T.5. El Primer Arte Cristiano. Paleocritiano, Bizantino Y PrerromáNico

Preview:

Citation preview

ARTE PALEOCRISTIÁArquitectura

Imperio romano oriental

Catacumbas de Roma.

Catacumbas de Priscilla. Roma.

Tumba Santa Priscilla

Arcosolia

Catacumba de San Calisto

Loculi

Criptas(galerías)

Tumba de Santa Sabina.Cubículo

Catacumbas de Domitila. Roma.

Tumba de Santa Domitila

Catacumbas de San Marcellino. Roma.

O Bo Pastor. Catacumbas

de Priscilla. Roma.

Casa de comunidade cristiá en Doura-Europos. Ca. 230

Plantas basilicais

Estructura dunha basílica.

Planta e vista aérea da Basílica de San Pedro. S. IV. Roma.

Reconstrucción da Basílica de San Pedro. S. IV. Roma.

Primitiva basílica deSan Pedro (reconstrucción)

Atrio

nartex

Testero

Naveslongitudinales

Diaconicum(sacristía)

Prótasis(PreparaciónEucaristía)

Alzado interior de Sta. Inés Extramuros

San Pablo Extramuros

San Pablo ExtramurosReconstrucción s. XIX

Interior de Sta. María

a Maior. Roma.

Santa María la Mayor

Santa Sabina.Interior

Inspiración en basílicas romanas(edificios con funciones judiciales y comerciales)

Planta rectangular o cruciforme

Atrio porticado

NartexGalería columnada

destinada a los catecúmenos

Tres naves *1

(central más ancha y elevada)

Testero *2

Ábside semicircular y con bóveda de horno

Dos torres flanquean entrada

Tres naves separadas por arquerías de medio

punto peraltados sostenidas por columnas corintias

Aprovechan mayor altura de nave central

para abrir vanos

Cubierta adintelada con casetones ( a diferencia

de las basílicas romanas que preferían la bóveda de cañón)

*1*2

presbiterio

Banco semicircular corrido adosado al

muro para clero

Cátedra del obispo

Altar

Salas laterales

Diaconicum(sacristía)

Prótasis(preparación eucaristía)

Tres ventanas(símbolo de

Santisima Trinidad)

El iconostasio separa el presbiterio

de las naves

Debajo de altar solía haber cripta

con restos de mártires

Construida en s. V es la única que se

conserva bastante fiel al estilo original

Equilibrio, proporción, ritmo, simetría, etc.

Santa Sabina.Plano

Interior de Sta. Sabiña. 422 – 432. Roma.

Santa Sabina.Interior

Mausoleo de Santa Constanza.Plano y alzado

Mausoleo de Sta. Constanza. 354. Roma.

Mausoleo de Santa Constanza.

Interior

Mausoleo de Santa Constanza

Planta e interior de Sta. Constanza. 354. Roma.

Mausoleo de Sta. Constanza.

354. Roma.

Mausoleo de Sta. Constanza. 354. Roma. Motivos decorativos

Mausoleo de Sta. Constanza. 354. Roma. Motivos decorativos

Baptisterio de San Xoan de Letrán. Roma. Séc. V.

San Juan de Letrán.Interior

Baptisterio de San Xoan de Letrán. Roma. Séc. V.

San Juan de Letran.Baptisterio

ARTE PALEOCRISTIÁEscultura

Monogramas de crismón

Iconos de anclas.Símbolo de cruzY de solidez

Iesus(Jesús)

Krhistus(Ungido)

Theou(de Dios)

Yos(Hijo)

Soter(Salvador)

Anagrama y acróstico de pez(ICHTHYS en griego)

O Bo Pastor e Crismón.

Sarcófago Traditio Legis

Sarcófago 174. Mediados s. IV. Museo Pío. Roma.

Sarcófago Dogmático. 330 - 340. Museo Pío. Roma.

Sepulcro de Moisés y David

Sarcófago dos dous irmáns. 330 - 340. Museo Pío. Roma.

Sarcófago de Xuño Basso. 359. Gruta de San Pedro. Roma.

Sarcófago de Junius Bassus

Sarcófago Marmollos

Relieve sobre Jonás

Relieve de paloma(Símbolo del alma)

ARTE PALEOCRISTIÁPintura e mosaico

Mosaico paleocristiano s. IV

Pavo real.Símbolo de resurrección

Vendimia.Símbolo de Eucaristía

Cristo orante

El buen pastorArte paleocristiano

Carácter alegórico

Tendencia al antinaturalismo: expresionismo de ojos,

esquematización, fondos planos, simplificacion de vegetación, etc.

El buen pastor

Adán y Eva

BIZANCIOArquitectura

Expansión de imperiobizantino con Justiniano

Característicasarquitecturabizantina

materiales

Sillares bien labrados sobre todo en Siria y Palestina

módulo de anchura de muros ( entre 75 y 80 cm.)Ladrillos especialmente empleados en cubiertas

exteriores: desnudos o con algún adorno

columnas, jambas, dinteles, frisosMármol

zonas interiores: decoración polícroma (lujo)

elementos

fuste cilíndrico con ligero éntasis central y prefieren sin aristas

Columnas

capitel

CorintiosSimples: hojas de acanto

Compuestos (acanto y volutas)

TeodosioHojas más planas

Acabado a Trépano (horadado)

Muros

Dinámicos Relación equilibrada masa-vanos (preferencia por los arcos de medio punto)Tipos: mampostería sillares zona oriental y mampostería ladrillos y piedra irregularMuros austeros, con pocos adornosReflejan estructura interna

cubiertas

Sustitución de espacios longitudinales bóvedas de cañóncubiertas de madera porcubiertas de espacios cuadrangulares mampostería

Bóveda de arista

Bóveda de media naranja

Antes: octógono y trompas

Ahora: cúpula sobrePechinas*

*Pechinas

Origen en Gerasa (Jordania) s. II

Triángulos curvilíneos

que unen arcos torales con

anillo cupular

Arcos

Arquería (medio punto) apoyada en columnas aisladas

Capitel presenta mayorsuperficie de contacto

Intercalando trozos de arquitrabe

Colocando un cimacio(tronco de cono invertido)

Columnas bizantinas

Ligero éntasiscentral Fuste

liso

Capiteles bizantinos

Corintio Teodosiocimacio

Capitel Teodosio

Techumbre. Principal aportación.Cúpula sobre pechinas

Plano de San Sergio y Baco.Planta centralizada

Planta de Santos Serxio e Baco. Constantinopla. 1ª metade do s. VI

Sergio y BacoMateriales

sillares

mármol

ladrillo

Hosios Lukasmuros

Relaciónmasa-vanos

Austeridaddecorativa

Exterior reflejaestructura interna

Santa Sofía de Bulgaria.Pobreza muros exteriores

San Apolinar del puerto.Planta longitudinal

Interior de San Apolinar in Classe. 549. Italia.

Antemio de Tralles e Isidoro de MiletoSanta Sofía.

Exterior y planta

Fusión de planta longitudinal con planta

centralizada

atrionartexDivisión en tres naves, central

más ancha y elevada. Se sacrifican naves laterales para ensalzar nave central: Los cuatro gruesos pilares

que sostienen la inmensa cúpula se metenen naves laterales, apareciendo salientes

al igual que los contrapilares interrumpiendo el desarrollo longitudinal

de las mismas. A cambio la nave central aparece totalmente diáfana

Cubierta dinámica:A) Gran cúpula central (31 m. diámetro)

B) Empujes recogidos por dos cúpulas de cuarto de esfera en el eje longitudinalC) Descarga en nichos situados en la

diagonal de las semicúpulasD) Descarga en muros exteriores

A BB

c c

c c

D

El juego dinámico de la cúpula central trasladando

empujes y contrarrestos a bóvedas secundarias y

terciarias crea un diálogo tectónico de tendencia centrífuga (Bruno Zevi)

En época musulmana se le añaden los minaretes y

otras dependencias anejas

Santa Sofía.Exterior

Santa Sofía.Maqueta

Perspectiva axonométrica

de Sta. Sofía.

532 – 537. Istambul.

Planta do conxunto de Sta. Sofía.

532 – 537. Istambul.

Santa Sofía.Plano

Santa Sofía.Alzado

O sistema estructural de Santa Sofía é audaz, pero sinxelo. Levantouse un enorme rectángulo, de 71 por 77 m, aproximadamente 225 por 240 pés bizantinos. Dentro del, catro enormes piares, dispostos de norte a sur, alzáronse nos ángulos dun cadrado de 100 pés bizantinos de lado. A 70 pés do chan tendéronse catro arcos, os dos lados norte e sur embebidos nos muros laterais da nave e apenas perceptibles desde o interior, pero fortemente marcados ó exterior por enriba do teito. Catro pechinas de forma irregular ligan os arcos. Sobre os vértices dos arcos e as catro pechinas que os unen álzase a cúpula principal, unha cuncha gallonada por 40 nervos e 40 plementos curvos. Está reforzada no exterior mediante 40 nervaduras curtas colocadas a estreitos intervalos, e que enmarcan pequenas fiestras. Os piares norte e sur sobresaen por enriba das naves laterais para servir de estribo ós empuxes laterais dos arcos oriental e occidental e, indirectamente, da cúpula maior. (...)

Este núcleo, de precaria estabilidade, composto por piares, arcos, cúpulas, semicúpulas e cunchas, constitúe o corazón interno da composición de doble casco. Éun baldaquino, que se alza libre no espacio, independente das unidades espaciais secundarias que o envolven. As naves laterais, o nártex e as tribunas interveñen pouco en conxunto no xogo de forzas do núcleo interno. (...)

Santa Sofía de Constantinopla

(532-537)

Antemio deTralles

Isidoro de Mileto

Exterior de Sta. Sofía. 532 – 537. Istambul.

Muros cortinas

Cúpula sobrepechinas

Antemio de Tralles e Isidoro de MiletoSanta Sofía.

Interior

Lua elemento integrador:Vanos de muros, tribunas, nichos,

anillo de vanos de cúpula central, y de muro de arcos torales: dan sensación de ingravidez, como si la enorme masa

no pesase

Naves laterales divididas en dos pisos. Segundo cuerpo

tribuna para la corte

Ritmos dinámicos y curvilíneos de arcos, bóvedas, cúpula, columnatas

Arcos torales desvían la carga hacia los

cuatro gruesoscontrafuertes

Columnas bizantinas con cimacio Espacio diáfano

Contraste pobreza decorativa exterior con

lujo interior (aunque muy transformado por musulmanes)

Santa Sofía.Interior

Interior de Sta. Sofía.

532 – 537. Istambul.

Santa Sofía.Incidencia de la luz

Santa Sofía.Cúpula

Interior de Sta. Sofía. 532 – 537. Istambul.

Santa Sofía.Muros pantalla

Santa Sofía.Absidiolos laterales

Interior de Sta. Sofía.

532 – 537.

Istambul.

Santa Sofía.Nave lateral

Gruesos pilares

Capitel de S. Vital de Rávena. S. VI

Capitel de Sta. Sofía de Constantinopla. S. VI

San Vital de Rávena.Vista aérea

Planta e perspectiva axonométrica

de San Vital. 522 – 532. Rávena.

San Vital de Rávena.Exterior

Exterior de San Vital.

522 – 532.

Rávena.

San Vital de Rávena.Interior

Interior de San Vital.

522 – 532.

Rávena.

San Vital de Rávena.Riqueza decorativa interior

San Vital de Rávena.Plano

San Vital de Rávena.Detalle de arcuaciones

Santa Sofíade Kiev

Santa Sofíade Novgorod

San Marcosde Venecia

San Marcos de Venecia (consagrada en 1073)

San Marcos de Venecia.Interior

BIZANCIOMosaico y pintura

San Apolinar el NuevoDesfile de mártires

ColoresIrreales

(brillantes)

CanonEstilizado.

(9 cabezas.3 torsos)

PerspectivaInvertida.

(Hacia fuera)

Contornosmarcados

Fondosdorados(infinito)

Isocefalia

Concepto de paisajes(elemento repetido)

Lujo ysuntuosidad

Escasez deSombras y claroscuros

Ritmo, armonía

San Vital de Rávena.Ábside. Disposición en altura

Zona bajaZócalo mármoles(mundo terrenal)

Zona intermedia(zona de tránsito)

Zona superior(zona celestial

San Vital de Rávena.Interior.

División en paneles

San Vital de Rávena.Justiniano y su séquito

Características generales(en diapositivas anteriores)

Escudo con el crismón(símbolo del Señor,

empleado por Constantino para vencer

en Puente Mulvio y adoptado como símbolo

cristiano imperial)

Monarquía bizantina apoyada en ejército (generalBelisario) y la iglesia (obispo

Maximiano)

Pies abiertos con sensación de ingravidez

Situado en una paredlateral del presbiterio, enfrente del mosaico

que representa a su esposa(a continuación)

Justiniano ofrece un recipiente de

oro por la recuperación de Rávena

Halo o nimbo destinado a santos

porque se consideraba el décimo tercer apóstol

Ropajes ampliosque disimulan anatomías

(lo importante es la esencia, el espíritu)

Se realza a Justiniano con la capa oscura

San Vital de Rávena.Justiniano

Opus tesellatum

Teselas inclinadasen dirección afuente de luz

Colores brillantesArmónicos o

contrapuestos

Antinaturalismo(hieratismo, simetría,etc)

Canon Cabeza3 módulo nariz

(Santísima Trinidad)

1

2

3

San Vital de Rávena.Justiniano y su séquito

Mosaico san Vital: Xustiniano e séquito. 532. Rávena.

San Vital de Rávena.Teodora y su séquito

Característicasgenerales

Elementos alegóricos(fuente de la

vida = bautismo)

Emperatriz Teodorasobresale de los demás y

está enmarcada por ábside trasero

Enmarcada por columnas corintias y frisos

de marcado carácter decorativo

San Vital de Rávena.Teodora y su séquito

Mosaico san Vital: Teodosia e séquito. 532. Rávena.

San Vital de Rávena.Córdero místico

Cúpula

San Apolinar el Nuevo.Desfile de santos

San Apolinar.Ábside

San Apolinar el Nuevo.Adoración de los Reyes Magos

San Vital de RávenaIcono Cristo Cosmócrator

Icono Pantócrator

Santa Sofía de KiévPantócrator

Hosios LukasIcono Theotokos(madre sentada)

Icono Hodigetria

(conductora)

Virgen Hodigetria.Juan II Comneno e Irene

Icono galaktotrophousa(Virgen amamantando)

Virgen Nikopeia(victoriosa)

Icono Virgen Orante.(Brazos en plegaria)

Virgen orante

Mausoleo Gala PlacidioCruz cósmica

San Juan de la Fuente. NápolesCruz de la victoria

Icono Hetimasía

León IV ante Dios.Deisis

Hosios LukasCrucifixion

Icono de Anástasis(Descenso a los infiernos

Virgen con sacerdotes

Icono Pentecostés

Dormición de la Virgen

Exaltación de la Cruz

ARTE PRERROMÁNICA1.Arte Carolingia2.Arte Visigoda3.Arte Asturiana4.Arte Mozárabe

ARTE PRERROMÁNICA1.Arte Carolingia

Endes de Netz

Interior da capela palatina de Aquisgrán.

792.

Aachen, Alemaña.

Endes de Netz

Cúpula da capela palatina de Aquisgrán.

792.

Aachen, Alemaña.

ARTE PRERROMÁNICA2. Arte Visigoda

Planta e exterior de Sta. Comba de Bande.

S. VII.

Ourense.

Interior da nave de Sta. Comba de Bande. S. VII.

Ourense.

Bóveda do ciborio de Sta. Comba de Bande. S. VII.

Ourense.

San Pedro da nave:

Planta e exterior.

S. VII.

Zamora.

San Pedro da nave: Interior. S. VII. Zamora.

San Pedro da nave: Capiteis. S. VII. Zamora.

San Xoán de Baños: exterior.

661.

Palencia.

P lanta de San J uan de Baños del Cerrato. Palenc ia

San Xoán de Baños: exterior. 661. Palencia.

San Xoán de Baños:exterior e interior .

661. Palencia.

Quintanilla das Viñas. S. VII. Burgos.

Relevo de Quintanilla das Viñas. S. VII. Burgos.

Coroa votiva de Recesvinto

ARTE PRERROMÁNICA3. Arte Asturiana

Santullano (812-842). Oviedo. Planta e sección lonxitudinal.

Santullano (812-842). Oviedo. Fachada.

Santullano (812-842). Oviedo. Cabeceira.

Santullano (812-842). Oviedo. Interior.

Santullano (812-842). Oviedo. Decoracións do interior.

Planta de San Miguel de Lillo. S. IX. Oviedo.

San Miguel de Lillo.

S. IX.

Oviedo.

Exterior de San Miguel de Lillo. S. IX. Oviedo.

Relevos de San Miguel de Lillo. S. IX. Oviedo.

Sta.Mª do Naranco. Plantas. 842 – 850. Oviedo.

Sta.Mª do Naranco.

Alazado desde o Oeste e corte transversal. 842 – 850. Oviedo.

Sta.Mª do Naranco. Reconstrucción. 842 – 850. Oviedo.

Sta.Mª do Naranco. Elementos de soporte e arcos. 842 – 850. Oviedo.

Sta.Mª do Naranco. Exterior. 842 – 850. Oviedo.

Sta.Mª do Naranco.

Exterior.

842 – 850.

Oviedo.

Sta.Mª do Naranco.

Interior.

842 – 850.

Oviedo.

Sta.Mª do Naranco. Columnas e capiteis da planta superior. 842 – 850. Oviedo.

Sta. Cristina de Lena. Século IX. Planta.

Sta. Cristina de Lena. S. IX. Oviedo.

Sta. Cristina de Lena: interior. S. IX. Oviedo.

San Salvador de Valdediós. 893. Planta e alzado. Asturias.

San Salvador de Valdediós. 893. Asturias.

San Salvador de Valdediós. 893. Asturias.

ARTE PRERROMÁNICA4. Arte Mozárabe

Sta. María de Melque Sta. María de Lebeña

Santiago de Peñalba. Pranta, Ca. 930

Santiago de Peñalba. Interior e porta lateral

S. Baudilio de Berlanga. Comenzos do sécuo XI

S. Baudilio de Berlanga. Interior

S. Cebrián de Mazote.

S. Cebrián de Mazote.

San Cebrián de Mazote.

Detalle de arcos e cúpula.

S. X.

Valladolid.

San Miguel da Escalada. 913. León.

San Miguel da Escalada. 913. León.

San Miguel da Escalada. 913. León.

San Miguel da Escalada.

913.

León.

San Miguel de Celanova.

Planta e sección.

936.

Ourense.

San Miguel de Celanova. Exterior. 936. Ourense.

San Miguel de Celanova.

Interior.

936.

Ourense.

Beato de Liébana. A Arca de Noé. Xénese VI, 14 ss.

Beato de Liébana. O Señor e os 24 anciáns..Apocalipse,V,, 8.

Beato de Liébana. O Señor, Alfa e Omega,... Apocalipse,1-8.

Beato de Liébana. Xoan non adora ó anxo, senón só a Deus. Apocalipse, XXII, 8.

Recommended