ภาษาบาลี ชุดที่ ๓ นามศัพท์ ลิงค์...

นาม

โครงรางเนอหาสาระ

• นามศพท • ลงค • วจนะ • วภตต

วจวภาค

นาม

นามศพท ลงค

วจนะ

วภตต

การนต

สงขยา

สพพนาม

อพพยศพท

อปสค

นบาต

ปจจย

อา ขยาต

วภตต

กาล

บท

วจนะ

บรษ

ธาต

ปจจย

วาจก

กตก

กรยากตก

กาล

ปจจย

วาจก

นามกตก

สาธนะ

ปจจย

วเคราะห

สมาส

กมมาธารยสมาส

ทคสมาส

ตปปรสสมาส

ทวนทวสมาส

เอกเสสสมาส

อพพยภาวสมาส

พหพพหสมาส

ตทธต

สามญญตทธต

ภาวตทธต

อพพยตทธต

นาม

นามศพท ลงค วจนะ วภตต การนต สงขยา สพพนาม

1 2 3 4

นามศพท นามนาม เรยกชอคน, สตว, สงของ (มนสโส – มนษย, นคร – เมอง, สาวตถ – เมองสาวตถ) คณนาม คาแสดงลกษณะของนามนาม

• ชนปกต – ไมมเครองหมาย (ถโล ปรโส – บรษอวน) • ชนวเศษ – ม ตร, อย, อยสสก ปจจย (ถลตโร – อวนกวา, ปณฑตตโร –

ฉลาดกวา, พาลโย – โงกวา) • ชนอตวเศษ – ม ตม อฏฐ ปจจย (ปณฑตตโม – ฉลาดทสด, พาลฏโฐ - โง

ทสด สพพนาม คาแทนชอนามนามทออกชอมาแลว

นามศพททง ๓ น ตองประกอบดวย ลงค, วจนะ, วภตต จงจะนาไปใชได

นาม

นามศพท

นามนาม

คณนาม

สพพนาม

ลงค วจนะ วภตต การนต สงขยา สพพนาม

ลงค ลงค คอ คาพดทบงถงเพศของนาม ประกอบดวย ปลงค – เพศชาย

อตถลงค – เพศหญง

นปสกลงค – มใชเพศชาย มใชเพศหญง นามนามบางค ากเปนไดลงคเดยว บางค าเปนได ๒ ลงค สวนคณนาม และสพพนามศพทเดยวเปนได ๓ ลงค

ลงคโดยก าเนด – ศพททมลงคตรงตามก าเนด เชน พทโธ (พระพทธเจา)

เปน ปงลงคโดยกาเนด

ลงคโดยสมมต – ศพททมลงคไมตรงก าเนด เชน ทาร (เมย) เปนอตถลงค

แตแจกวภตตดวย ปงลงค

นามนามศพทเดยว เปนลงคเดยว ป ลงค อตถลงค นป สกลงค

อมโร เทวดา อจฉรา นางอปสร องค องค

อาทจโจ พระอาทตย อาภา รศม อารมมณ อารมณ

อนโท พระอนทร อทธ ฤทธ อณ หน

อโส คนเปนใหญ อสา งอนไถ อรณ ทงนา

อทธ ทะเล อฬ ดาว อทก น า

เอรณโฑ ตนละหง เอสกา เสาระเนยด เอฬาลก ฟกเหลอง

โอโฆ หวงน า โอชา โอชา โอก น า

กณโณ ห กฏ สะเอว กมม กรรม

จนโท พระจนทร จม เสนา จกข นยนตา

ตร ตนไม ตารา ดาว เตล น ามน

ปพพโต ภเขา ปภา รศม ปณณ ใบไม

ยโม พระยม ยาค ขาวตม ยาน ยาน

นามนามศพทเดยว รปเดยว เปนได ๒ ลงค

ปลงค นปสกลงค คาแปล

อกขโร อกขร อกษร

อคาโร อคาร เรอน

อต อต ฤด

ทวโส ทวส วน

มโน มน ใจ

ส วจฉโร ส วจฉร ป

นามนามรปเดยว แตเปลยนสระทสด เปนได ๒ ลงค ป ลงค อตถลงค คาแปล

อรหา หรอ อรห อรหนต พระอรหนต

อาชวโก อาชวกา นกบวช

อปาสโก อปาสกา อบาสก, อบาสกา

กมาโร กมาร หรอ กมารกา เดก

ขตตโย ขตตยาน หรอ ขตตยา กษตรย

โคโณ คาว โค

โจโร โจร โจร

ญาตโก �ญาตกา ญาต

ตรโณ ตรณ ชายหนม, หญงสาว

เถโร เถร พระเถระ, พระเถร

ทารโก ทารกา เดกชาย, เดกหญง

คณนามศพทเดยว เปนได ๓ ลงค ป ลงค อตถลงค นป สกลงค คาแปล

กมมกาโร กมมการน กมมการ ท าการงาน

คณวา คณวต คณว มคณ

จณโฑ จณฑา จณฑ ดราย

ตาโณ ตาณา ตาณ ตานทาน

ถโร ถรา ถร มน

ทกโข ทกขา ทกข ขยน

ธมมโก ธมมกา ธมมก ตงในธรรม

นาโถ นาถา นาถ ทพง

ปาโป ปาปา ปาป บาป

โภค โภคน โภค มโภคะ

มตมา มตมต มตม มความคด

นาม

นามศพท

นามนาม

คณนาม

สพพนาม

ลงค

ป งลงค

อตถลงค

นป งสกลงค

วจนะ วภตต การนต สงขยา สพพนาม

วจนะ

วจนะ คอ คาพดบอกจานวนนามนาม วามากนอยเพยงใด เอกวจนะ - บอกใหรวานามนามมอยสงเดยว

พหวจนะ – บอกใหรวานามนามมมากกวา ๒ สงขนไป วจนะทง ๒ นขนอยกบวภตต เพราะวภตตบอกใหรวจนะ

นาม

นามศพท

นามนาม

คณนาม

สพพนาม

ลงค

ป งลงค

อตถลงค

นป งสกลงค

วจนะ

เอกวจนะ

พหวจนะ

วภตต การนต สงขยา สพพนาม

วภตต

วภตต คอ ศพทสาหรบประกอบหลงนามศพท แจกนามศพทใหมรปตางๆ เพอใหรถง ลงค และ วจนะ ของศพทนน วภตตม ๑๔ ตว แบงเปน เอกวจนะ ๗ และ พหวจนะ ๗

วภตต เอกวจนะ พหวจนะ

ปฐมาท ๑ ส โย

ทตยาท ๒ อ โย

ตตยาท ๓ นา ห

จตตถท ๔ ส น

ปญจมท ๕ สมา ห

ฉฏฐท ๖ ส น

สตตมท ๗ สม ส

อาลปนะ ส โย

ปฐมาวภตตม ๒ แบบ คอเปนประธานในประโยคทไมมกรยาคมพากย เรยง ลงคตถ หรอเปนประธานในประโยคทมกรยาคมพากย เรยกวา สยกตตา ๑ ใชเปนคารองเรยก เรยกวา อาลปนะ ๑

วภตต เอกวจนะ พหวจนะ

วภตต คาแปล วภตต คาแปล

ปฐมาท ๑ ส อ. (อนวา) โย อ....ท. (อนวา...ทงหลาย)

ทตยาท ๒ อ ซง, ส, ยง, สน, ตลอด, กะ, เฉพาะ โย ...........................ท.

ตตยาท ๓ นา ดวย, โดย, อน, ตาม, เพราะ, ม, ดวยทง

ห ...........................ท.

จตตถท ๔ ส แก, เพอ, ตอ น ...........................ท.

ปญจมท ๕ สมา แต, จาก, กวา, เหต ห ...........................ท.

ฉฏฐท ๖ ส แหง, ของ, เมอ น ...........................ท.

สตตมท ๗ สม ใน, ใกล, ท, ครนเมอ, บน, ในเพราะ, เหนอ, บน

ส ...........................ท.

อาลปนะ ส แน, ดกอน, ขา, แต โย ...........................ท.

นาม

นามศพท

นามนาม

คณนาม

สพพนาม

ลงค

ปลงค

อตถลงค

นปสกลงค

วจนะ

เอกวจนะ

พหวจนะ

วภตต

ปฐมาท ๑

ทตยาท ๒

ตตยาท ๓

จตตถท ๔

ปญจมท ๕

ฉฏฐท ๖

สตตมท ๗

อาลปนะ

การนต สงขยา สพพนาม

ศกษาภาษาบาลเพมเตม ไดท www.buddhabucha.net/pali