Arıcılıkta Çağdaş UygulamalarArıcılıkta Çağdaş Uygulamalar

REŞATTİN SANCARREŞATTİN SANCAR

EĞİTİMCİEĞİTİMCİ

BANDIRMABANDIRMA

Arıcılık Tarihi

Arıcılığa ait ilk bulgular 16.000 yıl öncesine dayanır.

4.000 yıl önce Mısır’da gezginci arıcılık yapılmaktaydı.

Arıcılık tarihi, insanlık tarihi kadar eskidir.

1609'da ana arının dişi olduğu anlaşılmıştır.

1638’de bal arıları Amerika kıtasına götürülmüştür.

1771’de ana arının havada çiftleştiği belirlenmiştir.

1851’de Langstroth tipi kovan geliştirilmiştir.

Modern Kovanlarda Arıcılık

Türkiye’de Arıcılığın AvantajlarıFloral kaynakların ve koloni varlığının zengin olması

Birbirinden farklı iklim ve bölgelerin bulunması

Tarımsal amaçlı işlenmeyen alanların fazlalığı

Tarımsal savaşım ilaçlarının kullanımının az olması

Arı gen kaynaklarınca zengin olması

Topraksız veya az topraklı köylü için uygun olması

Gezginci ve sabit arıcılığa uygun olması

Dünyada Arıcılık

Dünya'da 52 milyon bal arısı kolonisinde bal verimi 21.5, ülkemizde 16 kg/koloni’dir.

Koloni sayısı bakımından Çin ve Etiyopya’dan sonra Türkiye 4.200.000 koloni ile üçüncü sıradadır.

Bal verimi bakımından Çin, ABD ve Arjantin’den sonra 65.000 ton ile Türkiye dördüncü sıradadır.

Koloni sayısı bakımından en zengin bölgeler Ege, Karadeniz ve Akdeniz Bölgeleri, bal üretiminin en yoğun olduğu iller Muğla, Ordu, Adana ve İzmir’dir.

Arıcılığa Başlarken

• Kovan Seçimi• Arı Irkı Seçimi• Arıcılık Yapılacak Bölge Seçimi • Arılık Seçimi

» çok önemlidir.

Ancak...

• Önce arıcılık yapan kişilerin arı allerjisi olup olmadığı saptanmalı,

• Allerjisi olmasa bile arılıkta bir ecza dolabı içerisinde allerjiye karşı ilaç seti bulundurulmalıdır !..

Arıcılık Çeşitleri

Arı kolonilerini hiç taşımadan yapılır.Geleneksel yöntemlerle yapılır.Verim oldukça düşüktür.Ana gelir kaynağı olan bir faaliyet değildir.

Sabit

Arı kolonileri elverişli kaynaklara taşınır.Bilimsel yöntemlerle yapılır.Verim yüksek, ürün çeşitliliği fazladır.Ana gelir kaynağı olan ekonomik bir faaliyettir.

Gezginci

Arılarla Çalışırken…

• Ilık ve güneşli günde kovan açılmalıdır.

• Temiz ve açık renkli giyecek giyilmelidir.

• Maskesiz olarak arılara yaklaşmamalıdır. • Körük yakılmış ve kıvılcımsız olmalıdır.

• Giriş deliğinin önü kapatılmamalıdır.

• Körükte tezek, talaş vb kullanılmalıdır

• Yavaş ve sakin çalışılmalıdır.

Arıcının Olmazsa Olmazları!

Koloni Bireyleri

Bir Kolonide

Bulunur...

Koloni Bireyleri

İşçi Arı

Ana Arı

Erkek Arı

Bir Arının Yaşam Evreleri

Ana Arı İşçi Arı Erkek Arı

Yumurta 3 3 3

Larva 5 6 7

Pupa 8 12 14

Toplam (gün) 16 21 24

Açık Dönem 8 9 10

Kapalı Dönem 8 12 14

Toplam (gün) 16 21 24

Arıların Yumurta Dönemi

Arıların Larva Dönemi

Arıların Pupa Dönemi

İşçi Arının Gözden Çıkışı

Ana Arı

En iyi yetiştirme yöntemi Doolittle yöntemidir.Bu yöntemde larva transferi esastır.0-24 saatlik larvalardan ana arı yetiştirilir.Ana arı 16 günde yetiştirilir.Gözden çıktıktan 4 gün sonra çiftleşir.Çiftleştikten 1 hafta sonra yumurtlar.Yumurtladıktan birkaç gün sonra satılabilirler.

Larvaların Transferi

Yüksüklerin Kabul Edilmesi

Ana Arı Yüksüklerinin Bakımı

Ana Arı Yüksüğü

Ana Arının Yumurtlaması

Ana Arının Yapay Tohumlanması

Erkek Arıdan Semen Alınması

Döllenmiş Ana Arı

İşçi Arının Yaşamı Gün Yaptıkları İşler 0-3 Petek gözlerini temizleme. 4-6 Yaşlı larvaları nektar ve polenle besleme. 7-12 Genç larvaları arı sütüyle besler. 13-18 Balmumu salgılama ve petek örme. 19-21 Kovanın savunması, havalandırılması,

temizliği, nektarın tarlacı arılardanalınması ve olgunlaştırılması, polenin petekgözlerine depolanması.

22- Nektar, polen, propolis ve su toplanması.

Erkek Arının Görevi

Polinasyon Nedir

Her hangi bir yolla anterlerden alınan polenlerin aynı çiçeğin veya aynı türün başka bir çiçeğinin dişicik tepesine taşınmasıdır.

Kayısıdaki polinasyonun %56’sı bal arıları tarafından gerçekleştirilmektedir.

100 kg meyve veren bir ağacın, 44 kg meyvesi diğer etkenlerin, 56 kg meyvesi bal arılarının polinasyonu ile oluşmaktadır.

Örnek

Polinasyonun Önemi

Doğanın sürekliliği sağlanmaktadır.Ürünün nitelik ve niceliği artmaktadır.Daha erken ve yeknesak ürün elde edilir.Tohumların yağ içeriği artmaktadır.Meyve şekli bozulmamaktadır.Kaliteli hibrit tohum elde edilmektedir.Parselde hasat aynı zamanda yapılmaktadır.Hasadın zamanında yapılması ile bitkiler

hastalık ve zararlılardan daha az etkilenir.

Böcek Polinatörler

Bal Arısı Polinasyonu

Bal

Bir arı günde 10-24 sefer yapmakta ve her seferinde bal midesinin alabildiği (70-85 mg) nektarın yaklaşık 40-50 mg’nı koloniye getirebilmektedir.

Bir petek gözünün doldurabilmesi için 60 kez bal midesini nektar ile doldurup taşıması gerekmektedir. Bal midesi 1000-1500 yonca çiçeği ile doldurulur.

Peteklerin en az 2/3’ü bal arıları tarafından sırlandığı zaman petekler hasat edilebilir demektir.

Çam Balı Üretimi Ülkemizin güney ve batı kesiminde bulunan kızıl

çamlarda yaşayan çam pamuklu koşnilinin sindirim artığının bal arıları tarafından toplanması suretiyle üretilir.

Dünya çam balı üretiminin %90’ı Türkiye, %10’u Yunanistan tarafından üretilir.

Yıllık üretim 15.000 ton civarındadır.

15 Ağustos-15 Ekim tarihleri arasında üretilir.

Balın Saklanması

Balın en ideal saklama sıcaklığı 110C’dir.

Bal 450C’den yüksek sıcaklıklarda ısıtılmamalıdır. Aksi durumda balda HMF (Hiroksi Metil Furfurol)düzeyi yükselecektir. Bal bu sıcaklığın üzerinde ısıtıldığı takdirde tüketilmeyerek imha edilmelidir.

Apiterapide Bal

Balın besleyici değeri yanında kan şekerini yükseltici, fiziksel ve zihinsel yorgunluğu giderici, enerji verici, canlılık kazandırıcı, cilde olumlu etkileri, bazı yaraların iyileştirilmesi, astım, mide, dolaşım, solunum, kanser, tansiyon, damar hastalıklarını giderici yararı vardır.

Süzme Ballar

Ballar

Polen

Arılar polen için günde 5-20 sefer yapmaktadır.

Her seferinde 10-30 mg polen taşımaktadırlar.

Bir koloni yılda 35-45 kg polen toplayabilir.

Polen tuzağı arıların arka ayaklarında bulunan polenin tuzağın altındaki bölüme düşürür.

Havalandırmalı fırında 30-35C’ de 5-6 saat tutularak kurutma yapılabilmektedir.

Apiterapide Polen

Polen, sindirimi kolaylaştırıcı, hücre yenileyici, canlılık verici, iştah artırıcı, hemoglobini yükseltici, seksüel aktivite artışı yanında soğuk algınlığı, sinirsel ve ülser rahatsızlıklarında yaygın olarak kullanılmaktadır. 

Polen Toplama ve Kurutma

Arılardan Toplanan Polenler

Arı Sütü

6-12 günlük genç işçi arıların başlarındaki salgı bezlerinden salgılanan, besin değeri oldukça yüksek, beyaz renkli, peltemsi, hafif acımtırak bir arı ürünüdür.

Bir yüksükten yetiştirme ve besleme yöntemine bağlı olarak 213-328 mg süt elde edilir.

Bir koloniden bir transfer döneminde 6.5-10.5 g arasında arı sütü elde edilebilmektedir.

Arı Sütü Üretimi

Ana arı yüksükleri hazırlanır.1-3 günlük larva yüksüklere aşılanır.Transfer çerçevesi anasız kovana verilir.Aşılamadan 3 gün sonra çerçeveler alınır.Larvalar bir pens yardımıyla atılır.Göz tabanındaki arı sütü plastik/tahta kaşıkla

toplanır.Işık almayacak şişelere konur, buzdolabında saklanır.

Apiterapide Arı Sütü

Kozmetikte, fiziksel performansın uyarılmasında, öğrenme kapasitesi ve kendine güvenin sağlanmasında, cinsel sorunlarda, kansızlık, kolesterol, viral enfeksiyonlara karşı direncin artırılmasında, kanser, yüksek ve düşük kan basıncı damar sertliği, kronik ve tekrarlayan hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.

Larvaların Transferi

Arı Sütü Üzerinde Larvalar

Arı Sütü Hasadı

Arı Sütünün Pazara Sunumu

Propolis

İşçi arıların bitkilerin filiz, tomurcuk ve kabuklarından topladığı yapışkan bir maddedir.

Propolis % 50 reçine ve zamksı maddeler, % 30 bitkisel mumlar, % 10 esansiyel yağlar, % 5 polen ve % 5 organik bileşik ve mineraller içermektedir.

Propolisin toplanması bölgelere ve mevsime göre değişmekte, genelde kavak, çam, akçaağaç, fındık, okaliptus, akasya, huş ve kestane alanlarından bol miktarda propolis toplanmaktadır.

Apiterapide Propolis

Dokuları onarıcı, damar büzücü, kanı pıhtılaştırıcı, yaraları iyileştirici, sedef, hemoroid, egzama, gibi cilt rahatsızlıklarında, ağız yaraları, diş ağrısı, mide ülseri, nefrit, idrar yolları enfeksiyonu, influenza ve diğer birçok hastalığın tedavisinde ve kozmetik sektöründe kullanılmaktadır.

İşçi Arının Propolis Toplaması

Propolis Elde Etme Levhası

Ham Propolis

Propolisin Pazara Sunumu

Arı Zehiri

15 günden yaşlı işçi arılar tarafından üretilir. Açık renkte, kokusuz, tadı acı, suya benzer sıvıdır. Oda sıcaklığında ağırlığının % 30-40‘ını kuruyarak

kaybeder ve rengi açık sarıya dönüşür. % 88'i su olup, en az 18 farmakolojik bileşeni vardır. Bir arının iğne kesesinde 0.3 mg yaş zehir bulunur ve

bu zehirden 0.1 mg kuru arı zehiri üretilir. İnsan için LD50 = 2.8 mg/kg arı zehiridir.

Apiterapide Arı Zehiri

Arı zehiri romatizma rahatsızlıkları başta olmak üzere kanserin bazı tiplerinde, adale ağrılarında, eklem ve sinirsel iltihaplarda, boğaz ağrısı, migren, astım, kolesterolün düşürülmesinde, genel bağışıklık uyarıcı, adet öncesi sendromunda kullanılmaktadır.

Arı Zehirinin Elde Edilmesi

Bal Arısı İğnesi

İğnenin Çıkarılması

Larva

Bal arısı larvaları yoğun besin maddesi ve hormon içermektedir.

Damak tadına uygun olan uluslar mutfaklarında bal arısı larvalarına yer vermektedir.

Larvaların Petekten Çıkarılması

Larvanın Hazırlanışı ve Pişirilmesi

Paket Arı

Mevsimi erken başlayan yerlerde üretilen bal arılarının, mevsimi geç başlayan yerlere, bir ana arı ve yeteri kadar işçi arı ile birlikte özel kutular içerisinde satışa hazırlanmasıdır.

Paket Arının Hazırlanması

Paket Arıların Dağıtılması

Niçin Arı Merası

• Doğal bitki populasyonunun bozulması

• Ek beslemenin maliyeti

• Gezginci arıcılığın zorlukları

• Doğal ürün elde edilmesine yönelik sistemler

• Arı merası ve bitki deseninin oluşturulması

• Alternatif/Destek bitkisi : ARIOTU

Arıotunun Özellikleri

• Kaliforniya orijinli ve tek yıllık bir bitkidir.• Dünya’da 13 türü bulunmakta, ancak 4 türü bal

arıları için değerlidir.• 60-100 cm boylanmaktadır.• Ekimi ekim-aralık aylarında, çiçeklenme mart-

mayıs aylarında olmaktadır.• Çiçeklenme süresi ekim yer ve zamanına bağlı

olarak 4-7 hafta arasında değişmektedir.

Kullanım Alanları

• Yem bitkisi (kuru, yeşil ve silaj olarak)

• Erozyonu önleyici örtü bitkisi

• Yararlı böcekleri polinasyonu istenen bitkilere çekme

• Bazı avcı böcekleri zararlının bulunduğu bitkilere çekme

• Bal arıları için nektar ve polen kaynağı

Nektar ve Polen Potansiyeli

• 0.30-0.66 mg/çiçek/gün nektara sahiptir.

• 7.81-14.45 kg/da nektar potansiyeli vardır.

• III-IV. Sınıf Nektarlı Bitkiler sınıfındadır.

• 0.45-0.56 mg/çiçek/gün polene sahiptir.

• 11.72-12.26 kg/da polen potansiyeli vardır.

Amerikan Yavru Çürüklüğü

Etkeni Paenibacillus larvae’dır.

Etken gıdalarla alınmaktadır.

İhbarı mecburi hastalıklardandır.

Hastalıkla bulaşık koloniler imha edilmelidir.

Avrupa Yavru Çürüklüğü

Etkeni Melissococcus pluton’dur.

Etken gıdalarla alınmaktadır.

Hastalıklı kolonide gelişme hızı düşer, ergin arı sayısı ile yavru miktarında büyük azalma görülür. Arıların polen ve nektar toplama aktivitesi azalır.

Amerikan YÇ’de Ölmüş Pupa Dili

Amerikan YÇ’de Larvanın Uzaması

Amerikan YÇ Avrupa YÇ

Yavru Çürüklüğü Tedbirleri

Arılık temiz ve düzenli olmalıdır. Hastalıklı petekler açıkta bırakılmamalıdır. Kullanılmış malzeme satın almamalıdır. Hastalıklı koloni satın alınmamalıdır. Arılıkta yağmacılığa izin verilmemelidir. Hastalıklı kolonilerle birleştirme yapılmamalıdır. Arıların kovanları şaşırması önlenmelidir. Koloniler hastalıksız bölgeye götürülmelidir. Hastalık görülünce koruyucu ilaçlama yapılmalıdır.

Kireç Hastalığı

Kireç hastalığının etmeni fırsatçı bir fungus olan Ascosphaera apis 'tir.

Etken gıdalarla alınmaktadır.

Hastalığa yakalanan larvalar kireç beyazı bir renkte petek gözler içerisinde kuruyarak mumyalaşır.

Kireç Hastalığının Nedenleri

Çevre kirliliğiYoğun antibiyotik kullanımıArıların suni besinlerle beslenmeleriKatkılı balmumu kullanımı Aşırı nemAşırı şurup kullanımıUygun olmayan koloni kontrolleriOğul verme

Kireç Hastalığı Tedbirleri

Kireç hastalığına dayanıklı hat kullanılmalıdır. Temel petek, balmumu sterilize edilerek üretilmelidir. Arıcılık ekipmanları sterilize edilmelidir. Çok yıllık petek kullanmamaya özen gösterilmelidir. İlkbaharda oğul önleme çalışmaları yapılmalıdır. Gerekmedikçe antibiyotik uygulaması yapılmamalıdır. Serin günlerde koloni kontrolleri yapılmamalıdır. Kovaniçerisinde nem birikmesine olanak verilmemelidir. Hastalıklı koloniden arılı, yavrulu ve ballı petekler sağlıklı

kolonilere verilmemelidir.

Kireç Hastalığına Yakalanmış Larvalar

Varroanın Biyolojisi

Ergin arılar ile larva ve pupaların kanını emerek beslenen tehlikeli dış parazittir.

Ergin dişi Varroalar 1.1-1.2 mm uzunluğunda, 1.5-1.6 mm genişliğinde koyu kızıl kahverengi renktedir. Erkek Varroalar ise 0.8-1 mm genişliğinde gri-beyaz sarımtırak renktedir.

Varroanın Koloniye Etkisi Ana ve işçi arıların ömürleri kısalır. İşçi arılar normalden

küçük olur.

Gözden çıkan genç arılarda kanatsızlık, eksik bacak gibi anomaliler görülür.

Varroaların açtığı yaralar, çeşitli hastalık etkenlerine elverişli ortam oluşturur.

Varroa’dan dolayı zayıf düşen koloniler yağmalanırlar.

Arılar huzursuz oldukları için bazen kış salkımı yapamazlar.

Varroa ile Mücadele

Varroa kontrolünde; kimyasal, bitkisel, biyolojik, fiziksel, genetik ve hormonal mücadele yöntemleri kullanılmaktadır.

Bu parazite karşı çeşitli ilaçlar denenmiştir. Ancak kolonilerde yanlış ve yoğun ilaç uygulanması; varroaların kimyasal maddelere karşı direnç kazanmasına neden olmaktadır.

Varroa ile Mücadele

En yaygın kullanılan yöntem kimyasal mücadeledir.

Malathion, Fluvalinate, Amitraz ve Formik Asit, vs etken maddeli ilaçlar kullanılmaktadır.

Arıcılarımız bilinçsiz bir şekilde, bal arılarına tescilli olmayan ilaçları da kullanmaktadır.

Varroa mücadelesindeki ilaçlar; körük içerisinde yakılarak, suyla karıştırılıp dökülerek/püskürtülerek, kovan içerisinde yakılarak, çerçeveler arasına asılarak, pudra şekeri ile karıştırılıp püskürtülerek kullanılırlar.

Varroa destructor

Varroanın Deforme Ettiği Arı

Varroa ile Mekanik Mücadele

Varroa ile Kimyasal Mücadele