1/161

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HCM

--------------------

NGUYEÃN DUY VUÕ

HOAØN THIEÄN THUÛ TUÏC PHAÂN TÍCH

TRONG TIEÁN TRÌNH LAÄP KEÁ HOAÏCH

TAÏI CAÙC COÂNG TY KIEÅM TOAÙN VIEÄT NAM

Chuyeân ngaønh : Keá Toaùn – Kieåm Toaùn

Maõ soá : 60.34.30

LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ

NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC:

TS. LEÂ NGOÏC TAÙNH

Tp Hoà Chí Minh – Naêm 2007

2/161

MUÏC LUÏC

Danh muïc caùc töø vieát taét

Danh muïc caùc hình veõ vaø baûng bieåu

Trang

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU

Chöông I – Cô sôû lyù luaän veà thuû tuïc phaân tích ……………………………………1

1.1. Toång quan veà thuû tuïc phaân tích ……………………………………………………………………….......1

1.1.1. Khaùi nieäm ……………………………………………………………………………………………………………………………..1

1.1.2. Vai troø cuûa thuû tuïc phaân tích …………………………………………………………………………………………...1

1.1.3. Caùc yeáu toá cuûa thuû tuïc phaân tích …………………………………………………………………………….......2

1.1.3.1. Döï ñoaùn …………………………………………………………………………………………………………………………….2

1.1.3.2. So saùnh ……………………………………………………………………………………………………………………….......3

1.1.3.3. Ñaùnh giaù …………………………………………………………………………………………………………………………….4

1.1.4. Phaân loaïi thuû tuïc phaân tích ……………………………………………………………………………………..……...5

1.1.4.1. Phaân tích xu höôùng ………………………………………………………………………………………………………6

1.1.4.2. Phaân tích döï baùo ………………………………………………………………………………………………….........7

1.1.4.3. Phaân tích tyû soá ……………………………………………………………………………………………………………....8

1.1.4.4. Phaân tích hoài quy ………………………………………………………………………………………………………….11

1.2. Thuû tuïc phaân tích aùp duïng trong tieán trình laäp keá hoaïch …………….……………..13

1.2.1. Muïc ñích ………………………………………………………………………………………………………………….......13

3/161

1.2.2. Noäi dung ……………………………………………………………………………………………….………………….…………..14

1.2.3. Caùc phöông phaùp tieáp caän ñoái vôùi thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá

hoaïch kieåm toaùn ……………………………………………………………………………………………………...……….15

1.2.3.1. Tieáp caän döïa vaøo hieåu bieát tình hình kinh doanh vaø nhöõng ruûi ro kinh

doanh gaëp phaûi cuûa doanh nghieäp ……………………………….……………………………..15

1.2.3.2. Tieáp caän theo caùc chu trình ……………………………………………….………………..........…..…21

1.2.3.3. Tieáp caän döïa vaøo caùc khoaûn muïc treân baùo caùo taøi chính ………………..25

1.2.3.4. Tieáp caän döïa theo ruûi ro taøi chính …………………………………………………….……….…….….26

1.3. Ñaùnh giaù vaø phaân tích tình hình taøi chính cuûa ñôn vò töø ñoù xaùc ñònh nhöõng

vuøng coù theå coù ruûi ro ………………………………………………………………………………………….…….….27

1.3.1. Ñaùnh giaù vaø phaân tích tình hình hoaït ñoäng cuûa ñôn vò döïa vaøo moái quan heä

giöõa caùc chæ tieâu taøi chính ………………………………………………………………………………………………27

1.3.1.1. Tyû suaát hoaït ñoäng ……………….......................................………………………………………28

1.3.1.2. Tyû suaát khaû naêng sinh lôøi …………………………………………….……………………………………………29

1.3.1.3. Tyû suaát khaû naêng thanh toaùn …………………………………………………………………………………..30

1.3.1.4. Tyû suaát coù caáu truùc taøi chính …………………………………………………………………………………..32

1.3.2. Nhaän dieän nhöõng vuøng coù theå coù ruûi ro vaø xaùc laäp möùc troïng yeáu phuø hôïp

……………………………….……………………………………………………………………………………………………………………32

1.3.2.1. Nhöõng nhaân toá thöôøng ñöôïc xem xeùt khi ñaùnh giaù ruûi ro tieàm taøng …….33

1.3.2.2. Nhöõng nhaân toá thöôøng ñöôïc xem xeùt khi ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt …….34

1.3.2.3. Nhöõng nhaân toá thöôøng ñöôïc xem xeùt khi ñaùnh giaù ruûi ro phaùt hieän .…….34

Kết luận Chöông I…………………………………………………………………………………………………………………………… 39

4/161

Chöông II – Thöïc traïng vaän duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá

hoaïch taïi caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam …………………………………………………………………... 40

2.1. Toång quan veà caùc coâng ty kieåm toaùn …………………………………………………………………….40

2.1.1. Khaùi quaùt veà lòch söû phaùt trieån cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn …………………………….….40

2.1.2. Moâ hình coâng ty vaø hình thöùc phaùp lyù ………………………….…………………………………..41

2.1.2.1. Số lượng công ty ………...…………………………………………………………………………………………….. 41

2.1.2.2. Tình hình chuyeån ñoåi loaïi hình caùc coâng ty kieåm toaùn ..............................41

2.1.3. Ñoäi nguõ kieåm toaùn vieân chuyeân nghieäp trong coâng ty kieåm toaùn ………………… 42

2.1.4. Ñoái töôïng vaø quy moâ khaùch haøng …………………………………………………………………………………43

2.1.4.1. Ñoái töôïng khaùch haøng ..……………………...................................………………………….. 43

2.1.4.2. Quy moâ khaùch haøng ..……………………......................................………………………….. 44

2.1.5. Dòch vuï cung caáp cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn ………………………….…………………...45

2.2. Phaïm vi kieåm toaùn ……………….……………………………………..……………………………………….. 45

2.2.1. Khaûo saùt thoâng tin ban ñaàu cuûa Doanh nghieäp …………………………………………………...45

2.2.2. Hieåu bieát veà hôïp ñoàng kieåm toaùn ……………………………………………..……………...………….46

2.3. Phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn ...................................47

2.3.1. Laäp keá hoaïch chieán löôïc …………………………………………………..……………..…………………... 48

2.3.2. Laäp keá hoaïch toång theå vaø thöïc hieän chöông trình kieåm toaùn ………………. 48

2.3.3. Ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä ………………….…………………………………………………….. 48

2.3.3.1. Chu trình Doanh thu – Nôï phaûi thu…………...…………………………………….………………….. 49

2.3.3.2. Chu trình mua haøng – haøng toàn kho –phaûi traû ………………...................50

2.4. Phaân tích thoâng tin taøi chính vaø phi taøi chính ……………..................................50

2.4.1. Phaân tích caùc chæ soá taøi chính ………..……………………………………..…………..…………………....50

5/161

2.4.1.1. Phaân tích sô boä söï bieán ñoäng caùc khoaûn muïc treân baùo caùo taøi chính …....51

2.4.1.2. Phaân tích caùc chæ soá taøi chính ………………………………………………………………………….….59

2.4.2. Phaân tích döïa treân baùo caùo löu chuyeån tieàn teä ……………………………..…………………….…63

2.4.3. Phaân tích caùc thoâng tin phi taøi chính ………………………………..…………………….…...67

2.5. Thôøi gian vaø nhaân söï cho cuoäc kieåm toaùn ………..…………..................................68

Kết luận Chöông II …………………………………………………………………………………………………69

Chöông III – Caùc giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän vieäc vaän duïng thuû tuïc phaân tích

trong tieán trình laäp keá hoaïch taïi caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam

……………………………..………………………………………………………………….……………………………………….……………………71

3.1. Muïc tieâu cuûa caùc giaûi phaùp …………….………………….……………………………………………….…..71

3.2. Giaûi phaùp töø phía caùc coâng ty kieåm toaùn ……….………………………....73

3.2.1. Söï caàn thieát phaûi coù moät quy trình phaân tích chuaån ……………………...........…………. 73

3.2.1.1. Phaân loaïi ñoái töôïng khaùch haøng …………………………………………………….……………………..75

3.2.1.2. Tìm hieåu hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng vaø ñaùnh giaù heä thoáng

kieåm soaùt noäi boä …………………………………………………………………………………………………………..76

3.2.1.3. Xaùc ñònh möùc troïng yeáu vaø ñaùnh giaù ruûi ro kieåm toaùn …………………..77

3.2.1.4. Ñaùnh giaù thoâng tin ban ñaàu cuûa doanh nghieäp thoâng qua vieäc tieáp caän caùc

thoâng tin vaø chæ tieâu treân caùc baùo caùo taøi chính ………………………………...………...78

3.2.2. Naâng cao trình ñoä nghieäp vuï cuûa nhaân vieân vaø caäp nhaät kieán thöùc thöôøng

xuyeân cho caùc kieåm toaùn vieân …………………………................................…………….…… 89

3.2.2.1. Khaâu tuyeån duïng nhaân söï ………...…………………………………………………………………………….89

3.2.2.2. Xaây döïng chöông trình ñaøo taïo ……………………………………………………………………………..90

6/161

3.2.2.3. Caäp nhaät kòp thôøi caùc thoâng tin chuyeân ngaønh vaø caùc thoâng tin chung coù

lieân quan ………………………………………………………………………………………………………………………..90

3.2.3. Trang bò phöông tieän laøm vieäc cho caùc kieåm toaùn vieân vaø trôï lyù kieåm toaùn 91

3.2.4. Tham gia trôû thaønh thaønh vieân cuûa caùc Haõng kieåm toaùn quoác teá …………...91

3.3. Kieán Nghò Töø Phía Cô Quan Chöùc Naêng Vaø Hieäp Hoäi Ngheà Nghieäp …92

3.3.1. Quaûn ly ù cha át löô ïng hoaït ño äng kie åm toaùn ……………………………………92

3.3.2. Tuyeån choïn vaø ñaøo taïo caùc kieåm toaùn vieân ………………………………… 93

3.3.3. Höôùng daãn thuû tuïc phaân tích aùp duïng trong tieán trình laäp keá hoaïch döôùi daïng

tham khaûo cho caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam thoâng qua moät phaàn meàm

kieåm toaùn ……………………………………………………………………………………………………………………………...93

3.3.4. Taïo nhòp caàu trao ñoåi thoâng tin cuõng nhö nghieäp vuï ña daïng vaø ñaày ñuû hôn

t re â n nhö õng t rang web chuye ân nga ønh …………………………………………94

Kết luận Chöông III ………………………………………………………………………………………………….95

PHAÀN KEÁT LUAÄN

Taøi lieäu tham khaûo

Caùc phuï luïc (Phuï luïc I -> X)

7/161

DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT

ACCA : Association of Charter Certificated Accountants

Hieäp hoäi keá toaùn coâng chöùng Anh

AR : Audit risk – Ruûi ro kieåm toaùn

CR : Control risk – Ruûi ro kieåm soaùt

DFL : Degree of financial Leverage

Ñoøn baåy taøi chính

DN : Doanh nghieäp

DOL : Degree of operating Leverage

Ñoøn baåy kinh doanh

DR : Detection risk – Ruûi ro phaùt hieän

EBIT : Earning before interest and tax

Lôïi nhuaän tröôùc thueá vaø laõi vay

EPS : Earning per share - Thu nhaäp treân coå phieáu

IR : Inherent risk – Ruûi ro tieàm taøng

GVHB : Giaù voán haøng baùn

KTV : Kieåm toaùn vieân

PM : Preliminary Materiality – Möùc troïng yeáu sô boä

ROA : Return on assets - Söùc sinh lôøi cuûa taøi saûn

ROE : Return on equity – Söùc sinh lôøi cuûa voán chuû sôû höõu

TSCÑ : Taøi saûn coá ñònh

TE : Tolerable error – Möùc sai phaïm coù theå boû qua

VSA : Chuaån möïc kieåm toaùn Vieät Nam

8/161

DANH MUÏC CAÙC HÌNH VAØ BAÛNG BIEÅU

1. Phuï luïc I – Danh saùch caùc doanh nghieäp kieåm toaùn.

2. Phuï luïc II – Maãu phieáu khaûo saùt vaän duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình

laäp keá hoaïch.

3. Phuï luïc III – Danh saùch caùc Doanh nghieäp kieåm toaùn tham gia khaûo saùt.

4. Phuï luïc IV – Toång hôïp keát quaû khaûo saùt Doanh nghieäp kieåm toaùn.

5. Phuï luïc V – Maãu bieåu keá hoaïch chieán löôïc vaø keá hoaïch toång theå.

6. Phuï luïc VI – Chu trình doanh thu – Phaûi thu.

7. Phuï luïc VII – Chu trình mua haøng – Haøng toàn kho – Phaûi traû ngöôøi baùn.

8. Phuï luïc VIII – Baûng caâu hoûi veà vieäc ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä.

9. Phuï luïc IX – Ñoåi môùi noäi dung, chöông trình ñaøo taïo, thi tuyeån kieåm toaùn

vieân höôùng ñeán söï thöøa nhaän cuûa caùc nöôùc ñoái vôùi chöùng chæ kieåm toaùn vieân

Vieät Nam.

10. Phuï luïc X – Top 10 caùc haõng kieåm toaùn Quoác teá Theá giôùi vaø Vieät Nam.

9/161

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU

1. Lyù Do Choïn Ñeà Taøi

Cuøng vôùi söï ñoåi môùi vaø phaùt trieån cuûa neàn taøi chính quoác gia trong xu theá hoäi

nhaäp, vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån hoaït ñoäng kieåm toaùn ñoäc laäp nhaèm ñaùp öùng yeâu

caàu cuûa neàn kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Ñaây ñöôïc xem laø

moät boä phaän quan troïng trong heä thoáng coâng cuï quaûn lyù vó moâ neàn kinh teá.

Xuaát phaùt töø lôïi ích cuûa hoaït ñoäng kieåm toaùn ñoäc laäp, trong 15 naêm qua,

Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta ñaõ raát quan taâm ñeán ngaønh kieåm toaùn ñoäc laäp, taïo moïi ñieàu

kieän ñeå kieåm toaùn ñoäc laäp Vieät Nam phaùt trieån. Neàn kieåm toaùn ñoäc laäp Vieät Nam

tuy coøn non treû song cuõng ñaõ coù nhöõng böôùc tieán ñaùng keå.

Hoaït ñoäng kieåm toaùn vaø tö vaán taøi chính, keá toaùn … ñaõ vaø ñang goùp phaàn xaây

döïng vaø phoå caäp cô cheá chính saùch kinh teá, taøi chính; thöïc hieän coâng khai, minh

baïch baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp; ngaên ngöøa laõng phí, tham nhuõng; phuïc vuï

ñaéc löïc cho coâng taùc quaûn lyù vaø ñieàu haønh kinh teá, taøi chính cuûa Nhaø nöôùc cuõng nhö

hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp.

Tuy nhieân, vôùi khoaûng thôøi gian ngaén 15 naêm hoaït ñoäng, caùc coâng ty kieåm

toaùn Vieät Nam vaãn chöa tích luõy ñuû nhöõng kinh nghieäm caàn thieát ñeå ñaùp öùng caùc

ñoøi hoûi cuûa ngaønh kieåm toaùn vaø chöa theå caïnh tranh ñöôïc vôùi caùc coâng ty kieåm toaùn

nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. Trong boái caûnh naøy, caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam

buoäc phaûi bieát taän duïng öu theá, ñaàu tö nghieân cöùu, lieân keát vôùi caùc coâng ty kieåm

toaùn quoác teá ñeå hoïc hoûi kinh nghieäm vaø naém baét nhöõng kyõ thuaät kieåm toaùn hieän

ñaïi, khoa hoïc ñeå coù theå caïnh tranh ñöôïc ngay treân chính “saân nhaø”.

10/161

Trong caùc kyõ thuaät kieåm toaùn, kyõ thuaät phaân tích ñöôïc xem laø moät kyõ thuaät

kieåm toaùn coù nhieàu öu ñieåm vaø ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc naâng cao hieäu

quaû cuûa cuoäc kieåm toaùn.

Vì theá, vaán ñeà nghieân cöùu vaø vaän duïng phuø hôïp caùc thuû tuïc phaân tích nhaèm

naâng cao hieäu quaû kieåm toaùn trong thöïc teá laø heát söùc caàn thieát ñoái vôùi caùc coâng ty

kieåm toaùn Vieät Nam.

Nhaän thaáy ñöôïc taàm quan troïng cuûa thuû tuïc phaân tích naøy neân toâi quyeát ñònh

choïn ñeà taøi “ Hoaøn Thieän Thuû Tuïc Phaân Tích Trong Tieán Trình Laäp Keá Hoaïch

Taïi Caùc Coâng Ty Kieåm Toaùn Vieät Nam “.

2. Muïc Tieâu Nghieân Cöùu

Nhaèm phaân tích vaø heä thoáng hoùa moät soá thuû tuïc phaân tích ñöôïc vaän duïng phoå

bieán hieän nay trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn

Vieät Nam. Treân cô sôû ñoù tìm ra nhöõng thoâng tin, yeáu toá caàn thieát ñeå nhaän dieän khaû

naêng xaûy ra caùc sai soùt vaø gian laän. Ngoaøi ra, thuû tuïc naøy giuùp cho coâng taùc kieåm

toaùn ñöôïc tieán haønh nhanh choùng, hieäu quaû vaø phuø hôïp vôùi muïc tieâu ñeà ra. Nhö

vaäy, vieäc xaây döïng quy trình thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm

toaùn khoâng nhöõng naâng cao chaát löôïng cuoäc kieåm toaùn taïi caùc coâng ty kieåm toaùn

Vieät Nam maø coøn giuùp cho caùc kieåm toaùn vieân, caùc coâng ty kieåm toaùn haïn cheá ñöôïc

nhöõng ruûi ro ñoái vôùi cuoäc kieåm toaùn, coù caùi nhìn toång quaùt hôn veà caùch thöùc tieáp

caän vaø ñaùnh giaù tình hình taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp ñöôïc kieåm toaùn.

3. Ñoái Töôïng Nghieân Cöùu

Thuû tuïc phaân tích vaän duïng cho taát caû caùc loaïi hình doanh nghieäp cuï theå laø:

Doanh nghieäp Nhaø nöôùc, Coâng ty Coå Phaàn, Lieân Doanh, Coâng ty TNHH … thoâng

qua caùc chæ tieâu thoâng tin taøi chính vaø phi taøi chính, thoâng tin ngaønh... Tuy nhieân,

11/161

trong phaïm vi ñeà taøi naøy, chuùng toâi chæ toång hôïp vaø phaân tích caùc vaán ñeà lieân quan

ñeán hoaøn thieän vieäc vaän duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch taïi caùc

coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam nhaèm naâng cao chaát löôïng kieåm vaø haïn cheá nhöõng ruûi

ro trong quaù trình thöïc hieän kieåm toaùn.

4. Phöông Phaùp Nghieân Cöùu

Cô sôû cuûa phöông phaùp luaän laø Hoïc thuyeát cuûa Maùc veà Chuû nghóa duy vaät

bieän chöùng. Vôùi phöông phaùp naøy, chuùng ta xem xeùt ñoái töôïng nghieân cöùu trong

moái quan heä vaän ñoäng vaø phaùt trieån, ñoàng thôøi coù theå xem xeùt chuùng trong moái lieân

heä toaøn dieän vôùi caùc söï vaät coù lieân quan. Theâm vaøo ñoù, vieäc söû duïng phöông phaùp

phaân tích vaø toång hôïp, ñoái chieáu giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn, seõ giuùp chuùng ta phaân

loaïi vaø heä thoáng caùc thuû tuïc phaân tích ñeå coù theå ñöa ra moâ hình vaø hoaøn thieän quy

trình vaän duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn nhaèm naâng

cao chaát löôïng kieåm toaùn cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam. Quy trình naøy coù

theå nhaän dieän vaø giaûm thieåu nhöõng ruûi ro maø caùc kieåm toaùn vieân, caùc coâng ty kieåm

toaùn coù theå gaëp phaûi; ñoàng thôøi cuõng ñaùp öùng ñöôïc caùc nhu caàu veà thôøi gian, nhaân

söï vaø chaát löôïng cuûa cuoäc kieåm toaùn. Ngoaøi ra, chuùng toâi ñaõ tieán haønh ñieàu tra taïi

caùc coâng ty kieåm toaùn, keå caû caùc coâng ty kieåm toaùn nöôùc ngoaøi, ñeå khaûo saùt vaø

ñaùnh giaù tình hình thöïc hieän thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm

toaùn. Vieäc khaûo saùt caùc coâng ty kieåm toaùn nöôùc ngoaøi chæ mang tính chaát tham

chieáu, ñeå töø ñoù giuùp cho caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam hoaøn thieän hôn.

Boá cuïc cuûa Luaän Vaên bao goàm ba chöông cô baûn:

Chöông I. CÔÛ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ THUÛ TUÏC PHAÂN TÍCH

12/161

Chöông II. THÖÏC TRAÏNG VAÄN DUÏNG THUÛ TUÏC PHAÂN TÍCH

TRONG TIEÁN TRÌNH LAÄP KEÁ HOAÏCH TAÏI CAÙC COÂNG TY KIEÅM TOAÙN

VIEÄT NAM.

Chöông III. CAÙC GIAÛI PHAÙP NHAÈM HOAØN THIEÄN VIEÄC VAÄN DUÏNG

THUÛ TUÏC PHAÂN TÍCH TRONG TIEÁN TRÌNH LAÄP KEÁ HOAÏCH TAÏI CAÙC

COÂNG TY KIEÅM TOAÙN VIEÄT NAM.

Nhö treân ñaõ ñeà caäp, ñeà taøi chæ ñöa ra ñònh höôùng ñeå hoaøn thieän cho caùc

doanh nghieäp kieåm toaùn Vieät Nam trong vieäc aùp duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán

trình laäp keá hoaïch nhaèm naâng cao chaát löôïng cuûa cuoäc kieåm toaùn. Nhöõng giaûi phaùp

ñöa ra coù theå ñöôïc xem laø nhöõng vaán ñeà caàn thieát vaø coát loõi nhaát. Chính vì theá, moãi

coâng ty kieåm toaùn coù theå döïa treân neàn taûng caùc giaûi phaùp naøy, keát hôïp vôùi tình hình

thöïc teá cuûa DN mình ñeå xaây döïng quy trình phaân tích vaø thöïc hieän thích hôïp nhaèm

tuaân thuû caùc yeâu caàu cuûa chuaån möïc kieåm toaùn cuõng nhö ñaït ñöôïc hieäu quaû cao

nhaát.

Trong quaù trình thöïc hieän luaän vaên, toâi ñaõ gaëp moät soá khoù khaên ñaùng keå, tuy

nhieân luaän vaên cuõng ñaõ hoaøn taát. Thaønh quaû naøy khoâng chæ laø noã löïc cuûa rieâng baûn

thaân toâi maø coøn coù söï ñoùng goùp raát lôùn töø nhieàu ngöôøi khaùc.

Toâi xin chaân thaønh caûm ôn caùc thaày coâ giaùo tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Tp Hoà

Chí Minh ñaõ giuùp toâi trang bò nhöõng kieán thöùc boå ích, caùc kyõ naêng toång hôïp vaø phaân

tích trong suoát quaù trình hoïc taäp taïi ñaây; xin chaân thaønh caûm ôn baïn beø vaø ñoàng

nghieäp töø caùc nôi ñaõ giuùp ñôõ toâi raát nhieàu trong quaù trình thöïc hieän ñeà taøi.

13/161

Ñaëc bieät, toâi xin baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc ñeán thaày giaùo höôùng daãn – Tieán

syõ Leâ Ngoïc Taùnh, ngöôøi ñaõ taän tình giuùp ñôõ vaø ñoäng vieân toâi raát nhieàu trong suoát

quaù trình aáp uû ñeà taøi, nghieân cöùu vaø hoaøn taát luaän vaên naøy.

Duø luaän vaên ñaõ ñöôïc chuaån bò moät caùch kyõ löôõng, song seõ khoù traùnh khoûi

nhöõng thieáu soùt. Vì vaäy, toâi raát mong nhaän ñöôïc söï goùp yù kieán chaân thaønh töø quyù

thaày coâ, baïn beø, ñoàng nghieäp vaø ñoäc giaû nhaèm giuùp toâi coù theå hoaøn thieän hôn kieán

thöùc, caùc kyõ naêng nghieân cöùu vaø coù theå vaän duïng vaøo thöïc tieãn coâng taùc cuûa baûn

thaân mình.

Traân troïng kính chaøo!

14/161

CHÖÔNG I

CÔÛ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ THUÛ TUÏC PHAÂN TÍCH

1.1. Toång Quan Veà Thuû Tuïc Phaân Tích

1.1.1. Khaùi nieäm

Theo chuaån möïc kieåm toaùn Vieät Nam VSA 520 : “ Thuû tuïc phaân tích laø vieäc

phaân tích caùc soá lieäu, thoâng tin, caùc tyû suaát quan troïng, qua ñoù tìm nhöõng xu höôùng,

bieán ñoäng vaø tìm ra nhöõng maâu thuaån vôùi caùc thoâng tin lieân quan khaùc hoaëc coù söï

cheânh leäch lôùn so vôùi giaù trò döï kieán”.

Thuû tuïc phaân tích ñöôïc duøng ñeå thu thaäp baèng chöùng veà nhöõng sai leäch troïng

yeáu trong baùo caùo taøi chính. Thuû tuïc phaân tích khoâng nhöõng khoâng döøng laïi ôû vieäc

tìm hieåu tình hình cuûa khaùch haøng maø coøn duøng ñeå phaùt hieän ra nhöõng soá lieäu coù

khaû naêng bò sai leäch.

1.1.2. Vai troø cuûa thuû tuïc phaân tích

Thuû tuïc phaân tích thöôøng ñöôïc kieåm toaùn vieân söû duïng trong suoát quaù trình

kieåm toaùn, vì vaäy giuùp kieåm toaùn vieân ñaùnh giaù ñöôïc tình hình taøi chính cuõng nhö

hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng.

Trong tieán trình laäp keá hoaïch, thuû tuïc phaân tích laø kyõ thuaät giuùp kieåm toaùn

vieân nhaän daïng nhöõng khoaûn muïc baát thöôøng, ñoàng thôøi hoã trôï cho hoï trong vieäc

xaùc ñònh noäi dung, phaïm vi vaø thôøi gian cuûa caùc thuû tuïc kieåm toaùn khaùc. Ví duï, khi

phaân tích kieåm toaùn vieân nhaän thaáy haøng toàn kho naêm nay taêng raát nhieàu so vôùi

naêm tröôùc, nhöng doanh thu trong kyø laïi taêng vaø khoaûn phaûi traû giaûm, töø ñoù kieåm

toaùn vieân seõ môû roäng phaïm vi ñoái vôùi thöû nghieäm chi tieát cho khoaûn muïc haøng toàn

kho.

15/161

Khi kieåm toaùn vieân thöïc hieän coâng vieäc kieåm toaùn treân caùc khoaûn muïc cuûa

baùo caùo taøi chính, thuû tuïc phaân tích ñoùng vai troø ñònh höôùng giuùp kieåm toaùn vieân

hieåu roõ hôn veà tình hình hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng, phaùt hieän nhöõng bieán ñoäng baát

thöôøng qua ñoù giuùp döï ñoaùn veà nhöõng khu vöïc coù ruûi ro cao.

Do ñoù thuû tuïc phaân tích ñöôïc ñaùnh giaù laø thuû tuïc coù hieäu quaû cao nhaát vì thôøi

gian ít, chi phí thaáp, maø coù theå cung caáp caùc baèng chöùng veà söï ñoàng boä, hôïp lyù

trong caáu truùc caùc soá lieäu keá toaùn; ñoàng thôøi giuùp ñaùnh giaù ñöôïc nhöõng neùt toång theå

vaø khoâng bò sa vaøo caùc nghieäp vuï cuï theå. Ñieàu quan troïng hôn, thuû tuïc phaân tích laø

phöông phaùp caàn thöïc hieän ñeå haïn cheá ruûi ro kieåm toaùn, giaûm bôùt khoái löôïng coâng

vieäc.

1.1.3. Caùc yeáu toá cuûa thuû tuïc phaân tích

Moät thuû tuïc phaân tích bao goàm 3 yeáu toá: Döï ñoaùn, So saùnh vaø Ñaùnh giaù

1.1.3.1. Döï ñoaùn: bao goàm caùc böôùc sau:

- Ñöa ra moät moâ hình ñeå döï ñoaùn:

Xaùc ñònh nhöõng bieán taøi chính vaø nhöõng bieán hoaït ñoäng cuøng vôùi moái quan heä giöõa

hai loaïi bieán naøy. Vieäc xaùc ñònh ñöôïc baûn chaát moái quan heä cuûa caùc bieán taøi chính

vaø caùc bieán hoaït ñoäng coù lieân quan laø raát quan troïng trong vieäc xaây döïng neân moät

moâ hình ñeå döï ñoaùn. Trong moät vaøi tröôøng hôïp, vieäc xaùc ñònh moái quan heä giöõa caùc

döõ lieäu khoâng phaûi laø ñôn giaûn, noù ñoøi hoûi söï saùng taïo, bieát choïn löïa vaø xaây döïng

caùc giaû ñònh cuûa ngöôøi phaân tích.

- Xaây döïng moät moâ hình ñeå keát hôïp nhöõng thoâng tin:

Thöôøng khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc moái quan heä giöõa chuùng, ta coá gaéng bieán ñoåi moái

quan heä ñoù thaønh moät moái quan heä soá hoïc (moät coâng thöùc, moät moâ hình).

16/161

Khi moät bieán chòu aûnh höôûng cuûa nhieàu nhaân toá thì ta phaûi ñaûm baûo ñöa vaøo moâ

hình taát caû nhöõng nhaân toá naøy hoaëc ít ra laø taát caû nhöõng aûnh höôûng quan troïng. Neáu

khoâng, keát quaû nhaän ñöôïc cuûa thuû tuïc seõ thieáu chính xaùc.

Toång hôïp soá lieäu theå hieän moät söï keát hôïp nhöõng aûnh höôûng vaø keát quaû cuûa khaù

nhieàu nhöõng moái lieân heä vaø nhöõng söï kieän veà hoaït ñoäng vaø taøi chính. Thuû tuïc naøy

ñöôïc aùp duïng caøng chi tieát bao nhieâu thì nhöõng moái quan heä vaø nhöõng söï kieän naøy

caøng ít phöùc taïp hôn baáy nhieâu vaø thuû tuïc naøy caøng coù khaû naêng cung caáp moät döï

ñoaùn ñuùng vaø chính xaùc hôn.

Vieäc thu thaäp soá lieäu thieáu chính xaùc seõ cho moät keát quaû döï ñoaùn khoâng chính xaùc.

- Döï ñoaùn döïa vaøo moâ hình ñaõ xaây döïng

Boå sung vaøo moâ hình caùc bieán soá thu thaäp ñöôïc ñeå tìm ra moät keát quaû döï ñoaùn theo

moâ hình ñaõ xaây döïng.

1.1.3.2. So saùnh: bao goàm caùc böôùc sau:

- Xaùc ñònh möùc sai leäch cho pheùp

Vieäc söû duïng moät moâ hình ñeå döï ñoaùn chaéc chaén coù nhöõng sai soá do:

- Baûn thaân caùc heä soá ñöôïc söû duïng trong moâ hình chöa phaûn aùnh ñaày ñuû thöïc

söï caùc nhaân toá coù aûnh höôûng.

- Thu thaäp soá lieäu ñöa vaøo caùc bieán soá chöa chính xaùc, nghóa laø baûn thaân caùc

soá lieäu ñoùng vai troø bieán soá ñöôïc thu thaäp laø chöa chính xaùc

Do ñoù, tröôùc khi so saùnh soá lieäu döï ñoaùn vôùi soá lieäu khaùch haøng cung caáp, ta caàn

xaùc ñònh moät ngöôõng (möùc) sai leäch cho pheùp vaø neáu vieäc so saùnh cho moät keát quaû

vöôït quaù ngöôõng naøy ñöôïc xem laø cheânh leäch ñaùng keå vaø coù söï chöa hôïp lyù trong soá

lieäu khaùch haøng cung caáp.

- So saùnh soá lieäu döï ñoaùn vôùi soá lieäu khaùch haøng.

- Trình baøy vôùi khaùch haøng veà nhöõng cheânh leäch vaø yeâu caàu giaûi thích.

17/161

Söï kieän naøy coù theå thu thaäp thoâng tin töø nhieàu nguoàn khaùc nhau: cuï theå töø boä phaän

keá toaùn coâng ty, nhaân vieân caùc phoøng ban coù lieân quan, beân caïnh ñoù coøn phaûi thu

thaäp caùc chöùng töø khaùc coù lieân quan ñeå coù theå keát hôïp laïi vaø xem xeùt lieäu caùc thoâng

tin naøy coù phuø hôïp vaø logic hay khoâng?

1.1.3.3. Ñaùnh giaù

ÔÛ böôùc naøy raát caàn ñeán söï linh hoaït cuûa kieåm toaùn vieân. Ñaùnh giaù ôû ñaây

khoâng chæ ñôn thuaàn döïa treân nhöõng so saùnh toaùn hoïc maø coøn döïa treân söï xeùt ñoaùn

ngheà nghieäp cuûa kieåm toaùn vieân.

Vôùi nhöõng giaûi thích ñöôïc chaáp nhaän (neáu coù) cho nhöõng cheânh leäch (neáu coù) maø

keát quaû cuûa söï so saùnh:

- Vaãn coù nhöõng baát hôïp lyù (nhöõng cheânh leäch coøn ñaùng keå): cho thaáy kieåm

toaùn vieân ñaõ khoâng thu thaäp ñöôïc baèng chöùng kieåm toaùn hoaëc khoâng ñaùng tin

caäy vaø caân nhaéc xem lieäu coù neân tieán haønh nhöõng thuû tuïc khaùc thay theá, hoaëc

trong moät vaøi tröôøng hôïp, kieåm toaùn vieân neân xem xeùt ñeán khaû naêng hoaøn

thieän hôn moâ hình döï ñoaùn ñeå thoâng tin thu thaäp ñöôïc chính xaùc hôn vaø laøm

cho cheânh leäch coù theå giaûm xuoáng. Neáu vaãn khoâng giaûi thích ñöôïc thì cheânh

leäch naøy seõ ñöôïc ñöa vaøo baûng toùm taét veà nhöõng cheânh leäch chöa ñieàu chænh.

- Ñaõ ôû möùc hôïp lyù: tuøy theo tính chaát troïng yeáu cuûa khoaûn muïc ñeå quyeát ñònh

xem coù neân:

• Chaáp nhaän noù nhö laø moät baèng chöùng kieåm toaùn.

• Thaän troïng hôn: hoaøn thieän hôn nöõa döï ñoaùn cuûa chuùng ta ñeå keát quaû

so saùnh chính xaùc hôn.

• Thaän troïng hôn nöõa: tieán haønh kieåm tra chi tieát.

1.1.4. Phaân loaïi thuû tuïc phaân tích

18/161

Thuû tuïc phaân tích ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc nhaän ra nhöõng xu höôùng

hoaëc nhöõng thay ñoåi trong coâng vieäc kinh doanh, cuï theå laø tình hình taøi chính cuûa

khaùch haøng. Tuy nhieân, ñeå thöïc hieän thuû tuïc phaân tích, kieåm toaùn vieân caàn phaûi tìm

hieåu veà cô caáu toå chöùc vaø ngaønh ngheà kinh doanh cuûa khaùch haøng, moái quan heä

giöõa hoaït ñoäng vaø keát quaû kinh doanh cuûa khaùch haøng. Vì vaäy, hieåu veà caùc thuû tuïc

phaân tích laø heát söùc caàn thieát.

Thuû tuïc phaân tích coù theå chia thaønh boán loaïi:

• Phaân tích xu höôùng

• Phaân tích döï baùo (phaân tích tính hôïp lyù)

• Phaân tích tyû suaát

• Phaân tích hoài quy

Chuùng ta coù theå moâ taû nhö sau:

Thuû tuïc phaân tích Moâ taû Phaân tích xu höôùng

Söû duïng bieán ñoäng naêm tröôùc ñeå döï ñoaùn giaù trò cho naêm hieän haønh. Ví du, xem xeùt doanh soá töøng thaùng trong naêm ñeå töø ñoù ñöa ra xu höôùng döï ñoaùn.

Phaân tích döï baùo (phaân tích tính hôïp lyù)

Döï kieán thoâng tin taøi chính baèng caùch söû duïng nhöõng döõ lieäu hoaït ñoäng. Ví duï, ñoái chieáu soá löôïng haøng toàn kho ñaàu kyø, doanh soá vaø haøng toàn kho cuoái kyø ñoái vôùi soá löôïng saûn xuaát vaø so saùnh vôùi soá mua ñeå kieåm tra tính ñaày ñuû, tính hieän höõu vaø tính chính xaùc.

Phaân tích tyû suaát Bao goàm vieäc tìm hieåu söï hôïp lyù cuûa moái quan heä giöõa hai hay nhieàu chæ tieâu treân baùo caùo taøi chính. Ví duï, phaân tích tyû suaát giöõa chi phí baùn haøng vôùi toång doanh thu cuûa moät loaïi saûn phaåm ñeå thu thaäp ñöôïc caùc thoâng tin veà tính hieän höõu, tính chính xaùc vaø söï ñaùnh giaù.

Phaân tích hoài quy Söû duïng soá lieäu cuûa quaù khöù ñeå thieát laäp moái quan heä giöõa caùc hieän töôïng vaø söï kieän coù lieân quan.

19/161

1.1.4.1. Phaân tích xu höôùng

Laø xem xeùt xu höôùng bieán ñoäng cuûa soá lieäu theo thôøi gian vaø phaùt hieän ra xu

höôùng baát thöôøng (taêng hoaëc giaûm ñoät bieán) maø khoâng coù lyù do roõ raøng.

Vieäc ñaùnh giaù moät xu höôùng laø baát thöôøng ñöôïc xem xeùt trong moái quan heä vôùi caùc

thoâng tin khaùc: tính chu kyø, tính thôøi vuï, taùc nhaân aûnh höôûng baát thöôøng,…

Caùc kyõ thuaät ñöôïc söû duïng trong phaân tích xu höôùng:

(i) Ñoà thò: Soá lieäu ñöôïc ñöa ra treân ñoà thò giuùp ta coù theå ñaùnh giaù ñuùng veà xu

höôùng trong thôøi gian tröôùc ñaây. Khi keát hôïp caùc thoâng tin hieän taïi vaø phaùc

hoïa treân ñoà thò coù theå cho ta coù ñöôïc moät döï ñoaùn veà moät xu höôùng phaùt trieån

cuûa ñoái töôïng phaân tích vaø ta coù theå so saùnh döï ñoaùn naøy vôùi thöïc teá.

(ii) Caùc tính toaùn ñôn giaûn: döïa theo caùc xu höôùng trong quaù khöù, ta coù theå aùp

duïng xu höôùng ñoù ñeå döï ñoaùn cho hieän taïi, kyõ thuaät naøy aùp duïng cho tröôøng

hôïp khoâng coù nhöõng taùc ñoäng lôùn ñaùng keå ñoái vôùi ñoái töôïng phaân tích.

(iii) Caùc tính toaùn phöùc taïp: ñöôïc söû duïng trong tröôøng hôïp xu höôùng bieán ñoäng

laø phöùc taïp, vieäc ñöa ra caùc pheùp tính phöùc taïp nhaèm loaïi tröø aûnh höôûng cuûa

caùc nhaân toá phuï.

Löu yù:

- Phaân tích xu höôùng tieán haønh phaân tích veà nhöõng thay ñoåi ôû soá dö taøi khoaûn,

moät khoaûn muïc hoaëc moät nhaân toá nhaát ñònh trong suoát nhöõng thôøi kyø keá toaùn

ñaõ qua (theo naêm hoaëc thaùng). Do ñoù, khi phaân tích xu höôùng ta phaûi luoân

nhaän thöùc ñöôïc raèng nhöõng xu höôùng tröôùc kia coù theå khoâng coù lieân quan gì

ñeán xu höôùng hieän taïi vaø trong thöïc teá coù theå chuùng laøm cho ta maéc sai soùt.

- Phaân tích xu höôùng chæ ñöôïc xem xeùt khi chuùng ta ñaùnh giaù raèng nhöõng xu

höôùng tröôùc kia thöïc söï coù nhöõng lieân quan tôùi hieän taïi.

20/161

1.1.4.2. Phaân tích döï baùo (phaân tích tính hôïp lyù)

Vieäc phaân tích naøy ñöôïc aùp duïng ñeå öôùc tính veà moät soá dö taøi khoaûn hay moät

loaïi hình nghieäp vuï. Phaân tích döï baùo hay phaân tích tính hôïp lyù ñöôïc döïa treân moái

quan heä ñöôïc chaáp nhaän giöõa bieán soá ñang ñieàu tra vôùi nhöõng thoâng tin phi taøi chính

hay laø vieäc döïa treân nhöõng döõ lieäu saün coù (caû döõ lieäu taøi chính vaø döõ lieäu hoaït

ñoäng) ñeå öôùc tính soá lieäu caàn phaân tích vaø ñoái chieáu vôùi soá lieäu khaùch haøng cung

caáp nhaèm nhaän daïng vaø giaûi thích cho nhöõng khaùc bieät baát thöôøng.

Phaân tích döï baùo bao goàm caùc böôùc:

- Ñöa ra moät coâng thöùc öôùc tính soá lieäu caàn kieåm tra.

- Öôùc tính vaø so saùnh vôùi soá lieäu caàn kieåm tra.

- Giaûi thích nhöõng bieán ñoäng, nhöõng cheânh leäch baát thöôøng.

Trong ñoù, vieäc ñöa ra moät coâng thöùc öôùc tính ñöôïc xem laø böôùc quyeát ñònh nhaát vaø

cuõng ñoøi hoûi khaû naêng cuûa ngöôøi phaân tích nhaát. Vieäc ñöa ra moät coâng thöùc öôùc tính

phuø hôïp seõ cho moät keát quaû döï baùo chính xaùc vaø ngöôïc laïi seõ cho moät keát quaû döï

baùo thieáu chính xaùc vaø daãn ñeán nhöõng ñaùnh giaù sai leäch veà soá lieäu kieåm tra.

Sau ñaây laø moät soá hình thöùc aùp duïng vieäc phaân tích tính hôïp lyù naøy:

(i) Doanh thu: Öôùc tính soá ñôn vò baùn ra trong moät nieân ñoä baèng caùch laáy soá

löôïng ñôn vò haøng trong kho ñeå ñem baùn ñaàu kyø coäng vôùi soá löôïng ñôn vò

ñöôïc saûn xuaát trong nieân ñoä ñoù tröø ñi soá löôïng ñôn vò toàn kho cuoái kyø sau ñoù

laáy soá löôïng saûn phaåm tieâu thuï öôùc tính nhaân vôùi ñôn giaù ( kieåm tra treân hoùa

ñôn vaø hôïp ñoàng baùn haøng ). Töø ñoù seõ öôùc tính ra doanh thu baùn trong kyø.

21/161

(ii) Chi phí khaáu hao: Ñöôïc öôùc tính töø thôøi gian höõu duïng cuûa taøi saûn vaø phöông

phaùp tính khaáu hao cho nhöõng nhoùm taøi saûn ñoàng nhaát.

(iii) Giaù voán haøng baùn: Ñöôïc öôùc tính baèng caùch laáy doanh thu cuûa naêm ñöôïc

kieåm toaùn roài nhaân vôùi tyû leä Giaù voán haøng baùn / Doanh thu cuûa naêm tröôùc ñoù.

1.1.4.3. Phaân tích tyû suaát

Phaân tích tyû suaát bao goàm vieäc nghieân cöùu moái quan heä giöõa hai hay nhieàu

bieán ñoäng cuûa caùc khoaûn muïc treân baùo caùo taøi chính. Phaân tích tyû suaát raát coù hieäu

quaû bôûi noù phaûn aùnh moät caùch khaùi quaùt nhöõng moái quan heä giöõa nhieàu khoaûn muïc

treân baùo caùo taøi chính. Maët khaùc, noù giuùp kieåm toaùn vieân so saùnh tình hình taøi chính

cuûa khaùch haøng thoâng qua caùc tyû soá veà tình hình taøi chính cuûa moät coâng ty khaùc

trong cuøng lónh vöïc, ngaønh ngheà maø coâng ty naøy hoaït ñoäng coù hieäu quaû, hoaëc so

saùnh vôùi chæ tieâu bình quaân ngaønh ñeå ñaùnh giaù nhöõng thuaän lôïi cuõng nhö khoù khaên

maø khaùch haøng ñang gaëp phaûi.

Phaân tích tyû suaát laø moät phöông phaùp taêng cöôøng khaû naêng hieåu bieát veà tình

hình kinh doanh cuûa khaùch haøng moät caùch hieäu quaû vaø ñaùnh giaù toång theå veà ñieàu

kieän taøi chính cuõng nhö lôïi nhuaän. Noù giuùp cho kieåm toaùn vieân khaùi quaùt moät caùch

nhanh choùng veà söï thay ñoåi ñaùng keå trong hoaït ñoäng kinh doanh cuõng nhö ñaëc ñieåm

taøi chính cuûa khaùch haøng. Vì muïc ñích ñoù maø phaân tích tyû suaát laø moät trong nhöõng

phöông phaùp thoâng duïng cuûa thuû tuïc phaân tích.

Ngoaøi ra, khuynh höôùng bieán ñoäng cuûa tyû suaát coù theå aûnh höôûng veà söï öôùc

tính cuûa caùc kieåm toaùn vieân veà taøi khoaûn ñaëc bieät hoaëc loaïi hình nghieäp vuï. Hôn

22/161

nöõa, phaân tích tyû suaát seõ giuùp cho kieåm toaùn vieân hieåu roõ hôn moái töông quan giöõa

caùc yeáu toá taøi chính vaø phi taøi chính.

Thuû tuïc naøy cuõng raát coù hieäu quaû khi so saùnh ñaùnh giaù veà khaû naêng thanh

toaùn, khaû naêng hoaït ñoäng, khaû naêng sinh lôøi vaø khaû naêng töï taøi trôï cuûa khaùch haøng

vôùi nhöõng doanh nghieäp coù cuøng quy moâ trong ñieàu kieän kinh teá hieän thôøi. Khi

kieåm toaùn vieân nhaän thaáy heä soá thanh toaùn hieän thôøi cuûa khaùch haøng quaù cao so vôùi

möùc bình quaân ngaønh, hoï coù theå nghi ngôø raèng caùc loaïi taøi saûn löu ñoäng nhö tieàn,

chöùng khoaùn, caùc khoaûn phaûi thu hay haøng toàn kho bò khai khoáng hoaëc khi doanh lôïi

voán töï coù cao hôn ñaùng keå so vôùi möùc bình quaân ngaønh thì kieåm toaùn vieân coù theå aùp

duïng phöông phaùp phaân tích taøi chính Du Pont ñeå ñi saâu xem xeùt nhöõng nguyeân

nhaân ñoù. Coù theå laø do khaùch haøng coá yù " boùp meùo" veà doanh lôïi tieâu thuï, doanh lôïi

taøi saûn löu ñoäng nhö tieàn hay tyû soá nôï nhaèm döïng leân hình aûnh taøi chính laønh maïnh.

Nhö ta ñaõ bieát, phaân tích tyû suaát laø moät trong nhöõng phöông phaùp thoâng duïng

cuûa thuû tuïc phaân tích. Vì vaäy, tröôùc khi aùp duïng thuû tuïc phaân tích tyû suaát caàn phaûi

xem xeùt ñeán nhöõng ñieàu kieän quan troïng vaø ñaûm baûo raèng:

(i) Moái quan heä luoân thay ñoåi theo caùc bieán caáu thaønh neân tyû suaát:

Neáu trong caùc bieán coù moät yeáu toá töông ñoái ít bieán ñoäng, cuï theå laø löông

nhaân vieân baùn haøng, nhaân vieân quaûn lyù, thì tyû suaát giöõa caùc yeáu toá naøy so vôùi

doanh thu seõ thay ñoåi giöõa caùc naêm, thoâng thöôøng caùc tyû suaát naøy ñeàu taêng

qua caùc naêm (tyû leä thuaän vôùi doanh thu). Tuy nhieân, caàn phaûi hieåu veà giaù trò

töông ñoái cuûa nhöõng yeáu toá naøy vaø nhöõng thay ñoåi trong möùc tyû suaát döï

ñoaùn. Keát luaän seõ khoâng ñuùng neáu ta chæ ñôn giaûn cho raèng, giaù voán haøng

baùn tyû leä thuaän vôùi doanh thu. Vì trong thöïc teá, giaù voán haøng baùn bao goàm

23/161

ñònh phí vaø bieán phí neân khi khoái löôïng haøng baùn taêng leân thì tyû leä giaù voán

haøng baùn treân doanh thu seõ phaûi giaûm xuoáng (ñieàu naøy aûnh höôûng bôûi keát

caáu cuûa töøng maët haøng).

Chæ tieâu Naêm tröôùc Naêm nay

Doanh thu 14,288,280 16,898,287

Giaù voán haøng baùn 8,703,100 10,043,015

Bieán phí 5,658,095 6,998,010

Ñònh phí 3,045,005 3,045,005

GVHB/ Doanh thu 60.91% 59.43%

(ii) Moái quan heä naøy laø moái quan heä tuyeán tính:

Caùc yeáu toá treân baùo caùo taøi chính bao giôø cuõng coù moái lieân heä vôùi nhau, neáu

moät yeáu toá naøy thay ñoåi thì yeáu toá khaùc seõ bieán ñoåi theo. Vì theá giaû ñònh naøy

laø hôïp lyù vôùi nhieàu chi phí. Ví duï nhö trong kyø, chi phí baùn haøng taêng hoaëc

khoaûn chieát khaáu taêng thì doanh thu trong kyø seõ taêng. Hoaëc haøng toàn kho

trong kyø taêng seõ daãn ñeán caùc khoaûn phaûi traû cho nhaø cung caáp taêng.

(iii) Moái quan heä naøy phaûi ñöôïc tính toaùn thoáng nhaát treân cuøng moät thôøi ñieåm vaø

phaûi cuøng moät phöông phaùp tính ñeå thoûa maõn ñieàu kieän so saùnh ñöôïc. Ví duï

nhö, tyû leä voøng quay haøng toàn kho chæ ñöôïc tính baèng caùch söû duïng nhaát quaùn

hoaëc giaù trò haøng toàn kho trung bình chung caû naêm hoaëc giaù trò haøng toàn kho

vaøo cuoái naêm. Bôûi vì phöông phaùp ñaùnh giaù haøng toàn kho khaùc nhau giöõa caùc

kyø phaân tích seõ aûnh höôûng ñeán keát quaû phaân tích bieán ñoäng cuûa tyû suaát.

1.1.4.4. Phaân tích hoài quy

24/161

Laø phöông phaùp söû duïng soá lieäu cuûa quaù khöù, nhöõng döõ lieäu ñaõ dieãn ra theo

thôøi gian hoaëc dieãn ra taïi cuøng moät thôøi ñieåm ñeå thieát laäp moái quan heä giöõa caùc

hieän töôïng vaø söï kieän coù lieân quan. Moái quan heä naøy ñöôïc bieåu dieãn döôùi daïng

phöông trình goïi laø phöông trình hoài quy.

Coù hai phöông phaùp hoài quy ñeå ñaùnh giaù vaø döï baùo keát quaû taøi chính trong

doanh nghieäp laø: phöông phaùp hoài quy ñôn vaø phöông phaùp hoài quy boäi.

(i) Phöông phaùp hoài quy ñôn (hoài quy tuyeán tính): ñöôïc duøng ñeå xem xeùt moái

quan heä giöõa moät chæ tieâu laø keát quaû vaän ñoäng cuûa moät hieän töôïng kinh teá. Phöông

trình hoài quy ñôn coù daïng:

Y = a + b.x

Trong ñoù: Y: Bieán phuï thuoäc, x: bieán ñoäc laäp

a: tung ñoä goác b: heä soá goùc

Ví duï phaân tích vaø döï baùo moái quan heä giöõa doanh soá baùn haøng vaø chi phí baùn

haøng. Töø moâ hình naøy ta seõ xaây döïng trong ñoù doanh thu seõ laø bieán phuï thuoäc vaø

chi phí baùn haøng laø bieán ñoäc laäp. Phöông trình naøy coù daïng nhö sau:

Doanh thu döï ñoaùn = B0 + B1* Chi phí baùn haøng

Trong phöông trình naøy, ñoä doác B1 ( heä soá goùc) laø löôïng taêng giaûm cuûa doanh soá

ñieàu chænh ( coøn goïi laø doanh soá döï ñoaùn hay doanh soá lyù thuyeát theo moâ hình) do

löôïng taêng hay giaûm cuûa chi phí baùn haøng. Haèng soá B0 ( tung ñoä cuûa vò trí taïi ñoù

ñöôøng thaúng caét truïc tung) laø giaù trò doanh soá döï ñoaùn khi chi phí baùn haøng baèng 0

(töùc laø khi khoâng coù hoaït ñoäng toå chöùc baùn haøng).

(ii) Phöông phaùp hoài quy boäi ( hoài quy tuyeán tính boäi): laø phöông phaùp ñöôïc söû

duïng ñeå phaân tích moái quan heä giöõa nhieàu bieán ñoäc laäp vôùi moät bieán phuï thuoäc,

nhaèm giaûi thích toát hôn cho bieán phuï thuoäc. Moâ hình coù daïng nhö sau:

25/161

Y = b0 + b1x1 + b2x2 + b3x3 + ………+b1x1 +………+ bnxn + e

Trong ñoù: Y: Bieán phuï thuoäc, xi: caùc bieán ñoäc laäp

b0: tung ñoä goác e: caùc sai soá

bi: caùc ñoä doác caùc phöông trình theo bieán xi

Ví duï phaân tích vaø döï baùo doanh thu cuûa doanh nghieäp kinh doanh vôùi nhieàu maët

haøng, phaân tích toång chi phí vôùi nhieàu nguyeân nhaân taùc ñoäng.

Nhö vaäy, nhìn chung caùc thuû tuïc phaân tích coù moät soá ñieåm sau:

- Coù theå söû duïng ñöôïc ñoái vôùi baát kyø khoaûn muïc naøo nhöng xeùt veà hieäu quaû thì

thuû tuïc phaân tích seõ coù hieäu quaû hôn ñoái vôùi caùc khoaûn muïc treân Baùo caùo keát

quaû hoaït ñoäng kinh doanh hôn laø caùc khoaûn muïc treân Baûng caân ñoái keá toaùn.

- Phaân tích xu höôùng vaø phaân tích döï baùo ñöôïc söû duïng nhieàu do nhöõng öu

ñieåm cuûa noù.

- Möùc ñoä tin caäy cuûa phaân tích döï baùo töông ñoái cao vì noù keát hôïp caùc thoâng

tin taøi chính vaø caùc döõ lieäu hoaït ñoäng. Phaân tích tyû suaát ñöôïc döïa treân moái

quan heä cuûa caùc baùo caùo taøi chính khaùc nhau nhöng coù lieân quan ñeán nhau

neân cuõng cung caáp caùc thoâng tin coù giaù trò. Phaân tích xu höôùng ñöôïc xem laø

cung caáp caùc döõ lieäu coù möùc ñoä tin caäy thaáp nhaát vì noù döïa nhieàu vaøo vieäc

xem xeùt caùc döõ lieäu naêm tröôùc. Phaân tích hoài quy coù möùc ñoä tin caäy töông

ñoái, tuy nhieân do vieäc thieát laäp caùc chæ tieâu lieân quan raát phöùc taïp vaø ñoøi hoûi

phaûi chaët cheõ vaø thích hôïp.

1.2. Thuû Tuïc Phaân Tích Aùp Duïng Trong Tieán Trình Laäp Keá Hoaïch

1.2.1. Muïc ñích

Trong tieán trình laäp keá hoaïch, phaân tích chuû yeáu ñöôïc tieán haønh ñoái vôùi baùo

caùo taøi chính. Ngoaøi vieäc böôùc ñaàu giuùp kieåm toaùn vieân hieåu roõ hôn tình hình hoaït

26/161

ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng, phaân tích coøn giuùp phaùt hieän nhöõng bieán ñoäng baát

thöôøng qua ñoù giuùp döï ñoaùn nhöõng khu vöïc coù ruûi ro cao. Theo chuaån möïc soá 520

“Quy trình phaân tích”, kieåm toaùn vieân neân aùp duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình

laäp keá hoaïch vì:

• Kieåm toaùn vieân phaûi aùp duïng quy trình phaân tích trong tieán trình laäp keá

hoaïch kieåm toaùn ñeå tìm hieåu tình hình kinh doanh cuûa ñôn vò vaø xaùc ñònh

nhöõng vuøng coù theå coù ruûi ro. Quy trình phaân tích giuùp kieåm toaùn vieân xaùc

ñònh noäi dung, lòch trình vaø phaïm vi cuûa caùc thuû tuïc kieåm toaùn khaùc.

• Quy trình phaân tích aùp duïng trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn ñöôïc döïa

treân caùc thoâng tin taøi chính vaø caùc thoâng tin phi taøi chính (ví duï: moái quan heä

giöõa doanh thu vôùi soá löôïng haøng baùn, hoaëc soá löôïng saûn phaåm saûn xuaát vôùi

coâng suaát maùy moùc, thieát bò…).

1.2.2. Noäi dung

Theo chuaån möïc kieåm toaùn Vieät Nam soá 310 "Hieåu bieát veà tình hình kinh

doanh": Trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn, nhöõng hieåu bieát veà tình hình kinh

doanh cuûa khaùch haøng laø cô sôû quan troïng ñeå kieåm toaùn vieân ñöa ra nhöõng xeùt ñoaùn

chuyeân moân. Möùc ñoä hieåu bieát tình hình kinh doanh vaø vieäc söû duïng hieåu bieát naøy

moät caùch hôïp lyù seõ taïo thuaän lôïi cho kieåm toaùn vieân trong caùc coâng vieäc :

Laäp keá hoaïch vaø thöïc hieän coâng vieäc kieåm toaùn moät caùch hieäu quaû;

Ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc vaán ñeà ñaùng chuù yù;

Ñaùnh giaù baèng chöùng kieåm toaùn;

Cung caáp dòch vuï toát hôn cho khaùch haøng.

Ñeå deã daøng tìm hieåu veà hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng cuõng nhö muïc

tieâu kinh doanh vaø nhöõng ruûi ro tieàm taøng maø hoï coù theå gaëp phaûi, kieåm toaùn vieân

27/161

caàn phaân tích nhöõng thoâng tin taøi chính vaø phi taøi chính taïi thôøi ñieåm gaàn nhaát. Thuû

tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch naøy seõ giuùp cho kieåm toaùn vieân:

Hieåu bieát veà ñieàu kieän kinh doanh hieän thôøi cuûa khaùch haøng, tình hình

löu chuyeån tieàn teä cuõng nhö tình hình taøi chính vaø keát quaû hoaït ñoäng

kinh doanh;

Ñaùnh giaù veà khaû naêng hoaït ñoäng lieân tuïc cuûa khaùch haøng;

Tìm ra nhöõng daáu hieäu baát thöôøng treân soá dö caùc taøi khoaûn vaø caùc moái

quan heä giöõa chuùng ñang tìm aån nhöõng ruûi ro hoaëc nhöõng sai phaïm;

Ñaùnh giaù vaø ñeà xuaát nhöõng vaán ñeà cuûa khaùch haøng maø kieåm toaùn vieân

ñaùng quan taâm.

Trong tieán trình laäp keá hoaïch, kieåm toaùn vieân caàn phaûi löïa choïn thuû tuïc phaân

tích thích hôïp thoâng qua vieäc:

Xem xeùt hoaït ñoäng, muïc tieâu vaø nhöõng ruûi ro tieàm taøng cuûa khaùch

haøng;

Ñaùnh giaù heä thoáng thoâng tin vaø nhöõng thuû tuïc kieåm soaùt;

Xem xeùt ñeán phöông caùch maø khaùch haøng giaùm saùt coâng vieäc hoaït

ñoäng vaø haïn cheá ruûi ro cuûa hoï.

1.2.3. Caùc Phöông Phaùp Tieáp Caän Ñoái Vôùi Thuû Tuïc Phaân Tích Trong Tieán

Trình Laäp Keá Hoaïch Kieåm Toaùn

1.2.3.1. Tieáp caän döïa vaøo hieåu bieát tình hình kinh doanh vaø nhöõng ruûi ro kinh

doanh gaëp phaûi cuûa doanh nghieäp

(i) Hieåu bieát chung veà neàn kinh teá

- Xem xeùt thöïc traïng cuûa neàn kinh teá (suy thoaùi, taêng tröôûng kinh teá hay laïm

phaùt), caùc tyû leä laõi suaát vaø khaû naêng taøi chính cuûa neàn kinh teá, möùc ñoä laïm phaùt vaø

giaù trò tieàn teä;

28/161

- Caùc chính saùch cuûa chính phuû: chính saùch tieàn teä, chính saùch taøi chính, chính

saùch thueá vaø chính saùch khuyeán khích ñaàu tö.

(ii) Moâi tröôøng vaø lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn

- Caùc yeâu caàu veà moâi tröôøng vaø caùc vaán ñeà lieân quan;

- Thò tröôøng vaø caïnh tranh;

- Ñaëc ñieåm hoaït ñoäng kinh doanh (lieân tuïc hay theo muøa vuï);

- Caùc thay ñoåi trong coâng ngheä saûn xuaát kinh doanh, söï thu heïp hay môû roäng

quy moâ hoaït ñoäng kinh doanh;

- Caùc tyû suaát quan troïng vaø caùc soá lieäu thoáng keâ veà hoaït ñoäng kinh doanh haøng

naêm;

- Chuaån möïc, cheá ñoä keá toaùn vaø caùc vaán ñeà coù lieân quan, caùc quy ñònh phaùp

luaät vaø caùc chính saùch, cheá ñoä coù lieân quan;

- Nguoàn cung caáp caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø giaù caû.

(iii) Nhaân toá noäi taïi cuûa ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn

Caùc ñaëc ñieåm quan troïng veà sôû höõu vaø quaûn lyù

- Hoäi ñoàng quaûn trò: bao goàm:

• Soá löôïng uûy ban vaø thaønh phaàn, uy tín vaø kinh nghieäm cuûa töøng caù

nhaân;

• Tính ñoäc laäp ñoái vôùi Giaùm Ñoác/Toång Giaùm Ñoác vaø kieåm soaùt hoaït

ñoäng cuûa Giaùm Ñoác/Toång Giaùm Ñoác, caùc cuoäc hoïp ñònh kyø;

• Söï toàn taïi vaø phaïm vi hoaït ñoäng cuûa Ban Kieåm Soaùt, söï toàn taïi vaø taùc

ñoäng cuûa quy cheá hoaït ñoäng cuûa ñôn vò.

- Giaùn Ñoác / Toång Giaùm Ñoác vaø boä maùy ñieàu haønh:

• Thay ñoåi nhaân söï ( Giaùm Ñoác/ Toång Giaùm Ñoác, Phoù Giaùm Ñoác/ Phoù

Toång Giaùm Ñoác, Keá Toaùn Tröôûng);

29/161

• Kinh nghieäm, uy tín vaø thu nhaäp;

• Caùc caùn boä taøi chính chuû choát vaø vò trí cuûa hoï trong ñôn vò;

• Keá toaùn tröôûng vaø nhaân vieân keá toaùn, phaân caáp quyeàn haïn vaø traùch

nhieäm trong boä maùy ñieàu haønh, söû duïng caùc öôùc tính keá toaùn vaø döï

toaùn;

• AÙp löïc ñoái vôùi Giaùm Ñoác/ Toång Giaùm Ñoác (hoaëc ngöôøi ñöùng ñaàu).

- Loaïi hình doanh nghieäp: Doanh nghieäp Nhaø nöôùc, doanh nghieäp ngoaøi quoác

doanh vaø doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi;

- Lónh vöïc, phaïm vi vaø ñoái töôïng ñöôïc pheùp kinh doanh, thôøi haïn ñöôïc pheùp

hoaït ñoäng;

- Caùc chuû sôû höõu voán vaø caùc beân lieân quan, cô caáu voán;

- Sô ñoà toå chöùc boä maùy saûn xuaát, kinh doanh vaø phaïm vi kinh doanh;

- Caùc muïc tieâu quaûn lyù vaø keá hoaïch chieán löôïc, thu heïp hay môû roäng hoaït ñoäng

kinh doanh, caùc nguoàn vaø bieän phaùp taøi chính;

- Chöùc naêng vaø chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa boä phaän kieåm toaùn noäi boä (neáu coù);

- Coâng ty kieåm toaùn vaø kieåm toaùn vieân caùc naêm tröôùc (neáu coù).

Tình hình kinh doanh cuûa ñôn vò:

- Saûn phaåm, dòch vuï vaø thò tröôøng chieám lónh, ñoái thuû caïnh tranh, chieán löôïc vaø

muïc tieâu tieáp thò, xaây döïng thöông hieäu, quy trình saûn xuaát;

- Caùc nhaø cung caáp haøng hoùa vaø dòch vuï quan troïng;

- Caùc khoaûn chi phí quan troïng : chi ñaàu tö nghieân cöùu vaø phaùt trieån (R&D);

- Lôïi theá thöông maïi, quyeàn söû duïng nhaõn hieäu, baèng phaùt minh saùng cheá;

- Luaät phaùp vaø caùc quy ñònh coù aûnh höôûng lôùn ñeán ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn.

Moâi tröôøng laäp baùo caùo:

- Caùc taùc ñoäng khaùch quan coù aûnh höôûng ñeán Giaùm Ñoác/ Toång Giaùm Ñoác hoaëc

ngöôøi ñöùng ñaàu ñôn vò trong vieäc laäp baùo caùo taøi chính, chaúng haïn : aùp löïc veà lôïi

30/161

nhuaän, veà doanh soá phaûi ñaït ñöôïc, tieàn löông, caùc khoaûn thöôûng, thu nhaäp khaùc cuûa

Giaùm / Toång Giaùm Ñoác aûnh höôûng hoaëc bò chi phoái bôûi caùc chæ tieâu veà lôïi nhuaän, veà

doanh soá.

Yeáu toá phaùp luaät:

- Moâi tröôøng vaø caùc quy ñònh cuûa luaät phaùp;

- Caùc chính saùch taøi chính vaø chính saùch thueá;

- Caùc yeâu caàu ñoái vôùi baùo caùo kieåm toaùn;

- Ñoái töôïng söû duïng baùo caùo taøi chính.

(iv) Nhaän dieän nhöõng ruûi ro kinh doanh cuûa doanh nghieäp coù theå gaëp phaûi

Theo quan ñieåm cuûa OÂng Apgar thì : “Ruûi ro laø baát cöù ñieàu gì khoâng chaéc

chaén coù theå aûnh höôûng tôùi keát quaû cuûa chuùng ta so vôùi nhöõng gì chuùng ta mong

ñôïi”.

Ruûi ro kinh doanh laø tính khaû bieán hay khoâng chaéc chaén veà EBIT ( lôïi nhuaän tröôùc

thueá vaø laõi vay) cuûa doanh nghieäp. Caùc soá ño nhö ñoä leäch chuaån hay heä soá phöông

sai coù theå ñöôïc duøng ñeå chæ ruûi ro kinh doanh cuûa moät doanh nghieäp. Coù nhieàu yeáu

toá daãn ñeán tính baát oån trong EBIT cuûa doanh nghieäp. Caùc yeáu toá ñoù bao goàm: tính

khaû bieán cuûa doanh thu vaø caùc chi phí hoaït ñoäng.

Moät soá ñaëc ñieåm coù theå nhaän dieän ruûi ro kinh doanh:

- Tính bieán ñoåi cuûa doanh soá theo chu kyø kinh doanh: Nghóa laø ñoái vôùi doanh

nghieäp, khi doanh soá coù khuynh höôùng dao ñoäng lôùn theo chu kyø kinh doanh

thöôøng coù nhieàu ruûi ro kinh doanh hôn caùc doanh nghieäp ít coù khuynh höôùng

bieán ñoäng nhö vaäy. Ví duï, trong thôøi kyø suy thoaùi trong ñaàu thaäp nieân 90, caùc

nhaø phaân tích taøi chính ñaõ döï baùo raèng American Brand seõ ñaït möùc doanh soá

vaø lôïi nhuaän cao kyû luïc, Ngöôïc laïi, ñoái vôùi Delta Airline thì hoï döï kieán coù

doanh soá thaáp hôn vaø loã trong cuøng khoaûng thôøi gian naøy;

31/161

- Tính bieán ñoåi cuûa giaù baùn: Thoâng thöôøng, giaù caû trong moät ngaønh coâng

nghieäp caøng caïnh tranh nhieàu, ruûi ro kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp ñoù

caøng lôùn. Ví duï, xem xeùt trong lónh vöïc giaù daàu chuùng ta seõ nhaän thaáy moät

caùch roõ neùt veà giaù caû bieán ñoåi naøy;

- Tính bieán ñoåi cuûa chi phí: Tính bieán ñoåi trong chi phí cuûa caùc nhaäp löôïng

duøng ñeå saûn xuaát caùc saûn löôïng cuûa moät doanh nghieäp caøng cao, ruûi ro kinh

doanh cuûa doanh nghieäp ñoù caøng lôùn. Ví duï, caùc coâng ty haøng khoâng nhö

Delta Airline, American vaø United, ñaõ chòu taùc ñoäng ñaùng keå cuûa tính deã

bieán ñoäng trong giaù caû nhieân lieäu maùy bay do lo ngaïi veà cuoäc chieán tranh

vuøng vònh laàn thöù 2 vaøo naêm 2003;

- Söï toàn taïi cuûa söùc maïnh thò tröôøng: Caùc doanh nghieäp coù söùc maïnh thò

tröôøng caøng lôùn, ruûi ro kinh doanh cuûa doanh nghieäp naøy caøng nhoû. Khi ñaùnh

giaù söùc maïnh thò tröôøng cuûa doanh nghieäp, chuùng ta neân xem xeùt khoâng chæ

yeáu toá caïnh tranh hieän taïi doanh nghieäp ñang phaûi ñoái phoù maø neân xem xeùt

caû tieàm naêng caïnh tranh trong töông lai, nhaát laø caïnh tranh coù theå phaùt sinh

töø doanh nghieäp nöôùc ngoaøi;

- Phaïm vi ña daïng hoùa saûn phaåm: Neáu taát caû caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi, caùc

chuûng loaïi saûn phaåm cuûa moät doanh nghieäp caøng ñöôïc ña daïng hoaù, EBIT

cuûa doanh nghieäp caøng ít bieán ñoäng thì ruûi ro kinh doanh cuõng ít bieán ñoäng;

- Taêng tröôûng: Caùc doanh nghieäp taêng tröôûng nhanh thöôøng coù tính bieán ñoåi

trong EBIT. Taêng tröôûng nhanh taïo neân nhieàu aùp löïc hoaït ñoäng cuûa moät

doanh nghieäp, chaúng haïn phaûi xaây döïng theâm caùc cô sôû môùi, caùc chi phí hoaït

ñoäng thöôøng mang tính khoâng chaéc chaén, phaûi môû roäng vaø caäp nhaät caùc heä

thoáng kieåm soaùt noäi boä, gia taêng boä phaän quaûn lyù vaø caùc saûn phaåm môùi cuõng

ñoøi hoûi caùc khoaûn chi phí cho coâng taùc nghieân cöùu vaø phaùt trieån;

32/161

- Xem xeùt ñoä nghieâng ñoøn baåy kinh doanh: (DOL = % thay ñoåi trong EBIT / %

thay ñoåi trong doanh thu). Ñoøn baåy kinh doanh lieân quan ñeán vieäc söû duïng taøi

saûn coù caùc ñònh phí. Moät doanh nghieäp söû duïng ñoøn baåy kinh doanh caøng

nhieàu, EBIT seõ caøng nhaïy caûm ñoái vôùi caùc thay ñoåi trong doanh soá. Ñoä

nghieâng ñoøn baåy kinh doanh laø taùc ñoäng soá nhaân do vieäc doanh nghieäp söû

duïng caùc chi phí hoaït ñoäng coá ñònh.

1.2.3.2. Tieáp caän theo caùc chu trình

ÔÛ ñaây ta coù theå phaân ra thaønh caùc chu trình sau ñeå thuaän tieän cho vieäc tieáp caän phaân

tích:

- Chu trình doanh thu : bao goàm chu kyø baùn haøng vaø thu tieàn;

- Chu trình chi phí: bao goàm chu kyø mua vaøo vaø thanh toaùn;

- Chu trình chuyeån ñoåi : bao goàm chu kyø toàn kho vaø nhaäp kho;

- Chu trình ñaàu tö : bao goàm chu kyø huy ñoäng voán vaø hoaøn traû.

(i) Chu kyø baùn haøng vaø thu tieàn

Hieåu bieát veà caùc chöùc naêng cuûa ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn, cuï theå cuûa chu kyø

baùn haøng vaø thu tieàn laø coù ích cho vieäc hieåu ñöôïc cuoäc kieåm toaùn cuûa chu kyø ñoù seõ

ñöôïc tieán haønh nhö theá naøo. Vì vaäy, chuùng ta coù theå toùm taét moät caùch ngaén goïn ñoái

vôùi chu kyø naøy nhö sau:

- Xöû lyù ñôn ñaët haøng cuûa khaùch haøng

- Pheâ chuaån phöông thöùc baùn chòu

- Vaän chuyeån haøng hoùa

- Göûi hoùa ñôn khaùch haøng vaø ghi soå saùch keá toaùn caùc khoaûn phaûi thu

- Xöû lyù vaø vaøo soå caùc khoaûn thu tieàn maët

- Xöû lyù vaø vaøo soå doanh soá bò traû laïi, giaûm giaù vaø chieát khaáu

- Xoùa soå caùc khoaûn phaûi thu khoâng thu ñöôïc

33/161

- Döï phoøng nôï phaûi thu khoù ñoøi.

Caùc thuû tuïc phaân tích ñoái vôùi chu kyø baùn haøng vaø thu tieàn:

Thuû tuïc phaân tích Sai soùt coù theå xaûy ra vaø caùc phaùn ñoaùn

ban ñaàu veà tình hình cuûa khaùch haøng

So saùnh tyû leä toång soá dö caùc khoaûn phaûi thu so vôi caùc naêm tröôùc.

Baùo caùo dö hoaëc thieáu doanh soá hoaëc tình hình khaùch haøng gaëp khoù khaên trong thanh toaùn.

So saùnh doanh soá vôùi caùc naêm tröôùc. Baùo caùo dö hoaëc thieáu doanh soá hoaëc tình hình kinh doanh naêm nay coù taùc ñoäng ñaùng keå do caùc yeáu toá beân ngoaøi taùc ñoäng.

So saùnh doanh soá bò traû laïi vaø ñöôïc giaûm giaù, chieát khaáu baèng moät tyû leä so vôùi toång doanh soá vaø so vôùi caùc naêm tröôùc.

Baùo caùo dö hoaëc thieáu doanh soá bò traû laïi, giaûm giaù hay chieát khaáu. Coù theå do tình hình kinh doanh aûnh höôûng ñeán chaát löôïng saûn phaåm hay ñöa ra caùc chính saùch khuyeán maõi, quaõng caùo saûn phaåm.

So saùnh caùc soá dö caù bieät cuûa khaùch haøng mua haøng cao hôn moät soá tieàn nhaát ñònh vôùi caùc naêm tröôùc.

Sai soùt trong caùc khoaûn phaûi thu hoaëc xem naêm nay coâng ty coù chính saùch tín duïng nôùi hôn hay nhö theá naøo.

So saùnh tyû leä khoaûn nôï khoù ñoøi so vôùi toång doanh soá qua caùc naêm.

Caùc khoaûn phaûi thu khoâng thu ñöôïc vì chöa cho pheùp.

So saùnh thôøi haïn nôï so vôùi caùc khoaûn phaûi thu qua caùc naêm

Baùo caùo dö hoaëc thieáu döï phoøng ñoái vôùi caùc khoaûn khoâng thu ñöôïc.

So saùnh tyû leä döï phoøng caùc khoaûn phaûi thu so vôùi caùc khoaûn phaûi thu caùc naêm.

Baùo caùo dö hoaëc thieáu döï phoøng ñoái vôùi caùc khoaûn khoâng thu ñöôïc.

(ii) Chu kyø mua vaøo vaø thanh toaùn

Chuùng ta coù theå toùm taét doøng vaän ñoäng cuûa chu kyø naøy nhö sau:

- Phieáu ñeà nghò mua haøng

34/161

- Ñôn ñaët haøng

- Baùo caùo nhaän haøng

- Hoùa ñôn cuûa nhaø cung caáp

- Xöû lyù vaø vaøo soå caùc khoaûn chi tieàn

- Xöû lyù vaø vaøo soå chi tieát, soå caùi caùc khoaûn phaûi traû nhaø cung caáp.

Caùc thuû tuïc phaân tích ñoái vôùi chu kyø mua vaøo vaø thanh toaùn:

Thuû tuïc phaân tích Sai soùt coù theå xaûy ra vaø caùc phaùn ñoaùn

ban ñaàu veà tình hình cuûa khaùch haøng.

So saùnh tyû leä toång soá dö caùc khoaûn phaûi traû so vôi caùc naêm tröôùc.

Baùo caùo dö hoaëc thieáu caùc khoaûn mua vaøo hoaëc tình hình khaùch haøng gaëp khoù khaên trong thanh toaùn.

So saùnh giaù trò mua vaøo so vôùi caùc naêm tröôùc.

Baùo caùo dö hoaëc thieáu caùc khoaûn mua vaøo hoaëc tình hình kinh doanh naêm nay coù taùc ñoäng ñaùng keå do caùc yeáu toá beân ngoaøi taùc ñoäng.

So saùnh trò giaù haøng mua traû laïi vaø ñöôïc giaûm giaù, ñöôïc chieát khaáu baèng moät tyû leä so vôùi toång giaù trò mua vaøo so vôùi caùc naêm tröôùc.

Baùo caùo dö hoaëc thieáu giaù trò haøng mua traû laïi, ñöôïc giaûm giaù hay chieát khaáu. Coù theå do tình hình kinh doanh yeâu caàu caùc yeáu toá ñaàu vaøo phaûi ñaït chaát löôïng toát, hay do tình hình thò tröôøng coù nhieàu söï löïa choïn cuûa yeáu toá ñaàu vaøo neân ñöôïc mua vôùi caùc khoaûn giaûm giaù hay chieát khaáu.

So saùnh caùc soá dö caù bieät cuûa nhaø cung caáp cao hôn moät soá tieàn nhaát ñònh vôùi caùc naêm tröôùc.

Sai soùt trong caùc khoaûn phaûi traû hoaëc xem naêm nay coâng ty coù ñöôïc nhöõng chính saùch naøo ñöôïc öu ñaõi töø ñoái taùc hay khoâng.

So saùnh thôøi haïn nôï so vôùi caùc khoaûn phaûi traû qua caùc naêm.

Ñeå bieát vaø xem tình hình taøi chính coù laønh maïnh hay khoâng vaø khaû naêng thanh toaùn coù toát hay khoâng.

35/161

(iii) Chu kyø toàn kho vaø nhaäp kho

Chu kyø toàn kho vaø nhaäp kho coù theå ñöôïc xem goàm hai heä thoáng rieâng bieät

nhöng lieân quan raát chaët cheõ vôùi nhau, moät ñeà caäp ñeán quaù trình vaän ñoäng vaät chaát

cuûa haøng hoaù vaø moät noùi ñeán caùc chi phí lieân quan. Khi haøng toàn kho vaän ñoäng

trong coâng ty thì phaûi coù caùc quaù trình kieåm soaùt ñaày ñuû caû söï vaän ñoäng vaät chaát

cuûa chuùng laãn caùc chi phí lieân quan vôùi chuùng. Coù theå toùm taét quaù trình naøy nhö

sau:

- Quaù trình hình thaønh ñôn ñaët haøng

- Nhaän nguyeân vaät lieäu

- Toàn tröõ nguyeân lieäu

- Saûn xuaát saûn phaåm

- Toàn kho thaønh phaåm

- Giao thaønh phaåm.

Caùc thuû tuïc phaân tích ñoái vôùi chu kyø toàn kho vaø nhaäp kho:

Thuû tuïc phaân tích Sai soùt coù theå xaûy ra vaø caùc phaùn ñoaùn ban ñaàu veà tình hình cuûa khaùch haøng.

So saùnh tyû leä toång soá dö vôùi caùc naêm tröôùc.

Baùo caùo thöøa hoaëc thieáu haøng toàn kho.

So saùnh heä soá voøng quay haøng toàn kho vôùi caùc naêm tröôùc.

Haøng toàn kho cuõ kyõ, loãi thôøi, maát phaåm chaát.

So saùnh caùc chi phí ñôn vò cuûa haøng toàn kho vôùi caùc naêm tröôùc.

Baùo caùo dö hoaëc thieáu veà caùc chi phí ñôn vò.

So saùnh caùc chi phí saûn xuaát naêm hieän haønh vôùi caùc naêm tröôùc.

Baùo caùo coù theå sai veà chi phí ñôn vò cuûa haøng toàn kho bao goàm chi phí nguyeân vaät lieäu, nhaân coâng vaø chi phí saûn xuaát chung.

36/161

(iv) Chu kyø ñaàu tö

Chu kyø naøy lieân quan ñeán vieäc huy ñoäng caùc nguoàn voán döôùi hình thöùc nôï vaø

chòu laõi, voán coå phaàn vaø vieäc hoaøn traû voán. Chu kyø huy ñoäng voán vaø hoaøn traû cuõng

goàm vieäc thanh toaùn tieàn laõi vaø coå töùc.

Caùc ñaëc ñieåm cuûa chu kyø huy ñoäng voán vaø hoaøn traû coù aûnh höôûng ñaùng keå

ñeán coâng taùc kieåm toaùn caùc taøi khoaûn naøy:

- Coù töông ñoái ít nghieäp vuï aûnh höôûng ñeán caùc soá dö taøi khoaûn, nhöng

töøng nghieäp vuï thöôøng coù soá tieàn lôùn vaø troïng yeáu;

- Moái quan heä coù tính phaùp lyù giöõa ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn vaø ngöôøi naém

giöõ coå phieáu, traùi phieáu hoaëc chöùng töø veà quyeàn sôû höõu töông töï;

- Coù moái quan heä tröïc tieáp giöõa tieàn laõi, caùc taøi khoaûn coå töùc, nôï vaø voán

coå ñoâng.

1.2.3.3. Tieáp caän döïa vaøo caùc khoaûn muïc treân baùo caùo taøi chính

Caùch tieáp caän naøy döïa vaøo caùc khoaûn muïc treân baùo caùo taøi chính maø cuï theå

laø döïa vaøo baûng caân ñoái keá toaùn vaø keát quaû laõi loã kinh doanh. Thoâng qua caùc baùo

caùo naøy, giuùp chuùng ta thaáy ñöôïc nhöõng bieán ñoäng giöõa caùc kyø, so saùnh möùc ñoä

taêng giaûm töông ñoái vaø tuyeät ñoái giöõa caùc khoaûn muïc cuûa kyø naøy vôùi kyø tröôùc -> töø

ñoù coù caùi nhìn toång quaùt vaø nhaän xeùt ban ñaàu veà tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa

khaùch haøng.

Khi phaân tích, ta coù theå so saùnh nhöõng thoâng tin sau:

(i) So saùnh giöõa caùc thoâng tin taøi chính kyø naøy vôùi thoâng tin töông öùng cuûa kyø

tröôùc: Kieåm toaùn vieân coù theå so saùnh soá dö, hoaëc soá phaùt sinh cuûa taøi khoaûn giöõa

caùc kyø ñeå phaùt hieän caùc taøi khoaûn coù bieán ñoäng baát thöôøng. Thí duï, moät söï gia taêng

baát thöôøng cuûa khoaûn phaûi thu cuoái kyø coù theå xuaát phaùt töø söï thay ñoåi chính saùch

37/161

baùn chòu, tình traïng nôï khoù ñoøi gia taêng hoaëc ñang coù cheânh leäch troïng yeáu trong soá

dö cuoái kyø.

(ii) So saùnh giöõa soá lieäu thöïc teá vaø soá lieäu keá hoaïch, döï toaùn: Vieäc ñieàu tra caùc

sai bieät lôùn giöõa soá lieäu thöïc teá vaø keá hoaïch coù theå cho thaáy nhöõng sai leäch

trong baùo caùo taøi chính, hoaëc caùc bieán ñoäng lôùn trong tình hình saûn xuaát kinh

doanh cuûa ñôn vò.

(iii) So saùnh giöõa caùc chæ tieâu cuûa ñôn vò vôùi chæ tieâu bình quaân ngaønh: Veà

nguyeân taéc, giöõa moät soá chæ tieâu cuûa ñôn vò vaø chæ tieâu bình quaân ngaønh coù

moái quan heä töông ñoàng trong moät phaïm vi nhaát ñònh. Thí duï, tyû leä laõi goäp

treân doanh thu, tyû troïng chi phí nguyeân vaät lieäu chính trong giaù thaønh saûn

phaåm… Vieäc nghieân cöùu nhöõng khaùc bieät lôùn giöõa chæ tieâu cuûa ñôn vò vaø chæ

tieâu bình quaân ngaønh coù theå seõ cho bieát caùc sai leäch hoaëc giuùp kieåm toaùn

vieân hieåu bieát saâu saéc hôn veà hoaït ñoäng cuûa ñôn vò. Tuy nhieân, khi aùp duïng

phöông phaùp naøy caàn chuù yù söï khaùc bieät veà quy moâ, veà vieäc aùp duïng chính

saùch keá toaùn giöõa caùc ñôn vò.

1.2.3.4. Tieáp caän döïa theo ruûi ro taøi chính

Ruûi ro taøi chính chæ tính khaû bieán taêng theâm cuûa thu nhaäp moãi coå phaàn vaø xaùc

suaát maát khaû naêng chi traû xaûy ra khi moät doanh nghieäp söû duïng caùc nguoàn taøi trôï coù

chi phí taøi chính coá ñònh, nhö nôï vaø coå phaàn öu ñaõi trong caáu truùc voán cuûa mình. Caùc

chi phí söû duïng voán nhö laõi vay vaø coå töùc öu ñaõi töôïng tröng cho caùc nghóa vuï theo

hôïp ñoàng moät doanh nghieäp phaûi ñaùp öùng baát keå möùc ñoä EBIT.

Vieäc gia taêng söû duïng caùc soá löôïng nôï vaø coå phaàn öu ñaõi laøm taêng caùc chi phí

taøi chính coá ñònh cuûa doanh nghieäp. Vì vaäy, caùc chi phí naøy laïi laøm taêng möùc EBIT

maø doanh nghieäp phaûi ñaït ñöôïc ñeå ñaùp öùng caùc nghóa vuï taøi chính vaø duy trì hoaït

38/161

ñoäng. Lyù do moät doanh nghieäp chaáp nhaän ruûi ro taøi chính töø nguoàn taøi trôï coù chi phí

taøi chính coá ñònh laø ñeå taêng lôïi nhuaän coù theå coù cho caùc coå ñoâng.

Ruûi ro cuûa vieäc söû duïng ñoøn baåy taøi chính laø neáu tyû suaát sinh lôïi treân voán ñaàu

tö thaáp hôn chi phí söû duïng voán vay thì ñoøn baåy taøi chính seõ laøm giaûm tyû suaát sinh

lôïi mong ñôïi cuûa caùc coå ñoâng.

Coù theå duøng nhieàu tyû soá taøi chính khaùc nhau ñeå ño löôøng ruûi ro taøi chính gaén

vôùi vieäc söû duïng nôï vaø voán coå phaàn öu ñaõi trong caáu truùc voán cuûa moät doanh

nghieäp. Caùc tyû soá naøy bao goàm tyû soá nôï treân toång taøi saûn, tyû soá nôï treân voán coå phaàn

thöôøng, tyû soá khaû naêng thanh toaùn laõi vay, noù coù theå giuùp ño löôøng möùc ñoä maø moät

doanh nghieäp coù theå ñaùp öùng ñöôïc caùc chi phí taøi chính coá ñònh laáy ra töø EBIT. Moät

phöông thöùc khaùc ñeå ño löôøng ruûi ro taøi chính cuûa moät doanh nghieäp laø ñoä nghieâng

ñoøn baåy taøi chính ( DFL= % thay ñoåi trong EPS / % thay ñoåi trong EBIT).

1.3. Ñaùnh giaù vaø phaân tích tình hình taøi chính cuûa ñôn vò töø ñoù xaùc ñònh nhöõng vuøng coù theå coù ruûi ro 1.3.1. Ñaùnh giaù vaø phaân tích tình hình hoaït ñoäng cuûa ñôn vò döïa vaøo moái

quan heä giöõa caùc chæ tieâu taøi chính

Moät soá chæ tieâu sau ñöôïc aùp duïng thöôøng xuyeân ñeå phaân tích tình hình taøi chính cuûa

doanh nghieäp:

1.3.1.1 Tyû suaát hoaït ñoäng

(i) Heä soá voøng quay haøng toàn kho : Heä soá naøy phaûn aùnh moái lieân heä giöõa khoái

löôïng haøng hoùa ñaõ baùn vôùi haøng hoùa döï tröõ trong kho. Heä soá naøy theå hieän soá laàn maø

haøng toàn kho bình quaân ñöôïc baùn trong ky.ø

Giaù voán haøng baùn Haøng toàn kho bình quaân

39/161

Heä soá voøng quay haøng toàn kho =

Haøng toàn kho bình quaân =

Neáu heä soá quay voøng haøng toàn kho cao → Doanh nghieäp ñöôïc ñaùnh giaù hoaït

ñoäng coù hieäu quaû, ñaõ giaûm ñöôïc voán ñaàu tö cho haøng hoùa döï tröõ, ruùt ngaén ñöôïc chu

kyø chuyeån ñoåi haøng hoùa döï tröõ thaønh tieàn vaø giaûm bôùt nguy cô haøng toàn kho trôû

thaønh haøng öù ñoïng, keùm phaåm chaát, loãi thôøi.

Heä soá naøy thaáp cho thaáy coù söï toàn kho quaù möùc haøng hoùa, laøm taêng chi phí

moät caùch laõng phí (chi phí baûo quaûn, chi phí löu kho) vaø coù theå gaây khoù khaên veà

tình hình taøi chính.

Maët khaùc so saùnh chæ tieâu naøy vôùi chæ tieâu naêm ngoaùi ñeå coù moät ñònh höôùng veà

haøng toàn kho.

Soá ngaøy löu kho bình quaân = Chæ tieâu naøy phaûn aùnh kyø ñaët haøng bình quaân bình cuûa doanh nghieäp hay soá

ngaøy löu kho cuûa haøng hoùa. (ii) Heä soá quay voøng caùc khoaûn phaûi thu: Heä soá quay voøng caùc khoaûn phaûi thu

phaûn aùnh toác ñoä chuyeån ñoåi caùc khoaûn phaûi thu thaønh tieàn maët cuûa doanh nghieäp.

Coâng thöùc xaùc ñònh laø:

Heä soá quay voøng caùc khoaûn phaûi thu =

Khoaûn phaûi thu bình quaân =

Toàn kho ÑK + Toàn kho CK 2

Doanh soá baùn chòu Khoaûn phaûi thu bình quaân

Khoaûn phaûi thu ñaàu kyø + Khoaûn phaûi thu cuoái kyø 2

360 Heä soá quay voøng haøng toàn kho

40/161

Heä soá naøy caøng cao chöùng toû toác ñoä thu hoài caùc khoaûn phaûi thu nhanh, ñieàu

naøy nhìn chung laø toát vì doanh nghieäp khoâng bò chieám duïng voán. Neáu heä soá naøy

thaáp chöùng toû tình hình thu nôï cuûa doanh nghieäp khoâng toát.

1.3.1.2. Tyû suaát khaû naêng sinh lôïi

(i) Tyû leä laõi goäp: Tyû leä laõi goäp phaûn aùnh tình hình bieán ñoäng giöõa toác ñoä taêng

doanh thu vôùi toác ñoä taêng giaù voán haøng baùn.

Tyû leä laõi goäp =

Do tyû leä laõi goäp raát ít bieán ñoäng neân khi so saùnh tyû leä laõi goäp naêm nay so vôùi naêm

tröôùc (naêm ñaõ ñöôïc kieåm toaùn) ta coù theå bieát ñöôïc moät vaøi vaán ñeà sau:

Neáu tyû leä naøy taêng hoaëc giaûm baát thöôøng → caàn so saùnh doanh thu cuûa kyø

naøy so vôùi kyø tröôùc vaø xem xeùt ñeán voøng luaân chuyeån haøng toàn kho cuûa doanh

nghieäp. Töø ñoù, xem xeùt moïi khoaûn bieán ñoäng baát thöôøng vaø tìm ra nguyeân nhaân hay

coù moät vaøi nhaän xeùt:

Coù theå doanh thu bò khai khoáng so vôùi thöïc teá hoaëc giaù voán haøng baùn

bò khai thieáu;

Hoaëc doanh thu trong kyø khoâng ñöôïc ghi nhaän ñaày ñuû hay giaù voán

haøng baùn bò thoåi phoàng. Muïc ñích laø nhaèm troán thueá.

(ii) Söùc sinh lôøi cuûa voán chuû sôû höõu (ROE) : laø chæ tieâu phaûn aùnh khaùi quaùt nhaát

khaû naêng sinh lôøi cuûa doanh nghieäp, cho bieát ñöôïc moät ñôn vò voán chuû sôû höõu ñaàu tö

vaøo kinh doanh ñem laïi maáy ñôn vò lôïi nhuaän sau thueá.

Söùc sinh lôøi cuûa Lôïi nhuaän sau thueá

Voán chuû sôû höõu Voán Chuû sôû höõu BQ

(iii) Söùc sinh lôøi cuûa taøi saûn (ROA) : cho bieát moät ñôn vò taøi saûn ñaàu tö vaøo kinh

doanh ñem laïi maáy ñôn vò lôïi nhuaän sau thueá.

Lôïi nhuaän goäp Doanh thu thuaàn

41/161

Söùc sinh lôøi cuûa Lôïi nhuaän sau thueá Taøi saûn Toång taøi saûn BQ

Neáu tyû leä naøy cao → chöùng toû hieäu quaû söû duïng taøi saûn caøng lôùn vaø ngöôïc

laïi.

1.3.1.3. Tyû suaát khaû naêng thanh toaùn

(i) Khaû naêng thanh toaùn toång quaùt: Ñaây laø tyû suaát duøng ñeå ño löôøng khaû naêng

thanh toaùn chung cuûa doanh nghieäp trong kyø baùo caùo. Chæ tieâu naøy cho bieát, vôùi

toång soá taøi saûn hieän coù, doanh nghieäp coù ñaûm baûo trang traûi ñöôïc caùc khoaûn nôï phaûi

traû hay khoâng.

Khaû naêng thanh Toång taøi saûn toaùn toång quaùt Toång nôï phaûi traû

Khi tyû soá naøy >1.5 laø khaû naêng thanh toaùn toång quaùt toát, neáu tyû soá naøy >= 1: nghóa

laø doanh nghieäp baûo ñaûm ñöôïc khaû naêng thanh toaùn toång quaùt, toång taøi saûn ñuû thanh

toaùn caùc khoaûn nôï.

Khi tyû soá naøy <= 1: nghóa laø doanh nghieäp khoâng baûo ñaûm ñöôïc khaû naêng thanh

toaùn toång quaùt, toång taøi saûn khoâng ñuû thanh toaùn caùc khoaûn nôï vaø khi tyû soá naøy <

0.5 khaû naêng thanh toaùn toång quaùt laø quaù thaáp.

(ii) Khaû naêng thanh toaùn hieän haønh (ngaén haïn): Tyû suaát naøy phaûn aùnh khaû

naêng ñaùp öùng caùc khoaûn nôï ngaén haïn cuûa doanh nghieäp laø cao hay thaáp. Chæ tieâu

naøy tính nhö sau:

Khaû naêng thanh toaùn Taøi saûn ngaén haïn nôï ngaén haïn Nôï ngaén haïn

Khi tyû suaát naøy baèng 1 : kieåm toaùn vieân coù theå nhaän xeùt laø thoûa ñaùng, caøng

lôùn hôn 1.5 theå hieän doanh nghieäp caøng coù khaû naêng thanh toaùn ñoái vôùi caùc khoaûn

42/161

nôï ngaén haïn. Neáu tyû leä naøy nhoû hôn 1 thì doanh nghieäp coù theå ñang gaëp khoù khaên

trong vieäc thanh toaùn coâng nôï, neáu < 0.5 thì coù theå ñang quaù khoù khaên trong vieäc

thanh toaùn caùc khoaûn nôï ngaén haïn.

(iii) Khaû naêng thanh toaùn nhanh: laø chæ tieâu ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù khaû naêng

thanh toaùn ngay caùc khoaûn nôï ngaén haïn cuûa doanh nghieäp baèng tieàn vaø caùc khoaûn

töông ñöông tieàn.

Khaû naêng thanh Tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn toaùn nhanh Nôï ngaén haïn

Chæ tieâu naøy caøng lôùn hôn 1.5 chöùng toû noäi löïc cuûa doanh nghieäp caøng maïnh.

Tuy nhieân tyû leä naøy nhoû hôn 1 thì chöa theå nhaän xeùt tình hình gaëp khoù khaên vì coøn

caùc khoaûn taøi saûn löu ñoäng khaùc coù theå chuyeån thaønh tieàn.

1.3.1.4. Tyû suaát coù caáu truùc taøi chính

(i) Tyû suaát nôï: Tyû suaát naøy phaûn aùnh moái quan heä tyû leä giöõa khoaûn nôï phaûi traû

vôùi toång soá voán hieän coù cuûa doanh nghieäp. Tyû suaát ñöôïc tính nhö sau:

Tyû suaát nôï =

Chæ tieâu naøy luoân nhoû hôn 1. Tuy nhieân, neáu tyû soá naøy naèm trong khoaûng 0.5 1

thì phaûi xem xeùt tình hình nôï cuûa doanh nghieäp vì khoaûn naøy chieám tyû troïng lôùn.

(ii) Tyû suaát töï taøi trôï TSCÑ :Tyû suaát naøy phaûn aùnh moái quan heä giöõa nguoàn voán

chuû sôû höõu vôùi giaù trò taøi saûn coá ñònh ñaõ vaø ñang ñaàu tö. Tyû soá naøy seõ cho ta bieát

nguoàn voán chuû sôû höõu ñang duøng vaøo taøi saûn coá ñònh ñaõ vaø ñang ñaàu tö laø bao

nhieâu.

Nôï phaûi traû Nguoàn voán

43/161

Tyû suaát töï Nguoàn voán chuû sôû höõu

taøi trôï Taøi saûn coá ñònh ñaõ vaø ñang ñaàu tö

Tyû suaát naøy lôùn hôn 1 chöùng toû doanh nghieäp coù khaû naêng taøi chính maïnh. Tuy

nhieân, neáu tyû leä naøy thaáp ta seõ phaûi xem xeùt coù phaûi doanh nghieäp ñaõ ñi vay ngaén

haïn ñeå mua saém TSCÑ môùi hay khoâng? (söû duïng voán coù sai muïc ñích khoâng).

1.3.2. Nhaän dieän nhöõng vuøng coù theå coù ruûi ro vaø xaùc laäp möùc troïng yeáu phuø

hôïp

Trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn, coâng taùc phaân tích vaø ñaùnh giaù ruûi

ro kieåm toaùn cuûa kieåm toaùn vieân laø heát söùc caàn thieát, bao goàm vieäc phaân tích vaø

ñaùnh giaù ruûi ro tieàm taøng, ruûi ro kieåm soaùt nhaèm xaùc ñònh möùc ruûi ro phaùt hieän phuø

hôïp, treân cô sôû ñoù thieát keá caùc thöû nghieäm cô baûn thích hôïp ñeå ruûi ro kieåm toaùn sau

cuøng chæ naèm trong giôùi haïn ñöôïc pheùp.

1.3.2.1. Nhöõng nhaân toá thöôøng ñöôïc xem xeùt khi ñaùnh giaù ruûi ro tieàm taøng (VSA

400 ñoaïn 16)

ÔÛ möùc ñoä baùo caùo taøi chính, kieåm toaùn vieân thöôøng quan taâm ñeán:

- Söï lieâm khieát, kinh nghieäm vaø hieåu bieát cuûa Ban Giaùm ñoác cuõng nhö söï

thay ñoåi thaønh phaàn Ban quaûn lyù xaûy ra trong nieân ñoä keá toaùn;

- Trình ñoä vaø kinh nghieäm chuyeân moân cuûa keá toaùn tröôûng, cuûa caùc nhaân

vieân keá toaùn chuû yeáu, cuûa kieåm toaùn vieân noäi boä vaø söï thay ñoåi (neáu coù)

cuûa hoï;

- Nhöõng aùp löïc baát thöôøng ñoái vôùi Ban Giaùm ñoác, ñoái vôùi keá toaùn tröôûng,

nhaát laø nhöõng hoaøn caûnh thuùc ñaåy Ban Giaùm ñoác, keá toaùn tröôûng phaûi

trình baøy baùo caùo taøi chính khoâng trung thöïc;

44/161

- Ñaëc ñieåm hoaït ñoäng cuûa ñôn vò, nhö: Quy trình coâng ngheä, cô caáu voán,

caùc ñôn vò phuï thuoäc, phaïm vi ñòa lyù, hoaït ñoäng theo muøa vuï;

- Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa ñôn vò, nhö: caùc bieán

ñoäng veà kinh teá, veà caïnh tranh, söï thay ñoåi veà thò tröôøng mua, thò tröôøng

baùn vaø söï thay ñoåi cuûa heä thoáng keá toaùn ñoái vôùi lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa

ñôn vò.

Treân phöông dieän soá dö taøi khoaûn vaø loaïi nghieäp vuï:

- Baùo caùo taøi chính coù theå chöùa ñöïng nhöõng sai soùt, nhö: Baùo caùo taøi chính

coù nhöõng ñieàu chænh lieân quan ñeán nieân ñoä tröôùc; baùo caùo taøi chính coù

nhieàu öôùc tính keá toaùn, hoaëc trong naêm taøi chính coù söï thay ñoåi veà chính

saùch keá toaùn;

- Vieäc xaùc ñònh soá dö vaø soá phaùt sinh cuûa caùc taøi khoaûn, caùc nghieäp vuï kinh

teá nhö: Soá dö caùc taøi khoaûn döï phoøng, nghieäp vuï kinh teá ñoái vôùi chi phí

phaùt sinh sau ghi nhaän ban ñaàu TSCÑ tính vaøo chi phí hay tính taêng

nguyeân giaù TSCÑ..

- Möùc ñoä deã bò maát maùt, bieån thuû taøi saûn, nhö: phaùt sinh nhieàu nghieäp vuï

thu, chi tieàn maët, taïm öùng tieàn vôùi soá löôïng lôùn, thôøi gian thanh toaùn daøi,

...

- Möùc ñoä phöùc taïp cuûa caùc nghieäp vuï hay söï kieän quan troïng ñoøi hoûi phaûi

coù yù kieán cuûa chuyeân gia, nhö: xaûy ra kieän tuïng hoaëc troäm caép, ...

- Vieäc ghi cheùp caùc nghieäp vuï baát thöôøng vaø phöùc taïp, ñaëc bieät laø gaàn thôøi

ñieåm keát thuùc nieân ñoä;

- Caùc nghieäp vuï kinh teá, taøi chính baát thöôøng khaùc.

45/161

1.3.2.2. Nhöõng nhaân toá thöôøng ñöôïc xem xeùt khi ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt

- Heä thoáng keá toaùn: Laø caùc qui ñònh veà keá toaùn vaø caùc thuû tuïc keá toaùn maø ñôn

vò ñöôïc kieåm toaùn aùp duïng ñeå thöïc hieän ghi cheùp keá toaùn vaø laäp baùo caùo taøi

chính.

- Moâi tröôøng kieåm soaùt: Laø nhöõng nhaän thöùc, quan ñieåm, söï quan taâm vaø hoaït

ñoäng cuûa thaønh vieân Hoäi ñoàng quaûn trò, Ban giaùm ñoác ñoái vôùi heä thoáng kieåm

soaùt noäi boä vaø vai troø cuûa heä thoáng kieåm soaùt noäi boä trong ñôn vò.

- Thuû tuïc kieåm soaùt: Laø caùc quy cheá vaø thuû tuïc do Ban laõnh ñaïo ñôn vò thieát laäp

vaø chæ ñaïo thöïc hieän trong ñôn vò nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu quaûn lyù cuï theå.

1.3.2.3. Nhöõng nhaân toá thöôøng ñöôïc xem xeùt khi ñaùnh giaù ruûi ro phaùt hieän

- Ruûi ro laáy maãu: Laø khaû naêng keát luaän cuûa kieåm toaùn vieân döïa treân kieåm tra

maãu coù theå khaùc vôùi keát luaän maø kieåm toaùn vieân ñaït ñöôïc neáu kieåm tra treân

toaøn boä toång theå vôùi cuøng moät thuû tuïc (VSA 530 ñoaïn 08).

- Ruûi ro ngoaøi laáy maãu: Laø ruûi ro khi kieåm toaùn vieân ñi ñeán moät keát luaän sai vì

caùc nguyeân nhaân khoâng lieân quan ñeán côõ maãu. Ví duï: kieåm toaùn vieân coù theå

söû duïng thuû tuïc kieåm toaùn khoâng thích hôïp hay kieåm toaùn vieân hieåu sai baèng

chöùng vaø khoâng nhaän dieän ñöôïc sai soùt (VSA 530 ñoaïn 09).

- Ngöôøi ta thöôøng söû duïng phöông trình ruûi ro ñeå xaùc ñònh ruûi ro phaùt hieän:

AR = IR x CR x DR

Sau khi xaùc ñònh ñöôïc nhöõng vuøng coù theå coù ruûi ro thoâng qua vieäc ñaùnh giaù ruûi ro

kieåm toaùn, ruûi ro tieàm taøng, ruûi ro kieåm soaùt ñeå xaùc ñònh möùc ñoä ruûi ro phaùt hieän sao

cho phuø hôïp, treân cô sôû ñoù chuùng ta cuõng xaây döïng möùc troïng yeáu phuø hôïp döïa vaøo

keát quaû treân nhaèm phaùt huy heát hieäu quaû trong tieán trình laäp keá hoaïch naøy.

(i) Öôùc löôïng sô boä veà möùc troïng yeáu cho toaøn boä baùo caùo taøi chính

46/161

Kieåm toaùn vieân phaûi öôùc tính toaøn boä sai leäch coù theå chaáp nhaän ñöôïc ñeå ñaûm baûo

baùo caùo taøi chính khoâng coù sai leäch troïng yeáu.

Caùc phöông phaùp tính möùc troïng yeáu PM (Preliminary Materiality)

• Phöông phaùp moät giaù trò ( Single rule): Phöông phaùp naøy ñöôïc thöïc hieän baèng

caùch laáy moät tyû leä nhaát ñònh treân moät chæ tieâu taøi chính ñeå tính PM. Thoâng thöôøng,

vieäc xaùc ñinh naøy döïa vaøo caùc ñieàu kieän sau ñaây:

Neáu coâng ty : Khoâng phaûi ngaân haøng, hoaït ñoäng trong moâi tröôøng kinh doanh oån

ñònh; Vieäc kinh doanh coù trieån voïng trong daøi haïn; Nhaø quaûn lyù lieâm chính vaø coù

khaû naêng; Coù moâi tröôøng kieåm soaùt höõu hieäu; Nhöõng ñieàu chænh trong kyø kieåm toaùn

tröôùc laø nhoû. Möùc troïng yeáu seõ xaùc ñònh nhö sau:

Khoaûn muïc Möùc troïng yeáu

Voán chuû sôû höõu 5 % Lôïi nhuaän tröôùc

thueá 10%

Doanh thu 1%

Laõi goäp 2%

Toång Taøi Saûn 2%

Voán chuû sôû höõu ( Voán vay )

0,5 1%

Doanh thu ( Khi doanh thu

gaàn baèng chi phí ) 0,5 1%

47/161

Tuy nhieân trong moät soá tröôøng hôïp, taøi saûn vaø doanh thu ñöôïc öu tieân choïn hôn,

chaúng haïn coâng ty môùi thaønh laäp, trong thôøi gian thua loã hoaëc ngöôøi söû duïng thoâng

tin khoâng quan taâm nhieàu ñeán khaû naêng thanh toaùn. Ngoaøi ra, moät soá kieåm toaùn

vieân söû duïng phoái hôïp giöõa caùc chæ tieâu treân ñeå xaùc laäp möùc troïng yeáu cho toaøn boä

baùo caùo taøi chính. Ví duï, möùc troïng yeáu ñöôïc tính baèng moät tyû leä phaàn traêm treân soá

lôùn hôn giöõa taøi saûn vaø doanh thu.

• Phöông phaùp chuoãi giaù trò ( variable rule) : Noäi dung phöông phaùp naøy laø

duøng moät chæ soá chính ñeå xaùc ñònh PM nhöng seõ coù moät khoaûn giaù trò ñeå löïa choïn.

Ví duï: 1% → 5% laõi goäp, neáu laõi goäp < 300.000.000 VND

1% → 2% laõi goäp, neáu laõi goäp töø 300.000.000 ñeán 1.500.000.000 VND

0,5%→1% laõi goäp, neáu laõi goäp töø 1.500.000.000 ñeán 150.000.000.000

VND.

0,5% laõi goäp, neáu laõi goäp > 150.000.000.000 VND.

• Phöông phaùp bình quaân ( Average rule): Noäi dung phöông phaùp naøy laø duøng

moät coâng thöùc bình quaân soá hoïc hoaëc bình quaân gia quyeàn ñeå cho keát quaû laø soá bình

quaân giöõa 3-4 chæ tieâu khaùc nhau.

• Phöông phaùp söû duïng coâng thöùc ( Formular rule): Xaây döïng rieâng moät coâng

thöùc ñeå tính. ÔÛ phöông phaùp naøy moãi coâng ty coù caùch xaùc ñònh rieâng döïa treân qui

ñònh chung.

Ví duï: coâng thöùc cuûa KPMG 1998 laø: PM=1,84 x (soá lôùn hôn giöõa doanh thu vaø taøi

saûn) x 2/3. Trong ñoù: 1,84 chính laø heä soá ruûi ro.

(ii) Xaùc laäp möùc troïng yeáu cho töøng khoaûn muïc treân baùo caùo taøi chính:

Phöông phaùp xaùc laäp: Möùc troïng yeáu cuûa töøng khoaûn muïc laø sai leäch toái ña ñöôïc

pheùp cuûa khoaûn muïc ñoù. Soá tieàn naøy ñöôïc tính döïa treân cô sôû möùc troïng yeáu toång

48/161

theå cuûa baùo caùo taøi chính. Moät soá kieåm toaùn vieân xaùc laäp möùc troïng yeáu ôû khoaûn

muïc baèng caùch phaân boå theo tyû leä möùc troïng yeáu toång theå cho töøng khoaûn muïc.

Caùch naøy tuy ñôn giaûn, deã thöïc hieän nhöng coù nhöôïc ñieåm laø caùc sai leäch döï kieán

khoâng phaûi luùc naøo cuõng xaûy ra ñoàng thôøi.

Caùc kieåm toaùn vieân coù theå duøng phöông phaùp khaùc nhau ñeå xaùc laäp möùc troïng

yeáu cuûa töøng khoaûn muïc. Ví duï, nhaân möùc troïng yeáu toång theå vôùi moät heä soá

(thöôøng laø 1,5 ñeán 2) tröôùc khi phaân boå. Hoaëc tính möùc troïng yeáu khoaûn muïc baèng

moät tyû leä phaàn traêm cuûa möùc troïng yeáu toång theå (thöôøng TE töø 25% ñeán 75% PM).

Duø aùp duïng phöông phaùp naøo, kieåm toaùn vieân cuõng luoân phaûi caân nhaéc khi

xaùc laäp möùc troïng yeáu cho töøng khoaûn muïc, kieåm toaùn vieân phaûi döïa treân kinh

nghieäm, hieåu bieát cuûa mình veà ñôn vò, cuõng nhö ñaùnh giaù veà khaû naêng xaûy ra sai soùt

vaø chi phí thöïc hieän kieåm tra ñoái vôùi khoaûn muïc.

Thoâng thöôøng nhöõng khoaûn muïc ñöôïc xem laø nhaïy caûm vôùi sai soùt, gian laän laø

haøng toàn kho, nôï phaûi thu, tieàn, doanh thu.

Toùm laïi vieäc xaùc laïâp möùc troïng yeáu ôû caû hai möùc ñoä laø vaán ñeà thuoäc veà söï xeùt

ñoaùn ngheà nghieäp cuûa kieåm toaùn vieân, nghóa laø trong töøng tröôøng hôïp cuï theå, kieåm

toaùn vieân döïa treân kinh nghieäm vaø söï xeùt ñoaùn ngheà nghieäp ñeå xaùc ñònh vaø chòu

traùch nhieäm veà quyeát ñònh cuûa mình. Ngoaøi ra, kieåm toaùn vieân cuõng phaûi caân nhaéc

giöõa söï höõu hieäu vaø chi phí kieåm toaùn, bôûi vì thieát laäp moät möùc troïng yeáu thaáp tuy

seõ laøm taêng khaû naêng phaùt hieän sai leäch troïng yeáu, nhöng ñoàng thôøi cuõng laøm cho

thôøi gian vaø chi phí kieåm toaùn taêng leân.

Tuy caùc Hieäp hoäi ngheà nghieäp hoaëc toå chöùc kieåm toaùn coù nhöõng chính saùch

höôùng daãn veà möùc cheânh leäch troïng yeáu, nhöng khi vaän duïng trong töøng tröôøng hôïp

cuï theå caàn hieåu raèng chuùng vaãn khoâng theå thay theá ñöôïc cho söï xeùt ñoaùn ngheà

49/161

nghieäp cuûa kieåm toaùn vieân. Sau ñaây laø caùc möùc cheânh leäch maø kieåm toaùn vieân caàn

tham khaûo ñeå ñöa ra quyeát ñònh cho söï phaùn ñoaùn cuûa mình.

Theo Hieäp hoäi keá toaùn vieân Hoa Kyø ( AAA )

Chæ tieâu Troïng

yeáu

Coù theå

troïng yeáu

Khoâng

troïng yeáu

Möùc

cheânh leäch

>10%

Töø 5%

ñeán 10%

< 5%

Theo hieäp hoäi giaùm ñònh vieân keá toaùn Canada ( CICA )

Khoaûn muïc Möùc troïng yeáu

Lôïi töùc tröôùc thueá 5 10%

Lôïi töùc goäp 0,5 5%

Toång Taøi Saûn

( Doanh nghieäp

môùi thaønh laäp )

0,5 1%

Voán chuû sôû höõu

( Voán vay ) 0,5 1%

Doanh thu

( Khi doanh thu

gaàn baèng chi phí )

0,5 1%

50/161

Keát Luaän Chöông I

Thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch laø heát söùc quan troïng ñoái vôùi kieåm

toaùn vieân trong quaù trình xaây döïng keá hoaïch, phaïm vi vaø lòch trình kieåm toaùn. Noù

giuùp cho kieåm toaùn vieân coù caùi nhìn toång quan veà baùo caùo taøi chính cuûa ñôn vò, giuùp

phaùt hieän ra nhöõng daáu hieäu baát thöôøng cuõng nhö nhöõng phaùn ñoaùn vaø nhaän dieän

nhöõng vuøng coù ruûi ro, töø ñoù kieåm toaùn vieân coù theå xaây döïng keá hoaïch kieåm toaùn

hieäu quaû.

51/161

CHÖÔNG II

THÖÏC TRAÏNG VAÄN DUÏNG THUÛ TUÏC PHAÂN TÍCH

TRONG TIEÁN TRÌNH LAÄP KEÁ HOAÏCH TAÏI CAÙC

COÂNG TY KIEÅM TOAÙN VIEÄT NAM

2.1. Toång quan veà caùc coâng ty kieåm toaùn

2.1.1. Khaùi quaùt veà lòch söû phaùt trieån cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn

Töø nhöõng naêm 1990-1991, khi Vieät Nam chöa coù baát kyø moät hoaït ñoäng dòch

vuï keá toaùn, kieåm toaùn naøo thì coâng ty INDOCHINA (Coâng ty dòch vuï keá toaùn töø

Hoàng Koâng) ñaõ vaøo Vieät Nam ñaët Vaên phoøng Ñaïi dieän.

Ngaøy 03/11/1991 – Coâng ty TNHH Ernst & Young Vieät Nam (E&Y) maø tieàn

thaân laø Vaên phoøng Ñaïi dieän INDOCHINA ñaõ ñöôïc caáp giaáy pheùp ñaàu tö vaøo Vieät

Nam.

Ngaøy 14/05/1994, coâng ty TNHH Price Waterhouse vaø ngaøy 17/05/1994 coâng

ty TNHH KPMG ñöôïc caáp giaáy pheùp ñaàu tö thaønh laäp chi nhaùnh taïi Vieät Nam.

Tieáp theo ñoù laø coâng ty keá toaùn Arthur Andersen VN, Coâng ty Coopers

Lybrand VN, Coâng ty Grant Thornton VN (maø tieàn thaân laø coâng ty Bourne

Griffiths), Coâng ty Deloitte Touche Tohmatsu (qua VACO) ñaõ vaøo Vieät Nam.

Nhö vaäy, ñeán cuoái naêm 1994 ñaõ coù 7 coâng ty kieåm toaùn quoác teá vaøo Vieät Nam,

trong soá ñoù coù caùc coâng ty kieåm toaùn cuûa Ñaøi Loan, Phaùp cuõng ñaõ vaøo hoaït ñoäng

moät vaøi naêm sau ñoù thì ruùt hoaëc chuyeån thaønh coâng ty Vieät Nam. Töø naêm 1998 ñeán

52/161

2006, chæ coøn laïi 05 coâng ty kieåm toaùn quoác teá, trong ñoù coù Big four ( KPMG, E&Y,

Pricewaterhouse Cooper , Deloite ) vaø coâng ty Grant Thornton laø tieáp tuïc hoaït

ñoäng.

2.1.2. Moâ hình coâng ty vaø hình thöùc phaùp lyù

2.1.2.1. Số lượng công ty

Ñeán thôøi ñieåm 31/03/2007, ôû Vieät Nam ñaõ coù 126 coâng ty kieåm toaùn ñoäc laäp

ñaêng kyù hoaït ñoäng vôùi Hoäi Kieåm toaùn vieân haønh ngheà Vieät Nam, goàm:

- 3 Coâng ty laø doanh nghieäp Nhaø nuôùc (AASC, AISC vaø AAC)

- 4 Coâng ty 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (E&Y, PwC, KPMG vaø G.T)

- 15 Coâng ty hôïp danh; 95 Coâng ty TNHH vaø 9 Coâng ty coå phaàn .

Trong ñoù: Coù 14 coâng ty laø coâng ty thaønh vieân cuûa coâng ty kieåm toaùn quoác teá

bao gồm : VACO, AASC, AISC, A&C, AFC; Thuûy Chung; CPA Haø Noäi; M & H;

Tieân Phong; DTL; U & I; ACPA; STT, vaø UHY).

Trong naêm 2006 ñaõ thaønh laäp môùi 40 coâng ty, trong ñoù coù 3 coâng ty hôïp

danh, 37 coâng ty TNHH coù töø 2 thaønh vieân trôû leân.

Trong naêm 2006 coù 03 coâng ty ngöøng hoaït ñoäng coù thoâng baùo, ñoù laø: Coâng ty

TNHH Price Waterhouse Coopers - AISC; Coâng ty TNHH Kieåm toaùn Trung Laäp;

Coâng ty TNHH Kieåm toaùn Ñoäc laäp Quoác gia Vieät Nam (VNIA).

Tính ñeán thôøi ñieåm thaùng 7/2007 caû nöôùc coù khoaûng 140 coâng ty kieåm toaùn.

Danh saùch caùc coâng ty kieåm toaùn ñöôïc ñính keøm ôû muïc Phuï luïc soá I.

2.1.2.2. Tình hình chuyeån ñoåi loaïi hình caùc coâng ty kieåm toaùn

Theo Quy ñònh taïi Nghò ñònh 105/2004/NÑ-CP ngaøy 30/3/2004 veà Kieåm toaùn

ñoäc laäp vaø Nghò ñònh 133/2005/NÑ-CP ngaøy 31/10/2005 veà vieäc söûa ñoåi, boå sung

moät soá ñieàu cuûa Nghò ñònh soá 105/2004/NÑ-CP, caùc coâng ty kieåm toaùn laø doanh

53/161

nghieäp nhaø nöôùc, coâng ty coå phaàn kieåm toaùn ñaõ thaønh laäp vaø hoaït ñoäng töø tröôùc

ngaøy Nghò ñònh soá 105/2004/NÑ-CP coù hieäu löïc ñöôïc pheùp chuyeån ñoåi theo moät

trong ba hình thöùc doanh nghieäp laø Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn, coâng ty hôïp danh,

doanh nghieäp tö nhaân trong thôøi haïn 3 naêm keå töø ngaøy Nghò ñònh 105/2004/NÑ-CP

coù hieäu löïc.

Nghò ñònh 105 ñöôïc ñaêng coâng baùo vaøo ngaøy 6/4/2004 vaø coù hieäu löïc töø ngaøy

21/4/2004. Nhö vaäy thôøi haïn chaäm chaát cuûa vieäc chuyeån ñoåi hình thöùc hoaït ñoäng

cuûa caùc doanh nghieäp kieåm toaùn laø 21/4/2007. Theo Nghò ñònh 105, coù 20 doanh

nghieäp kieåm toaùn thuoäc dieän phaûi chuyeån ñoåi loaïi hình, trong ñoù:

- Coù 4 Doanh nghieäp kieåm toaùn thuoäc nhaø nöôùc (VACO, AASC, AAC vaø AISC)

- Coù 16 coâng ty coå phaàn: (AFC, A&C, Ñöùc Anh, Trung Tín Ñöùc, VAE, VNAudit,

AQN, VAFICO, ATC, Vietland, KT&TV Thaêng Long, AFCC, VAI, Chuaån Vieät,

Kieåm toaùn Thaêng Long, Kieåm toaùn Mieàn Trung).

Tính ñeán 12/04/2007:

+ Ñaõ coù 9 coâng ty hoaøn taát vieäc chuyeån ñoåi, goàm: VACO, A&C, Coå phaàn Kieåm

toaùn vaø Tö vaán Thaêng Long; Ñöùc Anh, Trung Tín Ñöùc, VAE, VNAudit, AQN,

VAFICO, ATC.

+ Caùc coâng ty ñang trong quaù trình chuyeån ñoåi: AFC, AASC, AAC, AISC,

Vietland, AFCC, VAI, Chuaån Vieät, Kieåm toaùn Thaêng Long, Kieåm toaùn Mieàn

Trung. Trong ñoù moät soá coâng ty vieäc chuyeån ñoåi ñaõ gaàn nhö hoaøn taát, ñang chôø caáp

giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù kinh doanh (nhö AFC...).

2.1.3. Ñoäi nguõ kieåm toaùn vieân chuyeân nghieäp trong coâng ty kieåm toaùn

Caû nöôùc coù khoaûng 1.300 ngöôøi ñöôïc caáp chöùng chæ kieåm toaùn vieân (trong ñoù

coù 203 ngöôøi vöøa thi ñoã kieåm toaùn vieân caáp Nhaø nöôùc naêm 2006). Trong ñoù, soá

54/161

ngöôøi coù chöùng chæ KTV laøm vieäc trong caùc coâng ty kieåm toaùn laø 883 ngöôøi. Trong

caùc KTV ngöôøi Vieät Nam ñaõ coù 59 ngöôøi ñaït trình ñoä vaø ñöôïc caáp chöùng chæ KTV

quoác teá (nhö ACCA, CPA UÙc, CPA Myõ,...).

Tuy nhieân, hieän nay soá löôïng KTV taäp trung chuû yeáu vaøo caùc coâng ty Nhaø

nöôùc (hieän nay ñaõ chuyeån ñoåi hình thöùc sang TNHH) cuï theå laø Vaco, A&C, AASC,

AISC, vaø moät vaøi coâng ty TNHH lôùn khaùc. Theo thoáng keâ thöïc teá thoâng qua phieáu

khaûo saùt 17 doanh nghieäp kieåm toaùn, keát quaû thoáng keâ nhö sau:

Chæ tieâu

Doanh nghieäp

ngoaøi quoác

doanh

DN Nhaø Nöôùc

ñaõ chuyeån ñoåi

DN coù voán

ñaàu tö nöôùc

ngoaøi

- Döôùi 3 Kieåm toaùn vieân 0%

- Töø 3 ñeán 5 kieåm toaùn

vieân

44%

- Töø 6 ñeán 10 kieåm toaùn

vieân

44% 25%

- Treân 10 kieåm toaùn vieân 12% 100% 75%

Nhö vaäy, vôùi soá löôïng KTV phaân boå khoâng ñoàng ñeàu giöõa caùc coâng ty kieåm

toaùn neân ñaõ taùc ñoäng ñaùng keå ñeán chaát löôïng kieåm toaùn. Beân caïnh ñoù, do chaïy theo

doanh soá maø caùc coâng ty kieåm toaùn chöa chuù troïng ñeán coâng taùc chuyeân moân, chöa

xaây döïng caùc chöông trình ñaøo taïo noäi boä vaø caäp nhaät kieán thöùc thöôøng xuyeân cho

caùc KTV cuõng nhö cho caùc trôï lyù kieåm toaùn.

55/161

2.1.4. Ñoái töôïng vaø quy moâ khaùch haøng

2.1.4.1. Ñoái töôïng khaùch haøng

Thoâng qua phieáu khaûo saùt töø 17 coâng ty kieåm toaùn treân toång soá 134 coâng ty

kieåm toaùn, ñoái töôïng khaùch haøng chuû yeáu coù theå phaân chia nhö sau:

Ñoái töôïng Doanh nghieäp

ngoaøi quoác doanh

DN Nhaø Nöôùc ñaõ vaø ñang chuyeån ñoåi

DN coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi

- Doanh nghieäp nhaø nöôùc 11.1% - Coâng ty TNHH 88.9% 100% 100% - Coâng ty Coå phaàn 2.1.4.2. Quy moâ khaùch haøng

Ñoái vôùi caùc coâng ty kieåm toaùn coù voán Nhaø nöôùc thì quy moâ khaùch haøng töông

ñoái lôùn, coù nhöõng hôïp ñoàng coù giaù phí töông ñoái cao. Tuy nhieân, chieám tyû troïng treân

toång doanh thu thì khoâng cao neân khoù coù theå chi phoái caû cuoäc kieåm toaùn. Ñoái vôùi caùc

doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh, tyû troïng moät khaùch haøng chieám khaù cao trong toång

doanh soá, vì theá coù theå chi phoái ñeán cuoäc kieåm toaùn. Sau ñaây laø baûng thoáng keâ töø soá

lieäu khaûo saùt thöïc teá taïi 17 coâng ty kieåm toaùn:

Ñoái töôïng Doanh nghieäp

ngoaøi quoác doanh

DN Nhaø Nöôùc

ñaõ vaø ñang

chuyeån ñoåi

DN coù voán ñaàu

tö nöôùc ngoøai

- Khaùch haøng lôùn chieám

tyû troïng < 20% Doanh thu

67% 50%

- Khaùch haøng lôùn chieám

tyû troïng töø 20% ñeán 40%

Doanh thu

22% 25% 25%

56/161

- Khaùch haøng lôùn chieám

tyû troïng töø 40% ñeán 70%

Doanh thu

11% 25% 50%

- Khaùch haøng lôùn chieám

tyû troïng > 70% Doanh

thu

25%

2.1.5. Dòch vuï cung caáp cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn

Dòch vuï cung caáp chuû yeáu cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn ñoù laø kieåm toaùn baùo

caùo taøi chính. Ngoaøi dòch vuï naøy, caùc coâng ty kieåm toaùn coù khuynh höôùng môû roäng

dòch vuï cung caáp raát ña daïng thoâng qua thöïc teá khaûo saùt nhö sau:

Ñoái töôïng Doanh nghieäp

ngoaøi quoác doanh DN Nhaø Nöôùc ñaõ chuyeån ñoåi

DN coù voán ñaàu tö nöôùc ngoøai

- Kieåm toaùn quyeát toaùn voán ñaàu tö, xaây döïng cô baûn

11%

- Tö vaán thueá 89% 0% 50% - Ñònh giaù doanh nghieäp 0% 100% 25% - Moät soá dòch vuï khaùc 0% 0% 25%

2.2. Phaïm vi kieåm toaùn

2.2.1. Khaûo saùt thoâng tin ban ñaàu cuûa Doanh nghieäp

Nhìn chung, haàu nhö taát caû caùc coâng ty kieåm toaùn, tröôùc khi tieáp caän vôùi

khaùch haøng ñeàu phaûi xem qua thoâng tin cuûa khaùch haøng. Tuy nhieân, noäi dung tìm

hieåu vaãn coøn khaù ñôn sô, chöa ñöa ra söï ñaùnh giaù cho töøng ñoái töôïng khaùch haøng ñeå

57/161

töø ñoù ñöa ra quyeát ñònh coù neân hay khoâng neân choïn löïa khaùch haøng naøy. ÔÛ ñaây, ña

soá caùc coâng ty ñeàu döïa vaøo phieáu khaûo saùt ban ñaàu maø hoï thieát keá, roài töø ñoù döïa

vaøo nhöõng kinh nghieäm vaø phaùn ñoaùn coù ñöôïc ñeå ñöa ra möùc phí. Hieän nay, caùch

thöùc naøy ñöôïc aùp duïng phoå bieán vaø cuõng coù hieäu quaû ñaùng keå ñoái vôùi caùc coâng ty

kieåm toaùn nhoû.

Treân thöïc teá vaãn coøn moät vaøi coâng ty kieåm toaùn coù quy moâ nhoû vì muoán kyù

ñöôïc hôïp ñoàng neân giaù phí laø vaán ñeà ñöôïc hoï quan taâm haøng ñaàu. Do ñoù, vaán ñeà

khaûo saùt ban ñaàu chæ mang tính ñònh höôùng, hoï khoù coù theå ñöa ra möùc phí döïa treân

cô sôû khaûo saùt nguoàn thoâng tin maø caùc khaùch haøng cung caáp.

Maëc khaùc, moät soá khaùch haøng söû duïng dòch vuï kieåm toaùn, ñieàu maø hoï quan

taâm nhaát laø giaù phí vì kieåm toaùn ñoái vôùi hoï chöa thaät söï caàn thieát vaø chæ mang tính

ñoái phoù do yeâu caàu cuûa phaùp luaät. Vì vaäy, noù ñaõ taïo raøo caûn veà naâng cao chaát löôïng

kieåm toaùn cuõng nhö aûnh höôûng ñeán ngaønh kieåm toaùn noùi chung.

Beân caïnh ñoù, ñoái vôùi caùc khaùch haøng thay ñoåi coâng ty kieåm toaùn khaùc, coù raát

ít coâng ty kieåm toaùn trao ñoåi vì sao khaùch haøng laïi muoán thay ñoåi coâng ty kieåm

toaùn. Vì vaäy raát khoù ñeå nhaän bieát lyù do thay ñoåi coâng ty kieåm toaùn tieàn nhieäm vaø

vieäc thay ñoåi nhö vaäy coù aûnh höôûng ñeán cuoäc kieåm toaùn hay khoâng. Tuy nhieân, chæ

khi thoáng nhaát vaø kyù keát hôïp ñoàng, caùc coâng ty kieåm toaùn duøng caùc kyõ thuaät kieåm

toaùn, baûng caâu hoûi cuõng nhö phoûng vaán, khi ñoù môùi bieát ñöôïc nguyeân nhaân thay

ñoåi. Ñieàu naøy seõ aûnh höôûng ñeán keá hoaïch cuõng nhö quaù trình thöïc hieän kieåm toaùn.

2.2.2. Hieåu bieát veà hôïp ñoàng kieåm toaùn

Khi kyù keát hôïp ñoàng kieåm toaùn, haàu heát taát caû caùc coâng ty kieåm toaùn ñeàu

soaïn thaûo hôïp ñoàng kieåm toaùn vaø thö heïn kieåm toaùn tuaân thuû theo yeâu caàu cuûa

chuaån möïc kieåm toaùn Vieät Nam soá 210. Ñaây laø caên cöù phaùp lyù maø caùc coâng ty kieåm

toaùn ñeàu phaûi tuaân theo.

58/161

Trong noäi dung cuûa hôïp ñoàng ñaõ neâu töông ñoái ñaày ñuû nghóa vuï vaø phaùp lyù

cuûa hai beân. Ñoàng thôøi, do kieåm toaùn laø moät trong nhöõng ngaønh ngheà coù ruûi ro ngheà

nghieäp voán coù cuûa noù neân bao giôø trong hôïp ñoàng cuõng theå hieän roõ: Do baûn chaát vaø

nhöõng haïn cheá voán coù cuûa kieåm toaùn cuõng nhö cuûa heä thoáng keá toaùn vaø heä thoáng

kieåm soaùt noäi boä, coù nhöõng ruûi ro khoù traùnh khoûi, ngoaøi khaû naêng cuûa kieåm toaùn

vieân vaø coâng ty kieåm toaùn trong vieäc phaùt hieän heát caùc sai soùt.

Beân caïnh ñoù, döïa vaøo hôïp ñoàng kieåm toaùn, tuøy theo möùc phí, ñoái töôïng

khaùch haøng maø caùc kieåm toaùn vieân seõ leân keá hoaïch kieåm toaùn, thôøi gian cuõng nhö

nhaân söï cho phuø hôïp vôùi töøng ñoái töôïng khaùch haøng. Ñaây laø moät trong nhöõng böôùc

töông ñoái quan troïng nhaèm tuaân thuû chuaån möïc kieåm toaùn vöøa ñaûm baûo ñöôïc möùc

ñoä töông ñoái veà chaát löôïng cuoäc kieåm toaùn.

2.3. Phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn

Theo chuaån möïc kieåm toaùn soá 310 veà “ Laäp Keá Hoaïch Kieåm Toaùn”, kieåm toaùn

vieân vaø coâng ty kieåm toaùn phaûi laäp keá hoaïch kieåm toaùn ñeå ñaûm baûo cuoäc kieåm toaùn ñöôïc

tieán haønh moät caùch coù hieäu quaû; bao quaùt heát caùc khía caïnh troïng yeáu cuûa cuoäc kieåm toaùn;

phaùt hieän gian laän, ruûi ro vaø nhöõng vaán ñeà tieàm aån, ñaûm baûo cuoäc kieåm toaùn hoaøn thaønh

ñuùng thôøi haïn.

Möùc ñoä thöïc hieän trong tieán trình laäp keá hoaïch cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn thoâng qua

vieäc khaûo saùt thöïc teá taïi caùc coâng ty kieåm toaùn nhö sau:

Ñoái töôïng Doanh nghieäp

ngoaøi quoác doanh

DN Nhaø Nöôùc

ñaõ chuyeån ñoåi

DN coù voán ñaàu

tö nöôùc ngoøai

- Laäp keá hoaïch chieán löôïc 44% 75% 100%

- Laäp keá hoaïch toång theå 100% 100% 100%

- Chöông trình kieåm toaùn 89% 100% 100%

59/161

2.3.1. Laäp keá hoaïch chieán löôïc

Qua quaù trình khaûo saùt thöïc teá taïi caùc coâng ty kieåm toaùn cho thaáy, tyû leä thöïc

hieän laäp keá hoaïch chieán löôïc trong tieán trình laäp keá hoaïch ñoái vôùi caùc coâng ty kieåm

toaùn ngoaøi quoác doanh chæ chieám 44%, doanh nghieäp nhaø nöôùc ñaõ vaø ñang chuyeån

ñoåi chieám 75% vaø caùc doanh nghieäp kieåm toaùn nöôùc ngoaøi taát caû ñeàu thöïc hieän

100%. Ñieàu naøy cho thaáy, caùc doanh nghieäp trong nöôùc caàn phaûi caûi thieän hôn nöõa

veà vieäc tuaân thuû thöïc hieän quy trình kieåm toaùn trong tieán trình laäp keá hoaïch ñeå coù

theå giaûm thieåu ruûi ro vaø naâng cao chaát löôïng cuûa cuoäc kieåm toaùn.

2.3.2. Laäp keá hoaïch toång theå vaø thöïc hieän chöông trình kieåm toaùn

Thoâng qua maãu bieåu höôùng daãn veà laäp keá hoaïch toång theå maø Boä Taøi chính

ñaõ höôùng daãn trong noäi dung chuaån möïc soá 300 ( Phuï luïc V), caùc coâng ty kieåm toaùn

döïa vaøo bieåu maãu naøy ñeå thöïc hieän khaâu laäp keá hoaïch toång theå, 100% caùc coâng ty

kieåm toaùn ñeàu thöïc hieän. Veà chöông trình kieåm toaùn, caùc coâng ty ñeàu tuaân thuû thöïc

hieän ñaày ñuû, rieâng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp kieåm toaùn ngoaøi quoác doanh chæ thöïc

hieän 89%.

Thoâng qua keá hoaïch toång theå naøy, giuùp cho kieåm toaùn vieân coù khaùi quaùt veà tình

hình hoaït ñoäng cuûa coâng ty, töø ñoù döïa vaøo nhöõng kinh nghieäm cuûa kieåm toaùn vieân

vaø xeùt ñoaùn ngheà nghieäp cuûa mình, hoï coù theå chuù troïng vaø ñi saâu tìm hieåu nhöõng

vaán ñeà maø hoï cho laø caàn thieát cho cuoäc kieåm toaùn.

2.3.3. Ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä

Haàu nhö moãi coâng ty ñeàu coù bieåu maãu rieâng veà caùch ñaùnh giaù vaø tieáp caän heä

thoáng kieåm soaùt noäi boä. Tuy nhieân ñeå choïn ra vaø tieâu bieåu cho vieäc ñaùnh giaù naøy,

chuùng ta coù theå khaùi quaùt thaønh nhöõng ñieåm cô baûn trong vieäc ñaùnh giaù tieáp caän

naøy nhö sau:

60/161

Caùc coâng ty thöôøng tieáp caän heä thoáng kieåm soaùt noäi boä thoâng qua vieäc ñaùnh

giaù caùc chu trình kieåm toaùn maø cuï theå laø tieáp caän chu trình baùn haøng, thu tieàn vaø

phaûi thu, chu trình mua haøng, haøng toàn kho vaø nôï phaûi traû. Ngoaøi ra, ñaùnh giaù heä

thoáng kieåm soaùt ñoái vôùi caùc nghieäp vuï thu, chi tieàn vaø caùc vaán ñeà khaùc theå hieän

treân töøng khoaûn muïc cuûa baùo caùo taøi chính.

Sau ñaây laø moâ hình tieáp caän ñoái vôùi vieäc ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä maø

moä soá coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam ñaõ aùp duïng ñeå ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi

boä.

2.3.3.1. Chu trình doanh thu – Phaûi thu

Treân cô sôû baùo caùo taøi chính ñaõ thu thaäp töø khaùch haøng vaø trao ñoåi vôùi boä

phaän keá toaùn, kieåm toaùn vieân coù theå nhaän xeùt caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán vieäc phaân

tích naøy. Ví duï, do ñaëc ñieåm ngaønh ngheà gia coâng hieän nay, ñaëc bieät laø trong lónh

vöïc gia coâng giaày, vieäc doanh thu ghi nhaän khoâng ñuùng giaù trò (thöôøng laø nhoû hôn so

vôùi thöïc teá) vaø cöïc kyø ruûi ro khi giaù trò haøng toàn kho cuoái kyø ñoái vôùi chi phí saûn xuaát

kinh doanh baèng khoâng laø ñieàu khoù coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Vì vaäy, ruûi ro ñöôïc ñaùnh

giaù ôû möùc cao laø hôïp lyù. Do ñoù noù aûnh höôûng ñeán khoaûn phaûi thu (vì coù moät soá loâ

haøng coù theå xuaát ñi nhöng chöa ghi nhaän doanh thu). (Xem phuï luïc VI ñính keøm).

Trong vieäc phaân tích ruûi ro, caàn caân nhaéc: a) ruûi ro tieàm taøng vaø baûn chaát cuûa

caùc taøi khoaûn coù lieân quan, b) moâi tröôøng quaûn lyù, bao goàm caû aûnh höôûng cuûa

chuû doanh nghieäp ñoái vôùi coâng taùc keá toaùn, c) caùc ñieåm yeáu trong heä thoáng

kieåm soaùt noäi boä ôû caùc chu trình khaùc ñaõ ñöôïc kieåm toaùn vieân xaùc ñònh, vaø d)

aûnh höôûng cuûa vieäc phaân coâng phaân nhieäm.

Ñoái vôùi caùc ruûi ro ñöôïc xaùc ñònh laø cao: caàn tham chieáu chi tieát ñeán caùc thuû

tuïc kieåm toaùn ñaõ ñöôïc thöïc hieän nhaèm haïn cheá caùc ruûi ro naøy.

61/161

2.3.3.2. Chu trình mua haøng – Haøng toàn kho –Nôï phaûi traû

Trong vieäc phaân tích ruûi ro, caàn caân nhaéc: a) ruûi ro tieàm taøng vaø baûn chaát cuûa

caùc taøi khoaûn coù lieân quan, b) moâi tröôøng quaûn lyù, bao goàm caû aûnh höôûng cuûa

chuû doanh nghieäp ñoái vôùi coâng taùc keá toaùn, c) caùc ñieåm yeáu trong heä thoáng

kieåm soaùt noäi boä ôû caùc chu trình khaùc ñaõ ñöôïc kieåm toaùn vieân xaùc ñònh, vaø d)

aûnh höôûng cuûa vieäc phaân coâng phaân nhieäm.

Ñoái vôùi caùc ruûi ro ñöôïc xaùc ñònh laø cao: caàn tham chieáu chi tieát ñeán caùc thuû tuïc

kieåm toaùn ñaõ ñöôïc thöïc hieän nhaèm haïn cheá caùc ruûi ro naøy. (Xem phuï luïc VII).

2.4. Phaân tích thoâng tin taøi chính vaø phi taøi chính

Trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn, theo ISA 520 vaø caû VSA 520 ñeàu

quy ñònh kieåm toaùn vieân phaûi aùp duïng thuû tuïc phaân tích ñeå hieåu roõ hôn veà ñaëc ñieåm,

tình hình kinh doanh cuûa ñôn vò cuõng nhö xaùc ñònh ñöôïc nhöõng vuøng coù ruûi ro. Qua

ñoù, kieåm toaùn vieân coù theå nhaän thöùc ñöôïc roõ hôn veà nhöõng vaán ñeà naûy sinh vaø coù

theå xaùc ñònh ñöôïc noäi dung, lòch trình vaø phaïm vi cuûa caùc thuû tuïc kieåm toaùn khaùc.

2.4.1. Phaân tích caùc chæ soá taøi chính

Sau khi thu thaäp baùo caùo taøi chính cuûa ñôn vò, caùc kieåm toaùn vieân thöôøng laäp

Baûng Leadsheet (bieåu chæ ñaïo) ñeå phaân tích tình hình bieán ñoäng cuûa caùc khoaûn muïc

treân baùo caùo, cuï theå laø tình hình taêng/giaûm giöõa naêm naøy so vôùi naêm tröôùc ñeå coù

khaùi quaùt veà tình hình taøi chính cuûa ñôn vò. (Taát caû caùc soá lieäu phaân tích ñeàu laáy töø

Coâng ty TNHH ABC).

62/161

2.4.1.1. Phaân tích sô boä söï bieán ñoäng caùc khoaûn muïc treân baùo caùo taøi chính

COÂNG TY TNHH ABC Biểu chỉ �ạo Tại thời �iểm 31/12/2006 1.000 VND Bảng cân �ối kế toán

Mã Tài sản Số dư �ầu 31/12/2005

Số dư chưa kiểm toán

31/12/2006 Chênh lệch Tỷ lệ

A. TÀI SẢN NGẮN HẠN 129,058,708 192,008,371 62,949,663 48.78% 100

110 I. Tiền 17,494,882 6,534,169 (10,960,713) -62.65% 111 1. Tiền gửi Ngân hang 2,973,910 5,401,278 2,427,368 81.62% 112 2. Tiền mặt 14,520,972 1,132,891 (13,388,081) -92.20%

120 II. Các khoản Đầu tư ngắn hạn - - - 0.00%

130 III. Các Khoản phải thu ngắn hạn 37,354,507 152,616,359 115,261,851 308.56% 131 1. Phải thu khách hang 32,466,766 148,052,192 115,585,426 356.01% 132 2. Ứng trước cho nhà cung cấp 4,887,742 4,565,922 (321,819) -6.58% 135 6. Phải thu khác - (1,755) (1,755) 0.00% 139 7. Dự phòng phải thu khó đòi - 0.00%

140 IV. Hàng tồn kho 31,435,423 22,131,591 (9,303,833) -29.60% 142 2. Nguyên vật liệu - 0.00% 143 3. Công cụ, dụng cụ 31,435,423 22,131,591 (9,303,833) -29.60% 144 4. Chi phí SXKD dở dang - 0.00% 145 5. Thành phẩm - 0.00% 149 9. Dự phòng giảm giá hang tồn kho - - - 0.00%

0.00% 150 V. Tài sản ngắn hạn khác 42,773,896 10,726,252 (32,047,643) -74.92% 151 1. Tạm ứng 1,460,364 1,034,001 (426,363) -29.20% 153 3. Chi phí chờ kết chuyển 3,900,668 441,479 (3,459,190) -88.68% 154 4. Thuế GTGT được khấu trừ 37,412,864 9,250,773 (28,162,091) -75.27% 155 5. Các khoản thuế phải thu Nhà nước - - - 0.00%

B. TÀI SẢN DÀI HẠN 1,359,990,744 1,443,016,456 83,025,711 6.10% 200

210 I. Các khoản Phải thu dài hạn - - - 0.00%

0.00%

63/161

220 II. Tài sản cố �ịnh 1,231,725,986 1,320,769,142 89,043,156 7.23% 221 1. Tài sản cố định hữu hình 963,680,306 1,251,639,460 287,959,154 29.88% 222 Nguyên giá 1,084,592,194 1,493,400,248 408,808,053 37.69% 223 Hao mòn lũy kế (120,911,888) (241,760,788) (120,848,899) 99.95% 227 3. Tài sản cố định vô hình 1,074,366 913,211 (161,155) -15.00% 228 Nguyên giá 1,289,239 1,289,239 - 0.00% 229 Hao mòn lũy kế (214,873) (376,028) (161,155) 75.00%

230 4. Xây dựng cơ bản 266,971,314 68,216,471 (198,754,843) -74.45%

240 III. Bất �ộng sản �ầu tư - - - 0.00%

0.00% 250 IV. Các khoản Đầu tư tài chính dài hạn - - - 0.00%

0.00% 260 V. Tài sản dài hạn khác 128,264,759 122,247,314 (6,017,445) -4.69% 261 1. Chi phí trả trước dài hạn 128,264,759 122,247,314 (6,017,445) -4.69% 262 2. Tài sản thuế thu nhập hoãn lại - 0.00%

270 TỔNG CỘNG TÀI SẢN 1,489,049,453 1,635,024,826 145,975,374 9.80%

300 A. NỢ PHẢI TRẢ 1,537,805,003 1,316,229,727 (221,575,276) -14.41% 310 I. Nợ ngặn hạn 326,993,836 518,279,223 191,285,387 58.50% 311 1. Vay và nợ ngắn hạn - 0.00% 312 2. Phải trả người bán 284,951,802 452,041,461 167,089,659 58.64% 313 3. Người mua trả tiền trước 11,000 13,093 2,093 19.03% 314 4. Thuế và các khoảnphải nộp Nhà nước 33,503 529,296 495,792 1479.83% 315 5. Phải trả người lao động 38,537,675 58,228,182 19,690,507 51.09% 316 6. Chi phí phải trả - - - 0.00% 319 9. Phải trả khác 3,459,856 7,467,191 4,007,336 115.82% 320 10. Dự phòng phải trả ngắn hạn - - 0.00% 330 II. Nợ dài hạn 1,210,811,167 797,950,504 (412,860,663) -34.10% 334 4. Vay và nợ dài hạn 1,210,811,167 797,950,504 (412,860,663) -34.10%

335 6. Thuế thu nhập hoãn lại phải trả - 0.00%

400 B. VỐN CHỦ SỞ HỮU (48,755,551) 318,795,099 367,550,650 -753.86% 410 I. Vốn (48,755,551) 318,795,099 367,550,650 -753.86% 411 1. Vốn đầu tư của chủ sở hữu 504,911,620 848,401,140 343,489,520 68.03% 420 10. Lợi nhuận chưa phân phối (553,667,170) (529,606,040) 24,061,130 -4.35%

430 II Nguồn kinh phí và quỹ khác - - - 0.00% 431 1. Quỹ khen thưởng và phúc lợi - - 0.00%

440 TỔNG NGUỒN VỐN 1,489,049,453 1,635,024,826 145,975,374 9.80%

64/161

Döïa vaøo baùo caùo phaân tích treân, caùc KTV ñöa ra moät soá nhaän xeùt khaùi quaùt veà tình

hình taøi chính cuûa ñôn vò nhö sau:

Ñoái vôùi khoaûn muïc tieàn:

Tieàn maët taêng 81.62% so vôùi naêm tröôùc, tuy nhieân tieàn göûi Ngaân haøng laïi giaûm

ñaùng keå vaø tyû troïng giaûm töông ñoái lôùn. Vì vaäy, KTV caàn phaûi xem xeùt lieäu tieàn

maët toàn quyõ nhö vaäy laø hôïp lyù khoâng, veà nguyeân taéc khoâng neân ñeå toàn quyõ tieàn maët

quaù cao vì seõ coù nhieàu ruûi ro ñoái vôùi khoaûn muïc naøy. Nhö vaäy, lieäu tieàn maët toàn kho

lôùn nhö vaäy vaøo thôøi ñieåm cuoái naêm coù theå laø do nhöõng nguyeân nhaân naøo? Töø ñoù

kieåm toaùn vieân seõ chuù troïng trong quaù trình thöïc hieän kieåm toaùn.

Ñoái vôùi khoaûn muïc phaûi thu:

Khoaûn phaûi thu khaùch haøng naêm nay taêng raát cao so vôùi naêm tröôùc khoaûng

356.01%, ñieàu naøy cho thaáy toác ñoä taêng caùc khoaûn phaûi thu raát ñaùng keå, vaø nhìn

chung laø hôïp lyù khi doanh thu cuõng taêng 307.82% so vôùi naêm tröôùc. Tuy nhieân, vaán

ñeà ôû ñaây caàn xem xeùt laø khoaûn phaûi thu bò chieám duïng voán vaø khaû naêng thu hoài

coâng nôï hôi chaäm. Töø ñoù xem xeùt chính saùch veà tín duïng phaûi thu ñoái vôùi khaùch

haøng coù phuø hôïp vôùi thöïc teá hay khoâng.

Ñoái vôùi khoaûn muïc Haøng Toàn Kho:

Döïa vaøo soá lieäu baùo caùo cho thaáy, tình hình giaù trò haøng toàn kho cuûa doanh nghieäp

töông ñoái thaáp, thaäm chí khoâng coù soá dö cuûa nguyeân vaät lieäu, chi phí saûn xuaát kinh

doanh dôû dang, thaønh phaåm. Töø ñoù, kieåm toaùn vieân ñöa ra caùc nhaän ñònh nhö sau:

- Trong kyø doanh nghieäp chuû yeáu laø gia coâng neân nguyeân lieäu khoâng coù soá dö.

- Tuy nhieân, neáu chuû yeáu hoaït ñoäng gia coâng maø soá dö cuûa chi phí saûn xuaát

kinh doanh dôû dang baèng khoâng, ñieàu ñoù chöùng toû taát caû caùc ñôn haøng töø

khaùch haøng ñeàu ñöôïc gia coâng hoaøn taát vaø chuyeån giao toaøn boä cho khaùch

haøng -> vaán ñeà naøy caàn phaûi xem xeùt laïi, vì khoù coù theå xaûy ra trong thöïc teá

65/161

ñoái vôùi doanh nghieäp naøy. Nhö vaäy, khaû naêng coù theå coù nhöõng ñôn haøng ñaõ

hoaøn taát nhöng ñang laøm thuû tuïc xuaát haøng vaø ñôn vò ñaõ haïch toaùn thaúng vaøo

giaù voán -> vì vaäy caùc KTV seõ chuù troïng ñeán thuû tuïc cut-off (chia caét nieân ñoä)

ñeå xaùc ñònh vieäc ghi nhaän doanh thu, giaù voán coù ñuùng nieân ñoä khoâng, coù

töông xöùng ghi nhaän doanh thu vaø giaù voán khoâng?

- Vaán ñeà kieåm keâ caàn phaûi chuù troïng vaø caàn phaûi tìm hieåu veà qui trình naøy.

Ñoái vôùi khoaûn muïc Thueá

Do coâng ty chuû yeáu hoaït ñoäng xuaát khaåu neân thueá chuû yeáu laø thueá GTGT ñaàu vaøo

ñöôïc khaáu tröø, hoaëc ñöôïc hoaøn thueá, hoaëc coù theå laø thueá thu nhaäp caù nhaân cho caùc

chuyeân gia nöôùc ngoaøi.

Ñoái vôùi khoaûn muïc Taøi saûn coá ñònh

Do coâng ty ñang trong tieán trình saûn xuaát vaø phaùt trieån, neân khoaûn ñaàu tö veà taøi saûn

coá ñònh töông ñoái thaáp. Vì vaäy, thöïc traïng cuõng phaûn aûnh ñuùng moät phaàn, cuï theå

khoaûn ñaàu tö maùy moùc thieát bò môùi taêng 37.69% so vôùi naêm tröôùc.

Ñoái vôùi khoaûn muïc Chi phí traû tröôùc daøi haïn

Soá lieäu treân cho thaáy, soá dö naêm nay giaûm so vôùi naêm tröôùc moät khoaûng 6,017,445

(ngaøn ñoàng) vôùi tyû leä giaûm 4.69%, ñeàu naøy cho thaáy khoâng coù söï thay ñoåi nhieàu

trong khoaûn chi phí traû tröôùc daøi haïn naøy -> kieåm toaùn vieân coù theå kieåm tra laø ñôn

vò ñaõ phaân boå ñaày ñuû caùc khoaûn chi phí naøy chöa.

Ñoái vôùi khoaûn muïc phaûi traû ngöôøi baùn

Qua soá lieäu baùo caùo, kieåm toaùn vieân coù ñaùnh giaù sô boä veà möùc bieán ñoäng taêng giaûm

cuûa caùc khoaûn phaûi traû. Nhìn chung, tyû leä nôï naêm nay so vôùi naêm tröôùc taêng khoaûng

58.64% töông ñöông taêng 167,089,659 ( ngaøn ñoàng). Ñieàu ñoù coù theå do coâng ty söû

duïng toát tín duïng cuûa nhaø cung caáp hoaëc coù theå coâng ty ñang trong tình traïng maát

66/161

khaû naêng thanh toaùn. Vì vaäy, KTV seõ ñaùnh giaù vaán ñeà naøy trong khaâu phaân tích veà

caùc chæ soá taøi chính.

Ñoái vôùi khoaûn muïc phaûi traû coâng nhaân vieân

Khoaûn phaûi traû cho ngöôøi lao ñoäng naêm nay so vôùi naêm tröôùc taêng khoaûng 51.09%

töông ñöông vôùi möùc taêng 19,690,507 ngaøn ñoàng. Vieäc taêng naøy coù theå do moät soá

nguyeân nhaân maø caùc kieåm toaùn vieân thöôøng tìm hieåu:

- Xem xeùt chính saùch löông cuûa coâng ty nhö theá naøo? Coù theå ngaân saùch haèng

naêm ñeàu taêng löông cho ngöôøi lao ñoäng.

- Coù theå ñaây laø khoaûn löông phaûi traû maø ñôn vò trích tröôùc: chi phí löông thaùng

13, thöôûng Teát, caùc khoaûn chi thöôûng cho Ban Giaùm Ñoác…

- Ñaây laø coâng ty coù quy moâ lôùn, soá löôïng coâng nhaân raát lôùn, vì theá coù theå coù söï

gia taêng veà soá löôïng lao ñoäng cuõng aûnh höôûng ñaùng keå ñeán tieàn löông.

Ñoái vôùi khoaûn muïc vay:

Nhìn cô caáu voán cuûa coâng ty chuùng ta coù theå thaáy ñöôïc voán vay chieám tyû troïng raát

lôùn trong caáu truùc voán cuûa doanh nghieäp. Caùc kieåm toaùn vieân seõ chuù yù ñeán chieán

löôïc cuõng nhö toå chöùc cho vay coù moái quan heä nhö theá naøo ñoái vôùi coâng ty naøy.

Qua thu thaäp taøi lieäu veà caùc baùo caùo sau ñaây cuûa KTV: Baûng caân ñoái soá phaùt sinh,

danh saùch coâng nôï phaûi thu, phaûi traû, danh saùch caùc khoaûn vay -> caùc kieåm toaùn

vieân phaùt hieän taát caû caùc hoaït ñoäng giao dòch mua, baùn hoaëc vay ñeàu coù söï hieän

dieän cuûa coâng ty TNHH Quoác Teá ABC vaø ñaây laø coâng ty meï chi phoái taát caû hoaït

ñoäng cuûa coâng ty con taïi Vieät Nam.

Nhö vaäy, coù nhöõng sai soùt coù theå xaûy ra ñoái vôùi keá toaùn beân coâng ty con taïi Vieät

Nam maø caùc kieåm toaùn vieân löu yù ñoù laø:

- Xem xeùt caùc hôïp ñoàng gia coâng hoaëc hôïp ñoàng xuaát khaåu haøng hoùa ñeå xaùc

ñònh ñôn giaù xuaát cho phuø hôïp. Kieåm toaùn vieân seõ löu yù veà caùc tôø khai haøng

67/161

xuaát cuõng nhö choïn maãu caùc hôïp ñoàng ñeå kieåm tra lieäu hôïp ñoàng naøy laø gia

coâng hay saûn xuaát xuaát khaåu? Ñaây laø moät trong nhöõng loãi thöôøng gaëp trong

quaù trình kieåm toaùn ñoái vôùi caùc doanh nghieäp thuoäc loaïi hình naøy.

- Caùc maùy moùc thieát bò naøo laø nhaäp khaåu vaø thanh toaùn cho nhaø cung caáp vaø

caùc maùy moùc thieát bò nhaäp khaåu döôùi hình thöùc goùp voán ñaàu tö, hoaëc coù

tröôøng hôïp coâng ty meï cho nhaäp nhöng khoâng phaûi thanh toaùn.

- Vaán ñeà nôï vay vaø ñieàu khoaûn traû laõi vay cuõng caàn ñöôïc xem xeùt trong hôïp

ñoàng, xem xeùt caùc khoaûn nôï vay daøi haïn naøy ñaõ ñaêng kyù vôùi Ngaân haøng Nhaø

nöôùc chöa, beân caïnh ñoù xem xeùt caùch haïch toaùn tyû giaù, vì trong tröôøng hôïp

vôùi soá tieàn vay lôùn thì khoaûn cheânh leäch tyû giaù ñaùnh giaù vaøo thôøi ñieåm cuoái

naêm seõ aûnh höôûng ñaùng keå ñeán keát quaû laõi loã kinh doanh cuûa ñôn vò.

Ñoái vôùi khoaûn muïc nguoàn voán kinh doanh

Voán naêm nay so vôùi naêm tröôùc taêng 68.03% töông öùng vôùi möùc taêng 343,489,520

ngaøn ñoàng. Kieåm toaùn vieân caàn phaûi xem xeùt coù phaûi coâng ty môû roäng hoaït ñoäng

kinh doanh, taêng cöôøng daây chuyeàn saûn xuaát neân goùp voán ñeå thöïc hieän döï aùn. Trong

tröôøng hôïp coâng ty ñaõ goùp ñuû voán phaùp ñònh roài, nhöng sau ñoù laïi taêng voán vôùi muïc

ñích laø taêng voán phaùp ñònh vaø taêng voán ñaàu tö thì caàn phaûi xem xeùt lieäu voán chuyeån

vaøo coâng ty coù phaûi muïc ñích buø ñaép caùc khoaûn loã töø caùc naêm tröôùc khoâng. Tuy

nhieân, döïa vaøo baùo caùo cuûa ñôn vò thì coâng ty thaønh laäp trong naêm 2002 vaø ñeán naêm

2005 toång luyõ keá loã leân ñeán 553,667,170 ngaøn ñoàng. Vaø ñeán naêm 2006 coâng ty môùi

ñaït ñöôïc khoaûn laõi laø 24,061,130 ngaøn ñoàng, nhöng vaãn khoâng buø ñaép ñöôïc khoaûn

loã luyõ keá naøy.

Nhö vaäy, xeùt veà maët hieäu quaû söû duïng voán, coâng ty maát voán khaù traàm troïng (maëc

duø vaãn chöa heát voán) -> ñieàu ñoù chöùng toû coù moät chính saùch hay chieán löôïc töø coâng

ty meï veà ñôn giaù xuaát hay ñôn giaù gia coâng -> vaán ñeà caàn xem xeùt ôû ñaây laø vaán ñeà

68/161

chuyeån giaù ( transfer pricing) -> kieåm toaùn vieân caàn phaûi thuyeát minh vaán ñeà naøy

treân baùo caùo taøi chính.

Baùo caùo Laõi/Loã 1,000 VND

Mã Chỉ tiêu Số dư �ầu 31/12/2005

Số dư chưa kiểm toán

31/12/2006 Chênh lệch Tỷ lệ

1 Doanh thu 208,838,407 851,678,831 642,840,424 307.82% 2 Các khoản giảm trừ - - - 0.00% Chiết khấu - - 0.00% Giảm giá - - 0.00% Hang bán bị trả lại - - - 0.00% Thuế tiêu thụ và thuế nhập khẩu - 0.00% -

3 Doanh thu thuần 208,838,407 851,678,831 642,840,424 307.82% -

4 Giá vốn hàng bán 402,461,095 614,243,663 211,782,568 52.62%

5 Lợi nhuận gộp về bán hàng và (193,622,687) 237,435,168 431,057,856 -222.63% Cung cấp dịch vụ

6 Doanh thu hoạt �ộng tài chính 3,489,505 466,331 (3,023,174) -86.64% -

7 Chi phí tài chính 18,835,059 12,846,206 (5,988,853) -31.80% Trong đó : chi phí lãi vay 12,554,713 11,654,167 (900,546) -7.17% 0.00%

8 Chi phí bán hàng - - - 0.00% -

9 Chi phí quản lý doanh nghiệp 140,561,253 203,685,727 63,124,474 44.91% - -

10 Lợi nhuận thuần từ hoạt �ộng kinh (349,529,494) 21,369,566 370,899,061 -106.11% doanh -

11 Thu nhập khác 2,018,045 3,602,145 1,584,100 78.50%12 Chi phí khác 50,074 910,581 860,507 1718.46%13 Lợi nhuận khác 1,967,971 2,691,563 723,593 36.77%

- 14 Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế (347,561,524) 24,061,130 371,622,654 -106.92%

15 Chi phí thuế thu nhập hiện hành 0.00% 16 Chi phí thuế thu nhập hoãn lại 0.00% 17 Lợi nhuận sau thuế TNDN (347,561,524) 24,061,130 371,622,654 -106.92% 18 Lợi nhuận cơ bản trên cổ phiêu -

69/161

Döïa vaøo soá lieäu töø baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh, kieåm toaùn vieân seõ ñaùnh giaù vaø

nhaän xeùt moät caùch khaùi quaùt veà keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ñôn vò nhö sau:

Ñoái vôùi khoaûn muïc doanh thu

Coâng ty coù giaáy pheùp hoaït ñoäng töø naêm 2002, sau 5 naêm hoaït ñoäng, coâng ty coù toác

ñoä taêng tröôûng ñaùng keå veà maët doanh thu, ñaëc bieät laø trong naêm 2006 toác ñoä taêng

tröôûng doanh thu so vôùi naêm 2005 laø 307.82%, töông öùng vôùi möùc taêng laø

642,840,242 ngaøn ñoàng. Keát quaû cho thaáy möùc ñoä taêng tröôûng naêm 2006 laø quaù cao

so vôùi naêm 2005. Nhö vaäy, kieåm toaùn vieân seõ coù nhöõng ñaùnh giaù veà vaán ñeà naøy vaø

xem ñaây laø moät trong nhöõng vaán ñeà caàn löu taâm trong quaù trình kieåm toaùn cuõng nhö

quaù trình xaùc ñònh möùc troïng yeáu vaø ñaùnh giaù ruûi ro.

Ñoái vôùi khoaûn muïc giaù voán haøng baùn

Nhö chuùng ta ñaõ bieát, trong naêm naøy doanh nghieäp chuû yeáu laø gia coâng haøng xuaát

khaåu, neân giaù voán chuû yeáu vaø chieám tyû troïng lôùn laø chi phí nhaân coâng vaø khaáu hao

maùy moùc thieát bò hoaëc coù theå coù chi phí gia coâng beân ngoaøi maø doanh nghieäp thueâ

gia coâng laïi. Tyû leä laõi goäp naêm nay (laø 27.88%) töông ñoái cao vaø taêng ñaùng keå so

vôùi naêm tröôùc (tyû leä laõi goäp naêm tröôùc aâm). Qua ñoù, kieåm toaùn vieân caàn quan taâm

hôn vì tyû leä naøy thay ñoåi laø do nguyeân nhaân naøo, trong khi caùc yeáu toá ñaàu vaøo bieán

ñoäng ít.

Trong tröôøng hôïp neáu doanh nghieäp coù haøng hoùa saûn xuaát ñeå xuaát khaåu, caùc kieåm

toaùn vieân seõ phaân tích tyû troïng caùc yeáu toá chi phí caáu thaønh neân giaù voán ñeå xem xeùt

tyû troïng qua töøng naêm coù söï thay ñoåi ñaùng keå hay khoâng. Ngoaøi ra, KTV cuõng caàn

xem xeùt tình hình bieán ñoäng cuûa thò tröôøng aûnh höôûng ñeán giaù caû cuûa caùc yeáu toá

ñaàu vaøo.

70/161

Ñoái vôùi khoaûn muïc doanh thu vaø chi phí taøi chính

Do naêm nay doanh thu taêng ñaùng keå neân nguoàn tieàn thu veà duøng ñeå traû nôï vay laø raát

toát. Vì vaäy, treân khoaûn muïc baùo caùo ñaõ theå hieän roõ soá dö veà khoaûn vay giaûm ñaùng

keå töø ñoù coù theå thaáy ñöôïc chi phí laõi vay naêm nay giaûm so vôùi naêm tröôùc laø hôïp

lyù. Maëc khaùc, nguoàn tieàn thu veà töø hoaït ñoäng gia coâng xuaát khaåu töông ñoái lôùn

nhöng laõi tieàn göûi laïi giaûm ñaùng keå so vôùi naêm tröôùc vaø soá dö tieàn göûi cuõng giaûm

ñaùng keå. Nhö vaäy coù theå lyù giaûi nguoàn tieàn thu veà söû duïng ngay cho caùc khoaûn

thanh toaùn neân möùc laõi tieàn göûi giaûm ñaùng keå.

Ñoái vôùi khoaûn muïc chi phí quaûn lyù doanh nghieäp

Chi phí quaûn lyù naêm nay taêng so vôùi naêm tröôùc vôùi tyû leä 44.91% töông ñöông vôùi

möùc taêng laø 63,124,474 ngaøn ñoàng. Nhìn chung, doanh thu taêng daãn ñeán caùc khoaûn

chi phí taêng laø hôïp lyù. Tuy nhieân, cuõng seõ chuù yù trong quaù trình thöïc hieän kieåm

toaùn.

2.4.1.2. Phaân tích caùc chæ soá taøi chính

Chuùng ta coù theå phaân loaïi caùc chæ soá taøi chính thaønh 4 daïng cô baûn sau, döïa

vaøo ñoù caùc kieåm toaùn vieân phaân tích tình hình taøi chính cuûa ñôn vò.

(i) Nhoùm chæ tieâu phaûn aùnh khaû naêng thanh toaùn cuûa doanh nghieäp

Chæ tieâu Naêm 2004 Naêm 2005 Naêm 2006

Khaû naêng thanh toaùn toång quaùt 1.45 0.95 1.24

Khaû naêng thanh toaùn hieän thôøi ( ngaén haïn) 0.24 0.39 0.37

Khaû naêng thanh toaùn nhanh 0.16 0.3 0.33

Döïa vaøo caùc tyû soá thanh toaùn theå hieän qua caùc naêm, kieåm toaùn vieân coù theå nhaän xeùt

veà khaû naêng thanh toaùn cuûa doanh nghieäp. Qua caùc chæ tieâu cho thaáy, tyû soá khaû

71/161

naêng thanh toaùn toång quaùt cuûa doanh nghieäp töông ñoái toát. Tuy nhieân, hai tyû soá coøn

laïi quaù thaáp, khoâng ñaûm baûo thanh toaùn nôï ngaén haïn, chöùng toû ruûi ro maát khaû naêng

thanh toaùn laø raát cao, KTV luùc ñoù seõ phaûi xem xeùt vaán ñeà taøi chính cuûa doanh

nghieäp thoâng qua vieäc trao ñoåi vôùi Ban Giaùm Ñoác trong quaù trình kieåm toaùn ñeå bieát

ñöôïc chieán löôïc cuûa coâng ty trong thôøi gian tôùi seõ coù nhöõng quyeát ñònh naøo nhaèm

naâng cao khaû naêng thanh toaùn naøy.

(ii) Nhoùm chæ tieâu phaûn aùnh cô caáu taøi chính vaø cô caáu taøi saûn cuûa doanh

nghieäp

Chæ tieâu Naêm 2004 Naêm 2005 Naêm 2006

Cô caáu taøi saûn

- Taøi saûn ngaén haïn / Toång taøi saûn 10.22% 8.67% 11.74%

- Taøi saûn daøi han / Toång taøi saûn 89.78% 91.33% 88.26%

Cô caáu nguoàn voán

- Heä soá nôï 0.69 1.03 0.81

- Heä soá töï taøi trôï 0.31 (0.03) 0.19

Qua baûng phaân tích treân, kieåm toaùn vieân hieåu bieát theâm veà cô caáu voán cuûa

doanh nghieäp. Ñoái vôùi cô caáu veà taøi saûn, tyû troïng ñoái vôùi taøi saûn ngaén haïn taêng so

vôùi caùc naêm tröôùc, veà taøi saûn daøi haïn giaûm töông ñoái, ñieàu naøy cuõng hôïp lyù do ñaây

laø giai ñoaïn coâng ty khoâng ñaàu tö vaøo taøi saûn coá ñònh nöõa maø taêng cöôøng hoaït ñoäng

saûn xuaát kinh doanh vaø thuùc ñaåy taêng tröôûng.

Heä soá nôï töông ñoái cao, maët duø ñaõ coù möùc giaûm ñaùng keå so vôùi naêm tröôùc,

tuy nhieân cô caáu voán naøy khoâng ñöôïc an toaøn. Beân caïnh ñoù, kieåm toaùn vieân ñaõ trao

ñoåi ñeå bieát khoaûn nôï vay chieám tyû troïng raát cao, khoaûng 60.06% trong caùc khoaûn nôï

cuûa doanh nghieäp laø khoaûn vay daøi haïn töø coâng ty meï. Nhö vaäy, kieåm toaùn vieân

72/161

phaûi trao ñoåi vôùi Ban giaùm ñoác ñeå coù theå hieåu bieát theâm veà chính saùch taøi chính

cuõng nhö hoaït ñoäng ñieàu tieát töø coâng ty meï ñoái vôùi coâng ty con taïi Vieät Nam nhö

theá naøo. Ñaây laø vaán ñeà maø caùc kieåm toaùn vieân raát khoù tieáp caän vì coù lieân quan ñeán

bí maät veà chieán löïc kinh doanh cuûa coâng ty meï cuõng nhö coâng ty con trong taäp

ñoaøn.

Heä soá töï taøi trôï cuõng taêng ñaùng keå so vôùi naêm tröôùc, ñieàu ñoù cho thaáy heä soá

naøy taêng do caùc yeáu toá sau ñaây taùc ñoäng:

- Keát quaû hoaït ñoäng naêm 2006 coù laõi, vì theáâ buø ñaép moät phaàn vaøo voán chuû sôû

höõu.

- Tình hình goùp voán phaùp ñònh taêng theâm cuûa coâng ty meï ñaõ goùp phaàn taêng

theâm voán chuû sôû höõu -> heä soá naøy coù taêng ñaùng keå.

(iii) Nhoùm chæ tieâu phaûn aùnh khaû naêng hoaït ñoäng

Chæ tieâu Naêm 2004 Naêm 2005 Naêm 2006

- Voøng quay haøng toàn kho 7.39 12.73 22.93

- Soá ngaøy löu kho bình quaân ( ngaøy) 48.71 28.28 15.70

- Voøng quay caùc khoaûn phaûi thu 2.39 4.66 8.85

- Kyø thu tieàn bình quaân ( ngaøy) 150.63 77.25 40.68

Qua caùc chæ tieâu naøy, kieåm toaùn vieân seõ coù söï ñoái chieáu khi thöïc hieän cuoäc

kieåm toaùn taïi ñôn vò moät soá yeáu toá sau:

- Xem xeùt ñaëc ñieåm haøng toàn kho cuûa ñôn vò vaø toác ñoä luaân chuyeån haøng toàn

kho nhö vaäy coù phuø hôïp vôùi ngaønh ngheà cuõng nhö chính saùch haøng toàn kho

thöïc teá taïi ñôn vò khoâng. Vì toác ñoä luaân chuyeån haøng toàn kho cuûa ñôn vò quaù

nhanh -> do ñoù caàn phaûi xem laïi haøng toàn kho cuûa ñôn vò -> coù theå aûnh

höôûng ñaùng keå ñeán yù kieán kieåm toaùn.

73/161

- Kieåm toaùn vieân xem xeùt chính saùch baùn chòu cuõng nhö khaû naêng thu hoài coâng

nôï cuûa khaùch haøng laø töông ñoái toát (khoaûng gaàn 1.5 thaùng) -> caàn ñoái chieáu

vaø phaân loaïi xem thöïc teá chính saùch coù ñuùng nhö vaäy khoâng.

(iv) Nhoùm chæ tieâu phaûn aùnh khaû naêng sinh lôøi

Chæ tieâu Naêm 2004 Naêm 2005 Naêm 2006

- Tyû leä laõi goäp (93.70)% (92.71)% 27.88%

- Tyû suaát sinh lôïi treân doanh thu (143.68)% (166.43)% 2.83%

- Tyû suaát sinh lôïi cuûa taøi saûn (ROA) (17.75)% (20.49)% 2.18%

- Tyû suaát sinh lôøi treân voán chuû sôû höõu

(ROE)

(34.53)% (68.84)% 2.84%

Caùc soá lieäu treân cho thaáy, tyû leä laõi goäp cuûa naêm nay thay ñoåi vaø taêng ñaùng keå

so vôùi caùc naêm tröôùc. Nhö vaäy, kieåm toaùn vieân ñaõ coù söï suy ñoaùn laø vieäc taêng naøy

laø do yeáu toá naøo quyeát ñònh:

- Coù phaûi chính saùch tín duïng thay ñoåi neân doanh thu taêng moät caùch ñaùng keå

hay khoâng hay do môû roäng thò tröôøng neân doanh thu taêng.

- Coù theå do ñôn giaù gia coâng thay ñoåi neân aûnh höôûng ñaùng keå ñeán keát quaû hoaït

ñoäng trong naêm naøy (coù theå do xuaát moät soá löôïng haøng lôùn neân chæ caàn thay

ñoåi ñôn giaù moät tí laø coù theå aûnh höôûng ñaùng keå ñeán keát quaû kinh doanh). Nhö

vaäy, vieäc ñôn giaù baùn taêng xuaát phaùt töø nguyeân nhaân naøo, ñaây laø vaán ñeà maø

caùc kieåm toaùn vieân quan taâm nhaát vaø ñeå thöïc hieän ñieàu naøy thì trong quaù

trình kieåm toaùn, kieåm toaùn vieân seõ ñi saâu phaân tích vaø caàn coù söï giaûi thích

hôïp lyù veà vaán ñeà naøy.

74/161

- Ngoaøi ra, coù theå do trong nhöõng naêm sau keå töø ngaøy hoaït ñoäng, ñoäi nguõ tay

ngheà lao ñoäng cuûa coâng nhaân ñöôïc caûi thieän vaø ñöôïc ñaøo taïo toát hôn neân ñaõ

tieát kieäm moät phaàn chi phí khoâng caàn thieát phaùt sinh trong quaù trình saûn xuaát.

Caùc tyû suaát sinh lôøi coøn laïi cuõng cho thaáy, ñôn vò söû duïng khoâng hieäu quaû ñoái vôùi

caùc nguoàn voán, taøi saûn cuûa mình hoaëc do ñôn giaù gia coâng vaãn coøn thaáp so vôùi chi

phí boû ra ñeå taïo ra saûn phaåm ñoù. Ñaây cuõng laø vaán ñeà caàn quan taâm ñoái vôùi haàu heát

caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi khi ñaàu tö vaøo Vieät Nam, khi caùc coâng ty xuaát toaøn boä

saûn phaåm cuûa mình sang coâng ty meï. Vaán ñeà ñôn giaù xuaát baùn caàn ñöôïc xem xeùt vì

ñoù laø yeáu toá taùc ñoäng ñaùng keå ñeán keát quaû laõi loã kinh doanh.

Vì vaäy, hieän nay Boä Taøi chính cuõng ñaõ ra thoâng tö höôùng daãn ñeå giaûi quyeát

caùc vaán ñeà lieân quan ñeán chuyeån giaù (Transfer Pricing).

2.4.2. Phaân tích döïa treân baùo caùo löu chuyeån tieàn teä

Sô löôïc veà baùo caùo löu chuyeån tieàn teä: baùo caùo goàm 3 phaàn: (ôû ñaây chuû yeáu xem

xeùt baùo caùo löu chuyeån tieàn teä theo phöông phaùp giaùn tieáp).

• Löu chuyeån tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh: phaûn aùnh nhöõng

doøng tieàn thu chi lieân quan ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh

nghieäp.

• Löu chuyeån tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng ñaàu tö: lieân quan ñeán hoaït ñoäng ñaàu tö

cuûa doanh nghieäp cuõng nhö nhöõng khoaûn thu do baùn vaø thanh lyù taøi saûn, thu

hoài nhöõng khoaûn ñaàu tö.

• Löu chuyeån tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng taøi chính: caùc khoaûn thu chi lieân quan

ñeán nhöõng khoaûn vay nhaän ñöôïc, tieàn thu do nhaän voán goùp lieân doanh baèng

tieàn hay phaùt haønh caùc chöùng töø coù giaù…

BAÙO CAÙO LÖU CHUYEÅN TIEÀN TEÄ

75/161

( Theo phöông phaùp giaùn tieáp)

Ñôn vò tieàn teä: 1000 VND

CHÆ TIEÂU MAÕ SOÁ TM NAÊM NAY NAÊM TRÖÔÙC

I - Löu chuyeån tieàn töø hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh

Lôïi nhuaän tröôùc thueá 01 24,061,130 (347,561,524) Ñieàu chænh cho caùc khoaûn - Khaáu hao taøi saûn coá ñònh 02 121,010,054 83,115,299 - Laõi, loã cheânh leäch tyû giaù hoái ñoaùi chöa thöïc hieän 04 - 25,529,614 - Laõi, loã töø hoaït ñoäng ñaàu tö 05 - Chi phí laõi vay 06 11,654,167 13,810,184Lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng kinh doanh tröôùc nhöõng thay ñoåi voán löu ñoäng

08 156,725,351 (225,106,426)

- Taêng, giaûm caùc khoaûn phaûi thu 09 (86,673,398) (19,976,564) - Taêng, giaûm haøng toàn kho 10 9,303,833 357,752 - Taêng, giaûm caùc khoaûn phaûi traû (khoâng keå laõi vay

phaûi traû, thueá thu nhaäp phaûi noäp) 11 191,285,387 (83,889,860)

- Taêng giaûm chi phí traû tröôùc 12 9,476,635 (102,595,760)

- Tieàn laõi vay ñaõ traû 13 (11,654,167) (13,810,184) - Tieàn chi khaùc töø hoaït ñoäng kinh doanh 16 - (2,487,182)Löu chuyeån tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng kinh doanh 20 268,463,641 (447,508,224) II - Löu chuyeån tieàn töø hoaït ñoäng ñaàu tö - Tieàn chi ñeå mua saém, xaây döïng TSCÑ vaø caùc taøi

saûn daøi haïn khaùc 21 (210,053,210) (497,641,994)

Löu chuyeån tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng ñaàu tö 30 (210,053,210) (497,641,994) III -

Löu chuyeån tieàn töø hoaït ñoäng taøi chính

- Tieàn thu töø phaùt haønh coå phieáu, nhaän voán goùp cuûa chuû sôû höõu

31 343,489,520 -

- Tieàn vay ngaén haïn, daøi haïn nhaän ñöôïc 33 200,416,000 1,203,468,501 - Tieàn chi traû nôï goác vay 34 (613,276,664) (245,944,542)

Löu chuyeån tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng TC 40 (69,371,144) 957,523,960 Löu chuyeån tieàn thuaàn trong kyø 50 (10,960,714) 12,373,742 Tieàn vaø töông ñöông tieàn ñaàu kyø 60 17,494,882 6,724,645 Aûnh höôûng cuûa thay ñoåi tyû giaù hoái ñoaùi quy ñoåi ngoaïi teä 61 - (1,603,505)

Tieàn toàn cuoái kyø 70 6,534,168 17,494,882

76/161

Döïa vaøo baùo caùo naøy, kieåm toaùn vieân ñöa ra nhöõng nhaän ñònh ban ñaàu ñeå coù cô sôû

phaân tích vaø thöïc hieän trong tieán trình thöïc hieän kieåm toaùn.

- Khaáu hao naêm nay taêng ñaùng keå so vôùi naêm tröôùc, vì theá phaûi xem xeùt chính

saùch khaáu hao coù nhaát quaùn hay khoâng giöõa caùc naêm, beân caïnh ñoù coù nhöõng

taøi saûn naøo maø ñôn vò söû duïng chính saùch khaáu hao nhanh khoâng, vì trong

naêm nay tieàn chi mua saém taøi saûn töông ñoái khoâng nhieàu so vôùi naêm tröôùc.

Maëc khaùc, coù theå do naêm tröôùc caùc taøi saûn ñöôïc ñöa vaøo söû duïng chöa khaáu

hao troøn naêm hoaëc khaáu hao chæ coù vaøi thaùng neân naêm nay taêng cuõng laø ñieàu

töông ñoái chaáp nhaän ñöôïc.

- Laõi loã cheânh leäch tyû giaù naêm nay khoâng phaùt sinh treân baùo caùo löu chuyeån

tieàn teä so vôùi naêm tröôùc. Ñieàu naøy chöùng toû taïi thôøi ñieåm cuoái naêm ñôn vò

chöa ñaùnh giaù laïi cheânh leäch tyû giaù cuoái kyø.

- Chi phí laõi vay naêm nay giaûm so vôùi naêm tröôùc, neáu so saùnh töông quan ban

ñaàu coù theå nhaän thaáy ñieàu naøy laø hôïp lyù vì trong naêm ñôn vò ñaõ duøng nguoàn

tieàn chi traû khoaûn nôï vay raát lôùn, gaáp khoaûng 2.5 laàn chi traû so vôùi naêm tröôùc,

coøn ñoái vôùi khoaûn vay thì coâng ty giaûm soá tieàn ñaùng keå khoaûn 6 laàn so vôùi

naêm tröôùc.

- Taêng giaûm caùc khoaûn phaûi thu cho thaáy, naêm nay toác ñoä thu hoài coâng nôï

töông ñoái toát so vôùi naêm tröôùc. Ñoái vôùi caùc khoaûn phaûi traû, ñôn vò chieám

duïng voán raát lôùn vaø taêng raát nhieàu so vôùi naêm tröôùc. Ñieàu naøy kieåm toaùn

vieân cuõng raát quan taâm vì: coù theå laø do coâng ty ñöôïc caáp tín duïng phaûi traû töø

nhaø cung caáp toát hoaëc do coâng ty ñang trong giai ñoaïn khoù khaên veà taøi chính.

Keát hôïp vôùi caùc tyû soá thanh toaùn, chuùng ta coù theå thaáy ñöôïc vaán ñeà thanh

toaùn caàn phaûi ñöôïc xem xeùt trong giai ñoaïn naøy.

77/161

- Nhìn chuùng, neáu xeùt veà caùc nguoàn tieàn trong baùo caùo taøi chính, chuùng ta coù

theå thaáy: luoàng tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh chieám tyû troïng

lôùn trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng, luoàng tieàn thuaàn töø hoaït

ñoäng ñaàu tö cuõng chi ra moät löôïng khaù lôùn so vôùi luoàng tieàn thu vaøo töø hoaït

ñoäng saûn xuaát kinh doanh, luoàng tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng taøi chính aâm maëc duø

coù moät löôïng tieàn thu vaøo ñaùng keå töø vieäc boå sung voán goùp phaùp ñònh. Nhö

vaäy, taát caû caùc khoaûn tieàn töø vieäc goùp voán, ñôn vò haàu nhö duøng ñeå traû caùc

khoaûn nôï vay ngaén haïn vaø daøi haïn.

2.4.3. Phaân tích caùc thoâng tin phi taøi chính

Sau khi laäp keá hoaïch toång theå cuøng vôùi vieäc tìm hieåu caùc thoâng tin taøi chính

cuûa doanh nghieäp, kieåm toaùn vieân phaân tích caùc thoâng tin naøy vaø xem xeùt lieäu coù

aûnh höôûng ñeán vieäc ñöa ra yù kieán cuûa baùo caùo kieåm toaùn hay khoâng. Beân caïnh ñoù,

kieåm toaùn vieân cuõng raø soaùt laïi caùc thoâng tin vaø ñoái chieáu vôùi thöïc teá trong quaù

trình thöïc hieän kieåm toaùn.

(i) Phaân tích veà moâi tröôøng kinh doanh vaø phaùp luaät trong kinh doanh: hieän

nay, caùc doanh nghieäp thuoäc lónh vöïc giaày ñang phaûi ñoái phoù vôùi tình traïng

caùc vuï kieän baùn phaù giaù. Maëc duø, trong giai ñoaïn naøy ñôn vò chæ coù gia coâng

caùc maët haøng naøy, nhöng nhìn chung ñaây laø vaán ñeà caàn phaûi ñöôïc quan taâm

vaø xem xeùt. Do ñoù, kieåm toaùn vieân ñaõ phaân tích vaø xem xeùt raát kyõ veà caùch

thöùc xaùc ñònh caùc chi phí lieân quan ñeán giaù thaønh saûn xuaát (ñôn giaù gia coâng),

vaø giaù baùn ñeå coù theå trao ñoåi vôùi doanh nghieäp hoaëc khuyeán caùo hoï veà

phöông phaùp xaùc ñònh naøy vaø ñaây laø ruûi ro maø kieåm toaùn vieân phaûi caân nhaéc

khi ñöa ra yù kieán cuûa mình veà tình hình taøi chính cuûa ñôn vò.

78/161

(ii) Phaân tích caùc ñoái thuû caïnh tranh: coâng ty TNHH ABC laø moät trong nhöõng

coâng ty ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù quy moâ hoaït ñoäng kinh doanh coù theå noùi thuoäc

trong nhoùm daãn ñaàu trong lónh vöïc saûn xuaát, gia coâng caùc loaïi giaày… Vì vaäy,

thò tröôøng töông ñoái oån ñònh vaø phaùt trieån moät phaàn laø do söï baûo hoä bao tieâu

töø coâng ty meï. Do ñoù, khoù coù ñoái thuû caïnh tranh naøo coù theå chieám ñöôïc thò

phaàn cuûa coâng ty naøy -> ruûi ro laø raát thaáp ñoái vôùi vieäc thò tröôøng bò chia seû.

(iii) Tình hình caùc yeáu toá chi phí ñaàu vaøo: do coâng ty coù khoái löôïng haøng hoùa

xuaát baùn raát lôùn, neân caùc chi phí nguyeân vaät lieäu phuï ñaàu vaøo bao goàm daây

vieàn, caùc loaïi chæ, phaåm maøu, caùc loaïi khuoân ñeàu chuû yeáu mua trong nöôùc

neân tình hình bieán ñoäng yeáu toá ñaàu vaøo laø khoâng lôùn, ngoaïi tröø xu höôùng

taêng chung cuûa neàn kinh teá. Beân caïnh ñoù, do coâng ty laø ñoái taùc lôùn neân coù vai

troø raát quan troïng ñoái vôùi caùc nhaø cung caáp -> caùc yeáu toá naøy vaãn coù tính oån

ñònh cao.

(iv) Tình hình phaùp lyù cuõng nhö nhöõng quyeát ñònh nhaân söï caáp cao cuûa coâng ty

ñoàng thôøi cuøng vôùi nhöõng quyeát ñònh töø taäp ñoaøn veà caùc chính saùch ñaàu tö:

Thoâng qua thoâng tin ban ñaàu töø doanh nghieäp cuõng nhö töø caùc keânh thoâng tin

coù lieân quan thì khoâng coù moät söï thay ñoåi naøo ñaùng keå aûnh höôûng ñeán hoaït

ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty.

2.5. Thôøi gian vaø nhaân söï cho cuoäc kieåm toaùn

Ñaây laø moät trong nhöõng khaâu quan troïng cuûa cuoäc kieåm toaùn. Vì sau khi phaân tích

baùo caùo taøi chính cuûa ñôn vò qua caùc khaâu, cuï theå töø khaâu laäp keá hoaïch toång theå,

ñeán khaâu phaân tích tình hình taøi chính thoâng qua caùc chæ tieâu taøi chính vaø phaân tích

caùc thoâng tin phi taøi chính, KTV seõ leân keá hoaïch thôøi gian cuõng nhö nhaân söï cho

cuoäc kieåm toaùn (trong ñoù thôøi gian seõ linh hoaït vaø coù söï thoáng nhaát caû hai beân).

79/161

Thoâng qua phieáu khaûo saùt thöïc teá töø 17 coâng ty kieåm toaùn, vieäc thöïc hieän keá hoaïch

naøy nhö sau:

Ñoái töôïng Doanh nghieäp KT

ngoaøi quoác doanh

DN Nhaø Nöôùc

ñaõ vaø ñang

chuyeån ñoåi

DN coù voán ñaàu

tö nöôùc ngoøai

Thôøi gian thöïc hieän cuoäc kieåm toaùn ( bao goàm giöõa kyø vaø cuoái kyø )

- Töø 3 ngaøy ñeán 5 ngaøy 33%

- Töø 6 ngaøy ñeán 10 ngaøy 67% 100% 25%

- Töø 11 ngaøy ñeán 14

ngaøy

50%

- Töø 15 ñeán 30 ngaøy 25%

Nhaân söï cho cuoäc kieåm toaùn

- Nhoû hôn hoaëc baèng 3

ngöôøi

11%

- Töø 3 ngöôøi ñeán 5 ngöôøi 89% 100% 100%

80/161

Keát luaän chöông II

Caùc thuû tuïc phaân tích ñöôïc kieåm toaùn vieân cuûa caùc Coâng Ty Kieåm Toaùn Vieät Nam

söû duïng trong tieán trình laäp keá hoaïch ñöôïc vaän duïng tuøy thuoäc vaøo ñoái töôïng khaùch

haøng maø caùc coâng ty kieåm toaùn thöïc hieän coù ñaày ñuû theo caùc böôùc ñaõ neâu trong

phaàn thöïc traïng naøy.

Chuùng ta coù theå nhoùm caùc ñoái töôïng coâng ty kieåm toaùn Vieät nam thaønh 2 ñoái töôïng:

- Caùc ñoái töôïng coù quy moâ lôùn vaø caùc doanh nghieäp kieåm toaùn thuoäc voán nhaø

nöôùc ñaõ vaø ñang chuyeån ñoåi thöïc hieän thuû tuïc naøy töông ñoái vaø ñaày ñuû.

- Caùc coâng ty kieåm toaùn coøn laïi, haàu nhö hoï thöïc hieän moät caùch rôøi raïc vaø

khoâng theo moät quy ñònh cuï theå naøo maø tuøy theo khaû naêng cuõng nhö trình ñoä

chuyeân moân cuûa KTV maø hoï coù theå vaän duïng trong phaïm vi chuyeân moân cuûa mình.

Trong phaàn thöïc traïng cuûa luaän vaên naøy, chuùng toâi neâu ra caùc thuû tuïc phaân tích maø

moät soá coâng ty kieåm toaùn coù quy moâ töông ñoái lôùn thöïc hieän chuû yeáu cho caùc ñoái

töôïng khaùch haøng coù quy moâ lôùn. Ñieàu naøy cho thaáy, hieäu quaû phaân tích phaùt huy

taùc duïng chæ khi aùp duïng cho caùc ñoái töôïng doanh nghieäp coù quy moâ lôùn, caùc doanh

nghieäp coù quy moâ nhoû vaø vöøa thì tuøy theo quy moâ vaø tính chaát phöùc taïp cuûa töøng

ñoái töôïng maø caùc kieåm toaùn vieân cuûa coâng ty kieåm toaùn thöïc hieän ôû möùc ñoä vöøa

phaûi vaø phuø hôïp.

Thöïc traïng cho thaáy, caùc coâng ty kieåm toaùn nhoû aùp duïng raát ñôn giaûn, hoï cuõng phaân

tích tình hình bieán ñoäng taêng giaûm cuûa caùc khoaûn muïc, hieåu bieát veà tình hình hoaït

ñoäng cuûa coâng ty coøn sô saøi, vaãn thöïc hieän phaân tích caùc chæ tieâu taøi chính mang tính

chaát so saùnh giöõa caùc kyø nhöng chöa coù söï keát hôïp, phaân tích vaø ñaùnh giaù moái quan

heä giöõa caùc chæ tieâu vôùi nhau.

81/161

Ngoaøi ra, caùc kieåm toaùn vieân chöa ñi saâu vaøo vieäc phaân tích veà ruûi ro kinh doanh do

caùc chính saùch cuûa Nhaø nöôùc cuõng nhö caùc yeáu toá beân ngoaøi taùc ñoäng ñeán. Chöa tìm

hieåu saâu veà chieán löôïc kinh doanh, chieán löôïc taøi chính cuûa ñôn vò ñeå töø ñoù coù theå

nhaän dieän vaø xaùc ñònh ñöôïc vuøng ruûi ro cuõng nhö giuùp cho khaùch haøng naém roõ hôn

neáu khaùch haøng chöa caäp nhaät, cuõng nhö chöa phaùt hieän kòp thôøi nhöõng taùc ñoäng ñoù

aûnh höôûng ñeán doanh nghieäp nhö theá naøo.

Nhìn chung, ñeå naâng cao giaù trò baùo caùo kieåm toaùn cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät

Nam cuõng nhö taïo ñöôïc uy tín ñoái vôùi khaùch haøng, vieäc vaän duïng thuû tuïc phaân tích

trong tieán trình laäp keá hoaïch laø cöïc kyø quan troïng, khoâng nhöõng naâng cao chaát

löôïng cuoäc kieåm toaùn maø coøn giuùp kieåm toaùn vieân nhaän xeùt vaø ñaùnh giaù khaùi quaùt

ban ñaàu veà tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng, nhöõng ruûi ro maø kieåm toaùn vieân seõ

gaëp phaûi nhaèm haïn cheá vaø ñöa ra nhöõng kyõ thuaät kieåm toaùn thích hôïp.

82/161

CHÖÔNG III

CAÙC GIAÛI PHAÙP NHAÈM HOAØN THIEÄN VIEÄC VAÄN DUÏNG THUÛ TUÏC

PHAÂN TÍCH TRONG TIEÁN TRÌNH LAÄP KEÁ HOAÏCH TAÏI CAÙC COÂNG

TY KIEÅM TOAÙN VIEÄT NAM

3.1. Muïc tieâu cuûa caùc giaûi phaùp

Qua thöïc teá aùp duïng thuû tuïc phaân tích cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam,

chuùng ta thaáy raèng vieäc aùp duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch chöa

ñöôïc thöïc hieän moät caùch nghieâm tuùc vaø hieäu quaû (ngoaïi tröø caùc doanh nghieäp kieåm

toaùn töø Nhaø nöôùc chuyeån sang tö nhaân vaø moät soá ít coâng ty TNHH khaùc thöïc hieän

töông ñoái ñaày ñuû). Thuû tuïc phaân tích coù vai troø raát quan troïng trong tieán trình laäp keá

hoaïch, nhöng do nhieàu ñieàu kieän cuõng nhö nhöõng haïn cheá ñaõ phaân tích maø caùc coâng

ty kieåm toaùn vaãn chöa thöïc hieän moät caùch ñaày ñuû.

Ña phaàn caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam ñeàu thöïc hieän thuû tuïc phaân tích so

saùnh caùc soá lieäu kyø naøy so vôùi kyø tröôùc, vaø moät vaøi chæ soá taøi chính, tieáp caän veà caùc

thoâng tin phi taøi chính. Tuy nhieân, hoï vaãn chöa taïo moái lieân keát caùc thoâng tin naøy

laïi vôùi nhau ñeå coù moät nhaän xeùt hieäu quaû hôn veà tình hình taøi chính cuûa ñôn vò.

Ñieàu naøy, phaàn lôùn phuï thuoäc raát nhieàu vaøo trình ñoä cuûa kieåm toaùn vieân, vaø ñaây

cuõng laø moät trong nhöõng yeáu toá maø caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam caàn phaûi khaéc

phuïc ñeå coù theå ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa khaùch haøng trong nöôùc cuõng nhö quoác

teá.

Ñeå coù lôøi giaûi thöïc teá cho baøi toaùn naâng cao chaát löôïng cuoäc kieåm toaùn nhôø

vieäc vaän duïng thuû tuïc phaân tích laø coâng vieäc maø caùc kieåm toaùn vieân cuûa caùc coâng ty

83/161

kieåm toaùn caàn thöïc hieän ñeå ñaït ñöôïc keát quaû ban ñaàu, ít nhaát cuõng laø ñaùp öùng ñöôïc

nhöõng yeâu caàu cô baûn töø phía caùc cô quan chöùc naêng vaø hieäp hoäi ngheà nghieäp.

Thuû tuïc phaân tích vaän duïng trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn khoâng

nhöõng giuùp caùc coâng ty kieåm toaùn naâng cao chaát löôïng cuoäc kieåm toaùn maø coøn giuùp

caùc kieåm toaùn vieân hieåu saâu saéc vaø ñaùnh giaù nhöõng ruûi ro cuõng nhö haïn cheá töø phía

khaùch haøng ñeå töø ñoù ñöa ra yù kieán nhaän xeùt veà tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng

trung thöïc vaø hôïp lyù hôn vaø ñeå giuùp cho ngöôøi ñoïc (Hoäi Ñoàng quaûn trò, Ban giaùm

ñoác, caùc ñeä tam nhaân vaø beân thöù ba) hieåu ñöôïc thöïc traïng cuûa coâng ty maø töø ñoù coù

theå ñöa ra quyeát ñònh ñuùng ñaén.

Noù khoâng nhöõng giuùp ích ñaùng keå trong quaù trình thu thaäp nhöõng thoâng tin taøi

chính, phi taøi chính, maø cuï theå laø: caùc thoâng tin veà chính saùch taøi chính cuûa coâng ty,

thoâng tin beân ngoaøi coù aûnh höôûng ñaùng keå ñeán coâng ty (moâi tröôøng ñaàu tö, chính

saùch thueá, keá toaùn vaø luaät phaùp, chính trò…), baèng chöùng kieåm toaùn, phaïm vi vaø kích

côõ maãu maø coøn giuùp phaùt hieän vaø ñaùnh giaù nhöõng vuøng ruûi ro ñeå giuùp cho KTV coù

moät taàm nhìn bao quaùt vaø töø ñoù ñöa ra caùc kyõ thuaät cuõng nhö phöông phaùp kieåm

toaùn thích hôïp.

Tuy nhieân, ñeå naâng cao chaát löôïng cuoäc kieåm toaùn thoâng qua vieäc vaän duïng

thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch thì caùc coâng ty kieåm toaùn vaø kieåm

toaùn vieân caàn coù caùc giaûi phaùp ñoàng boä vaø toaøn dieän caû ôû phía cô quan chöùc naêng

vaø hieäp hoäi ngheà nghieäp vaø chính coâng ty kieåm toaùn.

84/161

3.2. Giaûi phaùp töø phía caùc coâng ty kieåm toaùn

3.2.1. Söï caàn thieát phaûi coù moät quy trình phaân tích chuaån

Baát kyø moät coâng ty kieåm toaùn naøo, moät khi ñaõ tham gia vaøo lónh vöïc naøy

phaûi hieåu raèng ngheà naøy laøm vieäc döïa treân “Uy tín” cuûa coâng ty vaø laø söï soáng coøn

cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn.

Ñöùng tröôùc thöïc traïng ñoù, caùc coâng ty kieåm toaùn phaûi tuaân thuû nghieâm ngaët

vieäc thöïc hieän cuoäc kieåm toaùn theo ñuùng yeâu caàu, höôùng daãn cuûa caùc Chuaån Möïc

kieåm toaùn. Khoâng nhöõng theá, caùc coâng ty phaûi naâng cao khaû naêng caïnh tranh veà

chaát löôïng dòch vuï kieåm toaùn cuûa mình ñeå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa doanh nghieäp,

nhu caàu cuûa xaõ hoäi quan taâm vaø nhu caàu hoäi nhaäp quoác teá.

Coù ñöôïc nhö vaäy, caùc coâng ty kieåm toaùn caàn phaûi xaây döïng quy trình thuû tuïc

phaân tích vaän duïng trong tieán trình laäp keá hoaïch moät caùch roõ raøng, ñi saâu phaân tích

döïa vaøo caùc thoâng tin taøi chính vaø phi taøi chính coù ñöôïc nhôø vieäc thu thaäp thoâng tin

ban ñaàu töø khaùch haøng. Neáu xaây döïng toát quy trình phaân tích naøy, noù seõ giuùp ích

cho caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam trong vieäc chuaån hoaù coâng taùc kieåm toaùn thöïc

hieän moät caùch khoa hoïc, kieåm soaùt ñöôïc chaát löôïng kieåm toaùn vaø haïn cheá ñöôïc ruûi

ro. Cuï theå nhö sau:

(i) Chuaån hoaù coâng taùc kieåm toaùn thöïc hieän moät caùch khoa hoïc: moät khi thöïc

hieän theo moät trình töï ñöôïc thieát laäp, caùc kieåm toaùn vieân cuûa coâng ty kieåm

toaùn seõ thöïc hieän vaø tuaân thuû ñaày ñuû caùc yeâu caàu cuûa quy trình naøy. Ñieàu ñoù

seõ giuùp caùc kieåm toaùn vieân thöïc hieän coù heä thoáng vaø thu thaäp ñaày ñuû nhöõng

thoâng tin quan troïng, tieát kieäm ñöôïc thôøi gian cho cuoäc kieåm toaùn. Ñoàng thôøi,

nhôø coù quy trình naøy maø kieåm toaùn vieân toû ra chuyeân nghieäp hôn trong khaâu

85/161

tieáp xuùc vôùi khaùch haøng, traùnh tình traïng cuøng moät vaán ñeà nhöng hoûi nhieàu

laàn taïo aán töôïng khoâng toát töø phía khaùch haøng.

(ii) Kieåm soaùt chaát löôïng kieåm toaùn: thoâng qua vieäc thöïc hieän ñuùng quy trình

ñöôïc thieát laäp, caùc kieåm toaùn vieân seõ kieåm soaùt caùc trôï lyù kieåm toaùn moät

caùch chaët cheõ vaø khoa hoïc. Nhôø ñoù, chaát löôïng cuoäc kieåm toaùn ñöôïc naâng

cao ñaùng keå vaø kieåm toaùn vieân cuõng yeân taâm hôn khi kyù vaø phaùt haønh baùo

caùo kieåm toaùn. Beân caïnh ñoù, chuû phaàn huøn hoaëc giaùm ñoác cuûa coâng ty kieåm

toaùn, giaùm ñoác cuoäc kieåm toaùn kieåm soaùt töøng khaùch haøng cuõng deã daøng hôn

vaø kieåm soaùt ñöôïc nhaân vieân caáp döôùi mình thöïc hieän coù ñuùng quy trình ñeà

ra khoâng. Ñoàng thôøi, thöïc hieän quy trình naøy khoâng nhöõng naâng cao khaû naêng

quaûn lyù cuûa coâng ty veà chaát löôïng kieåm toaùn maø coøn giuùp cho caùc cô quan

chöùc naêng vaø hoäi ngheà nghieäp kieåm tra toát hôn vaø ñeå ngaønh kieåm toaùn ñöôïc

ñaùnh giaù cao hôn, uy tín hôn trong xaõ hoäi.

(iii) Haïn cheá ruûi ro kieåm toaùn: Nhôø xaây döïng vaø vaän duïng theo quy trình, caùc

kieåm toaùn vieân coù theå hieåu moät caùch saâu saéc veà lónh vöïc ngaønh ngheà kinh

doanh, nhöõng vuøng naøo coù theå xaûy ra nhöõng ruûi ro. Trong ñoù, xeùt veà yeáu toá

ngaønh thì loaïi ruûi ro tieàm taøng cuûa lónh vöïc naøy chuû yeáu taäp trung khu vöïc

naøo, ruûi ro kieåm soaùt thöôøng phaùt sinh ôû khaâu naøo trong heä thoáng kieåm soaùt

noäi boä cuûa ñôn vò… Thoâng qua caùc chæ soá taøi chính, thoâng tin ngaønh vaø caùc

thoâng tin khaùc coù theå thu thaäp ñöôïc, kieåm toaùn vieân seõ coù cô sôû toát hôn ñeå

ñöa ra quyeát ñònh taäp trung vaøo phaàn naøo ñeå haïn cheá ruûi ro vaø xaây döïng caùc

kyõ thuaät kieåm toaùn thích hôïp.

Quy trình phaân tích ñöôïc thöïc hieän theo trình töï caùc böôùc sau ñaây:

3.2.1.1. Phaân loaïi ñoái töôïng khaùch haøng

86/161

Vieäc phaân loaïi khaùch haøng laø moät trong nhöõng nhaân toá quan troïng khoâng nhöõng

giuùp caùc coâng ty kieåm toaùn nhaän dieän, kieåm soaùt ñöôïc caùc ruûi ro cuûa khaùch haøng

maø coøn xaây döïng keá hoaïch cuï theå cho töøng ñoái töôïng nhaèm ñöa ra nhöõng nhaän xeùt

ban ñaàu veà khaùch haøng, cuõng nhö keá hoaïch vaø thôøi gian thöïc hieän coâng vieäc kieåm

toaùn.

Chuùng ta coù theå phaân loaïi ñoái töôïng khaùch haøng nhö sau:

(i) Veà qui moâ khaùch haøng:

• Choïn löïa thoâng qua voán ñaàu tö, voán phaùp ñònh hay voán ñieàu leä cuûa

coâng ty;

• Doanh thu öôùc tính caû naêm, tình hình keát quaû kinh doanh laõi hay loã;

• Soá löôïng coâng ty con hoaëc chi nhaùnh, soá löôïng coâng nhaân vieân.

(ii) Veà giaù phí kieåm toaùn:

• Phaân loaïi giaù phí kieåm toaùn theo töøng nhoùm khaùch haøng;

• Phaân tích giaù phí kieåm toaùn theo töøng khaùch haøng.

(iii) Veà ñaëc ñieåm ngaønh ngheà vaø hoaït ñoäng kinh doanh:

• Phaân loaïi ngaønh ngheà vaø hieåu veà baûn chaát ngaønh ngheà kinh doanh;

• Nhöõng kinh nghieäm veà vieäc xaùc ñònh möùc troïng yeáu vaø vuøng ruûi ro maø

caùc kieåm toaùn vieân coù theå xaùc ñònh.

(iv) Xaây döïng keá hoaïch veà nhaân söï vaø thôøi gian cho cuoäc kieåm toaùn

• Xaùc ñònh soá löôïng laãn trình ñoä cuûa ñoäi nguõ phoøng keá toaùn;

• Saép xeáp ñoäi nguõ kieåm toaùn vieân coù trình ñoä vaø am hieåu veà ngaønh

ngheà, lónh vöïc cuûa khaùch haøng ñöôïc kieåm toaùn;

• Nhaân söï vaø thôøi gian.

87/161

3.2.1.2. Tìm hieåu hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng vaø ñaùnh giaù heä thoáng

kieåm soaùt noäi boä

Ñaây laø moät trong nhöõng nhaân toá quan troïng ñeå xaùc ñònh möùc troïng yeáu cuõng

nhö nhöõng vuøng ruûi ro maø kieåm toaùn vieân coù theå nhaän daïng vaø thieát laäp caùc thuû tuïc

kieåm toaùn phuø hôïp trong giai ñoaïn thöïc hieän kieåm toaùn.

Trong giai ñoaïn naøy, chuùng ta chöa tröïc tieáp laøm vieäc taïi ñôn vò neân vaán ñeà

quan taâm nhaát ôû ñaây laø taïo baûng caâu hoûi ñeå kieåm tra veà heä thoáng kieåm soaùt noäi boä

cuõng nhö tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ñôn vò. Xem maãu baûng caâu hoûi ôû muïc

phuï luïc ñính keøm bao goàm baûng caâu hoûi ñaùnh giaù heä thoâng kieåm soaùt noäi boä ñoái vôùi

töøng khoaûn muïc taøi khoaûn treân baùo caùo taøi chính. ( Xem Phuï luïc VIII).

Ñoái töôïng khaùch haøng

Nhaân söï Thôøi gian

laøm vieäc taïi VP kieåm toaùn

Thôøi gian taïi khaùch

haøng

Thôøi gian hoaøn taát baùo caùo

Thôøi gian phaùt haønh

Khaùch haøng lôùn 5-7 ngöôøi 4 ngaøy 10-14 ngaøy

15- 20 ngaøy keå töø ngaøy

keát thuùc laøm vieäc taïi ñôn

vò

Sau khi thoáng nhaát

giöõa hai beân

Khaùch haøng vöøa vaø nhoû

3-5 ngöôøi 2 ngaøy 5-7 ngaøy 10-15 ngaøy Hai beân thoáng nhaát

Khaùch haøng nhoû 3-5 ngöôøi 1 ngaøy 3-5 ngaøy 7-10 ngaøy Hai beân thoáng nhaát.

88/161

3.2.1.3. Xaùc ñònh möùc troïng yeáu vaø ñaùnh giaù ruûi ro kieåm toaùn

(i) Xaùc ñònh möùc troïng yeáu

Thoâng thöôøng caùc kieåm toaùn vieân döïa vaøo moät soá nhaän ñònh sau ñaây ñeå phaân tích

vaø ñöa ra möùc troïng yeáu cho toaøn boä baùo caùo taøi chính.

Noäi dung Tình traïng

- Doanh nghieäp hoaït ñoäng trong moâi tröôøng kinh doanh oån ñònh

- Vieäc kinh doanh coù trieån voïng trong daøi haïn.

- Nhaø quaûn lyù lieâm chính vaø coù khaû naêng

- Coù moâi tröôøng kieåm soaùt höõu hieäu

- Nhöõng ñieàu chænh trong kyø kieåm toaùn tröôùc laø khoâng ñaùng keå

Döïa vaøo baûng ñaùnh giaù treân vaø quaù trình ñaùnh giaù sô boä heä thoáng kieåm soaùt noäi boä,

kieåm toaùn vieân seõ phaân tích vaø ñöa ra moät möùc troïng yeáu phuø hôïp cho töøng loaïi

hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa töøng khaùch haøng. Cuï theå möùc naøy xaùc ñònh bieán

thieân trong caùc khoaûng sau ñaây vaø ñöôïc xeùt theo ôû möùc ñoä öu tieân:

STT Khoaûn muïc 0.5% – 1% 0.5% – 2% 5% – 10%

1 Lôïi nhuaän tröôùc thueá x

2 Doanh thu thuaàn x

3 Toång taøi saûn x

4 Taøi saûn thuaàn x

89/161

(ii) Ñaùnh giaù ruûi ro kieåm toaùn

Caùc kieåm toaùn vieân döïa vaøo vieäc ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä, ñaùnh giaù baûn

chaát ruûi ro cuûa töøng khoaûn muïc, ñaùnh giaù ruûi ro cuûa heä thoáng kieåm soaùt noäi boä vaø

treân cô sôû xaùc ñònh möùc troïng yeáu cho toaøn boä baùo caùo taøi chính, kieåm toaùn vieân seõ

ñaùnh giaù moät caùch cuï theå veà ruûi ro kieåm toaùn. Vaán ñeà ñaùnh giaù naøy coù hieäu quaû hay

khoâng coøn tuøy thuoäc vaøo trình ñoä cuûa kieåm toaùn vieân. Tuy nhieân, caùc kieåm toaùn

vieân neân ñöa ra caùc tröôøng hôïp cuï theå ñeå xeùt ñoaùn vaø ñaùnh giaù nhö sau:

Tröôøng hôïp

Ruûi ro kieåm toaùn

Ruûi ro tieàm taøng

Ruûi ro kieåm soaùt

Ruûi ro phaùt hieän

Soá löôïng baèng chöùng caàn thu

thaäp 1 Cao Thaáp Thaáp Cao Thaáp 2 Thaáp Thaáp Thaáp Trung bình Trung bình 3 Thaáp Cao Cao Thaáp Cao

4 Trung bình Trung bìnhTrung bình

Trung bình Trung bình

5 Cao Thaáp Trung bình

Trung bình Trung bình

3.2.1.4. Ñaùnh giaù thoâng tin ban ñaàu cuûa doanh nghieäp thoâng qua vieäc tieáp caän

caùc thoâng tin vaø chæ tieâu treân caùc baùo caùo taøi chính

Ngoaøi nhöõng coâng vieäc maø haàu nhö caùc coâng ty kieåm toaùn ñeàu thöïc hieän thì caùc

coâng ty neân ñi saâu phaân tích vaø tìm hieåu caùc yeáu toá lieân quan moät caùch chaët cheõ ñeå

coù ñöôïc söï xeùt ñoaùn cuï theå vaø ñaùng tin caäy hôn. Caùc yeáu toá caàn thöïc hieän nhö sau:

90/161

(i) Veà tình hình saûn xuaát kinh doanh

Caùc kieåm toaùn vieân döïa vaøo baùo caùo keát quaû kinh doanh cuûa ñôn vò ñeå ñaùnh giaù

möùc ñoä taêng tröôûng cuûa coâng ty thoâng qua doanh thu vaø lôïi nhuaän. Ñoàng thôøi, ñaùnh

giaù caùc yeáu toá chi phí coù lieân quan trong vieäc taïo ra doanh thu vaø lôïi nhuaän cuûa

coâng ty. Caùc soá lieäu ñöôïc thu thaäp töø coâng ty TNHH SX-TM XYZ

TÌNH HÌNH SAÛN XUAÁT KINH DOANH Tyû troïng So vôùi

doanh thu (%)

Möùc taêng

giaûm

% bieán

ñoäng

STT KHOAÛN MUÏC 2005 2006 2005 2006 2006-2005 2006-2005

1 Toång doanh thu 70,275,175 82,464,331 100% 100% 12,189,156 17.34%

2 Caùc khoaûn giaûm tröø 0 59,104 0.00% 0.07% 59,104 -

2 Doanh thu thuaàn 70,275,175 82,405,227 100.00% 99.93% 12,130,051 17.26%

3 Giaù voán haøng baùn 49,012,241 52,767,841 69.74% 63.99% 3,755,600 7.66%

4 Lôïi töùc goäp 21,262,934 29,637,385 30.26% 35.94% 8,374,451 39.39%

5 Doanh thu hoaït ñoäng taøi chính 3,312 24,695 0.00% 0.03% 21,383 645.68%

6 Chi phí töø hoaït ñoäng taøi chính 127,302 1,451,486 0.18% 1.76% 1,324,184 1040.19%

7

Lôïi nhuaän thuaàn töø hoaït ñoäng taøi

chính

(123,990)

(1,426,791) -0.18% -1.73% -1,302,801 1050.73%

8 Chi phí baùn haøng 12,113,433 15,345,987 17.24% 18.61% 3,232,554 26.69%

9 Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp 8,440,011 6,480,973 12.01% 7.86% -1,959,038 -23.21%

10 Lôïi nhuaän thuaàn töø hoaït ñoäng KD 585,500 6,383,635 0.83% 7.74% 5,798,135 990.29%

11 Lôïi nhuaän khaùc

(6,383)

(5,614,355) -0.01% -6.81% -5,607,972 87861.68%

12 Toång lôïi nhuaän tröôùc thueá. 579,117 769,280 0.82% 0.93% 190,163 32.84%

13

Chi phí Thueá thu nhaäp doanh nghieäp

hieän haønh 162,153 215,398 0.23% 0.26% 53,246 32.84%

14

Chi phí Thueá thu nhaäp doanh nghieäp

hoaõn laïi - -

0.00% 0.00% 0 -

15 Lôïi nhuaän roøng 416,964 553,881 0.59% 0.67% 136,917 32.84%

91/161

- Doanh thu thuaàn cuûa Coâng ty taêng tröôûng qua caùc naêm; doanh thu thuaàn naêm

2006 taêng so vôùi naêm 2005 laø 17.26%, töông ñöông vôùi möùc taêng 12,130,051 ngaøn

ñoàng. Tyû leä taêng tröôûng doanh thu cuûa naêm 2006 laø 17.34% vaø ñaây laø moät tyû leä

töông ñoái toát.

- Tyû suaát lôïi nhuaän roøng/doanh thu qua caùc naêm 2005, 2006 laàn löôït laø 0.59%,

0.67%. Tyû suaát taêng tröôûng lôïi nhuaän töông öùng laø: 12.51%, 32.84%.

- Tuy nhieân, khi xeùt ñeán tyû leä laõi goäp trong naêm 2006 gia taêng töông ñoái lôùn so

vôùi naêm 2005 -> töø ñoù caàn phaûi xem xeùt ñeán caùc yeáu toá chi phí ñaàu vaøo, do quaûn lyù

toát trong khaâu saûn xuaát maø tieát kieäm ñöôïc chi phí nguyeân vaät lieäu, saûn phaåm hoûng

ít, thôøi gian hoaøn thaønh saûn phaåm nhanh hôn.

- Ngoaøi ra, kieåm toaùn vieân caàn chuù yù ñeán tyû troïng giöõa caùc yeáu toá chi phí so

vôùi toång doanh thu bieán ñoåi qua caùc naêm. Baùo caùo cho thaáy, tyû troïng chi phí baùn

haøng treân toång doanh thu so vôùi naêm tröôùc bieán ñoåi khoâng nhieàu, tuy nhieân möùc

thay ñoåi giöõa yeáu toá chi phí naøy cuûa naêm 2006 so vôùi naêm 2005 laø töông ñoái lôùn ->

Kieåm toaùn vieân caàn tìm hieåu vaø löu yù veà chính saùch baùn haøng cuûa coâng ty trong quaù

trình thöïc hieän kieåm toaùn.

- Vaán ñeà caùc khoaûn loã khaùc cuõng thay ñoåi ñaùng keå, ñieàu naøy caàn xem xeùt vaø

tìm hieåu roõ trong quaù trình thöïc hieän kieåm toaùn.

Nhìn chung, keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa Coâng ty khaù toát. Tuy nhieân,

caàn löu yù caùc vaán ñeà phaân tích ñaõ thöïc hieän trong tieán trình laäp keá hoaïch ñeå coù söï

ñoái chieáu, so saùnh trong quaù trình thöïc hieän kieåm toaùn. Qua ñoù, vieäc thu thaäp baèng

chöùng kieåm toaùn vaø söï giaûi thích cho caùc baèng chöùng naøy seõ hôïp lyù hôn vaø ñoä tin

caäy cao hôn.

92/161

(ii) Veà tình hình taøi chính cuûa ñôn vò

Ñôn vò tính : 1,000 VND

TÌNH HÌNH TAØI CHÍNH Tyû troïng so vôùi Toång taøi saûn (%)

Möùc taêng giaûm

% bieán ñoäng

II KHOAÛN MUÏC 2005 2006 2005 2006 2006-2005 Tyû leä A TOÅNG TAØI SAÛN 115,338,658 134,523,942 100.00% 100.00% 19,185,285 16.63% I TAØI SAÛN NGAÉN HAÏN 44,014,715 64,471,997 38.16% 47.93% 20,457,283 46.48% 1 Tieàn 1,761,532 855,196 1.53% 0.64% -906,336 -51.45% Tieàn maët taïi quyõ 67,035 252,992 0.06% 0.19% 185,958 277.41% Tieàn göûi ngaân haøng 1,694,497 602,203 1.47% 0.45% -1,092,294 -64.46% Tieàn ñang chuyeån 0 0 0.00% 0.00% 0 -

2 ÑT taøi chính ngaén haïn 0 0 0.00% 0.00% 0 - Ñaàu tö chöùng khoaùn ngaén haïn 0 0 0.00% 0.00% 0 - Ñaàu tö ngaén haïn khaùc 0 0 0.00% 0.00% 0 -

Döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén

haïn 0 0 0.00% 0.00% 0 -

3 Caùc khoaûn phaûi thu 6,751,372 14,736,554 5.85% 10.95% 7,985,182 118.27% Phaûi thu cuûa khaùch haøng 282,357 3,840,307 0.24% 2.85% 3,557,950 1260.09% Traû tröôùc ngöôøi baùn 1,611,176 2,710,161 1.40% 2.01% 1,098,985 68.21% Phaûi thu noäi boä 0 49,615 0.00% 0.04% 49,615 -

Voán kinh doanh ôû caùc ñôn

vò tröïc thuoäc 0 0 0.00% 0.00% 0 - Phaûi thu noäi boä khaùc 0 49,615 0.00% 0.04% 49,615 -

Phaûi thu theo tieán ñoä HÑ Xaây

döïng 0 0 0.00% 0.00% 0 - Caùc khoaûn phaûi thu khaùc 4,857,839 8,136,472 4.21% 6.05% 3,278,633 67.49%

Döï phoøng caùc khoaûn phaûi thu

khoù ñoøi 0 0 0.00% 0.00% 0 -

4 Haøng toàn kho 33,114,946 46,845,450 28.71% 34.82% 13,730,504 41.46% Haøng mua ñang ñi treân ñöôøng 0 0 0.00% 0.00% 0 - Nguyeân lieäu, vaät lieäu toàn kho 10,437,540 19,410,245 9.05% 14.43% 8,972,705 85.97% Coâng cuï, duïng cuï trong kho 2,395,366 2,980,625 2.08% 2.22% 585,259 24.43%

Chi phí saûn xuaát kinh doanh dôû

dang 0 0 0.00% 0.00% 0 - Thaønh phaåm toàn kho 17,850,418 13,198,666 15.48% 9.81% -4,651,752 -26.06% Haøng hoùa toàn kho 2,431,622 3,194,699 2.11% 2.37% 763,077 31.38% Haøng gôûi ñi baùn 0 8,061,215 0.00% 5.99% 8,061,215 - Kho Baûo thueá 0 0 Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho 0 0 0.00% 0.00% 0 -

5 Taøi saûn löu ñoäng khaùc 2,386,865 2,034,797 2.07% 1.51% -352,068 -14.75%

93/161

Taïm öùng 0 183,139 0.00% 0.14% 183,139 - Chi phí traû tröôùc 214,289 373,165 0.19% 0.28% 158,877 74.14% Chi phí chôø keát chuyeån 665,381 0 0.58% 0.00% -665,381 -100.00% Thueá giaù trò gia taêng khaáu tröø 278,848 495,792 0.24% 0.37% 216,943 77.80% Taïm noäp thueá cho Nhaø nöôùc 1,213,346 0 1.05% 0.00% -1,213,346 -100.00% Taøi saûn thieáu chôø xöû lyù 0 689,498 0.00% 0.51% 689,498 -

Caùc khoaûn theá chaáp, kyù cöôïc, kyù

quyõ ngaén haïn 15,000 293,203 0.01% 0.22% 278,203 1854.68%

6 Chi söï nghieäp 0 0 0.00% 0.00% 0 - Chi söï nghieäp naêm tröôùc 0 0 0.00% 0.00% 0 - Chi söï nghieäp naêm nay 0 0 0.00% 0.00% 0 -

II TAØI SAÛN DAØI HAÏN 71,323,943 70,051,945 61.84% 52.07% -1,271,998 -1.78% 1 Caùc khoaûn phaûi thu daøi haïn 0 0 0.00% 0.00% 0 - Phaûi thu daøi haïn cuûa khaùch haøng 0 0 0.00% 0.00% 0 -

Voán kinh doanh ôû ñôn vò tröïc

thuoäc 0 0 0.00% 0.00% 0 -

Phaûi thu daøi haïn noäi boä 0 0 0.00% 0.00% 0 -

Phaûi thu daøi haïn khaùc 0 0 0.00% 0.00% 0 -

Döï phoøng phaûi thu daøi haïn khoù

ñoøi 0 0 0.00% 0.00% 0 -

2 Taøi saûn coá ñònh 68,629,060 68,553,449 59.50% 50.96% -75,611 -0.11% - TSCÑ höõu hình 62,900,909 68,516,302 54.54% 50.93% 5,615,394 8.93% Nguyeân giaù 89,377,284 99,334,845 77.49% 73.84% 9,957,561 11.14% Giaù trò hao moøn luõy keá (26,476,375) (30,818,543) -22.96% -22.91% -4,342,168 16.40% - TSCÑ thueâ taøi chính 1,299,377 0 1.13% 0.00% -1,299,377 -100.00% Nguyeân giaù 2,051,644 0 1.78% 0.00% -2,051,644 -100.00% Giaù trò hao moøn luõy keá (752,267) - -0.65% 0.00% 752,267 -100.00% - TSCÑ voâ hình 0 37,147 0.00% 0.03% 37,147 - Nguyeân giaù 0 55,720 0.00% 0.04% 55,720 - Giaù trò hao moøn luõy keá 0 -18,573 0.00% -0.01% -18,573 -

Chi phí xaây döïng cô baûn dôû dang 4,428,774 0 3.84% 0.00% -4,428,774 -100.00%

3 Baát ñoäng saûn ñaàu tö 0 0 0.00% 0.00% 0 - Nguyeân giaù 0 0 0.00% 0.00% 0 - Giaù trò hao moøn luõy keá 0 0 0.00% 0.00% 0 -

4 Caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính daøi haïn 550,000 100,000 0.48% 0.07% -450,000 -81.82%

Ñaàu tö vaøo coâng ty con 0 0 0.00% 0.00% 0 -

Ñaàu tö vaøo coâng ty lieân keát, lieân

doanh 550,000 100,000 0.48% 0.07% -450,000 -81.82% Ñaàu tö daøi haïn khaùc 0 0 0.00% 0.00% 0 -

94/161

Döï phoøng giaûm giaù chöùng khoaùn

ñaàu tö daøi haïn 0 0 0.00% 0.00% 0 -

5 Taøi saûn daøi haïn khaùc 2,144,883 1,398,496 1.86% 1.04% -746,387 -34.80% Chi phí traû tröôùc daøi haïn 730,612 687,376 0.63% 0.51% -43,236 -5.92% Taøi saûn thueá thu nhaäp hoaõn laïi 0 0 0.00% 0.00% 0 -

Caùc khoaûn kyù quyõ, kyù cöôïc daøi

haïn 1,414,271 711,120 1.23% 0.53% -703,151 -49.72% Taøi saûn daøi haïn khaùc 0 0 0.00% 0.00% 0 -

B NGUOÀN VOÁN 115,338,658 134,523,942 100.00% 100.00% 19,185,285 16.63% I Nôï phaûi traû 71,220,509 90,846,077 61.75% 67.53% 19,625,569 27.56% 1 Nôï ngaén haïn 62,883,109 85,032,169 54.52% 63.21% 22,149,060 35.22% Vay vaø nôï ngaén haïn 2,172,680 19,286,247 1.88% 14.34% 17,113,567 787.67% Nôï daøi haïn ñeán haïn traû 112,378 0 0.10% 0.00% -112,378 -100.00% Phaûi traû cho ngöôøi baùn 26,552,265 25,790,333 23.02% 19.17% -761,933 -2.87% Ngöôøi mua traû tieàn tröôùc 8,963,531 10,733,097 7.77% 7.98% 1,769,567 19.74%

Thueá vaø caùc khoaûn phaûi noäp

NN 966,341 168,417 0.84% 0.13% -797,924 -82.57% Phaûi traû coâng nhaân vieân 2,311,848 4,870,851 2.00% 3.62% 2,559,003 110.69% Chi phí phaûi traû 1,819,902 1,819,902 1.58% 1.35% 0 0.00%

Phaûi traû caùc ñôn vò noäi boä 14,831,443 78,850 12.86% 0.06% -

14,752,593 -99.47%

Phaûi traû theo tieán ñoä keá hoaïch

hôïp ñoàng xaây döïng 0 0 0.00% 0.00% 0 - Phaûi traû phaûi noäp khaùc 5,152,720 22,284,472 4.47% 16.57% 17,131,752 332.48% Döï phoøng phaûi traû ngaén haïn 0 0 0.00% 0.00% 0 -

2 Nôï daøi haïn 8,337,400 5,813,908 7.23% 4.32% -2,523,491 -30.27% Phaûi traû daøi haïn ngöôøi baùn 0 0 0.00% 0.00% 0 -

Phaûi traû daøi haïn noäi boä 0 0 0.00% 0.00% 0 -

Phaûi traû daøi haïn khaùc 0 -14,508 0.00% -0.01% -14,508 -

Vay daøi haïn 7,601,968 5,255,414 6.59% 3.91% -2,346,555 -30.87%

Nôï daøi haïn khaùc 735,431 480,353 0.64% 0.36% -255,079 -34.68%

Thueá thu nhaäp hoaõn laïi phaûi traû 0 0 0.00% 0.00% 0 -

Döï phoøng trôï caáp maát vieäc laøm 0 92,650 0.00% 0.07% 92,650 -

Döï phoøng phaûi traû daøi haïn 0 0 0.00% 0.00% 0 -

II NGUOÀN VOÁN CHUÛ SÔÛ HÖÕU 44,118,149 43,677,865 38.25% 32.47% -440,284 -1.00% 1 Nguoàn voán - quyõ 44,118,149 43,677,865 38.25% 32.47% -440,284 -1.00%

Voán ñaàu tö cuûa chuû sôû höõu 51,139,000 51,139,000 44.34% 38.01% 0 0.00% Thaëng dö voán coå phaàn 0 0 0.00% 0.00% 0 - Voán khaùc cuûa chuû sôû höõu 0 0 0.00% 0.00% 0 -

95/161

Coå phieáu quyõ -9,162 173,762 -0.01% 0.13% 182,924 1996.63% Cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn 0 0 0.00% 0.00% 0 - Cheânh leäch tyû giaù hoái ñoaùi 0 0 0.00% 0.00% 0 - Quyõ ñaàu tö phaùt trieån 0 0 0.00% 0.00% 0 - Quyõ döï phoøng taøi chính 0 0 0.00% 0.00% 0 - Quyõ khaùc thuoäc voán chuû sôû höõu 0 0 0.00% 0.00% 0 - Lôi nhuaän chöa phaân phoái -7,011,689 -7,634,897 -6.08% -5.68% -623,208 8.89% Nguoàn voán ñaàu tö XDCB 0 0 0.00% 0.00% 0 -

2 Nguoàn kinh phí, quyõ khaùc 0 0 0.00% 0.00% 0 -

Quyõ khen thöôûng, phuùc lôïi 0 0 0.00% 0.00% 0 - Quyõ quaûn lyù cuûa caáp treân 0 0 0.00% 0.00% 0 -

Nguoàn kinh phí söï nghieäp 0 0 0.00% 0.00% 0 -

Nguoàn kinh phí ñaõ hình thaønh

TSCÑ 0 0 0.00% 0.00% 0 -

- Trong cô caáu taøi saûn, phaàn taøi saûn daøi haïn trong naêm 2006 giaûm hôn so vôùi

naêm 2005 laø 1.78%, tuy nhieân trong naêm 2006 tyû troïng taøi saûn daøi haïn treân toång taøi

saûn vaãn lôùn hôn tyû troïng cuûa taøi saûn ngaén haïn. Trong khi ñoù, phaàn taøi saûn ngaén haïn

so vôùi naêm tröôùc taêng ñaùng keå 46.48%. Khoaûn taêng naøy laø do trong naêm nay, löôïng

tieâu thuï haøng hoùa lôùn, doanh thu taêng vaø khoaûn phaûi thu cuõng taêng 118.27% so vôùi

naêm tröôùc vaø löôïng haøng toàn kho cuõng taêng ñeán 41.46% so vôùi naêm tröôùc.

- Ngoaøi ra, tyû troïng haøng toàn kho chieám töông ñoái cao baèng 34.82% treân toång

taøi saûn vaø chæ sau tyû troïng cuûa taøi saûn coá ñònh. Kieåm toaùn vieân caàn phaûi xem xeùt

löôïng haøng toàn kho vaø tieán haønh nhöõng thuû tuïc kieåm toaùn nhaèm ñaùp öùng cô sôû daãn

lieäu hieän höõu vaø ñaùnh giaù ñoái vôùi khoaûn muïc haøng toàn kho.

- Khoaûn muïc taøi saûn coá ñònh treân toång taøi saûn chieám tyû troïng töông ñoái

cao.Tuy nhieân, khoaûn muïc naøy giaûm so vôùi naêm tröôùc. Ñieàu naøy laø hôïp lyù, vì trong

naêm tình hình taøi saûn khoâng taêng, tuy nhieân do khaáu hao taêng neân giaù trò coøn laïi cuûa

taøi saûn giaûm laø hôïp lyù. Tuy nhieân, kieåm toaùn vieân cuõng caàn xem xeùt vaán ñeà thanh

96/161

lyù hoaëc nhöôïng baùn taøi saûn (neáu coù), tình hình caùc taøi saûn baûo quaûn nhö theá naøo,

tình traïng taøi saûn ra sao trong quaù trình kieåm keâ cuõng nhö xem coù taøi saûn naøo duøng

ñeå baûo laõnh, caàm coá, theá chaáp hay khoâng.

- Tyû leä nôï treân nguoàn voán taêng qua caùc naêm, ñieàu naøy chöùng toû ñôn vò chieám

duïng voán raát toát, cuï theå nôï vay ngaén haïn vaø daøi haïn trong naêm 2006 chieám 18.61%

trong toång nguoàn voán, trong khi khoaûn nôï phaûi traû nhaø cung caáp vaø ngöôøi mua traû

tieàn tröôùc chieám 27.15% trong toång nguoàn voán.

- Cô caáu voán chuû sôû höõu, trong naêm voán kinh doanh cuûa ñôn vò khoâng thay ñoåi,

lôïi nhuaän coù taêng trong naêm nhöng chöa buø ñaép khoaûn loã luõy keá töø nhöõng naêm

tröôùc.

Ñeå hieåu theâm vaø coù söï phaân tích saâu saéc veà baùo caùo taøi chính cuûa ñôn vò, ngoaøi vieäc

phaân tích caùc yeáu toá treân, coøn phaûi ñi saâu vaøo phaân tích caùc chæ tieâu taøi chính sau

ñaây:

Phaân tích caùc chæ tieâu taøi chính

CAÙC CHÆ TIEÂU TAØI CHÍNH 2005 2006I Chæ tieâu veà khaû naêng thanh toaùn

- Khaû naêng thanh toaùn toång quaùt 1.62 1.48 - Khaû naêng thanh toaùn nôï ngaén haïn( hieän thôøi ) 0.70 0.76 - Khaû naêng thanh toaùn nhanh 0.17 0.21 - Taøi saûn coá ñònh/voán chuû sôû höõu 162% 160% - Heä soá thích öùng daøi haïn 1.32 1.39 - Nôï phaûi traû/Voán chuû sôû höõu 1.61 2.08 - Nôï phaûi traûï/toång taøi saûn 62% 68% - Heä soá töï taøi trôï 0.38 0.32

- Heä soá trang traõi laõi vay 0.01 0.02

97/161

- Khaû naêng hoaøn traû nôï vay 8.36 17.35

II Chæ tieâu veà söùc taêng tröôûng

-Tyû leä taêng tröôûng doanh thu 9.06% 17.34% - Tyû leä taêng tröôûøng lôïi nhuaän roøng 12.51% 32.84%

III Chæ tieâu veà tính hieäu quaû hoaït ñoäng

- Voán luaân chuyeån (16,583,336) (1,273,925) - Voøng quay voán löu ñoäng 1.6 1.5 - Heä soá voøng quay toång taøi saøn 0.6 0.7 - Voøng quay khoaûn phaûi thu (Voøng) 8.7 7.7 - T/gian Thu hoài caùc khoaûn phaûi thu (ngaøy) 42 48 - Voøng quay haøng toàn kho (voøng) 1.5 1.3 - T/gian luaân chuyeån haøng toàn kho (ngaøy) 232 273 - Thôøi gian thanh toaùn coâng nôï (ngaøy) 261 249

IV Chæ tieâu veà khaû naêng sinh lôi

- Tyû leä lôïi nhuaän goäp 30.3% 36.0% - Heä soá laõi roøng 136.0% 141.5% - Lôïi nhuaän roøng/doanh thu 0.6% 0.7% - Lôïi nhuaän roøng/ voán chuû sôû höõu (ROE) 0.9% 1.3% - Lôïi nhuaän roøng/ toång taøi saûn (ROA) 0.4% 0.4%

V Cô caáu taøi saûn

- Tyû suaát voán vay/voán CSH (Gearing) 0.2 0.6 - Tyû suaát voán vay daøi haïn/voán CSH 0.17 0.12 - Taøi saûn coá ñònh / toång Taøi saûn 61.8% 52.1% - Taøi saûn löu ñoäng/ toång taøi saûn 38.2% 47.9% - Taøi saûn löu ñoäng/voán chuû sôû höõu 1.00 1.48 - Haøng toàn kho/toång taøi saøn 28.7% 34.8% - Khoaûn phaûi thu/toång taøi saûn 5.9% 11.0%

- Xeùt veà khaû naêng thanh toaùn: ñôn vò ñang gaëp “vaán ñeà” veà khaû naêng thanh

toaùn hieän haønh vaø khaû naêng thanh toaùn nhanh. Ñieàu naøy xaûy ra laø do haøng toàn kho

98/161

vaø khoaûn phaûi thu chieám tyû troïng lôùn trong toång taøi saûn. Maët khaùc, heä soá trang traûi

laõi vay cuõng töông ñoái thaáp -> kieåm toaùn vieân caàn trao ñoåi vaø tìm hieåu nguyeân nhaân

töø caáp quaûn lyù veà chieán löôïc cuõng nhö chích saùch hoaït ñoäng cuûa coâng ty trong thôøi

gian tôùi.

- Trong khi ñôn vò gaëp phaûi vaán ñeà veà khaû naêng thanh toaùn, nhöng baùo caùo cho

thaáy coâng ty coù toác ñoä taêng tröôûng veà doanh thu cuõng nhö lôïi nhuaän töông ñoái toát.

Do ñoù caàn phaûi xem xeùt chính saùch baùn chòu cuûa coâng ty lieäu coù phuø hôïp chöa.

- Voøng quay voán löu ñoäng töông ñoái thaáp nhöng soá ngaøy löu kho cuûa haøng toàn

kho töông ñoái cao. Maëc khaùc, do ñôn vò thu hoài toát caùc khoaûn phaûi thu (maëc duø thôøi

gian thu hoài caùc khoaûn phaûi thu töø 42 ngaøy trong naêm 2005 ñeán 48 ngaøy trong naêm

2006 vaø thôøi gian thanh toaùn coâng nôï töø 261 ngaøy trong naêm 2005 ñaõ giaûm coøn 249

ngaøy trong naêm 2006). Ñieàu ñoù chöùng toû ñôn vò chieám duïng tín duïng thöông maïi

khaù toát.

- Ngoaøi ra, chuùng ta coù theå xaây döïng moái töông quan giöõa caùc chæ tieâu taøi

chính thaønh moät chæ tieâu toång hôïp ñeå ñaùnh giaù tình hình taøi chính cuûa ñôn vò thoâng

qua phaân tích hoài quy tuyeán tính. Chæ tieâu phaân tích Z naøy laø coâng cuï taøi chính phaùt

hieän nguy cô phaù saûn cuûa doanh nghieäp ñöôïc phaùt minh bôûi Giaùo Sö Edward I.

Altman – Tröôøng Kinh Doanh Leonard N. Stern- Ñaïi Hoïc New York.

Chæ soá Z naøy bao goàm 5 chæ tieâu sau ñaây:

Kyù hieäu Chæ tieâu 2005 2006 X1 Tyû suaát Voán löu ñoäng thuaàn / Toång taøi saûn X2 Tyû suaát Lôïi nhuaän chöa phaân phoái / Toång taøi saûn X3 Tyû suaát Laõi tröôùc thueá vaø laõi vay ( EBIT) / Toång taøi saûn X4 Tyû suaát Giaù trò thò tröôøng cuûa Voán chuû sôû höõu / Toång nôï

phaûi traû

X5 Doanh thu / Toång taøi saûn

99/161

Chæ tieâu ñaùnh giaù ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ñaõ coå phaàn hoùa vaø thuoäc lónh

vöïc saûn xuaát

Z = 1.2 X1 + 1.4 X2 + 3.3 X3 + 0.64 X4

+ 0.999 X5

Chæ tieâu Tình hình taøi chính cuûa ñôn vò Z > 2.99 Doanh nghieäp naèm trong vuøng an toaøn, chöa coù nguy cô phaù

saûn. 1.8 < Z < 2.99 Doanh nghieäp naèm trong vuøng caûnh baùo, coù theå coù nguy cô phaù

saûn Z < 1.8 Doanh nghieäp naèm trong vuøng nguy hieåm, nguy cô phaù saûn cao.

Chæ tieâu ñaùnh giaù ñoái vôùi caùc doanh nghieäp chöa coå phaàn hoùa vaø thuoäc lónh

vöïc saûn xuaát

Z = 0.717 X1 + 0.847 X2 + 3.107 X3 + 0.42 X4

+ 0.998 X5

Chæ tieâu Tình hình taøi chính cuûa ñôn vò Z > 2.9 Doanh nghieäp naèm trong vuøng an toaøn, chöa coù nguy cô phaù saûn.

1.23 < Z < 2.9 Doanh nghieäp naèm trong vuøng caûnh baùo, coù theå coù nguy cô phaù saûn

Z < 1.23 Doanh nghieäp naèm trong vuøng nguy hieåm, nguy cô phaù saûn cao. Chæ tieâu ñaùnh giaù ñoái vôùi caùc doanh nghieäp khaùc (duøng cho haàu heát caùc

ngaønh, caùc loaïi hình doanh nghieäp)

Z = 6.56 X1 + 3.26 X2 + 6.72 X3 + 1.05 X4

Chæ tieâu Tình hình taøi chính cuûa ñôn vò

Z > 2.6 Doanh nghieäp naèm trong vuøng an toaøn, chöa coù nguy cô phaù saûn.

1.2 < Z < 2.6 Doanh nghieäp naèm trong vuøng caûnh baùo, coù theå coù nguy cô phaù

saûn

Z < 1.1 Doanh nghieäp naèm trong vuøng nguy hieåm, nguy cô phaù saûn cao.

100/161

(iii) Ñoái chieáu caùc chæ soá taøi chính cuûa ñôn vò vôùi cuûa caùc ñôn vò hoaït ñoäng cuøng

ngaønh vaø chæ tieâu bình quaân ngaønh

Phaân tích so saùnh nhö vaäy ñeå coù moät keát luaän ban ñaàu veà tình hình hoaït ñoäng

kinh doanh cuûa ñôn vò. Sau khi ñoái chieáu vôùi soá lieäu ngaønh vaø xem xeùt phaïm vi

cuõng nhö chieán löôïc maø Ban Giaùm Ñoác ñeà ra, töø ñoù chuùng ta coù theå ñaùnh giaù vaø ñöa

ra yù kieán thuyeát phuïc hôn.

(iv) Ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa thò tröôøng ñeán doanh nghieäp

• Toång theå cuûa thò tröôøng theá giôùi

Nhöõng thuaän lôïi cuõng nhö nhöõng khoù khaên cuûa thò tröôøng theá giôùi taùc ñoäng

ñeán thò tröôøng Vieät Nam. Nhìn chung, caùc kieåm toaùn vieân neân tìm hieåu xu theá phaùt

trieån chung cuûa thò tröôøng theá giôùi taùc ñoäng nhö theá naøo ñeán tình hình kinh teá Vieät

Nam, cuï theå laø aûnh höôûng ñeán caùc chính saùch taøi chính, thueá cuûa nhaø nöôùc. Beân

caïnh ñoù, caàn xem xeùt xu theá phaùt trieån cuûa theá giôùi coù nhöõng aûnh höôûng nhö theá

naøo ñeán neàn kinh teá Vieät Nam, maø cuï theå laø taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán doanh nghieäp.

Gaàn ñaây, caùc vuï kieän tuïng veà baùn phaù giaù nhö: xe ñaïp, giaày deùp, vaø saép tôùi coù theå

laø deät may, seõ aûnh höôûng ñaùng keå ñeán keá hoaïch cuõng nhö chieán löôïc kinh doanh

cuûa ñôn vò.

• Toång theå cuûa thò tröôøng Vieät Nam

Vaán ñeà ñaët ra ôû ñaây ñoái vôùi caùc kieåm toaùn vieân laø phaûi xem xeùt trong moái

quan heä giöõa thò tröôøng theá giôùi vaø thò tröôøng noäi ñòa. Vieäc kieåm toaùn vieân xem xeùt

caùc khía caïnh thoâng tin veà chính saùch taøi chính, chính saùch thueá coù theå taùc ñoäng ñeán

doanh nghieäp ñöôïc kieåm toaùn nhö theá naøo vaø ñieàu ñoù coù aûnh höôûng gì ñeán khaû

naêng hoaït ñoäng lieân tuïc cuûa ñôn vò. Ngoaøi ra cuõng caàn tìm hieåu xem ñoäng thaùi cuûa

101/161

Ban Giaùm Ñoác tröôùc nhöõng taùc ñoäng ñoù nhö theá naøo vaø ñaõ coù nhöõng giaûi phaùp naøo

hay chöa.

3.2.2. Naâng cao trình ñoä nghieäp vuï cuûa nhaân vieân vaø caäp nhaät kieán thöùc thöôøng

xuyeân cho caùc kieåm toaùn vieân.

3.2.2.1. Khaâu tuyeån duïng nhaân söï

Hieän nay, haàu nhö taát caû caùc coâng ty kieåm toaùn ñeàu tuyeån choïn nhaân vieân

ñaàu vaøo töông ñoái toát. Ña soá caùc trôï lyù kieåm toaùn ñeàu toát nghieäp ñaïi hoïc chuyeân

ngaønh veà Keá toaùn - Kieåm toaùn hoaëc chuyeân ngaønh Taøi chính – Ngaân haøng toát

nghieäp töø caùc tröôøng ñaïi hoïc coù uy tín trong caû nöôùc, cuï theå: Tröôøng Ñaïi Hoïc Kinh

Teá TP. HCM, Ñaïi Hoïc Ngoaïi Thöông, Ngaân Haøng, Kinh Teá Quoác Daân vaø moät soá

tröôøng khaùc… Vôùi neàn taûng nhö vaäy, khaû naêng ñeå phaùt trieån ngaønh ngheà keá toaùn

kieåm toaùn laø raát toát. Tuy nhieân vaãn coøn moät soá coâng ty tuyeån duïng nhaân vieân ôû trình

ñoä Cao Ñaúng, hoaëc toát nghieäp töø caùc tröôøng khaùc maø theá maïnh ñaøo taïo vaãn chöa

ñöôïc coâng nhaän.

3.2.2.2. Xaây döïng chöông trình ñaøo taïo

Khaâu ñaøo taïo nhaân vieân hay caùc trôï lyù kieåm toaùn nhìn chung ôû caùc coâng ty

kieåm toaùn Vieät Nam hieän nay chöa thaät söï toát. Hoï chöa xaây döïng moät quy trình cuï

theå ñeå ñaøo taïo, chæ coù moät vaøi coâng ty laø coù chöông trình ñaøo taïo töông ñoái chuaån,

soá coøn laïi chuû yeáu nhaân vieân töï nghieân cöùu vaø tìm toøi vì caùc coâng ty cuõng chöa xaùc

ñònh ñaây laø muïc tieâu haøng ñaàu maø hoï caàn phaûi thöïc hieän neân cuõng haïn cheá veà khaû

naêng, kyõ naêng cuõng nhö nhöõng kyõ thuaät kieåm toaùn maø leõ ra caùc nhaân vieân trôï lyù

kieåm toaùn phaûi ñöôïc hoïc hoûi. Vì vaäy, vaán ñeà ñaët ra ôû ñaây laø caùc coâng ty neân xaây

döïng caùc chöông trình ñaøo taïo ñeå khoâng nhöõng giuùp cho nhaân vieân phaùt trieån khaû

naêng ngheà nghieäp maø coøn theå hieän chaát löôïng kieåm toaùn cuûa caùc coâng ty, naâng cao

102/161

khaû naêng caïnh tranh vôùi caùc coâng ty kieåm toaùn nöôùc ngoaøi cuõng nhö thu huùt ñöôïc

nhaân vieân trình ñoä gioûi, mong muoán gaén boù vaø laøm vieäc laâu daøi vôùi coâng ty.

3.2.2.3. Caäp nhaät kòp thôøi caùc thoâng tin chuyeân ngaønh vaø caùc thoâng tin chung coù

lieân quan

Ban laõnh ñaïo coâng ty phaûi coù chính saùch khuyeán khích hoïc taäp, ñaøo taïo nhaân

vieân roõ raøng thoâng qua caùc khoùa ñaøo taïo noäi boä cuõng nhö caùc khoùa hoïc chuyeân

ngaønh do Boä Taøi Chính toå chöùc hoaëc caùc toå chöùc ngheà nghieäp ñaøo taïo ( VACPA,

ACCA), töø ñoù seõ giuùp coâng ty kieåm toaùn maø cuï theå laø caùc nhaân vieân coù ñieàu kieän

trau doài kieán thöùc, caäp nhaät thoâng tin thöôøng xuyeân hôn, vì hieän nay chính saùch cheá

ñoä keá toaùn, thueá, kieåm toaùn cuõng nhö caùc chuaån möïc ngheà nghieäp luoân thay ñoåi vaø

ban haønh môùi, ñeå töø ñoù giuùp cho caùc coâng ty kieåm toaùn hoaøn thieän veà chaát löôïng

kieåm toaùn cuõng nhö quaù trình phaùt trieån trong töông lai.

3.2.3. Trang bò phöông tieän laøm vieäc cho caùc kieåm toaùn vieân vaø trôï lyù kieåm

toaùn

Trong thôøi ñaïi coâng ngheä thoâng tin phaùt trieån, haàu nhö taát caû ngaønh ngheà,

lónh vöïc ñeàu aùp duïng coâng ngheä thoâng tin trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình,

ngaønh kieåm toaùn cuõng khoâng ngoaïi leä. Caùc kieåm toaùn vieân caàn phaûi söû duïng thaønh

thaïo caùc chöông trình maùy tính, am hieåu caùc phaàn meàm vaên phoøng ñeå coù theå naâng

cao khaû naêng xöû lyù coâng vieäc vaø cuï theå hoaù caùc chöông trình laøm vieäc thoâng qua

maùy tính. Vì vaäy, phöông tieän laøm vieäc cho caùc kieåm toaùn vieân laø cöïc kyø quan

troïng, giuùp hoï xöû lyù coâng vieäc nhanh vaø hieäu quaû hôn, ñoàng thôøi trôû neân chuyeân

nghieäp hôn khi tieáp xuùc vaø laøm vieäc vôùi khaùch haøng. Do ñoù, caùc coâng ty kieåm toaùn

neân trang bò cho caùc kieåm toaùn vieân vaø trôï lyù kieåm toaùn maùy tính laptop ñeå hoï coù

theå thöïc hieän coâng vieäc nhanh choùng vaø ruùt ngaén thôøi gian kieåm toaùn. Trong ñieàu

103/161

kieän cho pheùp, caùc coâng ty kieåm toaùn neân söû duïng chöông trình kieåm toaùn töø caùc

coâng ty chuyeân cung caáp phaàn meàm ñeå hoaøn thieän hôn trong coâng taùc kieåm toaùn.

Tuy nhieân vaán ñeà giaù phí phaàn meàm vaãn coøn laø moät trong nhöõng raøo caûn ñoái vôùi

caùc coâng ty kieåm toaùn nhoû maø chi phí naøy hoï khoù coù theå chaáp nhaän ñöôïc.

3.2.4. Tham gia trôû thaønh thaønh vieân cuûa caùc Haõng kieåm toaùn quoác teá

Khi trôû thaønh thaønh vieân cuûa caùc Haõng kieåm toaùn quoác teá seõ mang laïi nhieàu

lôïi ích cho caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam. Tröôùc heát, caùc coâng ty coù ñieàu kieän

phuïc vuï khaùch haøng quoác teá, laø moâi tröôøng ñoøi hoûi cao veà chuyeân moân, ñöôïc coâng

ty quoác teá ñaàu tö, chaúng haïn ñöa chuyeân gia vaøo ñaøo taïo, höôùng daãn, cöû chuyeân gia

vaøo kieåm tra, kieåm soaùt hoaït ñoäng. Thoâng tin veà quoác teá cuõng nhieàu hôn. Hôn theá

nöõa, vieäc trôû thaønh thaønh vieân cuûa Haõng kieåm toaùn quoác teá chính laø söï tieán ñeán gaàn

hôn vieäc thöøa nhaän laãn nhau veà ngheà nghieäp vaø baèng caáp, vì ñaõ ñaït ñöôïc trình ñoä

cuûa coâng ty quoác teá, ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cao cuûa ngheà nghieäp -> naâng cao khaû

naêng caïnh tranh vôùi caùc coâng ty kieåm toaùn nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam.

3.3. Kieán Nghò Töø Phía Cô Quan Chöùc Naêng vaø Hieäp Hoäi Ngheà Nghieäp

3.3.1. Quaûn lyù chaát löôïng hoaït ñoäng kieåm toaùn

Boä taøi chính vöøa ban haønh Quyeát ñònh soá 32/2007/QÑ-BTC ngaøy 15/05/2007

veà “Quy Cheá Kieåm Soaùt Chaát Löôïng Dòch Vuï Keá Toaùn, Kieåm Toaùn”. Ñaây laø

moät trong nhöõng loä trình maø Boä Taøi Chính ñaõ thöïc hieän ñeå kieåm soaùt hoaït ñoäng naøy

nhaèm naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn cuûa Vieät Nam ñeå coù theå caïnh tranh vôùi caùc

coâng ty kieåm toaùn nöôùc ngoaøi, goùp phaàn naâng cao vò theá cuûa quoác gia ngang taàm

vôùi theá giôùi. Tuy nhieân, Boä taøi chính vaø hieäp hoäi ngheà nghieäp (VACPA ) cuõng caàn

kieåm tra vaø giaùm saùt moät caùch chaët cheõ hôn nöõa, xaây döïng caùc khung phaùp lyù ñi

keøm thì môùi thaät söï phaùt huy hieäu quaû.

104/161

Hieän nay, vaán ñeà giaù phí ñang coù söï caïnh tranh gay gaét giöõa caùc coâng ty

kieåm toaùn Vieät Nam. Moät soá coâng ty ñaõ laøm giaûm giaù trò hôïp ñoàng kieåm toaùn ñeå

giaønh ñöôïc khaùch haøng. Vaø moät khi ñaõ nhaän ñöôïc hôïp ñoàng vôùi giaù phí thaáp, ñoàng

nghóa vôùi vieäc beân phía khaùch haøng hoï cuõng khoâng quan taâm nhieàu ñeán chaát löôïng

kieåm toaùn (maø laø giaù phí).

Veà phía caùc coâng ty kieåm toaùn, khi ñaõ nhaän ñöôïc hôïp ñoàng vôùi giaù trò thaáp,

hoï khoù coù theå tuaân thuû theo ñuùng caùc chuaån möïc kieåm toaùn yeâu caàu neân hoà sô kieåm

toaùn cuõng raát sô saøi. Do ñoù, Boä Taøi Chính neân xaây döïng moät quy trình chuaån cô baûn

nhaèm yeâu caàu taát caû caùc coâng ty kieåm toaùn toái thieåu nhaát cuõng phaûi thöïc hieän ñöôïc.

Chöông trình naøy neân ñöôïc xaây döïng vaø ñöôïc vieát döôùi daïng Phaàn Meàm Kieåm

Toaùn vaø coâng taùc kieåm tra cuõng deã daøng vaø hieäu quaû cho caû coâng ty kieåm toaùn cuõng

nhö cho Boä Taøi Chính. Nhö vaäy, veà phía Boä Taøi Chính vaø Hoäi Kieåm Toaùn Vieân

Haønh Ngheà Vieät Nam (VACPA) trong thôøi gian tôùi seõ hoaøn thieän moät soá vaán ñeà

sau:

- Hoaøn thieän khuoân khoå phaùp lyù veà traùch nhieäm cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn ñoái

vôùi chaát löôïng hoaït ñoäng kieåm toaùn, caùc quy ñònh roõ hôn veà baûo hieåm ngheà nghieäp

baét buoäc, taêng cöôøng caùc cheá taøi xöû phaït haønh vi vi phaïm ñaïo ñöùc haønh ngheà cuûa

kieåm toaùn vieân.

- Hoäi ngheà nghieäp coù nhieäm vuï ñaøo taïo, huaán luyeän, ñaùnh giaù vaø kieåm soaùt

chaát löôïng haønh ngheà cuûa caùc kieåm toaùn vieân vaø coâng ty kieåm toaùn. Xöû lyù trieät ñeå

nhöõng coâng ty, nhöõng kieåm toaùn vieân vi phaïm ñaïo ñöùc ngheà nghieäp.

- Khaån tröông chuaån bò caùc ñieàu kieän ñeå quoác teá hoùa trình ñoä, naêng löïc, chöùng

chæ haønh ngheà cuûa kieåm toaùn vieân Vieät Nam, ñaït tôùi söï coâng nhaän giöõa caùc quoác gia

trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, Chaâu AÙ vaø Theá giôùi.

105/161

3.3.2. Tuyeån choïn vaø ñaøo taïo caùc kieåm toaùn vieân

Boä Taøi Chính ñaõ phoái hôïp vôùi Hoäi Kieåm Toaùn Vieân Haønh Ngheà (VACPA)

ñöa ra keá hoaïch haønh ñoäng cuï theå töø naêm 2007 ñeán thaùng 04/2008 vaø nhöõng noäi

dung ñoåi môùi maø Boä taøi chính vöøa soaïn thaûo vaø ñöa ra töông ñoái hoaøn chænh. ( Xem

Phuï luïc IX).

3.3.3. Höôùng daãn thuû tuïc phaân tích aùp duïng trong tieán trình laäp keá hoaïch döôùi

daïng tham khaûo cho caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam thoâng qua moät phaàn meàm

kieåm toaùn.

Thöïc teá cho thaáy caùc coâng ty kieåm toaùn ñaêng kyù trôû thaønh thaønh vieân caùc

haõng kieåm toaùn lôùn cuûa quoác teá laø moät trong nhöõng lôïi theá phaùt trieån ngheà nghieäp

kieåm toaùn, tieáp thu nhöõng kinh nghieäm cuõng nhö nhöõng kyõ thuaät kieåm toaùn hieän ñaïi

ñöôïc aùp duïng, veà nguyeân taéc khoâng nhöõng giuùp caùc kieåm toaùn vieân hoïc hoûi kinh

nghieäm cuõng nhö trao ñoåi trình ñoä chuyeân moân maø coøn tieáp nhaän söï chuyeån giao

coâng ngheä töø caùc chöông trình kieåm toaùn hieän ñaïi thoâng qua caùc phaàn meàm kieåm

toaùn. Vì vaäy, trong thôøi gian vöøa qua, Boä Taøi Chính khuyeán khích caùc coâng ty kieåm

toaùn sôùm laø thaønh vieân cuûa caùc haõng kieåm toaùn lôùn treân theá giôùi. Tuy nhieân, trong

thôøi ñieåm naøy, Boä taøi chính neân hoã trôï caùc coâng ty kieåm toaùn thoâng qua moät chöông

trình kieåm toaùn ñaày ñuû, höôùng daãn vaø cung caáp cho caùc coâng ty kieåm toaùn laø ñieàu

heát söùc caàn thieát vaø coù tính thöïc tieãn cao.

3.3.4. Taïo nhòp caàu trao ñoåi thoâng tin cuõng nhö nghieäp vuï ña daïng vaø ñaày ñuû

hôn treân nhöõng trang web chuyeân ngaønh.

Hieän nay treân trang web cuûa Hoäi Kieåm Toaùn Vieân Haønh Ngheà Vieät Nam

www.vacpa.org.vn cuõng laø moät trong nhöõng dieãn ñaøn töông ñoái toát vaø caäp nhaät, traû

106/161

lôøi haàu nhö taát caû caùc caâu hoûi maø caùc kieåm toaùn vieân gaëp phaûi trong thöïc tieãn coâng

vieäc kieåm toaùn.

Caùc trang web khaùc cuõng töông ñoái höõu ích ñoù laø www.kiemtoan.com.vn , trang

web hoäi keá toaùn www.vaa.vn vaø taïp chí keá toaùn www.tapchiketoan.com .

Tuy nhieân, VACPA neân taïo ra moät dieãn ñaøn côûi môû hôn, ñoù laø ñoái thoaïi chöù khoâng

neân ñoäc thoaïi, nghóa laø khoâng neân moät chieàu nhö hieän nay, ñoù laø caùc kieåm toaùn

vieân ñaët caâu hoûi thì môùi coù caâu traû lôøi töø phía VACPA. Do ñoù, VACPA neân toång

hôïp vaø ñöa ra nhieàu caâu hoûi hôn nöõa ñeå caùc kieåm toaùn vieân coù dòp cuøng nhau trao

ñoåi vaø nghieân cöùu.

Keát luaän chöông III

Caùc cô quan chöùc naêng vaø hieäp hoäi ngheà nghieäp caàn quan taâm nhieàu hôn nöõa ñoái

vôùi lónh vöïc kieåm toaùn, vì ñaây laø lónh vöïc môùi vaø coøn non treû. Sau hôn 15 naêm hoaït

ñoäng cuûa ngaønh, Vuï cheá ñoä keá toaùn – kieåm toaùn cuûa Boä taøi chính, cuï theå hôn laø caùc

coâng ty kieåm toaùn ñaõ ñoùng goùp moät phaàn vaøo söï phaùt trieån chung cuûa ñaát nöôùc.

Trong xu theá hoäi nhaäp hieän nay, vieäc hoaøn thieän caùc chuaån möïc keá toaùn, kieåm toaùn

sao cho phuø hôïp vôùi tình hình thöïc tieãn Vieät Nam vaø vaãn tuaân thuû theo thoâng leä

quoác teá laø moät yeâu caàu caáp thieát.

Taêng cöôøng boài döôõng, naâng cao trình ñoä cuûa kieåm toaùn vieân, nhaèm giuùp cho caùc

kieåm toaùn vieân coù kieán thöùc saâu, roäng nhaèm giuùp hoï naâng cao nghieäp vuï kieåm toaùn,

tö vaán, hoã trôï cho caùc ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn ngaøy caøng hoaøn thieän vaø caäp nhaät

nhöõng thay ñoåi veà cheá ñoä, chuaån möïc keá toaùn, kieåm toaùn, thueá, taøi chính vaø caùc vaán

ñeà coù lieân quan moät caùch kòp thôøi ñeå ñaùp öùng yeâu caàu thöïc tieãn.

107/161

Maëc duø caùc vaên baûn veà hoaït ñoäng kieåm toaùn nhìn chung laø raát chaët cheõ nhöng hieän

nay, soá löôïng coâng ty tuaân thuû vaø thöïc hieän theo nhö quy ñònh laø töông ñoái ít. Vôùi

yeâu caàu hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi, cuï theå laø WTO, vieäc caùc coâng ty kieåm toaùn

khoâng tuaân thuû caùc quy ñònh ngaønh ngheà seõ gaëp nhieàu ruûi ro trong coâng taùc kieåm

toaùn, töø ñoù seõ aûnh höôûng ñeán toaøn ngaønh. Ñaây laø moät trong nhöõng vaán ñeà maø Caùc

cô quan chöùc naêng vaø hieäp hoäi ngheà nghieäp ñang quan taâm haøng ñaàu vaø töøng böôùc

trieån khai thöïc hieän.

108/161

PHAÀN KEÁT LUAÄN

Vieäc nghieân cöùu vaø vaän duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch

kieåm toaùn laø raát quan troïng vaø goùp phaàn to lôùn ñeán chaát löôïng, hieäu quaû cuûa cuoäc

kieåm toaùn. Trong ñieàu kieän caïnh tranh cuûa ngaønh kieåm toaùn ôû Vieät Nam hieän nay

buoäc caùc coâng ty kieåm toaùn phaûi khoâng ngöøng naâng cao chaát löôïng phuïc vuï cuûa

mình, ñaûm baûo chaát löôïng baùo caùo kieåm toaùn, thôøi gian vaø chi phí ôû möùc toái öu. Caùc

thuû tuïc phaân tích theå hieän laø thuû tuïc kieåm toaùn hieän ñaïi, mang tính khoa hoïc, khoâng

chæ tieát kieäm thôøi gian, chi phí maø coøn haïn cheá thaáp nhaát caùc ruûi ro kieåm toaùn.

Töø caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc, chuùng toâi ñaõ tieán haønh nghieân cöùu, phaân tích vaø

ñaùnh giaù thöïc traïng cuûa caùc doanh nghieäp kieåm toaùn noùi chung, bao goàm nhoùm caùc

doanh nghieäp kieåm toaùn trong nöôùc, nhoùm caùc doanh nghieäp kieåm toaùn coù voán ñaàu

tö nöôùc ngoaøi vaø nhoùm caùc doanh nghieäp kieåm toaùn thuoäc Nhaø nöôùc ñaõ vaø ñang

chuyeån ñoåi loaïi hình doanh nghieäp. Tuy nhieân, vieäc khaûo saùt caùc doanh nghieäp

kieåm toaùn coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chæ mang tính chaát so saùnh chöù khoâng thuoäc ñoái

töôïng phaân tích trong luaän vaên naøy.

Nhìn chung, do quy moâ vaø loaïi hình doanh nghieäp khaùc nhau neân vieäc aùp

duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn cuõng coù söï khaùc bieät.

Ñieàu ñoù aûnh höôûng ñaùng keå ñeán chaát löôïng cuûa cuoäc kieåm toaùn hay chaát löôïng cuûa

“Baùo caùo kieåm toaùn” giöõa caùc coâng ty kieåm toaùn vôùi nhau.

Töø thoâng tin thu thaäp ñöôïc thoâng qua phieáu khaûo saùt, chuùng toâi nhaän thaáy

raèng vieäc thöïc hieän thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn coøn raát

109/161

haïn cheá ôû caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam, cuï theå laø caùc coâng ty TNHH coù quy moâ

vöøa vaø nhoû.

Vôùi thöïc traïng ñoù, chuùng toâi ñaõ ñöa ra caùc nhoùm giaûi phaùp nhaèm giuùp cho

caùc coâng ty kieåm toaùn aùp duïng moät caùch coù choïn loïc, tuøy vaøo töøng tröôøng hôïp cuï

theå maø vaän duïng sao cho hieäu quaû nhaát. Vieäc thöïc hieän thuû tuïc phaân tích trong tieán

trình laäp keá hoaïch goùp phaàn ñaùng keå giuùp cho caùc kieåm toaùn vieân hieåu moät caùch

khaùi quaùt vaø töôøng taän hôn veà tình hình cuûa ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn, qua ñoù xaùc ñònh

caùc vuøng coù theå coù ruûi ro vaø sai soùt ñeå kieåm toaùn vieân leân keá hoaïch thieát keá caùc thuû

tuïc kieåm toaùn thích hôïp trong giai ñoaïn thöïc hieän kieåm toaùn. Keát quaû laø giuùp hoï ruùt

ngaén ñöôïc thôøi gian vaø naâng cao chaát löôïng cuoäc kieåm toaùn -> naâng cao caïnh tranh

vôùi caùc doanh nghieäp kieåm toaùn nöôùc ngoaøi.

Ñeà taøi nghieân cöùu: “Hoaøn thieän thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá

hoaïch kieåm toaùn taïi caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam“ thöïc söï laø moät ñeà taøi haáp

daãn, nhöõng giaûi phaùp ñöa ra coù theå ñöôïc xem laø nhöõng vaán ñeà coát loõi nhaát. Chính vì

theá, moãi coâng ty kieåm toaùn coù theå döïa treân neàn taûng caùc nhoùm giaûi phaùp naøy, keát

hôïp vôùi tình hình thöïc teá cuûa DN mình ñeå xaây döïng chieán löôïc vaø coù nhöõng böôùc ñi

phuø hôïp nhaèm ñaït ñöôïc hieäu quaû cao nhaát.

Duø quaù trình hoaøn thieän vaø naâng cao chaát löôïng cuoäc kieåm toaùn cuûa caùc coâng

ty kieåm toaùn Vieät Nam vaãn coøn khoù khaên do raát nhieàu yeáu toá taùc ñoäng. Tuy nhieân,

vôùi nhöõng giaûi phaùp ñöa ra vaø vieäc xaây döïng caùc quy ñònh töông ñoái chaët cheõ hôn töø

caùc cô quan chöùc naêng vaø hieäp hoäi ngheà nghieäp thì vieäc vaän duïng seõ giuùp caùc coâng

ty kieåm toaùn Vieät Nam phaùt huy chaát löôïng kieåm toaùn trong thôøi gian tôùi.

110/161

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

Tieáng Vieät 1. Alvin A.Arens – James K.Loebbecke – Bieân Dòch: Ñaëng Kim Cöông –Phaïm

Vaên Döôïc (08/2000), Kieåm toaùn, NXB Thoáng Keâ.

2. Boä Moân Kieåm Toaùn, Khoa Keá Toaùn-Kieåm Toaùn, Tröôøng Ñaïi Hoïc Kinh Teá

TP.HCM, Kieåm toaùn (02/2007) NXB Lao Ñoäng Xaõ Hoäi.

3. Boä Taøi Chính, Heä Thoáng Chuaån Möïùc Kieåm Toaùn Vieät nam Soá 520, 300, 310

4. Boä Taøi chính (2007), Taøi lieäu hoïc – OÂn Taäp Thi Kieåm Toaùn Vieân – Keá Toaùn

Vieân Haønh Ngheà.

5. Coâng ty Kieåm toaùn AFC (2006), Chöông Trình Kieåm Toaùn BOD Compass 3

6. Robert C. Higgins – Bieân Dòch : Nguyeãn Taán Bình (2002), Phaân tích quaûn trò

taøi chính.

7. PGS.TS Traàn Ngoïc Thô (2005), Taøi Chính Doanh Nghieäp Hieän Ñaïi, NXB

Thoáng Keâ.

8. Hoaøng Troïng – Chu Nguyeãn Moäng Ngoïc (2005), Phaân tích döõ lieäu nghieân

cöùu vôùi SPSS, NXB Thoáng Keâ.

9. Ngaân haøng Coâng Thöông Vieät Nam (2006), Soå tay tín duïng.

10. Phaùt bieåu cuûa OÂng Buøi Vaên Mai – Vuï Tröôûng Vuï Cheá Ñoä Keá Toaùn vaø Kieåm

Toaùn – Boä Taøi Chính – Chuû Tòch VACPA traû lôøi phoûng vaán cuûa Taïp chí

Kieåm toaùn Nhaø nöôùc.

11. Taïp chí keá toaùn, kieåm toaùn vaø moät soá trang web lieân quan

111/161

Tieáng Anh

12. ACCA – Study Text – International Stream Certificate Paper 6, (June 1998),

The Audit Framework, BPP Publishing.

13. Earst & Young (2000), Audit Manual

14. Gernald I. While – Ashwinpaul C. Sondhi- Dov Fried, The Alnalysis and use of Financial Statements, Third Edition, Print in the United States of America.

112/161

Phụ lục I – DANH SÁCH CÁC DOANH NGHIỆP KIỂM TOÁN

STT Số hiệu Cty Tên Công ty Tên viết tắt Ngày Thành lập

01 001 Công ty Kiểm toán Việt Nam TNHH VACO 13/05/1991

02 002 Công ty Dịch vụ tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán

AASC 13/05/1991

03 003 Công ty Tư vấn Luật và Kiểm toán Hoàng Gia - SCCT (TNHH)

SCCT 03/09/1992

04 004 Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam E&Y 03/11/1992

05 005 Công ty Kiểm toán và Dịch vụ Tin học AISC 29/04/1994

06 006 Công ty TNHH Pricewaterhouse Coopers Việt Nam

PwC 14/05/1994

07 007 Công ty TNHH KPMG Việt Nam KPMG 17/05/1994

08 008 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A & C 13/02/1995

09 009 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Tài chính Kế toán

AFC 13/02/1995

10 010 Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán (AAC) AAC 13/02/1995

11 012 Công ty Dịch vụ Kế toán và Kiểm toán Hạ Long

HAACO 13/07/1995

12 013 Công ty TNHH Dịch vụ Kiểm toán và Tư vấn Tài chính kế toán Thuỷ Chung

Thủy Chung 28/06/1996

13 014 Công ty TNHH Dịch vụ Kiểm toán và Tư vấn Kế toán BHP

BHP 27/06/1997

14 016 Công ty Kiểm toán và Kế toán Hà Nội 26/01/1999

15 017 Công ty TNHH Grant Thornton Việt Nam G.T 29/09/1999

16 018 Công ty TNHH Kiểm toán AS AS 07/05/2000

17 020 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Tài chính Kế toán HP

HP 09/06/2000

18 021 Công ty TNHH Kiểm toán M&H M&H 08/12/2000

19 022 Công ty TNHH Kế Toán Kiểm toán Tư Vấn Việt Nam

AACC 19/02/2001

20 023 Công ty TNHH Dịch vụ Kiểm toán và Tư vấn Kế toán Bắc Đẩu

PACO 12/04/2001

21 024 Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế Á Châu AIA 12/04/2001

113/161

22 025 Công ty TNHH Quản trị Tiên Phong P 12/06/2001

23 026 Công ty TNHH Kiểm toán DTL DTL 09/07/2001

24 027 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn An Việt An Việt 07/08/2001

25 028 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn TCKT Hồng Đức

HĐ 22/08/2001

26 029 Công ty TNHH Kiểm toán và Tin học Sài Gòn THSG 22/08/2001

27 031 Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế Việt Nam VIA 09/10/2001

28 032 Công ty TNHH Kế toán Kiểm toán và Tin học Kiến Hưng

Kiến Hưng 11/10/2001

29 033 Công ty TNHH Kiểm toán Tư vấn Độc lập IAC 19/11/2001

30 034 Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam

VAE 21/12/2001

31 035 Công ty TNHH Mê Kong MêKong 05/8/2002

32 036 Công ty TNHH Kiểm toán Tư vấn Việt Nam ATIC Việt nam

15/08/2002

33 037 Công ty TNHH Kiểm toán - Tư vấn Đất Việt Vietland 26/09/2002

34 038 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Quản lý ICA 09/12/2002

35 039 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn TCKT Thanh Đức

VAE 26/06/2002

36 040 Công ty TNHH Hoàng và Thắng HT 14/10/2002

37 041 Công ty TNHH Kiểm toán Kế toán và Dịch vụ Tài chính Việt Nam

VINAUDI 15/01/2003

38 042 Công ty TNHH Tư vấn và Kiểm toán CA&A CA&A 09/04/2003

39 043 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Việt Nam VNAudit 06/05/2003

40 044 Công ty TNHH Quản lý-Kiểm toán Tư vấn M.A..A.C

MAAC 21/05/2003

41 045 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Thăng Long

T.T.L 18/06/2003

42 046 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Tài chính Ánh Sáng Á Châu

AFCC 13/08/2002

43 047 Công ty TNHH Kiểm toán - Tư vấn Thuế ATC ATC 05/08/2003

44 048 Công ty TNHH Kiểm toán - Tư vấn Tài chính D.N.P

DNP 01/09/2003

45 049 Công ty TNHH Kiểm toán và Dịch vụ Phần TDK 28/02/2002

114/161

mềm TDK

46 051 Công ty TNHH Kiểm toán U&I U&I 15/10/2001

47 052 Công ty TNHH Kiểm toán A.B.B Việt Nam ABB 06/06/2001

48 054 Công ty TNHH Hằng Minh Hằng Minh 28/02/2002

49 055 Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán Việt Nam VAAC 08/01/2003

50 056 Công ty Cổ phần V.A.I V.A.I 26/03/2003

51 057 Công ty TNHH Kế toán Kiểm toán và Tư vấn Sài Minh

Sài Minh 13/09/2000

52 058 Công ty TNHH Tư vấn - Kiểm toán S&S S&S 16/01/2003

53 061 Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán độc lập Việt Nam

AQN 12/12/2003

54 062 Công ty TNHH Tư vấn - Kiểm toán Trung Tín Đức

T.A.C 05/01/2004

55 064 Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán A.P.B APB 16/10/2003

56 065 Công ty TNHH Tư vấn và Kiểm toán Gia Cát Gia Cát

57 066 Công ty TNHH Kiểm toán Tư vấn Xây dựng Việt Nam

CIMEICO 26/06/2000

58 068 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn ACPA ACPA 14/04/2004

59 069 Công ty TNHH Tư vấn Kế toán Tài chính - Thuế Kiểm toán COM.PT

COM.PT 16/04/2001

60 070 Công ty TNHH Kiểm toán Mỹ A.A 02/11/2001

61 071 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Chuẩn Việt

Vietvalues 20/11/2003

62 072 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Tài chính Quốc tế

IFC 24/10/2001

63 073 Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế Đức - Anh FADA 23/02/2004

64 074 Công ty Hợp danh Kiểm toán và Tư vấn STT STT 19/05/2004

65 075 Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam CPA - Vietnam

23/06/2004

66 076 Công ty TNHH Kiểm toán ASNAF Việt Nam 22/10/2002

67 077 Công ty Hợp danh Kiểm toán và Tư vấn Tài chính Kế toán SGN

SGN 17/05/2004

68 078 Công ty Hợp danh Kiểm toán và Kế toán An Phát

APS 08/09/2004

115/161

69 079 Công ty Hợp danh Kiểm toán Tâm Việt Tâm Việt 19/10/2004

70 080 Công ty Hợp danh Kiểm toán Trí tuệ SMART 04/05/2005

71 081 Công ty Hợp danh Kiểm toán Hà Nội HANOIAC 13/052005

72 082 Công ty Hợp danh Dịch vụ Kiểm toán Kế toán - Tư vấn Thái Dương

SAASC 26/11/2004

73 083 Công ty Hợp danh Kiểm toán Tài chính Đầu tư Việt Nam

VAFICO 27/05/2005

74 084 Công ty Hợp danh Kiểm toán - Tư vấn Việt Nam

ACC -VIETNAM

29/072005

75 085 Công ty Hợp danh Kiểm toán Hợp nhất Phương Đông

E -J AUDITING

11/08/2005

76 086 Công ty Hợp danh Kiểm toán Quốc gia Việt Nam

VNFC AUDIT 24/10/2005

77 087 Công ty Hợp danh Kiểm toán và Tư vấn Tài chính Việt Nam

VFA 28/10/2005

78 088 Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nhất Việt Nhất 03/11/2005

79 089 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Tài chính ACA 24/08/2001

80 090 Công ty Hợp danh Kiểm toán và Định giá Việt Nam

A&A 03/11/2005

81 091 Công ty TNHH tư vấn DCPA DCPA 26/10/2005

82 092 Công ty Hợp danh kiểm toán và Tư vấn Tài chính Kế toán Việt Nam (VAFC) (ngừng hoạt động 1 năm)

VAFC 04/11/2005

83 093 Công ty TNHH Kiểm toán Hồng Hà

84 094 Công ty TNHH Tư vấn Chuyên nghiệp 06/12/2005

85 095 Công ty TNHH Kiểm toán Đức Anh DAACO 22/11/2005

86 096 Công ty TNHH Kiểm toán Miền Trung CENACO 12/06/2006

87 097 Công ty TNHH Kiểm toán và Đầu tư Tài chính Nam Việt (VIETAUDITOR)

VIET AUDITORS

19/01/2006

88 098 Công ty TNHH Kiểm toán Hùng Vương HVAC 27/04/2006

89 099 Công ty HD Kiểm toán và Tư vấn Đệ Nhất FAC 07/04/2006

90 100 Công ty TNHH Kiểm toán Tư vấn Tài chính và Đầu tư Việt Nam

AFIV 04/04/2006

91 101 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Tài chính FACOM 05/05/2006

116/161

Việt Nam

92 102 Công ty TNHH Kiểm toán Tư vấn Thủ đô CACC 22/05/2006

93 104 Công ty HD Kiểm toán Quang Minh QMC 22/05/2006

94 105 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn thuế A.T.A.X

A.T.A.X 30/06/2006

95 106 Công ty TNHH Tài chính và Kiểm toán Việt Nam

ACVIETNAM 04/07/2006

96 107 Công ty TNHH Kiểm toán Sao Việt SV 17/07/2006

97 108 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Tài chính A.F.C.C

A.F.C.C 28/07/2006

98 109 Công ty TNHH Kiểm toán Tư vấn Nam Việt NCA 13/07/2006

99 110 Công ty TNHH Tư vấn Kiểm toán Vạn An VACA 24/07/2006

100 111 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Đầu tư Tài chính Châu Á

FADA 06/07/2006

101 112 Công ty TNHH Dịch vụ Kiểm toán và Tư vấn UHY

UHY 29/08/2006

102 113 Công ty TNHH Kiểm toán An Tâm A.T.AUDIT 02/08/2006

103 114 Công ty TNHH Kiểm toán Thanh Hoá THA 10/07/2006

104 115 Công ty TNHH Kiểm toán Việt Âu VIETAU 24/08/2006

105 116 Công ty TNHH Tư vấn Đầu tư Tài chính và Kiểm toán KTV

KTV 12/09/2006

106 118 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Phan Dũng

PDAC 11/09/2006

107 119 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Doanh nghiệp KTC

KTC 14/07/2006

108 120 Công ty TNHH Kiểm toán Đông Dương I.A 29/08/2006

109 121 Công ty TNHH Kiểm toán Âu Lạc Âu Lạc 18/09/2006

110 122 Công ty TNHH VNC Kiểm toán VNC 12/10/2006

111 123 Công ty TNHH Tư vấn và Kiểm toán VNSC VNSC 23/10/2006

112 124 Công ty TNHH Kiểm toán Thế Giới Mới NWA 22/09/2006

113 125 Công ty Hợp danh Kiểm toán và Tư vấn Nam Việt

NVAC 05/05/2006

114 126 Công ty TNHH Tư vấn Kế toán và Kiểm toán Việt Nam

AVA 10/10/2006

117/161

115 127 Công ty TNHH Kiểm toán Vũng Tàu VAC 10/11/2006

116 128 Công ty TNHH Dịch vụ Kiểm toán Thanh Minh Nhật

Thanh Minh Nhật

13/09/2006

117 129 Công ty TNHH Dịch vụ Tài chính - Kế toán và Kiểm toán 3T

A3T 23/11/2006

118 130 Công ty TNHH Kiểm toán và tư vấn TKT TKT 08/12/2006

119 131 Công ty TNHH Kiểm toán Vũ Hồng VuHong 27/09/2006

120 132 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Việt Dương

VDA 01/12/2006

121 133 Công ty TNHH Kiểm toán ASC ASC 21/12/2006

122 134 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Hà Nội HANCO 02/11/2006

123 135 Công ty TNHH Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán Việt Nam (AAFC)

AAFC 23/01/2007

124 136 Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế PNT PNT 08/01/2007

125 137 Công ty TNHH Kiểm toán Quốc gia Việt Nam (VNAC)

VNA 03/04/2006

126 139 Công ty TNHH Kiểm toán Thăng Long TLA 22/09/2006

127 140 Công ty TNHH Kiểm toán và Đào tạo nhân lực Việt Nam (HTAC)

128 141 Công ty TNHH Dịch vụ Kiểm toán, Kế toán và Tư vấn Thuế AAT

AAT 04/06/2007

129 142 Công ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán Phía Nam

(AASCS 30/05/2007

130 143 Công ty TNHH Tài chính Kế toán và Kiểm toán VN

30/05/2007

131 144 Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán Biên Hoà (BHAAC)

BHAAC 5/06/2007

132 145 Công ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán Kiểm toán Quảng Ninh

QNAASC 20/07/2007

133 146 Công ty TNHH Tư vấn Thuế, Kế toán và Kiểm toán Việt Nam

AVINA 15/08/2007

134 147 Công ty TNHH Dịch vụ Tài chính và Kiểm toán Hàn Việt (HANVIFA)

HANIFA 29/06/2007

118/161

Phụ lục II – Maãu Phieáu Khaûo Saùt Vaän Duïng Thuû Tuïc Phaân Tích Trong Tieán Trình Laäp Keá hoaïch

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH KHOA ÑAØO TAÏO SAU ÑAÏI HOÏC

********************

LÔØI NGOÛ

Trong quaù trình hoäi nhaäp vaø phaùt trieån, ñaëc bieät laø Vieät Nam ñaõ gia nhaäp vaøo WTO, ñieàu naøy vöøa taïo ra nhieàu cô hoäi song cuõng gaây khoâng ít thaùch thöùc ñoái vôùi caùc Doanh nghieäp Vieät Nam - Moät chuû theå noøng coát trong neàn kinh teá nöôùc nhaø. Thaùch thöùc cuûa doanh nghieäp ñoøi hoûi taát yeáu laø phaûi laøm sao naâng cao trình ñoä quaûn lyù, ñieàu kieän coâng ngheä cuõng nhö veà tình hình taøi chính. Vì theá, thoâng tin ñöôïc trình baøy moät caùch minh baïch laø moät trong nhöõng lôïi theá thu huùt ñaàu tö cuõng nhö quaù trình kinh doanh. Tröôùc tình hình ñoù, kieåm toaùn ñaõ trôû thaønh nhu caàu taát yeáu ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh vaø naâng cao chaát löôïng quaûn lyù cuûa doanh nghieäp. Do ñoù phaûi tìm caùch naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn ñeå caùc doanh nghieäp tin töôûng vaøo dòch vuï do coâng ty kieåm toaùn cung caáp. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy, caùc coâng ty kieåm toaùn khoâng ngöøng xaây döïng vaø hoaøn thieän phöông phaùp kieåm toaùn. Ñieàu naøy raát quan troïng ñoái vôùi caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät nam trong giai ñoaïn hieän nay. Moät trong nhöõng phöông phaùp kyõ thuaät tieân tieán ñöôïc ñaùnh giaù raát cao veà tính hieäu quaû cuûa noù trong quaù trình kieåm toaùn baùo caùo taøi chính nhöng vaãn coøn môùi meõ ñoái vôùi caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam, ñoù laø thuû tuïc phaân tích. Vôùi tình hình treân, Khoa Keá Toaùn – Kieåm Toaùn – Tröôøng Ñaïi Hoïc Kinh Teá TP. HCM hôïp taùc cuøng vôùi Caùc Coâng Ty Kieåm Toaùn Vieät Nam toå chöùc ñôït khaûo saùt, ñaùnh giaù vieäc thöïc hieän thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch ñeå thaáy ñöôïc nhöõng khoù khaên cuõng nhö thuaän lôïi khi aùp duïng vaøo thöïc tieãn. Treân cô sôû ñoù, tieán haønh phaân tích vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp cuï theå xaây döïng quy trình thuû tuïc phaân tích nhaèm naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn cuûa caùc Coâng ty Kieåm toaùn Vieät Nam.

119/161

Ñeå vieäc khaûo saùt, ñaùnh giaù mang laïi keát quaû khaùch quan vaø thieát thöïc, chuùng toâi raát mong nhaän ñöôïc söï hoã trôï coù yù nghóa töø caùc baïn. Xin vui loøng traû lôøi nhöõng caâu hoûi theo Baûng ñính keøm, sau ñoù gôûi laïi cho chuùng toâi trong thôøi gian sôùm nhaát coù theå.

Xin chaân thaønh caûm ôn söï hôïp taùc coù giaù trò cuûa caùc baïn

Traân troïng

PHIEÁU KHAÛO SAÙT

AÙP DUÏNG THUÛ TUÏC PHAÂN TÍCH TRONG TIEÁN TRÌNH LAÄP KEÁ HOAÏCH TAÏI CAÙC COÂNG TY KIEÅM TOAÙN VIEÄT NAM

Hoï vaø teân: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..… Teân Coâng ty: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Chöùc vuï: ………………………………………………………………………Tel: ……..……………………………………………………… A.Thoâng tin cô baûn veà doanh nghieäp: ( Vui loøng ñaùnh daáu choïn moät trong caùc oâ sau) 1. Coâng ty cuûa baïn thuoäc loaïi hình naøo?

Doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh Doanh nghieäp Nhaø nöôùc ( ñaõ chuyeån ñoåi) Doanh nghieäp coù 100% voán nöôùc ngoaøi

2. Toång soá nhaân vieân vaø laõnh ñaïo cuûa coâng ty baïn ñeán thôøi ñieåm 31/12/2006?

Döôùi 15 ngöôøi Töø 15 ngöôøi ñeán 50 ngöôøi Töø 50 ngöôøi ñeán 100 ngöôøi Treân 100 ngöôøi

3. Toång soá kieåm toaùn vieân cuûa coâng ty baïn ñeán thôøi ñieåm 31/12/2006?

Döôùi 3 kieåm toaùn vieân (KTV)

120/161

Töø 3 KTV ñeán 5 KTV Töø 6 KTV ñeán 10 KTV Treân 10 KTV

4. Khaùch haøng cuûa coâng ty baïn thuoäc loaïi hình naøo ?

Doanh nghieäp Nhaø nöôùc Coâng ty TNHH Coâng ty Coå Phaàn ( ñaõ nieâm yeát treân saøn chöùng khoaùn) Coâng ty Coå Phaàn ( chöa nieâm yeát treân saøn chöùng khoaùn )

5. Quy moâ khaùch haøng cuûa coâng ty baïn ?

Khaùch haøng lôùn chieám tyû troïng < 20% Doanh thu Khaùch haøng lôùn chieám tyû troïng töø 20% ñeán 40% Doanh thu Khaùch haøng lôùn chieám tyû troïng töø 40% ñeán 70% Doanh thu Khaùch haøng lôùn chieám tyû troïng > 70% Doanh thu

6. Dòch vuï maø coâng ty baïn cung caáp chuû yeáu? ( vui loøng choïn dòch vuï chieám tyû troïng doanh thu cao )

Kieåm toaùn baùo caùo taøi chính Kieåm toaùn quyeát toaùn voán ñaàu tö, xaây döïng cô baûn Tö vaán thueá Ñònh giaù doanh nghieäp Moät soá dòch vuï khaùc

7. Ngoaøi dòch vuï kieåm toaùn BCTC, coâng ty baïn cung caáp dòch vuï chuû yeáu naøo nöõa?

Kieåm toaùn quyeát toaùn voán ñaàu tö, xaây döïng cô baûn Tö vaán thueá Ñònh giaù doanh nghieäp Moät soá dòch vuï khaùc

8. Soá löôïng khaùch haøng maø coâng ty baïn cung caáp?

Döôùi 50 khaùch haøng Töø 50 ñeán 100 khaùch haøng Töø 100 ñeán 200 khaùch haøng

121/161

Töø 201 ñeán 500 khaùch haøng Treân 500 khaùch haøng

9. Möùc phí kieåm toaùn bình quaân cho moãi khaùch haøng cuûa coâng ty baïn?

Döôùi 1,000 USD Töø 1,000 USD ñeán 1,500 USD Töø 1,501 USD ñeán 2,500 USD Töø 2,501 USD ñeán 4,000 USD Töø 4,001 USD ñeán 6,000 USD Treân 6,000 USD

10. Thôøi gian thöïc hieän cuoäc kieåm toaùn tính caû thôøi gian interim vaø final?

Nhoû hôn hoaëc baèng 3 ngaøy Töø 3 ngaøy ñeán 5 ngaøy Töø 6 ngaøy ñeán 10 ngaøy Töø 11 ngaøy ñeán 14 ngaøy Töø 15 ñeán 30 ngaøy Treân 30 ngaøy

11. Nhaân söï cho cuoäc kieåm toaùn?

Nhoû hôn hoaëc baèng 3 ngöôøi Töø 3 ngöôøi ñeán 5 ngöôøi Töø 6 ngöôøi ñeán 8 ngöôøi Treân 8 ngöôøi

B. Xin baïn cho bieát quan ñieåm veà caùc vaán ñeà sau ñaây: ( Vui loøng ñaùnh daáu choïn moät trong caùc oâ sau tröø nhöõng caâu coù theå ñaùnh daáu cuøng luùc nhieàu oâ nhö höôùng daãn)

12. Theo Quan ñieåm cuûa baïn, coù caàn thieát ban haønh boå sung chuaån möïc kieåm toaùn veà thuû tuïc phaân tích moät caùch chi tieát aùp duïng trong tieán trình laäp keá hoaïch khoâng?

Coù Khoâng Neáu caâu traû lôøi laø khoâng, xin vui loøng giaûi thích lyù do: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

122/161

13. Quy trình aùp duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch ñöôïc coâng ty baïn thöïc hieän ôû möùc ñoä naøo?

Khoâng thöïc hieän Coù thöïc hieän nhöng coøn rôøi raïc Thöïc hieän ñaày ñuû Thöïc hieän ôû möùc ñoä töông quan caùc yeáu toá

14. Neáu caâu traû lôøi laø khoâng thöïc hieän hoaëc thöïc hieän nhöng rôøi raïc, xin vui loøng giaûi thích lyù do sau:

Do thuû tuïc naøy ñaët ra nhöõng yeâu caàu quaù khaét khe Do thuû tuïc naøy chöa coù caùc höôùng daãn chi tieát neân thuû tuïc aùp duïng raát khoù

hieåu Do thieáu söï giaùm saùt cuûa caùc cô quan chöùc naêng Do nhaän thöùc cuûa kieåm toaùn vieân chöa cao Do yeâu caàu cuûa xaõ hoäi chöa cao Do khoâng coù ñuû thôøi gian ñeå thöïc hieän caùc thuû tuïc phaân tích Lyù do khaùc

15. Coâng ty cuûa baïn coù ñöa ra moät quy trình cuï theå veà vieäc aùp duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch khoâng?

Coù Khoâng Neáu caâu traû lôøi laø khoâng, xin vui loøng giaûi thích lyù do: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 16. Coâng ty cuûa baïn coù xem thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch ñoùng moät vai troø quan troïng trong quaù trình kieåm toaùn khoâng?

Coù Khoâng Neáu caâu traû lôøi laø khoâng, xin vui loøng giaûi thích lyù do: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

17. Thuû tuïc phaân tích naøo döôùi ñaây ñöôïc coâng ty baïn aùp duïng chuû yeáu nhaát trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn?

Phaân tích vaø tìm hieåu thoâng tin phi taøi chính

123/161

Phaân tích thoâng tin taøi chính töông öùng trong kyø naøy vôùi kyø tröôùc treân baùo caùo taøi chính.

So saùnh caùc chæ tieâu baùo caùo ñôn vò vôùi soá lieäu bình quaân ngaønh Döï baùo xu höôùng bieán ñoäng cuûa naêm nay döïa vaøo soá lieäu cuûa caùc naêm tröôùc

18. Ngoaøi nhöõng thuû tuïc neâu treân, coâng ty cuûa baïn coøn thöïc hieän theâm nhöõng thuû tuïc naøo nöõa khoâng?

Phaân tích vaø tìm hieåu thoâng tin phi taøi chính Phaân tích thoâng tin taøi chính töông öùng trong kyø naøy vôùi kyø tröôùc treân baùo

caùo taøi chính. So saùnh caùc chæ tieâu baùo caùo ñôn vò vôùi soá lieäu bình quaân ngaønh Döï baùo xu höôùng bieán ñoäng cuûa naêm nay döïa vaøo soá lieäu cuûa caùc naêm tröôùc Khoâng thöïc hieän

19. Trong quaù trình tìm hieåu thoâng tin khaùch haøng, coâng ty cuûa baïn döïa vaøo nhöõng thoâng tin naøo?

Thu thaäp thoâng tin töø kieåm toaùn vieân tieàn nhieäm Thu thaäp thoâng tin thoâng qua caùc keânh thoâng tin nhö: baùo chí, internet, tivi,

ñaøi v… Töø laõnh ñaïo coâng ty Töø phoøng keá toaùn Töø nhöõng nguoàn khaùc

20. Trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn , coâng ty cuûa baïn coù thöïc hieän Laäp keá hoaïch chieán löôïc khoâng?

Coù Khoâng

21. Trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn , coâng ty cuûa baïn coù thöïc hieän Laäp keá hoaïch toång theå khoâng?

Coù Khoâng

22. Trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn , coâng ty cuûa baïn coù thöïc hieän Laäp Chöông trình kieåm toaùn khoâng?

Coù Khoâng

124/161

23. Trong khaâu laäp keá hoaïch chieán löôïc, coâng ty cuûa baïn coù thöïc hieän caùc böôùc döôùi ñaây khoâng?

Hieåu veà tình hình kinh doanh cuûa khaùch haøng

Xaùc ñònh nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán baùo caùo taøi chính nhö cheá ñoä keá toaùn, chuaån möïc keá toaùn aùp duïng, yeâu caàu veà laäp baùo caùo taøi chính vaø quyeàn haïn cuûa coâng ty.

Xaùc ñònh vuøng ruûi ro chuû yeáu cuûa doanh nghieäp vaø nhöõng aûnh höôûng cuûa noù tôùi baùo caùo taøi chính (ñaùnh giaù ban ñaàu veà ruûi ro tieàm taøng vaø ruûi ro kieåm soaùt)

Ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä

24. Trong khaâu laäp keá hoaïch toång theå, coâng ty cuûa baïn tìm hieåu tình hình kinh doanh cuûa ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn thoâng qua caùc böôùc naøo döôùi ñaây?

Hieåu bieát chung veà neàn kinh teá coù aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng 1

Moâi tröôøng vaø lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng ( bao goàm: yeâu caàu moâi tröôøng, Thò tröôøng vaø caïnh tranh, ruûi ro kinh doanh, nhaø cung caáp , khaùch haøng,…) 2

Hieåu bieát veà heä thoáng keá toaùn vaø heä thoáng kieåm soaùt noäi boä ( bao goàm : Caùc chính saùch keá toaùn khaùch haøng ñang aùp duïng vaø nhöõng thay ñoåi trong caùc chính saùch ñoù, aûnh höôûng cuûa caùc chính saùch môùi veà keá toaùn vaø kieåm toaùn, heä thoáng thoâng tin, tin hoïc…) 3

Ñaùnh giaù ruûi ro vaø xaùc ñònh möùc ñoä troïng yeáu ( bao goàm : Ñaùnh giaù ruûi ro vaø xaùc ñònh möùc troïng yeáu. 4

Noäi dung, lòch trình vaø phaïm vi cuûa caùc thuû tuïc kieåm toaùn Phoái hôïp chæ ñaïo giaùm saùt cuoäc kieåm toaùn.

25. ÔÛ caâu hoûi 11, neáu caâu traû lôøi laø 1, xin vui loøng neâu quan ñieåm vaø hieåu bieát cuûa baïn veà vaán ñeà naøy. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 26. ÔÛ caâu hoûi 11, neáu caâu traû lôøi laø 2, xin vui loøng neâu quan ñieåm vaø hieåu bieát cuûa baïn veà vaán ñeà naøy. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

125/161

27. ÔÛ caâu hoûi 11, neáu caâu traû lôøi laø 3, xin vui loøng neâu quan ñieåm vaø hieåu bieát cuûa baïn veà vaán ñeà naøy. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 28. ÔÛ caâu hoûi 11, neáu caâu traû lôøi laø 4, xin vui loøng neâu quan ñieåm vaø hieåu bieát cuûa baïn veà vaán ñeà naøy. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 29. Döïa vaøo nhöõng phaân tích ñaõ thöïc hieän trong tieán trình laäp keá hoaïch, nhöõng thoâng tin ñoù seõ giuùp ích gì cho kieåm toaùn vieân vaø coâng ty kieåm toaùn?

Giaûm thieåu ruûi ro kieåm toaùn Ruùt ngaén thôøi gian kieåm toaùn Cung caáp baèng chöùng kieåm toaùn moät caùch hôïp lyù vaø hoã trôï cho caùc thuû tuïc

kieåm toaùn khaùc. Haïn cheá kieåm tra maãu Naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn

30. Theo baïn, ñeå vieäc aùp duïng thuû tuïc phaân tích moät caùch coù hieäu quaû thì caàn coù nhöõng yeáu toá gì?

Trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï cuûa kieåm toaùn vieân

Quy trình aùp duïng moät caùch chaët cheõ vaø töông quan giöõa caùc yeáu toá taøi chính vaø phi taøi chính.

Heä thoáng kieåm soaùt noäi boä höõu hieäu vaø hieäu quaû

Lyù do khaùc ( caùc baïn coù theå neâu ra ñoù laø lyù do naøo) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

31. Theo baïn, caàn coù nhöõng giaûi phaùp naøo ( ñöùng ôû goùc ñoä Doanh nghieäp) ñeå giuùp vieäc aùp duïng thuû tuïc phaân tích coù hieäu quaû cao vaø giuùp caùc coâng ty kieåm toaùn naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn nhaèm ñaùp öùng vôùi nhu caàu hoäi nhaäp vaø caïnh tranh? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

126/161

32. Theo baïn, caàn coù nhöõng giaûi phaùp naøo ( ñöùng ôû goùc ñoä Chính Phuû maø cuï theå laø Boä taøi Chính vaø VACPA ) ñeå giuùp vieäc aùp duïng thuû tuïc phaân tích coù hieäu quaû cao vaø giuùp caùc coâng ty kieåm toaùn naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn nhaèm ñaùp öùng vôùi nhu caàu hoäi nhaäp vaø caïnh tranh? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

33. Theo baïn, ngoaøi nhöõng vaán ñeà neâu treân, baïn coøn coù nhöõng vaán ñeà naøo khaùc caàn boå sung khoâng?

Coù Khoâng Neáu caâu traû lôøi laø coù, xin vui loøng neâu roõ döôùi ñaây: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………

Xin chaân thaønh caûm ôn baïn ñaõ hoã trôï chuùng toâi thöïc hieän vieäc khaûo saùt naøy. YÙ kieán xaùc ñaùng cuûa baïn thöïc söï laø cô sôû quan troïng ñeå coâng trình nghieân cöùu cuûa chuùng toâi thaønh coâng. Moät laàn nöõa, xin chaân thaønh caûm ôn.

Traân troïng kính chaøo.

127/161

Phụ lục III: DANH SÁCH CÁC DOANH NGHIỆP KIỂM TOÁN THAM GIA KHẢO SÁT

STT Tên Công ty Địa chỉ Điện thoại liên lạc Website

1 Công ty TNHH Kiểm Toán Pricewaterhousecoopers (VN) 29 Lê Duẩn, Q.1, TP. HCM 08- 823 0796 www.pwc.com

2 Công ty TNHH KPMG 115 Nguyễn Huệ, P. Bến Nghé, Q.1, TP. HCM 08-8219872 www.kpmg.com.

3 Công ty TNHH E&Y 2A-4A Tôn Đức Thắng, Q.1, TP. HCM 08-8245252 www.ey.com

4 Công ty TNHH Grant Thomptan 37 Tôn Đức Thắng, Q.1, TP. HCM 08-9143747 www.gt.com.vn

5 Công ty TNHH Kiểm Toán và Tư Vấn (A&C) 229 Đồng Khởi - Quận I - TP. Hồ Chí Minh 08-8.272.295 www.auditconsult.com.vn

6 Công ty TNHH Kiểm Toán AFC 138 Nguyễn Thị Minh Khai, P. 6, Q.3, TP. HCM 08-9303437 www.e_bdo.com

7 Công ty TNHH AISC 142 Nguyễn Thị Minh Khai, P. 6, Q.3, TP. HCM 08-9305163 www.aisc.com.vn

8 Công ty Kiểm Toán AASC- CN TP. HCM 63 Trần Khánh Dư, Q.1, TP. HCM 08-5265796 www.aasc.com.vn

9 Công ty TNHH Kiểm Toán Mỹ 58 Nguyễn Phi Khanh, Q.1, TP. HCM 08-8208062 www.americanauditing.com

10 Công ty TNHH Kế Toán và Kiểm Toán Tư Vấn Việt Nam ( AACC) 59 Hoàng Sa, Quận 1, TP.HCM 08-9 102 964

11 Công ty Hợp Danh Kiểm Toán và Tư Vấn STT - CN TP. HCM 7/1 Thành Thái, Q.10, TP. HCM 08- 669479 www.sttvietnam.com

12 Công ty TNHH Kiểm Toán Thủy Chung

54 Nguyễn Công Trứ, P. Nguyễn Thái Bình, Q.1, TP. HCM 08-8213781 www.thuychung.com.vn

13 Công ty TNHH Kiểm Toán DTL 140 Nguyễn Văn Thủ, P. Đakao, Q.1, TP. HCM 08-8275026 www.horwathdtl.com

14 Công ty Kiểm Toán AS 63 Võ Văn Tần, Q.3, TP. HCM 08-9301277 www.asco.com.vn

15 Công ty TNHH Kiểm Toán BHP 111 Nguyễn Công Trứ, Q.1, TP. HCM 08-8215170

16 Công ty TNHH Kiểm Toán Chuẩn Việt 33 Phan Văn Khỏe, P. 13, Q.5, TP. HCM 08-859 4168 www.vietvalues.com

17 Công ty TNHH Kiểm Toán DNP 192 Chu Văn An, P. 26, Q. Bình Thạnh, HCM 08-5110015 www.dnp.com.vn

128/161

Phuï luïc IV - TOÅNG HÔÏP KEÁT QUAÛ KHAÛO SAÙT DOANH NGHIEÄP KIEÅM TOAÙN

DN ngoøai quoác doanh

DN Nhaø Nöôùc ñaõ

chuyeån ñoåi

DN coù voán ñaàu tö nöôùc

ngoøai Caâu soá Noäi dung

Soá löôïng Tyû leä

Soá löôïng Tyû leä

Soá löôïng Tyû leä

1 Loïai hình DN 9 53% 4 24% 4 24%2 Soá löôïng nhaân vieân ñeán 31/12/2006 9 100% 4 100% 4 100% - Döôùi 15 ngöôøi 2 22.2% 0 0.0% 0 0% - Töø 15 ngöôøi ñeán 50 ngöôøi 6 66.7% 0 0.0% 0 0% - Töø 50 ngöôøi ñeán 100 ngöôøi 1 11.1% 3 75.0% 1 25% - Treân 100 ngöôøi 0 0% 1 25.0% 3 75%3 Soá löôïng kieåm toaùn vieân ñeán 31/12/2006 9 100% 4 100% 4 100% - Döôùi 3 kieåm toaùn vieân (KTV) 0 0% 0 0% 0 0% - Töø 3 KTV ñeán 5 KTV 4 44% 0 0% 0 0% - Töø 6 KTV ñeán 10 KTV 4 44% 0 0% 1 25% - Treân 10 KTV 1 11% 4 100% 3 75%

4 Khaùch haøng cuûa coâng ty thuoäc loaïi hình naøo laø chuû yeáu

9 100% 4 100% 4 100%

- Doanh nghieäp Nhaø nöôùc 1 11.1% 0 0% 0 0% - Coâng ty TNHH 8 88.9% 4 100% 4 100%

- Coâng ty Coå Phaàn ( ñaõ nieâm yeát treân saøn chöùng khoaùn) 0 0.0% 0 0% 0 0%

- Coâng ty Coå Phaàn ( chöa nieâm yeát treân saøn chöùng khoaùn ) 0 0.0% 0 0% 0 0%

5 Quy moâ khaùch haøng cuûa coâng ty 9 100% 4 100% 4 100%

- Khaùch haøng lôùn chieám tyû troïng < 20% Doanh thu 6 67% 2 50% 0 0%

- Khaùch haøng lôùn chieám tyû troïng töø 20% ñeán 40% Doanh thu 2 22% 1 25% 1 25%

- Khaùch haøng lôùn chieám tyû troïng töø 40% ñeán 1 11% 1 25% 2 50%

129/161

70% Doanh thu

- Khaùch haøng lôùn chieám tyû troïng > 70% Doanh thu 0 0% 0 0% 1 25%

6 Dòch vuï maø coâng ty cung caáp chuû yeáu ( dòch vuï chieám tyû troïng doanh thu cao )

9 100% 4 100% 4 100%

- Kieåm toaùn baùo caùo taøi chính 9 100% 4 100% 4 100%

- Kieåm toaùn quyeát toaùn voán ñaàu tö, xaây döïng cô baûn 0 0% 0 0% 0 0%

- Tö vaán thueá 0 0% 0 0% 0 0% - Ñònh giaù doanh nghieäp 0 0% 0 0% 0 0% - Moät soá dòch vuï khaùc 0 0% 0 0% 0 0%

7 Ngoaøi dòch vuï kieåm toaùn BCTC, coâng ty cung caáp dòch vuï chuû yeáu naøo nöõa

9 100% 4 100% 4 100%

- Kieåm toaùn quyeát toaùn voán ñaàu tö, xaây döïng cô baûn 1 11% 0 0% 0 0%

- Tö vaán thueá 8 89% 0 0% 2 50% - Ñònh giaù doanh nghieäp 0 0% 4 100% 1 25% - Moät soá dòch vuï khaùc 0 0% 0 0% 1 25%8 Soá löôïng khaùch haøng coâng ty cung caáp 9 100% 4 100% 4 100% - Döôùi 50 khaùch haøng 0 0% 0 0% 0 0% - Töø 50 ñeán 100 khaùch haøng 6 67% 0 0% 0 0% - Töø 100 ñeán 200 khaùch haøng 2 22% 0 0% 1 25% - Töø 201 ñeán 500 khaùch haøng 1 11% 2 50% 3 75% - Treân 500 khaùch haøng 0 0% 2 50% 0 0%

9 Möùc phí kieåm toaùn bình quaân 9 100% 4 100% 4 100% - Döôùi 1,000 USD 0 0% 0 0% 0 0% - Töø 1,000 USD ñeán 1,500 USD 6 67% 0 0% 0 0% - Töø 1,501 USD ñeán 2,500 USD 0 0% 2 50% 0 0% - Töø 2,501 USD ñeán 4,000 USD 2 22% 2 50% 0 0% - Töø 4,001 USD ñeán 6,000 USD 1 11% 0 0% 1 25% - Treân 6,000 USD 0 0% 0 0% 3 75%

10 Thôøi gian thöïc hieän cuoäc kieåm toaùn ( bao goàm interim vaø final )

9 100% 4 100% 4 100%

- Nhoû hôn hoaëc baèng 3 ngaøy 0 0% 0 0% 0 0%

130/161

- Töø 3 ngaøy ñeán 5 ngaøy 3 33% 0 0% 0 0% - Töø 6 ngaøy ñeán 10 ngaøy 6 67% 4 100% 1 25% - Töø 11 ngaøy ñeán 14 ngaøy 0 0% 0 0% 2 50% - Töø 15 ñeán 30 ngaøy 0 0% 0 0% 1 25% - Treân 30 ngaøy 0 0% 0 0% 0 0%

11 Nhaân söï cho cuoäc kieåm toaùn 9 100% 4 100% 4 100% - Nhoû hôn hoaëc baèng 3 ngöôøi 1 11% 0 0% 0 0% - Töø 3 ngöôøi ñeán 5 ngöôøi 8 89% 4 100% 4 100% - Töø 6 ngöôøi ñeán 8 ngöôøi 0 0% 0 0% 0 0% - Treân 8 ngöôøi 0 0% 0 0% 0 0%

12

Theo Quan ñieåm cuûa baïn, coù caàn thieát ban haønh boå sung chuaån möïc kieåm toaùn veà thuû tuïc phaân tích moät caùch chi tieát aùp duïng trong tieán trình laäp keá hoaïch khoâng?

9 100% 4 100% 4 100%

- Coù 8 89% 2 50% 1 25% - Khoâng 1 11% 2 50% 3 75%

13 Quy trình aùp duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch ñöôïc thöïc hieän ôû möùc ñoä naøo

9 100% 4 100% 4 100%

- Khoâng thöïc hieän 0 0% 0 0% 0 0% - Coù thöïc hieän nhöng coøn rôøi raïc 7 78% 2 50% 0 0% - Thöïc hieän ñaày ñuû 1 11% 2 50% 3 75% - Thöïc hieän ôû möùc ñoä töông quan caùc yeáu toá 1 11% 0 0% 1 25%

14 Neáu caâu traû lôøi laø khoâng thöïc hieän hoaëc thöïc hieän nhöng rôøi raïc, xin vui loøng giaûi thích lyù do sau

9 100% 4 100% 4 0%

- Do thuû tuïc naøy ñaët ra nhöõng yeâu caàu quaù khaét khe 0 0% 0 0% 0 0%

- Do thuû tuïc naøy chöa coù caùc höôùng daãn chi tieát neân thuû tuïc aùp duïng raát khoù hieåu 4 44% 0 0% 0 0%

- Do thieáu söï giaùm saùt cuûa caùc cô quan chöùc naêng 0 0% 0 0% 0 0% - Do nhaän thöùc cuûa kieåm toaùn vieân chöa cao 3 33% 1 25% 0 0% - Do yeâu caàu cuûa xaõ hoäi chöa cao 0 0% 0 0% 0 0%

- Do khoâng coù ñuû thôøi gian ñeå thöïc hieän caùc thuû tuïc phaân tích 0 0% 1 25% 0 0%

131/161

- Lyù do khaùc 2 22% 2 50% 4 0%

15 Coâng ty coù ñöa ra moät quy trình cuï theå veà vieäc aùp duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch khoâng?

9 100% 4 100% 4 100%

- Coù 5 56% 4 100% 4 100% - Khoâng 4 44% 0 0% 0 0%

16 Coâng ty coù xem thuû tuïc phaân tích trong giai ñoaïn laäp keá hoaïch ñoùng moät vai troø quan troïng trong quaù trình kieåm toaùn khoâng?

9 100% 4 100% 4 100%

- Coù 9 100% 4 100% 4 100% - Khoâng 0 0% 0 0% 0 0%

17 Thuû tuïc phaân tích naøo döôùi ñaây ñöôïc aùp duïng chuû yeáu nhaát trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn?

9 100% 4 100% 4 100%

- Phaân tích vaø tìm hieåu thoâng tin phi taøi chính 0 0% 0 0% 0 0%

- Phaân tích thoâng tin taøi chính töông öùng trong kyø naøy vôùi kyø tröôùc treân baùo caùo taøi chính 9 100% 4 100% 4 100%

- So saùnh caùc chæ tieâu baùo caùo ñôn vò vôùi soá lieäu bình quaân ngaønh 0 0% 0 0% 0 0%

- Döï baùo xu höôùng bieán ñoäng cuûa naêm nay döïa vaøo soá lieäu cuûa caùc naêm tröôùc 0 0% 0 0% 0 0%

18 Ngoaøi thuû tuïc neâu treân, coâng ty coøn thöïc hieän theâm nhöõng thuû tuïc naøo nöõa khoâng?

9 100% 4 50% 4 25%

- Phaân tích vaø tìm hieåu thoâng tin phi taøi chính 1 11% 2 50% 1 25%

- Phaân tích thoâng tin taøi chính töông öùng trong kyø naøy vôùi kyø tröôùc treân baùo caùo taøi chính 0 0% 0 0% 0 0%

- So saùnh caùc chæ tieâu baùo caùo ñôn vò vôùi soá lieäu bình quaân ngaønh 1 11% 1 25% 0 0%

- Döï baùo xu höôùng bieán ñoäng cuûa naêm nay döïa vaøo soá lieäu cuûa caùc naêm tröôùc 3 33% 1 25% 3 75%

- Khoâng thöïc hieän 4 44% 0 0% 0 0%

19 Trong quaù trình tìm hieåu thoâng tin khaùch haøng, coâng ty döïa vaøo nhöõng thoâng tin naøo?

23 100% 12 100% 20 100%

- Thu thaäp thoâng tin töø kieåm toaùn vieân tieàn nhieäm 3 13% 4 33% 4 20%

132/161

- Thu thaäp thoâng tin thoâng qua caùc keânh thoâng tin nhö: baùo chí, internet, tivi, ñaøi v 4 17% 0 0% 4 20%

- Töø laõnh ñaïo coâng ty 8 35% 3 25% 4 20% - Töø phoøng keá toaùn 7 30% 3 25% 4 20% - Töø nhöõng nguoàn khaùc 1 4% 2 17% 4 20%

20 Trong giai ñoaïn laäp keá hoaïch kieåm toaùn , coâng ty coù thöïc hieän Laäp keá hoaïch chieán löôïc khoâng?

9 100% 4 100% 4 100%

- Coù 4 44% 3 75% 4 100% - Khoâng 5 56% 1 25% 0 0%

21 Trong giai ñoaïn laäp keá hoaïch kieåm toaùn , coâng ty coù thöïc hieän Laäp keá hoaïch toång theå khoâng?

9 100% 4 100% 4 100%

- Coù 9 100% 4 100% 4 100% - Khoâng 0 0% 0 0% 0 0%

22 Trong giai ñoaïn laäp keá hoaïch kieåm toaùn , coâng ty coù thöïc hieän Laäp chöông trình kieåm toaùn khoâng?

9 100% 4 100% 4 100%

- Coù 8 89% 4 100% 4 100% - Khoâng 1 11% 0 0% 0 0%

23 Trong khaâu laäp keá hoaïch chieán löôïc, coâng ty coù thöïc hieän caùc böôùc döôùi ñaây khoâng?

20 100% 12 100% 16 100%

- Hieåu veà tình hình kinh doanh cuûa khaùch haøng 6 30% 3 25% 4 25%

- Xaùc ñònh nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán baùo caùo taøi chính nhö cheá ñoä keá toaùn, chuaån möïc keá toaùn aùp duïng, yeâu caàu veà laäp baùo caùo taøi chính vaø quyeàn haïn cuûa coâng ty. 5 25% 3 25% 4 25%

- Xaùc ñònh vuøng ruûi ro chuû yeáu cuûa doanh nghieäp vaø nhöõng aûnh höôûng cuûa noù tôùi baùo caùo taøi chính (ñaùnh giaù ban ñaàu veà ruûi ro tieàm taøng vaø ruûi ro kieåm soaùt) 5 25% 3 25% 4 25%

- Ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä 4 20% 3 25% 4 25%

24 Trong khaâu laäp keá hoaïch toång theå, coâng ty tìm hieåu tình hình kinh doanh cuûa ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn thoâng qua caùc böôùc naøo döôùi ñaây?

28 100% 17 100% 24 100%

133/161

- Hieåu bieát chung veà neàn kinh teá coù aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng (1) 3 11% 1 6% 4 17%

- Moâi tröôøng vaø lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng ( bao goàm: yeâu caàu moâi tröôøng, Thò tröôøng vaø caïnh tranh, ruûi ro kinh doanh, nhaø cung caáp , khaùch haøng,…) (2) 4 14% 3 18% 4 17%

- Hieåu bieát veà heä thoáng keá toaùn vaø heä thoáng kieåm soaùt noäi boä ( bao goàm : Caùc chính saùch keá toaùn khaùch haøng ñang aùp duïng vaø nhöõng thay ñoåi trong caùc chính saùch ñoù, aûnh höôûng cuûa caùc chính saùch môùi veà keá toaùn vaø kieåm toaùn, heä thoáng thoâng tin, tin hoïc…) (3) 8 29% 4 24% 4 17%

- Ñaùnh giaù ruûi ro vaø xaùc ñònh möùc ñoä troïng yeáu ( bao goàm : Ñaùnh giaù ruûi ro vaø xaùc ñònh möùc troïng yeáu. (4) 6 21% 4 24% 4 17%

- Noäi dung, lòch trình vaø phaïm vi cuûa caùc thuû tuïc kieåm toaùn 3 11% 3 18% 4 17%

- Phoái hôïp chæ ñaïo giaùm saùt cuoäc kieåm toaùn 4 14% 2 12% 4 17%

25 ÔÛ caâu hoûi 21, neáu caâu traû lôøi laø (1) , xin vui loøng neâu quan ñieåm vaø hieåu bieát veà vaán ñeà naøy. 4 100% 3 100% 4 100%

- Coù 4 100% 3 100% 4 100% - Khoâng 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0%

26 ÔÛ caâu hoûi 21, neáu caâu traû lôøi laø (2), xin vui loøng neâu quan ñieåm vaø hieåu bieát veà vaán ñeà naøy.

4 100% 3 100% 4 100%

- Coù 3 75% 3 100% 4 100% - Khoâng 1 25% 0 0% 0 0%

27 ÔÛ caâu hoûi 21, neáu caâu traû lôøi laø (3), xin vui loøng neâu quan ñieåm vaø hieåu bieát veà vaán ñeà naøy.

8 100% 4 100% 4 100%

- Coù 8 100% 4 100% 4 100% - Khoâng 0 0% 0 0% 0 0%

134/161

28 ÔÛ caâu hoûi 21, neáu caâu traû lôøi laø (4), xin vui loøng neâu quan ñieåm vaø hieåu bieát veà vaán ñeà naøy.

7 100% 4 100% 4 100%

- Coù 7 100% 4 100% 4 100% - Khoâng 0 0% 0 0% 0 0%

29

Döïa vaøo nhöõng phaân tích ñaõ thöïc hieän trong giai ñoaïn laäp keá hoaïch, nhöõng thoâng tin ñoù seõ giuùp ích gì cho kieåm toaùn vieân vaø coâng ty kieåm toaùn?

26 100% 18 100% 17 100%

- Giaûm thieåu ruûi ro kieåm toaùn 7 27% 4 22% 3 18% - Ruùt ngaén thôøi gian kieåm toaùn 4 15% 4 22% 4 24%

- Cung caáp baèng chöùng kieåm toaùn moät caùch hôïp lyù vaø hoã trôï cho caùc thuû tuïc kieåm toaùn khaùc 7 27% 4 22% 3 18%

- Haïn cheá kieåm tra maãu 2 8% 2 11% 3 18% - Naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn 6 23% 4 22% 4 24%

30 Ñeå vieäc aùp duïng thuû tuïc phaân tích moät caùch coù hieäu quaû thì caàn coù nhöõng yeáu toá gì?

22 100% 9 100% 11 100%

- Trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï cuûa kieåm toaùn vieân 9 41% 4 44% 4 36%

- Quy trình aùp duïng moät caùch chaët cheõ vaø töông quan giöõa caùc yeáu toá taøi chính vaø phi taøi chính. 6 27% 3 33% 4 36%

- Heä thoáng kieåm soaùt noäi boä höõu hieäu vaø hieäu quaû 7 32% 2 22% 3 27% - Lyù do khaùc 0 0% 0 0% 0 0%

31

Caàn coù nhöõng giaûi phaùp naøo ( ñöùng ôû goùc ñoä Doanh nghieäp) ñeå giuùp vieäc aùp duïng thuû tuïc phaân tích coù hieäu quaû cao vaø giuùp caùc coâng ty kieåm toaùn naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn nhaèm ñaùp öùng vôùi nhu caàu hoäi nhaäp vaø caïnh tranh?

9 100% 4 100% 4 100%

- Coù 9 100% 4 100% 4 100% - Khoâng 0 0% 0 0% 0 0%

135/161

32

Theo baïn, caàn coù nhöõng giaûi phaùp naøo ( ñöùng ôû goùc ñoä Chính Phuû maø cuï theå laø Boä taøi Chính vaø VACPA ) ñeå giuùp vieäc aùp duïng thuû tuïc phaân tích coù hieäu quaû cao vaø giuùp caùc coâng ty kieåm toaùn naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn nhaèm ñaùp öùng vôùi nhu caàu hoäi nhaäp vaø caïnh tranh?

9 100% 4 100% 4 100%

- Coù 9 100% 4 100% 4 100% - Khoâng 0 0% 0 0% 0 0%

33 Theo baïn, ngoaøi nhöõng vaán ñeà neâu treân, baïn coøn coù nhöõng vaán ñeà naøo khaùc caàn boå sung khoâng?

9 100% 4 100% 4 100%

- Coù 2 22% 0 0% 1 25% - Khoâng 7 78% 4 100% 3 75%

136/161

Phuï luïc V – KEÁ HOAÏCH CHIEÁN LÖÔÏC VAØ KEÁ HOAÏCH TOÅNG THEÅ

KEÁ HOAÏCH CHIEÁN LÖÔÏC VAØ KEÁ HOAÏCH TOÅNG THEÅ

Khaùch haøng Coâng ty TNHH ABC

Nieân ñoä: 31/12/2006

I. Thoâng tin veà hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng

1. Ñoái töông khaùch haøng: º Naêm ñaàu º Thöôøng xuyeân º Naêm thöù

Teân Khaùch Haøng Coâng ty TNHH ABC

Truï sôû chính Long An

Chi nhaùnh ( neáu coù)

Tel : 072 8xxxx Fax: 082.8xxxy email: website:

Maõ soá thueá : xxxxxxxxx

GP ñaàu tö xxxxxx Do Boä Keá Hoaïch vaø Ñaàu Tö caáp

Lónh vöïc hoaït ñoäng Sản xuất, gia coâng thaønh phaåm ñoái vôùi caùc loaïi giaày, tuùi ñöïng duïng cuï theå thao vaø duïng cuï theå thao ñieàn kinh. söûa chöõa caùc loaïi khuoân ñöùc ñeá giaày vaø caùc loaïi khuoân ñuùc khaùc coù lieân quan ñeán ngaønh giaày.

Ñòa baøn hoaït ñoäng Caû nöôùc

Toång soá voán phaùp ñònh 15,000,000 USD Voán ñaàu tö: 60,000,000 USD

Toång soá voán vay 740,807,236,058 VND töông ñöông 46,010,014.04 USD

Thôøi gian hoaït ñoäng 50 naêm

Hoäi ñoàng quaûn trò OÂng A Chuû Tòch

OÂng B Uyû vieân

OÂng C Uyû vieân

Ban Giaùm Ñoác OÂng A Toång Giaùm Ñoác

OÂng B Phoù Toång Giaùm Ñoác

137/161

2. Caùc beân coù lieân quan

- Coâng ty meï : Coâng ty Quoác Teá XYZ – ( Taiwan Company)

3. Toùm taét caùc quy cheá hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng

- Do giai ñoaïn ban ñaàu neân raát khoù ñeå coù theå thu thaäp ñöôïc

4. Naêng löïc quaûn lyù cuûa ban giaùm ñoác

- Chöa ñaùnh giaù

5. Hieåu bieát chung veà neàn kinh teá coù aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng

- Thò tröôøng giaøy ñang naèm trong voøng kieåm soaùt veà vieäc choáng baùn phaù giaù, vì theá lónh vöïc naøy ñang gaëp nhieàu khoù khaên vaø ruûi ro trong kinh doanh.

Moâi tröôøng vaø lónh vöïc hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng

+ Yeâu caàu moâi tröôøng: Ñaây laø coâng ty 100% voán cuûa Ñaøi Loan nhöng Chuû Tòch coâng ty laø ngöôøi goác Nhaät Baûn, vì vaäy moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa coâng ty töông ñoái toát.

+ Thò tröôøng caïnh tranh : Ñaây laø moät trong nhöõng ngaønh ngheà kinh doanh coù tính caïnh tranh cao, tuy nhieân do caùc saûn phaåm ñeàu do coâng ty meï bao tieâu neân haàu nhö coâng ty khoâng lo laéng veà yeáu toá ñaàu vaøo cuõng nhö ñaàu ra ( coâng ty meï cung caáp caû yeáu toá nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo).

Ñaëc ñieåm kinh doanh vaø caùc bieán ñoåi trong coâng ngheä SXKD

+ Ruûi ro kinh doanh

+ Thay ñoåi qui moâ kinh doanh vaø caùc ñieàu kieän baát lôïi

Tính hình kinh doanh cuûa khaùch haøng

- Saûn phaåm

- Thò tröôøng

138/161

- Nhaø cung caáp

- Chi phí

- Caùc hoaït ñoäng nghieäp vuï

+ Nhöõng thay ñoåi veà vieäc aùp duïng tieán boä KHKT hay kyû thuaät môùi ñeå saûn xuaát ra saûn phaåm

+ Thay ñoåi nhaø cung caáp

+ Môû roäng hình thöùc baùn haøng ( chi nhaùnh baùn haøng)

II. Tìm hieåu veà heä thoáng keá toaùn vaø heä thoáng kieåm soaùt noäi

Caên cöù vaøo keát quaû phaân tích, soaùt xeùt sô boä baùo caùo taøi chính vaø tìm hieåu hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng ñeå xem xeùt möùc ñoä aûnh höôûng tôùi vieäc laäp baùo caùo taøi chính treân caùo goác ñoä :

- Caùc chính saùch keá toaùn khaùch haøng ñang aùp duïng vaø nhöõng thay ñoåi trong caùc chính saùch ñoù

+ Aûnh höôûng cuûa coâng ngheä thoâng tin vaø heä thoáng maùy tính

+ Aûnh höôûng cuûa caùc chính saùch môùi veà keá toaùn vaø kieåm toaùn

+ Ñoäi nguõ nhaân vieân keá toaùn

+ Yeâu caàu veà baùo caùo

Keát luaän vaø ñaùnh giaù veà moâi tröôøng kieåm soaùt, heä thoáng keá toaùn, heä thoáng kieåm soaùt noäi boä laø ñaùng tin caäy vaø coù hieäu quaû

º Cao º Trung bình º Thaáp

III. Ñaùnh giaù ruûi ro vaø xaùc ñònh möùc troïng yeáu

1. Ñaùnh giaù ruûi ro

- Ñaùnh giaù ruûi ro tieàm taøng

º Cao º Trung bình º Thaáp

- Ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt

º Cao º Trung bình º Thaáp

Toùm taét ñaùnh giaù keát quaû cuûa hoaït ñoäng kieåm soaùt noäi boä

139/161

2. Khaùi quaùt moät soá chæ tieâu treân baùo caùo taøi chính

Chæ tieâu Naêm nay Naêm tröôùc Cheânh leäch Tyû leä

Doanh thu thuaàn

Giaù voán

Laõi goäp

Tyû leä laõi goäp

Thu nhaäp taøi chính

Thu nhaäp khaùc

Chi phí taøi chính

Chi phí baùn haøng

Chi phí khaùc

Lôïi nhuaän tröôùc thueá

Khaû naêng coù nhöõng sai soùt troïng yeáu theo kinh nghieäm cuûa nhöõng naêm tröôùc vaø ruùt ra töø nhöõng gian laän vaø sai soùt phoå bieán. Xaùc ñònh caùc nghieäp vuï vaø söï kieän kieåm toaùn phöùc taïp bao goàm caû kieåm toaùn nhöõng öôùc tính keá toaùn.

Phöông phaùp kieåm toaùn ñoái vôùi caùc khoaûn muïc

- Kieåm tra choïn maãu

- Kieåm tra caùc khoaûn muïc troïng yeáu

- Kieåm tra toaøn boä 100%

IV. Noäi dung, lòch trình vaø phaïm vi cuûa caùc thuû tuïc kieåm toaùn

- Ñaùnh giaù nhöõng thay ñoåi quan troïng cuûa caùc vuøng kieåm toaùn

- AÛnh höôûng cuûa coâng ngheä thoâng tin

- Coâng vieäc kieåm toaùn noäi boä

140/161

V. Phoái hôïp chæ ñaïo, giaùm saùt, kieåm tra

- Söï tham gia cuûa caùc kieåm toaùn vieân khaùc

- Söï tham gia cuûa chuyeân gia tö vaán phaùp luaät vaø caùc chuyeân gia thuoäc lónh vöïc khaùc.

- Soá löôïng ñôn vò tröïc thuoäc phaûi kieåm toaùn

- Keá hoaïch thôøi gian

- Yeâu caàu nhaân söï

VI. Caùc vaán ñeà khaùc

- Kieåm toaùn sô boä

- Kieåm keâ haøng toàn kho

- Khaû naêng lieân tuïc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ñôn vò;

- Nhöõng vaán ñeà ñaëc bieät phaûi quan taâm

- Ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng kieåm toaùn vaø nhöõng traùch nhieäm phaùp lyù khaùc

- Noäi dung vaø thôøi haïn laäp baùo caùo kieåm toaùn hoaëc nhöõng thoâng baùo khaùc döï ñònh göûi cho khaùch haøng

VII. Toång hôïp keá hoaïch kieåm toaùn toång theå

141/161

Phuï luïcVI - CHU TRÌNH DOANH THU – PHAÛI THU

Coâng ty TNHH ABC Baûn Töôøng Thuaät Heä Thoáng Chu Trình Doanh Thu Nieân ñoä: 31/12/2006

Baûn Töôøng thuaät heä thoáng Nieân ñoä: 31/12/2006

Caùc taøi khoaûn coù lieân quan

Caùc taøi khoaûn chòu aûnh höôûng chính cuûa chu trình naøy laø:

X Doanh thu baùn haøng X Thueá giaù trò gia taêng ñaàu ra

X Phaûi thu khaùch haøng X Caùc khoaûn giaûm tröø doanh thu

X Tieàn maët, tieàn gôûi ngaân haøng Töôøng thuaät heä thoáng khi trao ñoåi vôùi khaùch haøng trong giai ñoaïn laäp keá hoaïch Caùc vaán ñeà chung

Coù Khoâng

Chöông trình quaûn lyù doanh thu coù ñöôïc vi tính hoùa khoâng? x

Trong tröôøng hôïp coù chöông trình, chöông trình naøy coù haïn cheá nhöõng ngöôøi coù lieân quan truy nhaäp söû duïng khoâng?

x

Döõ lieäu coù ñöôïc caäp nhaät thöôøng xuyeân hay khoâng? Vieäc cung caáp thoâng tin töø chöông trình coù phuø hôïp vôùi yeâu caàu quaûn lyù cuûa ñôn vò khoâng?

x

Ghi chuù: Do ñôn vò aùp duïng phaàn meàm töø coâng ty meï nöôùc ngoaøi ñeå baùo caùo vaø chaïy song song vôùi chöông trình keá toaùn töø moät coâng ty kieåm toaùn tröôùc ñoù.

142/161

Phöông phaùp ghi nhaän doanh thu 1. Ñoái vôùi Doanh thu xuaát khaåu: Khi coâng ty hoaøn taát hoà sô xuaát khaåu bao goàm : - Tôø khai xuaát khaåu - Vaän ñôn B/L - Commercial invoice - Giaù xuaát CMP ( ñôn giaù gia coâng), khaùch haøng chaáp nhaän thanh toaùn - Xuaát HÑ ñoû 2. Ñoái vôùi doanh thu noäi ñòa - Chuyeån giao haøng hoaù vaø xuaát hoaù ñôn

Chính saùch tín duïng ñoái vôùi khaùch haøng: Do doanh thu chuû yeáu töø coâng ty meï, vaø coâng ty meï bao tieâu ñaàu vaøo vaø ñaàu ra neân chính saùch tín duïng cuõng töông ñoái ñôn giaûn. Chuû yeáu laø khoaûn phaûi thu töø coâng ty meï. Caùc khoaûn phaûi thu chuû yeáu thoâng qua chuyeån khoaûn, caùc khoaûn chi tieàn maët töông ñoái nhoû.

Thuû tuïc cut off:

Vì giai ñoaïn ban ñaàu neân chæ ñöa ra nhöõng baûng caàu hoûi ñôn giaûn ñeå thu thaäp neân chöa theå ñaùnh giaù veà thuû tuïc naøy.

Trong quaù trình kieåm toaùn seõ kieåm tra veà vaán ñeà naøy

Caùc thuû tuïc lieân quan ñeán haøng traû laïi, giaûm giaù haøng baùn:

Chöa ñeà caäp, khi ñi vaøo giai ñoaïn kieåm toaùn seõ yeâu caàu cung caáp chi tieát hôn

Ñaùnh giaù chung veà chu trình

143/161

Ñaùnh giaù chung veà vieäc giaùm saùt, kieåm tra vaø vai troø cuûa caùc caáp quaûn lyù, cuûa chuû doanh nghieäp ñoái vôùi vieäc ghi nhaän doanh thu:

Phaân tích ruûi ro Do chöa coù ñaày ñuû thoâng tin thu thaäp , neân vieäc phaân tích ruûi ro cuõng phaûi döïa vaøo nhöõng yeáu toá chuû quan cuõng nhö xem xeùt caùc doanh nghieäp cuõng ngaønh, hoaït ñoäng trong cuøng lónh vöïc vaø döïa vaøo söï xeùt ñoan ngheà nghieäp maø kieåm toaùn vieân ñöa ra yù kieán ñaùnh giaù chu trình naøy. Ñaây laø möùc ñoä ñaùnh giaù theo keá hoaïch, sau khi thöïc hieän coâng vieäc kieåm toaùn thì möùc ñoä ruûi ro naøy coù theå thay ñoåi.

Möùc ñoä ruûi ro Loaïi ruûi ro Thaáp Trung

bình Cao

1. Doanh thu thöïc teá phaùt sinh nhöng khoâng ñöôïc ghi nhaän

x

2. Caùc khoaûn doanh thu ghi nhaän treân soå laø khoâng coù thöïc, hoaëc bò ghi truøng x

3. Doanh thu ghi nhaän chöa ñuùng giaù trò x

4. Doanh thu ghi nhaän khoâng ñuùng kì x

5. Doanh thu khoâng ñöôïc phaân loaïi ñuùng

6. Sai soùt lieân quan ñeán vieäc toång hôïp doanh thu ñeå trình baøy treân baùo caùo

x

7. Caùc khoaûn nghóa vuï thueá phaûi traû bò ghi nhaän thieáu

x

8. Caùc khoaûn thueá phaûi traû bò ghi nhaän thöøa x

9. Phaûi thu ñöôïc ghi nhaän cao hôn thöïc teá x

10. Phaûi thu ñöôïc ghi nhaän thaáp hôn thöïc teá x

144/161

Phuï luïc VII – CHU TRÌNH MUA HAØNG- HTK VAØ PHAÛI TRAÛ NGÖÔØI BAÙN Coâng ty TNHH ABC Baûn Töôøng Thuaät Heä Thoáng Chu Trình Mua Haøng – Toàn Kho Vaø Coâng Nôï Phaûi Traû Nieân ñoä: 31/12/2006

Caùc taøi khoaûn coù lieân quan

Caùc taøi khoaûn chòu aûnh höôûng chính cuûa chu trình naøy laø:

X Mua haøng X Toàn kho

X Phaûi traû ngöôøi baùn X Giaù voán haøng baùn

X Caùc khoaûn thueá ñaàu vaøo Taøi khoaûn khaùc: Töôøng thuaät heä thoáng Caùc vaán ñeà chung

Coù Khoâng

Chöông trình quaûn lyù Mua haøng vaø Khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn coù ñöôïc vi tính hoùa khoâng?

X

Trong tröôøng hôïp coù chöông trình, chöông trình naøy coù haïn cheá nhöõng ngöôøi coù lieân quan truy nhaäp söû duïng khoâng?

X

Döõ lieäu coù ñöôïc caäp nhaät thöôøng xuyeân hay khoâng? Vieäc cung caáp thoâng tin töø chöông trình coù phuø hôïp vôùi yeâu caàu quaûn lyù cuûa ñôn vò khoâng?

X

Ñaùnh giaù: heä thoáng chöông trình keá toaùn laø phuø hôïp vôùi ñieàu kieän hoaït ñoäng hieän taïi cuûa Coâng ty, kieåm toaùn vieân ñaëc bieät ghi nhaän khaû naêng cung caáp thoâng tin quaûn trò kòp thôøi, ñuùng yeâu caàu laø raát toát.

145/161

Phöông phaùp ghi nhaän Mua haøng vaø Khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn

Chính saùch chung - Ñôn vò nhaäp chuû yeáu caùc thieát bò, dung moâi, hoaù chaát sau:

+ Thieát bò khuoân phuïc vuï cheá vieäc laøm caùc ñeá giaày + Maùy may coâng nghieäp, maùy eùp, maùy caét, vaät tö thieát bò trong daây chuyeân saûn xuaát. + Nguyeân vaät lieäu PE vaø caùc nguyeân lieäu phuïc vuï cho gia coâng

- Phaàn coøn laïi ñôn vò mua trong nöôùc vôùi caùc maët haøng chuû yeáu :

+ Mua ñoâi daây giaày, mua giaáy maøu, chaát taïo maøu, caùc vaät duïng cho phaân xöôûng

Coâng ty meï cung caáp caùc yeáu toá ñaàu vaøo nhaäp khaåu

Ñaët haøng

Quy trình maãu: YEÂU CAÀU MUA HAØNG: ñöa leân boä phaän Cung öùng vaät tö tröôùc ngaøy 25 moãi thaùng

(1) Ñoái vôùi nhöõng maët haøng duøng chung cho caùc nhaø maùy, Mr. A [Tröôûng boä phaän cung öùng] toång hôïp vaø trình leân cho Toång Gíam ñoác hoaëc Phoù toång giaùm ñoác duyeät.

(2) Neáu nhöõng maët haøng mua rieâng cho töøng nhaø maùy, töøng YEÂU CAÀU KHAÙCH HAØNG ñuôïc trình cho Toång GÑ hoaëc Phoù toång giaùm ñoác kyù

YEÂU CAÀU MUA HAØNG ñöôïc löu taïi Boä phaän mua haøng, baûn photo ñöôïc löu laïi trong chöùng töø thanh toaùn

Quy trình cuûa Khaùch haøng

- Tröôûng boä phaän cuûa caùc phaân xöôûng khi coù nhaän ñôn haøng töø boä phaän baùn haøng, hoï leân keá hoaïch ñaët haøng vaø coù söï pheâ duyeät cuûa töøng tröôûng boä phaän vaø caùc thaønh vieân coù lieân quan, sau ñoù göûi leân cho Ban Giaùm Ñoác. Ban Giaùm Ñoác duyeät vaø tieán haønh ñaët haøng vaø do caùc Boä Phaân ñoù töï giaûi quyeát.

Quy trình maãu

Sau khi YEÂU CAÀU MUA HAØNG ñöôïc pheâ duyeät bôûi TGÑ, PTGÑ; Nhaân vieân phoøng kinh doanh tieán haønh tìm kieám nhaø cung caáp baèng caùch ñaáu thaàu (ñoái vôùi tröôøng hôïp giaù trò lôùn), thu thaäp baùo giaù vaø tieán haønh ñaøm phaùn vôùi nhaø cung caáp ñeå kyù hôïp ñoàng.

Löïa choïn nhaø cung caáp theo thöù töï tieâu thöùc veà: 1/Chaát löôïng 2/ Gíacaû 3/Giao haøng 4/Dòch vuï.

Döïa vaøo keát quaû ñaøm phaùn, baûn chaøo giaù Phoøng cung öùng laäp PHIEÁU CHOÏN NHAØ CUNG ÖÙNG trình BGÑ choïn nhaø cung öùng, phieáu naøy cuõng ñöôïc xem xeùt bôûi Phoøng keá toaùn, Phoøng kyõ thuaät vaø toå chöùc.

146/161

Döïa treân nhaø cung öùng ñöôïc BGÑ duyeät, Phoøng cung öùng tieán haønh laäp ñôn ñaët haøng, hoaëc kyù hôïp ñoàng vôùi nhaø cung caáp.

PHIEÁU NHAÄP KHO laø caên cöù ñeå haïch toaùn mua haøng vaø phaûi traû ngöôøi baùn.

Do ñaây môùi chæ laø giai ñoaïn laäp keá hoaïch neân cuõng chöa ñi saâu vaøo töøng coâng vieäc cuï theå cuûa quy trình maø chæ ñaùnh giaù sô boä veà noù.

Quy trình maãu

Nhaäp haøng

Khi haøng ñöôïc nhaäp veà nhaø maùy, Thuû kho vaø Ban chaát löôïng tieán haønh kieåm tra chaát löôïng haøng hoùa, sau ñoù cuøng nhau xaùc nhaän leân BIEÂN BAÛN KIEÅM TRA CHAÁT LÖÔÏNG, sau ñoù BIEÂN BAÛN KTCL seõ ñöôïc giaùm ñoác nhaø maùy xaùc nhaän vaøo.

Ñoái chieáu haøng nhaäp vôùi caùc chöùng töø pheâ chuaån mua haøng

Khi haøng veà

(1) Nhaân vieân phuï traùch mua haøng thuoäc phoøng cung öùng coù traùch nhieäm ñoái chieáu chöùng töø mua haøng (hoaù ñôn, chöùng töø nhaäp khaåu) veà soá löôïng, ñôn giaù vôùi hôïp ñoàng, ñôn ñaët haøng, phieáu pheâ chuaån mua haøng; nhaân vieân naøy phaûi kyù nhaùy vaøo CHÖÙNG TÖØ MUA HAØNG

(2) Thuû kho ñoái chieáu chöùng töø mua haøng vôùi soá löôïng thöïc te á, xaùc nhaän vaø Bieân baûn kieåm tra chaát löôïng

Ghi nhaän soå saùch

BIEÂN BAÛN CHAÁT LÖÔÏNG cuøng CHÖÙNG TÖØ MUA HAØNG ñöôïc chuyeån leân phoøng cung öùng ñeå nhaân vieân phoøng cung öùng ñoái chieáu giöõa caùc loaïi CHÖÙNG TÖØ MUA HAØNG, BIEÂN BAÛN CHAÁT LÖÔÏNG vaø CHÖÙNG TÖØ PHEÂ CHUAÅN VIEÄC MUA HAØNG; sau ñoù laäp GIAÁY ÑEÀ NGHÒ THANH TOAÙN (ghi nhaän soá tieàn vaø soá löôïng) chuyeån leân cho Ms Nhaøn (Keá toaùn vaät tö) tieán haønh laøm thuû tuïc nhaäp kho. Keá toaùn vaät tö sau khi ñoái chieáu laïi caùc loaïi giaáy tôø treân, tieán haønh laäp PHIEÁU NHAÄP KHO vaø xaùc nhaän vaøo PHIEÁU NHAÄP KHO. PHIEÁU NHAÄP KHO sau ñoù ñöôïc thuû kho, boä phaän mua haøng vaø Phoù phoøng keá toaùn xaùc nhaän laïi.

147/161

Quy trình maãu:

Thanh toaùn cho ngöôøi baùn

Sau khi tieán haønh haïch toaùn nhaäp kho xong, keá toaùn vaät tö löu laïi boä photo chöùng töø mua haøng vaø lieân 1 PHIEÁU NHAÄP KHO; chuyeån boä chöùng töø goàm LIEÂN 2 PHIEÁU NHAÄP KHO, CHÖÙNG TÖØ MUA HAØNG, BIEÂN BAÛN CHAÁT LÖÔÏNG, HOÙA ÑÔN, PHIEÁU ÑEÀ NGHÒ THANH TOAÙN chuyeån sang keá toaùn thanh toaùn. Keá toaùn thanh toaùn kieåm tra laïi moät laàn nöõa caùc chöùng töø naøy roài chuyeån leân cho KTT vaø GÑ pheâ duyeät. PHIEÁU ÑEÀ NGHÒ THANH TOAÙN laø caên cöù ñeå laäp UÛY NHIEÄM CHI, PHIEÁU CHI thanh toaùn cho khaùch haøng.

UÛY NHIEÄM CHI ñöôïc keá toaùn ngaân haøng laäp vaø ñöôïc chuyeån leân KTT vaø GÑ kyù tröôùc khi chuyeån Ngaân haøng thanh toaùn cho khaùch haøng.

Ñoái chieáu ñònh kyø

Ñoái chieáu coâng nôï: ñôn vò chöa thöïc hieän vieäc ñoái chieáu coâng nôï baèng vaên baûn vaøo cuoái naêm ñoái vôùi caùc coâng nôï, ñôn vò chæ ñoái chieáu vôùi moät soá nhaø cung caáp. Tuy nhieân, qua 2002 ñôn vò seõ thöïc hieän ñoái chieáu vaøo cuoái naêm ñaày ñuû.

Ñoái chieáu soá lieäu keá toaùn kho vaø thuû kho: haøng thaùng, keá toaùn vaät tö in baûng keâ nhaäp xuaát toàn xuoáng cho thuû kho ñoái chieáu vôùi theû kho. Xong thuû kho seõ xaùc nhaän leân baûng keâ nhaäp xuaát toàn.

Kieåm keâ

Cuoái naêm ñôn vò coù thöïc hieän kieå keâ ñoái vôùi toaøn boä NVL, THAØNH PHAÅM, SPDD [tuy nhieân khoâng coù chöùng kieán cuûa kieåm toaùn vieân]

Chính saùch tín duïng cuûa ngöôøi baùn daønh cho Coâng ty:

Ñoái vôùi nhaø cung caäp nöôùc ngoaøi, chuû yeáu töø coâng ty meï neân tín duïng töông ñoái khoâng thaét chaët.

Ñoái vôùi mua haøng trong nöôùc: tuyø nhaø cung caáp maø coù ñieàu kieän thanh toaùn khaùc nhau, coù nhaø cung caáp ñôn vò phaûi öùng tröôùc, coøn nhöõng nhaø cung caáp cho nôï thì thôøi gian nôï khoaûng 30 ngaøy

148/161

Thuû tuïc cut off:

Ñôn vò ghi nhaän haøng toàn kho döïa treân phieáu nhaäp kho sau khi haøng ñaõ ñöôïc nhaäp veà kho vaø ñôn vò ñaõ kieåm tra chaát löôïng haøng hoùa. Do vaäy, ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu mua vôùi giaù CIF, coù khaû naêng nhöõng chuyeán haøng mua vaøo cuoái naêm chöa ñöôïc ghi nhaän vaøo toàn kho ñôn vò ñuùng kyø.

Ñaùnh giaù chung veà vieäc giaùm saùt, kieåm tra vaø vai troø cuûa caùc caáp quaûn lyù, cuûa chuû doanh nghieäp ñoái vôùi vieäc ghi nhaän Mua haøng vaø Khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn:

Chuû doanh nghieäp toû ra tích cöïc trong vieäc xaây döïng moät heä thoáng kieåm soaùt noäi boä toát ñeå ngaên ngöøa caùc sai soùt trong hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp qua vieäc xaây döïng caùc quy trình ISO 9000. Phaân tích ruûi ro Vieäc phaân tích ruûi ro phaûi ñöôïc keát hôïp vôùi keát luaän töø:

- Ñaùnh giaù ruûi ro ñoái vôùi caùc nghieäp vuï thöôøng xuyeân cuûa taøi khoaûn Mua haøng vaø Khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn

- Baûng toång hôïp caâu hoûi xem xeùt heä thoáng (SRQ- Systerm Review Questionaire)

Möùc ñoä ruûi ro Loaïi ruûi ro Thaáp Trung

bình Cao

1. Mua haøng vaø Khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn thöïc teá phaùt sinh nhöng khoâng ñöôïc ghi nhaän

X

2. Caùc khoaûn Mua haøng vaø Khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn ghi nhaän treân soå laø khoâng coù thöïc, hoaëc bò ghi truøng

X

3. Mua haøng vaø Khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn ghi nhaän chöa ñuùng giaù trò

X

4. Mua haøng vaø Khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn ghi nhaän khoâng ñuùng kì

X

5. Mua haøng vaø Khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn khoâng ñöôïc phaân loaïi ñuùng

X

6. Sai soùt lieân quan ñeán vieäc toång hôïp Khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn ñeå trình baøy treân baùo caùo

X

7. Soá löôïng haøng toàn kho khoâng coù thöïc X 8. Ñôn giaù haøng toàn kho khoâng ñöôïc ñaùnh giaù hôïp lyù X

149/161

Phuï luïc VIII - BAÛNG CAÂU HOÛI VEÀ VIEÄC ÑAÙNH GIAÙ HEÄ THOÁNG KIEÅM SOAÙT NOÄI BOÄ

BÖÔÙC COÂNG VIEÄC COÙ KHOÂNG GHI CHUÙ

Coâng vieäc cuûa thuû quyõ vaø keá toaùn coù do moät ngöôøi phuï traùch khoâng?

Haøng thaùng keá toaùn vaø thuû quyõ coù ñoái chieáu soá dö khoâng?

Caùc khoaûn tieàn thu chi coù ñöôïc laøm phieáu theo quy ñònh khoâng? Coù kyù ñaày ñuû khoâng

Vieäc ñoái chieáu soå phuï ngaân haøng coù ñöôïc tieán haønh haøng thaùng khoâng?

Caùc khoaûn ngoaïi teä coù môû soå theo doõi rieâng khoâng?

Caùc nghieäp vuï thu - chi ñöôïc ghi cheùp ñuùng vôùi chöùng töø khoâng?

Caùc nghieäp vuï phaùt sinh ñöôïc ghi cheùp ñuùng kyø khoâng?

Keát luaän veà HT KSNB Toát Khaù Trung bình Keùm YÙ kieán ñoùng goùp naâng cao heä thoáng KSNB

Khoaûn muïc phaûi thu

BÖÔÙC COÂNG VIEÄC COÙ KHOÂNG GHI CHUÙ Coù môû soå theo doõi rieâng cho töøng ñoái töôïng khaùch haøng khoâng?

Keá toaùn coù tröïc tieáp ñi thu tieàn baùn haøng?

Nhaân vieân thu tieàn baùn haøng coù noäp ngay cho thuû quyõ khoâng?

Keá toaùn coù thöôøng xuyeân ñoái chieáu coâng nôï vôùi khaùch haøng khoâng?

150/161

Keá toaùn coù laäp baûng tính tuoåi nôï theo töøng khaùch haøng ñeå laøm caên cöù laäp döï phoøng?

Vieäc ghi cheùp coâng nôï phaùt sinh coù ñuû cô sôû phaùp lyù khoâng?

Coâng ty coù thöïc hieän caùc bieän phaùp thu nôï quaù haïn thanh toaùn kòp thôøi khoâng?

Cuoái kyø keá toaùn coù ñaùnh giaù laïi soá dö coù goác ngoaïi teä theo quy ñònh khoâng?

Keát luaän veà HT KSNB Toát Khaù Trung bình Keùm YÙ kieán ñoùng goùp naâng cao heä thoáng KSNB

Khoaûn muïc haøng toàn kho

BÖÔÙC COÂNG VIEÄC COÙ KHOÂNG GHI CHUÙ

Coâng ty coù môû soå theo doõi chi tieát töøng loaïi nguyeân vaät lieäu khoâng?

Ghi nhaän giaù trò haøng toàn kho coù theo phöông phaùp giaù goác?

Phöông phaùp xaùc ñiònh giaù trò haøng toàn kho cuoái kyø coù nhaát quaùn trong naêm khoâng?

Keá toaùn kho coù kieâm nhieäm thuû kho khoâng

Heä thoáng kho taøng coù boá trí rieâng vaø ñaûm baûo an toaøn khoâng?

Coâng ty coù laäp caùc phieáu nhaäp xuaát khi nhaäp xuaát haøng ko?

Caùc phieáu nhaäp xuaát coù ñaàu ñuû chöû kyù ko?

Ñònh kyø hoaëc cuoái naêm cty coù kieåm keâ haøng toàn kho khoâng? Coù phaân loaïi

151/161

haøng? Vieäc laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho coù ñuû cô sôû chöùng minh giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc thaáp hôn giaù goác?

Coù laäp bieân baûn xuû lyù haøng thöøa - thieáu?

Keát luaän veà HT KSNB Toát Khaù Trung bình Keùm YÙ kieán ñoùng goùp naâng cao heä thoáng KSNB

Khoaûn muïc Taøi Saûn Coá Ñònh Vaø Baát Ñoäng Saûn Ñaàu Tö

BÖÔÙC COÂNG VIEÄC COÙ KHOÂNG GHI CHUÙ Coâng ty coù môû soå theo doõi chi tieát töøng loaïi taøi saûn khoâng?

Ghi nhaän giaù trò taøi saûn theo giaù goác? Taøi saûn coù mang theá chaáp cho caùc vay ko?

Trích khaáu hao TSCÑ coù theo ñuùng quy ñònh hieän haønh

Caùc thuû tuïc thanh lyù TSCÑ coù ñuùng ?

Cuoái naêm coù kieåm keâ vaø phaân loaïi taøi saûn vaø phaân loaïi theo nhu caàu sd ko?

TSCÑ Coù mua baûo hieåm ko? Keát luaän veà HT KSNB Toát Khaù Trung bình Keùm YÙ kieán ñoùng goùp naâng cao heä thoáng KSNB

152/161

Khoaûn muïc Caùc Khoaûn Nôï Phaûi Traû

BÖÔÙC COÂNG VIEÄC COÙ KHOÂNG GHI CHUÙ Coù môû soå theo doõi rieâng cho töøng ñoái töôïng khaùch haøng khoâng?

Keá toaùn coù thöôøng xuyeân ñoái chieáu coâng nôï vôùi khaùch haøng khoâng?

Vieäc ghi cheùp coâng nôï phaùt sinh coù ñuû cô sôû phaùp lyù khoâng?

Ñoái vôùi caùc khoaûn vay, cty coù traû nôï ñuùng haïn theo hôïp ñoàng khoâng?

Cty coù vay nôï vôùi laõi suaát cao hôn laõi suaát ngaân haøng?

Cuoái kyø keá toaùn coù ñaùnh giaù laïi soá dö coù goác ngoaïi teä theo quy ñònh khoâng?

Keát luaän veà HT KSNB Toát Khaù Trung bình Keùm YÙ kieán ñoùng goùp naâng cao heä thoáng KSNB

Khoaûn muïc Tieàn Löông Vaø Caùc Khoaûn Theo Löông

BÖÔÙC COÂNG VIEÄC COÙ KHOÂNG GHI CHUÙ Cty coù xaây döïng quy cheá traû löông? Tieàn löông vaø caùc khoaûn phaûi traû cho Tieàn löông vaø caùc khoaûn phaûi traû cho

Cty coù xaây döïng quyõ löông theo quy ñònh?

Cty chi löông theo ñuùng baûng löông ñaõ ñöôïc NLÑ kyù khoâng?

Caùc khoaûn giaûm tröø vaøo löông cuûa NLÑ theo ñuùng quy ñònh khoâng?

Cty coù ñaêng kyù vaø noäp BHXH cho

153/161

toaøn boä NLÑ ñaõ ñöôïc kyù HÑLÑ ko? NLÑ ñaõ ñöôïc kyù HÑLÑ ko? Cty coù nôï löông NLÑ lieân tuïc ko?

Keát luaän veà HT KSNB Toát Khaù Trung bình Keùm YÙ kieán ñoùng goùp naâng cao heä thoáng KSNB

Khoaûn muïc Nguoàn Voán Chuû Sôû Höõu

BÖÔÙC COÂNG VIEÄC COÙ KHOÂNG GHI CHUÙ Cty ñaõ goùp voán ñaày ñuû theo ñaêng kyù?

Vieäc ghi nhaän voán CSH coù ñaûm baûo ñuùng cô sôû phaùp lyù khoâng?

Cty coù quy cheá cuï theå trong vieäc trích vaø söû duïng caùc quyõ trong doanh nghieäp?

Vieäc trích laäp caùc quyõ coù ñuùng quy ñònh? Vieäc söû duïng caùc quyõ coù ñuùng quy ñònh?

Keát luaän veà HT KSNB Toát Khaù Trung bình Keùm YÙ kieán ñoùng goùp naâng cao heä thoáng KSNB

154/161

Khoaûn muïc Doanh thu

BÖÔÙC COÂNG VIEÄC COÙ KHOÂNG GHI CHUÙ Vieäc ghi nhaän doanh thu coù ñuùng quy ñònh vôùi chuaån möïc veà doanh thu ko?

Cty coù phaân loaïi doanh thu theo töøng loaïi hình kinh doanh?

Doanh thu phaùt sinh trong naêm ñaõ ñöôïc xuaát hoaù ñôn ñaày ñuû ko?

Vieäc ghi nhaän doanh thu haøng xuaát khaåu coù ñaûm baûo ñuùng quy ñònh ko?

Cty coù ghi nhaän doanh thu ñoái vôùi haøng gôûi ñi baùn ko ?

Cty coù ghi nhaän doanh thu ñoái vôùi haøng xuaát duøng noäi boä ko ?

Cty coù ghi nhaän doanh thu ñoái vôùi haøng bieáu, taëng ko?

Khi ghi nhaän DT, keá toaùn coù ñoái chieáu vôùi caùc boä phaän xuaát haøng ko?

Caùc khoaûn giaûm giaù haøng baùn coù ñöôïc ngöôøi coù thaåm quyeàn pheâ duyeät ko?

Caùc khoaûn haøng baùn bò traû laïi coù ñöôïc ngöôøi mua xuaát hoaù ñôn traû haøng ko?

Cty ghi nhaän doanh thu ñuùng nieân ñoä ko?

Keát luaän veà HT KSNB Toát Khaù Trung bình Keùm YÙ kieán ñoùng goùp naâng cao heä thoáng KSNB

155/161

Phụ lục IX

®æI MíI NéI DUNG, CH¦¥NG TR×NH §μO T¹O, THI TUYÓN

KIÓM TO¸N VI£N H¦íNG §ÕN Sù THõA NHËN CñA C¸C N¦íC §èI VíI CHøNG CHØ KIÓM TO¸N VI£N VIÖT NAM

TS. Phùng Thị Đoan Phó Tổng thư ký VACPA

15 năm hình thành và phát triển kiểm toán độc lập cũng là 15 năm hình thành và phát

triển của hoạt động đào tạo và thi tuyển Kiểm toán viên Việt Nam. Ngay từ đầu những năm 90 để đáp ứng yêu cầu phải có ngay những người có chứng chỉ Kiểm toán viên để ký báo cáo kiểm toán, Bộ Tài chính đã cho phép tổ chức kỳ thi sát hạch đầu tiên và duy nhất và đã cấp chứng chỉ Kiểm toán viên cho 34 người. Sau đó Hội đồng thi tuyển Kiểm toán viên cấp Nhà nước đã được thành lập và hoạt động từ năm 1995 đến nay.

Qua 11 năm hoạt động, Hội đồng thi đã tổ chức được 12 kỳ thi, cấp Chứng chỉ Kiểm

toán viên cho 1270 người, cấp chứng chỉ hành nghề kế toán cho 39 người, tạo ra một đội ngũ đông đảo những người hành nghề kế toán, kiểm toán đáp ứng nhu cầu phát triển

ngày càng cao, càng nhanh về quy mô và chất lượng của hoạt động kiểm toán độc lập.

Việc tổ chức ôn, thi và cấp Chứng chỉ Kiểm toán viên Việt Nam hiện nay có ưu điểm:

- Số lượng môn thi là 8 môn, không phải là nhiều so với số lượng môn thi để nhận chứng chỉ chuyên gia Kế toán, Kiểm toán viên của một số nước (Anh, úc, Pháp).

- Nội dung, yêu cầu ôn thi đối với từng môn thi đã từng bước được nâng cao, đặc biệt từ năm 2000 đến nay đã luôn được cập nhật với hệ thống chuẩn mực kế toán, kiểm toán, hệ thống pháp luật kinh tế của Việt Nam được ban hành ngày càng đầy đủ và hoàn thiện.

- Thời gian hướng dẫn ôn thi: tăng dần, từ một ngày một môn tăng dần lên 3 ngày và 5 ngày một môn.

- Thời gian thi tập trung trong một đợt 5 ngày không phải là dài, người dự thi có thể rút ngắn thời gian thi và nếu đạt yêu cầu sẽ được nhận chứng chỉ sớm.

Tuy nhiên việc tổ chức ôn, thi và Cấp chứng chỉ Kiểm toán viên Việt Nam hiện nay vẫn còn một số tồn tại:

- Về số lượng môn thi: Số lượng 8 môn được quy định từ năm 1992 là phù hợp với giai đoạn trước đây. So với yêu cầu phát triển của khoa học kinh tế nói chung và kế toán, kiểm toán nói riêng thì người dự thi cần được học và thi thêm một vài môn nữa để mở rộng hiểu biết và nâng cao kỹ năng chuyên môn nghề nghiệp.

- Về đối tượng được tham dự kỳ thi Kiểm toán viên: Theo quy định hiện nay chỉ có những người tốt nghiệp đại học các chuyên ngành kế toán, kiểm toán, tài chính ngân hàng có 4 hoặc 5 năm thực tế làm việc trong các

156/161

lĩnh vực kế toán, kiểm toán mới được tham dự thi. Với quy định này, những người tốt nghiệp đại học chuyên ngành khác như quản trị kinh doanh, kinh tế đối ngoại, kinh tế xây dựng, thống kê.. không được thi kể cả khi họ đã thực tế làm việc 5 năm trong các công ty kiểm toán. Tuy năm 2006, Hội đồng thi đã xem xét những người tốt nghiệp đại học chuyên ngành khác được dự thi (khi có trên 10% thời lượng học các môn kế toán, kiểm toán, tài chính, ngân hàng, phân tích hoạt động kinh tế trên tổng thời lượng học các môn ở trường đại học) thì việc xem xét này cũng không nên kéo dài để đảm bảo tính thống nhất và công khai.

- Về thời gian học ôn: Tuy đã tăng từ 8 ngày lên 27 ngày cho 8 môn nhưng theo ý kiến học viên, thời gian học ôn các môn còn ngắn, nhất là các môn kế toán, kiểm toán, tài chính doanh nghiệp. Việc học ôn thi hiện nay mới nhằm phục vụ cho kỳ thi chứ chưa nhằm mục đích trang bị và nâng cao kiến thức cho Kiểm toán viên tương lai.

- Về tài liệu học: Chỉ đến năm 2006, Hội đồng thi mới biên soạn và phát hành được 2 bộ tài liệu học thi còn trước đó chỉ có đề cương ôn thi cho các môn và danh mục tài liệu tham khảo. Điều này gây khó khăn cho người dự thi bởi vì nội dung, yêu cầu môn thi là khá rộng và việc tìm kiếm các tài liệu tham khảo không phải là dễ dàng, chưa nói tài liệu, giáo trình của một vài môn học của các trường Đại học còn có những điểm chưa thống nhất.

- Về cách thức tổ chức thi: Từ năm 1995 đến nay, ngoại trừ 4 năm đầu tổ chức hai kỳ thi một năm, còn lại từ 1999 đến nay chỉ tổ chức một kỳ thi gồm 8 môn liên tục trong vòng 1 tuần. Cách thức thi này gây áp lực lớn trong việc học và thi của thí sinh.

Hiện nay Việt Nam đang đàm phán gia nhập các Hiệp định hội nhập kinh tế khu

vực, trong đó có lĩnh vực dịch vụ tài chính, kế toán, kiểm toán với các nước ASEAN và trong tương lai là với các nước khác. Nếu chúng ta tiếp tục kéo dài thực trạng trên sẽ là cản trở lớn đến sự phát triển nghề nghiệp kế toán, kiểm toán và quá trình hội nhập

Để khắc phục những tồn tại trên với mục tiêu đẩy nhanh sự phát triển thị trường dịch vụ kế toán, kiểm toán hướng đến sự thừa nhận của các nước đối với Chứng chỉ Kiểm toán viên Việt Nam, theo ý kiến chúng tôi cần thực hiện đổi mới chương trình và cách thức tổ chức thi cấp Chứng chỉ Kiểm toán viên Việt Nam theo lộ trình dưới đây:

Giai đoạn 1: Bước chuẩn bị

Với lịch sử hình thành và phát triển Kiểm toán độc lập, trong môi trường kinh tế và pháp luật hiện nay chúng ta

cần tiến hành bước chuẩn bị cho việc đổi mới căn bản việc đào tạo, thi tuyển Kiểm toán viên với những nội dung công việc cần hoàn thiện dưới đây:

- Trong 2-3 năm tới: Bộ Tài chính vẫn là cơ quan ra quyết định thành lập Hội đồng thi tuyển Kiểm toán viên nhưng Chủ tịch Hội đồng thi nên giao cho VACPA cử người đảm trách, Bộ Tài chính cử người tham gia Hội đồng để thực hiện chức năng giám sát. Hội đồng thi chịu trách nhiệm tổ chức và quản lý các kỳ thi, biên soạn và phát hành tài liệu học thi. Số lượng môn thi trước mắt vẫn giữ 8 môn như hiện nay nhưng tài liệu học thi cần được biên soạn thành một cuốn sách với đầy đủ nội dung cần học và bài tập thực hành. Chứng chỉ Kiểm toán viên do Bộ Tài chính và VACPA cùng ký.

- Việc tổ chức học ôn: Hội đồng thi cần quy định thời lượng ôn từng môn nhiều hơn và thời gian học dài hơn có thể là 3-5 tháng trước ngày thi, học dãn cách và tận dụng những ngày nghỉ (thứ 7, chủ nhật), học ngoài giờ hành chính để các thí sinh có điều kiện theo học.

Bà Phùng Thị Đoan Phó Tổng Thư ký VACPA

157/161

- Về đối tượng được dự thi: Hội đồng thi cần thu thập thông tin về chương trình và cơ cấu môn học về một số chuyên ngành ở các trường Đại học khối kinh tế để mở rộng đối tượng được dự thi. Những người tốt nghiệp Đại học chuyên ngành Quản trị kinh doanh hoặc kinh tế có số lượng học trình các môn chuyên ngành kế toán, kiểm toán, tài chính, phân tích hoạt động kinh tế chiếm tỷ lệ lớn (10-15%) thì nên cho dự thi. Những người tốt nghiệp chuyên ngành Quản trị kinh doanh, kinh tế (trừ kinh tế chính trị) hoặc thống kê có số lượng học trình các môn chuyên ngành thấp thì có thể yêu cầu học chuyển đổi thêm 4 môn (kế toán tài chính, kế toán quản trị, tài chính doanh nghiệp, phân tích hoạt động tài chính) để có đủ điều kiện dự thi. Việc tổ chức học chuyển đổi các môn nêu trên có thể do Hội đồng thi và các trường Đại học mà Hội đồng lựa chọn phối hợp tổ chức. Chứng chỉ học chuyển đổi các môn do Trường đại học cấp.

Giai đoạn 2: Bước quá độ chuyển đổi

Trong giai đoạn này (năm thứ 3, 4 kể từ nay) chúng ta học tập kinh nghiệm của một số nước, đặc biệt là của

Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh (ACCA) và của Hội CPA Australia để thực hiện đổi mới căn bản việc đào tạo, thi tuyển KTV Việt Nam với mục tiêu đi theo thông lệ của các nước để dễ được các nước thừa nhận Chứng chỉ KTV Việt Nam. Bước quá độ chuyển đổi này gồm những nội dung cơ bản dưới đây:

- Việc tổ chức và quản lý thi tuyển và cấp chứng chỉ KTV cần được Bộ Tài chính chuyển giao hoàn toàn cho Hội Kiểm toán viên hành nghề đảm trách. Hội đồng thi có đại diện của Bộ Tài chính giúp. Bộ Tài chính kiểm tra giám sát hoạt động này của Hội để đảm bảo mọi hoạt động được tiến hành trong một khuôn khổ pháp lý và đảm bảo công bằng, nghiêm chỉnh và chất lượng.

- Số lượng các môn thi: Cần cơ cấu lại số lượng và nội dung các môn thi và phân chia thành 3 cấp bậc: Đại cương, Trung cấp, Nâng cao. Tham khảo chương trình học của ACCA và CPA Australia chúng tôi đề xuất học thi KTV Việt Nam gồm 12 môn được cơ cấu như sau:

(1) Phần Đại cương (2 môn): • Kế toán tài chính (chuẩn mực cơ bản) • Kế toán quản trị

(2) Phần Trung cấp (6 -7 môn) • Kế toán tài chính trung cấp (chuẩn mực phức tạp hơn) • Kiểm toán (chuẩn mực cơ bản kể cả chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp) • Quản trị tài chính doanh nghiệp • Luật Thuế • Pháp luật về Kinh tế • Tiếng Anh chuyên nghành

(3) Phần Nâng cao Bắt buộc (2 môn)

• Quản trị tài chính doanh nghiệp nâng cao • Quản trị Doanh nghiệp và lập chiến lược

Tự chọn (chọn 2 trong 7 môn) • Kế toán tài chính nâng cao (chuẩn mực phức tạp) • Kiểm toán nâng cao (chuẩn mực phức tạp) • Quản lý hiệu quả hoạt động

158/161

• Thuế nâng cao • Quản trị rủi ro • Quản lý danh mục đầu tư • Phá sản, chia tách, sáp nhập và mua lại doanh nghiệp

Nội dung của môn Phân tích hoạt động tài chính và môn Tiền tệ tín dụng được

lựa chọn để đưa những nội dung cần thiết vào môn Quản trị tài chính doanh nghiệp. So với chương trình thi hiện nay thì nên bỏ môn Tin học.

Phần nâng cao gồm những môn bắt buộc và những môn tự chọn để thích hợp

cho những người muốn có Chứng chỉ Kiểm toán viên nhưng không hành nghề kiểm toán, kế toán, ví dụ họ làm việc trong cơ quan Nhà nước, tư vấn thuế, tư vấn đầu tư hoặc các lĩnh vực khác.

- Về đối tượng dự thi: Mở rộng đối tượng dự thi gồm tất cả những người tốt nghiệp Đại học có hai năm kinh nghiệm đã có thể bắt đầu học. Năm thứ 3, thứ 4 đã có thể dự thi phần 1, phần 2 nhưng học viên phải đủ bốn hoặc năm năm kinh nghiệm mới được thi phần ‘Nâng cao’. Những ai học Đại học chuyên ngành Kế toán, Kiểm toán, tài chính, ngân hàng thì được miễn thi 2 môn ở phần “Đại cương” có thể vào học ngay phần “Trung cấp”. Điểm thi các môn được bảo lưu 5 năm.

- Về kỳ thi và thứ tự thi: Mỗi năm nên tổ chức hai kỳ thi vào tháng 4 và tháng 10. Các môn thi trong cùng một phần không bắt buộc theo thứ tự. Thí sinh có thể học và thi đồng thời các môn thi trong phần “Đại cương” và “Trung cấp”, nhưng chỉ những ai đã thi đạt yêu cầu các môn thi trong hai phần “Đại cương” và “Trung cấp” thì mới được thi phần “Nâng cao”.

- Về biên soạn tài liệu học: Đây là công việc khó khăn, phức tạp nhất quyết định sự thành công và chất lượng của quá trình đổi mới đào tạo, thi tuyển KTV Việt Nam. Để có một bộ giáo trình đảm bảo chất lượng tiêu chuẩn quốc tế thì Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (nếu được Bộ Tài chính chuyển giao) phải lựa chọn một cơ sở đào tạo đảm trách việc biên soạn và xuất bản tài liệu học thi KTV. Hội Kiểm toán viên hành nghề đưa ra chương trình học và yêu cầu giảng dạy từng môn. Cần thành lập Hội đồng thẩm định chất lượng tài liệu học thi trước khi sử dụng chính thức. Chương trình học phải gắn liền với thực tế và hướng tới phần thực hành nhiều hơn.

- Việc tổ chức học thi và phương pháp giảng dạy: VACPA trực tiếp tổ chức học hoặc xem xét, lựa chọn để giao việc tổ chức học thi cho các trường hoặc trung tâm đủ điều kiện. Phương thức giảng dạy cần giảm cách độc thoại mà chuyển dần sang giảng dạy 2 chiều, có sự tham gia tích cực của người học để người học cùng động não với giảng viên, họ sẽ tiếp nhận thông tin tốt hơn sau mỗi buổi học. Số lượng các trung tâm luyện thi cũng cần mở rộng dần để tăng tính cạnh tranh, tăng chất lượng, có lợi cho người học. VACPA sẽ thu phí thường niên của các trung tâm luyện thi này. Việc tổ chức học thi có thể học ngoài giờ hành chính, học trải dài trong năm, chủ yếu vào mùa thấp điểm để người học không bị ảnh hưởng lớn đến công việc.

- Về ra đề thi, coi thi và chấm thi: Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam sau khi được Bộ Tài chính chuyển giao tổ chức và quản lý các kỳ thi phải chịu trách nhiệm tổ chức việc ra đề thi và chấm thi. Về cách thức ra đề thi nên phân biệt giữa các phần: Đối với phần Đại cương thì nên 70% trắc nghiệm và 30% bài viết. Đối với phần trung cấp thì nên 30% trắc nghiệm, 70% bài viết. Đối với phần nâng cao thì 100% bài viết. Với cách ra đề thi này, thí sinh sẽ nâng cao nhanh trình độ và dễ đạt kết quả hơn. Việc coi thi trước hết có sự kết hợp, sau 2, 3 năm có thể giao cho đơn vị khác đủ điều kiện tổ chức thi để đảm bảo tính độc lập. VACPA sẽ trích một phần lệ phí thi để trả cho đơn vị coi thi.

159/161

- Lộ trình thực hiện bước chuyển đổi: Những công việc cụ thể của Giai đoạn 2: ‘Bước chuyển đổi’ cần được xây dựng thành chương trình cụ thể và tiến hành dần dần trong khoảng thời gian từ 3-5 năm với những bước đi thận trọng và vững chắc. Chúng tôi xin đề xuất lộ trình cụ thể bước chuyển đổi trong phụ lục kèm theo.

Giai đoạn 3: Chính thức chuyển đổi

- Khi bước sang giai đoạn chính thức chuyển đổi, việc đào tạo thi tuyển Kiểm toán viên Việt Nam có khả năng hòa nhập với việc đào tạo, thi tuyển Kiểm toán viên các nước. Lúc này cần xem xét tổng thể và hoàn thiện thêm cả về chương trình học, biên soạn và xuất bản tài liệu học, tổ chức học, ra đề thi, coi thi và chấm thi. Bắt đầu từ Giai đoạn 3, tất cả các môn sẽ được tổ chức thi hai lần một năm vào tháng 4 và tháng 10.

- Xem xét khả năng kết nối đào tạo với trường Đại học: Trong quá trình xây dựng chương trình học thi Kiểm toán viên, VACPA cần xem xét tới khả năng kết nối chương trình đào tạo, thi tuyển Kiểm toán viên Việt Nam với việc đào tạo sinh viên chuyên ngành kế toán, kiểm toán. Căn cứ vào chương trình đào tạo chuyên sâu về kế toán, kiểm toán ở trường Đại học, VACPA nghiên cứu điều kiện, cách thức và công việc phải làm để hướng tới việc kết nối đào tạo, thi tuyển Kiểm toán viên với việc đào tạo ở bậc Đại học chuyên ngành kế toán, kiểm toán.

- Về nội dung, chương trình và cách thức tổ chức học, thi và cấp Chứng chỉ hành nghề kế toán sẽ được nghiên cứu, vận dụng các đề xuất về nội dung, chương trình và cách thức tổ chức học, thi và cấp Chứng chỉ Kiểm toán viên nói trên

§ổi mới nội dung, chương trình đào tạo, thi tuyển và cấp Chứng chỉ Kiểm

toán viên Việt Nam theo định hướng nêu trên có ý nghĩa hết sức to lớn vì kết quả đổi mới là để xác lập vị thế quan trọng của nghề nghiệp kế toán, kiểm toán, nâng cao giá trị ở tầm quốc gia và thừa nhận quốc tế đối với Chứng chỉ Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam. Với đội ngũ hành nghề kế toán, kiểm toán được đào tạo một cách căn bản, được trang bị đầy đủ những kiến thức chuyên môn cần thiết và chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, chắc chắn sẽ đưa đến chất lượng dịch vụ kế toán, kiểm toán được nâng cao, góp phần làm tăng tính công khai, minh bạch và lành mạnh hóa nền tài chính nước nhà.

Tuy nhiên công cuộc đổi mới này chỉ có thể được tiến hành thuận lợi khi được Bộ Tài chính chấp thuận, quan

tâm, chỉ đạo, chuyển giao và tạo điều kiện thuận lợi cho Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam triển khai thực hiện. Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam cũng phải nghiên cứu, xây dựng thành một Dự án, tổ chức hội thảo lấy ý kiến rộng rãi các cơ quan Nhà nước, các trường Đại học, ACCA, CPAA, ICPAS, các công ty kiểm toán, kế toán và các doanh nghiệp trước khi triển khai thực hiện. Đồng thời Hội phải có đủ nhân lực có trình độ chuyên môn và khả năng quản lý để đảm trách quá trình triển khai, thực hiện Dự án một cách hiệu quả.

Dự án này nếu được triển khai sẽ đòi hỏi nguồn lực không nhỏ về tài chính và hỗ trợ về chuyên gia. Chúng ta có

thể đề xuất với các tổ chức tài chính Quốc tế như Ngân hàng thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển Châu á (ADB) tài trợ ngân sách và đề nghị sự trợ giúp về chuyên gia của các tổ chức nghề nghiệp mà VACPA đã có quan hệ hợp tác như ACCA, CPA Australia, CPA Singapore. Bằng việc thực hiện dự án này, chúng ta tin tưởng vào mục tiêu đến năm 2010 sẽ được một số nước thừa nhận Chứng chỉ Kiểm toán viên Việt Nam. /.

Tổng kết 15 năm Kiểm toán độc lập

160/161

Phụ lục X: TỐP 10 CÁC HÀNG KIỂM TOÁN QUỐC TẾ THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM 10 Hãng Kiểm toán lớn nhất thế giới năm 2006 và 10 công ty kiểm toán Việt Nam lớn nhất năm 2006

Theo tin từ công ty Baker Tilly International, 10 Hãng kiểm toán lớn nhất thế giới năm 2006 có thứ tự như sau:

TT Tên Hãng Kiểm toán Doanh thu (tỷ USD) Tốc độ tăng doanh thu (%)

1 PWC 21,986 9

2 Deloitte 20,000 10

3 Ernst & Young 18,400 9

4 KPMG International 16,880 8

5 BDO In ternational 3,911 17

6 Grant Thornton 2,800 12

7 RSM International 2,758 10

8 Baker Tilly In ternational 2,301 9

9 Horwath International 2,188 9

10 Moores Rowland International 2,144 8

161/161

10 Công ty Kiểm toán lớn nhất Việt Nam năm 2006:

TT Tên Công ty Kiểm toán Doanh thu (triệu

VND) Tốc độ tăng doanh

thu (%)

1 Công ty TNHH Price Waterhouser Coopers VN (PWC) 172,528 72

2 Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam (E&Y) 137,638 31

3 Công ty TNHH KPMG Việt Nam 133,586 44

4 Công ty Kiểm toán Việt Nam TNHH (VACO) 81,599 26

5 Công ty Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán (AASC) 59,916 39

6 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn (A&C) 42,630 52

7 Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Tài chính Kế toán (AFC) 21,828 15

8 Công ty TNHH Grant Thornton Việt Nam (G.T) 19,004 55

9 Công ty Kiểm toán và Dịch vụ Tin học (AISC) 18,229 23

10 Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam (VAE) 15,100 19

(Theo báo cáo tình hình hoạt động của các công ty kiểm toán được lập vào năm 2006 của Bộ Tài chính)