Пүүс-1: Зах зээлийн тэнцвэр ба тэнцвэрт татвар нөлөөлөх...

Preview:

DESCRIPTION

 

Citation preview

Зах зээлийн тэнцвэр батэнцвэрт татварнөлөөлөх нь:

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Микро Эдийн Засаг хичээл-2Багш: А.Гэлэгжамц

Зах зээлийн тэнцвэрЗах зээл дээр нэг үнэ тогтож, тэр үнээрхудалдан авах эрэлтийн тоо хэмжээ ньмөн тэрхүү үнээр худалдахнийлүүлэлтийн тоо хэмжээтэйерөнхийдөө тохирч, эрэлт,нийлүүлэлтийн нэгдэл байдал нь бодитёсоор илэрч, эрэлт нийлүүлэлтийнхарьцааны тэнцвэрээр зах зээлийнтэнцвэрт байдал тогтоно.

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p)

q=D(p)

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

S(p)

Зах зээлийн нийлүүлэлт

q=S(p)

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

Зах зээлийн тэнцвэрЗах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

p*

q*

Зах зээлийн тэнцвэрЗах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

p*

q*

D(p*) = S(p*); зах зээлийн тэнцвэр

Зах зээлийн тэнцвэрЗах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

p*

S(p’)

D(p’) < S(p’); илүүдэлp’

D(p’)

Зах зээлийн тэнцвэрЗах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

p*

S(p’)

p’

D(p’)

Зах зээлийн үнэ p* түвшин хүртэл буурах шаардлагатай.

D(p’) < S(p’); илүүдэл

Зах зээлийн тэнцвэрЗах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

p*

D(p”)

D(p”) > S(p”); хомдол

p”

S(p”)

Зах зээлийн тэнцвэрЗах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

p*

D(p”)

p”

S(p”)Зах зээлийн үнэ p* хүртэл өсөх

шаардлагатай.

D(p”) > S(p”); хомдол

Зах зээлийн тэнцвэрЗах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Бүтээгдэхүүний зах зээл дээр тэнцвэрнь эрэлт, нийлүүлэлтийн үндсэн дээртодорхойлогдох учир үүнийг эрэлт,нийлүүлэлтийн функцийг шугамантохиолдолд сонирхож үзье.

D p a bp( ) = −S p c dp( ) = +

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Бүтээгдэхүүний зах зээл дээр тэнцвэрнь эрэлт, нийлүүлэлтийн үндсэн дээртодорхойлогдох учир үүнийг эрэлт,нийлүүлэлтийн функцийг шугамантохиолдолд сонирхож үзье.

D p a bp( ) = −S p c dp( ) = +

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Тэнцвэр гэдэг нь нэг талаасхэрэглэгчийн хүсэл сонирхол нөгөөталаас үйлдвэрлэгчдийн хүсэлсонирхлууд нийцэж байна гэсэн үгюм.

p

D(p), S(p)

D(p) = a-bp

S(p) = c+dp

p*

q*

Зах зээлийн тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

D(p) = a-bp

S(p) = c+dp

p*

q*

p* ба q* нь юуг илэрхийлэх вэ?

Зах зээлийн тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

D p a bp( ) = −S p c dp( ) = +

Тэнцвэрт үнэ p*, D(p*) = S(p*).

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

D p a bp( ) = −S p c dp( ) = +

Тэнцвэрт үнэ p*, D(p*) = S(p*).

a bp c dp− = +* *

Зах зээлийн тэнцвэр

Энэ нь:

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

D p a bp( ) = −S p c dp( ) = +

p a cb d

* = −+

Зах зээлийн тэнцвэр

Тэнцвэрт үнэ p*, D(p*) = S(p*).

a bp c dp− = +* *Энэ нь:

Эндээс үнэ нь:

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

D p a bp( ) = −S p c dp( ) = +

Эндээс: q D p S p ad bcb d

* * *( ) ( ) .= = = ++

Зах зээлийн тэнцвэр

p a cb d

* = −+

Тэнцвэрт үнэ p*, D(p*) = S(p*).

a bp c dp− = +* *Энэ нь:

Эндээс үнэ нь:

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

D(p) = a-bp

S(p) = c+dppa cb d

* =−+

dbbcadq*

++=

Зах зээлийн тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Зах зээлийн тэнцвэрийг ашиглан эрэлт, нийлүүлэлтийн урвуу хамаарлыг хэрхэн тодорхойлдог вэ?

Тэнцвэр үеийн зарчим тулгуурладаг.

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

q D p a bp p a qb

D q= = − ⇔ = − = −( ) ( ),1

q S p c dp p c qd

S q= = + ⇔ = − + = −( ) ( ),1

Эрэлтийн муруйн урвуу функц

Нйилүүлэлтийн муруйн урвуу функц

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

q

D-1(q),S-1(q)

D-1(q) = (a-q)/b

З.З-ийн эрэлтийн урвуу функц

З.З-ийннийлүүлэлтийн

урвууS-1(q) = (-c+q)/d

p*

q*

Зах зээлийн тэнцвэр

Тэнцвэр;D-1(q*) = S-1(q*).

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p D q a qb

= = −−1( ) p S q c qd

= = − +−1( ) .

Тэнцвэрт тоо хэмжээ q*, D-1(p*) = S-1(p*).

Зах зээлийн тэнцвэр

a qb

c qd

− = − +* *

Тэнцвэр хэмжээ q ad bcb d

* = ++

болно.p D q S q a cb d

* * *( ) ( ) .= = = −+

− −1 1

Эндээс:

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

q

D-1(q),S-1(q)

D-1(q) = (a-q)/b

S-1(q) = (-c+q)/dpa cb d

* =−+

dbbcadq*

++=

Зах зээлийн тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Нийлүүлэлтийн зарим тохиолдлууд:

Нийлүүлэлт тогтмол, үнээс хамаарах өөрчилтгүй нийлүүлэлт.

Нийлүүлэлт нь үнэнээс хамаарах өөрчлөлттэй үед.

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Огт мэдрэмжгүйp

qq*

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

S(p) = c+dp, үед d=0,S(p) = c байна.

p

qq* = c

Огт мэдрэмжгүй

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

qq* = c

D-1(q) = (a-q)/b

З.З-ийн эрэлт

S(p) = c+dp, үед d=0,S(p) = c байна.

Огт мэдрэмжгүй

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

q

p*

D-1(q) = (a-q)/b

q* = c

З.З-ийн эрэлт

S(p) = c+dp, үед d=0,S(p) = c байна.

Огт мэдрэмжгүй

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

q

p* =(a-c)/b

D-1(q) = (a-q)/b

q* = c

p* = D-1(q*); энэ нь,p* = (a-c)/b.

З.З-ийн эрэлт

S(p) = c+dp, үед d=0,S(p) = c байна.

Огт мэдрэмжгүй

Зах зээлийн тэнцвэр

p a cb d

* = −+

q ad bcb d

* = ++

d = 0 үедp a c

b* = −

q c* .=

Нийлүүлэлтийн муруйнүнээс хамаарсан мэдрэмжнь хязгааргүй буюу төгсмэдрэмтгий.

p

q

Зах зээлийн тэнцвэр

S-1(q) = p*.p*

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

төгс мэдрэмтгий нийлүүлэлтS-1(q) = p*.

p

q

p*

D-1(q) = (a-q)/b

З.З-ийн эрэлт

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

q

p*

D-1(q) = (a-q)/b

q*

төгс мэдрэмтгий нийлүүлэлтS-1(q) = p*.

З.З-ийн эрэлт

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p* = D-1(q*) = (a-q*)/b soq* = a-bp*

p

q

p*

D-1(q) = (a-q)/b

q*

төгс мэдрэмтгий нийлүүлэлтS-1(q) = p*.

З.З-ийн эрэлт

Зах зээлийн тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Тоо хэмжээний татвар

Тоо хэмжээнд t хэмжээний татвар төлөх бол.Хэрэвээ татварыг нийлүүлэгч төлж байвал онцгой татвар гэнэ.Хэрэвээ татварыг худалдан авагч төлж байвал худалдааны татвар гэнэ.

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Татвар ногдуулсанаар зах зээлийн тэнцвэр хэрхэн өөрчлөгдөх вэ?Үнэ хэрхэн өөрчлөгдөх вэ?Худалдааны тоо хэмжээ хэрхэн өөрчлөгдөх вэ?Хэн татварыг төлөх вэ?Худалдааны ашиг хонжоо хэрхэн өөрчлөгдөх вэ?

Тоо хэмжээний татвар

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Татварын хэмжээ t гэвэл худалдан авагчийн үнэ нь pb, нийлүүлэгчийн үнэ нь ps байх болно.

p p tb s− =

Тоо хэмжээний татвар

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Татвар нь зах зээлийн тэнцвэрт байдлыг өөрчилнө.pb, ps тэнцүү үед зах зээлийн тэнцвэр бий болно.

D p S pb s( ) ( )=

Тоо хэмжээний татвар

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p p tb s− = D p S pb s( ) ( )=үед

Тоо хэмжээний татвар

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

p*

q*

Татваргүй байхад

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

Зах зээлийн эрэлт

Нийлүүлэлт

p*

q*

tОнцгой татвар нь нийлүүлэлтийн муруйг tхэмжээгээр дээшлүүлж байна.

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com http://gelegjamts.blogspot.com/

p

D(p), S(p)

p*

q*

tpb

qt

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэрЗах зээлийн эрэлт

Нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

p*

q*

tpb

qt

Бүх нийлүүлэгч нар ps = pb – t үнэ хүлээн авна.

ps

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэрЗах зээлийн эрэлт

Нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com http://gelegjamts.blogspot.com/

p

D(p), S(p)

p*

q*

Татваргүй байхад

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

p*

q*

Худалдааны татвар нь эрэлтийн муруйг tхэмжээгээр доошлуулж байна.t

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com http://gelegjamts.blogspot.com/

p

D(p), S(p)

p*

q*

t

qt

ps

Худалдааны татвар нь эрэлтийн муруйг tхэмжээгээр доошлуулж байна.

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

p*

q*

t

pbpb

qt

pb

Худалдан авагчийн үнэ pb = ps + t.

ps

Худалдааны татвар нь эрэлтийн муруйг tхэмжээгээр доошлуулж байна.

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

p*

q*

t хэмжээгээр худалдааны болон онцгой татвар ногдуулсан гэвэл.t

pbpb

qt

pb

ps

t

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com http://gelegjamts.blogspot.com/

Татварыг хэн төлөх вэ?

Татварын хураарилалт нь нийлүүлэгч, худалдан авагч хоёрт хамаатай байна.

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

p*

q*

pbpb

qt

pb

ps

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

p*

q*

pbpb

qt

pb

ps

Худалдан авагч төлнө

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com http://gelegjamts.blogspot.com/

p

D(p), S(p)

p*

q*

pbpb

qt

pb

psНийлүүлэгчийн төлөх татвар

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p

D(p), S(p)

p*

q*

pbpb

qt

pb

ps

Худалдан авагч төлнө

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт

Нийлүүлэгчийн төлөх татвар

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Зах зээлийн эрэлт, нийлүүлэлтийн муруй шулуун хэлбэрт байна гэвэл.

D p a bpb b( ) = −

S p c dps s( ) = +

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

үед

Зах зээлийн тэнцвэрийн нөхцөлөөр

байхад

D p a bpb b( ) = − S p c dps s( ) .= +

p p tb s= + D p S pb s( ) ( )=

p p tb s= + a bp c dpb s− = + .

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

байхад

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com http://gelegjamts.blogspot.com/

D p a bpb b( ) = − S p c dps s( ) .= +үед

Зах зээлийн тэнцвэрийннөхцөлөөр

p p tb s= + D p S pb s( ) ( )=үедp p tb s= + a bp c dpb s− = + .үед

pb орлуулбал

a b p t c dp p a c btb ds s s− + = + ⇒ = − −+

( ) .

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

p a c btb ds = − −+ үед p p tb s= + гэвэл

Тэнцвэрт тоохэмжээq D p S p

a bp ad bc bdtb d

tb s

b

= =

= + = + −+

( ) ( )

.

p a c dtb db = − ++

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p a c btb ds = − −+

p a c dtb db = − ++

q ad bc bdtb d

t = + −+

t татвар нэмэгдвэл, ps бууна,pb нэмэгдэнэ, qt багасна.

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com http://gelegjamts.blogspot.com/

p a c btb ds = − −+

p a c dtb db = − ++

q ad bc bdtb d

t = + −+

Худалдан авагчдын төлөх татварp p a c dt

b da cb d

dtb db − = − +

+− −

+=

+* .

p p a cb d

a c btb d

btb ds

* .− = −+

− − −+

=+

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

Нийлүүлэгчдийн төлөх татвар

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

p a c btb ds = − −+

p a c dtb db = − ++

q ad bc bdtb d

t = + −+

Нийт төлөгдөх татварын хэмжээ

T tq t ad bc bdtb d

t= = + −+

.

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

А.Бакей “Микро эдийн засгийн ухаан” 2009 он УБ хотВ.Норжванчиг “Эдийн засгийн ухаан” 2005 он УБ хотБ.Баяраа, Д.Гансүлд “Микро эдийн засаг” 2006 он УБ хотС.Авирмэд “Микро эдийн засаг” 2005 он УБ хотЦ.Цэцэгмаа “Жижиг үйлдвэрийн эдийн засаг, менежмент” 2004 он УБ хотД.Энх-Амгалан “Микро эдийн засаг гарын авлага” 2002 он УБ хотМ. Фогил “Микро эдийн засаг” 2002 он УБ хотБ.Алтанцэцэг ба бус “Микро экономикс” 2001 он УБ хотЛ. Г.Рейнольдс “Микро эдийн засгийн ухаан” 1992 он УБ хотБ.Баярдаваа “Микро экономикс” 2005 он УБ хотБ.Батбаяр “Микро эдийн засаг” 2005 он УБ хотТ.Нарантуяа Микроэкономикс сэдэвчилсэн тайлбар толь” 2006 он УБ хотС.Алтангэрэл “Микро эдийн засгийн ухаан” 2007 он УБ хотКэмпбелл Р.Макконнелл, Стэнли Л.Брю “Экономикс” 2005 он УБ хот N.Gregory Mankiw “Essentials of economics” 2004 Hal R. Varian “Intermediate Microeconomics” Sixth EditionWalter Nicholson “Microeconomic Theory”William A. McEachern “Microeconomics”Robert S. Pindyck, Daniel L. Rubinfeld “Microeconomics” 5th EditionJeffrey Perloff “Microeconomics” 5th Edition 2008Joseph Nellis, David Parker “Principles of Business Economics” 2006Saul Estrin, Laidler David, Michael Dietrich “Microeconomics” 2008Hugh Gravelle, Ray Rees “Microeconomics” 3th Edition 2004Krister Ahlersten “Essentials of Microeconomics: Exercises” 2008R.Preston McAfee, J. Stanley Johnson “Introduction to Economic Analysis” 2005David A.Dilts “Introduction to Microeconomics” 2003Ariel Rubinstein “Lecture Notes in Microeconomic Theory” 2006Guoqiang Tian “Lecture Notes on Microeconomic Theory” 2008Nolan H. Miller “Notes on Microeconomic Theory” 2006Libby Rittenberg, Timothy Tregarthen “Principles of Microeconomics” 2009ГЭХ МЭТ ...

Ашигласан ном, сурах бичгийн жагсаалт

Recommended