ULUSLARARASI PARA FONU(IMF)

1

Gülbahar

Yurteri2014

2

Ne vaat ettiğiniz değil, gerçekleştirmek için neler yaptığınız başarınızı belirler. Mesela aydınlatmaksa derdiniz etrafınızı, mumu yakmanız değil nasıl daha fazla ışımasını sağlamanızdır başarınız. Gün ışığı varken, loş ışığa rağbet edilmez.

Gülbahar Yurteri

IMF (Uluslararası Para Fonu)Birinci ve İkinci Dünya Savaşı sonrası savaşın ağır bütçesi

Avrupa’daki birçok ülkeyi vurup, darboğaza sürüklemiştir. Ticaret tamamen durmuş, işsizlik rekor düzeye ulaşmış, yaşam standartları düşmüştür. 

Alım satım, değiş-tokuş usulüyle yapılmaya başlayınca itibar kaybeden paraya değer saptayabilecek kurum arayışına girilmiştir.

3

IMF (Uluslararası Para Fonu)Ekonomik kaos ortamına karşın ABD savaş

süresince altın stoklarını ve ihracatını sürekli artırmıştır.

Avrupa’daki kriz ortamına yardımı beklenen ABD, doğrudan para yardımı yerine mali kuruluşlar aracılığıyla destek olmayı kabul etmiştir.

4

IMF’nin Kuruluş Amacı

Bu bağlamda IMF, Avrupa devletlerinin tediye bilançolarında ortaya çıkabilecek kısa vadeli ödeme güçlüklerinde kredi  vererek milletlerarası ticaretin bu yüzden daralmasını önlemek için ekonomik işbirliği amacıyla kuruldu.

5

IMF (Uluslararası Para Fonu)1944 yılında ABD'nin New Hampshire eyaletindeki Bretton Woods‘ da kuruldu.

 Bretton Woods Antlaşması'nda; biri IMF, diğeri  Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD) yani Dünya Bankası olan iki ekonomik müessesenin kurulması kararlaştırılmıştır.

6

Uluslararası Para Fonu

Uluslararası Para Fonu

IMF’nin resmi olarak ortaya çıkışı ise Aralık 1945’te 29 Üyesi tarafından Anlaşma Maddelerinin imzalanmasıyla olmuştur.

Borç verilen ülkedeki istihdam ve büyüme odaklı para ve maliye politikalarını şekillendirme işini de bu kurum üstlenmiştir.

7

Uluslararası Para FonuKuruluş, 1 Mart 1947’de fiilen faaliyete

geçmiş ve aynı yılın ilerleyen aylarında Fransa, IMF’den borç alan ilk ülke olmuştur.

8

Uluslararası Para Fonu1950’lerin sonlarında ve 1960’larda, birçok Afrika

ülkesinin bağımsızlığını ilan edip üyelik başvurusunda bulunmasıyla IMF’nin üye sayısı artmaya başlamıştır.

1980' lerden itibaren ise IMF tamamen makroekonomik koşullara odaklanmıştır.

9

Uluslararası Para Fonu1989’da Berlin Duvarı’nın yıkılması ve 1991’de

Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla IMF in etki alanını genişletmiştir ve IMF’nin neredeyse evrensel bir kurum haline gelmesine olanak vermiştir.

Kuzey Kore, Küba, Andorra, Lihtenştayn, Tuvalu ve Nauru hariç bütün Birleşmiş Milletler üye devletleri IMF'ye doğrudan olarak katılır.

10

Organizasyon YapısıŞuan 188 üyesi ve 140’ı aşkın ülkeden gelen

personeli olan IMF, Birleşmiş Milletlerin uzmanlaşmış kurumlarından biri olsa da, kendi tüzüğü, yönetim yapısı ve mali kaynağı vardır.

11

Uluslararası Para Fonu Amaçları

Küresel para işbirliği geliştirmek, Finansal istikrarı sağlamak, Uluslararası ticareti kolaylaştırmak, Yüksek istihdamı teşvik etmek, Sürdürülebilir ekonomik büyümeyi teşvik, Dünya çapında yoksulluğu azaltmayı teşvik

etmek,

12

Uluslararası Para Fonu AmaçlarıDöviz kurlarında istikrarı teşvik etmek,Çok taraflı bir ödemeler sisteminin

kurulmasına yardım etmek,Ödemeler dengesinde problemler yaşayan

üye ülkelere finansal destek sağlamak,

13

Organizasyon YapısıGuvernörler KuruluUluslararası Parasal ve

Mali Komite

Yönetim Kurulu

IMF- Dünya Bankası Kalkınma Komitesi

Bağımsız Değerlendirme Ofisi

Teknik YardımOfisi

İç Denetim Ofisi

Bütçe ve PlanlamaOfisi

Yatırım Ofisi –PersonelEmeklilik Planı

IMF Başkanı Başkan Yardımcısı

Bölgesel Departmanlar

Fonksiyonel ve Özel Hizmet

DepartmanlarıBilgi ve Bağlantı

Destek Hizmetleri

14

Başkanlık görevinde bulunanlar;İsim Ulus Başlama Bitiş

Camille Gutt  Belçika 6 Mayıs 1946 1951Ivar Rooth  İsveç Ağustos 1951 Ekim 1956

Per Jacobsson  İsveç Aralık 1956 5 Mayıs 1963Pierre-Paul Schweitzer  Fransa 1 Eylül 1963 1 Eylül 1973

Johannes Witteven  Hollanda 1 Eylül 1973 17 Haziran 1978

Jacques de Larosiére  Fransa 17 Haziran 1978 16 Ocak 1987

Michel Camdessus  Fransa 16 Ocak 1987 14 Şubat 2000

Horst Köhler  Almanya 1 Mayıs 2000 4 Mart 2004Anne Kruger  ABD 4 Mart 2004 4 Mayıs 2004Rodrigo Rato  İspanya 4 Mayıs 2004 31 Ekim 2007Dominique

Strauss-Kahn  Fransa 1 Kasım 2007 18 Mayıs 2011 (istifa)

John Lipsky  ABD 18 Mayıs 2011 5 Temmuz 2011 (geciçi)

Christine Lagarde  Fransa 5 Temmuz 201115

Organizasyon Yapısı

Avusturya tarafından yürütülen İcra Direktörlüğü görevi 1 Kasım 2014 tarihinden itibaren Türkiye’ye verilmiştir ve 2016 yılına kadar görev Türkiye tarafından yürütülecektir.

Bu önemli görevin ülkemiz adına İcra Direktörü olarak Hazine Müsteşarımız İbrahim Halil Çanakçı tarafından yürütülüyor.

16

Uluslararası Para Fonu İşleyişi Bir ülke, geçici ya da yapısal nedenlerle

ödemeler dengesinde sürdürülemeyecek ölçüde açık veriyorsa ve dış ödemelerini yapamama riski oluşmuşsa, yaşanan olumsuz ekonomik koşullar giderilene kadar (ve bu yöndeki politikalar uygulandığı sürece) IMF’den borçlanabilmektedir.

17

Uluslararası Para Fonu İşleyişi

Aynı amaca hizmet etmeklebirlikte kredi türleri, hedef kaynak kullanıcısı, faiz oranları, vade türleri ve uygulananpolitikanın içeriği bakımından farklılaşmaktadır.

18

Uluslararası Para Fonu İşleyişiKarşılıklı garantiler çerçevesinde hareket

etmekte; gerekli politikaların uygulanması, ekonomilerin düzelmesi, ödemelerin dengelenmesi ve borçlu ülkenin parayı geri ödemesini şart koşmaktadır. 

Bunun yanı sıra IMF’nin ülkelerarası para değişimine aracılık ettiği de söylenebilir

19

Uluslararası Para Fonu İşleyişi

20

Üye ülkeA

Üye ülkeB

Para alış

satışı

IMF bu ülkelerin paralarını alarak onlara diğer ülkelerin paralarını satar.

Fon’da her üye ülkeye farklı kota miktarı verilmiştir.

21

Ödemeler %25 altın

%75 ulusal para

cinsinden

Uluslararası Para Fonu İşleyişi Kotalar, her bir üyenin sahip olduğu eşit

birim oy sayısı ile birlikte, ülkelerin oy gücünü belirlemektedir.

22

Uluslararası Para Fonu İşleyişi Ülkelerin Fon’dan ne kadar para

çekebileceği ve örgüt içerisindeki oy gücü bu kotalarla belirlenir.

23

Kotalar genel olarak her bir üye ülkenin ekonomisinin büyüklüğünü yansıtmaktadır

Uluslararası Para Fonu İşleyişiKotalar genellikle her beş yılda bir gözden geçiriliyor

olup şu konularda belirleyicidir:

*SDR( Özel Çekme Hakları= Special Drawing Rights) IMF'nin para birimidir.

24

X Ülkesinin Oy Oranı  = X Ülkesinin Oy Sayısı / IMF’deki Toplam Oy Sayısı

ÖRN: TR OY ORANI: TR OY SAYISI IMF TOPLAM OY SAYISI

X Ülkesinin Toplam Oy Sayısı = Sabit OY Sayısı + Değişken Oy Sayısı

25

IMF oy oranı formülizasyonu;

Uluslararası Para Fonu İşleyişiIMF’de kararlar genel olarak %85‟lik oy

çoğunluğu ile alınmaktadır. %15‟in üzerinde oy hakkına sahip olması sebebiyle ABD, ortak karar alma mekanizmasında kilit bir role sahiptir.

26

Uluslararası Para Fonu İşleyişi

Bir ülke özel çekme hakkını devrederek IMF'den başka ülkenin parasını alabilir.

1 SDR = 4,1763 TL

(http://sdr-ozel-cekme-hakki.tlkur.com/ 18.05.2016)

27

Uluslararası Para Fonu İşleyişi

Kota oranı ve söz hakkı doğru orantılıdır.

28

Küçük ekonomiye sahip ülkeler bölge sandalyeleriyle temsil edilir.

Dünya düzeninde ve farklılaşan koşullar IMF görevlerinde farklılaşmaya sebep olsa da genel görevleri aşağıdaki gibidir:

29

Uluslararası Para FonuÖnceleri daha çok ödemeler sisteminde

oluşabilecek sorunları gidermek için çalışan IMF, ilerleyen yıllarda daha çok ekonomik kalkınma/dönüşüm süreçlerinin bir savunucusu haline gelmiştir.

30

Uluslararası Para Fonu

1990’lı yıllarda yaşanan ekonomik krizler sonrasında, IMF finansal sistemde istikrarın sağlanması ve yatırımcılarda güvenin oluşturulması için daha aktif rol almaya başladı.

IMF; istikrarlı bir büyümenin sağlanması amacıyla şeffaf makroekonomik politikaların oluşturulması, tüm ülkeler tarafından daha sağlam politika yapımı için gerekli standartlar ve kodların oluşturulması, finansal sistemdeki risklerin yönetilmesinin sağlanması gibi konulara yöneldi.

31

Uluslararası Para FonuArtan spekülatif sermaye hareketleri,

paritelerin piyasalarca belirlenmesi IM’nin danışmanlık görevini kaybetmesine sebep olmuştur.

32

Uluslararası Para Fonuİtalya ve İngiltere sanayileşmiş ülkeler

arasında IMF destekli istikrar programı uygulamış (1977) son ülkelerdir.

Bu tarihten sonra IMF in görev ekseni sanayileşmiş, gelişmiş ülkelerin parasal danışmanlığından, az gelişmiş ülkelerin kriz yöneticisi ve finansörlüğüne kaymıştır.

IMF‟nin küreselleşme sürecinde yeni müşterileri ise gelişmekte olan ülkelerdir.

33

IMF POLİTİKALARININ SONUÇLARIIMF, dünyadaki egemen ekonomilerin diğer

ülkelerden istedikleri uyum politikalarının ve düzenlemelerinin gerçekleştirilmesini sağlamak için kurulmuş olup ülkelerin bağımlılığından yararlanılarak çıkarlara uygun politikalar hayata geçirilmektedir.

34

IMF POLİTİKALARI

Sermaye akımları,döviz kurları ve dış ticaret üzerindeki korumacı engellerin kaldırılması esas olup IMF’nin isteği doğrultusunda yabancı sermaye teşvik edilir. Hatta yabancı sermaye stratejik sektörlerde ve hatta kamu sektöründe dahi ısrarla beklenir.

35

REÇETE

İÇERİĞİ

IMF POLİTİKALARI

36

-Türkiye‟de 2000 yılında kriz ortamı yok iken uygulanan IMF reçetesi krizle sonuçlanmıştır.

-ülkeler arası yayılma

kriz küreselleşmenin nedeni ve/veya sonucu

IMF POLİTİKALARININ SONUÇLARISon yıllarda IMF krizlerle anılmakta ve

ekonomik istikrarsızlığa yol açtığı savunulmaktadır.

IMF programı, borç alan ülkelere bağımlılık enjekte etmiştir. Bununla beraber Batı tarzı reçeteleri diğer ülkelere uygulayarak bu ülkelerde krizlere yol açmıştır.

37

IMF, kendisine başvuran ülkelere, o ülkelerin makro ve mikroekonomik yapılarını hiç dikkate almadan standart çözümler ortaya koymuş ve bir çok ülkede krize sebep olmuştur.

Bu durum göstermektedir ki Amerika ve diğer büyük Batılı devletlerin ihraç ettiği politikalar her ülke için derman niteliği taşımamaktadır.

38

IMF POLİTİKALARININ SONUÇLARI

IMF POLİTİKALARININ SONUÇLARI Bryan Johnson ve Brett Schaefer tarafından yapılan bir

araştırmaya göre IMF politikalarını uygulayan 89 az gelişmiş ülkenin 1965’den 1995’e kadarki ekonomik büyümesi incelenmiştir. Araştırma sonuçları ilginçtir: Bu ülkelerden;

 48’i borç aldığı yıla göre kişi başına düşen zenginlik

açısından bir ilerleme kaydetmemiş ve 48 ülkeden 32’si daha da fakirleşmiştir,

 Bu ülkelerden 14’ünün ekonomisi borç aldığı yıla oranla

en az %15 küçülmüştür. Örneğin Nikaragua 1968’den 1995’e kadar 185 milyon dolar borç almış, ancak ekonomisi %55 oranında daralmıştır.

39

IMF POLİTİKALARININ SONUÇLARIIMF politikalarının ABD’nin öncelikleri ile

saptandığını belirten Stiglitz, “global ekonomik istikrarın geliştirilmesi için Keynes tarafından yaratılan bu kuruluşun daha çok global istikrarsızlığı geliştirdiğini” savunmaktadır.

40

IMF POLİTİKALARININ SONUÇLARIStiglitz’e göre, IMF politikalarına boyun eğen

Asya’nın kriz ülkeleri, 1998 yılında ortalama yüzde 8.2 küçülmüştür.

Kriz süresince ve sonrasında IMF programı uygulamayan ve sermaye akımlarını kontrol eden Çin’in 1998 yılında yüzde 7.8 ve Hindistan’ın da yüzde 5.2 büyüdüğünü belirtmektedir.

41

IMF POLİTİKALARININ SONUÇLARIBarro ve Lee (2002), 1975-99 dönemini ve

130 ülkeyi kapsayan çalışmalarında, IMF kredilerinin, bu ülkelerin büyüme gibi ekonomik performansları gözönünde bulundurulmadan, sadece Fon içinde söz sahibi olan ABD, Fransa, Almanya ve İngiltere gibi ülkelere siyasi ve ekonomik yakınlıkları dikkate alınarak dağıtıldığı sonucuna ulaşmışlardır.

42

IMF Türkiye İlişkisi Türkiye, IMF ile 1947’de İsmet İnönü döneminde

tanıştı. IMF ile ilk stand-by düzenlemesi 1 Ocak 1961’de yapıldı. Türkiye ile IMF arasında toplamda 19 stand-by anlaşması imzalandı.

Son anlaşma 2005’te Ak Parti iktidarı döneminde imzalandı. AK Parti, 2008 yılında ise IMF ile stand-by anlaşması yapmama kararı aldı.

43

IMF Türkiye İlişkisiTürkiye’nin IMF ile stand-by yolculuğuna 8 Cumhurbaşkanı ve 37

hükümet eşlik etti.

14 Mayıs 2013’te Hazine 19. stand-by çerçevesinde IMF’ye yaklaşık 422,1 milyon ABD doları ana para ödemesi yaparak 52 yıldan beri borçlu olduğu IMF’ye borcunu sıfırladı.

Türkiye'nin IMF'ye olan kredi borcunun son taksitinin transferi,  4 ayrı transferle dönemin Başbakan Yardımcısı Ali Babacan tarafından 14 Mayıs 2013 tarihinde  gerçekleştirildi.

44

Kaynaklar http://tr.wikipedia.org/wiki/Uluslararas%C4%B1_Para_Fonu http://rehber.uzmantv.com/uluslararasi-para-fonu-imf-nasil-kuruldu http://www.hazine.gov.tr/default.aspx?nsw=4Lohv1LHjN3NaGlBR3D5oA==-

H7deC+LxBI8=&mid=1003&nm=1003 http://www.ntvmsnbc.com/id/25005001/#storyContinued http://kdk.gov.tr/sayilarla/turkiyenin-imfye-olan-borcu-bitti/18 http://www.hazine.gov.tr/default.aspx?nsw=A17ddWL0HZ6HCOZud0LmFA==-H7deC+LxBI8 http://elsissmila.blogcu.com/imf-nin-kurulusu-ve-amaclari/4060361 https://ekonomi.isbank.com.tr/UserFiles/pdf/ar_04_2011.pdf

Akalın, G., Uçak, A.(2007). IMF POLİTİKALARI ÜZERİNE BİR KRİTİK Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, XXII, SAYI 1

45

TEŞEKKÜRLER…

46