Haber Yazımı ve Sık Yapılan Yanlışlar

+

Yrd. Doç. Dr. Javanshir Gadimov

Zirve Üniversitesi

İletişim Fakültesi

RTS 201 - Haber ve Röportaj Teknikleri Dersi

Haber Yazımı ve Sık Yapılan Yanlışlar

+Haber Yazımı Aşamaları

Bilgilerin toplanması

Yazım aşaması

Başlık

Giriş

Gövde

Haberin düzeltilmesi

Yeniden okumak

+Başlık 1

Başlıkta kelimeler küçük harf ile başlar, yalnız özel isimler büyük harfle başlar. Haberde başlıkta ve haber içinde büyük harfle yazılması gereken kelimeler şöyle:

Özel isimler

Titrler

Eser ve kitap isimleri

Yanlış: G8 Liderleri Aile Fotoğrafı Çektirdi

Yanlış: G8 LİDERLERİ AİLE FOTOĞRAFI ÇEKTİRDİ

Doğru: G8 liderleri aile fotoğrafı çektirdi

+Başlık 2

Başlıklar açıklayıcı olmalı ve bilgi içermelidir. Başlık 2 - 3

kelimeyi geçmeyecek diye bir kural yok. Başlık kısa tutulmalı

ancak bilgi içeren ve açıklayıcı olmalı.

Yanlış: Bitmeyen öykü

Doğru: Simpsonlar daha iki sezon ekranlarda

Yanlış: Gaziantep halkı tepkili

Doğru: Gaziantep halkı bitmeyen yol çalışmasına tepkili

+Başlık 3

Başlığa, olaydaki en flaş ve en önemli bilgi çekilir. Açıklayıcı

olmasına dikkat edilir.

Yanlış: Sınırda vahşet

Doğru: IŞİD Hatay’da BM görevlilerine saldırdı

+Giriş

Başlığa çekilen husus, metnin giriş kısmı ve gövdesinde de mutlaka olmalı.

Başlık ve giriş bir birine uyumlu olmalı. Başlığa çekilen bir olay ya

da ifade haberin ortasında ya da sonunda aranmamalı.

Başlığa çekilen kısmın girişte yer almadığı yanlış bir haber girişi.

Başlık: “Basın özgürlüğü alaninda Türkiye 179 ülkeden 154. sırada”

Giriş: “10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü dolayısıyla Gaziantep Gazeteciler Cemiyeti tarafından 2014 Basın Ödülleri yarışmasının ödültöreni düzenlendi. Törene AK Parti Milletvekilleri Mehmet Erdoğan, Derya Bakbak, Nejat Koçer, CHP Milletvekili Mehmet Şeker, BüyükşehirBelediye Başkanı Fatma Şahin, Vali Yardımcısı Cemalettin Özdemir, Koordinatör Vali Veysel Dalmaz, Şahinbey Belediye Başkanı Mehmet Tahmazoğlu, sivil toplum kuruluşu temsilcileri, Gaziantep Üniversitesi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi ve Zirve Üniversitesi öğretim üyeleri veçok sayıda gazeteci katıldı.”

+Gövde 1

Cümleler kısa tutulmalı, uzun cümleler bölünmeli.

Yanlış ve uzun cümle: “Radyo, TV,Sinema Bölüm Başkanı Yrd.

Doç. Dr. Sinan Oktay'ın tanıtımı ardından İletişim Fakültesi

Dekanı Prof. Dr. Hasan Kerim'in konuşmasıyla başlayan

programa, Bahçeşehir Üniversitesi öğretim görevlisi Mahmut

Kenar, Zeynep Dağ, İrem Alim ve Nuran Geniş’in konuşmacı

olarak katıldığı panelde vakfın çalışmaları, internet sitesinin

işleyişi, nefret söylemi kapsamına giren ifadelerin kullanımlarını

gösteren şemaların yorumlanması ve soru cevap gibi bölümlere

yer verilerek, sonrasında soru cevap kısmı ile program

tamamlandı.”

+Gövde 2

Cümlelerde kelime tekrarlarından kaçınılmalı.

Yanlış: “Etkinlik sonunda etkinliğe katılanlara lokum ikram edilerek

etkinlik sonlandırıldı.”

Haberde “Sayın” kelimesi kullanılmaz. Sadece tırnak için

konuşmada varsa kullanılır.

Yanlış: “Ödül töreninde açılış konuşmasını Gaziantep Gazeteciler

Cemiyeti başkanı Sayın İbrahim Ay yaptı.”

Doğru: “Ödül töreninde açılış konuşmasını Gaziantep Gazeteciler

Cemiyeti Başkanı İbrahim Ay yaptı.”

+İsim ve titrler 1

“İzmir Bornova Belediye Başkanı” ifadesi sorunlu. Başkanın

ismi ilk geçtiği yerde hem titri hem de ismi tam yazılmalı,

bilinmiyorsa öğrenilmeli. Burada İzmir yazılması fazla, çünkü

girişte “İzmir’in Bornova ilçesi” denilere Bornova’nın nerede

olduğu ve ilçe olduğu belirtildi.

Titr ve isim ilk geçtiği yerde tam yazılmalı

Yanlış: Başkan Dursun Özbek

Doğru: Galatasaray Başkanı Dursun Özbek

+İsim ve Titrler

Habere konu edilen bilinen kişilerin isimleri ve titrleri internetten

kontrol edilmeli. Bazen muhabirin duyarak yazdığı isim doğru

olmayabiliyor.

Yanlış: “takımın genel menejeri Boray Dahil”

Doğrusu: “takımın Genel Menajeri Boray Dai”

Bazı isimler aynı haberde farklı şekillerde yazılmamasına dikkat

edilmeli.

Bir haberde aynı kişi “Suat Cem Uzan” ve “Suat Cem Usal” şeklinde

iki farklı şekilde yazılmıştı.

+Yüzde ifadesi

Yüzde ifadesi yazı ile yazılır:

Yanlış: %100

Doğru: Yüzde 100

+Cümle yapısı

Cümlenin başı ile sonu uyuşmalı

Yanlış: Yetkililerden alınan bilgiye göre ... meydana geldiğini

belirttiler.

Doğru: Yetkililerden alınan bilgiye göre ... meydana geldi.

Doğru: Yetkililer ... meydana geldiğini belirtti.

+Tarafların görüşleri

Habere konu olan tarafların görüşlerine yer verilmeli. Eğer

birine ulaşılamıyor ya da görüş vermek istemiyorsa haberde

belirtilmeli.

+Bizim…

Haberde aidiyet belirten ifadelerden kaçınılmalı. Haberi okuyan

kişiye göre aidiyet belirten ifadeler anlam taşımayabilir.

Yanlış: Simpsonlar bizleri iki yıl daha eğlendirecek.

Doğru: Simpsonlar hayranlarını iki yıl daha eğlendirecek.

Yanlış: Rektörümüz Prof. Dr. Adnan Kısa

Doğru: Zirve Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Adnan Kısa

+Tarih

Tarih yazımı. Aynı yıl içerisindeyse yılı yazılmaz.

Yanlış: 10 haziran da

Doğru: 10 Haziran’da

Doğru: 5 Ocak 2016’da

+Kesin ifadeler

Haberde söylenti olmaz. Kesin açıklamalara yer verilir.

Yanlış: Yol çalışmasının Ocak 2016’da biteceği söylentiler

arasında.

Doğru: Yetkililer yol çalışmasının Ocak 2016’da biteceğini

açıkladı.

Yanlış: Çalışmanın Ocak 2016’da biteceği söylendi.

Doğru: Çalışmanın Ocak 2016’da biteceği

açıklandı/belirtildi/bildirildi...

+Özel isimler ve apostrof

Özel isimlerde apostrof kullanımı

Yanlış: D-100 Karayolunda

Doğru: D-100 Karayolu’nda

+Başlıkta tırnak kullanımı

Başlıkta tırnak kullanımı: Başlıkta bir kişinin söylediği ifadeye

yer veriliyorsa çift tırnak işareti kullanılır

Çift tırnak içinde aktarılan ifadelerde yanlışlık olsa bile

düzeltilmeden olduğu gibi aktarılmalıdır.

+Arka plan bilgi

Arka plan (background) bilgi, haberi anlamaya yardımcı olur.

+Makta/mekte

Haber dilinde “yapılmakta/edilmekte” yerine “yapılıyor/ediliyor”

ifadeleri kullanılıyor.

+Kaynak

Haberde kaynak, olayın güvenirliğini ve gerçekliğini ortaya

koyar.

+ Konferans Haberi

Bir konferans haberi yazarken, en önemli hususlardan biri konuşmacıların ne söylediği. Uzun konuşmaların yazılması yerine, konuşmacıların değindiği en güncel, ilgi çekici kısımlar kısa ve öz haberleştirilir. Başlığa çekilen husus, metnin giriş kısmı ve gövdesinde de mutlaka olmalı.

Yanlış Örnek:

HASOL: Türkiye’de şehircilik yok !

Ünlü mimar Doğan Hasol Zirve Üniversitesi’nde öğrencilerle bir araya geldi. Zirve Üniversitesinin bu haftaki konuğu Doğan Hasol geleceğin mimarlarıyla konuşup sorularını yanıtladı. Mimarlık öğrencilerimiz Doğan Hasol’un bilgilerinden yararlanmak için Konferans Salonunu tıklım tıklım doldurdu. Doğan Hasol bu kadar genç ve istekli mimar adaylarımızın mimarlık konusunda sorularını cevaplamaktan gayet mutlu olduğunu belirtti. Genç mimar adaylarımızın sorularını yanıtladıktan sonra mimarlık konusunda ufak tavsiyelerde bulunarak bu yolda istek ve azimlerini kaybetmemelerini özeliklle Türkiyenin şuan içinde bulunduğu durumda mimarlarımızın ne kadar önemli olduğunu belirterek keyifli bir soru-cevap şeklinde konuşma gerçekleştirdi. Doğan Hasol ve Hayzuran Hasol gerçekeştirdiklerikonuşmanın sonunda öğrencilerimizle fotoğraflar çektirip kitaplarını imzaladı. Doğan Hasol, ‘Türkiye de şehircilik yok’ diyerek ülkemizin mimarlık hakkında en önemli sorununu dile getirerek genç mimar adaylarımızın bu sorunu çözme konusunda ellerinden geleni gerçekleştirmeleri gerektiğini dile getirdi.

+Doğru: Mimar Hasol: Şehircilik Türkiye'ye geç uğradı

Ünlü mimar Doğan Hasol "Şehircilik Mimarisi" üzerine Zirve Üniversitesi akademisyen ve öğrencileriyle bir araya geldi. Öncelikle Türkiye'ye şehirciliğin geç uğradığını vurgulayan Hasol, “Yönetimin şehirciliğe önem vermesi gerektiğini düşünüyorum.” dedi.

Mimar Hasol, "Bizim ihmal ettiğimiz şey aslında şehircilik. Bu konuda çoğu zaman mimarlar suçlanır. Ama burada mimarın bir katkısı yoktur. İstanbul Belediye Başkanın bir sözü var. ‘İstanbul'un yüzde 70, yüzde 75'i kaçak’ diyor. Şimdi yüzde 70'i kaçak olan bir şehirde mimarının bir katkısı yoktur.” diye konuştu.

Mimarlığın eleştirilmesi en zor olan sanat olduğunun altını çizen Hasol, “Bir binaya baktığımız zaman o binayı değerlendirmek için, içinde yaşamanız, hissetmeniz gerekiyor." ifadelerini kullandı.

Doğan Hasol, konferansın ardından öğrencilerle fotoğraf çektirdi. Kitaplarını imzaladı.

+Haberin Sosyal Medyadaki Başlığı 1

Sosyal medyadaki başlık ile haberin gazetedeki başlığı farklı

oluyor. Sosyal medyadaki başlık daha ilgi çekici ve okuru

bağlantıya tıklayarak sayfaya çekme yönelik yapıldığı için

bilgiler bilerek eksik bırakılıyor.

+ Haberin Sosyal Medyadaki Başlığı 2

Doğru olanı bilgileri eksik olmayan başlık.

+

+Haber Başlıklarından Örnekler

Al Qaeda leader killed in U.S.

airstrike, Pentagon says

Barbara Starr and Tim Hume, CNN

(CNN)The leader of an al Qaeda-

linked group allegedly bent on

attacking the West has been killed in

an airstrike by the U.S.-led coalition

in Syria, U.S. officials said Sunday.