6.ชุดฝึก 6 ดาราศาสตร์ ป.6

ค ำน ำ

ชดนเทศเสรมทกษะการจดการเรยนร ส าหรบครวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 จดท าขนเพอยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทดลองใชตงแต ป 2550 – 2551 จ านวน 86 โรงเรยนกบโรงเรยนเครอขายและโรงเรยนทมความพรอม พบวา โรงเรยนสวนใหญมผลสมฤทธทางการเรยนสงขน ในป 2553 ไดพฒนาชดนเทศนใหสมบรณขนในสวนทเปนรปแบบและเนอหาบางสวนเพอน าไปใชกบโรงเรยนอน ๆ ตอไป ชดนเทศน มจ านวน 7 ชด ประกอบดวย ชดฝกท 1 กลไกมนษย ชดฝกท 2 ชวตและสงแวดลอม ชดฝกท 3 สารและสมบตของสาร ชดฝกท 4 ไฟฟานาร ชดฝกท 5 หนและการเปลยนแปลง ชดฝกท 6 ดาราศาสตรและอวกาศ ชดฝกท 7 ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร การพฒนาทจะใหไดผลนน ครผสอนตองศกษาและชแจงใหนกเรยนปฏบตกจกรรม ตามขนตอนของแตละชดอยางเครงครด ไมควรขามขนตอนใดขนตอนหนงเพราะจะท าใหขาดความตอเนอง

ส านกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 1 หวงเปนอยางยงวา ชดนเทศเสรมทกษะ การเรยนร ส าหรบครวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 เลมน คงจะเปนประโยชนอยางยงส าหรบครและนกเรยนทจะน าไปใชเพอพฒนาคณภาพการศกษา ในชนประถมศกษาปท 6 ไดเปนอยางด ขอขอบคณคณะท างานและผทมสวนรวมทกทานทท าใหชดนเทศนส าเรจดวยด

กลมนเทศ ตดตามและประเมนผลการจดการศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 1

ก

สำรบญ

เรอง หนำ

ค าน า ก สารบญ ข ค าชแจง 1 มาตรฐาน ตวชวด จดประสงคการเรยนร 2 แบบทดสอบกอนเรยน 3 กจกรรมท 1 เรอง ขางขน ขางแรม 5 กจกรรมท 2 เรอง ฤดกาลของโลก 9 กจกรรมท 3 เรอง สรยปราคาและจนทรปราคา 13 กจกรรมท 4 เรอง ความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศ 18 แบบทดสอบหลงเรยน 24 บรรณานกรม 26 ภาคผนวก 27 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 28 แนวการตอบใบกจกรรมท 1 เรอง ขางขน ขางแรม 29 แนวการตอบใบกจกรรมท 2 เรอง ฤดกาลของโลก 30 แนวการตอบใบกจกรรมท 3 เรอง สรยปราคาและจนทรปราคา 31 แนวการตอบใบกจกรรมท 4 เรอง ความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศ 33 คณะผจดท า 34

ข

ค ำชแจง

ในการใชชดนเทศเสรมทกษะการเรยนร ส าหรบครวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 เลมน ครผสอนควรแนะน าใหผเรยนปฏบตกจกรรมตามขนตอน ดงน

1. ใหนกเรยนศกษาชดนเทศนโดยละเอยด และปฏบตกจกรรมตามขนตอนดงน 1.1 ท าแบบทดสอบกอนเรยน จ านวน 10 ขอ 1.2 ศกษาใบความรท 1 เรอง ขางขน ขางแรม 1.3 ปฏบตตามกจกรรมท 1 เรอง ขางขน ขางแรม 1.4 ศกษาใบความรท 2 เรอง การเกดฤดกาลของโลก 1.5 ปฏบตตามกจกรรมท 2 เรอง การเกดฤดกาลของโลก

1.6 ศกษาใบความรท 3 เรอง สรยปราคาและจนทรปราคา 1.7 ปฏบตตามกจกรรมท 3 เรอง สรยปราคาและจนทรปราคา 1.8 ศกษาใบความรท 4 เรอง ความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศ 1.9 ปฏบตตามกจกรรมท 4 เรอง ความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศ

1.10 ท าแบบทดสอบหลงเรยน เรอง ดาราศาสตรและอวกาศ 10 ขอ 2. แนะน าใหนกเรยนใชชดนเทศและปฏบตกจกรรมอยางระมดระวง ไมขดเขยน

เครองหมายใด ๆ ลงในชดนเทศนโดยท าลงในแบบบนทกทครผสอนก าหนดใหเทานน 3. เมอนกเรยนปฏบตกจกรรมแตละกจกรรมส าเรจแลว ใหสงผลงานการปฏบตกจกรรม

ใหครตรวจกอนทจะด าเนนการศกษากจกรรมตอไป

ค

1

ชดฝกท 6 เรอง ดาราศาสตรและอวกาศ

มาตรฐานการเรยนร มาตรฐานการเรยนร ว 7.1 เขาใจววฒนาการของระบบสรยะ กาแลกซและเอกภพ การปฏสมพนธภายในระบบสรยะและผลตอสงมชวตบนโลก มกระบวนการสบเสาะ หาความรและจตวทยาศาสตร การสอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชประโยชน มาตรฐานการเรยนร ว 7.2 เขาใจความส าคญของเทคโนโลยอวกาศทน ามาใช ในการส ารวจอวกาศและ ทรพยากรธรรมชาต ดานการเกษตรและการสอสาร มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชประโยชนอยางมคณธรรมตอชวตและสงแวดลอม ตวชวดชนป

ว 7.1 ป 6/1 สรางแบบจ าลองและอธบายการเกดฤด ขางขน ขางแรม สรยปราคา จนทรปราคา และน าความรไปใชประโยชน ว 7.2 ป 6/1 สบคนอภปรายความกาวหนาและประโยชนของเทคโนโลยอวกาศ จดประสงคการเรยนร

1. นกเรยนสามารถอธบายการเกดขางขน – ขางแรมได 2. นกเรยนสามารถท านายลกษณะของดวงจนทรในวนตาง ๆ ได 3. นกเรยนสามารถอธบายการเกดฤดกาลของโลกได 4. นกเรยนสามารถอธบายการเกดสรยปราคา และจนทรปราคาได 5. นกเรยนสามารถระบประโยชนของความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศได

2

แบบทดสอบกอนเรยน ชดฝกท 6 ดาราศาสตรและอวกาศ

ค าชแจง 1. แบบทดสอบนม 10 ขอ ใชเวลา 10 นาท คะแนนเตม 10 คะแนน 2. ใหนกเรยนท าเครองหมาย กากบาท (×) ทบขอทถกตองทสด ลงในกระดาษค าตอบ ทก าหนดให 1. เมอโลกโคจรอยระหวางดวงจนทรกบดวงอาทตยท าใหเกดปรากฏการณใด ก. สรยปราคา ข. จนทรปราคา ค. ขางแรม ง. ขางขน 2. ดาวเคราะหทไมสามารถมองเหนไดดวยตาเปลาคอขอใด ก. ดาวเสาร ข. ดาวองคาร ค. ดาวเนปจน ง. ดาวพฤหส 3. ในกระจกเงาภาพทเกดขนจะเปนอยางไร ก. ภาพหวกลบ ข. ภาพกลบซายเปนขวา ค. ภาพบดเบยวผดความเปนจรง ง. ภาพทมขนาดเลกกวา 4. ท าไมเราจงมองเหนดวงจนทรมรปรางเปลยนไปในแตละเดอน ก. ดวงจนทรหมนรอบตวเอง ข. ดวงจนทรโคจรรอบโลก ค. โลกหมนรอบตวเอง ง. โลกโคจรรอบดวงอาทตย 5. ดาวฤกษมการเปลยนแปลงแสงสตางกนเพราะเหตใด ก. อณหภมไมเทากน

ข. มน าแขงเกาะรอบ ๆ ความหนาไมเทากน ค. ไดรบแสงจากดวงอาทตยไมเทากน

ง. ดาวแตละดวงมลกษณะพนผวไมเทากน

3

6. ปจจบนดาวเคราะหดวงใด ไมจด เปนดาวเคราะหในระบบสรยะ ก. ดาวเสาร ข. ดาวองคาร ค. ดาวเนปจน ง. พลโต 7. ผพงใตเกดจากการลกไหมของสงใด ก. อกาบาต ข. ดาวเคราะห ค. ดาวหาง ง. ดาวศกร 8. อานขอความตอไปน วธการของนกวทยาศาสตรทจะไขปรศนาวาดาวองคารเคยมสงมชวตหรอไม มดงน 1. การพสจนรองรอยน าในอดตกาลจากหนและดน 2. การศกษาวามบรรยากาศและสภาพแวดลอมทท าใหน าคงสถานะของเหลว ไดนานพอทจะใหสงมชวตเกดหรอไม 3. การคนหาแหลงน าบรเวณหลมอกาบาตและน า ปรมาณไอน าในบรรยากาศ

จากวธการขางตน วธการใดเปนไปตามแผนการส ารวจดาวองคารระยะยาว โดยใชหนยนตปฏบตการขององคการนาซา

ก. เฉพาะ ขอ 1 ข. เฉพาะ ขอ 2 ค. เฉพาะ ขอ 3 ง. ขอ 1 และ ขอ 2 ถกตอง 9. นกเรยนใชสงใดในการศกษาวตถบนทองฟา ก. จรวด ข. ยานอวกาศ ค. กลองจลทรรศน ง. กลองโทรทรรศน 10. ถาเราอยในปาแลวตองการทราบวาวนนเปนขางขนหรอขางแรมนกเรยนจะปฏบต อยางไร ก. สงเกตต าแหนงของดวงดาว ข. สงเกตความโคงของขอบฟา ค. สงเกตดานเวาของดวงจนทร ง. สงเกตต าแหนงของดวงจนทรบนทองฟา

4

กจกรรมท 1 เรอง ขางขน ขางแรม

( เวลา 30 นาท ) ค าชแจง 1. นกเรยนศกษาใบความรท 1 เรองขางขน ขางแรม 2. ปฏบตตามใบกจกรรมท 1 การท านายลกษณะของดวงจนทร จดประสงคการเรยนร

1. นกเรยนสามารถอธบายการเกดขางขนขางแรมไดถกตอง 2. นกเรยนสามารถท านายลกษณะของดวงจนทรในวนตาง ๆ ได

ตงใจท านะครบ

คนเกง

5

ใบความรท 1 เรอง ขางขน ขางแรม

การเกดขางขนขางแรม

ดวงจนทรไดรบแสงสวางจากดวงอาทตยเชนเดยวกบโลก ท าใหคนบนโลกมองเหนดวงจนทรในลกษณะตาง ๆ กน

ถาดวงจนทรหนดานทไดรบแสงสวางจากดวงอาทตยมาตรงกบบรเวณทเราอย เราจะมองเหนดวงจนทรเตมดวง และเมอดวงจนทรหมนรอบตวเองพรอมทงโคจรไปรอบโลก เราจะมองเหนดวงจนทรเปลยนไป ดวงจนทรหมนรอบตวเอง 1 รอบใชเวลาประมาณ 1 เดอน เทากบหมนรอบโลก ดงนนในเวลา 1 เดอน ถาเหนชวงทดวงจนทร คอย ๆ หน แสงสวางเขาหาเรา เรยกวา ขางขน หลงจากนนจะคอย ๆ เปลยนไปเปนสวนทสวางนอยลงเปนล าดบ เรยกวาขางแรม

ดงนนคนบนโลกจะมองเหนลกษณะของดวงจนทรเปลยนแปลงไปตามต าแหนงทดวงจนทรโคจรรอบโลกนนเอง

ภาพแสดงการเกดขางขนขางแรมของดวงจนทร

6

ภาพแสดงการไดรบแสงจากดวงจนทรขณะเกดขางขนขางแรม

การบอกเวลาโดยประมาณสามารถบอกไดจากการสงเกตต าแหนงและลกษณะของดวง

จนทรแตละวน ตงแต 1 - 8 ดงรป โดยเวลาทแสดงในแผนภาพเปนเวลา ทดวงจนทรอยในต าแหนงสงสดบนทองฟา

ภาพแสดงการบอกเวลาดวยดวงจนทร

ทมา : สสวท. คมอครสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 หนา 247

7

ใบกจกรรมท 1 ท านายลกษณะของดวงจนทร

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายการเกดขางขนขางแรมไดถกตอง 2. ท านายลกษณะของดวงจนทรในวนตาง ๆ ได

ค าชแจง นกเรยนสงเกตภาพและตอบค าถามตอไปน 1. การทเรามองเหนภาพปรากฏการณขางขน ขางแรมของดวงจนทรไดเพราะเหตใด ตอบ ............................................................................................................................. ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ 2. ท านายลกษณะของดวงจนทรทเวลาตาง ๆ ตอไปน พรอมระบายสประกอบใหเหมอนจรง มากทสด

แสงจากดวงอาทตย

ขน 8 ค า

ขน 15 ค า

แรม 8 ค า

แรม 15 ค า

8

กจกรรมท 2 เรองการเกดฤดกาลของโลก

( เวลา 30 นาท ) ค าชแจง

1. นกเรยนศกษาใบความรท 2 เรอง การเกดฤดกาลของโลก 2. ปฏบตตามใบกจกรรมท 2 เรองการเกดฤดกาลของโลก

จดประสงคการเรยนร

นกเรยนสามารถอธบายการเกดฤดกาลของโลกได

ท าเตมทครบ

9

ใบความรท 2 การเกดฤดกาลของโลก

บรเวณบนพนโลกทไดรบ แสงตงฉากจากดวงอาทตยจะได รบแสงตรง สวนในบรเวณท ไมตงฉากกบดวงอาทตยจะไดรบ แสงเฉยง ท าใหบรเวณตาง ๆ ของโลกมอณหภมไมเทากน ท าใหเกดเขตภมอากาศตาง ๆ เชน เขตหนาวเขตอบอน เขตรอน เปนตน ภาพแสดงการไดรบแสงจากดวงอาทตยของบรเวณตาง ๆ ของโลก

โลกโคจรรอบดวงอาทตยครบรอบใชเวลา 1 ป ขณะโคจรแกนโลกจะเอยง 23.5 องศา จากแนวตงฉากกบระนาบทางโคจรเสมอ

ภาพแสดงต าแหนงการโคจรของโลกรอบดวงอาทตย

10

การเกดฤดกาลของโลกจงขนอยกบบรเวณทโลกโคจรไปอยทต าแหนงตาง ๆ จะท าใหอณหภมของโลกทบรเวณตาง ๆมการเปลยนแปลงดงน ต าแหนงท 1 โลกจะเอยงขวเหนอเขาหาดวงอาทตย มากทสด ประมาณวนท 21 มถนายนของทกป รงสของแสงอาทตยจะตกตงฉากทบรเวณ ละตจด 23.5 องศาเหนอ ประเทศในซกโลกเหนอ จะเปนฤดรอน ซกโลกใตจะเปนฤดหนาว ต าแหนงท 2 โลกจะหนดานขางเขาหาดวงอาทตย ประมาณวนท 23 กนยายนของทกป เสนแบงกลางวนกลางคนผานทงขวโลกเหนอ และขวโลกใต รงสของแสงอาทตยจะเลอน มาตงฉากกบละตจด 0 องศา เสนศนยสตร ประเทศในซกโลกเหนอเปนฤดใบไมผล ซกโลกใตจะเปนฤดใบไมรวง ต าแหนงท 3 โลกจะเอยงขวใตเขาหาดวงอาทตย มากทสด ประมาณวนท 22 ธนวาคมของทกป รงสของแสงอาทตยจะตกตงฉากทบรเวณ ละตจด 23.5 องศาใต ประเทศในซกโลกเหนอ จะเปนฤดหนาว ซกโลกใตจะเปนฤดรอน ต าแหนงท 4 โลกจะหนดานขางเขาหาดวงอาทตย อกครงประมาณวนท 21 มนาคมของทกป รงสของแสงอาทตยจะเลอนมาตงฉาก กบละตจด 0 องศาเสนศนยสตร ประเทศในซกโลกเหนอเปนฤดใบไมผล ซกโลกใตจะเปนฤดใบไมรวง ทมา: สสวท. หนงสอเรยนวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 หนา 140 -145

11

ใบกจกรรมท 2 เรองฤดกาลของโลก

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถอธบายการเกดฤดกาลของโลกได

ค าชแจง นกเรยนสบคนขอมลและเขยนตอบค าถามตอไปนใหถกตอง

1. การเคลอนทของโลกไปทต าแหนงตาง ๆ จะเกดฤดกาลดงน ต าแหนงท 1 ประเทศในซกโลกเหนอเปนฤด.................................................. ประเทศในซกโลกใตเปนฤด...................................................... ต าแหนงท 2 ประเทศในซกโลกเหนอเปนฤด.................................................. ประเทศในซกโลกใตเปนฤด......................................................

ต าแหนงท 3 ประเทศในซกโลกเหนอเปนฤด.................................................. ประเทศในซกโลกใตเปนฤด......................................................

ต าแหนงท 4 ประเทศในซกโลกเหนอเปนฤด.................................................. ประเทศในซกโลกใตเปนฤด...................................................... 2. ฤดกาลของเขตอบอนของโลกม 4 ฤดคอ ................................................................... ......................................................................................................................................

12

กจกรรมท 3 เรอง สรยปราคาและจนทรปราคา

( เวลา 1 ชวโมง) ค าชแจง

1. นกเรยนศกษาใบความรท 3 เรอง สรยปราคาและจนทรปราคา 2. ปฏบตตามกจกรรมท 3 เรองสรยปราคาและจนทรปราคา

จดประสงคการเรยนร

นกเรยนสามารถอธบายการเกดสรยปราคาและจนทรปราคาได

13

ใบความรท 3 สรยปราคาและจนทรปราคา

สรยปราคา เปนปรากฏการณ ตามธรรมชาต ทดวงจนทร โลก และดวงอาทตย โคจรมาอยในแนวเสนตรง ท าใหดวงจนทรบงดวงอาทตย ท าใหโลกไมไดรบแสงสวางจากดวงอาทตย ชวงขณะหนง และเงาของดวงจนทรจงตกมาบน บรเวณ ตางๆ บนโลก ท าใหบรเวณพนผวโลกทอยใตเงามดของดวงจนทร เหนดวงอาทตยมดมด เรยกวา “สรยปราคาเตมดวง” และบรเวณพนโลกทอยใตเงามวของดวงจนทร กจะเหนดวงอาทตยมดเปนดวงกลม โดยมขอบสวางลอมรอบคลายวงแหวน เราเรยกวา “วงแหวนสรยปราคา” สวนบางบรเวณกเหนดวงอาทตยมดบางสวนและสวางบางสวน เราเรยกวา “สรยปราคาบางสวน” สรยปราคาจะเกดขนไมบอยนก เพราะสวนใหญดวงจนทรมกจะโคจรในระดบทสง หรอต ากวาแนวระดบเดยวกน (แนวเสนตรงเดยวกน) กบโลกและดวงอาทตย ดงนนสรยปราคา จะเกดขนไดเมอดวงจนทรโคจรมาอยในแนวเสนตรงระหวางโลกกบดวงอาทตย (ตรงกบแรม 14 – 15 ค า)

ภาพแสดงการเกดสรยปราคา

วธด เมอเกดสรยปราคาไมควรดดวยตาเปลา เพราะอาจท าใหตาบอดหรอเปนโรคตาได ควรใชอปกรณเปนแผนฟลมถายรปขาวด าทใชแลว น ามาซอนกน 2 –3 แผน แลวด ผานฟลมถายรปหรอใชการมองผานกระจกทรมควนใหแสงผานไดนอยทสด

14

จนทรปราคา เปนปรากฏการณ ทโลกบงแสงดวงอาทตยไมใหไปกระทบทดวงจนทร ในบรเวณดวงอาทตย ในวนเพญ (ขน 15 ค า) โดยโลกอยระหวางดวงอาทตยกบดวงจนทร ท าใหเงาของโลกไปบงดวงจนทร การเกดจนทรปราคา เรยกอกอยางวา จนทรคราส คอ ปรากฏการณทเกดขนในคนวนเพญ (ขน 15 ค า) เมอดวงจนทรโคจรมาอยในระนาบเสนตรงเดยวกบโลกและดวงอาทตยท าใหเงาของโลกบงดวงจนทร คนบนซกโลกซงควรจะเหนดวงจนทรเตมดวงในคน วนเพญจงมองเหน ดวงจนทรในลกษณะตาง ๆ เชน “ จนทรปราคาเตมดวง” เกดขนเมอดวงจนทรเคลอนเขาไป ในเงามดของโลก จงท าคนบนซกโลกเหนดวงจนทรซงเปนสเหลองนวลคอย ๆ มดลง กนเวลาประมาณ 1.5 ชวโมง จากนนจงจะเหนดวงจนทร เปนสแดงเหมอนสอฐเตมดวง เพราะไดรบ แสงสแดงซงเปนคลนทยาวทสดและบรรยากาศโลกหกเหไปกระทบกบดวงจนทร ส าหรบ “จนทรปราคาบางสวน” เกดขนเมอดวงจนทรเคลอนทเขาไปในเงามดของโลกเพยงบางสวน จงท าใหเหนดวงจนทรเพยงบางสวนมดลงและบางสวนมสอฐขณะเดยวกนอาจเหนเงาของโลก เปนขอบโคงอยบนดวงจนทรซงเปนขอพสจนวาโลกกลม

ภาพแสดงการเกดจนทรปราคา

การเกดจนทรปราคาไมคอยสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงของสงแวดลอมทางธรรมชาตเพราะเปนชวงกลางคน แตคนสมยกอนมความเชอเชนเดยวกบการเกดสรยปราคา โดย เชอวา “ราหอมจนทร” ซงจะน าความหายนะ และภยพบตมาสโลก คนไทยจงใชวธสงเสยง ขบไล จดประทด ตกระทะ ตกะลา เอาไมต าน าพรกไปตตนไม เอาผาถงไปผกเพอลางความโชคราย และไมใหราหโลกอมจนทร”

ทมา : สสวท. (2549). หนงสอเรยนวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 หนา 136 ,139

15

ใบกจกรรมท 3 เรอง การเกดสรยปราคาและจนทรปราคา

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถอธบายการเกดสรยปราคาและจนทรปราคาได

ถกตอง ค าชแจง นกเรยนสบคนขอมลและตอบค าถามตอไปน 1. นกเรยนเขยนแผนภาพแสดงต าแหนงของดวงอาทตย โลกและดวงจนทร เมอเกดสรยปราคาและจนทรปราคา

แผนภาพแสดงต าแหนงของดวงอาทตย โลกและดวงจนทร เมอเกดสรยปราคา

แผนภาพแสดงต าแหนงของดวงอาทตย โลกและดวงจนทร เมอเกดจนทรปราคา

16

2. นกเรยนเขยนอธบายความเหมอนและความแตกตางของการเกดสรยปราคาและจนทรปราคา สงทเหมอนกนของการเกดสรยปราคาและจนทรปราคา .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..........................................................................................................................

สงทแตกตางกนของการเกดสรยปราคาและจนทรปราคา .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..........................................................................................................................

17

กจกรรมท 4 เรอง ความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศ

(เวลา 1 ชวโมง) ค าชแจง

1. นกเรยนศกษาใบความรท 4 เรอง ความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศ 2. ปฏบตตามใบกจกรรมท 4 เรอง ความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศ

จดประสงคการเรยนร

นกเรยนสามารถสบคนขอมลเพอระบประโยชนของความกาวหนาทางเทคโนโลยอวกาศได

18

ใบความรท 4 ความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศ

เมอวทยาศาสตรและเทคโนโลยทางอวกาศเจรญกาวหนามากขนนกวทยาศาสตรสามารถสรางยานอวกาศเพอไปส ารวจอวกาศได ยคอวกาศถอวาเรมตนขน เมอ พ.ศ. 2500 รสเซยไดสงดาวเทยมดวงแรก ชอ สปตนก 1 ขนไปโคจรในอวกาศ หลงจากนนรสเซยไดทดลองการด ารงชวตของสงมชวตในอวกาศ โดยสงสนขชอ ไลกา ไป พรอมกบยานอวกาศ พ.ศ. 2504 รสเซยสง ยร กาการน มนษยอวกาศคนแรกขนไปกบยานวอสตอก 1 พ.ศ. 2506 รสเซยไดสงมนษยอวกาศหญงคนแรก คอ วาเลนตนา เทเรซโควา นโคเลเยฟ ขนสอวกาศไปกบยานวอสตอก 6 พ.ศ. 2512 นบเปนเหตการณประวตศาสตร ของมนษยชาต ซงเปนครงแรกทยานส ารวจพนผว ดวงจนทรทมมนษยอวกาศควบคมไดลงสมผสพน ผวดวงจนทร โดยมนกบนอวกาศของสหรฐอเมรกา จ านวน 3 คน ทไปพรอมกบยานอวกาศอพอลโล 11 ไดแก นล อารมสตรอง เอดวน อลดรน และไมเคล คอลลนส ไดลงส ารวจพนผวของดวงจนทร พ.ศ. 2520 – 2522 สหรฐอเมรกาสงยานอวกาศวอยเอเจอร 1 และ 2 ส ารวจดาวเคราะหทอยรอบนอกของระบบสรยะ พ.ศ. 2533 สหรฐอเมรกา และองคการอวกาศยโรปไดรวมกนสงกลองโทรทรรศนอวกาศฮบเบลขนไปโคจรรอบโลก พ.ศ. 2539 – 2540 สหรฐอเมรกาประสบผลส าเรจในการสงยานมารส พาธไฟนเดอร ขนไปส ารวจ บนดาวองคาร เพอใหยานหนยนต 6 ลอ ชอโซเจอรเนอร ซงบงคบดวยคลนวทยออกส ารวจและวเคราะหตวอยางหน โดยถายภาพดาวองคารสงกลบมายงโลก

ภาพการส ารวจดวงจนทร

19

พ.ศ. 2540 – 2551 องคการนาซา องคการอวกาศยโรป และองคการอวกาศอตาล ไดรวมมอกนสรางยานอวกาศล าใหญทสด น าหนกมากทสดดวย เครองมอวทยาสาสตร ททนสมยและซบซอนทสดเทาทเคยเปนมา ยานล านมชอวายานแคสสนซงถกสงออกไป จากโลกเมอเดอนตลาคม 2540 มก าหนดถง และส ารวจดาวเสารในป 2548 –2551 พ.ศ. 2541 – 2549 ยานสตารดส ถกสงเดนทางไปส ารวจดาวหางวลด 2 และถงดาวหางวลด 2 ในป 2547 ยานเคลอนฝากลมเมฆกาซ และฝ นทหอหมหวดาวหางถายภาพเกบขอมลหวดาวหางในระยะใกล ใชเครองดกจบฝ นธลจากสวนหาง ยานแคปซลมก าหนดเดนทางกลบสโลกโดยใชรมชชพรอนฝาเขตบรรยากาศลงสพนโลกในตนป 2549 พ.ศ. 2546 โครงการพลโต ไคเปอร เอกซเพรส เปนโครงการสรางยานอวกาศดวยเทคโนโลยกาวหนาทงดานชนสวน อปกรณทมน าหนกเบา และการปฏบตงานล ายค สงยานใน ปพ.ศ. 2546 ถงดาวพลโตประมาณ ป 2553 เพอท าการส ารวจดาวพลโต

ภาพยานแคสสนส ารวจดาวเสาร

ภาพแสดงการเคลอนทของยานอวกาศ

20

ประโยชนของเทคโนโลยอวกาศ การคนควาดานอวกาศตองอาศยก าลงคน ก าลงความคด และเงนทนจ านวนมหาศาล แตกสงผลโดยตรงตอการด ารงชวตทดขน ท าใหเกดประโยชนมากมาย เชน ความกาวหนาทางดานเทคโนโลยคอมพวเตอรทใชควบคมยานอวกาศและอปกรณเครองมอวทยาศาสตร รวมทงความรเกยวกบดาราศาสตรและปรากฏการณในอวกาศ มนษยไดสรางและสงดาวเทยมไปโคจรรอบโลกมานานแลว ปจจบนมดาวเทยมโคจรรอบโลกนบพนดวงแลว เพอใชส ารวจขอมลเกยวกบทรพยากรธรรมชาตบนโลก ใชในการสอสารโทรคมนาคม ใชในการพยากรณอากาศ ใชศกษาการเปลยนแปลงของเปลอกโลก ประเทศไทยใชบรการผานดาวเทยม 3 ระบบ คอ ดาวเทยมอตนยมวทยา ดาวเทยมสอสาร และดาวเทยมส ารวจทรพยากรธรรมชาต จะมกลองถายภาพดวย ขอมลจากดาวเทยมจะถกสงมายงโลกในรปของสญญาณคลนวทย และสญญาณวทยโทรภาพ ซงมสถานรบสญญาณและมเครองมอแปลความหมายคลนวทยเปนตวเลข ภาพถาย หรอกราฟ เปนตน

1. ดาวเทยมอตนยมวทยา เปนดาวเทยมทใชในการพยากรณอากาศ ไดแก ดาวเทยม GMS – 3 ของประเทศญปน

ดาวเทยม NOAA – 8 และดาวเทยม NOAA - 9 ของประเทศสหรฐอเมรกา ดาวเทยมอตนยมวทยาจะตดตามลกษณะอากาศแปรปรวน เชน บรเวณทกอตวของพาย และการเคลอนตวของพาย ตรวจสอบความเรวลม ใชหาอณหภมบนโลกหรอชนบรรยากาศ หาจ านวนและชนดของเมฆ ทปกคลมโลกตรวจหาการแผรบสของดวงอาทตย เปนตน ขอมลเหลานจะน ามาใชประกอบ การพยากรณอากาศ เพอเตอนภยใหประชาชนทราบลวงหนาเกยวกบการเกดพายในบรเวณตาง ๆ

21

2. ดาวเทยมสอสาร เปนดาวเทยมทท าหนาทเปนสถานรบ – สงคลนวทยสอสาร ดาวเทยมทใชสอสาร

ระหวางประเทศ คอ ดาวเทยมอนเทลแซต ประเทศไทยเขาเปนสมาชกองคการดาวเทยม เมอป พ.ศ. 2509 เพอใชบรการดาวเทยมอนเทลแซต เพอการโทรคมนาคมระหวางประเทศ

ปจจบนประเทศไทย เปนเจาของดาวเทยมชอ ไทยคม ซงสรางขนโดยบรษทในประเทศสหรฐอเมรกาดาวเทยมไทยคมถกสงขนไปบนทองฟาทประเทศเฟรนซเกยนา เมอวนท 18 ธนวาคม 2536

ส าหรบดาวเทยมไทยคมนน เราใชในการรบ – สง สญญาณแพรภาพโทรทศน ใชถายทอดสญญาณระหวางสถานวทยจากภมภาคทหางไกลใชเชอมโยงเครอขายโทรศพท จากชมสายทกภมภาคใชเชอมโยงเครอขายขอมลคอมพวเตอร และใชเปนสอกลางส าหรบ การประชมผานระบบวดโอโดยผรวมประชมสามารถเหนภาพและไดยนเสยง

3. ดาวเทยมส ารวจทรพยากรธรรมชาต เปนดาวเทยมทใชเปนสถานเคลอนทส ารวจผวโลกและการเปลยนแปลงทเกดขนบน

ผวโลก ซงจะไดขอมลเกยวกบธรณวทยา สมทรศาสตร การท าแผนท และการประมง ประเทศไทยเขารวมโครงการส ารวจทรพยากรธรรมชาตดวยดาวเทยมเมอป พ.ศ. 2514 ดาวเทยม ประเภทนไดแก ดาวเทยมแลนดแซต (Landsat) ของสหรฐอเมรกา ดาวเทยมสปอต (Spot) ของฝรงเศส และดาวเทยมมอส – 1 โดยมสถานรบสญญาณขอมลภาคพนดนทเขตลาดกระบง ทมา. สสวท. (2546). หนงสอคมอครวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 หนา 284 – 285

22

ใบกจกรรมท 4 เรอง ความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศ

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถสบคนขอมลเพอระบประโยชนของ

ความกาวหนาทางเทคโนโลยอวกาศได ค าชแจง นกเรยนเขยนแผนผงความคดเพอแสดงประโยชนของความกาวหนาทาง เทคโนโลยอวกาศทมตอมนษยและสงแวดลอม

ประโยชนของ ความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศ

ตอมนษยและสงแวดลอม

23

แบบทดสอบหลงเรยน ชดฝกท 6 ดาราศาสตรและอวกาศ

ค าชแจง 1. แบบทดสอบนม 10 ขอ ใชเวลา 10 นาท คะแนนเตม 10 คะแนน 2. นกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดแลวท าเครองหมายกากบาท (×) ลงใน กระดาษค าตอบทก าหนดให ........................................................................................................................................... 1. เมอโลกโคจรอยระหวางดวงจนทรกบดวงอาทตยท าใหเกดปรากฏการณใด ก. สรยปราคา ข. จนทรปราคา ค. ขางแรม ง. ขางขน 2. ดาวเคราะหทไมสามารถมองเหนไดดวยตาเปลาคอขอใด ก. ดาวเสาร ข. ดาวองคาร ค. ดาวเนปจน ง. ดาวพฤหส 3. ในกระจกเงาภาพทเกดขนจะเปนอยางไร ก. ภาพหวกลบ ข. ภาพกลบซายเปนขวา ค. ภาพบดเบยวผดความเปนจรง ง. ภาพทมขนาดเลกกวา 4. ดาวฤกษมการเปลยนแปลงแสงสตางกนเพราะเหตใด ก. อณหภมไมเทากน

ข. มน าแขงเกาะรอบ ๆ ความหนาไมเทากน ค. ไดรบแสงจากดวงอาทตยไมเทากน

ง. ดาวแตละดวงมลกษณะพนผวไมเทากน 5. ท าไมเราจงมองเหนดวงจนทรมรปรางเปลยนไปในแตละเดอน ก. ดวงจนทรหมนรอบตวเอง ข. ดวงจนทรโคจรรอบโลก ค. โลกหมนรอบตวเอง ง. โลกโคจรรอบดวงอาทตย

24

6. นกเรยนใชสงใดในการศกษาวตถบนทองฟา ก. จรวด ข. ยานอวกาศ ค. กลองจลทรรศน ง. กลองโทรทรรศน 7. ปจจบนดาวเคราะหดวงใดไมจดเปน ดาวเคราะหในระบบสรยะ ก. ดาวเสาร ข. ดาวองคาร ค. ดาวเนปจน ง. พลโต 8. อานขอความตอไปน วธการของนกวทยาศาสตรทจะไขปรศนาวาดาวองคารเคยมสงมชวตหรอไม มดงน 1. การพสจนรองรอยน าในอดตกาลจากหนและดน 2. การศกษาวามบรรยากาศและสภาพแวดลอมทท าใหน าคงสถานะของเหลว ไดนานพอทจะใหสงมชวตเกดหรอไม 3. การคนหาแหลงน าบรเวณหลมอกาบาตและน า ปรมาณไอน าในบรรยากาศ จากวธการขางตน วธการใดเปนไปตามแผนการส ารวจดาวองคารระยะยาว โดยใชหนยนตปฏบตการขององการนาซา

ก. เฉพาะ ขอ 1 ข. เฉพาะ ขอ 2 ค. เฉพาะ ขอ 3 ง. ขอ 1 และ ขอ 2 ถกตอง 9. ผพงใตเกดจากการลกไหมของสงใด ก. อกาบาต ข. ดาวเคราะห ค. ดาวหาง ง. ดาวศกร 10. ถาเราอยในปาแลวตองการทราบวาวนนเปนขางขนหรอขางแรมนกเรยนจะปฏบตอยางไร ก. สงเกตต าแหนงของดวงดาว ข. สงเกตความโคงของขอบฟา ค. สงเกตดานเวาของดวงจนทร ง. สงเกตต าแหนงของดวงจนทรบนทองฟา

25

บรรณานกรม

กนกวล อษณกรกล และคณะ. (2550). คมอเตรยมสอบ O-NET. ภมบณฑตการพมพ: กรงเทพฯ. กระทรวงศกษาธการ. (2549). คมอครสาระการเรยนรพนฐานวทยาศาสตร กลมสาระการเรยนร วทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6. กรงเทพมหานคร : สถาบนสงเสรมการสอน วทยาศาสตรและเทคโนโลย ( สสวท. ) โรงพมพครสภา. นพกมล เทยงธรรม. (2552). New สรปเขมวทยาศาสตร ป.6. กรงเทพฯ : ส านกพมพแมค ประดษฐ เหลาเนตร และณฐภสสร เหลาเนตร. (2548). หนงสอเรยนเสรมสาระการเรยนร วทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแมค. ลดดาวลย เสยงสงข และสามารถ พงษไพบลย. 2549. คมอวทยาศาสตร ป.6. เจรญดมนคง

การพมพ : กรงเทพฯ. วรรณภา รอดแรงคา และคนอน ๆ. (2549). หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6. กรงเทพมหานคร : บรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.). สพน ทมอ า. (2548). วธการและแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรเพอพฒนาการคดวเคราะห. กรงเทพมหานคร : โรงพมพอกษรเจรญทศน. สมบรณ เจรญวฒชย และคนอนๆ. (2549). Modern วทยาศาสตรชนประถมศกษาปท 6. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแมค. สมศกด สนธระเวชญ. (2547). สอการเรยนรวทยาศาสตร สมบรณแบบ 6 ชนประถมศกษาปท 6. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวฒนาพานช.

26

ภาคผนวก

27

เฉลยแบบทดสอบกอน - หลงเรยน ชดฝก 6 ดาราศาสตรและอวกาศ

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6

กอนเรยน หลงเรยน 1. ข 1. ข

2. ค 2. ค 3. ข 3. ข 4. ข 4. ก 5. ก 5. ข 6. ง 6. ง 7. ก 7. ง 8. ก 8. ก 9. ง 9. ก 10. ค 10. ค

28

แนวการตอบใบกจกรรมท 1 ท านายลกษณะของดวงจนทร

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายการเกดขางขนขางแรมไดถกตอง 2. ท านายลกษณะของดวงจนทรในวนตาง ๆ ได

ค าชแจง นกเรยนสงเกตภาพและตอบค าถามตอไปน

1. ปรากฏการณขางขน ขางแรมเกดขนไดเพราะเหตใด ตอบ ดวงจนทรไดรบแสงจากดวงอาทตย แลวสะทอนมายงโลก ขณะทดวงจนทรโคจรรอบโลกไปทต าแหนงตาง ๆ ดวงจนทรจะสะทองแสงอาทตยในแตละคนแตกตางกน ท าใหคนบนโลกมองเหนดวงจนทร มสวนมดและสวนสวางตางกน 2. ท านายลกษณะของดวงจนทรทเวลาตาง ๆ ตอไปน พรอมระบายสประกอบใหเหมอนจรง มากทสด

แสงจากดวงอาทตย

ขน 8 ค า

ขน 15 ค า

แรม 8 ค า

แรม 15 ค า

29

แนวการตอบใบกจกรรมท 2 เรอง ฤดกาลของโลก

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถอธบายการเกดฤดกาลของโลกได

ค าชแจง นกเรยนสบคนขอมลและเขยนตอบค าถามตอไปนใหถกตอง

1. การเคลอนทของโลกไปทต าแหนงตาง ๆ จะเกดฤดกาลดงน ต าแหนงท 1 ประเทศในซกโลกเหนอเปน ฤดรอน ประเทศในซกโลกใตเปน ฤดหนาว

ต าแหนงท 2 ประเทศในซกโลกเหนอเปน ฤดใบไมรวง ประเทศในซกโลกใตเปน ฤดใบไมผล

ต าแหนงท 3 ประเทศในซกโลกเหนอเปน ฤดหนาว ประเทศในซกโลกใตเปน ฤดรอน ต าแหนงท 4 ประเทศในซกโลกเหนอเปน ฤดใบไมผล ประเทศในซกโลกใตเปน ฤดใบไมรวง 2. ฤดกาลของเขตอบอนของโลกม 4 ฤดคอ ฤดรอน ฤดหนาว ฤดใบไมผล ฤดใบไมรวง

30

แนวการตอบใบกจกรรมท 3 เรอง การเกดสรยปราคาและจนทรปราคา

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถอธบายการเกดสรยปราคาและจนทรปราคาได ถกตอง ค าชแจง นกเรยนสบคนขอมลและตอบค าถามตอไปน 1. นกเรยนเขยนแผนภาพแสดงต าแหนงของดวงอาทตย โลกและดวงจนทร เมอเกดสรยปราคาและจนทรปราคา

แผนภาพแสดงต าแหนงของดวงอาทตย โลกและดวงจนทร เมอเกดสรยปราคา

แผนภาพแสดงต าแหนงของดวงอาทตย โลกและดวงจนทร เมอเกดจนทรปราคา

31

2. นกเรยนเขยนอธบายความเหมอนและความแตกตางของการเกดสรยปราคาและจนทรปราคา สงทเหมอนกนของการเกดสรยปราคาและจนทรปราคา 1 เปนปรากฏการณทเกดจากความสมพนธกนของการเคลอนของโลก ดวงจนทร และดวงอาทตย 2. เปนปรากฏการณทบดบงแสงจากดวงอาทตย 3. เปนปรากฏการณทเกดขนเมอโลก ดวงจนทร ดวงอาทตย โคจรมาอยใน ระนาบเดยวกน

สงทแตกตางกนของการเกดสรยปราคาและจนทรปราคา 1. ต าแหนงของโลก ดวงอาทตย ดวงจนทรอยในต าแหนงทแตกตางกน 2. เวลาทเกดตางกน สรยปราคาเกดตอนกลางวน จนทรปราคาเกดตอนกลางคน 3. ผลการเกดเงาตางกนคอ สรยปราคาเกดเงามดทโลก จนทรปราคาเกดเงามดท ดวงจนทร 4. การมองเหนของคนบนโลกตางกน สรยปราคาคนบนโลกจะมองเหน ดวงอาทตยมด สวนจนทรปราคา คนบนโลกจะมองเหนดวงจนทรมด

32

แนวการตอบใบกจกรรมท 4 เรอง ความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศ

จดประสงคการเรยนร นกเรยนสามารถสบคนขอมลเพอระบประโยชนของ

ความกาวหนาทางเทคโนโลยอวกาศได ค าชแจง นกเรยนเขยนแผนผงความคดเพอแสดงประโยชนของความกาวหนาทาง เทคโนโลยอวกาศทมตอมนษยและสงแวดลอม

ประโยชนของ ความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศ

ตอมนษยและสงแวดลอม

ดานการคมนาคม

ดานการส ารวจและการใชทรพยากรธรรมชาต

ดานการสอสาร ดานการเกษตร

ดานการแพทย

ดานอตนยมวทยา

33

คณะท างาน

คณะผจดท าชดนเทศเสรมทกษะฯ 1. นายชชย ประดบสข ศกษานเทศก สพท.สรนทร เขต 1 ประธานกรรมการ 2. นายบญมา แผนทอง ครโรงเรยนบานหนองพลวง กรรมการ 3. นายบญญา ราชสมบตร ครโรงเรยนบานสามคควทยา กรรมการ 4. นายอดลย จนราเลศ ครโรงเรยนบานโคกอารกษ กรรมการ 5. นางสาวเกศน ชมเกยรตกล ครโรงเรยนบานสวาย กรรมการ 6. นางสาวนภา แสนสข ศกษานเทศก สพท.สรนทร เขต 1 กรรมการและเลขานการ คณะปรบปรงชดนเทศเสรมทกษะฯ 1. นายชชย ประดบสข ศกษานเทศก สพท.สรนทร เขต 1 ประธานกรรมการ 2. นายเกยรต อาจภกด ครโรงเรยนบานเกาะแกว กรรมการ 3. นางอนรกษ มนยน ครโรงเรยนบานดงเคง กรรมการ 4. นางสาวจนทรสาย ถอกลา ครโรงเรยนบานนาโพธ กรรมการ 5. นางพนสน ขาวงาม ครโรงเรยนบานเปรยง กรรมการ 6. นางพมล หายทกข ครโรงเรยนบานแตล กรรมการ 7. นางฐตรตน ประสานด ครโรงเรยนบานระเภาว กรรมการ 8. นายนราศ บญรวม ครโรงเรยนบานคาบ กรรมการ 9. นางสาวเกศน ชมเกยรตกล ครโรงเรยนบานสวาย กรรมการ 10. นางสาวนภา แสนสข ศกษานเทศก สพท.สรนทร เขต 1 กรรมการและเลขานการ คณะพจารณาชดนเทศเสรมทกษะฯ 1. นายชชย ประดบสข ศกษานเทศก สพท.สรนทร เขต 1 ประธานกรรมการ 2. นายสพรรณ ทองสข ผอ านวยการโรงเรยนบานสวาย กรรมการ 3. นายมาโนช ลาภจตร รองผอ านวยการโรงเรยนบานล าดวน กรรมการ 4. นางรตนา ชดชอบ ครโรงเรยนสรนธร กรรมการ 5. นางบวเพยง จนทรหอม ครโรงเรยนบานอาคตหนองขอนฯ กรรมการ 6. นางเอเดยน คณาสทธ ครโรงเรยนบานกาเกาะระโยง กรรมการ 7. นางสาวนภา แสนสข ศกษานเทศก สพท.สรนทร เขต 1 กรรมการและเลขานการ