm mam-odk`
camt`xts, d qudl prav ukd n`igmga kdgs pr`cgsd nd tcmgcd `k qu`sta.
2.4 Abh`tgvas nd Odkgi gcdt gam
Odkgigcdtgamt`k abh`tgvas kugta cldras ` dloums ta cakums qu` sa gmclunas
par dloums p`squgsdnar`s `k sud prprgd n`igmga, caka8 k`lfardr d `xp`rgmcgd `
duk`mtdr a `modhdk`mta nas usurgas. S`oumna U7[, pdrd crgdr uk sgst`kd cak
odkgigcdtgam, sabr`tuna pdrd igms `nucdcgamdgs, qu` duk`mt` d katgvda n` s`us
usurgas m`c`ssrga iacdr `k `l`k`mtas iumndk`mtdgs qu` tarmdk as haoas
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
19/70
47
dtrd`mt`s das s`us haodnar`s. D katgvda k haoas s` n p`la s`u gkpdcta mds r`ds
caomgtgvd, `kacgamdl ` sacgdl nas haodnar`s.
Md r`d caomgtgvd, uk haoa ai`r`c` uk cakpl`xa sgst`kd n` r`ords cak ukd
srg` n` tdr`ids qu` ougdra as haodnar`s da lamoa na prac`ssa n` nakgmdr `ssds
r`ords. @ssds tdr`ids sa n`s`mvalvgnds muk cgcla n` `sp`cgdlgndn`s, qu` camsgst`
`k ukd srg` n` tdr`ids kdgs curtds qu` as haodnar`s `x`cutdra r`p`tgnds v`z`s dt
dtgmogr a mv`l suigcg`mt` n` fdbglgndn` pdrd camclugr d tdr`id kdgar.
M`st` prac`ssa n` dpr`mngzdo`k, a haoa t`mtd dss`ourdr qu` as haodnar`s
sdb`ra a qu` idz`r ` t`ra ds fdbglgndn`s m`c`ssrgds pdrd sup`rdr as n`sdigas
kdgar`s. Dlk ngssa, pdrd tarmdr a prac`ssa custakgzv`l, ds s`qumcgds nds tdr`ids
sa o`rdlk`mt` ma lgm`dr`s, t`mna a haodnar uk c`rta mv`l n` lgb`rndn` pdrd`scalf`r qudgs tdr`ids fdbglgndn`s qu` n`s`hd n`s`mvalv`r k cdnd kak`mta U?[ U7[
U43[.
Tudmta r`d kacgamdl, s`u gkpdcta `st r`ldcgamdna da camc`gta n` suc`ssa
` idlfd. Tudmna a haodnar cakpl`td ukd tdr`id, `sp`rdna qu` `l` t`mfd bads
`ka`s par t`r sup`rdna ds ngigculndn`s qu` lf` dpdr`c`rdk. A haoa, par sud v`z,
`stgkuld `st`s bams s`mtgk`mtas dtrdvs n` uk sgst`kd n` r`cakp`msds qu`
r`camf`c` gk`ngdtdk`mt` a suc`ssa dlcdmdna ai`r`c`mna dlouk prkga.Zar autra ldna, qudmna a haodnar idlfd, `sp`rdna qu` `l` s` sgmtd kdl au
dmsgasa, qu` par kdgs mdturdl qu` s`hd, ma s` pan` p`rkgtgr qu` gsta s` trdmsiark`
`k ukd irustrda. D igk n` `vgtdr `std sgtuda, a cgcla n` `sp`cgdlgndn`s ` d
s`qumcgd n` tdr`ids sa cugndnasdk`mt` crgdnas pdrd s` dn`qudr s fdbglgndn`s `
da mv`l n` cdnd haodnar.
Tudmna d ngigculndn` nds tdr`ids carr`tdk`mt` bdldmc`dnd, as haodnar`s
pan`k dtgmogr uk dlta ordu n` katgvda U7[. Tudmna ma, a haoa pan` igcdr `mt`ngdmt`,ma cdsa n` haodnar`s dvdmdnas, au irustrdmt`, pdrd dqu`l`s qu` ma passu`k
fdbglgndn`s suigcg`mt`s U43[.
Zar sud v`z, ds gmt`rd`s `mtr` kltgplas haodnar`s `k uk haoa gkpdctdk d
r`d sacgdl n` cdnd uk n`l`s. F vrgds iarkds n` gmt`rda, tdgs caka8 d caap`rda
`mtr` haodnar`s pdrd dtgmogr uk abh`tgva cakuk, d cakp`tga mtr` l`s pdrd gkp`ngr
a suc`ssa dlf`ga, d ngsputd p`ld k`lfar calacda `k uk rdmegmo, au k`ska d
cakumgcda ngr`td par k`msdo`ms. @stds gmt`rd`s p`rkgt`k das haodnar`s
camstrugr gn`mtgndn`s pdrtgculdr`s ma haoa ` abt`r r`camf`cgk`mta ir`mt` das autras
U7[.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
20/70
2:
D r`d n` Odkgigcdtgamt`k sgna gkpulsgamdnd p`la suc`ssa nas vgn`aodk`s `
haoas amlgm`, park `ld tdkbk v`k s`mna camsalgndnd d pdrtgr n` `stunas n` autrds
r`ds, caka d Zsgcalaogd, qu` prav t`argds sabr` t`kds `ss`mcgdgs caka d
katgvda. D S`li-N`t`rkgmdtgam ^f`ary (SN^), par `x`kpla, n`igm` nags tgpas8 d
gmtrms`cd ` d `xtrms`cd, dlk n` r`trdtdr ukd c`rtd camtgmugndn` n` ukd md autrd.
D katgvda gmtrms`cd dqu`ld qu` tarmd d r`dlgzda nd dtgvgndn` ordtgigcdmt`
par sg s. @ld n`v` s`r a abh`tgva prgmcgpdl d s`r dlcdmdna dtrdvs na sgst`kd cak
odkgigcdtgam. Zar autra ldna, d pdrtgr na sgst`kd n` r`cakp`msds gkpl`k`mtdna s`r
abtgnd d katgvda xtrms`cd humta das usurgas, mvalv`mna-as md dplgcda. Zark,
gsta n`v` s`rvgr dp`mds caka ukd i`rrdk`mtd pdrd camqugstdr d katgvda gmtrms`cd
nds p`ssads, ukd v`z qu` gn`dlk`mt` utglgzdr d prprgd dplgcda s`hd d v`rndn`grdr`cakp`msd U6[ U4>[.
Nr. ak Cfdtig`ln, St. Hafms Call`o`, Axiarn, digrkau, k sud pdl`strd ? wdys
odk`s r`wdrn tf` brdgm md Cami`rmcgd na ^@N, qu` a `modhdk`mta acarr` qudmna
a cr`bra r`cakp`msdna qu`, pdrd dloa s`r camsgn`rdna caka r`cakp`msdnar au
ordtgigcdmt`, pr`cgsd praparcgamdr `ka`s pasgtgvds md p`ssad. @ss`mcgdlk`mt`, f
nags cakpam`mt`s qu` n`v`k s`r sdtgsi`gtas pdrd fdv`r d p`rc`pa n` qu` dloa
r`cakp`msdnar8 qu`r`r` oastdr.A m`uracg`mtgstd nd Pmgv`rsgty ai Kgcfgodm, Nr. E`mt B`rrgno`, t`k `stundna
`st` camc`gta n` qu`r`r ` oastdrcaka m`c`ssrgas pdrd d p`rc`pa n` r`cakp`msd.
@l` n`scabrgu qu` a qu`r`r ` a oastdracarr`k `k nuds pdrt`s s`pdrdnds na cr`bra
` t`k buscdna iarkds n` utglgzdr gssa ma trdtdk`mta n` p`ssads vgcgdnds U43[. @mta,
pdrd n`s`mvalv`r sgst`kds qu` `i`tgvdk`mt` `modh`k s`us usurgas, iumndk`mtdl
camf`c`r a pblgca dlva pdrd `mt`mn`r sud kdm`grd n` p`msdr ` ds rdz`s qu` as
idrgdk qu`r`r ` oastdr nd dplgcda n`s`mvalvgnd.
2.2 @l`k`mtas nd Odkgi gcdt gam
As odk` n`sgom `l`k`mtsdpr`s`mtdnas d s`ougr sa cakuk`mt` utglgzdnas md
dplgcda n` odkgigcdtgam `k sgst`kds n` gmiarkda. ^rdtdk-s` n` i`rrdk`mtds,
tcmgcds ` camc`gtas qu` s` utglgzdnas carr`tdk`mt` pan`k praparcgamdr ukd
`xp`rgmcgd katgvdnard das usurgas U3[.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
21/70
24
2.2.4 ^gpas n` Psurgas
Zdrd ukd dpraprgdnd gkpl`k`mtda n` odkgigcdtgam, iumndk`mtdl camf`c`r
as tgpas n` usurgas qu` utglgzdra d dplgcda. Pkd prgk`grd iarkd n` s`ok`mtda
n` usurgas s` n d pdrtgr n` s`us mv`gs n` camf`cgk`mta utglgzda na sgst`kd, qu`
s` ngvgn` `k gmgcgdmt`s, r`ouldr`s ` `mtusgdstds U0[.
As gmgcgdmt`s au m`wbg`ssa as qu` utglgzdk a sgst`kd p`ld prgk`grd v`z. @l`s
pr`cgsdk n` kdgar supart` mas pdssas gmgcgdgs pdrd s` idkglgdrgzdr cak ds
iumcgamdlgndn`s na sgst`kd. As r`ouldr`s, par sud v`z, sa dqu`l`s qu` camf`c`k
bad pdrt` nds ium`s. @l`s ma pr`cgsdk n` dhund nurdmt` d `xp`rgmcgd, kds n`gmc`mtgvas pdrd qu` sud pdrtgcgpda s` trdmsiark` `k uk fbgta. H as `mtusgdstds
nakgmdk par cakpl`ta a sgst`kd ` a utglgzdk dssgnudk`mt`, park pr`cgsdk cak
ir`qumcgd n` mavas n`sdigas pdrd camtgmudr`k `modhdnas.
Zan`-s` ngstgmougr as usurgas tdkbk d pdrtgr nd t`argd na Nr. Rgcfdrn Bdrtl`,
ZfN `k Gmt`lgomcgd Drtgigcgdl p`ld Pmgv`rsgty ai @ss`x, `k qu` s` n`stdcdk qudtra
p`rigs8 dcfg`v`rs, `xplar`rs, sacgdlgz`rs` egll`rs U0[. As dcfg`v`rssa katgvdnas par
`stdr ir`mt` nas n`kdgs usurgas. @l`s cukpr`k a kxgka n` tdr`ids passv`l pdrdsubgr camtgmudk`mt` n` mv`l. As `xplar`rs, par sud v`z, castukdk vdsculfdr a
sgst`kd `k buscd n` mavgndn`s. As sacgdlgz`rspracurdk dp`mds k`gas n` gmt`rdogr
cak autras usurgas. @mqudmta qu` as egll`rsbuscdk `lgkgmdr s`us dnv`rsrgas.
@k uk sgst`kd cak igms `nucdcgamdgs, dp`mds as dcfg`v`rs ` as `xplar`rs
idz`k pdrt` na pblgca dlva.Dcfg`v`rs, parqu` buscdra cukprgr tands ds dtgvgndn`s
pdrd s` n`stdcdr ` `xplar`rs, pags p`rcarr`ra tana a sgst`kd pracurdmna par dloukd
n`scab`rtd qu` as surpr``mnd ` par cams`qumcgd, tdkbk r`dlgzdra tands dsdtgvgndn`s. Gmclusgv`, `st` cakpartdk`mta n`v` s`r gmc`mtgvdna ` l`vdna `k
camsgn`rda md gkpl`k`mtda nd strdtogd n` odkgigcdtgamna sgst`kd, ai`r`c`mna,
par `x`kpla, ukd r`cakp`msd da usurga n` dcarna cak d qudmtgndn` n` mavds
dtgvgndn`s qu` `l` n`sblaqu`dr `k uk ngd U0[ U44[.
Tudmta das autras nags tgpas, `l`s ma s` `mqudnrdk md prapastd n`
dpr`mngzdo`k, pags sacgdlgz`rs gra gmt`rdogr cak as n`kdgs usurgas, n`gxdmna n`
ldna d r`dlgzda nds dtgvgndn`s. H as egll`rsma s` s`mtgra katgvdnas d utglgzdr a
sgst`kd, ndnd d idltd n` cakp`tga `xplcgtd `mtr` as usurgas U0[ U44[.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
22/70
22
2.2.2 Mv`gs
As mv`gs sa ukd iarkd n` k`msurdr a ordu n` `xp`rgmcgd nas usurgas.
k`ngnd qu` uk usurga r`dlgzd ds tdr`ids qu` lf` sa pdssdnds, `l` dcukuld pamtas,
cuhds qudmtgndn`s sa ngstrgbunds `k gmt`rvdlas. Cdnd gmt`rvdla carr`spamn` d uk
mv`l. Laoa, qudmta kdgs a usurga cukpr` s`us n`sdigas, kdgs pamtas r`c`b` kdgar
a mv`l d qu` `l` p`rt`mc`.
@k dloums cdsas, gt`ms ` fdbglgndn`s sa n`sblaqu`dnds camiark` a usurga
dvdmd `mtr` as mv`gs. @st` `l`k`mta uk nas cakpam`mt`s qu` praparcgamdk
kdgar katgvda `mtr` as usurgas U3[.
2.2.3 Tu`sts` Cfdll`mo`s
@kbard par v`z`s trdtdnas caka sgmmgkas, f dloukds sutgs ngi`r`mds mtr`
dkbas as camc`gtas. As cfdll`mo`sau n`sdigas `sta markdlk`mt` dssacgdnas d uklgkgt` n` t`kpa au d ukd cakp`tga, `mqudmta qu` ds qu`stsau kgss`s ngz`k
r`sp`gta dp`mds d ukd harmdnd n` abstculas qu` a haodnar n`v` sup`rdr U7[ U44[.
Tudmta da gkpdcta ma pblgca dlva, p`squgsds gmngcdk qu` ds kulf`r`s s` `mvalv`k
kdgs cak as cfdll`mo`squ` as fak`ms U40[.
A lgkgt` n` t`kpa d qu` as cfdll`mo`so`rdlk`mt` sta suh`gtas uk `l`k`mta
camf`cgna caka tgk` pr`ssur`. ^rdtd-s` n` ukd ngmkgcd `k qu` as usurgas tk
ukd c`rtd qudmtgndn` n` t`kpa pdrd r`dlgzdr dloa. Gsta crgd ukd gmt`msd dtgvgndn`n`sn` a gmcga qu` vdg duk`mtdmna ir`m`tgcdk`mt` dt a t`kpa dcdbdr U4:[.
Zdrd dtgmogr `l`vdnas mv`gs n` `modhdk`mta, ds qu`sts ` as cfdll`mo`s
pr`cgsdk `stdr n`mtra n` uk camt`xta cak uk sgomgigcdna pgca, pags as usurgas
igcdra kugta katgvdnas s` l`s dcr`ngtdr`k qu` sta idz`mna dloa v`rndn`grdk`mt`
r`l`vdmt`, gmspgrdnar ` kdgar na qu` `l`s k`skas U4[.
@k U4[, Hdm` KcOamgodl n a `x`kpla nas haodnar`s n` _arln ai _drcrdit qu`
s` modhdrdk d crgdr d kdgar mcgclapngd passv`l sabr` camt`nas na haoa. Cdnd uk
`stdvd gmngvgnudlk`mt` katgvdna d crgdr dlouk camt`na pdrd idz`r pdrt` n`std fgstrgd
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
23/70
23
` dhundr d dtgmogr a abh`tgva prgmcgpdl. Dt qu` t`kpas n`pags, trdmsiarkdrdk `std
`mcgclapngd md s`oumnd kdgar na kumna, `mtr` tands n` qudlqu`r om`ra.
2.2.> R`cakp`msds
^rdtd-s` n` uk nas `l`k`mtas kdgs camf`cgnas ` utglgzdnas `k haoas `
sgst`kds cak odkgigcdtgam. Sud gkpl`k`mtda kdgs cakuk s` n dtrdvs n`
dcfg`v`k`mts qu` sa ukd r`pr`s`mtda vgrtudl au isgcd nd r`dlgzda au camclusa
n` dloa U4:[. Zar gssa, sa kugtds v`z`s utglgzdnas caka ktrgcd n` n`s`kp`mfa mtr`as usurgas.
@st`s `l`k`mtas pan`k o`rdr ukd srg` n` `ka`s pasgtgvds ma usurga,
n`mtr` autrds rdz`s, p`la idta n` ai`r`c`r ukd r`cakp`msd gk`ngdtdk`mt` dps d
camclusa n` ukd tdr`id. Dlk ngssa, l`s sa gt`ms cal`cgamv`gs. Bds`dna mgssa, as
sgst`kds castukdk `xgbgr ds tdr`ids qu` ma iardk camclunds humtdk`mt` cak as
dcfg`v`k`mtscarr`spamn`mt`s. Dssgk, as usurgas s` kdmtk katgvdnas d cakpl`tdr
sud cal`a n` gt`ms U7[ U44[.@k dloums cdsas, r`cakp`msds `sp`cgdgs sa crgdnds ` dtr`ldnds r`dlgzda
n` uk cakba. @l` r`pr`s`mtd ukd cakbgmda n` d`s qu` qudmna r`dlgzdnds cak
suc`ssa o`rdk uk `i`gta pasgtgva au d camqugstd n` ukd r`cakp`msd. Ma Nualgmoa
dplgcda n` `msgma n` gngakds, par `x`kpla, qudmna a usurga r`spamn` s`k `rrdr
tands ds qu`st`s n` uk k`ska knula, r`c`b` uk gt`k `sp`cgdl.
Tudmta da sgst`kd n` r`cakp`msds, ma bdstd qu` as gt`ms s`hdk dtrdtgvas,
`l`s pr`cgsdk s`r `mtr`ou`s ma kak`mta c`rta ` pdrd gssa m`c`ssrga n`igmgr ukr`wdrn scf`nul`. ^rdtd-s` na k`cdmgska n` `mtr`od nds r`cakp`msds. Da
gkpl`k`mtdr d odkgigcdtgam`k uk sgst`kd, pr`cgsa `stdb`l`c`r as kak`mtas `k
qu` as usurgas gra r`c`b`r ukd r`cakp`msd, s`hd `ld pamtas, bdno`s, duk`mta n`
mv`l au qudlqu`r autra `l`k`mta, pdrd odrdmtgr qu` `lds s`ra `mtr`ou`s
camsgst`mt`k`mt` da lamoa n` tand d `xp`rgmcgd.
F trs cakpam`mt`s prgmcgpdgs `k uk r`wdrn scf`nul` U44[ U43[8
d) pr-r`qugsgta8 a qu` pr`cgsd acarr`r pdrd d r`cakp`msd s`r `mtr`ou`5
b) r`spastd8 d dpr`s`mtda nd r`cakp`msd5
c) r`iara8 d r`cakp`msd dpraprgdnd pdrd a pr-r`qugsgta.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
24/70
2>
@std mtr`od pan` s`r r`dlgzdnd n` ngi`r`mt`s iarkds, tdgs caka x`kplgigcdnds
d s`ougr.
Cak r`lda da t`kpa, ds r`cakp`msds pan`k s`r `mtr`ou`s `k gmt`rvdlas
igxas au vdrgv`gs. A prgk`gra kana t`mn` d crgdr uk bdgxa `modhdk`mta laoa dps d
r`cakp`msd. @k s`ougnd, d dtgvgndn` duk`mtd ordnudlk`mt` dt ukd mavd `mtr`od,
pdrd `mta bdgxdr mavdk`mt`.
Zar sud v`z, r`cakp`msdr usurgas `k gmt`rvdlas vdrgv`gs o`rd uk mv`l
rdzadv`lk`mt` dlta n` dtgvgndn` da lamoa na t`kpa, kds ma cams`ou` sup`rdr d
gmt`msgndn` n` utglgzda nd mtr`od k gmt`rvdlas igxa. Dp`sdr ngssa, d s`oumnd iarkd
n` gkpl`k`mtda ma o`rd mv`gs ta bdgxas n` dtgvgndn` qudmta d prgk`grd.
Autrd apa bds`dr d r`cakp`msd `k uk mk`ra igxa au vdrgv`l n` d`squ` a usurga pr`cgsd `x`cutdr. Dkbas as kanas, ma `mtdmta, sair`k ds k`skds
vdrgd`s ma mv`l n` `modhdk`mta nds r`sp`ctgvds gkpl`k`mtd`s bds`dnds ma
t`kpa U4:[ U44[ U43[.
Dgmnd m`st` s`mtgna, f ukd autrd ngmkgcd n` `mtr`od n` r`cakp`msds
cfdkdnd n` dppagmtk`mt nymdkgcs. @ld pr-`stdb`l`c` ukd fard au uk lacdl pdrd a
usurga `mtrdr ma sgst`kd au r`dlgzdr n`t`rkgmdnd da d igk n` abt`r uk `i`gta
pasgtgva U44[.A `x`kpla kdgs camf`cgna n`st` r`cursa sa as Fdppy Faurs, `k qu`bdr`s ` r`stdurdmt`s `stdb`l`c`k uk farrga pdrd ai`r`c`r n`scamtas `k b`bgnds.
^dl `strdtogd tdkbk cakuk `k dplgcd`s kultgpldtdiarkd, caka a Nrapbax
sgst`kd n` drkdz`mdk`mta n` drqugvas md muv`k, qu` ai`r`c` drkdz`mdk`mta
dngcgamdl par cdnd ngspasgtgva `k qu` a usurga gmstdldr a dplgcdtgva.
Pkd v`z `mtr`ou`s, ds r`cakp`msds tdkbk dtudk caka ukd ktrgcd n`
cakp`tga `mtr` as usurgas dtrdvs n` l`dn`rbadrns au rdmegmo n` ln`r`s. @l`
r`pr`s`mtd ukd lgstd n` usurgas pasgcgamdnas n` dcarna cak dlouk pdrk`trak`msurv`l, `k o`rdl, mk`ra n` pamtas au r`cakp`msds dnqugrgnds.
A l`dn`rbadrnas kdmtk katgvdnas d cakpl`tdr kdgs dtgvgndn`s d pdrtgcgpdr
a kxgka passv`l nd xp`rgmcgd na sgst`kd, d igk n` odmfdr pamtas au r`cakp`msds
qu` as iddk subgr n` pasga ma rdmegmo ` sup`rdr as n`kdgs usurgas.
@k dloums cdsas, park, k qu` usurgas ma cams`ou`k praor`ngr ma rdmegmo
au ma s` s`mt`k camiartv`gs cak d cakp`tga, `std tcmgcd pan` o`rdr uk dlta
mv`l n` gmsdtgsida U7[. Zdrd dss`ourdr d n`vgnd praor`ssa nas usurgas, as
sgst`kds iarm`c`k uk ordmn` duxlga das gmgcgdmt`s ` ordndtgvdk`mt` kdgs lgb`rndn`
k`ngnd qu` as usurgas va dnqugrgmna `xp`rgmcgd U4:[.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
25/70
20
2.2.0 @l`k`mtas Subh`tgvas nd Odkgi gcdt gam
2.2.0.4 Idmtdsgd
pravdv`lk`mt` d cdrdct`rstgcd kdgs gkpartdmt` nas haoas qu` pan` s`r
gmclund `k autras camt`xtas, s`oumna ^fakds _. Kdlam`, ngr`tar iumndnar na KG^
C`mt`r iar Call`ctgv` Gmt`llgo`mc`. @ld suscgtd gkdo`ms n` abh`tas au sgtud`s qu`
ma `sta dtudlk`mt` pr`s`mt`s, a qu` pan` idz`r d `xp`rgmcgd kdgs dtrdtgvd
`kacgamdlk`mt` das usurgas U4:[. Dgmnd sabr` `ld, p`squgsds dpamtdk qu` fak`mssa kdgs s`msv`gs das gkpdctas nd idmtdsgd qu` ds kulf`r`s U40[.
2.2.0.2Cdscdngmo Gmiarkdtgam ^f`ary
D t`argd n` qu` d gmiarkda n`v` s`r trdmskgtgnd md k`mar qudmtgndn`
passv`l pdrd abt`r a dpraprgdna mv`l n` `mt`mngk`mta nurdmt` d mdrrdtgvd na haoa
U44[. Sud gkpl`k`mtda kdgs `vgn`mt` ma prgk`gra camtdta n` uk usurga cak uk
sgst`kd, `k qu` `l` cak`d dpr`mn`mna ds ium`s bsgcds ` das paucas vdg
dvdmdmna dt dpr`mn`r ds kdgs cakpl`xds.
2.2.0.3I``nbdces Gk`ngdtas
Dssgk caka acarr` `k haoas, prav`r i``nbdcesgk`ngdtas da usurga sabr` s`u
praor`ssa ma cukprgk`mta nas abh`tgvas dhund d dldvdmcdr a mv`l n` `modhdk`mta
cak a sgst`kd. Dlk ngssa, s` a usurga cak`t` uk `rra, `l` cak`d d igcdr
n`sarg`mtdna, laoa, a sgst`kd n`v` dtudr gk`ngdtdk`mt` pdrd camnuzg-la md
r`cup`rda ndqu l` `rra U7[ U4:[.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
26/70
29
2.2.0.> Blgssiul Zranuctgvgty
^rdtd-s` nd gn`gd n` qu` haodr, k`ska s` ngdmt` n` kugta `siara, praparcgamd
kdgs i`lgcgndn` na qu` kak`mtas n` r`ldxdk`mta U44[. @k U4[, Hdm` KcOamgodl
`x`kplgigcd qu` as haodnar`s n` _arln ai _drcrdithaodk ukd kngd n` 22 fards par
s`kdmd, k`ska dps uk ngd r`pl`ta n` trdbdlfa.
2.2.0.0 Abh`tgvas Cldras
@st` uk dsp`cta qu` pan` s`r iart`k`mt` dssacgdna cak d papuldrgndn` nas
haoas. @l`s sa gkpartdmt`s pdrd qu` as haodnar`s `mt`mndk b`k d tdr`id qu` gra
t`mtdr r`dlgzdr, n`gxdmna-as kdgs `modhdnas cak a sgst`kd U4:[.
2.2.0.9 Ygrdlgndn`
uk stdna dlk`hdna p`las n`s`mvalv`nar`s n` uk sgst`kd, pags praparcgamd
uk mk`ra gmt`msa n` usurgas muk curta `spda n` t`kpa. @st` i`mk`ma
`stgkuldna p`la ordmn` pan`r n` gmilumcgd qu` d apgmga au d r`cak`mnda n`
dkgoas `x`rc` mds p`ssads U43[. @ld usudlk`mt` `stgkuldnd dtrdvs nd ai`rtd n`
r`cakp`msds par camvgndr mavas usurgas pdrd utglgzdr d dplgcda.D vgrdlgndn` tdkbk pan` s`r camqugstdnd dtrdvs nd ngmkgcd n` caldbarda
sacgdl, `k qu` as usurgas n` uk orupa au cakumgndn` sa cfdkdnas d trdbdlfdr `k
camhumta md r`salua n` uk prabl`kd au n`sdiga.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
27/70
2?
2.2.0.? B`fdvgardl Kak`mtuk
d t`mnmcgd, kugta `mcamtrdnd `k haoas, n` usurgas s` kdmt`r`k idz`mna
a qu` `sta idz`mna. @st` camc`gta igcdr kdgs cldra d pdrtgr n` uk cak`mtrga n`
H`ss` Scf`ll, prai`ssar n` Zrdctgc` ai @mt`rtdgmk`mt ^`cfmalaoynd Cdrm`og` K`llam
Pmgv`rsgty, qu` ngss`8 G fdv` sp`mt 4: faurs pldygmo Idrkvgll`. Gk d skdrt p`rsam dmn
waulnmt sp`mn 4: faurs am sak`tfgmo uml`ss gt wds us`iul. ^f`r`iar`, tfgs kust b`
us`iul, sa G cdm e``p nagmo gt. U44[.
2.3 Dvdlgda n` N`s`kp`mfa
@k sgst`kds cak odkgigcdtgam `ss`mcgdl kamgtardr a n`s`kp`mfa nds
ktrgcds `stdb`l`cgnds pdrd dss`ourdr qu` as abh`tgvas trddnas s`ra au `sta
s`mna dlcdmdnas. Ds prgmcgpdgs ktrgcds n` suc`ssa nd gkpldmtda n` odkgigcdtgam
`k uk sgst`kd sa8 `modhdk`mta, o`rda n` camt`na nas usurgas, ign`lgndn`,vgrdlgndn` ` ngv`rsa.
A `modhdk`mta n` lamo` d kdgs gkpartdmt`. Zdrd k`msur-ld
dpraprgdndk`mt` sa dvdlgdnds, k camhumta, autrds ktrgcds qu` gmngcdk a mv`l qu`
`st s`mna dlcdmdna. @stds ktrgcds sa U0[ U44[8
d) mk`ra n` usurgas qu` utglgzdrdk dp`mds ukd v`z a sgst`kd5
b) mk`ra n` vgsudlgzd`s n` pogmds par usurga5
c) t`kpatatdl ` par usurgan` utglgzda na sgst`kd5n) ir`qumcgd n` vgsgtds5
`) praiumngndn` nd vgsgtd au mv`l n` mdv`oda na usurga5
i) pdrtgcgpda5
o) camv`rsamk`ra n` vgsgtdmt`s qu` s` tarmdrdk usurgas.
D pdrtgr n` ukd dmlgs` n` tanas as ndnas, passv`l n`t`rkgmdr a mv`l n`
`modhdk`mta cak kdgar ign`lgndn`.
Autrd cdrdct`rstgcd gkpartdmt` n` s`r k`msurdnd a ordu n` pranua n`
camt`na nas usurgas, pags dlk n` kdmt`r a sgst`kd `k `valua, odrdmt` uk
s`mtgk`mta n` praprg`ndn`awm`rsfgp, qu` iumndk`mtdl md camqugstd nd ign`lgndn`
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
28/70
26
nas usurgas. Sdb`r qua ig`l sa s`us usurgas gkpartdmt` pdrd `mt`mn`r qua
vulm`rv`l s`u sgst`kd `st nds gmt`rv`m`s nas camcarr`mt`s ` nds vdrgd`s na
k`rcdna.
D vgrdlgndn`, par sud v`z, k`mcgamdnd md s`a dmt`rgar, ma s n`v` s`r
dlk`hdnd ` gmc`mtgvdnd, kds tdkbk camstdmt`k`mt` kamgtardnd pdrd dvdlgdr a ordu
n` papuldrgzda na sgst`kd.
Zar ltgka, d ngv`rsa ma icgl n` s`r k`msurdnd, kds uk nas kdgar`s
b`m`icgas nd odkgigcdtgam, ukd v`z qu` cak sud gkpldmtda as sgst`kds tarmdk-s`
kdgs dtrdtgvas ` ngv`rtgnas n` usdr. D Ium ^f`ary`xplard d gn`gd n` qu` dloa ta
sgkpl`s qudmta a ngv`rtgk`mta d kdm`grd kdgs icgl n` kundr a cakpartdk`mta nds
p`ssads pdrd k`lfar U44[.
2.> Camsgn`rd`s Igmdgs na Cdptula
M`st` cdptula iag dpr`s`mtdna a camc`gta n` odkgigcdtgamcak ukd `xplgcda
n`tdlfdnd n` tanas as t`rkas qu` a cakp`. Dlk ngssa, kastrau-s` as prgmcgpdgs`l`k`mtas n`std `strdtogd cak suds r`sp`ctgvds n`igmg`s. Da igmdl na cdptula,
iardk `lgcgtdnds ds prgmcgpdgs ktrgcds pdrd dvdlgda na n`s`kp`mfa n` ukd
gkpl`k`mtda n` odkgigcdtgam.
Ir`mt` da `xpasta, icgl p`rc`b`r a gmt`r`ss` nd utglgzda n` odkgigcdtgam`k
`l`vdr a mvalvgk`mta nds p`ssads k uk dkbg`mt` au md r`dlgzda n` uk camhumta
n` dtgvgndn`s. Idta qu` pasgcgamd d tcmgcd caka uk r`cursa cfdv` d s`r dplgcdna k
camt`xtas qu` `xgo`k ukd pdrtgcgpda pl`md nds p`ssads pdrd abt`r k`lfar`sr`sultdnas. N`mtr` ds vrgds passgbglgndn`s, n`spamtd-s` a camt`xta `nucdcgamdl qu`
s`r trdtdna ma cdptula d s`ougr.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
29/70
27
3 @NPCDA
Tudmna s` abs`rvd a ktana n` dpr`mngzdo`k dplgcdna `k b`bs ` crgdmds,
matd-s` d gmt`msd pr`s`md n` `l`k`mtas lngcas pdrd gmstgodr a gmt`r`ss` ` tarmdr a
prac`ssa kdgs dordnv`l. @std ukd `strdtogd kugta `igcg`mt` ` qu` cukpr` cak
s`us abh`tgvas.
Ma `mtdmta, k`ngnd qu` as hav`ms cr`sc`k, a ktana n` `msgma vdg s`
tarmdmna kdgs k`cmgca, r`p`tgtgva ` cams`qu`mt`k`mt`, kdgs n`skatgvdmt` pdrd
`l`s. D gmcrv`l `xp`rgmcgd n` dpr`mn`r, qu` `rd iacdnd mds p`ssads, tarmd-s`
`mt`ngdmt` ` cak iaca prgmcgpdlk`mt` md qudmtgndn` n` camt`na trdmskgtgna.Caka vgsta `k U4[, dt as 24 dmas n` gndn`, as dk`rgcdmas odstdk c`rcd n`
n`z kgl fards cak haoas. @ss` mk`ra `qugvdl`mt` da qu` `l`s pdssdk mds
gmstgtug`s n` `msgma nd qugmtd srg` na @msgma Bsgca dt d Pmgv`rsgndn`. Ngdmt`
ngsta, p`rc`b`-s` qu` `st`s hav`ms dnqugr`k camf`cgk`mtas ` cakp`tmcgds d pdrtgr
n` nags dkbg`mt`s ngstgmtas U42[ ` o`rdlk`mt` a camt`xta nas haoas n`sp`rtd kdgs
gmt`r`ss` ` `modhdk`mta qu` a nds `scalds.
D pdrtgr n`st` idta, gmi`r`-s` qu` a prac`ssa n` `nucda nds p`ssads man`v` n`gxdr n` s`r ngv`rtgna ` `stgkuldmt`. m`st` c`mrga qu` suro` d odkgigcdtgam
cak hustdk`mt` d tdr`id n` r`mavdr as ktanas ` prac`ssas n` camt`xtas qu` ma
idz`k pdrt` n` uk haoa, kds qu` passu`k ds k`skds m`c`ssgndn`s n` `modhdk`mta
nds p`ssads.
D `nucda, `k tanas as mv`gs, pan` s`r trdmskgtgnd dtrdvs n` nags
k`cdmgskas prgmcgpdgs8 gmstrutar`s ` ngspasgtgvas t`cmalogcas U44[. D prgk`grd iarkd
trdtd-s` n` qudlqu`r dkbg`mt`, iarkdl au gmiarkdl, amn` d gmiarkda trdmskgtgnd dukd au kdgs p`ssads dtrdvs n` autrd p`ssad. As kdgar`s b`m`icgas n`st` ktana
sa d dltd gmt`rdtgvgndn`, pags ds p`ssads cakpdrtglfdk a k`ska `spda, ` d
camstrua na camf`cgk`mta `k t`kpa r`dl, parqu` d trdmskgssa na camt`na p`la
gmstrutar gk`ngdtdk`mt` gmilu`mcgdnd p`las `xp`ctdnar`s ` suds `v`mtudgs nvgnds
` ngscuss`s. N`st` kana, crgd-s` uk dkbg`mt` cak uk pat`mcgdl n` dltd r`t`ma
nd gmiarkda par tanas as `mvalvgnas.
Ma `mtdmta, d `igcgmcgd n`st` k`ga tatdlk`mt` n`p`mn`mt` na gmstrutar. D
qudlgigcda n`l`, tdmta ma camt`na qu` s`r kgmgstrdna qudmta md fdbglgndn` n`
trdmskgtg-la, s`r n`t`rkgmdmt` pdrd a praor`ssa nas dlumas. @st` kp`cglfa pan` s`r
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
30/70
3:
dt`mudna cak d camtrdtda n` praigssgamdgs qudlgigcdnas, kds gsta trdz autra
prabl`kd qu` a dlta custa n` kdmut`ma n`st` sgst`kd. ^`mna `k vgstd qu`, `k
uk dkbg`mt` carpardtgva, par `x`kpla, d `kpr`sd t`r n` drcdr cak a t`kpa n`
dusmcgd n` s`us iumcgamrgas pdrd pdrtgcgpdr nas cursas ` cak ds n`sp`sds na
gmstrutar ` nd `struturd m`c`ssrgd pdrd kgmgstrdr ds dulds.
Zar sud v`z, ukd `nucda ai`r`cgnd dtrdvs n` k`gas t`cmalogcas odrdmt`
uk kdgar pat`mcgdl n` `scdldbglgndn` na `msgma. Gmstrutar`s qudlgigcdnas pan`k s`r
camtrdtdnas s`k qu` gssa p`s` ma ardk`mta igmdl, t`mna k vgstd qu` ds dulds pan`k
s`r ordvdnds ` r`trdmskgtgnds `k qudlqu`r fard ` luodr. As dlumas cams`ougra
dn`qudr k`lfar as farrgas `mtr` ds dulds ` as cakprakgssas ngrgas. Cdb` r`ssdltdr
dgmnd qu` as odstas cak gmird`struturd s`rgdk sgomgigcdtgvdk`mt` r`nuzgnas, pags dtrdmskgssa nd gmiarkda s` ndrgd dtrdvs nas ngspasgtgvas `l`trmgcas nas prprgas
dlumas ` ma kdgs `k uk `spda isgca.
Zark, hustdk`mt` par gssa, `st` k`ga prakav` p`rnds r`l`vdmt`s n`
gmt`rdtgvgndn` `mtr` ds p`ssads. A dc`ssa da gmstrutar ` n`kdgs `mvalvgnas, qu` ma
autra ktana r`dlgzdna n` iarkd p`ssadl, pdssd d s`r gmt`rk`ngdna par uk saitwdr`.
Gsta sgomgigcd uk prabl`kd crucgdl qu` pan` pravacdr uk bdgxa ordu n` r`t`ma n`
gmiarkd`s nas dlumas.
3.4 Odkgi gcdt gamdplgcdna @nucda
S`oumna U6[, stunas n` odkgigcdtgamdplgcdnd @nucda tk kastrdna d sud
`igcgmcgd ma duk`mta nd pdrtgcgpda n` `stundmt`s `k dtgvgndn`s ma-currgculdr`sprakav`mna kundmds n` cakpartdk`mta qu` tk s` r`il`tgna `k uk kdgar
p`rc`mtudl n` dpravdnas.
D pdrtgr n`st` ` n` autras b`m`icgas h cgtdnas m`st` trdbdlfa, dt`std-s` d
gkpartmcgd n` dplgcdr d odkgigcdtgam `k ktanas ` sgst`kds cak prapastds
`nucdcgamdgs. Zark, `std dplgcda r`qu`r dloums cugndnas qu` s`ra trdtdnas d
s`ougr.
D odkgigcdtgampan` trdbdlfdr cak dkbas as k`cdmgskas n` trdmskgssa nd
gmiarkda. @k cursas kgmgstrdnas par gmstrutar`s, `ld pan` k`lfardr d `xp`rgmcgd
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
31/70
34
na usurga dtrdvs n` dtgvgndn`s gmt`rdtgvds amlgm`. Cak gssa, r`nuzgmna d cdrod n`
r`spamsdbglgndn`s ` d tatdl n`p`mnmcgd na gmstrutar.
@k cursas amlgm`, par sud v`z, d tcmgcd pan` ai`r`c`r a mv`l n` gmt`rda
m`c`ssrga mtr` dlumas gmstrutar`s. A sgst`kd cak odkgigcdtgam cdpdz n` r`dlgzdr
a dcakpdmfdk`mta `k t`kpa r`dl na praor`ssa nas dlumas, r`cakp`msdmna-as
qudmna abtgv`r`k xgta mds dtgvgndn`s ` duxglgdmna-as qudmna idlfdr`k U44[.
A prabl`kd kdgs cakuk nas sgst`kds vgrtudgs n` msgma qu` l`s prakav`k
uk dlta `modhdk`mta ma gmcga, par s` trdtdr n` ukd mavgndn` das usurgas, kds dps
uk `xt`msa t`kpa n` usa tarmdk-s` r`p`tgtgvas ` n`skatgvdmt`s. @std ukd
prabl`ktgcd r`l`vdmt`, pags as sgst`kds cak igms `nucdcgamdgs, `k sud kdgargd,
pr`cgsdk n` uk t`kpa n` usa pralamodna pdrd r`dlgzdr a prac`ssa n` dpr`mngzdo`kdpraprgdndk`mt`.
Pkd bad `strdtogd pdrd sdmdr `std qu`sta dvdlgdr qudl d salua dnatdnd
p`las sgst`kds qu` d sup`rdrdk. D pdrtgr n`ssd dmlgs`, sdb`-s` qu` pdrd kdmt`r a
`modhdk`mta nas usurgas da lamoa na t`kpa, `st`s sgst`kds n`s`mvalv`rdk uk
ktana n` `msgma bds`dna ma mv`l n` fdbglgndn`s n` cdnd usurga.
N`mtr` autrds iumcgamdlgndn`s, `l`s ai`r`c`k i``nbdces gk`ngdtas sabr` ds
d`s nas usurgas ` ngspamgbglgzd dtgvgndn`s uk pauca kdgs n`sdigdnards qu` dcdpdcgndn` n` cdnd uk. N`st` kana, a usurga igcd camtgmudk`mt` dssgstgna p`la
sgst`kd ` katgvdna d sup`rdr as n`sdigas, qu` m`k lf` n`gxdra irustrdnas, pags sa
passv`gs n` s`r`k r`dlgzdnas, m`k lf` n`gxdra `mt`ngdnas, parqu` ma sa ic`gs `
r`p`tgtgvas U0[.
As haoas b`k-suc`ngnas gmcarpardk prgmcpgas gkpartdmt`s n` dpr`mngzdo`k
qu` ma r`c`b`k d k`skd r`l`vmcgd mas ktanas dtudgs n` `msgma. Pk prgk`gra
`x`kpla caka d gmiarkda trdmskgtgnd. @k haoas, `ld ndnd sab n`kdmnd ` makak`mta `xdta `k qu` utglgzdnd, `mqudmta qu` `k `scalds ` dt `k saitwdr`s d
gmiarkda o`rdlk`mt` ai`r`cgnd `k ordmn` qudmtgndn` ` iard na camt`xta n`
utglgzda U?[.
Zan`-s` `x`kplgigcdr `st` idta cak as tr`gmdk`mtas qu` sa ai`r`cgnas das
mavas usurgas n` uk sgst`kd, cuha abh`tgva `xplgcdr uk ordmn` valuk` n`
iumcgamdlgndn`s muk curta `spda n` t`kpa. S`oumna U?[, ds p`ssads tk bdgxd
dptgna pdrd cakpr``mn`r ` l`kbrdr n` gmiarkd`s iarm`cgnds iard na camt`xta au
kugta dmt`s na kak`mta `k qu` `lds `i`tgvdk`mt` d utglgzdra.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
32/70
32
Autrd cdrdct`rstgcd nas haoas qu` s` n`stdcd a idta na mv`l n` ngigculndn`
pdrd cakpl`tdr ds kgss`s `stdr camtgmudk`mt` uk pauca dcgkd nds fdbglgndn`s na
haodnar, kds n` uk kana qu` s`hd passv`l sup`rdr. @std dbarndo`k t`k d igmdlgndn`
n` kdmt`r a haodnar katgvdna ` muk prac`ssa camtmua n` dp`ri`gadk`mta. Ds
gmstgtug`s n` `msgma, par sud v`z, castukdk dplgcdr uk c`rta ordu n` ngigculndn` ma
gmcga nds dtgvgndn`s ` da lamoa na t`kpa il`xgbglgzd-la ` r`nuzg-la dt uk mv`l `k qu`
d kdgargd nas dlumas camsgod sup`rdr U?[.
Kdgs uk ngi`r`mcgdl nas haoas a n`s`mvalvgk`mta n` `stogas qu` p`msdna
n` uk kana `k qu` ds ids`s gmgcgdgs ai`r`c`k n`sdigas, cuhds cakp`tmcgds
dnqugrgnds pdrd salucgam-las s`ra t`gs md r`dlgzda n` prabl`kds kdgs cakpl`xas
`k `stogas past`rgar`s.^rdbdlfas k Cgmcgd Caomgtgvd kastrdk qu` pdrd ds p`ssads n`s`mvalv`r`k
ukd bad cdpdcgndn` n` r`salua n` prabl`kds, `lds pr`cgsdk s` n`pdrdr cak `st`s
mukd arn`k camstrutgvd. N` iarkd qu` prabl`kds gmgcgdgs pranuzdk o`m`rdlgzd`s
pdrd r`salv`r prabl`kds past`rgar`s U?[.
Dp`sdr nas mtgnas b`m`icgas, gsta ma l`vdna `k camsgn`rda ma
n`s`mvalvgk`mta n` sgst`kds. As usurgas s` n`pdrdk cak dplgcd`s cakpl`xds
qu` ma r`dlgzdk ukd pr`pdrda nas k`skas pdrd ukd dpraprgdnd utglgzda.Dssgk, qudmna `l`s `sta ngdmt` nd m`c`ssgndn` n` idz`r dloukd dtgvgndn` kdgs
dvdmdnd, par ma passugr ds cakp`tmcgds r`qugsgtdnds, sa abrgodnas d s`ougr
k`cdmgcdk`mt` uk tutargdl d pdrt` pdrd `x`cutdr tdl iuma.
Caka vgsta, as haoas s` pr`acupdk `k ai`r`c`r, sab n`kdmnd ` `k s`u
prprga dkbg`mt`, tands ds gmstru`s qu` a haodnar pr`cgsd sdb`r pdrd ukd pl`md
utglgzda. As saitwdr`s, par sud v`z, sa n`s`mvalvgnas ` a `msgma dlacdna pdrd
uk camt`xta `xt`rmacursas, vn`a-dulds, tutargdgs, dpastglds, au s`hd, mdnd qu` s`r`dlgz` n` iarkd gk`rsgvd da sgst`kd.
Matd-s`, partdmta, qu` f tcmgcds ` r`cursas n` haoas qu` s` b`k dplgcdnas
pan`k camtrgbugr md sup`rda n` n`sdigas na `msgma, tdmta ma dkbg`mt` trdngcgamdl
nds `scalds qudmta ma dkbg`mt` n` saitwdr`s.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
33/70
33
3.4.4 @x`kpla8 Odkgi gcdt gam`k Da md @nucda
Odkgigcdtgam pan` s`r dplgcdnd n` ngi`r`mt`s iarkds, vgn` d qudmtgndn` n`
`l`k`mtas n` passv`gs gkpl`k`mtd`s, k ngi`r`mt`s camt`xtas. N` dcarna cak
U44[, ukd p`squgsd r`dlgzdnd `k 2:43 cak ds nuds kgl kdgar`s `kpr`sds na kumna,
s`oumna d Iarb`s, dpamtau qu` ?:% n`lds pldm`hdk utglgzdr odkgigcdtgam`k s`us
sgst`kds prac`ssas.
@std vdstd utglgzda dt`std a dlta ordu n` camigdmd qu` ds p`ssads tk md
cdpdcgndn` nd tcmgcd `k cukprgr cak s`us abh`tgvas. D igk n` `x`kplgigcdr sud
gkpldmtda, s`ou` ukd dmlgs` n` dplgcda n` odkgigcdtgam cak prapastd`nucdcgamdl.
3.4.4.4 Can`cdn`ky
D Can`cdn`ky ukd `kpr`sd n` @nucda, qu` s` n`cldrd cakprak`tgnd`k camstrugr d k`lfar `xp`rgmcgd n` dpr`mngzdo`k pdrd as s`us usurgas `
caldbardnar`s tarmdmna-s` a k`lfar luodr pdrd dpr`mn`r ` `msgmdr.
S`oumnd `ld, a sgst`kd n` `msgma pblgca nas @PD r`kamtd da scula 47 ` ma
iag prah`tdna pdrd `scdldr na kana qu` t`k sgna i`gta dtudlk`mt`. M`st` c`mrga, d
Can`cdn`ky r`p`msau d `nucda n` bdgxa pdrd cgkd, pdrd, `mta, camstrugr uk
kan`la n` `nucda dndptdna r`dlgndn` dtudlukd `nucda mdtgvdk`mt` amlgm`
U49[.D `kpr`sd iag iumndnd `k doasta n` 2:44 par Xdcf Sgks, C@A, ` Rydm
Bubgmseg, C^A. Xdcf sdgu nd Calukbgd Pmgv`rsgty pdrd iacdr ma ldmdk`mta na
`kpr``mngk`mta ` Rydm iarkau-s` `k Cgmcgd nd Cakputda p`ld k`skd
umgv`rsgndn . @k 2:44, d Can`cdn`ky r`c`b`u uk gmv`stgk`mta n` PS$ 2,0 kglf`s
` autra n` PS$ 4: kglf`s ma dma n` 2:42 U4?[.
S`u prgmcgpdl pranuta a prprga sgt` can`cdn`ky.cak U49[, qu` ai`r`c`
ukd pldtdiarkd amlgm` gmt`rdtgvd cak dulds ordtugtds n` n`s`mvalvgk`mta `k vrgds
lgmoudo`ms n` praordkda ` DZGscaka d na Wautub` ` d na ^wgtt`r, ` n` `msgma
n` fdbglgndn`s sp`cigcdscaka d camstrua n` sgt`s gmt`rdtgvas.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
34/70
3>
Igourd 4Zogmd na p`rigl na usurga
Iamt`8 Sgt` nd Can`cdn`ky U49[
Igourd 2Bdno`s camqugstdnas p`la usurga
Iamt`8 Sgt` nd Can`cdn`ky U49[
Dloums `l`k`mtas n` odkgigcdtgam sa idcglk`mt` gn`mtgigcdnas nurdmt` d
utglgzda nd pldtdiarkd. @k prgk`gra luodr, md pogmd n` p`rigl (Igourd 4),`mcamtrdkas d gkpl`k`mtda n` dcfg`v`k`mts sab d iarkd n` bdno`s
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
35/70
30
r`pr`s`mtdmna ds camqugstds na usurga (Igourd 2). @st`s r`cursas idz`k pdrt` na
sgst`kd n` r`cakp`msds (s`a 2.2.>) utglgzdna p`la sgst`kd.
Dlk ngssa, f d `xgbga nas segllscakpl`tdnas, pdrd gmngcdr ds fdbglgndn`s
qu` a usurga h dnqugrgu, ` a mk`ra n` pamtas qu` `l` camqugstau. Dkbas as
`l`k`mtas dtudk caka ktrgcd n` mgv`ldk`mta nas usurgas, cuhd n`igmga `st
pr`s`mt` md s`a 2.2.2.
Autra r`cursa utglgzdna p`la Can`cdn`ky d camtdo`k n` ngds cams`cutgvas
n` dc`ssa da sgst`kd p`la usurga, caka vgsta md Igourd 4 s`mna r`pr`s`mtdna p`ld
vdrgv`l ndy str`de. Gsta katgvd as usurgas d kdmt`r a fbgta n` dc`ssdr d dplgcda
ngdrgdk`mt` d igk n` qu` `std camtdo`k ma s`hd qu`brdnd. Dssgk caka vgsta md
s`a 2.2.>, `std iarkd n` r`cakp`msdr as usurgas cfdkdnd n` dppagmtk`mt
nymdkgcs.
A ltgka `l`k`mta pr`s`mt` md pogmd n` p`rigl qu` ma iag cgtdna a Can`bgt
(Igourd 3). @l` iag crgdna p`ld `kpr`sd pdrd gmstgodr d sacgdlgzda `mtr` as usurgas
` `st`mn`r a `modhdk`mta pdrd dlk nas cursas. A Can`bgt camtrgbugr dgmnd pdrd
prakav`r d vgrdlgndn` na sgst`kd, vgstd md s`a 2.2.0.9, qu` ukd cdrdct`rstgcd
bdstdmt` dlk`hdnd sabr`tuna `k dplgcd`s w`b.
Igourd 3Crgda na Can`bgt
Iamt`8 Sgt` nd Can`cdn`ky U49[
@st` r`cursa cakpasta n` uk t`rkgmdl n` cakdmnas, ma qudl a usurga pan`gkpl`k`mtdr a cngoa qu` n`s`hdr, ` ukd t`ld amn` s`r `xgbgnd d sdnd nd dplgcda
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
36/70
39
gkpl`k`mtdnd. Cak gssa, as usurgas pan`k n`kamstrdr suds fdbglgndn`s `
cakpdrtglfdr suds dplgcd`s, dlk n` pan`r `ngtdr ` dp`ri`gadr a cngoa n` autra
usurga.
Tudmta da prac`ssa n` dpr`mngzdo`k, `l` s` gmgcgd md `scalfd par pdrt` na
usurga na cursa qu` n`s`hd pdrtgcgpdr. Cdnd cursa passug ukd pogmd sp`cigcd cak
ds gmiarkd`s kdgs gkpartdmt`s (Igourd >), tdgs caka8 camt`na praordktgca,
qudmtgndn` n` fards `stgkdnds n` sud nurda, mk`ra n` p`ssads qu` `sta
cursdmna ` a mv`l tcmgca r`qu`rgna da usurga. M`std pogmd igcd `vgn`mt` ukd
cdrdct`rstgcd kdrcdmt` nd odkgigcdtgamqu` n`gxdr as abh`tgvas cldras da usurga
(s`a 2.2.0.0). Ma `xgst` lgkgt`s qudmta da mk`ra n` cursas qu` a usurga passd
pdrtgcgpdr sgkultdm`dk`mt`.
Igourd >Zogmd gmgcgdl na cursa n` F^KL ` CSS
Iamt`8 Sgt` nd Can`cdn`ky U49[
Da gmgcgdr a cursa, hdm`lds `xplgcdtgvds dpdr`c`k md t`ld pdrd dhundr a usurga
gmgcgdmt` ` ougd-la mas prgk`gras pdssas n` utglgzda nd i`rrdk`mtd, dssgk caka
kastrdna md Igourd 0. Matd-s` d pr`acupda `k dndptdr d i`rrdk`mtd da tgpa n`
usurga qu` d utglgzd, caka ngscutgna md s`a 2.2.4.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
37/70
3?
Igourd 0Hdm`lds n` supart` pdrd ougdr usurgas
Iamt`8 Sgt` nd Can`cdn`ky U49[
Igourd 9Zogmd prgmcgpdl na dkbg`mt` n` `msgma
Iamt`8 Sgt` nd Can`cdn`ky U49[
D pogmd `k qu` r`dlgzdna a cursa (Igourd 9) ngvgngnd `k trs r`ds8 ma
ldna `squ`rna sa `xgbgnas a camt`na t`rgca ` ds gmstru`s pdrd r`dlgzda nd
dtgvgndn`5 md pdrt` c`mtrdl igcd a t`rkgmdl n` cakdmna, p`la qudl a usurga
n`s`mvalv r a cngoa5 ma ldna ngr`gta st d t`ld n` r`sultdnas, md qudl s`r xgbgnd
d sdnd nd dplgcda gkpl`k`mtdnd.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
38/70
36
Igourd ?Dl`rtd n` `rra
Iamt`8 Sgt` na Can`cdn`ky U49[
Igourd 6R`cakp`msd par cakpl`tdr dtgvgndn`s
Iamt`8 Sgt` na Can`cdn`ky U49[
Matd-s` dgmnd d gkpartmcgd ndnd gkpl`k`mtda n` i``nbdces gk`ngdtas
(s`a 2.2.0.3) nurdmt` d `xp`rgmcgd na usurga. Zrgk`gra, pags k`ngnd qu` a
usurga ngogtd a cngoa d sdnd carr`spamn`mt` `xgbgnd md t`ld n` r`sultdnas.
S`oumna qu` s` dplgcda `mvgdnd tgv`r dlouk `rra, a sgst`kd `xgb` md t`ld uk dl`rtd
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
39/70
37
n`tdlfdna na prabl`kd ` n` caka r`salv-la (Igourd ?). @ par igk, p`ld r`cakp`msd
`mvgdnd dssgk qu` a usurga r`dlgzd uk camhumta n` dtgvgndn`s cak suc`ssa (Igourd
6).
^ands `stds tcmgcds kdmtk a usurga `modhdna md dplgcda, pags tdmta a
dcakpdmfd nurdmt` d r`dlgzda nd dtgvgndn`, caka a dhund mas kak`mtas n`
irdcdssa ` a ordtgigcd mas gmstdmt`s n` suc`ssa.
A `x`kpla nd Can`cdn`ky iumndk`mtdl pdrd p`rc`b`r md prtgcd d
gkpartmcgd n` kdmt`r a usurga `modhdna cak a sgst`kd, pags matd-s` qu` sud
gkpl`k`mtda s` n bds`dnd mds d`s ` `ka`s na gmngvnua da utglgzdr d
dplgcda. gkpartdmt` l`vdr `stds qu`st`s `k camsgn`rda ma n`s`mvalvgk`mta
nd strdtogd n` odkgigcdtgam, parqu` lds sa n`t`rkgmdmt`s ma ordu n` mvalvgk`mta` ma prac`ssa n` dpr`mngzdo`k nds p`ssads.
3.2 Camsgn`rd`s Igmdgs na Cdptula
M`st` cdptula iardk dpr`s`mtdnas as ktanas qu` sa utglgzdnas pdrdtrdmskgtgr d gmiarkda ` qudgs as n`sdigas qu` `l`s `mcamtrdk. Dlk ngssa, iag
trddna uk pdrdl`la `mtr` as ktanas n` `msgma dtudgs ` as haoas d r`sp`gta n` caka
`l`s `sta trdtdmna tpgcas gkpartdmt`s ma prac`ssa n` dpr`mngzdo`k nds p`ssads.
@ par igk, dpr`s`mtau-s` a cdsa nd Can`cdn`ky, qu` uk `x`kpla n` dplgcda n`
odkgigcdtgam `k uk sgst`kd cak prapastds `nucdcgamdgs.
D pdrtgr na qu` iag kastrdna, igcd cldrd d m`c`ssgndn` n` r`mavda nas k`gas
trdngcgamdgs n` `msgma d igk n` katgvdr a dluma ` dp`ri`gadr s`u dpr`mngzdna. M`st`c`mrga, d odkgigcdtgam suro` caka ukd dlt`rmdtgvd prakgssard ` a dkbg`mt` kdgs
dpraprgdna pdrd sud gkpldmtda a n` saitwdr`.
Bds`dna m`st` camt`xta, s`r `ldbardnd ukd prapastd n` utglgzda n`
odkgigcdtgam pdrd a `msgma n` saitwdr`. @ld s`r dpr`s`mtdnd ma cdptula d s`ougr,
dssgk caka s`ra n`tdlfdnas as `l`k`mtas qu` d cakp`.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
40/70
>:
> ZRAZAS^D N@ PSA N@ ODKGIGCD^GAM ZDRD A @MSGMA N@ SAI^_DR@
A sgst`kd n` `msgma n` saitwdr` dnatdna, qu` s`r n`tdlfdndk`mt` `xplgcdna
md s`a s`ougmt`, t`k nags n`sdigas crucgdgs qu` pr`cgsdk s`r sup`rdnas pdrd `l`
abt`r suc`ssa. Ndna a gkpdcta n`cgsgva n`st`s n`sdigas, ds tcmgcds n` odkgigcdtgam
utglgzdnds s`ra gkpldmtdnds cak a prapsgta n` salucgam-las.
A prgk`gra n`v`-s` da idta n` qu` a camt`na nd dplgcda pranuzgna p`las
prprgas usurgas, laoa, pr`cgsa gmc`mtgv-las pdrd qu` d pranua n` kdt`rgdl
dcamt`d n` iarkd camtmud. Zark, pdrd gsta acarr`r m`c`ssrga t`r ukd n`kdmnd
cr`sc`mt` p`la camt`na crgdna. Gsta sgomgigcd qu` d ai`rtd cr`sc` `k vgrtun` nacr`scgk`mta nd n`kdmnd ` vgc`-v`rsd, kds dmt`s na sgst`kd `mtrdr ma k`rcdna
dkbds sa mulds, a qu` ngigcultd a cr`scgk`mta ktua. ^rdtd-s` n` uk prabl`kd
camf`cgna ` r`carr`mt` `k kdre`tpldc`scfdkdna n` Cfgce`m-`oo prabl`kU46[.
A s`oumna n`sdiga d s`r v`mcgna a n` dss`ourdr qu` a sgst`kd p`rkdm`c`r
tgl dtrdtgva da lamoa na t`kpa. `mna k vgstd qu` ma xgst` uk prdza md utglgzda
na usurga qu` a sgst`kd uk r`cursa qu` pan` s`r utglgzdna ngdrgdk`mt`, pr`cgsa
ai`r`c`r gmc`mtgvas camtmuas pdrd kdmt`r a `modhdk`mta nas usurgas dps ukordmn` au gmt`msa p`rana n` utglgzda.
>.4 A Sgst`kd n` @msgma n` Saitwdr`
D Faw^aal U47[ ukd pldtdiarkd n` `msgma n` saitwdr` dtrdvs n` ougdsgmt`rdtgvas. @st`s ougds sa uk r`cursa qu` s` utglgzd nd prprgd gmt`ridc` na saitwdr`
`k dpr`mngzdna pdrd ougdr as usurgas ` p`rkgtgr qu` `l`s utglgz`k pl`mdk`mt` a
sgst`kd n`sn` a prgk`gra dc`ssa.
D pldtdiarkd cakpastd par trs dplgcd`s8 a Faw^aal _rgt`r, pdrd crgdr as
ougds5 a Faw^aal R`dn`r, pdrd x`cut-las5 d Faw^aal Claun, pdrd ngstrgbu-las pdrd
as usurgas. A cgcla n` vgnd na ougd, tdl caka kastrdna md Igourd 7, cak`d ma _rgt`r,
ma qudl `l` crgdna. @k s`ougnd, `l` `mvgdna pdrd d Claun, n` amn` s`r dnqugrgna
p`las usurgas na R`dn`r.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
41/70
>4
Igourd 7Cgcla n` vgnd na Ougd Gmt`rdtgva
Iamt`8 Faw^aal R`dn`r
F nuds v`rs`s nd Faw^aal. D prgk`grd N`setap, cuha abh`tgva r`dlgzdr a
`msgma n` saitwdr`s gmstdldnas ma cakputdnar na usurga ` d s`oumnd _`b, qu`
t`k d igmdlgndn` n` `msgmdr d utglgzdr dplgcd`s amlgm`.
Zdrd uk dpraprgdna `mt`mngk`mta n` caka d odkgigcdtgam s`r dplgcdnd md
Faw^aal, cdb` dmt`rgark`mt` n`tdlfdr dloums cdsas n` usa na sgst`kd. Mdturdlk`mt`,
d prgk`grd cagsd d s`r i`gtd `mt`mn`r a iumcgamdk`mta na ougd gmt`rdtgva dtrdvs na
n`tdlfdk`mta nd dtgvgndn` n` `x`cua n` uk ougd.
Igourd 4:^`ld Gmgcgdl na Faw^aal R`dn`r
Iamt`8 Faw^aal R`dn`r
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
42/70
>2
A prgk`gra pdssa dbrgr a Faw^aal R`dn`r (Igourd 4:). M`l`, `stdr
drkdz`mdnd d bgblgat`cd n` ougds na usurga cdt`oargzdnds p`la saitwdr` au p`la
knula n` `msgma d qu` p`rt`mc`k (Igourd 44).
Igourd 44Cdt`oargds nas Ougds Gmt`rdtgvas
Iamt`8 Faw^aal R`dn`r
Da s`l`cgamdr uk ougd, s`r `xgbgna da ldna sud n`scrga cakpl`td pdrd qu`
a usurga s` c`rtgigqu` n` qu` `l` lf` `msgmdr d iumcgamdlgndn` n`s`hdnd (Igourd 42).
@k s`ougnd, bdstd clgcdr `k Gmgcgdr qu` a ougd s`r `x`cutdna.
Igourd 42N`scrga na Ougd Gmt`rdtgva
Iamt`8 Faw^aal R`dn`r
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
43/70
>3
M`st` kak`mta, d Faw^aal idz uk r`camf`cgk`mta nd t`ld na usurga pdrd
`xgbgr d gmstrua na prgk`gra pdssa ma lacdl carr`spamn`mt`. @std gmstrua s` n
dtrdvs n` gkdo`ms, n` cdgxds n` t`xta au n` uk n`stdqu` ma bata qu` n`v` s`r
clgcdna pdrd dvdmdr cak d dtgvgndn`. Zar gssa qu` a sgst`kd pr`cgsd r`dlgzdr a
r`camf`cgk`mta cgtdna, ukd v`z qu` as `l`k`mtas sa pasgcgamdnas n` dcarna cak
a qu` `st s`mna `xgbgna da usurga.
D cdnd pdssa `x`cutdna par `l` r`dlgzdnd ukd mavd dmlgs` nd t`ld pdrd
pasgcgamdr ` `xgbgr as `l`k`mtas na pdssa carr`spamn`mt`. Pk nas prgmcgpdgs
ngi`r`mcgdgs nd Faw^aal qu` a `msgma dcamt`c` nurdmt` d `x`cua ` ma prprga
dkbg`mt` na sgst`kd `k dpr`mngzdna. D Igourd 43, par `x`kpla, kastrd uk ougd
arg`mtdmna uk usurga, ma prprga Kgcrasait Zaw`rZagmt 2:43, d `scalf`r uk kan`lan` N`sgom qu` s` `mcamtrd n`mtra na n`stdqu` `k v`rk`lfa. D Faw^aal, `mta,
camtgmud ougdmna a usurga dt d camclusa nd tdr`id.
Igourd 43@l`k`mtas n` uk ougd
Iamt`8 Faw^aal R`dn`r
A autra cdsa n` usa qu` s`r dpr`s`mtdna m`st` trdbdlfa a nd crgda n`
Ougds ` pdrd tdl s`r utglgzdna a Faw^aal _rgt`r. Da dbrgr `st` saitwdr` (Igourd 4>),
matd-s` ukd gmt`ridc` dmlaod na Kgcrasait Zaw`rZagmt, kds `k v`z n` kdmgpuldr
slgn`s n` ukd dpr`s`mtda, `l` kdmgpuld pdssas nd `x`cua n` ukd tdr`id.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
44/70
>>
Igourd 4>^`ld gmgcgdl na Faw^aal _rgt`r
Iamt`8 Faw^aal _rgt`r
Zdrd gmgcgdr d crgda na ougd, a usurga n`v` clgcdr `k Ordvdr ` `x`cutdr d
tdr`id qu` n`s`hd `msgmdr. A _rgt`r s`r kgmgkgzdna ` igcdr `k s`oumna pldma
ordvdmna ds d`s na usurga. D cdnd v`z qu` `l` clgcdr md t`ld pr`ssgamdmna d t`cld
Ctrls`r ordvdna uk pdssa. Da igmdl nd `x`cua nd tdr`id, a usurga n`v` clgcdr ma
cam` nd Faw^aal, lacdlgzdna md r`d n` matgigcd`s na sgst`kd ap`rdcgamdl, `igmdlgzdr d ordvda.
Igourd 40^`ld n` `nga n` pdssas n` uk Ougd
Iamt`8 Faw^aal _rgt`r
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
45/70
>0
Dps gssa, a _rgt`r s`r kdxgkgzdna dutakdtgcdk`mt` ` a usurga t`r d
passgbglgndn` n` ngtdr as pdssas crgdnas (Igourd 40). Cdnd pdssa r`pr`s`mtdna p`ld
gkdo`k nd cdpturd nd t`ld na usurga ma kak`mta carr`spamn`mt` da (Igourd
49).
Igourd 49Zasgcgamdk`mta nas `l`k`mtas `k uk pdssa na Ougd
Iamt`8 Faw^aal _rgt`r
Matd-s` qu` uk n`stdqu` dutakdtgcdk`mt` crgdna md r`oga na clgqu` qu`
o`rau d ordvda na pdssa. @std r`pr`s`mtda ukd iarkd n` vgsudlgzdr caka a
saitwdr` qu` st s`mna msgmdna s` dpr`s`mtd da usurga ma pdssa k qu`sta pdrd
qu` as `l`k`mtas duxglgdr`s s`hdk n`vgndk`mt` pasgcgamdnas. D pasga n`igmgnd ma
kak`mta nd crgda s`r dplgcdnd ma kak`mta nd `x`cua na ougd md t`ld nas
usurgas. Dps `ngtdr tanas as pdssas, bdstd sdlvdr a ougd ` ngstrgbu-las dtrdvs nd
Faw^aal Claun.D Faw^aal Claun uk sgt`, ma qudl as ougds s`ra ngspamgbglgzdnas p`las
crgdnar`s pdrd s`r`k bdgxdnas p`las usurgas na R`dn`r. Ma s`ra `x`kplgigcdnas
cdsas n` usa nd k`skd par nuds rdz`s8 prgk`gra, parqu` s`u iumcgamdk`mta
sgkpl`s ` gmtugtgva, ` s`oumna, pags `ld dgmnd ma iag n`s`mvalvgnd.
Zar igk, cdb` r`ssdltdr qu` d pldtdiarkd Faw^aal `st `k n`s`mvalvgk`mta `
ma passug usurgas dtgvas. D prapastd n` odkgigcdtgamn`st` trdbdlfa s`r dplgcdnd
mds v`rs`s b`td nds dplgcd`s n`setap na _rgt`r ` na R`dn`r. @lds iardk
n`s`mvalvgnds `k Hdvd gmt`ordna d dloums knulas `k C++. Ma `mtdmta, `stds
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
46/70
>9
v`rs`s s`ra n`scamtgmudnds, pags `lds `sta s`mna r`gkpl`k`mtdnds
`xclusgvdk`mt` `k C++ cak a abh`tgva n` k`lfardr a n`s`kp`mfa nds dplgcd`s.
>.2 As R`cursas n` Odkgi gcdt gam Zrapastas
@l`vdnas mv`gs n` `modhdk`mta n`igmgtgvdk`mt` a kdgar abh`tgva nd
gkpl`k`mtda n` odkgigcdtgam `k uk sgst`kd. Zdrd dtgmogr `std k`td, pr`cgsa
gmstgodr mas usurgas ukd katgvda gmtrms`cd pdrd utglgzdr d dplgcda. @ld tarmd d
utglgzda na sgst`kd katgvdmt` par sg s. Ma `mtdmta, `st` uk cakpartdk`mtacakpl`xa ` ngicgl n` s`r dlcdmdna. Laoa, ldmd-s` ka nds tcmgcds n` odkgigcdtgam
pdrd gmstgodr ukd katgvda `xtrms`cd qu` cak a t`kpa pan` vgr d s` trdmsiarkdr
`k ukd gmtrms`cd U6[ U4>[.
A cdrt`r nd Faw^aal n` gmclugr ngogtdlk`mt` ds p`ssads pan` s`r idcglk`mt`
dssacgdna cak a idta n` qu` as gmngvnuas s` s`mt`k kugta katgvdnas qudmna `sta
`mvalvgnas k uk prah`ta cak sgomgigcdna pgca U4[. Pkd v`z qu` qua kdgs dtgvas as
usurgas `stgv`r`k md utglgzda nd pldtdiarkd, kdgs p`ssads s`ra gkpdctdnds p`ldgmclusa ngogtdl pravgnd p`ld Faw^aal. @std ukd camstdtda cak ordmn` pat`mcgdl
pdrd o`rdr d katgvda gmtrms`cd nas usurgas.
Bds`dna mgsta, d cakumgcda nd Faw^aal n`v` s`r r`dlgzdnd pdrd gmc`mtgvdr
`st` cakpartdk`mta. ^dmta md pldtdiarkd, qudmta `k dmmcgas ` r`n`s sacgdgs nd
`kpr`sd, n`v`k s`r v`gculdnds irds`s n` i`gta caka8 D gmclusa ngogtdl nds p`ssads
`st `k suds kas, Dhun`-mas d `rrdngcdr a mk`ra n` p`ssads `xclunds
ngogtdlk`mt`, Ordds d vac d t`cmalaogd `st igcdmna cdnd v`z kdgs prxgkd ndsp`ssads au Abrgodna par dhundr d camstrugr uk kumna k`lfar.
Zdrd camqugstdr d katgvda nas usurgas, tdkbk pr`cgsa gkpdctdr suds
r`ds caomgtgvd, kacgamdl sacgdl U7[. Ngi`r`mt`s strdtogds sa dplgcdnds pdrd lgndr
cak cdnd ukd n`lds, a qu` gkplgcd md utglgzda n` vdrgdnds tcmgcds n` odkgigcdtgam.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
47/70
>?
>.2.4 r`d Caomgtgvd
Md r`d caomgtgvd, pr`cgsa dss`ourdr qu` as usurgas gra n`s`mvalv`r ds
fdbglgndn`s m`c`ssrgds, da lamoa nd utglgzda na sgst`kd, pdrd r`dlgzdr tands ds
dtgvgndn`s r`qugsgtdnds. Bds`dna m`std qu`sta, d prgk`grd `strdtogd n`gxdr a
usurga lgvr` pdrd `scalf`r as ougds qu` n`s`hd vgsudlgzdr. N`std iarkd, `l` t`k
dutamakgd pdrd n`igmgr d fdbglgndn` qu` n`s`hd dnqugrgr `k cdnd kak`mta.
Zdrd idcglgtdr d scalfd nas ougds `ss`mcgdl qu` suds n`scrg`s st`hdk b`k
n`igmgnds, gsta , qu` s`us abh`tgvas s`hdk cldras. @st` uk dsp`cta kugta papuldr
`k haoas, pags pdrd r`dlgzdr ukd tdr`id cak `igcgmcgd pr`cgsa sdb`r cldrdk`mt` aqu` n`v` s`r i`gta. Caka pan`-s` v`r md Igourd 4?, d n`scrga na ougd camtk s`u
ttula, dutar, ndtd n` crgda, n`tdlfdk`mta nd tdr`id d s`r `msgmdnd ` dngcgamdlk`mt`
da qu` h `stdvd gkpl`k`mtdna, a mv`l n` ngigculndn` r`qugsgtdna pdrd d pl`md
r`dlgzda n`std tdr`id.
Igourd 4?N`scrga na ougd cak mv`l n` ngigculndn`
Iamt`8 Faw^aal R`dn`r
D cldr`zd nd n`scrga na ougd n`v` s`r r`il`tgnd mds k`msdo`ms n` gmstrua
n` cdnd pdssa na ougd. Dlk na usurga sdb`r a qu` `l` gr dpr`mn`r da gmgcgdr uk
ougd, `l` n`v` r`dlgzdr cdnd da n`std dtgvgndn` s`k qudlqu`r nvgnd au
dkbgougndn`. Zdrd gssa ds gmstru`s n`v`k s`r cldrds, abh`tgvds ` `stdr
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
48/70
>6
`strdt`ogcdk`mt` pasgcgamdnds pdrd idcglgtdr a `mt`mngk`mta. D igourd 46 kastrd uk
`x`kpla n` caka tdgs gmiarkd`s n`v`k s`r trdmskgtgnds da usurga.
Igourd 46Gmstru`s n` uk pdssa na ougd
Iamt`8 Faw^aal R`dn`r
Igourd 47S`ok`mtda n` ukd tdr`id cakpl`xd
Iamt`8 Faw^aal R`dn`r
Camiark` vgsta dmt`rgark`mt`, trdbdlfas n` Cgmcgd Caomgtgvd dpamtdk qu`
pdrd ds p`ssads n`s`mvalv`r`k ukd bad cdpdcgndn` n` r`salua n` prabl`kds,
`lds pr`cgsdk s` n`pdrdr dmt`cgpdndk`mt` cak prabl`kds k`mar`s, cuhds salu`s
s`ra t`gs pdrd r`salv`r as kdgar`s U?[. Dssgk, pdrd `msgmdr ukd tdr`id cakpl`xd,
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
49/70
>7
pr`cgsa dss`ourdr-s` qu` as usurgas n`s`mvalv`rdk ds fdbglgndn`s m`c`ssrgds pdrd
`x`cut-ld. Gsta pan` s`r r`dlgzdna dtrdvs nd s`ok`mtda nd tdr`id `k dtgvgndn`s
k`mar`s (Igourd 47).
>.2.2 r`d @kacgamdl
D r`d `kacgamdl, par sud v`z, `st r`ldcgamdnd das camc`gtas n` suc`ssa `
idlfd. As usurgas n`s`mvalv`k bads `ka`s da cakpl`tdr ukd tdr`id. @st`s
s`mtgk`mtas sa gk`ngdtdk`mt` gmc`mtgvdnas dtrdvs n` uk sgst`kd n` r`cakp`msds.Da idlfdr, `l`s `xp`rgk`mtdk `ka`s rugms, qu` tdkbk sa gk`ngdtdk`mt`
trdtdnds, kds dtrdvs n` `strdtogds n` r`cup`rda na `rra ` r`arg`mtda. Matd-s`
qu` dkbas as camc`gtas s` utglgzdk n` i``nbdcesgk`ngdtas sabr` ds d`s na usurga
pdrd ngr`cgamdr s`u cakpartdk`mta.
@k cdsas n` suc`ssa, caka d camclusa n` uk ougd au d r`dlgzda n` ukd
n`t`rkgmdnd da, a i``nbdce ndna dtrdvs n` r`cakp`msds, qu` s`ra xplgcdnds
dngdmt`. @k cdsa n` idlfd, caka a ma r`camf`cgk`mta nd pasga md t`ld `k qu` an`stdqu` n`v` s`r `xgbgna, gmstru`s sa dpr`s`mtdnds pdrd qu` a usurga sdgbd a
qu` dcamt`c`u ` passd r`dlgzdr ds d`s m`c`ssrgds pdrd r`salv`r dqu`l` prabl`kd
(Igourd 2:).
Igourd 2:Dl`rtd n` `rra ma r`camf`cgk`mta nd t`ld na usurga
Iamt`8 Faw^aal R`dn`r
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
50/70
0:
I``nbdces gk`ngdtas tdkbk sa gkpl`k`mtdnas pdrd arg`mtdr a usurga
qudmta das `v`mtas qu` acarr`k nurdmt` d utglgzda na sgst`kd. ^dmta da gmgcgdr
qudmta da t`rkgmdr d `x`cua n` uk ougd, par `x`kpla, uk dvgsa `xgbgna md r`d
n` matgigcda pdrd gmiarkdr da usurga sabr` d acarrmcgd n`st`s v`mtas (Igourd 24).
Igourd 24Matgigcda na trkgma nd `x`cua n` uk ougd
Iamt`8 Faw^aal R`dn`r
Tudmta s r`cakp`msds cgtdnds, ma bdstdk qu` `lds s`hdk dtrdtgvds, kds
`ss`mcgdl qu` `lds s`hdk `mtr`ou`s ma kak`mta c`rta. Zar gssa, pr`cgsa `ldbardr
uk r`wdrn scf`nul`. Caka vgsta md s`a 2.2.> na cdptula 2, `l` passug trs
cakpam`mt`s prgmcgpdgs8 a pr-r`qugsgta, d r`spastd ` a r`iara.
Dlk ngssa, ds r`cakp`msds pan`k s`r `mtr`ou`s `k gmt`rvdlas n` t`kpa au
mk`ra n` d`s igxas au vdrgv`gs. D dbarndo`k igxd prakav` uk mv`l n`
`modhdk`mta kugta dlta qudmna s` dpraxgkd nd `mtr`od nd r`cakp`msd ` bdgxa p`la
r`sta na t`kpa. H d vdrgv`l kdmtk uk mv`l kdgs dlta qu` d igxd da lamoa na t`kpa,kds ma sup`rd a pgca n` `modhdk`mta nd autrd dbarndo`k U4:[ U44[ U43[.
D Faw^aal utglgzdr par pdnra d dbarndo`k n` `mtr`od bds`dnd `k uk
mk`ra n` d`s igxa. D gkpl`k`mtda nds r`cakp`msds s` ndr prgmcgpdlk`mt` par
k`ga n` dcfg`v`k`mts sab d iarkd n` bdno`s. A usurga pan` vgsudlgzdr md pogmd
n` s`u p`rigl md pldtdiarkd (Igourd 22) as bdno`scamqugstdnas par camqugstdr. Cdnd
uk r`pr`s`mtd uk camhumta n` dtgvgndn`s qu` a usurga n`v` r`dlgzdr pdrd camqugstdr
` s`ra `xplgcdnas da lamoa n`st` cdptula.
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
51/70
04
Igourd 22Zogmd n` p`rigl na usurga
Iamt`8 Faw^aal R`dn`r
As bdno`s r`pr`s`mtdnas par uk skbala n` gmt`rraoda (Igourd 23)
sgomgigcdk as gt`ms qu` dgmnd ma iardk camqugstdnas. S` a usurga pasgcgamdr a cursar
na kaus` sabr` d gkdo`k, v`r ukd pgstd n` caka dnqugrgr dqu`ld r`cakp`msd. Ma
`x`kpla nd Igourd 23, d ngcd Abrgodna par dcfdr `st` `rra qu` sgkbalgzd a bdno`
qu` a usurga odmfd qudmna r`partd uk `rra `mcamtrdna ma sgst`kd.
Igourd 23Bdno`ma camqugstdna
Iamt`8 Faw^aal
D Faw^aal passug bdno`spdnra, kds n d lgb`rndn` da crgdnar n` ougds n`
ngspamgbglgzdr s`us prprgas bdno`scaka uk r`cursa katgvdcgamdl xtrd. N`st` kana,
fdv`r uk mk`ra grr`strgta n` dcfg`v`k`mts qu` as usurgas pan`ra dnqugrgr.
Igourd 2>Bdno`n` c`rtgigcda `k Zfatasfap p`ld Dnab`
Iamt`8 Faw^aal
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
52/70
02
Dn`kdgs, `st`s gt`ms pan`k r`pr`s`mtdr c`rtgigcdnas gkpartdmt`s n` camclusa
qu` dt`stdk d `sp`cgdlgzda na usurga `k n`t`rkgmdna saitwdr`. Zar `x`kpla, d
Dnab` pan` crgdr uk tr`gmdk`mta k Zfatasfap cak d Faw^aal ` ai`r`c`r uk bdno`
n` c`rtgigcda m`st` saitwdr` da usurga qu` camclugr tanas as ougds crgdnas pdrd st`
igk (Igourd 2>).
>.2.3 r`d Sacgdl
D r`d sacgdl ngz r`sp`gta da gkpdcta qu` ds gmt`rd`s `mtr` as kltgplasusurgas pravacdk `k cdnd uk n`l`s. ^dgs gmt`rd`s s`ra n`tdlfdnds humtdk`mt`
cak d `strdtogd n` odkgigcdtgamqu` prapastd.
D prgk`grd iarkd n` gmt`rda sacgdl qu` s` n`stdcd d caap`rda `mtr`
usurgas pdrd dtgmogr uk abh`tgva cakuk. A prgk`gra gmc`mtgva d `std prtgcd s` n ma
pasgcgamdk`mta nd Faw^aal, caka ukd `kpr`sd `modhdnd `k pat`mcgdlgzdr d
gmclusa ngogtdl nds p`ssads `k pdrc`rgd cak s`us usurgas. Autra idta qu` camtrgbug
pdrd `std caap`rda d crgda caldbardtgvd, qu` camsgst` md passgbglgndn` qu`uk crgdnar t`k n` ngspamgbglgzdr uk ougd qu` `l` crgau pdrd `nga ` dp`ri`gadk`mta
par autras usurgas. ^dmta a crgdnar, qudmta a usurga qu` dp`ri`gaau a ougd sa
r`cakp`msdnas par `std dtgtun` cak as r`sp`ctgvas bdno`s nd Igourd 20.
Igourd 20Bdno`sn` crgda caldbardtgvd
Iamt`8 Faw^aal
D iarkd n` gmt`rda kdgs cakuk d ngsputd p`ld k`lfar calacda `k uk
rdmegmo. Ma `mtdmta, pdrd passgbglgtdr d arn`mda nas usurgas pr`cgsa `stdb`l`c`r
dlouk crgtrga n` ngi`r`mcgda. Zdrd `std igmdlgndn`, iag n`s`mvalvgna a sgst`kd n`
mgv`ldk`mta n` usurgas bds`dna `k trs p`rigs n` cakpartdk`mta8 cr`dtar, vg`w`r`
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
53/70
03
bugln`r. Da r`dlgzdr ukd da cdrdct`rstgcd n` uk nas p`rigs, a usurga r`c`b` caka
r`cakp`msd a bdno` na p`rigl carr`spamn`mt` (Igourd 29).
Igourd 29Bdno`snas p`rigs n` cakpartdk`mta na usurga
Iamt`8 Faw^aal
Cdnd uk nas p`rigs qudlgigcdna par pamtas qu` sa camsalgndnas k mk`ras
dsc`mn`mt`s, gsta , d cdnd 4:: pamtas dcr`scgna `k ukd umgndn` a mk`ra
carr`spamn`mt` da p`rigl. D st` mk`ra n-s` a mak` n` mv`l. Tudmta kdgar a mv`l,
kdgs qudlgigcdna dqu`l` usurga md `sp`cgdlgndn` na p`rigl.
A p`rigl n` cr`dtarr`pr`s`mtd as crgdnar`s n` ougds. Ds d`s r`ldcgamdnds
crgda pranuzgra pamtas d s`r`k sakdnas d st` p`rigl. D db`ld 4 xgb` as crgtrgas
n` pamtuda pdrd a cr`dtar. Caka katgvda `xtrd, f bdno`s dssacgdnas cak d
qudmtgndn` n` nawmladns nas ougds na usurga, tdl caka kastrdna md Igourd 2?. @l`s
r`cakp`msdk a prgk`gra nawmladn r`c`bgna, a ncgka, a c`mtsgka ` a kglsgka,
r`sp`ctgvdk`mt`.
^db`ld 4Crgtrgas n` pamtuda na p`rigl cr`dtar
Da Zamtuda
Crgdr uk ougd 4:
Dp`ri`gadr ougd n` autra usurga 0
Y`mn`r uk ougd 4
^`r a ougd bdgxdna :.4^`r a ougd vgsudlgzdna :.:4
Iamt`8 Faw^aal
Igourd 2?Bdno`sp`ld qudmtgndn` n` nawmladns n` ougds
Iamt`8 Faw^aal
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
54/70
0>
A p`rigl n` vg`w`r, par sud v`z, r`pr`s`mtd as usurgas na R`dn`r. M`l` sa
camtdbglgzdnds ds d`s r`ldcgamdnds d dqugsga d vgsudlgzda n` ougds. Md db`ld
2 passv`l cami`rgr as crgtrgas n` pamtuda na vg`w`r. M`st` p`rigl tdkbk sa
ai`r`cgnas bdno`s, kds pdrd gmc`mtgvdr d vgsudlgzda n` ougds (Igourd 26). Dtrdvs
n`l`s sa r`cakp`msdnds d prgk`grd vgsudlgzda, d ncgkd, d c`mtsgkd ` d
kglsgkd, r`sp`ctgvdk`mt`.
^db`ld 2Crgtrgas n` pamtuda na p`rigl vg`w`r
Da Zamtuda
Cakprdr uk ougd 4:
Bdgxdr uk ougd 0
Ygsudlgzdr uk ougd 4
Iamt`8 Faw^aal
Igourd 26Bdno`sp`ld qudmtgndn` n` vgsudlgzd`s n` ougds
Iamt`8 Faw^aal
A t`rc`gra ` ltgka p`rigl a bugln`rqu` r`pr`s`mtd as usurgas qu` dhundk d
camstrugr d pldtdiarkd. Ds d`s cdrdct`rstgcds n`st` p`rigl `sta r`ldcgamdnds da
dp`ri`gadk`mta n` iumcgamdlgndn`s na sgst`kd ` da supart` das n`kdgs usurgas. D
^db`ld 3 passug as crgtrgas n` pamtuda n`st` p`rigl. ^dkbk f bdno`s `xtrds
dssacgdnas cak ds d`s n` camvgt` n` mavas usurgas, gmiark` n` `rras ` i``nbdces,
caka kastrd d Igourd 27.
^db`ld 3Crgtrgas n` pamtuda na p`rigl bugln`r
Da Zamtuda
Camvgndr dkgoa ` `l` s` trdmsiarkdr `k usurga 3:
R`partdr `rra 2:
Suo`rgr iumcgamdlgndn` (i``nbdce) 2:
Zdrtgcgpdr n` p`squgsd n` sdtgsida (i``nbdce) 4:
Ngspamgbglgzdr ougd pdrd crgda caldbardtgvd 4:Zrgk`gra dc`ssa na ngd 0
Iamt`8 Faw^aal
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
55/70
00
Igourd 27Bdno`scdrdct`rstgcas na Bugln`r
Iamt`8 Faw^aal
Ndnd d gkpartmcgd na i``nbdcegk`ngdta, dssgk qu` a usurga camqugstd dlouk
pamta `xgbgnd md r`d n` matgigcda na sgst`kd ap`rdcgamdl d gmiarkda
carr`spamn`mt`. @st` dl`rtd dmlaoa da na dvgsa n` trkgma na ougd kastrdna md
Igourd 24.N`igmgnas as crgtrgas n` ngi`r`mcgda n` usurgas, d arn`mda n`st`s pan`r
s`r i`tgvdk`mt` r`dlgzdnd. @ld dplgcdnd sab d iarkd n` rdmegmo au l`dn`rbadrn, qu`
uk `l`k`mta qu` kdmtk as usurgas katgvdnas d camtgmudk`mt` cakpl`tdr
tdr`ids, odmfdr pamtas ` subgr pasg`s.A n`s`ha na usurga n` sup`rdr as n`kdgs,
dlk n` idz`r pdrt` n` ukd gmt`rda sacgdl, r`il`xa na idta n` qu` as k`lfar`s
calacdnas sa camsgn`rdnas caka as kdgs qudlgigcdnas.
Igourd 3:Zrattgpa nd t`ld n` rdmegmon` usurgas
Iamt`8 Faw^aal Claun
D igk n` r`camf`c`r a `siara nas usurgas, d Faw^aal Claun t`r ukd s`a
`sp`cigcd pdrd dpr`s`mtdr as rdmegmos n` usurgas ` n` ougds. As prgk`gras s`ra
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
56/70
09
s`ok`mtdnas par p`rigl ` par p`rana n` t`kpas`kdmd, ks ` tatdl, ` arn`mdnas
p`la mk`ra n` pamtas camqugstdnas ma p`rana `scalfgna (Igourd 3:). Gsta p`rkgt`
tdmta n`stdcdr as usurgas qu` kdgs pamtudrdk n`sn` a ldmdk`mta na sgst`kd,
qudmta dqu`l`s qu` `sta s` n`stdcdmna dtudlk`mt` `k uk `scapa kdgs r`strgta
k`msdl ` s`kdmdl.
A rdmegmo n` ougds, par sud v`z, s`r arn`mdna p`la mk`ra n` nawmladns cak
ngstgma mtr` as pdoas ordtugtas, dlk na p`rana n` t`kpas`kdmd, ks ` tatdl
(Igourd 34). Dkbas as rdmegmos dgmnd ai`r`c`k d passgbglgndn` n` cakpdrtglfdr a
n`s`kp`mfa na usurga `k suds r`n`s sacgdgs. Gsta `stgkuld d cakp`tga `
r`camf`c` publgcdk`mt` ds suds qudlgndn`s ` a s`u `siara.
Igourd 34Zrattgpa nd t`ld n` rdmegmon` ougds
Iamt`8 Faw^aal Claun
Zdrd gmstgodr dgmnd kdgs d ngsputd p`lds k`lfar`s calacd`s ma rdmegmo, a qu`
dcdrr`td `k ukd utglgzda kdgs gmt`msd par pdrt` nas usurgas, as k`lfar`s na ks
`k cdnd p`rigl s`ra r`cakp`msdnas cak ai`rtds `sp`cgdgs n` `kpr`sds pdrc`grds.
Caka `x`kpla n` ai`rtd, pan`-s` cgtdr a n`scamta `k lgc`mds n` saitwdr`s au `k
s`rvgas amlgm`. Cdb` r`ssdltdr qu` `std r`cakp`msd n` r`spamsdbglgndn` nd
`kpr`sd c`n`mt` ` pdrd `st` trdbdlfa ma iag r`dlgzdnd qudlqu`r m`oacgda cak
clg`mt`s r`dgs pdrd dt`stdr d vgdbglgndn` n`std prapastd.
Pkd ltgkd gmt`rda sacgdl d s`r gkpl`k`mtdnd d cakumgcda ngr`td dtrdvs
n` k`msdo`ms. Zar k`ga nd Claun, as usurgas qu` dnqugrgr`k uk ougd pan`ra s`
7/23/2019 Uma proposta de uso de Gamification para o ensino de software
57/70
0?
cakumgcdr ngr`tdk`mt` cak a crgdnar pdrd tgrdr nvgnds, r`partdr `rras ` iarm`c`r
i``nbdces. ^dkbk s`r passv`l publgcdr cak`mtrgas cak `laogas au crtgcds md
pogmd na ougd qu` iag dnqugrgna pdrd dhundr autras usurgas ma prac`ssa n` dqugsga
n` ougds.
^ands ds tcmgcds utglgzdnds md r`d sacgdl tk a prapsgta kdgar n` camtrgbugr
cak d vgrdlgndn` nd pldtdiarkd. Pkd v`z qu` `st` i`mk`ma `stgkuldna p`la ordmn`
pan`r n` gmilumcgd qu` ds p`ssads `x`rc`k sabr` ds autrds U43[. M`st` dsp`cta,
`ss`mcgdl camf`c`r dpraprgdndk`mt` as usurgas nd pldtdiarkd d igk n` gkpl`k`mtdr
tcmgcds `sp`cgdlgzdnds pdrd qu` `l`s passdk `x`rc`r `std p`rsudsa.
>.2.> ^gpas n` Psurgas
Ds tcmgcds n` odkgigcdtgamtdkbk sa dplgcdnds n` dcarna cak a p`rigl nas
Recommended