Kobi Rehberi

KOBİ REHBERİ

HazırlayanMustafa H.ÇOLAKOĞLU

KOSGEB BaşkanlığıTeknoloji Destek Süreçleri Yöneticisi

Nisan 2002

TOBBTÜRK‹YE ODALAR VEBORSALAR B‹RL‹⁄‹

TOBB Genel Yayın No Genel : 359 - PM : 2

ISBN 975-512-631-7

25.000 Adet Basılmıştır.

Yorum Matbaacılıkİvedik Matbaacılar Sanayii Sitesi 570. Sk. No:10-12

Yenimahalle - AnkaraTel: (0312) 229 61 20 - 395 21 12

Değerli Sanayicimiz,

Ülke ekonomisinin ve sosyal yapısının temelini oluşturan küçük veorta ölçekli işletmeler; içinde bulunduğumuz dönemde bir yandan üre-terek ayakta kalabilme mücadelesi verirken, diğer yandan da sınırlarınkalktığı ve bilgi teknolojilerinin mesafeleri yok ettiği çetin rekabet or-tamında dünyanın öbür ucundaki bilmediği rakiplerle rekabet edebil-mek için güç kazanmak zorundadır.

Üyesi bulunduğumuz OECD Sınai İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatıve üyeliğe adaylık süreci yaşadığımız Avrupa Birliği, küçük ve orta öl-çekli işletmelerin gelişmesi ve desteklenmesi için yoğun bir çaba sar-fetmekte, sürekli olarak yeni politika ve stratejiler üretmektedir.

Türkiye, OECD’ nin KOBİ’ leri desteklemeye yönelik temel kriter-leri içeren dokümanı ve AB KOBİ sözleşmesini kabul ederek gelişmişve gelişmekte olan ülkelerle aynı politika ve prensipleri benimsediği-ni vurgulamıştır.

AB’ nin KOBİ’ lere yönelik projelerini içeren İşletmeler ÇokyıllıProgramına 2002 yılından itibaren KOSGEB’ in "Ulusal Temas Nokta-sı" görevini üstlenmesi ile katılan ülkemiz, üye ve üyeliğe aday ülke-lerdeki başarılı uygulama örneklerini ve yeni yaklaşımları yakından ta-kip ederek özümsemek ve kazanmak mecburiyetindedir.

Küçük ve orta ölçekli işletmelerin Ahilik kültürüne dayanan tarihigeçmişi ve insanımızın yeni iş kurma ve risk alabilme becerisi günü-müzün teknolojisi ve yeni yaklaşımlarıyla sentezlenerek ortaya çıkacaksinerji küçük ve orta ölçekli işletmelerin dış ticaretimizin % 70’inioluşturan AB’ deki 18 milyon KOBİ ile rekabet edebilmesini sağlaya-caktır.

Yukarıda belirtilen hedeflere ulaşılmasında KOBİ’ ler kadar onlarahizmet vermek ve destek sağlamak amacıyla faaliyette bulunan kurumve kuruluşlara da çok büyük görevler ve sorumluluklar düşmektedir.

III

İşletmelere yönelik mevzuatın basitleştirilmesi, gereksiz mevzuatınkaldırılması, kamu kuruluşlarına KOBİ’ lerin yaptığı başvuruların sürat-li ve şeffaf bir biçimde neticelendirilmesi vb. başlıklar altında toplana-bilecek hayati öneme haiz tedbirlerin yanısıra, KOBİ’ lerin hangi hiz-meti, hangi kuruluştan ve nasıl alabilecekleri hususunda bilgilendiril-meleri de çok önemlidir.

Zira, KOBİ’lere destek verecek kuruluşlar yeterli talep göreme-mekten yakınırken, KOBİ’lerin de kendilerine ihtiyaç duyulan desteğinverilmediğinden yakındıkları çok sık olarak rastlanılan bir durumdur.

İşte bu tespitten hareketle hazırlanan "KOBİ REHBERİ" işletmele-rin ihtiyaç duyacakları temel bilgileri ve hizmet alabilecekleri önemlikuruluşları tanıtmayı amaçlamaktadır.

KOBİ Rehberinin hazırlanmasında gerekli bilgileri sağlayan tümkurum ve kuruluşlara, KOSGEB çalışanlarına, ve Rehberin basımını vedağıtımını sağlayarak büyük bir hizmeti ifa eden Türkiye Odalar veBorsalar Birliğine teşekkür eder, KOBİ’ lere muassır medeniyet sevi-yesine ulaşma mücadelelerinde başarılar dilerim.

A.Kenan TANRIKULU T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanı

IV

V

SUNUŞ

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği olarak, bir taraftan mevcut so-runların çözümü ile ilgili olarak yoğun faaliyetlerde bulunurken, diğertaraftan orta ve uzun vadede KOBİ’lerin kemikleşmiş sorunlarını çöz-mek ve rekabet güçlerini artırmak için çalışmalar yapıyoruz.

Günümüze kadar süregelen problemlerinden bir tanesi, karmaşıkidari yapı içerisinde KOBİ’lerin kendilerine hizmet veren kurum vekuruluşlardan ve verilen hizmetlerin içeriğinden yeterince haberdar ol-mamalarıdır.

Bu dağınıklık ve bilgi akışı eksikliğinden dolayı, KOBİ’lere hizmetveren 46 kamu kurum ve kuruluşunun bütçelerinde yer alan yaklaşık800 trilyon liralık ödeneğin yarısından fazlası kullanılamamaktadır. Ay-rıca, bu çok ayaklı yapı, KOBİ politikalarının uygulanmasında bir koor-dinasyon eksikliğini beraberinde getirmektedir.

Yürütmekte olduğumuz KOBİ gelişim projesi dahilinde hazırlan-mış olan bu rehberin amacı, KOBİ’lere ihtiyaç duyacakları tüm bilgile-ri olabildiğince sunmaktır. Başvuracaklarını kolayca bulmalarını sağla-maktır. Böylelikle KOBİ’lere ayrılan kaynaklar daha verimli kullanıla-cak ve uzun vadeli gelişimlerine katkıda bulunulacaktır.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın da desteğiyle yürüttüğümüz KOBİgelişim projemizin ilk basılı ürünlerinden biri olan bu rehber, farklı ko-nuları ele alacak yayınlar dizisinin ilk örneğidir. KOBİ’lerin gelişimi-ne katkıda bulunacak diğer alanlarda da yayınlarımız devam edecektir.

Rifat HİSARCIKLIOĞLUTOBB Yönetim Kurulu Başkanı

VI

VII

Değerli Sanayicimiz ,

24 Nisan 1990 tarih ve 3624 sayılı kanunla kurulan KOSGEB Baş-kanlığı, İcra Komitesini oluşturan kamu ve özel sektörün değerli yöne-ticilerinin isabetli kararları ve nitelikli personelinin çabalarıyla 10TEKMER, 28 KÜGEM ve 3 Enstitü’ den oluşan hizmet birimleriyle27 ilimizde 200.000 KOBİ ve yaklaşık 2.800.000 Esnaf ve Sanatkarayüklendiği görevin önemine ve değerine inanarak hizmet vermenin ça-bası içindedir.

Kuruluş Kanunu’nun yayınlandığı tarihte KOBİ’ lere destek ver-mek amacıyla oluşturulan kaynaklar giderek ortadan kalkarken KOS-GEB’ten beklentiler ve KOSGEB’in yapması gereken hizmetler vedestekler azami ölçüde artmıştır. Bu nedenle Başkanlığımız, kıt kaynak-ları optimum biçimde kullanarak hizmet üretmek bilinciyle hareket et-mektedir.

Bu yaklaşım çerçevesinde KOBİ’lerin bilgilendirilmesinin ve üre-tilen bilginin olabildiğince geniş kitlelere yayılmasının en önemli vestratejik faaliyet olduğunun bilinciyle hazırlanan KOBİ REHBERİ,kamu ve özel sektör temsilcisi kurum ve kuruluşlar arasında işbirlikle-ri ve güçbirlikleri yapılarak başarılı sonuçlar alınabileceğinin de güzelbir örneğini teşkil etmiştir.

TOBB Başkanlığına teşekkür eder, KOBİ REHBERİ’nin işletmele-re yararlı olmasını dilerim.

Bayram ÇAMKERTENKOSGEB Başkanı

İÇİNDEKİLER

1. KOBİ MEVZUATI- Avrupa Birliği ve Türkiye’de KOBİ tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . .3- AB Sanayileşme Stratejisinin Dünü, Bugünü ve Yarını . . . . . . . . .9- AB Mevzuat Uyum Çalışmaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10- AB Rekabet Hukuku ve Anti-damping Uygulaması . . . . . . . . . .12- AB Genel Sekreterliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18- Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19- AB İşletmeler Çokyıllı Programı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20- AB Küçük İşletmeler Sözleşmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24- Türkiye İmalat Sanayi KOBİ İstatistikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . .29- AB Aday Ülkeler İstatistikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33- Türkiye Rekabet Gücü Göstergeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37- OECD BOLOGNA KOBİ Deklerasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . .43- CC BEST ve En İyi Uygulama Örnekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . .48- Şirket Kuruluşları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50- İşletmenin Kuruluşu Sırasında Alınacak İzin ve Ruhsatlar . . . . . .58- Ülkemizde Yabancı Sermaye Yatırımları . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60- Küçük Sanayi Siteleri ve Organize Sanayi Bölgeleri . . . . . . . . .63- Serbest Bölgeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65- Teknoloji Geliştirme Bölgeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70- Endüstri Bölgeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72- TOBB Tahkimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74- Kapasite Raporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76- Sanayi Sicili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77- İmalat Belgesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78- TSE Hizmet Yeterlilik Belgesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80- Patent Tescil İşlemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83- Know-how veya Ticari Sırların Korunması . . . . . . . . . . . . . . . . .89- Tasarım ve Faydalı Model Tescil İşlemleri . . . . . . . . . . . . . . . . .93- Marka Tescili İşlemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98- Coğrafi İşlemleri İşaret Tescil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102- Entegre Devrelerin Topografyasının Korunması . . . . . . . . . . . .106- Türk Gıda Kodeksi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107- Garanti Belgesi, Satış Sonrası Servis Hizmetleri Yeterlik Belgesi ve

Kullanım Kılavuzu Düzenleme Yetkisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110- Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113

IX

- Etiket ,Tarife,Fiyat Listeleri Yönetmeliği . . . . . . . . . . . . . . . . . .116- Tek İmalatçı ve Yed-i Vahit Belgesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119- Tüketici Hakları Dernekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121- Tüketici Hakem Heyetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122- Tüketici Konseyi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124- Reklam Kurulu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125

2. KOBİ FİNANSMANI- Proje Profili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129- KOBİ Teşvik Belgesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130- KOBİ’lere Finansal Destek ve Yardımlar . . . . . . . . . . . . . . . . . .133- Türkiye Halk Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150- Türkiye Kalkınma Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152- Türk Eximbank Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .153- Türkiye Sınai Kalkınma Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . .157- Sınai Yatırım Bankası A.Ş. Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158- Avrupa Yatırım Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160- Asya Kalkınma Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164- Kredi Garanti Fonu A.Ş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .165- Halk Yatırım Menkul Değerler A.Ş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168- Sermaye Piyasası Kurumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169- İstanbul Menkul Kıymetler Borsası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .170- Finansal Kiralama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .171- Risk Sermayesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173- Franchising . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .178- Factoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .180- Forfaiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182- ECIP- Avrupa Topluluğu Yatırım Ortaklığı Programı . . . . . . . . .184- Ar-Ge Çalışmaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .186- KOSGEB Ar-Ge Destekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .188- TÜBİTAK /TİDEB Ar-Ge Destekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .190- EUROKA-Türkiye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .191- TTGV Ar-Ge Destekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .193

3. İNSAN KAYNAKLARI- Hizmetiçi Kariyer ve Eğitim Planlaması . . . . . . . . . . . . . . . . . .197- Yönetim Danışmanları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .200

X

- NMCP Programı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .202- İŞKUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204

4. ÜRETİM /PLANLAMA VE GELİŞTİRME- Ürün İmalat ve Montaj Resimleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .209- Hammadde ve Ürün Test İşlemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211- Üretim Planlaması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .212- İşyeri Yerleşim Planı ve İş Akış Planı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .214- Tezgah, Cihaz ve Makinaların Bakım Planlaması . . . . . . . . . . .218- Çalışanların Görev Tanımları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220- İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .222- Kıyaslama (Benchmarking) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .224- Standardizasyonun Önemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .226- Üretimle ilgili TSE,AB,DIN,ISO,SIS ve diğer standartları . . . .229- ISO 9000 Kalite Güvence Sistemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .232- Toplam Kalite Yönetimi ve EFQM/Avrupa Mükemmeliyet

Uygulamaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .244- İstatistik Süreç Kontrol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .253- Arıza Modları ve Etki Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255- TS-EN-ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi . . . . . . . . . . . . . . .257- TS-EN-ISO/IEC 17025 Laboratuar Yeterlilik Standardı . . . . . .262- Akreditasyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .264- Kalibrasyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .266- CE İşaretlemesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .268- Ürün Barkodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .272- Eko-Etiketleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .275- Eko-Teks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .278- Ürün Güvenlik Bilgi Formu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .281- Ambalajda "Yeşil Nokta" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .285- EPAL Damgalı Europalet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .287- TSE Bilgi İşlem ve Enformasyon Hizmetleri . . . . . . . . . . . . . .290- ESİM Test Hizmetleri A.Ş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .291- Atık Borsası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .294

5. PAZARLAMA/DIŞ TİCARET- Ticaret Fuarları ve Sergilerde Başarı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .299- İhracat Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .301- Tipik Bir İhracat İşlemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .306- İhracatta Teslim Şekilleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307

XI

- Dış Ticarette Uluslararası Ödeme Şekilleri . . . . . . . . . . . . . . . .311- Tek Tip Gümrük Beyannamesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .317- GATS Hizmet Ticareti Genel Anlaşması . . . . . . . . . . . . . . . . . .322- Dünya Ticaret Örgütü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .324- İhracatçı Birlikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .326- Sektörel Dış Ticaret Şirketleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .329- TIR ve ATA Karneleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .330- İTO Yan Sanayi Borsası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .331- Takas (Barter) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .335- İGEME Hizmetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .337- DEİK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .339- Savunma Sanayi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .340- NAMSA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .344- OFFSET Uygulamaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .347

6. BİLGİ VE DOKÜMANTASYON - TOBB Bilgi Hizmetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .353- KOSGEB Avrupa Birliği Merkezleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .356- KOBİNET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .360- Elektronik Ticaret . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .364

7. İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLAR- TİKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .373- TURKAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .376- TESK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .379- TMMOB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .381- TİSK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .383- Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) . . . . . . . . . . . . . . . . .384- TMMMB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..386- Türkiye Müteahhitler Birliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .388- İktisadi Kalkınma Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .390- MEKSA Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .392- TOSYÖV Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .394- ÇEVKO Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .395- KALDER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .397- BİTAV Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .399

8. İLGİLİ ADRESLER- KOSGEB Hizmet Birimleri Adresleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .403- Web Adresleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .406

XII

XIII

TBM

MY

ÖK

Üni

vers

itele

r

Dev

let B

akan

ıD

r. D

. Bah

çeli

Dev

let B

akan

ı ve

Baş

baka

n Y

rd.

M. Y

ılmaz

Dev

let B

akan

ıK

. Der

viş

Dev

let B

akan

ıM

. Yılm

azD

evle

t Bak

anı

M. K

eçec

iler

Dev

let B

akan

ıN

. Ars

even

Dev

let B

akan

ıPr

of. D

r. R

.Mirz

aoğl

uD

evle

t Bak

anı

R. D

oğru

Dev

let B

akan

ıPr

of. D

r. T.

Tos

kay

Dev

let B

akan

ıO

. Dur

muş

Mill

i Eği

timB

akan

lığı

M. B

osta

ncıo

ğlu

Sana

yi v

e Ti

care

tB

akan

lığı

A. K

. Tan

rıkul

u

Çev

re B

akan

lığı

F. A

ytek

inÇ

alış

ma

ve S

osya

lG

üven

lik B

akan

lığı

Y. O

kuya

n

Ener

ji ve

Tab

iiK

ayna

klar

Bak

anığ

ıZ.

Çak

an

DPT

Müs

teşa

rlığı

TÜB

İTA

K

Türk

iye

Bili

mle

rA

kade

mis

i (TÜ

BA

)

AB

Gen

elSe

kret

erliğ

i

GA

P İd

ares

i Bşk

.G

ümrü

kM

üste

şarlı

ğıVa

kıfla

r Gen

elM

üdür

lüğü

TSE

Türk

İşbi

rliği

Kal

kınm

a İd

ares

iB

şk. (

TYK

A)

Haz

ine

Müs

teşa

rlığı

BD

DK

SPK

Bşk

.

Ban

kala

r Birl

iği

Gen

el M

üdür

lükl

er

Yaba

ncı S

erm

aye

Gn.

Md.

Teşv

ik U

ygul

ama

Gn.

Md.

Ekon

omik

Ara

ş. G

n. M

d.K

amu

Fina

nsm

anı G

n. M

d.K

İT G

n. M

d.Si

gorta

cılık

Gn.

Md.

Dış

Eko

nom

ik İl

işki

ler G

n. M

d.B

anka

ve

Kam

biyo

Gn.

Md.

Dar

phan

e ve

Dam

ga M

atba

ası G

n. M

d.TOSY

ÖV

TTG

V

BİT

AV

MEK

SA

İktis

adi K

alkı

nma

Vakf

ı YK

V

Vakı

f Ban

k

Vakı

fris

k

Çıra

klık

ve Y

aygı

nEğ

itim

Gn.

Md.

Bak

anla

r

Baka

nlar

Kur

ulu

Başb

akan

Cum

hurb

aşka

nı

İşle

tmel

ere Y

önel

ik H

izm

et Ü

rete

n K

urum

ve

Kur

uluş

ları

n H

iyer

arşi

Şem

ası

Öze

l ve

Kam

u B

anka

ları

TKB

TSK

B (S

YB

)

İş B

anka

sı

Hal

kBan

k

İşris

k

Hal

k Ya

tırım

Mal

iye

Bak

anlığ

ıSü

mer

Ora

lTu

rizm

Bak

.M

. Taş

ar

Gen

el M

üdür

lükl

er

İhra

cat G

n. M

d.İth

alat

Gn.

Md.

Serb

est B

ölge

ler G

n. M

d.A

nlaş

mal

ar G

n. M

d.A

B G

n. M

d.D

ış T

icar

ette

Stan

dard

izas

yon

Gn.

Md.

Ekon

omik

Ara

ş. ve

Değ

erle

ndirm

e G

n. M

d.

DİE

Türk

Exi

mba

nk

Türk

Akr

edita

syon

Kur

umu

Dış

Tic

aret

Müs

teşa

rlığı İh

raca

tçı B

irlik

leri

İGEM

E

Serb

est B

ölge

ler

Gen

el M

üdür

lükl

er

Sana

yi G

n. M

d.İç

Tic

aret

Gn.

Md.

Sana

yi A

r-ge

Gn.

Md.

Küç

ük S

anat

lar v

e Sa

n. B

öl. v

eSi

t. G

n. M

d.A

B K

oord

inas

yon

Gn.

Md.

Ölç

üler

ve

Stan

dartl

ar G

n. M

d.Tü

ketic

inin

ve

Rek

abet

inK

orun

mas

ı Gn.

Md.

Bağ

lı ve

İlgi

li K

urul

uşla

rG

n. M

d.

El S

anat

ları

OSB

KSS

Tekn

o Pa

rkla

r

Sağl

ık İl

Müd

ürlü

kler

iÇ

evre

İlM

üdür

lükl

eri

İŞK

UR

Türk

iye

İş K

urum

uG

n. M

d.

Bağ

-Kur

Gn.

Md.

Sosy

al S

igor

tala

rK

urum

u B

şk.

Send

ikal

ar

TİSK

TÜR

KİŞ

DİS

KH

AK

-İŞTü

rkiy

e El

ektri

kÜ

retim

ve

İletim

A.Ş

.G

n. M

d.

Def

terd

arlık

Verg

iD

aire

leri

Mill

i Em

lak

Dai

rele

ri

Mal

Müd

ürlü

kler

i

Turiz

m İl

Müd

ürlü

kler

i

TPE

KO

SGEB

Baş

kanl

ık S

üreç

Gru

plar

ıEn

stitü

ler

Bilg

i işl

em v

e E-

ticar

etFi

nans

man

des

tekl

eri

Tekn

oloj

i des

tekl

eri

Mal

i İşl

er v

e sa

tın a

lma

İdar

i işl

er v

e in

san

kayn

akla

rıEğ

itim

süre

çler

i

Tekn

oloj

i Gel

iştir

me

Mer

kezl

eri

Böl

gese

l Kal

kınm

a En

stitü

süG

irişi

mci

liği G

eliş

tirm

e En

stitü

süPa

zar A

raşt

ırma

ve İh

raca

tı G

eliş

tirem

Ens

titüs

ü

M.P

.M.

TOB

BTE

SK

Oda

lar v

e B

orsa

lar

KG

FD

EİK

İş K

onse

yler

iK

OB

İ A.Ş

.

İlgili

Kur

uluş

lar

Bağ

lı K

urul

uşla

r

KOBİ MEVZUATI

AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE’DE KOBİ TANIMI

• Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ):- 250 kişiden az işçi çalıştıran,- Yıllık satış cirosu 40 milyon EURO’yu geçmeyen veya arsa ve

bina hariç mevcut sabit sermaye tutarı, bilanço net değeri itiba-riyle 27 milyon EURO'yu geçmeyen,

- 3.paragrafta tanımlanan 'bağımsızlık' kriterine uygun olan, işlet-meler

• Küçük işletmeler ise,- 50 kişiden az işçi çalıştıran,- Yıllık satış cirosu 7milyon EURO'yu geçmeyen veya arsa ve bi-

na hariç mevcut sabit sermaye tutarı, bilanço net değeri itibariy-le 5 milyon EURO'yu geçmeyen,- 3.paragrafta tanımlanan 'ba-ğımsızlık' kriterine uygun olan,

işletmeler• Bağımsız işletmeler, sermayesinin ya da hisse senetlerinin %25

veya daha fazlası bir işletme tarafından üstlenilmemiş olan veyasermayesi, "küçük ve orta büyüklükteki işletme" tanımı dışındakiişletmelerden meydana gelmemiş olan işletmelerdir. Ancak buşart şu iki durumda aşılabilecektir:- Eğer işletmenin sermaye sahipleri, kamu yatırım ortaklıkları,

risk sermayesi şirketleri veya kurumsal yatırımcılar ise,- Eğer işletme sermayesi, hisselerinin kime ait olduğunun belir-

lenemeyeceği kadar küçük hisselere bölünmüş ise ve eğer işlet-me sermayesinin %25 veya daha fazlasının tek bir işletme tara-fından üstlenilmemiş olduğunu veya sermayesinin küçük ve or-ta büyüklükteki işletme tanımı dışındaki işletmelerden meydanagelmemiş olduğunu yasal olarak belirtirse.

• 1. ve 2. paragraflardaki koşulları değerlendirirken sermayesininveya hisselerinin %25 veya daha fazlasını doğrudan veya dolaylıolarak kontrol eden işletmelerin dikkate alınması gerekmektedir.

• Mikro işletmeleri, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerden ayır-mak gerektiğinde, bunlar, '10'dan az işçi çalıştıran işletmeler' ola-rak tanımlanırlar.

• Dönem sonu bilançosunda bir işletme, takip eden iki yıl içinde,üstüste; işçi sayısı ile ilgili ya da finansal kıstasları aştığı veya busınırların altına düşmesi durumunda o işletme, 'KOBİ', "Orta bü-

3

yüklükteki işletme" "Küçük İşletme", veya "Mikro İşletme" sta-tüsünü kaybedecek veya kazanacaktır.

• İstihdam edilen işçi sayısı, yıllık çalışma ünitelerinin (AnnualWorking Unit AWU) sayısı ile ilişkili olmalıdır. Bu demektir ki biryıl boyunca tam gün çalışan işçi sayısının, kısmi ve dönemsel ola-rak çalışan işçi sayısı ile yıllık çalışma ünitelerinin (AWU) oranla-rı olarak ilişkilendirilmesi gerekir. Esas alınacak referans yılı sonhesap dönemini içeren yıldır.

• Yıllık satış cirosu ile bilanço net değerleri rakamları, son 12 aylıkonaylanmış hesap dönemine ilişkin olmalıdır. Henüz hesaplarıonaylanmamış yeni işletmeler söz konusu olduğunda, o mali yılıngidişatına göre yapılacak gerçekçi tahminlerden çıkartılacak ra-kamlar, dikkate alınacaktır.Komisyon, AB'deki ekonomik düzenlemeleri dikkate alarak, nor-mal olarak her 4 yılda bir veya ihtiyaç oldukça bilanço net değerive yıllık satış cirosu ile ilgili rakamları değiştirebilir.

AB Komisyonu yukarıdaki tanıma göre, içinde 'KOBİ', "Orta Bü-yüklükteki İşletme", "Küçük İşletme" veya "Mikro İşletme" terimlerigeçen tüm AB mevzuatını uyumlandırmıştır.

İşletme tanımlarının AB istatistiklerine yansımasını EUROSTATaşağıda belirtildiği şekilde düzenlemiştir;

- 0 işçi çalıştıran,- 1-9 işçi çalıştıran,- 10-49 işçi çalıştıran,- 50-249 işçi çalıştıran,- 250-499 işçi çalıştıran,- 500 ve daha fazla işçi çalıştıran,

4

AVRUPA BİRLİĞİ'NDE KOBİ YAPISI

Toplam İşletme Sayısı : 16.350.000 (%99,78’si KOBİ)Toplam İstihdam : 101.350.000

(%71.48’si KOBİ’lerde istihdam) Ortalama İstihdam : 6 İşçi/işletmeKOBİ İşgücü Verimliliği : 45.000 Euro/İşçiKatma Değer'de İşgücü Maliyetinin Oranı : %59

AVRUPA BİRLİĞİ'NDE KOBİ'LERİN SAYISAL DAĞILIMI

Ölçek İşletme Sayısı Çalışan Sayısı Ort. İstihdam

Mikro 0-9 15.210.000 31.450.000 2Küçük 10 - 19 605.000 8.250.000 13

20 - 49 370.000 12.250.000 33Orta 50 - 99 70.000 4.950.000 71

100- 249 60.000 10.400.000 173 250 -499 15.000 5.100.000 340

Büyük 500 (+) 20.000 28.900.000 1445TOPLAM 16.350.000 101.350.000

5

İşletme Ortalama Ağırlık KOBİ İşgücüSayısı İstihdam Verimliliği (*)

(x 1.000)

Belçika 490 6 KOBİ 108Danimarka 170 9 KOBİ 100Fransa 1.980 7 KOBİ 90Almanya 2.290 9 KOBİ 102Yunanistan 715 3 Mikro 94İrlanda 180 8 KOBİ 91İtalya 3.920 4 Mikro 90Lüksemburg 15 10 KOBİ 94Hollanda 420 10 KOBİ 99Portekiz 600 5 KOBİ 88İspanya 2.460 4 Mikro 92İngiltere 2.630 8 KOBİ 83Avusturya 180 12 KOBİ 79Finlandiya 150 12 KOBİ 98İsveç 150 13 KOBİ 95

(Kaynak: EIM Small Business Research and Consultancy Company, 1995)(*) KOBİ İşgücü Verimliliği : Üretilen mal veya hizmetin miktarı / Değeri ile üretimi gerçek-leştirmek için kullanılan işgücü arasındaki ilişki

6

TÜRKİYE İMALAT SANAYİNDE KOBİ TANIMLARI

KOSGEB tanımı (3624 sayılı Kanun)1-50 işçi çalıştıran imalat sanayi işletmeleri küçük sanayi51-150 işçi çalıştıran imalat sanayi işletmeleri orta ölçekli sanayi işlet-meleridir.

HALKBANK tanımıTeşvik belgeli KOBİ : İşçi sayısı : 1 - 150

: 100 Milyar TL'yı aşmayan Sabit Yatırım TutarıNormal KOBİ : İşçi sayısı : 1-250

400 Milyar TL'yı aşmayan Sabit Yatırım Tutarı

EXİMBANK tanımıKısa vadeli Türk Lirası kredileri kapsamında "Küçük ve Orta Boy İş-letmeler İhracat Kredisi için 1-200 işçi çalıştıran imalat sanayi işletme-leri

HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI tanımıİmalat sanayiinde faaliyette bulunan ve yasal defter kayıtlarında arsave bina hariç, makine ve teçhizat, tesis, taşıt araç ve gereçleri, demir-başlar vb. toplamının net tutarı 400 milyar Türk Lirasını aşmayan;

1-9 işçi çalıştıran işletmeler çok küçük ölçekli10-49 işçi çalıştıran işletmeler küçük ölçekli50-250 işçi çalıştıran işletmeler orta ölçekliişletmelerdir.

En fazla 400 milyar TL. tutarında sabit yatırım harcaması yapan işlet-melerin tüm yatırımları KOBİ kapsamında değerlendirilir.

DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI tanımı28 Ocak 2000 tarih ve 23948 sayılı, Resmi Gazetenin 45.sayfasında ya-yımlanan Tebliğe göre, imalat sanayiinde faaliyet gösteren, 1-200 işçiçalıştıran, gerçek usulde defter tutan, arsa ve bina hariç sabit sermayetutarı bilanço net değeri itibariyle 2 milyon ABD doları karşılığı TL'yiaşmayan işletmeler

7

DİE ve DPT tanımı1-9 işçi çalıştıran işletmeler çok küçük ölçekli10-49 işçi çalıştıran işletmeler küçük ölçekli50-99 işçi çalıştıran işletmeler orta ölçekliişletmelerdir.

TOSYÖV tanımı1-5 işçi çalıştıran işletmeler çok küçük ölçekli5-100 işçi çalıştıran işletmeler küçük ölçekli100-200 işçi çalıştıran işletmeler orta ölçekli

8

AVRUPA BİRLİĞİ SANAYİLEŞME STRATEJİSİ’NİN DÜNÜ, BUGÜNÜ VE YARINI

Helsinki Zirvesi sonrası üyelik sürecini yaşadığımız AB, Sanayileş-meye büyük bir önem vermektedir. Çevre dostu, sürdürülebilir bir kal-kınmanın sağlanması,işletmelerin rekabet güçlerinin korunması ve ge-liştirilmesi,yeni pazarlara açılınması Birliğin temel hedeflerini oluştur-maktadır. Bu hedeflerin yansıdığı sanayileşme stratejisi üye ülkelerinve üyeliğe aday ülkelerin sanayileşme stratejisinin, programlarının veplanlarının oluşturulması açısından önem taşıdığı kadar işletmeler açı-sından da önem taşımakta olduğundan aşağıdaki tabloda özet olarakifade edilmektedir.

9

Ürün stratejileri

ÜretimStratejileri

Organizasyon

Stratejileri

Doğrudan yatırım ve

pazara girişstratejileri

DünküStratejisi

Büyük seri, standartmal üretimi

Ürün /fiyat oranı, Kalite kontrolu

Miktar, ölçekekonomisiRandıman,

bilgi işlem destekliüretim

Karmaşık yapılarHiyerarşi

Bölgesel ve ulusalpazarlar

Taşeron iş tarzı

Emek yoğunağırlıklı yan sanayi

ile işbirliği

BugünküStratejisi

Küçük seri, özelnitelikli mal üretimi

Çözüm-satış sonrası hizmetler

Performans kontrolü

Hızlı teslimat, çeşitekonomisiEsneklik

Lojistik tasarım

Organizasyon,otonomi, bireysel

sorumluluk

Dünya pazarları

Kapsamlı ortaklıklarçerçevesinde taşeron

işlerin verilmesiAnahtar pazarlaradoğrudan yatırım

Hedef Stratejisi

Bireysel düzeyde ihtiyaçlara cevap veren özel ürünler

Yüksek kaliteli ürüne yüksekfiyat

Tasarım, üretim ve pazarlamaya eş değerde önem

vermek

Hızla yeni ürünleri pazara sürmek

Çok işlevli üretim tezgahlarıEl emeği , taşıma gibi

faktörleri asgariye indirmek

Üretim ve hizmetleri aksatıcı etkenleri yok etmek

Görevleri bireyselleştirerek hızlıçözüm elde etmek

Mal ve hizmetlerin pazarda ger-çek ihtiyaçlara cevap

vermesiRisklerin ve karların

paylaşımına ortak olabilmek

Yeni pazarlarda doğrudan rekabete açılmak

http://www.kobinet.gov.trhttp://www.abgs.gov.tr

http://www.europa.eu.inthttp://www.deltur.cec.eu.int

AB MEVZUAT UYUM ÇALIŞMALARI

Tam üyeliğe aday statüsünde bulunduğumuz Avrupa Birliği’ndetemel hedeflere ulaşmada oluşturulan strateji ve politikalar zaman içe-risinde mevzuat haline getirilmektedir. AB web sayfalarında bulunansöz konusu mevzuat; 40 yıl boyunca oluşturularak sürekli gözden ge-çirilip güncelleştirilen Tek Senet, Maastricht , Amsterdam ve RomaAnlaşmaları,Bakanlar Konseyi tarafından kabul gören düzenlemeler veyönetmelikler ile Avrupa Adalet Divanı kararlarından oluşmaktadır.

Üye ülkeler AB’nin tüm mevzuatına uymayı ve uygulamayı kabuletmektedirler. Aday ülke statüsündeki Türkiye de 10-11 Aralık 1999 ta-rihlerinde gerçekleştirilen Helsinki Zirvesi Sonuç Metni 12.maddesinegöre ulusal mevzuatını gözden geçirerek AB mevzuatı ile uyumlandır-mak durumundadır. Bu amaçla 27 Haziran 2000 tarihinde 4587 sayılıkanunla Başbakanlığa bağlı olarak kurulan AB Genel Sekreterliği ko-ordinasyonu ile ilgili tüm kurum ve kuruluşların katıldığı şu komiteleroluşturulmuştur;

-Malların Serbest Dolaşımı - Sermayenin Serbest Dolaşımı-Hizmetlerin Serbest Dolaşımı - Rekabet Politikası-Şirketler Hukuku - Ortak Balıkçılık Politikası-Ortak Tarım Politikası - Vergilendirme-Ortak Taşımacılık Politikası - İstatistik-Ekonomik ve Parasal Birlik - Enerji-Sosyal Politika ve İstihdam - KOBİ’ler-Sanayi Politikaları - Eğitim ve Staj-Bilim ve Araştırma - Kültürel ve Görsel –İşitsel-Telekominikasyon Politikalar-Bölgesel Politika - Çevre-Tüketicinin Korunması ve Sağlık - Adalet ve İçişleri-Gümrük Birliği - Dışilişkiler-Mali Kontrol - Maliye ve Bütçe Hükümleri-Rekabet Hukuku ve Devlet Yardımları -İletişim ve Bilim-Diğerleri Teknolojileri -Kişilerin Serbest Dolaşımı-Sermayenin Serbest Dolaşımı

10

Bu komitelerde yürütülen çalışmalarda ilgili AB mevzuatı ve Tür-kiye mevzuatı gözden geçirilerek varsa eksik mevzuatın tamamlanma-sı, gereksiz mevzuatın yürürlükten kaldırılması ve uyumlandırılması ay-nı konuda birden fazla ve benzer mevzuatın birleştirilmesi ve basitleş-tirilmesi çalışmaları yürütülmektedir.

AB müktesabatının üstlenilmesine ilişkin Ulusal Programa yansı-yan çalışmalar Türkiye’nin AB’ye uyum sürecindeki gelişmelerin tes-pit edildiği yıllık İlerleme Raporuna da esas teşkil etmektedir.

24 Mart 2001 tarihinde yayınlanan Ulusal Program ile ilgili İlerle-me Raporu 13 Kasım 2001 tarihinde yayınlanmıştır.

AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİEskişehir Yolu 9.km

06520 AnkaraTel: (312) 285 77 20 Faks: (312) 286 04 08

http://[email protected]

11

AB REKABET HUKUKU VE ANTİDAMPİNG UYGULAMASI

AB oluşumu, Roma Antlaşması’ndan hareketle, kişilerin, malların,hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımı ilkesi üzerine inşa edilmiş-tir. Bu amaçla üye devletler arasında gümrük engelleri kaldırılmış veadil rekabet ortamı yaratılmaya çalışılmıştır. AB Rekabet Hukuku veRekabet Politikası hiçbir konuda hiçbir kişi veya kuruma ayrıcalık gö-zetmeme ilkesi üzerine kurulmuştur.

"İç pazar rekabetini bozacak veya üye devletler arasındaki ticaretietkileyecek şirketler arası anlaşmaları" yasaklamak (md. 85) ve "paza-ra egemen durumdaki şirket veya kurumların bu konumlarını kötüyekullanmalarını engellemek" (md.86) rekabet hukukunun iki temel un-surudur.

85 ve 86. maddelerin tanımladığı bu kavramların nasıl uygulanaca-ğı AB Konseyi’nce kabul edilen tüzük ve yönergeler ile Adalet Divanıkararlarından oluşan bir içtihat çerçevesinde belirlenir. Roma Antlaş-ması’nın 90. maddesi ile, kamu mülkiyetinde olan kuruluşlara, 85 ve86. maddelerle belirlenen rekabet kurallarına uyma zorunluluğu getiri-lerek, Üye Devletlerin devletleştirme aracılığıyla rekabet kurallarını uy-gulamaktan kaçınmaları engellenmiştir. Eşit rekabet kurallarına uyumsağlandığı sürece, AB içinde şirket ve kurumların mülkiyetinin kamu-ya ait veya özel olması için herhangi bir kısıtlama yoktur.

AB Rekabet Politikası, Roma Antlaşması’nın 9l. maddesinde yeralan anti-damping uygulamalarının ve 92, 93, ve 94. maddelerde yera-lan devlet yardımlarının rekabeti bozmayacak biçimde oluşturulmasınıkapsar.

AB Rekabet Hukuku, şirketlerin rekabeti bozucu girişimlerini(damping, fiyat anlaşmaları, egemen durumun kötüye kullanılması) en-gelleyen, AB düzeyinde şirketlerin tekelleşmesini belirli boyutlardatutan, kamu müdahalelerinin rekabeti bozmasını engelleyen, vergilen-dirmeyle iç pazarda adil rekabeti bozmayı engelleyen bir kararlar ve iç-tihatlar bütünüdür.

Avrupa Birliği Rekabet Hukukuna uyum Türkiye açısındanzorunlu mudur?

Türkiye’nin AB Dış Ticaret Politikası’na uyumunun Gümrük Birli-ği ile birlikte değil, Gümrük Birliği sonrasında tedrici olarak sağlanma-

12

sı öngörülmüştür. Türkiye, ayrıca GATT Antlaşması çerçevesinde defikri ve sınai mülkiyet haklarını korumayı hedef alan ulusal mevzuatıgeliştirmektedir. Gümrük Birliği çerçevesinde, Türkiye’nin anlaşma-larda açıkça yer alan hükümlere uymanın dışında otomatik olarak yeri-ne getirmesi gerekli herhangi bir husus yoktur. Açıkça uyulması gerek-li hükümler ise sınai ürünlerde gümrük vergilerinin, eşetkili vergilerinve miktar kısıtlamalarının kaldırılması, Türkiye’nin üçüncü ülkelerekarşı Ortak Gümrük Tarifesini benimsemesi mevzuatını AB Dış TicaretPolitikasına yakınlaştırılmasıdır. Bu kapsam dışında kalan hususlar isemüzakerelere konu olacaktır.

AB üyesi ülkeler, Roma Antlaşması’nın yukarıda sayılan tüm hü-kümlerini, Antlaşma’ nın geçiş dönemi sonunda uygulamaya koyarakyeknesak bir dış ticaret politikası oluşturmuşlardır.

Damping uygulamaları Avrupa Birliği’nde nasıl kovuşturulur? AB, GATT Antlaşması’nın damping konusundaki hükümlerine pa-

ralel olarak kendi damping mevzuatını geliştirmiştir. AB üyesi olma-yan ülkelerden yapılan dampingli veya teşvikli ithalata karşı korunmaile ilgili Komisyon Kararına göre, herhangi bir ülkeden yapılan ithalat-ta AB içindeki bir işletme, kuruluş ya da AB üyesi bir ülke dampingyapıldığını iddia eder ve dampingli bu ithalatın Birliğin belli bir sektö-ründeki imalat ve ticareti bozucu etkiler taşıdığını delilleriyle ortayakoyarsa, AB Komisyonu tarafından damping soruşturması açılır. Dam-ping soruşturmaları ihracatçılara karşı yürütüldüğü gibi, gerek görül-mesi halinde, bir ihracatçı ülke için de anti-sübvansiyon araştırmasışeklinde yürütülebilir.

Genel olarak, sürdürülen soruşturma sonucunda herhangi bir dam-ping marjı saptanırsa, eşit düzeyde antidamping vergi ihdasına gidile-rek AB endüstrisi korunur. Ancak ihracatçı işletmeler ihraç fiyatlarınıyükseltmeyi kabul ederse (price undertaking) damping soruşturmasıdurdurulur. Damping soruşturmalarında, genelde ihracatçı ülkedeki içpiyasa fiyatı ile ihraç fiyatı karşılaştırılarak karar verilir. Böylece, AB,sanayi mamulleri itibariyle gerçek anlamda bir korumayı zaten düşükolan gümrük vergileriyle değil, miktar kısıtlamaları ve özellikle anti-damping ve antisübvansiyon mevzuatı kapsamındaki uygulamalarıylagerçekleştirmektedir.

13

• Anti-damping önlemlerin daha geniş bir "seçme" olanağı tanıma-sı nedeniyle teoride eşit bir uygulama öngören koruma (safeguard) ön-lemlerinin aksine, antidamping önlemlerinin belirli bir ihracatçı ülke-ye, hatta özgün olarak o ülkede yerleşik belirli bir şirkete yöneltilme-si mümkündür.

• Anti-damping önlemlerinde soruşturma, kolaylıkla kesin ve mik-tarlarla tanımlanabilir matematiksel gerçeklere dönüştürülebilir. Anti-damping önlemleri ve uygulama yöntemleri Avrupa sanayi çevrelerin-de gayet iyi bilinmekte olup UNICE, CEFIC gibi üst organizasyonlarmuhtelif etkinliklerle AB sanayicisini bilgilendirmişlerdir. Sanayici-mizi bilgilendirmek amacıyla bu konu Rehberimizde detaylı olarak an-latılmıştır.

Ancak, diğer korumacı önlemlerin her birinin kendine özgü bazı sa-kıncaları da, Avrupalı sanayicilerin korumacılık taleplerinin anti-dam-ping önlemleri üzerinde yoğunlaşmasında etkili olmuştur. Örneğin, ko-ruma (safeguard) önlemlerinin daha az tercih edilmesinin nedenleriolarak; ayırım gözetmeyen (nondiscriminatory) temelde kullanma zo-runluluğu ile "zarar marjını" (injury threshold), antidamping önlemlerive telafi edici önlemlere göre daha yüksek belirlenmiş olmasının yarat-tığı nisbi yükün yanısıra AB sanayinin miktar kısıtlaması taleplerinibaşka yollarla elde etme olanaklarının varlığını göstermek mümkündür.

GATT kuralları uyarınca, antidamping önlemlerinin uygulanabil-mesi için;

• Dampingli satışın yapılmış ya da halen yapılıyor olması, • İthalatçı ülkelerin yerli sanayiine yönelik maddi zarar ya da mad-

di zarar tehdidi oluşması, • Zararın dampingden kaynaklanması koşulları aranmaktadır. AB mevzuatında ise, bunlara ek olarak; An-

ti-damping önleminin uygulanmasında "AB çıkarı" olması koşulu daaranmaktadır.

Yukarıda sözü edilen kavramlar kısaca şöyle açıklanabilir;damping : Bir malın "ihraç fiyatı"nın o malın (ya da "benzer" bir

malın) "normal değeri"nin altında olmasıdır. normal değer : İhracatçının, o mala iç piyasasında uyguladığı fiyat-

tır. Eğer, sözkonusu mal iç piyasaya verilmiyorsa, bu fiyat ihracatçınınbaşka ülkelere uyguladığı fiyat, o da mevcut değilse üretim maliyetiesas alınarak belirlenen fiyat demektir.

14

maddi zarar : "Zarar" çeşitli şekillerde ortaya konabilir; pazar pa-yının kaybı, karların azalması, düşük kapasite kullanımı gibi hususlarzararın kanıtlanması için öne sürülebilir. Ancak, anti-damping önlemuygulanabilmesi için zararın "maddi" olması, yani, geçici faktörlerden(mevsim sonu satışlar gibi) kaynaklanmaması gerekir. Zararın ya tümAB imalatçılarını ya da önemli bir çoğunluğunu olumsuz biçimde etki-leme koşulu aranır. Uygulama zor olmakla birlikte, AB’nin belirli birbölgesindeki imalatçıların zararı da gözetilir. Ayrıca, "AB sanayii" kav-ramı dar şekilde tanımlanmıştır. Örneğin, "tekstil sektörü" gibi genelbir kavram yerine pamuk ipliği sektörü gibi en alt sektör ele alınır.

topluluk çıkarı : Damping sonucu zarar oluştuğu belirlense dahi,otomatik olarak anti-damping önlem uygulamasına gidilmez, alınacakönlemlerin AB yararına olması koşulu aranır. Yani, ithalatçıların ve ni-hai tüketicilerin yararları da gözönüne alınır ki, bu tür bir uygulamaABD mevzuatında bulunmamaktadır. Ayrıca, ABD mevzuatından fark-lı bir biçimde, AB’de anti-damping vergisi zorunlu olarak, dampingmarjına eşit ölçüde belirlenmemekte, daha düşük uygulanabilmektedir.Yine, ABD’den farklı olarak, önlemler belirli aralıklarla gözden geçi-rilmekte ve AB sanayiinden aksine bir talep gelmedikçe, 5 yıllık uygu-lama dönemi sonucunda anti-damping önlemleri sona erdirilmektedir.(Ancak bu kural, GATT nezdinde sorun yarattığı için AB tarafından fi-ilen uygulanmamaktadır.)

Antidamping önlemlerin uygulanması sürecindeki aşamalar ;• Komisyona iletilen şikayetin ciddi bulunması halinde üye ülke

temsilcilerinden oluşan Antidamping Komitesi’nin gündemine alınır.Komite teamül olarak soruşturmanın başlatılmasına itiraz etmez. Ge-nellikle, karar toplantısından sonraki birkaç hafta içinde, AB ResmiGazetesinde yayımlanan bir ilanla soruşturma resmen başlatılır. İlanyayımlanana kadar taraflara resmen bilgi verilmez ve soruşturmanınilk aşamaları gizli olarak tek taraflı bir biçimde yürütülür.

• İlanın yayımlanması ile birlikte, Komisyon tüm ilgili taraflara so-ru formları gönderir. Bu aşamada, ihracatçılar ve imalatçılar şikayetinbir örneğini elde etme hakkını kazanırlar. Kendilerine soru formu gön-derilmeyen ihracatçı ve/veya imalatçılarda ilanda belirlenen süre için-de Komisyona başvurmak suretiyle, yazılı veya sözlü olarak görüşleri-ni belirtebilecekleri gibi, soru formu da talep edebilirler. Komisyon

15

Resmi Gazetede ilanı yayımlamakla ilgili tüm taraflara duyuru yapmışsayılır.

• Soru formlarının cevaplanmasını takiben, yetkili uzmanlar önceAB içinde soruşturmayı başlatırlar. Her soruşturma, özel konumları veçok geniş yetkileri olan birkaç yetkili uzman (case handler) tarafındanincelenir. Öncelikle ithalatçılar, ihracatçıların bağlı satış ve pazarlamaşirketleri ile AB imalatçıları ziyaret edilir. Daha sonra, ihracatçı ve ima-latçının, ihracatı gerçekleştirdiği ülkede bulunan tesislerinde soruştur-ma sürdürülür. İlk veriler derlendikten sonra, uzmanlar damping ve za-rarla ilgili ön tespitleri hazırlar. Bu süreç içinde iki yönlü bilgi akımısağlanarak, Komisyon’un gerek duyduğu ek bilgiler alınır , hesaplamayöntemi konusunda ihracatçı veya imalatçılara bilgi verilir. Ön sonuç-ların Antidamping Komitesi’nde tartışılmasından sonra AB Resmi Ga-zetesi’nde yayımlanarak, geçici vergi uygulaması başlatılabilir. Soruş-turma sonucunda damping marjı belirlenemez veya damping ile doğanzarar arasında ilişki saptanamaz ya da çok düşük oranda (%2 nin altın-da) marj belirlenirse, soruşturma durdurulur. Ancak, geçici vergi dörtaylık bir süre için konulduğundan (6 aya kadar da uzatılması mümkün-dür), bu süre içinde soruşturma sonuçlarının Konsey’e sunulması vesürekli vergi uygulaması başlatılması gerekmektedir.

• Ön sonuçların Antidamping Komitesi’nde tartışılmasından ve var-sa dampingin belirlenmesinden sonra, şikayeti Komisyona getiren ta-rafın görmekte olduğu zarar acil bir tedbir alınmasını gerektiriyorsa, ge-çici bir vergi uygulaması, AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanarak başla-tılabilir. Normal olarak geçici vergi uygulaması dört ay sürmekte, an-cak gerektiğinde altı aya kadar uzatılabilmektedir. Bu süre zarfında so-ruşturmanın kesin bir sonuca bağlanması gerekmektedir. Kesin sonuçise üç şekilde ortaya çıkabilir :

• Soruşturma sonucunda damping marjı belirlenemez veya dam-ping ile doğan zarar arasında illiyet bağı saptanamaz ya da çok düşükoranda marj belirlenirse, soruşturma durdurulur.

• Damping marjı belirlenirse, Komisyon, saptanan marjları Kon-sey’e iletir ve Konsey’in belirleyeceği oranda anti-damping vergisi ke-sin olarak yürürlüğe konur.

• Damping marjı belirlenir ve soruşturmaya tabi olan ihracatçılar,ürünlerini belli bir fiyatın altında satmayacaklarını garanti eden bir fi-

16

yat taahhüdü (price undertaking) verirlerse, konu Komisyon’ca incele-nir. Makul bulunması durumunda Komisyon, Konsey’e, taahhüdün ka-bul edilmesi yolunda öneride bulunur. Konsey’in bu öneriyi kabul et-mesi durumunda, sözkonusu ürünün Birliğe ithalatı, fiyat taahhüdüçerçevesinde sürdürülür.

Kesin antidamping vergisi , fiyat taahhüdünün yürürlüğe giriş tari-hinden itibaren 5 yıl için geçerlidir. Bu süre zarfında her yıl, şikayetçiolan veya vergiye konu olan taraf, mevcut uygulamanın yeniden göz-den geçirilmesi yolunda başvuru yapma hakkına sahiptir. Eğer böylebir başvuru yapılır ve damping marjı saptanamazsa, kesin vergi yürür-lükten kaldırılabilir ya da mevcut anti-damping vergisine rağmen söz-konusu ürünün AB piyasasına daha düşük fiyatlarla girdiği tesbit edi-lirse, yeni bir soruşturma başlatılarak beş yıl süreli yeni ve daha yük-sek bir kesin vergi oranı da saptanabilir.

Kesin vergi ya da fiyat taahhüdü yürürlüğe girdikten sonra beş yılsüreyle herhangi yeni bir karar alınmazsa uygulama kendiliğinden so-na erer.

http://www.abgs.gov.trhttp://www.kobinet.org.tr

http://www.deltur.cec.eu.int

17

AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ

Avrupa Birliği Genel Sekreterliği kurulmasına ilişkin kanun tasarı-sı TBMM Genel Kurulu' nun 23 ve 27 Haziran 2000 tarihli birleşimle-rinde görüşülerek kabul edilmiş ve 4587 sayılı Kanun olarak 4 Tem-muz 2000 tarihli Resmi Gazete' de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

ABGS, Türkiye' nin Avrupa Birliği' ne üyelik sürecinde DışişleriBakanlığı' nca yürütülen dış ilişkilerin koordinasyonu ve katılım müza-kereleri dahil tüm dış temas ve müzakereler çerçevesinde şu görevleriyürütür;

- Avrupa Birliği müktesebatının üstlenilmesi amacıyla Genel Sekre-terlik tarafından DPT Müsteşarlığı ile işbirliği halinde hazırlanan Ulu-sal Program çerçevesinde, kamu kurum ve kuruluşlarınca yürütülecekiç uyum çalışmalarında plan ve programlara uygun olarak koordinas-yonu sağlamak,

- Türkiye' nin Avrupa Birliği üyeliğine hazırlanması amacıyla oluş-turulacak kurul ve komitelerin sekreterya hizmetlerini yürütmek ve bukurul ve komiteler tarafından alınan kararların uygulanmasını yönlen-dirmek,

- Hükümetin ve oluşturulacak kurul ve komitelerin kararları doğ-rultusunda gerekli araştırma ve incelemeleri yapmak,

- Görev alanına giren konularda sözleşme ile yurtiçi veya yurtdışıgerçek ve tüzel kişilere araştırma, etüt ve tercüme işleri yaptırmak,

- Yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmetlere ilişkin olarak teb-liğ, genelge ve benzeri düzenleyici işlemleri Başbakanlık kanalıylagerçekleştirmek.

AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİEskişehir Yolu 9.km

06520-AnkaraTel: (312) 285 77 20 Faks: (312) 286 04 08


18

AVRUPA KOMİSYONU TÜRKİYE TEMSİLCİLİĞİ

1974'te, Ankara'da Avrupa Komisyonu' nun Basın ve EnformasyonBürosu açılmış olup bu büro Brüksel'de 4 Şubat 1987 tarihinde imza-lanan ve 4 Haziran 1987 tarihli Resmi Gazete' de yayımlanan "AvrupaToplulukları Komisyonu Türkiye Temsilciliği'nin Kurulması ve OnunDokunulmazlık ve İmtiyazları Hakkında Anlaşma" temelinde tam dip-lomatik statü tanınmış olan AVRUPA KOMİSYONU TÜRKİYETEMSİLCİLİĞİ' ne dönüştürülerek dört bölüm halinde örgütlenmiş vebu bölümler kendi içlerinde alt birimlere ayrılmıştır.

•Siyasi Bölüm- Siyasi İşler ve İnsan Hakları, Demokratikleşme ve Sivil Toplum

Projeleri- Toplum Bilgilendirme Ağı, Dokümantasyon, Kültür

•Basın Bölümü•Ekonomik Bölüm, - Ekonomik İşler,- Proje Yönetimi

• İdari Bölüm

1964 yılında imzalanan Ortaklık Anlaşması ile başlayan sürecinOcak 1996’da Gümrük Birliğini gerçekleştirmesi ve Helsinki Zirve-sinden sonra üyeliğe adaylık sürecinin başlamasında önemli rolü bulu-nan Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği'nin Dokümantasyon Mer-kezi, pazartesi, salı ve çarşamba günleri 9.00-13.00 saatleri arasındaaçıktır.

Ayrıca bilgi ihtiyacı, Ankara'da kurulu olan şu DokümantasyonMerkezleri'nden karşılanabilir.

• KOSGEB• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği • Ortadoğu Teknik Üniversitesi Kütüphanesi • Ankara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Araştırma ve Uygulama

Merkezi

AVRUPA KOMİSYON TÜRKİYE TEMSİLCİLİĞİUğur Mumcu Cad. No:88 Gaziosmanpaşa-Ankara

Tel:(312) 446 55 11 Faks :(312) 446 67 37http://www.deltur.cec.eu.int

[email protected]@deltur.cec.eu.int

19

AB İŞLETMELER ÇOKYILLI PROGRAMI

Günümüzde işletmelerin büyük çoğunluğunu küçük ve orta ölçek-li işletmeler oluşturmaktadır. Büyük ölçekli işletmelere göre daha di-namik bir yapıya ve esnek karar alma mekanizmasına sahip olan KO-Bİ’ler bu özellikleriyle istihdam yaratma potansiyelini en iyi değerlen-direbilecek işletmeler olarak tanımlanmaktadır.

İşletmelerin yaklaşık %99,78 ini KOBİ’lerin oluşturduğu AB’de,ekonomik büyüme,rekabet edebilirlik ve istihdam yaratılmasının teşvikedilmesinde KOBİ’lerin temel unsuru oluşturduğu tüm üye devletler-ce kabul edilmekte,işletme politikası KOBİ’lerin ihtiyaçlarını ve karşı-laştıkları sorunları dikkate alarak rekabet edebilirliklerini güçlendire-cek şekilde yapılandırılmakta ve bu amaçla çeşitli mekanizmalar uygu-lamaya konulmaktadır.

Çok yıllı program ve Bütünleştirilmiş Program çerçevesinde uygu-lanan AB’nin KOBİ’lere yönelik işletme politikası,1980’li yıllarda şe-killenmeye başlamış;1989 yılında Komisyon bünyesinde işletme poli-tikasından sorumlu yeni bir Genel Müdürlüğün oluşturulmasıyla ku-rumsal bir nitelik kazanmıştır.

Bütünleştirilmiş Program, AB’de KOBİ’lere yönelik tüm faaliyet-lerin eşgüdümlü ve uyumlu olmasını kolaylaştırmak amacıyla genel birçerçeve oluşturmakta;Birlik düzeyinde veya ulusal ya da bölgesel dü-zeyde KOBİ’lerin gelişimiyle ilgili tüm taraflarca yürütülecek, iyi uy-gulamaların karşılıklı değişimi(BEST ), İşletmeler Çokyıllı Programı vediğer Birlik politikaları kapsamında girişilen faaliyetler olmak üzere 3eylem grubunu içermektedir.

Bütünleştirilmiş Programın bir parçasını oluşturan Çokyıllı Prog-ram,AB’nin,diğer Birlik politikalarının kapsamadığı KOBİ’lere özgüeylemleri için yasal ve mali çerçeveyi oluşturmaktadır.

Türk KOBİ’lerinin rekabet güçlerinin geliştirilmesi ve AB’deki po-tansiyel ortaklarıyla ülke ekonomisine çok daha fazla katkı sağlayacakgirişimleri değerlendirme olanağının sağlanması büyük önem kazan-maktadır.

13 Haziran 2000 tarihinde AB Dış İlişkiler Konseyi tarafından ka-bul edilen ve 19/20 Haziran 2000 tarihinde Avrupa Komisyonu FeiraZirvesinde görüşülerek onaylanan "Avrupa Birliği Küçük İşletmelerSözleşmesi" küçük işletmeleri teşvik etmek ve birçok alanda destekle-mek amacıyla üye ülkelerin ve Komisyonun ortak görev metni niteli-

20

ğindedir. Sözleşme, üye ülkelerde politika oluşturanların bakış açıların-da Avrupa ekonomisinin gelişmesinde kritik rol oynayan küçük ve or-ta ölçekli işletmelerin önemini vurgulamayı KOBİ politikası oluşturu-cu mercilerin,kişi ve kuruluşların KOBİ’lerin gelişmesi ve başarısınayönelik gerekli faktörleri dikkate almalarını sağlamayı amaçlamakta-dır.

AB Komisyonu, Feira Zirvesinde belirlenen hedeflere ulaşabilmekamacıyla 4. KOBİ Çokyıllı Programını geliştirmiştir. 2001 –2005 yılla-rını kapsayacak 4. Çokyıllı Programıyla ilgili Komisyon kararı29.12.2000 tarih ve L333 sayılı AB Resmi Gazetesi’ inde yayımlanarakyürürlüğe girmiştir.

Türkiye’nin KOSGEB’in koordinasyonunda aday ülke statüsündekatıldığı Çokyıllı Programda KOBİ Genel Politikaları şu şekilde belir-lenmiştir.1) KOBİ’lerde istihdam geliştirme önlemleri alınması

• Sosyal önlemler• Vergi düzenlemeleri

2) Bürokratik, mali ve sosyal engellerin azaltılması, basitleştirilmesiçalışma ortamlarının iyileştirilmesi, yeni işletme kurmanın teşvikedilmesi• Yasal ve bürokratik engeller• Vergi politikalarının düzenlenmesi• Sosyal maliyete ilişkin düzenlemeler

3) İş yönetimi kalitesinin yükseltilmesi• Eğitim programlarına katılımın yaygınlaştırılması• Enformasyon kaynaklarının geliştirilmesi• Danışmanlık/müşavirlik hizmetlerinin geliştirilmesi

4) Ar-Ge (İnovasyon) çalışmalarının desteklenmesi• Ar-ge programlarına katılımın desteklenmesi• Kobi’lerin ar-ge’nin önemi hakkında bilgilendirilmeleri

5) Finans/kredi kaynaklarının geliştirilmesi• Yeni işletme tesisinin desteklenmesi• Faaliyet geliştirme projelerinin desteklenmesi• Mülkiyet devir maliyetinin azaltılması

6) KOBİ’lerin iç pazara entegrasyonu ve uluslararası pazarlama açılı-mının desteklenmesi• İç Pazar koşullarının uyumlanması• Üçüncü ülkelere ihracatın artırılması

21

7) Diğer önlemler• Bilgi çağına uyum sağlanması• Kamu ihalelerine katılımın desteklenmesi• İşletme kültürünün geliştirilmesi

ÇokYıllı Programı’nın öncelikli hedefleri ise şöyledir;

• KOBİ’lere yönelik yasal ve bürokratik düzenlemelerin sadeleşti-rilmesi

• KOBİ’lerin finansal imkanlarının güçlendirilmesi• Enformasyon şebekeleri ile KOBİ’lerin uluslararası pazarlara

açılımının teşvik edilmesi• KOBİ’lerin rekabet gücünün arttırılması, AR-GE, İnovasyon ve

eğitim olanaklarının geliştirilmesi• Girişimci ruhunun teşviki ve özel hedef kitlelerin belirlenerek

desteklenmesi

AB Komisyonu , bu hedef ve politikaları gerçekleştirebilmek içinaşağıda belirtilen projeleri yürürlüğe koymuştur;

• Bürokratik Engellerin Hafifletilmesi- Üye Ülkelerle Koordinasyon- Komisyon Düzeyinde Özgün Eylemler- İlave Politikalar

• Bilgi/Enformasyon Şebekelerinin Geliştirilmesi- Üye Ülkelerle Koordinasyon- Topluluk Bilgi/Enformasyon şebekelerinin geliştirilmesi

• Eğitim Destekleri,• Ar-Ge ve İnovasyon, Bilgi Toplumuna Geçişin Hızlandırılması,• Çevre Koruma Alanında Hedeflere Ulaşılması,• Avrupa ve Uluslararası Pazarlara Açılımı Destekleme Hedefleri,• Kredi/Finansman Ortamının Geliştirilmesi• İstişare ve KOBİ Politikaları Önceliklerinin Tespiti

Yerel katkısı KOSGEB tarafından sağlanacak İşletmeler ÇokyıllıProgramı kapsamında Avrupa Bilgi Merkezi sayısı birden onikiye çıka-rılacaktır.

22

KOSGEB, İşletmeler Çokyıllı Programına paralel olarak şu çalış-maları yürütmektedir.

•Teknoloji Geliştirme Merkezlerinin yaygınlaştırılması, hizmetle-rin iyileştirilmesi ve bu Merkezlerde teknoloji tabanlı, yenilikciKOBİ’lere verilen desteklerin çeşitlendirilmesi,

• İşletmelerin bilgisayar yazılımı kullanımının desteklenmesi,•Bilgisayar yazılımı geliştiren işletmelerin desteklenmesi,Elektronik Ticaretin yaygınlaştırılması,

•KOBİ’lerin internet kullanımını arttırmak amacıyla İnternet Kraat-hanelerinin kurulması,

•Teknopark kuruluşunun teşviki ve kitle örgütlerinin bilgilendiril-mesi ve motivasyonu,

•AB Programlarından KOBİ’lerin yararlanması için bilgilendirme,•KOBİ-NET ile yaygın bilgilendirme,•KOBİ’ler için yeni finansal araçlar ve modeller geliştirilmesi,•KOBİ’ler için yatırım alanları tespiti ve yatırım danışmanlığı,• İhracat odaklı ortak yatırım ve ticaret işbirliğine yönelik destekle-me,

• İş Geliştirme Merkezlerinin yaygınlaştırılması,•Yeni İş Kurma, Yönetim ve İş Organizasyonu eğitimleri ve danış-manlığı hizmeti verilmesi

•Test ve analiz hizmetleri verilmesi ve bu hizmetlerin AB standart-larına ve düzenlemelerine uygun niteliğe kavuşturulması

KOSGEBMKEK Binası 9.Kat. Tandoğan -Ankara

Tel: (312) 212 81 90 Faks: (312) 212 25 08http://www.kosgeb.gov.tr

[email protected]

23

AB KÜÇÜK İŞLETMELER SÖZLEŞMESİ

AB üyesi ülkeler küçük ve orta ölçekli işletmelere bakış açılarındabirliktelik sağlamak amacıyla 19-20 Haziran 2000 tarihlerinde gerçek-leştirdikleri Fiera Zirvesi sonucunda bir sözleşme yayınlamışlardır.Üye ülkelerin KOBİ politikalarını oluşturmalarında anayasa niteliği ta-şıyan sözleşme ülkemizdeki KOBİ’lerin AB rekabet ortamına uyum-landırılmasını hedefleyen tüm kurum ve kuruluşlar için de yol gösteri-ci bir nitelik taşımakta olup üyeliğe aday ülkelerin deklarasyonda yeralan temel prensipleri kabullendiklerini teyid etmeleri beklenmektedir.Sözleşme metni aşağıdadır,

Küçük işletmeler Avrupa ekonomisinin belkemiğidir. Onlar iş fi-kirlerinin ve işlerin gelişmesi ve üremesi temelinde anahtar bir rol oy-narlar. Eğer küçük işletmeler gündemin ön sıralarına alınırsa yeni eko-nomide Avrupa’nın çabaları başarıya ulaşacaktır.

Küçük işletmeler iş ortamındaki değişikliklere en duyarlı olanlar-dır. Eğer aşırı bürokrasi ile yüklenirse ilk sıkıntıya düşecek olanlar kü-çük işletmelerdir ve kırtasiyecilik anlayışı terk edildiğinde girişimciler-den ilk başarı elde edenler ve ekonomiyi başarıyla ödüllendirenler ge-ne onlardır.

Lizbon Zirvesinde AB’nin dünyanın en rekabetçi ve dinamik, bilgitabanlı ekonomisi haline gelmesi, ekonomik gelişmenin artırılması, da-ha fazla ve daha iyi işletmeler, daha büyük sosyal birleşme hedeflen-miştir.

Küçük işletmeler Avrupa’da sosyal ve bölgesel bütünlük kadar is-tihdam ve yenilik için de itici güç olarak gözönünde bulundurulmalıdır.

Küçük işletmeler ve girişimciler için mümkün olan en iyi iş orta-mının oluşturulması gerekmektedir.

Temel Prensiplerimiz;Bunu ileri sürerken, AB üyesi ülkeler olarak biz;• İş sağlamada ve yeni pazar ihtiyaçlarına cevap vermede küçük iş-letmelerin dinamik kapasitelerini onaylıyor;

• İşe başlayacak ve o işi sonuna kadar götürecek kişisel teşebbüs-ler örneklerinde olduğu gibi davranırken, küçük işletmelerin sos-yal ve bölgesel gelişiminin teşvik edilmesinin önemini vurgulu-yor;

24

•Girişimciliği, tüm sorumlulukları üstlenen değerli ve üretken ya-şamı sürdürebilme becerisi olarak kabul ediyor;

•Olabildiğince teşvik edilmeye hak kazanan başarılı işletmeleritakdir ediyor;

•Bazı başarısızlıkları ve risk üstlenmeyi bir öğrenme fırsatı olarakdeğerlendiriyor;

•Yeni ekonomide bilgi, işbirliği ve esnekliğin kıymetini kabul edi-yoruz.

AB’nde küçük işletmelerin fonksiyonu, girişimciliği harekete ge-çirmek, varolan girişimleri değerlendirmek ve gerektiğinde onlara kü-çük işyerleri yapmak ve küçük işyerlerinin ihtiyaçlarına bağlı olarakpolitika üretmek yoluyla geliştirilebilir.

Bu nedenle;•Yenilik ve girişimcilik ruhunu canlandırmayı, güçlendirmeyi vedesteklemeyi,

•Düzenleyici, mali ve idari çerçevede girişimci aktiviteye yardımetmeyi ve girişimcilerin statüsünü geliştirmeyi başarmayı;

•Genel politika amaçlarına önem vermeyen en az külfetli ihtiyaçlartemelinde pazarı arttırmayı sağlamayı,

•En iyi araştırma ve teknolojiyi geliştirmeyi, kolaylaştırmayı,•Bir girişimin yaşam döngüsünün mali durumunu iyileştirmeyi,•Performansımızı sürekli olarak artırmak suretiyle AB’ndeki küçükişletmelere dünyadaki en iyi ortamı sunmayı,

•Küçük işletmenin sesini dinlemeyi,•Üst sınıf küçük işletme desteğini ilerletmeyitaahhüt ederiz.

Temel FaaliyetlerBu sözleşmenin onaylanması ile küçük işletmelerin ihtiyaçlarını

gözönünde bulundurarak aşağıda belirtilen temel alanlarda çalışmayakarar verdik;

1. Girişimcilerin eğitimi ve öğretimiAB, girişimcilik ruhunu besleyip büyütecek ve daha erken yaşlar-

da yeni kabiliyetler geliştirecektir. İş dünyası ve girişimciliğin ihtiyaç-ları hakkında genel bilgiler tüm seviyelerde okullarda öğretilecektir.Özgün iş bağlantılı modüller lise, kolej ve üniversitelerde eğitim pro-jelerinin temel kriteri yapılmalıdır.

25

Gençlerin girişimcilik gayretlerini artırıp teşvik edecek ve küçükişletmelerin yöneticileri için uygun eğitim stratejileri geliştireceğiz.

2. Daha ucuz ve daha hızlı iş kurma süreci geliştirilmesiİşletmelerin açılış maliyetleri dünyada en rekabetçi bir şekilde

azaltılmalıdır. Yeni kurulan işletmelerin tescili uzun zaman alan ve çokkülfetli prosedürleri olan ülkeler en hızlı prosedürü yakalamak için ça-ba göstermelidir. İşletmelerin tescili için bilgisayar ortamında anında(online) işlem prosedürü arttırılmalıdır.

3. Daha iyi kanunlar ve mevzuat düzenlemeleri yapılmasıUlusal iflas yasaları edinilen deneyimlerin ışığı altında gözden ge-

çirilmelidir. Kıyaslama uygulamalarından öğrenilenler, AB’de geçerliuygulamaların geliştirilmesinde bize rehber olmalıdır.

Ulusal ve AB düzeyinde yeni yasal düzenlemeler, küçük işletmelerve girişimciler üzerindeki etkisini tayin etmek için gözlenmelidir.Mümkün olan konularda ulusal mevzuat ve AB mevzuatı kolaylaştırıl-malı ve hükümetler kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılayan (kullanıcı dos-tu) idari dokümanları hayata geçirmelidirler.

Küçük işletmeler bazı mevzuatlardan muaf tutulmalıdırlar. AB ko-misyonu küçük işletmelerin yükünü azaltmak için rekabet yasalarınıbasitleştirmelidir.

4. Ustalık Eğitiminin GerçekleştirilmesiEğitim Enstitülerini kurmaya gayret etmeli, işbaşında eğitim plan-

larını tamamlamalı, küçük işletmelerin ihtiyaçlarına uyumlu ustalığı uy-gun şekilde sağlamalı ve sürekli eğitimi ve danışmanlığı gerçekleştir-meliyiz.

5. Elektronik ortamda anında (on-line) işlem imkanının ger-çekleştirilmesi

Küçük işletme sektörü ile elektronik ortamda iletişimi artırmak içindevlet yetkilileri teşvik edilmelidir. İşletmeler elektronik ortamda da-nışabilmeli, uygulamalar yapabilmeli, vergi iadesi dosyası hazırlayabil-meli, basit bilgi ağı yardımıyla daha hızlı ve daha ucuz olarak bilgiyeulaşabilmelidir. Komisyon bu alanda bir örnekle rehberlik etmelidir.

26

6. Tek Pazarın ötesinde daha fazla yapılabilecek olanlarKüçük işletmeler Avrupa ekonomisinin reformlarından yararlar

sağlayacağını umut etmektedir. Komisyon ve üye ülkeler doğru bir içpazarın tamamlanması, kullanıcı dostu küçük işletmeler, e-ticaret, tele-kominikasyon kuruluşları, kamu kuruluşları, kamu tedarikçileri ve sı-nır ötesi ödeme sistemini içeren küçük işletmelerin gelişmesi gibi kri-tik alanları amaçlayan reformları takip etmelidir.

Avrupa ve ulusal rekabet yasaları; küçük işletmelerin yeni pazarla-ra girmesi ve uluslararası fuarlarda yarışması için her şansa sahip olma-sı bakımından gayretle uygulanmalıdır.

7. Vergilendirme ve finansal konularVergi kanunları küçük işletmelerdeki başarı ve yaratıcılığı kolaylaş-

tırmalı, küçük şirketlerin büyümesi ve iş yaratmasına yardım etmeli; işkurmaya teşvik etmeli ve başarıyı ödüllendirmeye adapte edilmelidir.Üye ülkeler vergilendirme ve kişisel performansta en iyi uygulamayıtatbik etmelidir. Girişimcilerin istediklerinin gerçeğe dönüştürülmesiiçin finansal desteğe ihtiyaçları vardır.

Küçük işletmelerin finansal destek hizmetlerinden yararlanmalarınıartırmak amacıyla;

•Avrupa sermaye piyasasının oluşturulması ve finansal hizmet işplanı ve risk sermayesi iş planının yürütülmesindeki engelleri kal-dıracağız ve tanımlayacağız;

•Kredi ve risk sermayesine uygun kabul koşullarını sağlayarak kü-çük işletmeler ve banka sistemleri arasındaki bağlantıyı geliştire-ceğiz;

•Yapısal fonlara kabulü geliştireceğiz ve yüksek teknoloji girişim-cilerine işlerini kurmalarında Avrupa Yatırım Bankası tarafındanverilen fonların arttırılmasında yardımcı olacağız.

8. Küçük işletmelerin teknolojik kapasitesinin desteklenmesiKüçük işletmelerin kapasitesini belirleyen uygun teknolojiyi seçip

adapte ederken teknolojinin küçük işletmelere yayılmasını ve geliştiril-mesini amaçlayan mevcut programları güçlendireceğiz.

Özellikle farklı ölçekteki küçük işletmeler arasında teknolojik iş-birliği ve bağlantıyı teşvik edeceğiz, bilgi ve teknoloji tabanlı ticari uy-gulamalara dayalı araştırma programlarını daha etkili olarak geliştire-ceğiz ve küçük işletmelere kalite ve belgelendirme sistemlerini geliş-

27

tirip adapte edeceğiz. Küçük işletmelere kolaylıkla uyum sağlayan ABpatentini sağlamak önem taşımaktadır.

Küçük işletmelerle; Yüksek Eğitim ve Araştırma Enstitüleri arasın-daki işbirliği kadar küçük işletmelerin bölgesel, ulusal, Avrupa veuluslararası düzeyde işletmelerarası işbirliğinde varlığını teşvik edeceğiz.

İşletmelerarası işbirliği ve ağı geliştirme amaçlı ulusal ve bölgeselseviyede planlar desteklenmeli, bilgi teknolojilerini kullanan küçük iş-letmeler arasında işbirliği arttırılmalı, işbirliği kabulünde en iyi uygu-lama yayılmalı ve küçük işletmeler arasındaki işbirliklerinin Avrupa ül-keleri pazarına girmeye ve üçüncü ülke pazarlarındaki faaliyetlerini ge-nişletmeye yönelik olarak kapasitelerini artırmaları desteklenmelidir.

9. Başarılı elektronik ticaret modelleri ve üst sınıf küçük işlet-melerin desteklenmesi

Avrupa Birliği ve üye ülkeler en iyi uygulamaları tatbik etmek veyeni ekonomide doğru bir şekilde büyümeyi sağlayan başarılı iş mo-dellerine adaptasyonu sağlamak için küçük işletmeleri teşvik etmelidir.

İş ihtiyaçları ile ilgili, kabulü ve anlaşılması kolay hizmetleri, bilgiağını ve iş destek sistemlerini oluşturmak için AB ve üye ülkelerin uy-gulamalarını koordine edeceğiz; KOBİ’ler üzerinde AB gözlemlerinikullanarak web-sitelerini içeren iş uzmanlarından ve danışmanlardandestek ve rehberlik hizmeti alınmasını sağlayacağız.

10. AB ve Ulusal platformlarda KOBİ’lerin daha etkin ve dahagüçlü temsili

Sosyal diyaloğu içeren AB ve ulusal seviyede küçük işletmelerinmenfaatlerinin nasıl temsil edileceğinin bir özetini tamamlayacağız.

Ulusal girişim politikalarının koordinasyon metodunu kullanarakbu amaçları ilerletmeye kendimizi adıyoruz. İşletmeler ve Girişimcilikiçin Çokyıllı Program, ekonomik reformları konusunda Cardiff Belge-si, istihdam politikaları üzerine Luxemburg Belgesi, diğer AB prog-ramları ve teşebbüsler bu amaç doğrultusunda kullanılacaklardır. Baharzirvesinde ilgili konular üzerinde AB Raporu temelinde yıllıkgelişmeleri değerlendireceğiz ve izleyeceğiz.

Performansımızı sürekli geliştirmeye yönelik küçük işletmeleri et-kileyen tüm alanlarda daha iyi bir uygulama için araştırma ve öğren-memizi kuvvetlendirmek ve dünyada en iyilerle bağlantı kurmak ve ça-lışmak için çok çaba sarfederek etkili göstergeleri kullanacağız.

28

29

TÜRKİYE İMALAT SANAYİ KOBİ İSTATİSTİKLERİ

Sanayi Büyüklük Sektör İşyeri % Çalışanların % Katma %Grupları Grupları Sınıflaması Sayısı Yıllık Değer

Ortalama Sayısı (MTL)

3 1-150 toplam 204.831 99.18 975.659 56 2.898.403.648 273 1-150 kamu 84 5.869 27.649.8633 1-150 özel 204.747 99.14 969.790 2.870.753.7853 151+ toplam 1.690 0.82 776.964 44 7.858.323.022 733 151+ kamu 220 137.829 1.667.229.5363 151+ özel 1.470 639.135 6.191.093.4863 TP toplam 206.521 100 1.752.623 100 10.756.726.670 1003 TP kamu 304 143.698 1.694.879.3993 TP özel 206.217 1.608.925 9.061.847.271

31. Gıda - tütün ve içki sanayi



31 1-150 toplam 27.356 99 158.567 55 522.105.264 2931 1-150 kamu 52 3.642 18.678.40031 1-150 özel 27.304 154.925 503.426.86431 151+ toplam 304 1 132.141 45 1.258.996.495 7131 151+ kamu 110 54.013 344.662.78431 151+ özel 194 78.128 914.333.71131 TP toplam 27.660 100 290.708 100 1.781.101.759 10031 TP kamu 162 57.655 363.341.18431 TP özel 27.498 233.053 1.417.760.575

32. Dokuma, giyim eşyası ve deri sanayi



32 1-150 toplam 49.104 99 247.347 47 644.181.233 3232 1-150 kamu 6 414 1.355.19232 1-150 özel 49.098 246.933 642.826.04132 151+ toplam 616 1 273.837 53 1.386.549.404 6832 151+ kamu 19 11.621 43.651.60532 151+ özel 597 262.216 1.342.897.79932 TP toplam 49.720 100 521.184 100 2.030.730.637 10032 TP kamu 25 12.035 45.006.79732 TP özel 49.695 509.149 1.985.723.840

30

33. Orman ürünleri ve mobilya sanayi



33 1-150 toplam 49.157 99 133.179 92 156.504.398 6433 1-150 kamu 4 424 4.135.99733 1-150 özel 49.153 132.755 152.368.40133 151+ toplam 33 1 11.344 8 86.743.010 3633 151+ kamu 2 651 1.493.44233 151+ özel 31 10.693 85.249.56833 TP toplam 49.190 100 144.523 100 243.247.408 10033 TP kamu 6 1.075 5.629.43933 TP özel 49.184 143.448 237.617.969

34. Kağıt -kağıt ürünleri ve basım sanayi



34 1-150 toplam 8.077 99 38.073 65 177.629.862 5334 1-150 kamu 4 192 1.246.22634 1-150 özel 8.073 37.881 176.383.63634 151+ toplam 54 1 20.804 35 159.895.105 4734 151+ kamu 14 8.720 32.206.91834 151+ özel 40 12.084 127.688.18734 TP toplam 8.131 100 58.877 100 337.524.967 10034 TP kamu 18 8.912 33.453.14434 TP özel 8.113 49.965 304.071.823

35. Kimya-petrol, kömür, kauçuk, ve plastik ürünleri sanayi



35 1-150 toplam 6.407 98 58.073 45 334.421.335 1735 1-150 kamu 7 529 1.323.46335 1-150 özel 6.400 57.544 333.097.87235 151+ toplam 158 2 71.858 55 1.677.607.536 8335 151+ kamu 22 18.126 781.966.90435 151+ özel 136 53.732 895.640.63235 TP toplam 6.565 100 129.931 100 2.012.028.871 10035 TP kamu 29 18.655 783.290.36735 TP özel 6.536 111.276 1.228.738.504

31

36. Taş ve toprağa dayalı sanayi



36 1-150 toplam 6.856 98 56.725 57 198.668.062 2636 1-150 kamu 6 372 448.93136 1-150 özel 6.850 56.353 198.219.13136 151+ toplam 111 2 43.441 43 568.913.388 7436 151+ kamu 8 2.470 11.292.64636 151+ özel 103 40.971 557.620.74236 TP toplam 6.967 100 100.166 100 767.581.450 10036 TP kamu 14 2.842 11.741.57736 TP özel 6.953 97.324 755.839.873

37. Metal ana sanayi



37 1-150 toplam 1.700 96 21.585 30 91.538.747 1037 1-150 kamu 0 0 037 1-150 özel 1.700 21.585 91.538.74737 151+ toplam 68 4 51.244 70 852.310.940 9037 151+ kamu 13 23.767 368.562.80937 151+ özel 55 27.477 483.748.13137 TP toplam 1.768 100 72.829 100 943.849.687 10037 TP kamu 13 23.767 368.562.80937 TP özel 1.755 49.062 575.286.878

38. Metal eşya ,makine teçhizat, ulaşım aracı,ilmi ve mesleki ölçme aletleri sanayi



38 1-150 toplam 53.861 99 251.158 60 745.904.973 2938 1-150 kamu 5 296 461.65438 1-150 özel 53.856 250.862 745.443.31938 151+ toplam 334 1 168.694 40 1.854.068.561 7138 151+ kamu 31 18.227 82.799.60638 151+ özel 303 150.467 1.771.268.95538 TP toplam 54.195 100 419.852 100 2.599.973.534 10038 TP kamu 36 18.523 83.261.26038 TP özel 54.159 401.329 2.516.712.274

32

39. Diğer imalat sanayi



39 1-150 toplam 2.313 99 10.952 75 27.449.774 6739 1-150 kamu 0 0 039 1-150 özel 2.313 10.952 27.449.77439 151+ toplam 12 1 3.601 25 13.238.583 3339 151+ kamu 1 234 592.82239 151+ özel 11 3.367 12.645.76139 TP toplam 2.325 100 14.553 100 40.688.357 10039 TP kamu 1 234 592.82239 TP özel 2.324 14.319 40.095.535

Kaynak : DİE İstatistikleri, 1998

33

AB’YE ADAY ÜLKE İSTATİSTİKLERİ

GENEL VERİLERNüfus Yüz ölçümü GYIH Kişi başına düşen GYIH

1 Ocak 2000 (km2) 2000 (milyar ) Satın alma paritesine (1000) göre 2000 ( )

Bulgaristan 8191 110971 13.0 5400Kıbrıs 755 9251 9.5 18500Çek Cum. 10278 78866 55.0 13500Estonya 1439 45227 5.5 8500Macaristan 10043 93030 49.5 11700Letonya 2424 64589 7.7 6600Litvanya 3699 65300 12.2 6600Malta 388 316 3.9 11900Polonya 38654 312685 171.0 8700Romanya 22456 238391 40.0 6000Slovakya 5399 49035 20.9 10800Slovenya 1988 20273 19.5 16100Türkiye 64818 769604 217.4 6400AB 376455 3191000 8526.0 22530

DEMOGRAFİK VERİLER15 yaşından 1000 kişide 1000 kişide 1000 kişide net Doğurganlıkküçük nüfus doğum oranı ölüm oranı nüfus artışı oranı

2000 (%) 1999 1999 1999 1999

Bulgaristan 15.9 8.8 13.6 -4.8 1.2tKıbrıs 23.2t 12.8 7.6 4.4t 1.8Çek Cum. 16.6 8.7 10.7 -1.1 1.1Estonya 18.0 8.7 12.8 -4.4 1.2Macaristan 17.1 9.4 14.2 -4.8 1.3Letonya 17.8 8.0 13.5 -6.3 1.2tLitvanya 19.8 9.8 10.8 -0.6 1.4tMalta 20.4 11.1 8.0 4.9 1.7Polonya 19.6 9.9 9.9 -0.3 1.4Romanya 18.5 10.4 11.8 -1.5 1.3Slovakya 19.8 10.4 9.7 1.0 1.3Slovenya 16.1 8.8 9.5 4.8 1.2Türkiye 30.5 21.6 6.8 14.8 2.5AB 16.9 10.6 9.9 2.6 1.45

CC

İSTİHDAMİşsizlik 25 yaş Toplam Kadın İstihdamın oranı altındakilerin istihdam istihdam sektörel dağılımı 20002000 işsizlik oranı oranı oranı

1999 1999

Bulgaristan 16.2 33.3 40.8 36.8 9.0* 34.2* 56.7*Kıbrıs 4.9 10.5 67.3 52.8 9.2 21.0 69.8Çek Cum. 8.8 17.0 55.5 46.7 5.2 39.9 54.8Estonya 13.2 23.7 52.3 46.6 7.0 34.7 58.3Macaristan 6.6 12.3 45.9 38.9 6.5 33.8 59.8Letonya 14.2 21.4 50.2 43.3 14.4 26.8 58.7Litvanya 15.6 27.5 55.3 49.9 18.4 27.4 54.2Malta 6.5 11.2 44.7 25.4 1.7 33.0 65.2Polonya 16.3 35.7 49.6 42.9 18.7 31.1 50.3Romanya 7.0 17.8 60.9 55.4 45.2 25.8 29.0Slovakya 19.1 36.9 49.7 43.4 6.9 37.3 55.8Slovenya 6.9 16.4 53.6 47.6 9.6 37.7 52.7Türkiye 6.6 13.2 48.9 24.3 34.9 24.6 40.5AB 8.2 16.2 62.3 52.8 4.3 28.9 66.8

GENEL EKONOMİK GÖSTERGELERUyumlaştırılmış Bütçe Dış borç

enflasyon Açık (-) veya fazla (+) 1999 2000 (%) 1999 (GSYH’nın %’si) (GSYH’nın %’si)

Bulgaristan 10.3 0.2 79.7Kıbrıs 4.9 -4.0 160.9Çek Cum. 3.9 -4.0 22.8Estonya 3.9 -4.1 48.5Macaristan 10.0 -5.4 56.1Letonya 2.6 -5.3 25.2Litvanya 0.9 -5.7 26.5Malta 2.4 -7.8 227.7Polonya 10.1 -2.1 31.1Romanya 45.7 -2.1 25.2Slovakya 12.7 -5.7 42.1Slovenya 8.9 -1.3 24.2Türkiye 54.9 -21.8 46.3AB 2.1 -0.7

34

Tarım Sanayi ve Hizmetİnşaat

35

TİCARETİthalatta İhracatta Ticaret AB ithalatında AB ihracatında

AB’nin payı AB’nin payı dengesi aday ülkenin payı aday ülkenin payı2000 (%) 2000 (%) 2000 (milyon ) 2000 (%)

Bulgaristan 44.0 51.1 -1833 0.3 0.3Kıbrıs 55.9 47.7 -3010 0.1 0.3Çek Cum. 62.0 68.6 -3394 2.1 2.5Estonya 62.6 76.5 -1174 0.3 0.3Macaristan 58.4 75.1 -4308 2.1 2.5Letonya 52.4 64.6 -1435 0.2 0.2Litvanya 43.3 47.9 -1784 0.2 0.3Malta 59.9 33.5 -1039 0.1 0.3Polonya 61.2 69.9 -18752 2.3 3.6Romanya 56.6 63.8 -3055 0.7 0.9Slovakya 48.9 59.1 -994 0.7 0.7Slovenya 67.8g 63.8g -1492 0.6 0.9Türkiye 48.8 52.3 -29164 1.7 3.2AB -88830AB 8.2 - - - -

ÇEVREKişi başına Kişi başına Yerleşim yerlerinde Çevre yatırımları

düşen karbon düşen çöp su temizleme 1999diyoksit atıkları 1999 (kg) şebekesine (GSIH’nın binde biri)1998 (CO2 ton) bağlı olma oranı

1999 (%) Özel sektör Kamu sektörü

Bulgaristan 7.7 391 37 2.55 1.89Kıbrıs - - - - -Çek Cum. 12.1 327 62 9.02 6.02Estonya 13.3 394 69 1.75 5.70Macaristan 6.2 491 26 3.59 5.22Letonya 3.1 240 - 0.20 1.03Litvanya 5.2 334 80 2.92 0.88Malta - 357 8 - -Polonya 8.7 319 52 7.62 5.24Romanya - 314 - 3.88 2.68Slovakya 8.3 315 49 - 4.33Slovenya 8.0 - - 1.92 -Türkiye 3.2 - 30 - -

C

36

YABANCI YATIRIMIN TUTARI VE ADAY ÜLKELERİN GSYH’NIN YÜZDESİ1995 1996 1997 1998 1999

Mn %GSYH Mn %GSYH Mn %GSYH Mn %GSYH Mn %GSYHBulgaristan 69 0,7 86 1,1 445 5,0 479 4,4 756 6,5Kıbrıs 66 1,0 43 0,6 433 5,8 237 2,9 642 7,5Çek Cum. 1960 4,9 1125 2,5 1148 2,5 3303 6,5 5932 11,6Estonya 154 5,7 119 3,5 235 5,8 513 11,0 284 5,8Macaristan 3675 10,8 1803 5,1 1928 4,8 1815 4,3 1849 4,1Letonya 55 1,2 120 1,9 313 3,7 826 8,6 456 4,6Litvanya 136 4,0 301 7,4 460 9,3 318 5,8 334 5,2Malta 101 4,1 218 8,3 71 2,4 238 7,6 770 22,5Polonya 2797 2,9 3542 3,1 4328 3,4 5678 4,0 6821 4,7Romanya 320 1,2 207 0,7 1071 3,4 1812 4,9 977 3,0Slovakya 235 1,6 210 1,4 414 2,6 178 1,0 78 0,4Slovenya 181 1,3 279 1,8 154 0,9 504 2,7 306 1,7Türkiye 677 0,5 569 0,4 710 0,4 838 0,5 735 0,4Toplam 10426 2,7 8622 2,0 11711 2,4 16738 3,2 19941 3,8

Kaynak: Eurostat (Mn : Milyon euro; % GSYH: Gayrisafi yurtiçi hasılanın yüzdesi)

CC C C C

YABANCI YATIRIMLARIN ADAY ÜLKELERE DAĞILIMI

Aday ülkelere 1995-1998 Aday ülkelere 1999 yılındayılları arasında yapılan toplam yapılan toplam yatırımların

yatırımların aday ülkelere aday ülkelere göre dağılımıgöre dağılımı (%) (%)

Bulgaristan 2 4Kıbrıs 2 3Çek Cum. 14 25Estonya 2 1Macaristan 20 10Letonya 3 2Litvanya 3 2Malta 1 4Polonya 36 37Romanya 7 5Slovakya 2 2Slovenya 2 1Türkiye 6 4

Kaynak: BÜYÜK HARF

C

TÜRKİYE REKABET GÜCÜ GÖSTERGELERİ

"Rekabet Gücü" ifadesi genel anlamıyla bir işletmenin veya ülke-nin diğer işletme veya ülkelerle belirli alanda yarışma gücünü veyamukayeseli üstünlüğü ifade eder. Dolayısıyla "rekabet gücü" kelimesi-ni kullanırken hangi alanda veya hangi kritere göre rekabet gücün kas-teddiğimizide belirtmemiz gerekir. Aşağıdaki tablolarda 47 ülkearasında Türkiye’nin rekabet gücü sıralaması verilmektedir.

YEREL EKONOMİN GÜCÜ SıralamaKatma değer 46Yatırımlar 37Birikimler 10Nihai Tüketim 40Yaşam Bedeli 46Uyabilme 10

ULUSLARASILAŞMA SıralamaMevcut Hesap Dengesi 19Mal ve Hizmet İhracatı 20Mal ve Hizmet İthalatı 19Değişim Oranı 47Bakanlık Yatırımları 45Direkt Dış Yatırımlar 25Milli Korumacılık 17Uluslar arası Pazarlara Açıklık 32

HÜKÜMET SıralamaMilli borç 45Hükümet Harcamaları 25Mali Politikalar 30Devletin Etkinliği 29Devletin Katılabilirliği 25Adalet ve Güvenlik 36

37

FİNANS POLİTİKALARI SıralamaParanın Maliyeti 40Paranın Bulunabilirliği 26Hisse Senedi Pazarları Dinamiği 39Bankacılık Sektörü Etkinliği 32

ALTYAPI SıralamaTemel 41Teknolojik 44İş Ortamı 24Sağlık 40Enerji 36Çevresel 37

YÖNETİM SıralamaÜretkenlik 44İşçi Maliyeti 43Ortak Performans 30Yönetim Etkinliği 23Ortak Kültür 26

BİLİM VE TEKNOLOJİ SıralamaAr-Ge Harcamaları 40Ar-ge Personeli 39Teknoloji Yönetimi 31Bilimsel Çevre 29Entelektüel Varlık 46

HALK SıralamaNüfus Karakteristikleri 45İşgücü Karakteristikleri 46Çalışma 36İşsizlik 21Eğitimsel Yapılar 43Yaşam Kalitesi 41Düşünce ve Değerler 5

38

• Türkiye'nin En Güçlü Olduğu 20 Rekabet KriteriSTD değerler =[( ülkenin değeri) - ( 47- ülke ortalaması)] / ( stan-

dart sapma) formülü ile 47 ülke için hesaplanan standartlaştırılmış re-kabet gücü değerleri arasından Türkiye’nin en güçlü olduğu 20 kriteraşağıda bilirtilmiştir.

İsim Ülke Ülke 47 ÜlkeDeğeri Derecesi Ortalaması

YURTDIŞI DİREKT HİSSE SENEDİ 49,36 3 20,80YATIRIMLARINDAKİ BÜYÜME (ABD doları bazında % değişim)

ÇALIŞMA SAATLERİ 2,263 3 1,955(Yıllık ortalama çalışma saati

TİCARİ HİZMET İHRACATINDAKİ BÜYÜME (ABD doları bazında ihracat değerlerindeki 20,67 2 -1,56% değişim)

MİLLİ HASILANIN GERÇEK BÜYÜMESİ(Gerçek büyüme oranı %) 12.50 4 2

ÜRETİMİN YENİDEN YERLEŞİMİ 6,55 3 4,92(Üretimin yeniden ülke dışında yerleşimi ülkenizin ekonomik geleceği için tehlike değilidir)

TİCARİ HİZMETLER DENGESİ 6,85 3 0,40(GSYİH’nin oranı)

ESNEKLİK VE UYARLANABİLİRLİK 7,94 4 6,46(Ülkedeki insanların yeniliklere uyum kabiliyeti)

İŞVEREN HÜKÜMET 8,8 12 16,0(Toplam istihdam kamu payı)

İŞLETME KURMA 8,30 4 6,46(Yeni İşletme Kurulması Yaygınlığı)

ALKOL VE İLAÇ KULLANIMI 8,06 4 6,56(Çalışaların işyerinde alkol ve ilaç kullanımı)

TİCARİ HİZMETLERİN DENGESİ 13,72 5 0,46(Milyar ABD doları)

39

ÇEVRE KANUNLARI 7,17 5 6,34(Çevreyi korumak için sanayiyi etkilemeyen kanunlar)

İHRAÇ PAZARI ÇEŞİTLENDİRMESİ 35,5 10 45,3(3 hedef ülke tarafından hükmedilen ihraç pazar değeri %)

TURİZM GELİRLERİ 4,14 13 2,81(Milli hasılanın dış turizm geliri oranı %)

İŞYERİ KİRALARI 259 11 411(İşyerinin kira vb. maliyeti)

YAŞAM BEDELİ KARŞILAŞTIRMALARI 90.14 14 100.32(Büyükşehirlerdeki yaşam maliyet indeksi(New York şehri=100)

PARALEL (KARA-BORSA, TAKAS, 4,35 7 3,70KAYIT DIŞI) EKONOMİ

TECRÜBELİ YÖNETİCİLERİN 7.58 8 6.55BULUNABİLİRLİĞİ(Ülkede işgücü pazarında yetenekli tecrübeli yöneticilerin bulunabilirliği)

İŞSİZLİK KANUNU 6.32 9 5.06(İşsizlik kanunu işe bağlanmak için bir güvence sağlar)

40

YEREL ULUSLARARASI- HÜKÜMET FİNANSEKONOMİ LAŞMA

99 2000 2000 99 2000 99 2000 99 2000 99

1 1 A.B.D. 1 1 1 1 10 15 1 12 2 SINGAPUR 8 18 2 2 1 1 11 93 3 FINLANDİYA 5 4 7 11 9 10 7 85 4 HOLLANDA 7 7 4 6 7 18 3 36 5 İSVİÇRE 9 8 18 26 6 4 4 44 6 LÜKSEMBURG 3 3 3 3 12 7 5 211 7 IRLANDA 2 2 8 8 3 5 14 169 8 ALMANYA 11 11 5 7 28 31 6 614 9 İSVEÇ 16 27 13 15 33 39 13 1317 10 IZLANDA 4 5 23 37 5 14 21 2610 11 KANADA 12 12 20 24 15 12 12 118 12 DANİMARKA 13 10 15 12 21 22 2 5

12 13 AVUSTURALYA 14 16 29 28 4 8 10 107 14 ÇİN HONG KONG 32 36 9 5 2 2 9 7

15 15 İNGİLTERE 18 26 6 4 17 19 8 1213 16 NORVEÇ 31 9 28 25 19 20 15 1916 17 JAPONYA 6 29 27 21 22 23 22 2519 18 AVUSTURYA 15 14 12 22 25 24 17 2021 19 FRANSA 10 13 11 9 41 40 19 1722 20 BELÇİKA 22 15 10 10 40 43 16 1520 21 YENİ ZELANDA 30 31 36 33 11 9 18 1818 22 TAYVAN 21 20 34 27 14 11 26 2324 23 ISRAİL 20 22 24 23 32 29 24 2423 24 İSPANYA 24 24 14 14 18 13 20 1427 25 MALEZYA 26 41 17 29 8 3 29 3025 26 ŞİLİ 40 19 19 16 13 6 25 2226 27 MACARİSTAN 28 17 25 17 30 26 28 2838 28 KORE 19 43 30 40 26 37 34 4128 29 PORTEKİZ 23 21 22 19 34 25 23 2130 30 ITALYA 29 23 16 13 46 45 27 2729 31 ÇİN ANAKARA 17 6 35 18 16 16 41 3631 32 YUNANİSTAN 27 25 31 32 37 36 30 3134 33 TAYLAND 38 40 21 34 23 17 38 4035 34 BREZİLYA 37 32 32 36 27 27 36 3940 35 SLOVENYA 25 34 45 46 45 47 42 4436 36 MEKSİIKA 35 30 37 43 20 28 40 4341 37 ÇEKOSLOVAKYA 39 44 26 35 42 42 44 4242 38 GÜNEY AFRIKA 36 35 44 42 24 32 33 3232 39 FİLİPİNLER 41 39 41 20 31 21 35 3544 40 POLONYA 33 37 40 45 43 44 37 3733 41 ARGENTINA 42 33 38 38 35 30 39 3337 42 TURKİYE 43 42 33 31 38 41 32 2939 43 HİNDİSTAN 34 28 43 44 29 33 31 3443 44 KOLOMBİYA 44 38 42 47 39 38 45 3846 45 ENDONESYA 45 45 39 39 36 34 43 4645 46 VENEZUELLA 47 46 47 41 44 35 46 4547 47 RUSYA 46 47 46 30 47 46 47 47

Ülkelerin 8 Temel Kritere Göre Rekabet Gücü Sıralaması

41

42

ALTYAPI YÖNETİM BİLİM VE HALKTEKNOLOJİ

2000 99 2000 99 2000 99 2000 99 2000 99

1 1 1 1 1 1 3 6 A.B.D. 1 113 13 5 4 9 12 5 4 SINGAPUR 2 22 2 4 3 6 6 2 1 FINLANDİYA 3 36 7 2 2 8 8 15 12 HOLLANDA 4 58 10 10 15 3 3 12 9 İSVİÇRE 5 6

15 15 9 12 20 20 11 10 LÜKSEMBURG 6 419 23 8 7 17 11 18 21 IRLANDA 7 1111 6 14 18 4 4 21 20 ALMANYA 8 95 5 3 6 5 5 14 17 İSVEÇ 9 149 12 15 21 13 19 1 3 IZLANDA 10 177 8 6 8 16 13 4 7 KANADA 11 1010 9 7 11 10 9 10 2 DANİMARKA 12 84 4 11 16 18 16 6 11 AVUSTURALYA 13 12

20 19 21 5 27 22 13 14 ÇİN HONG KONG 14 718 17 20 20 14 14 24 24 İNGİLTERE 15 153 3 19 19 15 17 7 5 NORVEÇ 16 1321 20 24 26 2 2 20 13 JAPONYA 17 1612 11 16 22 21 21 9 8 AVUSTURYA 18 1916 16 23 24 7 7 22 23 FRANSA 19 2117 18 13 17 19 18 17 18 BELÇİKA 20 2214 14 12 10 25 24 16 16 YENİ ZELANDA 21 2022 21 18 9 12 10 19 15 TAYVAN 22 1824 25 17 14 11 15 8 19 ISRAİL 23 2423 22 30 23 26 26 27 22 İSPANYA 24 2326 24 26 25 31 32 36 36 MALEZYA 25 2732 31 22 13 32 35 34 32 ŞİLİ 26 2525 26 27 30 24 27 23 26 MACARİSTAN 27 2631 30 33 42 22 28 26 31 KORE 28 3829 27 36 34 36 38 25 25 PORTEKİZ 29 2830 28 28 27 30 29 31 29 ITALYA 30 3042 42 38 36 28 25 29 27 ÇİN ANAKARA 31 2934 35 34 31 39 31 33 30 YUNANİSTAN 32 3143 43 39 41 47 46 30 33 TAYLAND 33 3435 39 25 33 35 40 40 41 BREZİLYA 34 3528 29 31 38 40 36 28 28 SLOVENYA 35 4039 37 32 32 44 45 37 37 MEKSİIKA 36 3627 32 45 45 38 41 32 34 ÇEKOSLOVAKYA 37 4133 34 29 35 45 44 47 47 GÜNEY AFRIKA 38 4245 45 35 28 34 33 41 45 FİLİPİNLER 39 3236 38 42 44 33 43 35 38 POLONYA 40 4437 33 37 39 46 39 38 35 ARGENTINA 41 3340 40 40 29 37 37 42 42 TURKİYE 42 3747 46 43 40 29 30 45 44 HİNDİSTAN 43 3941 41 41 37 41 34 44 43 KOLOMBİYA 44 4346 44 44 46 42 47 46 46 ENDONESYA 45 4638 36 47 43 43 42 43 40 VENEZUELLA 46 4544 47 46 47 23 23 39 39 RUSYA 47 47

Kaynak: World Competitiveness Yearbook 2000

OECD BOLOGNA KOBİ DEKLERASYONU

OECD üyesi ülkeler, küçük ve orta ölçekli işletmelere bakış açıla-rında birliktelik sağlamak amacıyla 5 Haziran 2000 tarihinde düzenle-dikleri Bologna toplantısı sırasında bir deklarasyon yayımlamıştır. Tür-kiye’nin de katılarak hazırlanmasında katkıda bulunduğu deklarasyonülkemizde KOBİ’lere hizmet sunan ve destek sağlayan tüm kurum vekuruluşlarımız için yol gösterici niteliktedir. Deklarasyon metni aşağı-dadır;

Bologna Konferansına katılan Cezayir, Arjantin, Avustralya, Belçi-ka, Brezilya, Bulgaristan, Kanada, Şili , Çek Cumhuriyeti, Danimarka,Mısır, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İzlanda,Hindistan, Endonezya, İrlanda, İsrail, İtalya, Japonya, Kore, Lüksem-burg, Meksika, Moroko, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Filipinler,Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, Slovak Cumhuriye-ti, Slovenya, Güney Afrika, İspanya, İsviçre, İsveç, Tunus, Türkiye, İn-giltere, ABD, Vietnam ve Avrupa Birliği Bakanları ve Hükümet tem-silcileri;

•Küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) ekonomik gelişme, is-tihdam sağlama, bölgesel ve yöresel kalkınma, sosyal dayanışmave kaynaşmaya genç ve kadın girişimcilerin de katkılarıyla gide-rek artan önemini kabul ederek,

•Girişimciliğin ve dinamik KOBİ sektörünün ekonominin yenidenyapılanması ve yoksullukla mücadeledeki önemini kabul ederek,

•Küreselleşme, teknolojik değişimdeki ivme ve yeniliklerin KO-Bİ’lere yeni fırsatlar sağlamakla beraber bazı değişim maliyetlerive riskleri de oluşturduğunu ancak küreselleşmenin daha yüksekhayat standartlarına ulaşmayı ve refahın eşit oranda geniş bir ta-bana yayılabileceğini kabul ederek,

•KOBİ politikalarının ülkelerin ve sektörlerin öncelikleri ve du-rumları dikkate alınarak, sürdürülebilir kalkınma ve sosyal geliş-meye katkıda bulunacak şekilde ülke bazında belirlenmesi gereği-ni kabul ederek,

OECD’ye üye olmayan ülkelerdeki KOBİ’lerin işbirliği ve ortakhareketlerini güçlendirmek için tecrübe ve iyi uygulama örneklerinindeğişimi için OECD ve diğer uluslar arası kuruluşların çabalarını tak-dirle karşılamaktadırlar.

43

Bu çerçevede OECD ve İtalya işbirliği ile düzenlenen ve ülkelerinKOBİ’ lerden ve Sanayiden sorumlu Bakanlarının katıldığı bu ilk Kon-ferans, KOBİ’ lerin bölgesel güçlerinin arttırılmasını ve küreselleşmeile ticaretin liberalleşmesinin olumlu sonuçlarından pay almalarınısağlamak için kamu ve özel sektörün üstleneceği görevlerin tespiti içinbüyük bir fırsattır.

KOBİ ’lerin rekabet gücünün geliştirilmesinin şunlardan etkilene-ceğini kabul etmekteyiz;

•Girişimciliği, yenilikçiliği ve gelişmeyi destekleyen ancak KOBİ’lere gereksiz mevzuat engelleri koymayan bir mevzuat; kamu ida-resinde başarılı yönetim ve daha çok saygınlık, şeffaf rekabet po-litikası, rüşvete karşı etkin önlemler, şeffaf , tutarlı , düzenli, ay-rımcılık yapmayan adil vergi rejimi ,

•Eğitim ve insan kaynakları yönetimi; yenilikçilik ve girişimcilikkültürünü güçlendiren, sürekli ve hayat boyu eğitim, insan kay-naklarının serbest dolaşımı, eğitimin içeriği ve piyasa ihtiyaçlarıarasındaki dengenin sağlanması,

•Finansal desteklere verimli ulaşım imkanı; başlangıç sermayesi,işletme sermayesi ve gelişme sermayesi temini, yenilikçi finansalaraçlar ile KOBİ’ lere borç vermenin risklerinin ve borç maliyeti-nin azaltılması,

•KOBİ’lerin bilgi tabanlı ekonominin avantajlarından yararlanma-larını temin için teknolojinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasınauygun ortamının oluşturulması,

•Kamu-özel sektör işbirliği, politik ve sosyal diyaloğun bölgeselve kurumsal unsurlar arasında sağlanması ile bilgi değişiminin,bilginin kullanımı ve politikaların çok detaylı olarak değerlendiril-mesinin temini,

•KOBİ politikalarının maliyet verimliliğinin sağlanması, diğer mil-li ve uluslararası politikalar ile uyumunun temini.

Yenilikçiliğin KOBİ’ lerin rekabet gücüne hayati katkısını kabulederek, KOBİ’ lerin milli yenilik sisteminde oynadıkları merkezi rol vebilgiye , finansmana ve ağlara ulaşımın yeniliğin gelişimindeki etkisi-ni bilerek, KOBİ politikaları geliştirilirken şu hususların göz önündebulundurulmasını tavsiye ederiz;

• KOBİ’lerin inovasyon yönetimi becerisinin geliştirilmesi,• Kalifiye personel çalıştırılması ve eğitimi,

44

• İnovasyon kültürünün yaygınlaştırılması,•Teknolojik bilgi ve pazar bilgisinin yaygınlaştırılması ve gerekliyardımın sağlanması ( İş gücü pazarındaki mekanizmaların iyileş-tirilmesi, işletmeler ile eğitim sistemi arasında ilişkiler geliştiril-mesi, sanayi, kamu ve üniversite arasında araştırma işbirlikleri ku-rulması),

• KOBİ’lerin yeniliklere erişimindeki mali engellerin kaldırılması,Sermaye finansmanı ve benzeri hizmetler için piyasa mekanizması-

nın oluşması (özellikle yeni kurulan işletmeler için)Araştırma- geliştirme ve inovasyon için finansal destek ve vergi in-

dirimi yoluyla risk paylaşımı ve riskin azaltılması tedbirlerinin gelişti-rilmesi,

Girişimciler, kamu kuruluşları ve finans sağlayıcılar arasında yeni-likçi işbirliklerinin oluşumunun desteklenmesi,

•KOBİ’lerin milli ve uluslararası inovasyon ağlarına erişimininkolaylaştırılması, KOBİ’lerin kamu sektörünün Ar-Ge programla-rına ve kamu ihalelerine katılımlarının sağlanması.

Pek çok ülkede KOBİ işbirliği toplulukları ve işbirliği ağlarının ye-nilikçi ve rekabetçi KOBİ’leri teşvik ettiğini kabul ederek, KOBİ po-litikalarını geliştirirken şu hususların göz önünde bulundurulmasınıtavsiye ederiz;

•Özel sektör temsilcisi kuruluşları, sivil toplum örgütleri ve kamusektörü arasında işbirliği yapılarak yöresel işbirliği toplulukları veişbirliği ağlarının oluşturulması için stratejiler geliştirilmesi,

•Kamu sektörünün milli ve bölgesel öncelikleri gözönünde bulun-durarak katalizör rol üstlenmesi ile özel sektörün KOBİ işbirliğitopluluklarının teşvikinde öncülük yapması,

•Mevcut ve yeni oluşan işbirliği topluluklarının gelişiminin kamuve özel sektör tarafından desteklenmesi;

İşyeri temini, etkin haberleşme ve ulaşım altyapısına kavuşmaları-nın kolaylaştırılması,

Üniversite-sanayi işbirliğini geliştirilmesi,Hedef bilginin yayılmasının temini Bölgesel avantajları ve yatırım heveslerini de kullanarak üretici ağ-

larının , teknik destek hizmetlerinin , öğrenme çemberlerinin ve diğerişbirliği araçlarının gelişiminin desteklemesi,

45

Elektronik ticaretin KOBİ’lere yeni fırsatlar ve işbirliği imkanlarısağladığını kabul ederek, KOBİ politikalarını geliştirirken şu hususlarıngöz önünde bulundurulmasını tavsiye ederiz;

•Ekim 1998' de Ottowa’da "Elektronik Ticaret" temasıyla toplananOECD Bakanlar Konferansının sonuçlarını da dikkate alarakelektronik ticaret ve bilgi iletişim teknolojileri konusunda teşvikdüzenlemeleri, mevzuat geliştirilmesi ve yönlendirmeler yapılır-ken, KOBİ perspektifinin dikkate alınması,

•KOBİ’lerin bilgi toplumunun imkanlarını internetin etkin ve yay-gın kullanımı ve elektronik ticareti iş stratejilerine entegre etmeninyararlarından haberdar olmaları ile iş stratejilerini oluşturmasıiçin;

Elektronik ticaretle ilgili fırsatlara ve engellere ilişkin bilgilerin ya-yılmasının sağlanması,

Yeni işletmeler kurulması ve mevcut işletmelerin gelişmesindeelektronik ortamda ticari işlemler yapılmasının önündeki hukuki en-gellerin kaldırılması,

Yüksek kaliteli ağ altyapısı için rekabetçi piyasaların desteklenme-si,

Kamu idaresinde KOBİ’lerin internet ortamında işlem yapmasınınsağlanması ve kamu ihalelerine KOBİ’lerin katılımın sağlaması;

•KOBİ’ lerin elektronik ticaretten pay almalarını sağlamak üzere;Bilgi teknolojilerinin kullanımı ve elektronik ticaretin yaygınlaş-

ması için uygun iş ortamının oluşmasının sağlanması, (örnek merkez-ler, eğitim destekleri, pilot projeler)

Ticari haklar, rekabet hukuku, sınai mülkiyet haklarının korunmasıile elektronik ticarete uygun iş ortamını sağlanması,

KOBİ’ lere elektronik ticarette temiz, tutarlı, önceden bilinen kanu-ni bir yapıdan mahkemeye intikal etmeden anlaşmazlıklarının çözümü-nü sağlayıcı, ek maliyetler ve sınırlamalar getirmeyen mekanizmalarsunulması,

Geçiş ekonomisi ülkelerinde ve gelişmekte olan ülkelerde küreselekonomilerde KOBİ’lerin rekabet güçlerinin artırılması ve OECD ül-kelerinde KOBİ’lerle işbirliklerinin geliştirilmesinin önemini kabulederek, bu ülkelerde KOBİ politikaları geliştirilirken şu hususların gö-zönünde bulundurulmasını tavsiye ederiz;

46

•Geçiş ekonomisi ülkelerinde ve gelişmekte olan ülkelerde Hükü-metler ile bölgesel ve yerel idareler arasındaki işbirliği ve sınai ge-liştirme programları ve insiyatifler geliştirilmelidir.

•Meslek Kuruluşları, İşadamları Dernekleri, Teknik Yardım Mer-kezleri vb kuruluşlarca KOBİ ’lere sunulan destek ve finansal hiz-metler KOBİ’ lerin uluslararası işbirliği ve KOBİ’ ler arasında or-taklıklar oluşmasını sağlamak ve KOBİ’ lerin bilgi ve finansmankaynaklarına, teknolojik kaynaklara ve yeni pazarlara ulaşımınıkolaylaştırmak üzere desteklenmelidir.

•Geçiş ekonomisi ve gelişmekte olan ülkelerde KOBİ politikaları,sektörlerin uzun dönemli gelişimi ve işbirliği ağları oluşumunudesteklemelidir. Büyük ölçekli ve devlete ait işletmelerin KOBİ’lere üstünlüğünü özellikle ölçek ekonomileri ile karakterize edile-meyen sektörlerde devam ettiren politika ve kurumsal mekaniz-malar ve tabii tekeller kaldırılmalıdır.

Bologna Konferansına katılan ülke Başkanları ve Temsilcileri;KOBİ’lerin finansal ve diğer araçlarla desteklenmeleri imkanları-

nın artırılması ve birlikte ve uluslar arası kuruluşlarla işbirliği yaparakikili ve çok taraflı ilişkilerin geliştirilerek KOBİ’lerin global pazaraaçılmalarını sağlamak hususunda mutabık kalmıştır.

Elektronik ticaret, KOBİ politikaları, iş ortamı ve mevzuatın verim-liliği konusunda milli ve uluslar arası veri ve istatistiklere dayalı kıyas-lama yönteminin yararı hususunda mutabık kalınmıştır.

İtalya’nın girişimi ve desteği ile oluşturulması planlanan INSMEUluslararası KOBİ Ağı ilgiyle karşılanmış, İtalya’nın bu konuda fizibi-lite çalışması, ihtiyaç tesbiti, tasarım ve geliştirme çalışmalarını ilgile-nen ülkelerden de destek alarak gerçekleşme teklifini memnuniyet ilekarşılamışlardır. Bakanlar ve OECD fizibilite çalışması hakkında bil-gilendirilecektir.

Bakanlar, Bologna Konferansının OECD üyesi ve OECD’ye üyeolmayan ülkeler arasında işbirliği ve diyalogun geliştirilmesine katkı-larını izleyerek ikinci konferansın Küreselleşmesinin KOBİ’lere Etki-leri konusunda gerçekleştirilmesinde mutabık kalmışlardır.

http://www.oecd.org

47

CC BEST TÜRKİYE RAPORU VE

EN İYİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ

KOBİ’ler Avrupa ekonomisinin belkemiğini oluşturmakta, özelsektörde istihdam edilen işgücünün %66’sını ve toplam özel sektör ci-rosunun %60’ını temsil etmektedir.

Avrupa Birliği sınırları dahilinde 16.5 milyon KOBİ’nin faaliyetgösterdiği (1998) ve her yıl bir milyon yeni işletmenin kurulduğu busüreçte, ekonominin en dinamik sektörünü ve yapı taşını oluşturan KO-Bİ’lerin desteklenmesi ve işletme sahiplerinin karşılaştıkları yönetimve finansman zorluklarının ortadan kaldırılması, Avrupa Birliği’nin sonyıllardaki en önemli hedeflerinden birini oluşturmuştur.

Türkiye’nin AB’ne adaylık sürecinde, 16-17 Haziran 1997 Amster-dam Avrupa Konseyi Zirvesi sonucunda, Avrupa işletmelerine külfetyaratan gereksiz mevzuatın ortadan kaldırılmasını, mevcut mevzuatınbasitleştirilmesini ,eksik mevzuatın tamamlanmasını ve aynı konudakibirden çok mevzuatın birleştirilmesini sağlayarak işletmelerin rekabetgüçlerinin arttırılmasını hedefleyen AB BEST – (İş Ortamını Basitleş-tirme Görev Gücü -Business Environment Simplification Task Force)Çalışma Grubu kurulmuştur.

AB KOBİ Bütünleştirilmiş Programın üç unsurundan birini oluştu-ran ve 28 Ekim 1997’de çalışmalarına başlayan BEST Çalışma Grubu,işletmelerin yönetim ve finansmanları, çalışanların mesleki eğitimleri,teknoloji transferleri, ve ARGE konularında inceleme yapmak ve tav-siyelerde bulunmakla görevlendirilmiştir.

BEST Çalışma Grubunun nihai raporu 15-16 Haziran 1998 CardiffAvrupa Konseyine sunulmuş ve Konsey raporda irdelenen önerilerinhayata geçirilmesi amacıyla Komisyonu bir eylem planı sunmaya da-vet etmiştir. Komisyon’un BEST raporuna cevabı ve öngördüğü tak-vim 30 Eylül 1998 tarihinde yayınlanmıştır. BEST Raporu işletmeleriniş ortamlarının düzenlenmesi için gerekli gördüğü önerilerini; aşağıdabelirtilen 6 ana başlıkta toplamıştır;

• Eğitim ve Staj• Finansmana Erişim• Araştırma ve Yenilik

48

• Destek Hizmetlerinin Şeffaflığı• Kamu Yönetimi• İstihdam ve Çalışma Koşulları Komisyon bu başlıklar altında KOBİ’lere yönelik öncelikli proje

alanlarını belirlemekte ve dönemsel raporlar yayınlamaktadır. AB üyeülkelerinin sanayi ve işletme politikalarının geliştirilmesi kapsamındasürdürülen çalışmaların aday ülkelere de yansıtılması kararı neticesindeKomisyon’un 2000 yılı itibarı ile AB (15) üye ülkeleri için yayınladığıraporlara 2001 yılında aday ülkeleri de(13) ekleme kararı alınmış olup,CC BEST olarak adlandırılan çalışmaların Türkiye’ de koordinasyonu,derlenmesi ve sonuçların değerlendirilmesi KOSGEB Başkanlığıncasağlanmıştır .

http://europa.eu.int/comm/enterprise/enterprise_policy/best-directory/index.htm sayfasında üye ülkelerin BEST raporları,http://europa.eu.int/comm/enterprise/enterprise_policy/enlarge-ment/index.htm sayfasında ise aday ülkelerin CC BEST raporları ya-yınlanmaktadır.

Söz konusu sayfalarında üye ülkelerin herbirinin ikişer adet olmaküzere toplam 56 adet başarılı uygulama hakkında bilgi almak ve uygu-lamaları gerçekleştiren kuruluşlarla temas kurarak benzeri uygulama-ları ülkemizde gerçekleştirmek üzere program ve projeler geliştirmekimkanı bulunmaktadır.

KOBİ’lere hizmet veren tüm kurum ve kuruluşların hizmet ve des-tekleri Türkiye raporunda yeralmış olup Türkiye Teknoloji GeliştirmeVakfı AR-GE Destekleri, Küçük Sanayi Siteleri ve Organize SanayiBölgesi uygulamaları,KOSGEB’in Ortak Kullanım Atölyesi/Laboratu-arı Desteği ve Teknoloji Geliştirme Merkezleri en iyi uygulama örneğiolarak seçilmişlerdir.

AB Komisyonu tarafından 2002 ve 2003 yıllarında aday ülkelerdeCC BEST ile ilgili değerlendirme toplantıları düzenlenecektir.

KOSGEBMKEK Binası 9 Kat Tandoğan Ankara

Tel: (312) 2128190 Faks: (312) 2122508http://www.kosgeb.gov.tr

[email protected]

49

ŞİRKET KURULUŞLARI

Limited Şirket Kuruluşu Nasıl Yapılır?Limited Şirket Ana Sözleşmesi•Şirket kuruluşunun yapılabilmesi için en az iki gerçek veya bir tü-zel kişinin olması gerekir.

•Kurucuların Adı Soyadı, İkametgah Adresi ve Uyruğu belirtilir. •Şirket ünvanı seçilirken dikkat edilecek hususlar •Ünvanın Türkçe kelime olması, •Aynı ünvanda daha önceden kurulmuş şirket olmaması, •Cumhuriyet, Milli,Türkiye, gibi ibarelerin ünvanda kullanılmasıiçin Bakanlar Kurulu Kararı alınması,

•Şirket ünvanında çekirdek isim olarak şirket kurucularının ad vesoyad’ları kullanıldığı takdirde bu ünvanın anlam ifade etmesi,

•Şirket ünvanı ile amaç konusu uyum içerisinde olması gerekmek-tedir.

Anasözleşme örneği Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerinden veyaaşağıda verilen web adresinden temin edilebilir.

Ana sözleşme Genel Değişikliği Yapılması•Ortaklar kurulu tarafından Türk Ticaret Kanunu’nda ve ana söz-leşme de belirtilen usul ve esaslara uygun olarak anasözleşme de-ğişikliği kararı alınarak değişecek maddenin/maddelerin eski veyeni şeklini ihtiva edecek değişiklik metinleri hazırlanır.

•Tadil metinlerine Damga Vergisi Kanunu uyarınca tespit edilenmiktarda damga pulu yapıştırılır ve bu metinler şirket ünvanı altı-na temsile yetkili kişilerce imzalanır.

Sermaye Arttırımı Yapılması,•Sermaye arttırımına ilişkin anas özleşme değişikliklerinde özelkanunlardaki hükümler saklı kalmak üzere tadil tasarısındaki ser-maye maddesinde artan sermayenin muvazaadan ari olarak tama-men taahhüt edildiği, nakdi sermayenin _’ünün ödendiği veya tes-cil ve ilan tarihinden itibaren 3 ay içerisinde ve kalan sermayenin(en geç üç yıl içerisinde olmak üzere) ödeme zamanı belirtilir.

•Özel mevzuatında, artırılan sermayenin tamamının veya _’ündenfazlasının belli bir sürede ödenmesi şart kılınan şirketlerin tadil ta-sarılarındaki sermayeye ilişkin maddeleri buna göre düzenlenir.

50

•Sermaye arttırımında, paradan başka sermaye olarak konan hertürlü hak ve malların değeri mahkemece atanacak bilirkişi tarafın-dan tespit edilerek sermaye maddesi buna uygun olarak düzenlenir.

•Sermayenin tamamının veya bir kısmının bu şekilde taahüt edilme-si halinde bu taahüt sermaye arttırımının tescil tarihinden itibarenen geç üç ay içerisinde yerine getirilir.

•Sermaye olarak konulan mal ve haklar özel bir sicile (tapu sicili,gemi sicili,trafik sicili, sınai mülkiyet sicili gibi) kayıtlı ise, serma-ye artışının tescil tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde ilgilisicile şirket adına tescil ettirilir.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ na müraacat edilerek izin alınmasıYukarıda belirtilen esaslara uygun olarak ortaklar kurulu kararı alı-

narak tadil tasarıları hazırlandıktan sonra anasözleşme değişikliği içinbir dilekçe ile Resmi Gazete’de yayımlanan İl müdürlüklerine yetki ve-rilmesine ilişkin sirküler çerçevesinde Bakanlık Merkez Teşkilatına ve-ya şirket merkezinin bulunduğu yerin İl Sanayi ve Ticaret Müdürlük-lerine müraacat edilir.

Anasözleşme değişikliğinin Ticaret Sicilinde tescili ve ilanı•Sermaye arttırımı ve azaltılması anasözleşme değişiklikleri ana-sözleşme değişikliklerinin karara bağlandığı Bakanlık onayı tari-hinden sonra 15 gün içinde şirket merkezinin bulunduğu TicaretSiciline tescil ettirilir.

•Dilekçe ekinde, kurucuların imzaları noterce onaylanmış 3 nüshaşirket ana sözleşmesi ile Bakanlığa başvurulur.

•Şirketin kurulması uygun olduğunda izin yazısı hazırlanarak imzamakamına takdim edilir. İmza makamı imzaladıktan sonra sözleş-meler evrak servisinde kaşe ve resmi mühürle mühürlenerek yazıekinde şirket ortaklarına veya yetkiliye verilir.

Limited Şirket Madde Tadil Genel İşlemleriL.T.D. Madde Tadili Şubesinde Limited şirketlerin anasözleşme

madde değişikliği ile ilgili işlemler yapılmaktadır. Bir Limited Şirket’in madde tadili yapmak için takip etmesi gere-

ken basamaklar şunlardır. •Ortaklar Kurulunca karar alınarak değişiklik metinlerinin hazır-lanması,

51

•Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na müracaat edilerek izin alınması, •Anasözleşme değişikliğinin Ticaret Sicili tescili ve ilanı.

Limited Şirket Dönüşüm Yolu İle Kuruluyorsa•Anonim, Kollektif, Komandit ve Ferdi işletmeden dönüşüm ola-rak Limited Şirket kurulabilir, bu durumda

•Öz varlık tesbiti için Ticaret Mahkemesine başvurulur. •Bilirkişi raporu alınır. •Kollektif ve komandit’den dönüşüm ise ilgili vergi dairesindenortakların vergi borcu olmadığına dair belge alınır.

•Ayni sermaye Taşıt ise, ilgili trafik Şube Müdürlüğü’nden Mülki-yeti muhafaza kaydı olmadığına dair belge alınır.

•Ayni sermaye Gayrimenkul ise, tapu Sicil Muhafız Müdürlü-ğü’nden gayrımenkul üzerinde herhangi bir takyidatın olmadığınailişkin yazı alınır.

•Şirket sermayesi Ayni, Nakdi, Ayni ve Nakdi birlikte olabilir. •Ayni sermayenin toplamı 500 milyon altında ise bunun kalanınınakdi sermaye ile tamamlamak mümkündür.

•Dönüşüm, A.Ş.’den LTD’ye ise, Genel Kurulda dönüşüm kararı-nın alınması ve başvuruda Hazirun (Ortaklar Listesi) cetveli ile Ti-caret Sicil Gazetesinin getirilmesi gerekmektedir.

Özel Amaçlı Limited Şirketler Kurulması•Sigorta acentalığı, Menkul Değerler Acentalığı ve Fuarcılık gibiibareler ünvanda yer alırsa şirketin konusu münhasıran belirtilenkonular ile sınırlandırılır.

•Ünvanda Dış Tic., İthalat, İhracat, Pazarlama yer alırsa, amaç vekonuda üretime yönelik ibareler yer alamaz.

•Sebest Muhasebeci ve Yeminli Mali Müşavirler Şirket kurmalarıhalinde bu ünvanları kazandıklarına dair belgenin bir suretini ibrazetmeleri gerekir.

•Serbest Muhasebeci ve Yeminli Mali Müşavir ortak olarak işyeriaçıyorlarsa Müdür Mali Müşavir olmak zorundadır.

•Limited şirketler ikraz yapamazlar, •Ltd Şirketler hisse senedi, tahvil çıkaramazlar menkul değerlerleilgili aracılık faaliyetinde bulunamazlar, bankacılık ve sigortacılıkyapamazlar.

52

•Kurulacak olan Ltd Şti’nin sermayesi minimum 500 milyon TL.olmak zorundadır.

•Her pay 25 milyon TL. ve katları olarak belirlenmelidir. •Kurucu ve ortak sayısı 20’nin üzerinde ise A.Ş. hükümlerine tabiolur.

Şirkette Yabancı Ortak Veya Yabancı Sermaye Bulunma Duru-munda Yapılacak İşlemler

Yabancı sermayeli şirket kurulmasında takip edilecek işlemler ;•Hazine Müsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünden izinalınır,

•Yabancı sermaye ile kurulan Limited Şirketin anasözleşmesi TürkTicaret Kanunu ve izin belgesindeki özel şartlar çerçevesinde de-ğerlendirilir.

•Yabancı ortak en az 50.000$’ı nakit olarak bankaya yatırır

Yabancı Uyruklu Olmakla Beraber Uzun Süredir Türkiye’deYaşıyor İse;

•Şirket Ortağı Türkiye’de yerleşik yabancılardan ise; döviz getir-mek zorunda olmadığına dair T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşar-lığı Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğü’nün izni gerekmektedir.

Anonim Şirket Kuruluşu Nasıl Yapılır

Anonim Şirket Kuruluşu İçin Dilekçe Ekinde Bakanlığa Şubelgel-er verilir;

•Kurucularının imzaları notece onaylanmış, 3 nüsha şirket ana söz-leşmesi,

•Kurucuların arasında tüzel kişilerin bulunması durumunda; •Tüzel kişilerin yetkili organlarınca alınmış iştirak kararlarının no-ter tasdikli bir örneği,

•Anonim Şirketlerde sermaye alt sınırı 50 Milyar TL dir.Anasözleşme örneği Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerinden veyaaşağıda verilen web adresinden temin edilebilir.

• Özel mevzuatı gereği ödenmiş sermaye ile kurulması gere-ken;

- Döviz, - Finans Kiralama,

53

- Factoring, - Menkul Değerler, - Sigorta Acentalığı, - Banka ve Özel Finans Kurumu gibi anonim şirketler ile anasöz-leşmede kuruluş sırasında ödenmesi öngörülen semayesi bulunanşirketlerde

•Ödenen sermayeye ilişkin banka dekontu, •Şirketin yabancı sermayesi varsa T.C. Başbakanlık Hazine Müste-şarlığı Banka Kambiyo Genel Müdürlüğünün izin belgesinin tas-dikli bir örneği ile izin belgesinde getirilmesi öngörülen asgari dö-vizin getirildiğine dair belge,

•Kurucular arasında Türkiye’de yaşayan yabancı uyruklu kişi/kişi-ler varsa T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Banka KambiyoGenel Müdürlüğünden alınacak izin belgesinin tasdikli bir sureti,

•Şirket nev’i değişikliği yolu ile kuruluyorsa; •Nev’i değiştiren şirketin özvarlığının tesbitine ilişkin bilikişi rapo-ru ve mahkemenin bilirkişi atama kararı,

•Nev’i değiştiren şirketin kollektif, komandit şirket olması halindeşirket ortaklarının vadesi gelmiş vergi borçlarının bulunmadığınadair ilgili vergi dairesinden alınacak yazı,

•Anonim Şirket'in limited şirket nev’ine çevrilmesi durumundanev’i değişikliğine ilişkin genel kurul kararı,

Kuruluşta Özel İzin Gerektiren Anonim Şirketlerden İstenenEk Belgeler

•Döviz, Finansal kiralama, Factoring şirketleri için BaşbakanlıkHazine Müsteşarlığı Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğü’nünizin yazısı,

•Sigortacılık alanında faaliyet gösterecek şirketler için BaşbakanlıkHazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü’nün izin yazısı,

•Menkul Değerler Yatırım Ortaklıkları ile gayrımenkul yatırım or-taklıkları ve kayıtlı sermaye ile kurulacak şirketler için Başbakan-lık Sermaye Piyasası Kurulundan alınacak izin yazısı,

54

•Kurucuları arasında Belediyeler ve diğer mahalli idareler ile bun-ların kurdukları birliklerin bulunması halinde bu kuruluşların işti-raklerine izin veren Bakanlar Kurulu Kararının bir örneği,

•Sanayi Bakanlığı'na verilecek dilekçeye eklenecektir.

Anonim Şirket Kuruluşunda Dikkat Edilmesi Gereken GenelKurallar

•Kurulacak şirketin ünvanında "Türk, Türkiye, Cumhuriyet veMilli" kelimelerinin kullanılabilmesi için, Bakanlar Kurulu Kara-rı alınmasına ilişkin taleplerin değerlendirilmesinde;

•Tamamı yerli sermaye olup, en az 1 Trilyon TL.’si olması veya ya-tırım hacmi tutarının 5 Trilyon TL. olması,

•Sermayesinin tamamı veya bir bölümü yabancı ortağa ait olmasıhalinde ise yabancı ortağın başka ülkelerde de o ülkenin ismiyleanılan şirketlerinin bulunması ve kurulacak şirketin sermayesininen az 1 Trilyon TL. olması veya 5 Trilyon TL. yatırım hacmininbulunması ve ülkemize yeni teknoloji ve bilgi getirmesi şartlarıaranmaktadır.

Belirtilen kelimelerin ünvanda kullanılabilmesi; Bakanlıkça uygungörülmesi ve Bakanlar Kurulu Kararı’nın verilmiş olmasına bağlı ola-caktır.

Anonim Şirket Madde Tadili İçin Genel İşlemlerA.Ş. Madde Tadili Şubesinde anonim şirketlerin ana sözleşme

madde değişikliği ile ilgili işlemler yapılmaktadır. Bir anonim şirketin madde tadili yapmak için takip etmesi gereken

dört ana basamak şunlardır :•Anasözleşme değişikliği için yönetim kurulunca karar alınması vedeğişiklik metinlerinin hazırlanması,

•Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na müracaat edilerek izin alınması, •Anasözleşme değişikliğinin genel kurulda görüşülerek kararabağlanması,

•Anasözleşme değişikliğinin Ticaret Sicili Memurluğunda tescilive ilanı

Madde Tadili için Bakanlık Tarafından İstenecek Evraklar•Başvuru dilekçesi •Değiştirilmek istenen maddelerin eski ve yeni şekillerini ihtivaeden tadil tasarısı, 3 nüsha

55

•Yönetim Kurulu kararı (noterden tasdikli) •Değiştirilmek istenen maddenin eski şeklinin yayımlandığı Türki-ye Ticaret Sicili Gazetesi

•Sermaye arttırımında, eski sermayenin tamamının ödendiğine dairyeminli veya serbest muhassebeci mali müşavir raporu veya faali-yet belgesi.

• İlgili şirket Sermaye Piyasası Kanununa tabi ise, Başbakanlık Ser-maye Piyasası Kurulu’nun uygunluk yazısının, özel mevzuatı gere-ği kurulmuş olan şirketlerin yapacağı ana sözleşme değişiklikle-rinde Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı’nın uygunluk yazısının ek-lenmesi gerekir.

Ana Sözleşme Genel Değişikliği Yapılması•Yönetim kurulu tarafından Türk Ticaret Kanunu’nda ve anasöz-leşmede belirtilen usul ve esaslara uygun olarak anasözleşme de-ğişikliği kararı alınarak değişecek maddenin/maddelerin eski veyeni şeklini ihtiva edecek değişiklik metinleri hazırlanır.

•Tadil metinleri şirket ünvanı altında temsile yetkili kişilerce imza-lanır.

Sermaye Arttırımı Yapılması•Sermaye arttırımına ilişkin anasözleşme değişiliklerinde özel ka-nunlardaki hükümler saklı kalmak üzere tadil tasarısındaki serma-ye maddesinde önceki sermayenin tamamen ödendiği ve artırılansermayenin muvazaadan ari şekilde tamamen taahhüt edildiği venakdi sermayenin _’ünün ödendiği veya sermaye artırımının tesciltarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde kalan sermayenin engeç üç yıl içerisinde ödeneceği belirtilir.

•Özel mevzuatında, artırılan sermayenin tamamının veya _’ündenfazlasının belli bir sürede ödenmesi şart kılınan şirketlerin tadil ta-sarılarındaki sermayeye ilişkin maddeleri buna göre düzenlenir.

•Sermaye arttırımı yoluyla taahüt edilen nakdi sermayenin şirketanasözleşmesinde ödendiği belirtilen miktar, sermaye arttırımınıntescilinden önce şirket adına bankada açılmış olan bir hesaba yatı-rılır.

•Sermaye arttırımında, paradan başka sermaye olarak konan hertürlü hak ve malların değeri mahkemece atanacak bilirkişi tarafın-

56

dan tespit edilerek sermaye maddesi buna uygun olarak düzenle-nir.

•Sermayenin tamamının veya bir kısmının bu şekilde taahüt edilme-si halinde bu taahüt sermaye arttırımının tescil tarihinden itibarenen geç üç ay içerisinde yerine getirilir.

•Sermaye olarak konulan mal ve haklar özel bir sicile (tapu sicili,gemi sicili,trafik sicili, sınai mülkiyet sicili gibi) kayıtlı ise, serma-ye artışının tescil tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde ilgilisicilde şirket adına tescil ettirilir.

Kooperatif KuruluşuSanayi ve Ticeret Bakanlığın hazırlanarak uygulamaya konulan Ör-

nek Anasözleşmelerin aynen kabul edilmesi halinde, Konut Yapı, Top-lu İşyeri Yapı, Tüketim, Turizm Geliştirme, Temin Tevzi, Küçük Sana-yi Sitesi Yapı, Küçük Sanat, Motorlu Taşıyıcılar, Üretim ve Pazarlama,Yaş Sebze ve Meyve Pazarlama Kooperatifleri’nin kuruluşlarına Sana-yi ve Ticaret İl Müdürlüklerin izin verilmektedir.

Bu anasözleşmelerin, "Unvan", "Merkez", "Süre", "Paylar" madde-lerinde yapılmak istenilen değişikliklere ilişkin izin işlemleri de İl Mü-dürlüklerince yapılmaktadır.

Anasözleşmelerin diğer maddelerinde yapılmak istenilen değişik-liklere Bakanlıkça (Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü) izin verilmek-tedir.

Sözleşme Örnekleri Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerinden teminedilebilmektedir.

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞIİç Ticaret Genel Müdürlüğü

Eskişehir yolu 7.km. No:154 Söğütözü AnkaraTel: (312)2860365 Faks: (312)2852929


[email protected]

57

İŞLETMENİN KURULUŞU SIRASINDA ALINACAK İZİN VE RUHSATLAR

1) Vergi Hesap Numarası alınmasıTicari ve sınai faaliyet gösterecek bir işletme fiilen işe başlamadan

Vergi Dairesine müracaat ederek mükellefiyetinin tescilini yaptırır.

A- Gelir Vergisi Mükellefleri :1) Gelir Vergisi mükellefiyet tescili için dilekçe2) Katma Değer Vergisi Mükellefiyet tescili için dilekçe (III),3) Muhtasar Beyanname hesap numarasının tesbiti için dilekçe 4) Vergi Levhası tasdiki için dilekçe 5) Vergi Levhası,6) İşyerine ait tapu veya kira kontratının fotokopisi,7) Fotoğraflı nüfus cüzdanı sureti,8) Fotoğraflı ikametgah ilmuhaberi,9) Mükellef evli bayan ise; eşi tarafından düzenlenmiş muvakafat-

name ve eşinin nüfus cüzdanı sureti

B) Kurumlar Vergisi Mükellefleri:1) Kurumlar Vergisi mükellefiyeti için dilekçe 2) Ticaret Sicili Gazetesi, 3) Şirket yetkililerine ait imza sirküleri,4) Katma Değer Vergisi mükellefiyet tescili için dilekçe 5) Muhtasar Beyanname hesap numarasının tescili için dilekçe6) Vergi levhası7) İşyerine ait tapu veya kira kontratının fotokopisi.

Birden fazla gerçek kişinin bir araya gelerek kurdukları "Adi Or-taklık" veya "Kollektif Şirket" gibi işyerlerinin ortakları kendi adlarınaayrı ayrı Gelir Vergisi mükellefiyeti tescil ettirecekler. Katma DeğerVergisi ve Muhtasar Beyanname için müşterek hesap numarası alacak-lardır.

2) Yapı Ruhsatı Alınması3194 sayılı İmar Kanunu hükümlerine göre Belediye sınırı mücavir

alan dahilinde kalan yerlerde yapılacak sanayi işletmeleri için ilgili Be-lediyenin İmar Müdürlüklerince tesisin kurulacağı arsanın Kent Nazım

58

Planı incelenerek uygun ise yapı ruhsatı verilerek yapı sınırları ve değer-leri işletme yetkilisine gösterilir. Tesisin temel inşaatı zemin kat sevi-yesine geldiğinde Belediyece gerekli kontroller yapılarak İnşaata De-vam Ruhsatı verilir ve inşaat belirli sürelerle tetkik ve kontrol edilir.İnşaat bittiğinde açık alanın her 20 M2 si için bir ağaç dikmeyi zorun-luluğu vardır. Belediye tarafından biten inşaat kontrol edilerek yapıkullanma izin belgesi verilir.

3) Elektrik, Su ve Kanalizasyon Bağlantısı Yapılmasıİşyerine sanayi elektriği bağlanması için TEDAŞ, su ve kanalizas-

yon bağlantısı için Belediyeye müracaat edilir.

3) Kurma İzni ve İşletme Belgesi AlınmasıTesisin inşaatına başlamadan önce Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ba-

kanlığından Kurma izni alan işletme inşaat tamamlandıktan sonra iseişletme belgesi alarak faaliyete başlar.

59

ÜLKEMİZDE YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI

24 Ocak 1954 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan 6224 nolu Yaban-cı Sermayeyi Teşvik Kanunu yurtdışında yerleşik kişi ve kuruluşların,

•Türkiye'de yatırım yapmak ve ticari faaliyette bulunulmak üzereAnonim Şirket, limited Şirket kurmak, şube açmak, yap-işlet-dev-ret projeleri için anonim şirket kurmaları,

•Türkiye'de mevcut şirketlere ortak olmaları veya hisse almaları•Türkiye'de irtibat bürosu açmaları (irtibat büroları ticari faaliyetyapamaz)

•Türkiye’de yeni kurulacak şirketlere ortak olmak veya hisse alma-ları

•Halen faaliyette bulunan yabancı sermayeli bir kuruluşun Türki-ye'de mevcut veya yeni kurulacak diğer şirketlere iştirakleri

•Yabancı sermayeli şirketlerin sermayelerini artırmaları ve teşviktedbirlerin yararlanmaları

•Türkiye'deki kamu ve özel sektör kuruluşları ile yaptıkları lisans,know-how, teknik yardım, yönetim ve franchise anlaşmalarınıntescili,

•Kâr, temettü, sermaye payının yurtdışına transferi•Sermaye paylarının kısmen veya tamamen yurtiçinde yerleşik kişive kuruluşlara satışı

•Yabancı personel çalıştırılması için çalışma müsaadesi verilmesi•Dış kredi ve menkul kıymet işlemlerinde uyulacak usul ve esaslarbelirlenmiştir.

Ülkemizde yabancı sermaye yatırımları ile ilgili işlemler HazineMüsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’nce şu politika esas-ları çerçevesinde yürütülmektedir;

- Yeni ve yabancı yatırımcılara eşit muamelede bulunulması- Yerli ve yabancı ortaklık oranlarının serbestçe belirlenebilmesi - Yabancı ortağın belirlenen asgari sermayeyi getirmesi- Yeni yatırımcılara açık olan tüm sektörlerin yabancı yatırımcılara

da serbest olması

60

- Kâr, ücret, lisan gideri ve sermayenin transferinin serbest olması- Lisans, know-how, yönetim vb. anlaşmaların sadece kayıt işlemi-

ne tabi olması- Yurtdışından gelen sermayenin TL'ye çevrilmesi zorunluluğunun

bulunmamasıTeknoloji transferi ve istihdam alanı teminini amaçlayan yabancı

sermaye yatırımlarının hak ve menfaatlerinin korunması ve onları cez-bedici yatırım ortamının oluşturulması için Türkiye OECD, Dünya Ti-caret Örgütü, UNCTAD vb. uluslararası kuruluşların belirlediği temelprensipleri kabullenmiş, yabancı yatırımcıların dahil olduğu anlaşmaz-lıkların çözümü için Uluslararası Tahkimi kabul etmiştir. Ayrıca 66 ül-keyle Yatırımların Karşılıklı Korunması ve Teşviki Anlaşması, 46 ül-keyle Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması imzalanmış, fikri ve sı-nai mülkiyet hakları koruma altına alınmıştır.

Yabancı sermayeli yatırımlara yatırım indirimi, gümrük vergisi mu-afiyeti, ithal ve yerli makine alımında KDV muafiyeti, vergi, resim veharç istisnası, fon kaynaklı kredi vb. destekler sağlanmaktadır.

Dünya'da 1996'dan itibaren 6 milyar ABD dolarına ulaşan yabancısermaye yatırımları toplamının 1,27 milyar ABD' dolarlık kısmı 2000 yı-lında gerçekleşmiş olup toplam yatırım tutarının %80'i gelişmiş, %20'sigelişmekte olan ülkelere aittir.

2001 yılı sonu itibariyle yabancı sermayeli 5841 işletmenin bulun-duğu ülkemizde 17 milyar ABD dolarına ulaşan yatırımların %55'i ima-lat, %42'si hizmet, %2'si tarım, %1'i madencilik sektöründe olup Hol-landa (%14), Almanya (%13), Fransa (%11), ABD(%11) İngiltere(%7), İtalya (%6) ve Japonya (%5) başlıca yatırımcı ülkelerdir.

HM Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü teknoloji tabanlı yabancısermaye yatırımlarının artması amacıyla yabancı ortak arayan işletme-lerin KOBİ'lerle buluşturulması amacıyla yurtiçinde ve yurtdışındaKOSGEB, Ticaret ve Sanayi Odaları, sektör dernekleri ve birlikleri ilemuhtelif etkinlikler düzenlenmektedir.

Dünya Bankasının kuruluşlarından FIAS ile birlikte yatırımlardaİdari Engellerin Tespiti Projesini yürüten Hazine Müsteşarlığı bu çalış-malarını yoğun bir biçimde sürdürmektedir.

61

Türkiye'nin onayladığı OECD Uluslararası Yatırımlar ve ÇokulusluŞirketler Deklerasyonuna ve FIAS Raporuna Hazine Müsteşarlığınınweb sayfasından ulaşılabilir.

BAŞBAKANLIKHAZİNE MÜSTEŞARLIĞI

Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü İnönü Bulvarı No: 36 06510 Ankara

Tel: (312)2128742 Faks: (312)2121622http://[email protected]

YASED Yabancı Sermaye DerneğiBalmumcu, Koza İş Merkezi B Blok Kat:1

Beşiktaş 80700, İstanbulTel: (212)272.5094 (2 hat) Faks: (212)274 66 64


[email protected]

62

KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ ve ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ

Küçük Sanayi Sitesi nedir?Kent içinde dağınık şekilde yerleşmiş ve elverişsiz çalışma koşul-

ları altında çalışan yapımcı ve onarımcı küçük sanayicileri çağdaş vedüzenli birer işyerine kavuşturmak, onların çalışma koşullarını iyileş-tirip aralarında dayanışma ve organizasyonu geliştirerek, ihtiyaçlarınındaha kolay ve ekonomik olarak karşılanabilmesini ve işyerlerine yeniteknolojilerin sokulmasını sağlayarak ana sanayi – yan sanayi ilişkile-rinin geliştirilmesini teminen benzer iş kollarında çalışan küçük işlet-meleri aynı yerde toplayan sitelerdir.

Küçük Sanayi Sitesi nasıl kurulur?•Valiliğin veya Kooperatif Başkanlığının teklifi,•Küçük Sanayi Sitesi kurulması düşünülen mahallin sanayi potan-siyelinin, o mahallin mülki amirliği kanalı ile anket araştırması ya-pılarak tespit edilmesi,

• Anket araştırma formlarının yörenin ekonomik durumuna göre • değerlendirilmesi ve küçük sanayi sitesi kooperatifinin kurulması, • Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yetkililerince KSS yer seçiminin ya-pılması,

• İmar planı dışında kalan KSS yerinin Belediye veya Valilikçe imarplanına işletilmesi,

•KSS alanının kooperatif tarafından satın alınarak tapunun Sanayive Ticaret Bakanlığına ibraz edilmesi,

• Kooperatif ortaklarının küçük sanayici olduklarının belgelenmesi,•KSS projesinin kooperatif tarafından yaptırılması (kooperatiflerstandard tip imar planı, altyapı ve üstyapı projelerini KOS-GEB’den temin edebilirler)

•KSS oluşturma projesinin Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlı-ğınca Yatırım Programına alınması.

Küçük Sanayi Sitesi çalışmalarının durumu 1965 yılında yapımına başlanılan K.S.S. oluşturma çalışmalarının

mevcut durumu;- Toplam 335 adet küçük sanayi sitesinin yapımı tamamlanmış ve

74684 adet işyeri oluşturulmuştur. Halen faaliyette olan 335 KSS’de

63

460.000 kişi kayıtlı istihdam olanağı bulurken, bunlardan 105 adetKSS’de müstakil çırak okulu, 136 adet KSS’de ise eğitim merkezibulunmaktadır.

- 173 adet KSS’nin inşaatı devam etmekte olup 30660 işyerinde184 000 kişiye istihdam imkanı sağlanması planlanmıştır.

- 1522 işyeri,9000 işçi kapasiteli 15 adet KSS’nin kuruluş ve plan-lama çalışmaları devam etmektedir.

Organize Sanayi Bölgesi nedir?Ağır sanayi ve kompleksleri dışında, küçük ve orta ölçekli imalat

sanayi türlerinin, belirli bir plan dahilinde yerleştirilmeleri ve geliş-tirilmeleri için, sınırları tasdikli çıplak arazi parçalarının gerekli altyapıhizmetleriyle ve ihtiyaca göre tayin edilecek sosyal tesis ve kurumlar-la donatıldıktan sonra planlı bir şekilde ve belirli standartlar dahilindeküçük ve orta ölçekli sanayi için tahsis edilebilir ve işletilebilir halegetirilerek organize edilmiş sanayi bölgesidir

Organize Sanayi Bölgesi nasıl kurulur?Organize Sanayi Bölgesi; Valiliğin teklifi, Projenin yatırım progra-

mına alınması için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından Devlet Plan-lama Teşkilatı Müsteşarlığına teklif edilmesi,Yatırım programına alınanOrganize Sanayi Bölgesinin kuruluş sorumluluğunu üstlenecek Müte-şebbis Teşekkülün oluşturulması ile kurulur. Müteşebbis Teşekkül, Va-li başkanlığında Özel İdareler, Sanayi Odaları, Ticaret Odaları, Sanayive Ticaret Odaları, Belediyeler, Sanayicilerin kendi aralarında kurduk-ları dernek veya kooperatiflerden Sanayi ve Ticaret Bakanlığının uygunbulduklarının bir araya gelmesiyle oluşur.

Bugüne kadar 51 adet Organize Sanayi Bölgesinin yapımı tamam-lanmış olup 226 adet OSB planlama kamulaştırma ve inşaat aşamasın-dadır.

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞIKüçük Sanatlar ve Sanayi Bölgeleri ve Siteleri Genel Müdürlüğü

Eskişehir Yolu 7.km No: 154 AnkaraTel: (312)2860365 Faks: (312)2853144


64

SERBEST BÖLGELER

Serbest Bölge Nedir?Türkiye’de ihracat amaçlı yatırım ve üretimi artırmak, yabancı ser-

maye ve teknoloji girişini hızlandırmak, ekonominin girdi ihtiyacınıucuz ve düzenli temin etmek, dış finansman ve ticaret imkanlarındandaha fazla yararlanmak üzere, 15.06.1985 tarihli Resmi Gazete’de ya-yınlanan 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununa göre serbest bölgelerkurulmaktadır.

•Kurulmuş olduğu ülkenin milli sınırlar içinde olmakla beraber,Gümrük hattı dışında kalan,

•Ülkede geçerli olan dış ticaret ile diğer mali ve iktisadi alanlarayönelik devlet düzenlemelerinin ortadan kaldırıldığı veya kısmenuygulandığı,

• İhracatın artırılması amacıyla ülkenin diğer kesimlerine kıyasla ba-zı sınai ve ticari faaliyetler için , daha geniş teşviklerin tanındığı

bölgeler Serbest Bölgedir.

Serbest Bölge Müdürlüğü nedir?Bakanlar Kurulu’nca yer ve sınırları belirlenen serbest bölgelerde,

bu bölgelerin bulundukları illerin Valiliklerine bağlı olarak, SerbestBölge Müdürlüğü kurulur. Serbest Bölge Müdürlüklerinin Kuruluş,Görev, Yetki ve Çalışma Esasları Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlene-rek Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği; 10.03.1993 tarih ve21520 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Nerelerde Kurulabilir?Serbest Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarınca, yerli veya yaban-

cı gerçek veya tüzel kişilerce kurulabilir. Ancak kurulması ve işletil-mesi Bakanlar Kurulu’nun iznine tabidir. Serbest bölgelerin yer ve sı-nırlarını belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.

Serbest Bölge ile Ticaret Nasıl Yapılır?Serbest Bölge ile Türkiye’nin diğer yerleri arasında yapılacak tica-

ret, dış ticaret rejimine tabidir. Serbest Bölge ile diğer ülkeler ve Ser-best Bölgeler arasında dış ticaret rejimi uygulanmaz. Bedeli 500 ABDdolarının altındaki Türkiye mahreçli mallar, isteğe bağlı olarak ihracatrejimine tabi tutulmayabilir.

65

Serbest Bölgelerdeki faaliyetlerle ilgili her türlü ödemeler dövizleyapılır. Bakanlar Kurulu ödemelerin Türk Lirası olarak yapılmasına dakarar verebilir.

KOBİ’ler tarafından Serbest Bölgede Yapılabilecek FaaliyetlerNelerdir?

• Üretim • Paketleme,• Ticaret • Montaj, demontaj,• Depolama • Bakım-onarım,• Kiralama • Mühendislik hizmetleri

Bu faaliyetler için KOBİ’ler Serbest Bölgelerde mevcut işyeri vedepoları kiralayabildikleri gibi kendi işyerlerini de inşa edebilirler.

Serbest Bölgelerde KOBİ’lerin Faydalanacağı Teşvikler veMuafiyetler Nelerdir?

•Vergi, resim, harç, gümrük ve kambiyo mükellefiyeti yoktur,•KDV uygulanmaz,•Serbest Bölgelerdeki kazançlar bir izne ve vergiye tabi olmaksızınyurtdışına veya yurtiçine transfer edilebilir,

•Serbest Bölgenin faaliyete başladığı tarihten itibaren buradaki iş-yerlerinde on yıl süre ile grev ve lokavt uygulanmaz,

•Yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulu’nca belirlenenteşviklerden yararlanır,

•Fiyat, kalite ve kontrol ve standartlarla ilgili denetim bu bölgeler-de uygulanmaz,

•Bölgelerdeki her türlü ödemeler döviz ile yapılır. Türkiye SerbestBölgelerinden Türkiye’ye yönelik mal satışlarına ve takas ticare-tine kısıtlama getirilmemiştir,

•Serbest Bölgelerde 99 yıla kadar Faaliyet Ruhsatı verilebilir,•Serbest Bölgelerde bürokrasi en aza indirilmiştir,•Ülkemiz Serbest Bölgeleri , doğu batı ticaretinin en hareketli nok-talarında bulunmaktadır ve gelişmiş ülke standartlarına sahiptir.

Serbest Bölgeler Hangi KOBİ’ler İçin Daha Avantajlıdır?•Dış pazarlara yönelik üretim yapan, uygun fiyatlarla girdi teminetmek isteyen vey yoğun dış kredi kullanan,

66

•Dış girdisi çok olup, yoğun emek kullanan,•Hazır alt yapı gereksinimi önemli olan ve ulaşım kolaylığı isteme-yen,

•Mevzuat ve bürokrasi ile vakit kaybetmek istemeyen,•Üretim aşamasında maliyet külfetinden kurtulmak isteyen,•Transit , re eksport ve takas ticaretini geliştirmeyi arzulayanKOBİ’lerin serbest bölgelerde faaliyet göstermeleri avantajlıdır.

Serbest Bölgelerde Faaliyette Bulunmak için Ne Yapmak Gerekir?Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü’nden

aşağıdaki belgelerle faaliyet ruhsatı almak gerekmektedir.•Serbest Bölgede yapacağı faaliyet hakkında tanıtıcı bilgi,• İmza sahibinin yetki belgesi ve imza sirküleri ile (varsa) işletmetemsilcisinin yetki belgesi ve imza örneği,

•Müracaatçı işletmenin kuruluş ilanı ve son sermaye durumunugösteren Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi (yabancı işletmeler için il-gili Türk Konsolosluğunca onaylanmış yurtdışı ticari kayıt belge-si),

• İşletmenin son üç yıla ilişkin bilançoları, kar –zarar cetvelleri, •Varsa-son üç yılda Türkiye’ye getirilen döviz tutarını gösterir bel-geler.

SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BÖLGE KURUCU/İŞLETİCİ ŞİRKETİ

MERSİN SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ MESBAŞ-MERSİN SER.BÖL.İŞL.AŞ.P.K. 15 MERSİN P.K. 01 MERSİNTel: (0324) 238 75 90 (4 HAT) Tel : (0324) 238 74 00 (10 Hat) Faks: (0324) 238 75 97 Faks (0324) 238 74 10

ANTALYA SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ ASBAŞ ANTALYA SER.BÖL.İŞL.AŞ.P.K. 1 S.B.07070 Yeniliman ANTALYA P.K. 002 07070 Yeniliman- ANTALYATel: (0242)259 01 88 Tel : (0242) 259 09 30-31 Faks: (0242) 259 09 34 Faks (0242) 259 09 32

EGE SER. BÖL. MÜDÜRLÜĞÜ ESBAŞ-EGE S.B.KUR. VE İŞL.AŞ.Akçay Cad.No:144/1 Gaziemir/İZMİR Akçay Cad.No:144/1 Gaziemir/İZMİRTel: (0232) 251 02 44 Tel: (0232) 251 38 51-251 39 51 Faks: (0232) 251 16 62 Faks (0232) 251 08 42

İST.AHL.SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ İSBİ-İST.AHL.SER.BÖL.KUR.İŞL.A.Ş.Havalimanı 34830 Yeşilköy/İSTANBUL Havalimanı 34830 Yeşilköy/İSTANBULTel : (0212) 661 29 93 Faks: (0212) 465 00 68 Tel : (0212) 560 96 17 Faks: (0212) 465 00 09

TRABZON SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ TRANSBAŞ-TRABZON S.B.KUR.İŞL.AŞ.Trabzon Limanı-TRABZON Trabzon Limanı TRABZONTel : (0462) 326 18 07 Faks : (0462) 326 42 35 Tel: (0462) 326 38 00-6 Faks: (0462) 326 38 07

67

İST.DERİ VE END.SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ DESBAŞ-İST.DER. VE END. Aydınlı-Orhanlı Mevkii 81464 Tuzla/İSTANBUL SER.BÖL.KUR.İŞL.AŞ..Tel : (0216) 394 12 61 Aydınlı-Orhanlı Mevkii 81464 Faks : (0216) 394 12 53 Tuzla/İSTANBUL

Tel: (0216) 394 18 87 (3 Hat) Faks: (0216) 394 12 68

İST.ULUSLAR.MEN.KIY. S.B.MÜDÜRLÜĞÜ İMKB-İST.MEN.KIY.BORSASI80860 İstinye/İSTANBUL 80860 İstinye/İSTANBULTel : (0212) 298 23 46 Tel: (0212) 298 23 76, 298 23 46 Faks : (0212) 298 25 00 Faks: (0212)298 25 00

D.ANADOLU SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ DASBAŞ-D.ANADOLU S.B.KUR.İŞL.AŞ.23 Temmuz Fuar Alanı 25050 ERZURUM 23 Temmuz Fuar Alanı 25050 ERZURUMTel: (0442) 235 28 51 Tel: (0442) 235 22 44-46 Faks: (0442) 235 28 52 Faks: (0442) 235 22 45

MARDİN SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ MASBAŞ-MARDİN Organize San.Böl. 47060 MARDİN SER.BÖL.KUR.İŞL.A.Ş.Tel : (0482)215 20 55 Organize San.Böl.47060 MARDİNFaks : (0482) 215 15 17 Tel: (0482) 215 19 82 Faks: (0482) 215 15 17

RİZE SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ RİSBAŞ-RİZE SER.BÖL.KUR.İŞL.A.Ş.Engindere Mah.Küçük San. Sitesi Yanı Engindere Mah. Küçük San.Sitesi Yanı53100 RİZE 53100 RİZETel : (0464) 226 09 54 Faks : (0464) 226 09 56 Tel: (0464) 226 58 59 Faks :(0464) 226 09 57

İST.TRAKYA SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ İSBAŞ-İST.TRAKYA S.B.KUR.İŞL.A.Ş.Karatoprak Mevkii Ferhatpaşa Mah.Nato Karşısı Karatoprak Mevkii Ferhatpaşa Çatalca/İSTANBUL Mah.Nato Karşısı Çatalca/İSTANBULTel : (0 212) 789 60 20-21 Tel: (0212) 789 60 00 Faks : (0212) 789 48 86 Faks : (0212) 789 29 33

İZMİR MENEMEN DERİ SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ İDESBAŞ-İZMİR MENEMEN DERİ Maltepe Köyü Panaz Tepe Mevkii Menemen/İZMİR SER.BÖL.KUR.İŞL.A.Ş.Tel : (0232) 842 66 24-35 Maltepe Köyü Panaz Tepe MevkiiFaks : (0232) 842 63 47 Menemen/İZMİR

Tel: (0232) 842 67 51-52 Faks:(0232) 842 63 49

SAMSUN SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ SASBAŞ-SAMSUN Limaniçi 55100 SAMSUN SER.BÖL.KUR.İŞL.A.Ş.Tel : (0362) 445 12 57 Limaniçi 55100 SAMSUNFaks : (0362) 445 11 08 Tel: (362) 445 18 18 Faks: (362) 445 08 45

KAYSERİ SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ KAYSER-KAYSERİ Kayseri Serbest Bölge Müdürlüğü SER.BÖL.KUR.İŞL.A.Ş.P.K.105 KAYSERİ Ankara Yolu 15.Km. Ambarlı MevkiiTel : (0352) 311 39 80 KAYSERİFaks : (0352) 311 39 82 Tel : (0352) 311 39 88-89

Faks: (0352) 311 39 87

ADANA YUMURTALIK SERBEST TAYSEB-ADANA YUMURTALIK BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ SER.BÖL. KURUCU VE İŞL.A.Ş.P.K.10 01920 Ceyhan/ADANA P.K. 10 01920 Ceyhan/ADANATel : (0322) 657 26 32 Tel: (0322) 657 25 75 (3 Hat) Faks : (0322) 657 26 31 Faks: (0322) 657 25 85

68

BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BÖLGE KURUCU İŞLETİCİ ŞİRKETİ

AVRUPA SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ AVRUPA S.B.KUR.VE İŞLT.A.Ş.P.K. 350 59860 Çorlu / TEKİRDAĞ P.K. 363 59860 Çorlu / TEKİRDAĞTel : (0282) 691 10 53 Tel: (0282) 691 10 10 (15 Hat) Faks : (0282) 691 10 59 Faks: (0282) 691 10 26

GAZİANTEP SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ GASBAŞ-GAZİANTEP S.B.KUR.VE P.K. 1160 27120 GAZİANTEP İŞLT.A.Ş.Tel : (0342) 359 10 30-39 27500 Aktoprak Mevkii/G.ANTEPFaks : (0342) 359 10 35 Tel : (0342) 359 10 20

Faks : (0342) 359 10 25

BURSA SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BUSEB-BURSA S.B.KUR.VE İŞLT.A.Ş. P.K. 35 GEMLİK/BURSA P.K. 16159 BURSATel: (0224) 519 02 99 Tel: (0224) 243 15 00 Faks: (0224) 519 02 98 Faks: (0 224) 243 21 54

DENİZLİ SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ DENSER-DENİZLİ S.B.KUR.VE İŞLT.A.ŞAtatürk Bulvarı No: 2 Kat: 3 801. sokak Atatürk Bulvarı No: 2 Kat: 3 801. sokakOrhan İş Merkezi DENİZLİ Orhan İş Merkezi DENİZLİTel: (258) 241 43 44 Faks: (258) 265 95 85 Tel: (258) 241 43 44 Faks (258) 265 95 85

BAŞBAKANLIKDIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞISerbest Bölgeler Genel Müdürlüğü

06510 Emek/AnkaraTel: 0312- 212 58 87-88 Faks: 0312- 212 89 06

http://www.dtm.gov.trsbgm@ dtm.gov.tr

69

BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BÖLGE KURUCU İŞLETİCİ ŞİRKETİ

TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ

26.06.2001 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 4691 sayılı Tek-noloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu yüksek/ileri teknoloji kullanan yada yeni teknolojilere yönelik işletmelerin teknoloji geliştirme bölgele-rinde desteklenmesini amaçlamaktadır.

İşletmelerin bilim ve teknolojinin geliştirilmesini sağlayacak yenibilgileri elde etmek veya mevcut bilgilerle yeni malzeme,ürün ve araç-lar üretmek, yeni sistem , süreç ve hizmetler oluşturmak veya geliştir-mek amacıyla yürütecekleri araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin des-tekleneceği teknoloji geliştirme bölgeleri, bölgenin yönetim ve işleti-minden sorumlu bir şirket tarafından üniversite,ileri teknoloji enstitü-sü veya Ar-Ge merkezleri yakınında kurulabilir.

Teknoloji Geliştirme Bölgelerinden hangi işletmeler yararlanabi-lir?

Ülke sanayiinin uluslararası rekabet edebilir ve ihracata yönelik biryapıya kavuşturulabilmesi amacıyla;

- Teknolojik bilgi üreten,- Üretimde ve üretim yöntemlerinde yenilik geliştiren,- Ürün kalitesini ve standardını yükseltici çalışmalar gerçekleştiren,- Verimliliği artırıcı çalışmalar yapan,- Üretim maliyetlerini düşüren,- Teknoloji yoğun üretim ve girişimciliği destekleyen,- KOBİ'lerin yeni ve ileri teknolojilere uyumunu sağlamaya yöne-

lik çalışmalar yürütenişletmeler yararlanabilir.

Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde İşletmelere Sağlanan Destekve Muafiyetler Nelerdir?

- Bölge kuruluşu için zorunlu ve yönetici şirket tarafından karşıla-namayan giderlerin bir kısmı Bakanlık bütçesi ödeneği çerçevesindekarşılanabilir,

- Vergi, resim ve harç yükümlülüğü yoktur,- Belediyelerce atık su bedeli alınmaz,- Bölgede yer alan mükellefler, 5 yıl süre ile yazılım ve AR-GE' ye

dayalı üretimleri ile ilgili gelir ve kurumlar vergisinden muaftır. Bu sü-re belirli teknolojik alanlar ve ürünler için 10 yıla kadar uzatılabilir.

70

- Bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve AR-GE personeli ücret-leri,kuruluş tarihinden itibaren 10 yıl süre ile her türlü vergiden muaftır.

- Bölgede AR-GE faaliyeti gerçekleştiren kişi, kurum ve kuruluş-lara sponsor olarak makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımlar ;

193 sayılı Gelir vergisi Kanununun 89. maddesi- (2) numaralı ben-di ile,

5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu' nun 14. maddesi-(6) numa-ralı bendinde belirtilen oran ve esaslar dahilinde indirime tabidir.

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞISanayi Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü

GMK Bulvarı Ek Bina No:128 06520 AnkaraTel: 312-2317280 Faks: 312-2318733

http://www.sanayi.gov.tr

http://www.tubitak.gov.trhttp://[email protected]

71

ENDÜSTRİ BÖLGELERİ

19.01.2002 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 4737 sayılı ka-nun Ülke ekonomisinin gelişmesini ve teknoloji transferini sağlamak,üretim ve istihdamı artırmak amacıyla teknoloji tabanlı yabancı serma-ye yatırımlarını teşvik ederek yabancı sermaye girişini hızlandırmaküzere endüstri bölgeleri kurulmasını hedeflemiştir.

Nerelerde kurulabilir?Endüstri Bölgeleri, Yatırımları Teşvik, Koordinasyon ve Danışma

Kurulu'nca re'sen belirlenen veya yatırımcılar tarafından önerilen yer-lerde, Danışma Kurulu' nun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararıylakurulabilir.

Endüstri Bölgeleri Kuruluş Prosedürü nedir? - Endüstri Bölgesi olarak belirlenen arazi hiçbir şekilde başka

amaçla kullanılamaz,- Bölgenin kurulmasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararı Resmi Ga-

zete'de yayımlanır,- Bölgede yabancı yatırımcılara yatırım yapma izni Yabancı Serma-

ye Genel Müdürlüğü tarafından verilir.- Bölgenin yönetim ve işletmesinde 4562 sayılı Organize Sanayi

Bölgeleri Kanunu hükümlerine göre kurulan OSB' lerin yönetim ve iş-letimine ilişkin hükümler uygulanır.

Endüstri Bölgelerinde İşletmelere sağlanan destek ve Muafiyet-ler Nelerdir?

- 3194 sayılı İmar Kanunu, - 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu,- 2872 sayılı Çevre Kanunu, - 3202 sayılı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görev-

leri Hakkında Kanun, - 3213 sayılı Maden Kanunu ile - 1580 sayılı Belediye Kanunu'nun 15. maddesinin ikinci fıkrasının

(12) numaralı bendi hükümleri uygulanmaz.- 21.01.1998 tarihli ve 4325 sayılı Kanun ile Olağanüstü Hal Böl-

gesinde yapılan yatırımlar için öngörülen teşvik tedbirleri EndüstriBölgelerinde yapılan yatırımlarda da uygulanır.

72

- Bu bölgeler içinde kalan özel mülkiyet konusu arazi ve arsalarınyatırım faaliyetlerine tahsisi amacıyla Yabancı Sermaye Genel Müdür-lüğü' nce 04.11.1983 tarihli ve 2942 sayılı Kanun'un 27. maddesi hü-kümlerine göre acele kamulaştırma yapılabilir.

- Endüstri Bölgelerinin kurulması için gerekli arazi temini ve alt ya-pı ile ilgili giderler Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bütçesindeki ödenektenkarşılanır. Bu ödeneğin harcanmasında;

- 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu, - 832 sayılı Sayıştay Kanunu,- 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri uygulanmaz.

Yatırım İzni Nasıl Alınır? Yabancı sermayeli kuruluşların bu bölgelerdeki yatırım izni başvu-

ru talepleri, Hazine Müsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü'nce 15 işgünü içerisinde cevaplandırılır. Konuya ilişkin her türlü izin,ruhsat, vize vb. işlemleri bu Genel Müdürlükçe yerine getirilir ve de-netlenir.

Yerli Yatırımcılar İçin Bir Uygulama Söz Konusu mudur?Ülkeye teknoloji transferi sağlayan, katma değeri yüksek, istihdam

sağlayıcı ve sabit yatırım tutarı 10 milyon USD karşılığı TL. nin üzerin-de olan yerli yatırımlar hakkında da bu hükümler uygulanır.

Yerli yatırımcıların en az % 60' ı yabancı sermaye olmak üzere ya-bancılarla kurdukları ortaklıklar da aynı hükümlere tabi olabilir.

DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞIİnönü Bulvarı 06510 Emek/Ankara

Tel: (312) 212 88 00 Faks: (312) 212 88 81http://www.dtm.gov.tr

[email protected]

73

TOBB TAHKİMİ

Tüccar ve sanayicilerin gerek birbirleriyle veya yabancılarla olangerekse yabancıların birbirleriyle olan ticari ve sınai alanda çıkacak ih-tilaflarının süratle halli için " TOBB Tahkim Şartnamesi" hazırlanıp yü-rürlüğe konularak TOBB nezdinde bir Tahkim Divanı oluşturulmuştur.

Bütün dünyada ticari ve sınai ihtilaflar tahkim ile, özellikle bağım-sız tahkim kuruluşları marifetiyle çözülmektedir. Çünkü tahkim, adliyargıya oranla daha süratli ve ticari sırların korunması bakımından da-ha güvenli bir yargı yoludur ve usuli şartlar yerine getirilmek kaydıy-la, tahkim kararları da tıpkı mahkeme ilamları gibi icra edilebilir karar-lardandır.

TOBB Tahkim Divanı, ihtilafları bizzat halletmez, şartname kural-ları çerçevesinde bağımsız ve ehil hakem kurulları tarafından süratle,güvenle ve adaletle hallini gerçekleştirir. Ancak bu yargı yolundan ya-rarlanabilmek için, her tacir ve sanayicinin, yaptıkları sözleşmelere,"bu sözleşmeden doğacak ihtilaflar, TOBB Tahkim Şartnamesi hü-kümleri uyarınca tahkim yoluyla halledilir" kaydını, (tahkim şartını)koymaları gerekli ve yeterlidir. Buna ek olarak, sözleşmede, ihtilafıntek hakemle mi, yoksa üç hakemle mi halledileceği, tahkim yeri, tah-kim dili ve ihtilafa uygulanacak maddi hukukun belirtilmesinde de ya-rar vardır. Taraflar, TOBB’nin hakemliğine başvurmak üzere anlaşmış-larsa, TOBB Tahkim Şartnamesi hükümlerini de aynen kabul etmişolurlar.Taraflardan biri bu anlaşmaya rağmen tahkimi reddederse, buredde rağmen tahkim icra edilir. TOBB tahkimine başvurmak isteyentaraf, ihtilafın taraflarının ticari unvan, uyruk, sıfat ve adreslerini, delil-leriyle birlikte kendi iddialarını, hakem seçimi ve sayısı ile ilgili bilgive belgeleri içeren başvurusunu, TOBB Tahkim Divanı Başkanlığı’na(sekreteryası TOBB Hukuk Müşavirliğine) yapar ve Divan tarafındanbelirlenmiş olan tahkim giderini öder. Ödemeler, kaideten taraflarcaeşit olarak, bir taraf ödemediği takdirde, tümü diğer tarafça ödenir. Ha-kemin veya hakemlerin vereceği kararda; giderlerin taraflar arasındanasıl taksim edileceği hükme bağlanır. Bu giderler peşin ödenmedikçe,dava açılmış sayılmaz ve duruşmaya başlanmaz. İhtilaf,tek ya da üçhakem marifetiyle halledilir. Taraflar ihtilafın tek hakem tarafındanhallinde anlaşmışlarsa, hakemi beraberce seçerek Divan’ın onayına su-narlar. Taraflardan biri, süresi içinde hakemini seçmez ise, onun yeri-ne hakemi Divan tayin eder.Taraflar, seçtikleri hakemlerin belli bir sü-

74

rede üçüncü hakemi seçmelerini öngörmüşlerse bu süre içinde üçüncühakemin seçilmesi gerekir ve bu seçimi Divan onaylar. Bu süredeüçüncü hakemin seçiminde taraf hakemleri anlaşamazlarsa, bu hakemDivanca seçilir ve hakem mahkemesine başkanlık eder. Divan şartna-me hükümleri dairesinde, tarafların seçtiği hakemleri onaylamama yet-kisine sahiptir. Taraflar kendi hakemini, TOBB Tahkim Divanı HakemListesinden seçebilecekleri gibi, bu liste dışında güvendikleri ve Şart-namedeki vasıflara sahip başka bir kimseyi de seçebilirler. Divan ha-kemleri seçer veya onaylarken, tarafların tabiiyetlerini, ihtilaf konusu-nu ve hakemlerin taraflar ile ilişkisiz ve bağımsız olmalarını dikkatealır.

Türk işletme ile yabancı firma arasındaki ihtilaflarda, tek hakemveya hakem heyeti başkanı, tarafların uyruğu oldukları ülkeler dışında-ki bir ülkeden seçilir. Hakem mahkemesi, uygun vasıtalara başvuraraken kısa zamanda davayı yürütmek, tarafları ve gerektiğinde tanık dinle-mek, bilirkişi tayin etmek ve ihtilafı en çok 6 ay içinde sonuçlandır-makla görevli ve yetkilidir.

TOBBAtatürk Bulvarı No. 149 Bakanlıklar /ANKARA

Tel: (312)418 43 21 Faks: (312)417 15 57http://www.tobb.org.tr, [email protected]

İstanbul Sanayi Odası Tahkim BürosuTel: (212) 4556800 Faks: (212) 5138448

75

KAPASİTE RAPORU

Bakanlar Kurulunun l6 Haziran l975 tarihli kararları ile bir işletme-nin üretim kapasitesine dair bilgileri içeren "Kapasite Raporu" işletme-nin kayıtlı olduğu TOBB veya TESK’e bağlı Oda tarafından düzenlen-mektedir. Kapasite Raporu için geliştirilen matbu formları bağlı bulun-duğunuz Oda’dan temin edebilirsiniz.

Müracaat formu ile birlikte verilecek belgeler şunlardır :

•Makina tesisata ait fatura veya demirbaş defteri, •Kira mukavelesi (Makina ve tesisat kiralık ise 3 yıl süreli ve no-terden tasdikli)

•Son üç aylık ücret bordrosu ve S.S.K. prim bildirgesi fotokopile-ri.

Mahallinde yapılan inceleme sonucunda hazırlanan Kapasite Rapo-ru onaylandıktan sonra 3 yıl süreyle geçerli olmak üzere işletmeye ve-rilir.

Aynı ilde iki Oda’nın bulunması ve işletmenin iki Oda’ya da üye ol-ması halinde imalat sanayi işletmelerinin kapasite raporlarını SanayiOdası’ndan almaları gerekmektedir.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 09.05.200 tarih ve 9859 sayılı yazı-sına istinaden bilgisayar yazılım üreten işletmeler de Kapasite Raporualabilmektedir.

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞISanayi Genel Müdürlüğü

Eskişehir yolu 7.km No: 154 AnkaraTel: (312) 2860365 Faks: (312) 2853144


76

SANAYİ SİCİLİ

Sanayi Siciline Niçin Kayıt Olunur?17 Nisan 1957 tarih ve 6948 Sayılı Sanayi Sicili Kanununa göre

makine, cihaz, tezgah, alet veya diğer vasıta ve kuvvetlerin yardımı ileveya sadece el emeği ile bir maddenin kısmen veya tamamen değişti-rilmesi suretiyle devamlı ve seri halinde imal ve istihsal eden işletme-ler "sanayi işletmesi" sayılır ve bu işletmelerin Sanayi ve Ticaret Ba-kanlığı Sanayi Siciline kayıt olması mecburidir.

Sanayi Siciline kayıt yaptırmak için Sanayi ve Ticaret İl Müdürlü-ğüne müracaat edilmesi gereklidir.

Müracaatta Hangi Belgeler Gereklidir?•Sanayi Sicil Beyannamesi•Yıllık İşletme Cetveli•Kapasite Raporu (TOBB veya TESK’e bağlı Odalar’ca tasdikli) •Kira Sözleşmesi (Makine ve Teçhizat kiralanmış ise)•Katalog ve prospektüs•TSE Belgesi alınması zorunlu ise TSE belgesinin noter tasdikli örneği•Marka Tescil Belgesi.

Sanayi Siciline Kayıt Olmanın Yararları Nelerdir?Sanayi Siciline kaydolan işletmeler;•Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının Elektrik Tarifeleri Yönet-meliğine göre elektrik kullanımında indirimli sanayi tarifnamesinetabi olurlar.

•Eximbank ihracat kredilerinden öncelikle ve daha düşük faizleyararlanırlar.

•Ürettikleri mamulü ihraç ettiklerinde KDV ödemezler.•Kamu alımlarında yerli imalatçı olarak ilgili kamu kurumlarınateklif mektubu istenmesi için adresleri verilir.


Eskişehir yolu 7.km No: 154 AnkaraTel: (312)2860365 Faks: (312)2853144

http://www.sanayi.gov.tr [email protected]

77

İMALAT BELGESİ

İmalat Belgesi işletmenizde yapılan imalatın nitelikleri, kapasite-niz, kapasite kullanım oranınız, imalat teknolojiniz, sermaye durumu-nuz vb. bilgileri içeren bir belgedir.

İmalat Belgesi alabilmek için öncelikle Sanayi Sicil Belgesi, Kapa-site Raporu ve Garanti Belgesi Düzenleme Yetkisi almanız gerekmek-tedir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Dairesi Başkanlığınca verilenİmalat Belgesini alabilmek için şu bilgi ve belgelerin verilmesi gerek-mektedir:

• Genel Bilgiler - Kuruluşun hukuki yapısı - Sermaye durumu (yerli ve yabancı sermaye), - Lisans (Know-How ve teknik İşbirliği anlaşmaları), - Kuruluşun yeri ve tarihçesi, - Diğer tanıtıcı bilgiler (Katalog, broşür, proje vs.) - Kapasite Raporu, - Sanayi Sicil Belgesi.- Ticaret Sicil Gazetesi ve imza sirküleri

• Teknik Bilgiler - Tesisin kapasitesi ve kullanım oranı (5 yıllık), - Mamullerin nitelikleri, - Kalite kontrol teçhizatı hakkında bilgi, - Garanti şartlarının ve süresinin yazılı olduğu "Garanti Belgesi",- İmal edilen mamulün markası, - İmalat teknolojisi- İmalat programı (aylık ve yıllık), - İthal edilen ve yerli yaptırılan parçaların ayrı ayrı gösterildiği lis-

teler, - İthal edilecek parçaların nereden alındığı veya alınacağının FOB fi-

yatlarla belirtildiği listeler, - Kuruluşun bünyesinde imalatı gerçekleştiren parçalar, yan sana-

yiden temin edilenler (Sanayi işletmelerinin adı ve adresleri),

78

- İmal edilen ve imali planlanan mamullerin yurt içinde ve dış ül-kelerde imal edilenlerle;

- Fiyat mukayesesi, - Kalite durumu, - Teslim süreleri (Termin planı)

• Ekonomik Durum - Yurt içi arz ve talep durumu. - İhraç imkanları, - İmalatta maliyet düşürücü unsurların görüş olarak belirtilmesi

Römork ve Yarı Römork İmali İçin yukarıdaki belgelerin yanısıra"Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkındaki Yönetmelikte belirtilen"Tanıtma Bildirimi"nin doldurulması gerekmektedir.

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI Sanayi Genel Müdürlüğü

Eskişehir yolu 7.km No: 154 AnkaraTel: 312-2860365 Faks: 312-2853144

http://www.sanayi.gov.tr/hizmet/sgm/elk/[email protected]

79

TSE HİZMET YETERLİLİK BELGESİ

21.12.2001 tarih ve 24617 sayılı Resmi Gazete’de yayınlananTRKGM-2001/7 sayılı tebliğe göre sanayi malı üreten işletmeler satışSonrası Servis Hizmetleri Yeterlilik Belgesi almak zorundadırlar. An-cak bu belgeyi alabilmek için öncelikle TSE’den satış sonrası servishizmetinin verileceği servis istasyonunun ilgili ürün veya ürün grubuiçin hazırlanan hizmet standartlarına veya teknik düzenlemelere uygunolduğunu gösterir "Hizmet Yeterlik Belgesi" almanız gerekmektedir.Bu hususta değişik iş kolları için TSE tarafından hazırlanan farklı kri-terler veya standartlar bulunmakta olup Mobilya Sektörüne ilişkin kri-terler örnek olarak aşağıda verilmiştir.

Servisin Yeri ve Binası Nasıl olmalıdır?•Servis tercihen aynı meslek grubu için ayrılmış bölgelerde olmalı-dır.

• İmalatçının servis hizmetide vermesi halinde; bu hizmet imalatha-nenin bünyesinde verilebilir.

•Servise günlük ulaşım araçları ile ulaşılabilmelidir.•Serviste müşterek veya münferit kullanma özelliğinde otoparkimkanı bulunmalıdır.

•Servise gelen mobilyaların indirilip, bindirilmesi ve servisi içinetaşınması için gerekli tedbirler alınmış olmalıdır.

•Servis giriş kapısı mobilyaların girebileceği ölçüde olmalı, kolaygörülebilmeli, hırsızlık vb. tehlikelere karşı gerekli tedbirler alın-mış olmalıdır.

•Servis binasının yapımında tercihen kolay yanmayan malzemelerkullanılmış olmalıdır.

•Şayet servis hizmeti imalatçı tarafından veriliyor ise; tercihen dışvitrin bulunmalı, vitrin servis binasının cephe görüntüsüne uygunbüyüklükte planlanmalı, kolay yanmayan malzemeden yapılmalı,soğuk havalarda vitrin camının buğulanmaması için tedbir alınma-lı, uygun şekilde aydınlatılmalı,uygun renk, şekil ve boyutta işye-ri tabelası bulunmalıdır.

•Serviste idari birim, müşteri kabul birimi, konstrüksiyon, döşeme,dikiş, üst yüzey işlemleri birimleri, tamiratı yapılan mobilyalarınbekletildiği mahal, işçi dinlenme mahalli , wc-lavabo ve tercihenduş bulunmalıdır.

80

•Servis tamirat kapsamı içinde bulunan bir kısım hizmeti; kendisorumluluğunda olmak kaydıyla, başka işyerlerinden temin ede-bilir. Bu durumda bu hizmetlerin verileceği mekanlar servistearanmaz.

•Servisteki birim ve mekanlar hizmete yetecek büyüklükte olmalı,amaca uygun eşyalarla tefriş edilmelidir.

Hizmetle İlgili Hususlar Nelerdir?• İmalatçı; imalattan kaynaklanan ve ayıplı mal kapsamına giren hu-susların giderileceğine dair yazılı taahhütname vermelidir.

•Bu kapsamda servis kusurun niteliğine göre hizmeti müşteri adre-sinde verebilecek şekilde imkana sahip olmalıdır.

•Servis hizmetinin bir kısmı, anlaşmalı başka servis veya imalatha-neler eliyle verilebilir. Bu durumda hizmetin kalitesinden taahhü-dü veren servis sorumludur.

• İmalatçı tarafından verilen servis hizmetleri uygulamasında; bayi-ler tarafından satışı yapılan mobilyaların servis hizmetinin sorum-luluğu da anabayii (imalatçı) tarafından üstlenilir.

•Her türlü servis hizmeti teknik ve idari hükümlerin yer aldığı söz-leşme esasına göre verilir.

•Serviste işçilik ve malzeme fiatlarını gösteren bir fiat listesi bulun-malı, tercihen yazılı olarak fiat mutabakatına varıldıktan sonra hiz-met verilmelidir.

•Hizmetin tamamlanmasını müteakip, müşteri önünde ilgili testleryapılmalı, müşterinin bulunmaması halinde test belgeleri ile işçi-lik, malzeme ve parçaları gösteren bir "Gerçekleştirme Belgesi"düzenlenmeli, imzalanarak birer nüshası müşteriye verilmeli, hiz-metin tamamlanmasını müteakip bilgi ve teknik yardıma devamedilmelidir.

•Serviste hizmete ilişkin standartlar , periyodik mesleki yayınlar vemobilya tamiratına ilişkin yayınlar bulunmalı ve müşterinin ince-lemesine sunulmalıdır.

Serviste Çalışan Personele İlişkin Hususlar Nelerdir?•Servis hizmetinin imalatçı işletme tarafından verilmesi durumun-da, işletme; bayileri de dahil satışı yapılan mobilyaların cins ve sa-yılarına ilişkin istatistiki bilgiler tutmalı ve buna göre belirleyece-ği iş hacmini karşılayacak nitelikte ve sayıda personel istihdam et-melidir.

81

•Çalışan teknik elemanlar tercihen bu alanda mesleki eğitim gör-müş olmalı, servisin kendi iç prensiplerine göre zaman zaman eği-timden geçirilmelidir.

•Servis istendiğinde çalışan teknik elemanların kendi personeli ol-duğunu yasal belgelerle ispatlayabilmelidir.

Dikkat Edilecek Diğer Hususlar Nelerdir?• Servis atıksız yakıt kullanmak suretiyle, uygun bir sistemle ısıtıl-malı, tabii olarak havalandırılmalı, mümkün olmadığı takdirde me-kanik havalandırma bulunmalıdır.

•Bu kapsamda servis kusurun niteliğine göre hizmeti müşteri adre-sinde verebilecek şekilde imkana sahip olmalıdır.

•Servisteki müşterek veya münferit kullanma özelliğindekiWC’nin teknik özellikleri TS8357’ye uygun olmalıdır.

•Serviste çevre mevzuatı ile işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkinbütün tedbirler alınmalıdır.

•Servis iskelet (konstrüksiyon) , metal mekanizasyon, döşeme, di-kiş, üst yüzey ve test iş ve işlemlerinin tamamını kendisi veya birkısmını sözleşmeli olarak başka bir servis veya imalathane eliyleyapabilecek şekilde takım, tezgah, makine, avadanlık ve malze-meye sahip olmalıdır.

•Servis ve /veya sözleşmeli hizmet veren servis, istendiğinde budonanımların kendi malı olduğunu yasal belgelerle ispatlayabil-melidir.

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞITüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü



[email protected]://www.tse.org.tr

82

PATENT TESCİL İŞLEMLERİ

Buluş Nedir?Patent Hukukunun temelini oluşturan buluş kavramı, "tarım dahil,

sanayideki herhangi bir özel sorunun çözümü" olarak tanımlanır. Bu-luş; teknoloji alanında bir ürüne veya yönteme ilişkin spesifik bir prob-lemin çözümüdür de denilebilir. Bir başka tanıma göre ise buluş, ge-nel olarak ve halihazırda bilinmeyen, maddi bir forma sokulabilen vemaddi bir formda kullanılabilen, topluma fayda sağlayan ve insanlartarafından düşünülen ve keşfedilen ürünler ve yöntemlerdir.

Patent Nedir?Patent, buluş sahibinin buluş konusu ürünü belirli bir süre üretme,

kullanma, satma veya ithal etme hakkıdır. Bu hakkı gösteren belgeye de"patent" denir. Geleneksel terminoloji ile sınai mülkiyet haklarınıniçinde önemli bir yer tutan "patent hakkı", özellikle teknoloji transferi-nin aracı olması bakımından çok önemlidir.

Buluşların Patent İle Korunmasının Amaçları Nelerdir?• Zihni yaratmanın tanınması,• Buluş faaliyetinin özendirilmesi,• Buluş sahibinin ödüllendirilmesi,• Ar-Ge çalışmalarının sonuçlarının açıklanarak teknik bilginin yay-

gınlaştırılması.amaçlarına ulaşmak üzere geliştirilen patent sistemi, buluş sahiple-

rinin buluşlarını, başkalarının kolayca anlayabileceği ve bundan yarar-lanarak daha iyi çalışmalar yapabileceği biçimde ayrıntılı olarak açıkla-maları karşılığında kendilerine, buluş konusu ürünü üretme, kullanmave satma konusunda belirli bir süre ayrıcalık veren bir sitemdir. Buluşsahibinin ödüllendirilerek buluş yapmanın özendirilmesi ve buluşlarlailgili bilginin ortaya koyulması, bu bilgiler ışığında yeni kişilerin yenibuluşlar yapabilmelerini ve bu buluşların sanayiye uygulanmasını sağ-lamakta ve böylece ülkedeki ekonomik gelişmeye büyük katkı sağlan-maktadır.

83

Patentle Korunacak Buluşlarda Aranan Kriterler Nelerdir? •Yenilik kriteri; başvuru yapılmadan önce başkaları tarafından ya-zılı, sözlü ya da uygulanarak açıklanmamış olmak anlamında mut-lak yeniliktir.

•Tekniğin bilinen durumunun aşılması kriteri bu konuda uzman birkişinin kolayca düşünüp uygulamaya koyamayacağı nitelik anla-mındadır.

•Sanayiye uygulanabilirlik kriteri buluşun tümüyle kuramsal ol-mak yerine pratiğe uygulanabilir özellik taşıması demektir.

Bu üç kriteri taşıyan buluşlar patent ile korunurlar.

Faydalı Model Nedir?Türkiye'de ve dünyada yeni olan ve sanayiye uygulanabilen buluş-

ların sahiplerine belirli bir süre (10 yıl), buluş konusu ürünü üretme vepazarlama hakkının tanınmasıdır.

Faydalı model belgesi verilmesi işlemleri, patent verilmesine oran-la, hem zaman hem de masraf açısından daha elverişli olup özellikleKOBİ’lerin ve araştırma kuruluşlarımızın buluş yapmalarını ve bunlarısanayiye uygulamalarını özendireceği düşünülmüştür. KOBİ’lerin ger-çekleştirdiği yeniliklerin, rakiplerce hemen hemen aynısının yapılaraktaklit edilmesi tehlikesi mevcuttur. KOBİ’lerin bu buluşlarının faydalımodel belgesi vererek korumak, onların ekonomik varlıklarının idame-sine hizmet edecektir. Zira faydalı model koruması, tecavüz fiillerinekarşı, patent korumasına oranla daha çabuk ve seri bir işlev görecek şe-kilde düzenlenmiştir.

Patent Başvurusu Yapmadan Önce Neler Yapılabilir?Patent başvurusu yapılmadan önce başvuru sahibinin buluş konusu

teknik ile ilgili Türk Patent Enstitüsüne başvurarak patent araştırmasıyaptırması önerilir. Tekniğin bilinen durumunun araştırılması, buluş sa-hibine kendi buluşunu mevcut patentlerle karşılaştırma, benzerliklerive farklılıkları görme olanağını sağlar. Başvuru sahibi buluşunun yeniolup olmadığı konusunda genel bir fikre sahip olur. Böylece mevcutteknoloji bilinerek yapılan bir patent başvurusunun reddedilme olasılı-ğı azaltılmış olur.

84

Türkiye’de kaç çeşit patent sistemi vardır?Türkiye’de biri incelemesiz; diğeri incelemeli olmak üzere iki çe-

şit patent sistemi vardır. • İncelemesiz sistemde, ülkemizde mali kaynakları kısıtlı olan buluşsahiplerine ucuz, süratli, ancak süresi nispeten kısıtlı, 7 yıllık birkoruma sağlanmaktadır. İncelemesiz patent, gerekli hususlar yeri-ne getirilmek ve incelenmek şartıyla incelemeli patente dönüştü-rülebilmektedir.

• İncelemeli sistemde işlemler daha uzun sürmekte, ancak incele-meli patent, başvurunun patent alabilme kriterlerine sahip olupolmadığını gösteren bir inceleme raporuna dayanarak verildiği içindaha sağlam ve daha uzun bir koruma elde edilmektedir.

Yurtdışında Patent/Faydalı Model Başvurusu Nasıl Yapılır?Yurtdışında patent/faydalı model başvurusunda bulunmak isteyen

buluş veya başvuru sahipleri, bu ülkelerin her birinde, o ülkenin siste-mine uygun bir şekilde ve o ülkenin dilinde hazırlanmış ayrı ayrı baş-vurularda bulunmak zorundadırlar. Ancak, 1 Ocak 1996 tarihinde yü-rürlüğe giren Patent İşbirliği Antlaşması (PCT) ile birden fazla ülkedebuluşlarını koruma altına almak isteyen başvuru sahipleri, tek bir baş-vuru ile PCT'ye üye ülkelerin tamamında patent başvurusu yapabil-mektedirler. PCT ile ilgili temel bilgileri içeren kitapçık ve PCT baş-vurusu yapabilmek için gerekli başvuru formları Türk Patent Enstitü-sünden ücretsiz olarak temin edilebilmektedir.

Ayrıca 1 Kasım 2000 tarihinden itibaren yürürlüğe giren Avrupa Pa-tent Sözleşmesi aracılığıyla yapılacak bir patent başvurusu ile de Söz-leşmeye üye ülkelerin tamamında veya seçilen ülkelerde bir patent ko-ruması elde etmek mümkün olmaktadır.

İncelemesiz patent, gerekli şartlar yerine getirilmek ve incelenmekşartıyla incelemeli patente dönüştürülebilmektedir.

Patent Başvurusunun veya Patentin Kullanma Hakkının Söz-leşmeye Dayalı Lisansa Konu Olması Durumunda Nasıl Başvuru-da Bulunulur?

Patent başvurusunun veya patentin kullanma hakkı, milli sınırlarınbütünü içinde veya bir kısmında geçerli olacak şekilde, lisans sözleş-mesine konu olabilir. Lisans sözleşmesinin Patent Siciline kayıt edile-bilmesi için şu belgelerle TPE’ye başvuruda bulunulmalıdır

85

•Dilekçe,•Taraflarca imzalı lisans sözleşmesi,•Patent belgesi aslı veya belge aslı sunulamıyorsa onaylı patent bel-gesi düzenlenmesine ilişkin talep,

•Ücret ödeme belgesi•Vekaletname.

Patent Başvurusu veya Patent Hakkının Devri İşlemi İçin NeŞekilde Başvuruda Bulunulmalıdır?

Devir işleminin patent siciline kayıt edilebilmesi için aşağıdaki bel-gelerle başvuruda bulunulmalıdır.

•Dilekçe,•Devreden ve devralan tarafından imzalanmış devir belgesi,•Patent belgesi aslı veya belge aslı sunulamıyorsa onaylı patent bel-gesi düzenlenmesine ilişkin talep,

•Ücret ödeme belgesi,•Vekaletname.

Patentle Korunan Buluşu Kullanma Zorunluluğu Nedir?Patent sahibi veya yetkili kıldığı kişi, patentle korunan buluşu pa-

tentin verildiğine ilişkin ilanın ilgili bültende yayımlandığı tarihten iti-baren üç yıl içinde gerçekleştirilmelidir.

Kullanmanın değerlendirilmesinde pazar şartları göz önünde tutu-lur. Objektif nitelik taşıyan ruhsatlandırma, standartlara uygunluk, de-ğişik alanlarda yeni uygulamaların yapılmasına ihtiyaç duyma gibi tek-nik veya ekonomik veya hukuki sebepler patentin kullanılamamasınınhaklı sebepleri olarak kabul edilir. Patent konusu buluşun kullanılma-sını engelleyecek nitelikte kabul edilen bu sebepler, patent sahibininkontrolü ve iradesi dışındaki sebeplerdir. Patentin kullanılamamasınınhaklı sebeplerine ilişkin bilgi ve belgeler, patent sahibi tarafından pa-tentin verildiğine ilişkin ilanın ilgili bültende yayımlandığı tarihten iti-baren üç yıl içinde TPE’ye verilir ve Patent Siciline kaydedilir.

Patent sahibi veya yetkili kıldığı kişi tarafından düzenlenen Enstitünezdinde buluşu kullanmakta olduğunu kanıtlayacak resmi niteliklikullanım belgesi, patentin kullanıldığı hakkındaki beyanı kapsamalı ve

86

Ticaret veya Sanayi Odaları, konu ile ilgili diğer meslek kuruluşları ve-ya ilgili kurumlarca onaylanmalıdır. İthalat halinde, ithalat belgesi kul-lanım belgesi yerine geçer.

Kullanım belgesinde; patentin tarihi, numarası, buluş başlığı, kulla-nımın başladığı tarih, beyanda bulunanın adı, adresi, imzası ve tanzimtarihi bulunmalıdır.

Kullanım belgesi ve ithalat belgesinin Patent Siciline kayıt edilebil-mesi için Ücret listesinde belirtilen ücret ödenmelidir.

Patent hakkının sona ermesinin sebepleri nelerdir?•Koruma süresinin dolması;•Patent sahibinin patent hakkından vazgeçmesi;•Yıllık ücretlerin ve ek ücretlerin öngörülen sürelerde ödenmeme-si;

sebeplerinden birinin gerçekleşmesi ile patent hakkı sona erer.

Patent ve Faydalı Modellerin Tescil Harcamalarının Destek-lenmesi

Türk Patent Enstitüsü'ne yapılan patent, faydalı model ve endüstri-yel tasarım başvurularından tescil edilenlere ait harcamaların % 75'i,Para, Kredi ve Koordinasyon Kurulunun 98/3 Sayılı Kararı kapsamın-daki 'Patent, Faydalı Model Belgesi ve Endüstriyel Tasarım TesciliHarcamalarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ' uyarınca karşılıksızdesteklenmektedir.

Bu karşılıksız destekten, Türkiye'de yerleşik T.C. uyruklu gerçekkişiler, ayrıca destek başvurusunun yapıldığı yıldan önceki son iki tak-vim yılında Türkiye'de yerleşik olduğunu belgeleyen yabancı uyruklugerçek kişiler yararlanabilir.

Bu destek, çerçevesinde tüm ödemeler; desteklenen incelemesizpatent, incelemeli patent, faydalı model belgesinin, Türk Patent Ensti-tüsü'nden buluş sahibince alınmasından sonra yapılır. Türk Patent Ens-titüsü aracılığıyla yapılan Patent İşbirliği Antlaşması (PCT) kapsamın-daki patent başvurularına ilişkin ödeme ise başvuru aşamasından son-ra gerçekleşmektedir.

KOSGEB Teknoloji Geliştirme Merkezlerinde desteklenenKOBİ’lerin buluşlarının patent ve faydalı modellerinin tescili harca-malarına KOSGEB Başkanlığınca destek sağlanmaktadır.

87

Avrupa Patent Sözleşmesinin Türkiye'ye Sağladığı YararlarNelerdir?

•Türk vatandaşları güçlü, basit ve ucuz bir sistem olan Avrupa Pa-tent Sisteminden yararlanma hakkını elde etmişlerdir.

•Türkiye, Avrupa Patent Hukuku içinde yer almaktadır.•Türkiye'nin Avrupa ile uyumunda önemli bir adım atılmıştır.•Sözleşmeye katılım sonrasında Türkiye'ye yapılan patent başvurusayısı artacağından teknik bilginin yaygınlaşması sağlanacaktır.

•Avrupa Patent Ofisi veri tabanına ücretsiz erişim sağlanarak tek-nolojik ilerlemenin en önemli araçlarından biri olan teknik bilgiyehızlı ve ücretsiz erişim imkanı Türk araştırmacılarına ve sanayici-lere sunulmaktadır.

•Diğer ülke vatandaşlarının da Sözleşmeye üye ülkelerden birindeyapacakları tek bir Avrupa patent başvurusu ile Türkiye'de koru-ma elde etmeleri, Türkiye'ye yabancı sermaye ve teknoloji akışı-nın sağlanması ve rekabet ortamının oluşması için kuvvetli bir or-tam oluşturacaktır.

TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜİzmir Caddesi No. 28, 06440 Kızılay/AnkaraTel : (3l2) 4l9 02 30 Faks: (3l2) 4l9 02 48


DÜNYA SINAİ HAKLAR ÖRGÜTÜhttp://www.wipo.int

88

KNOW- HOW VEYA TİCARİ SIRLARIN KORUNMASI

Bir üründen ya da yöntemden en kolay ya da en verimli biçimdeyararlanmayı sağlayan bilgi, "know-how" veya "ticari sır" olarak ta-nımlanmaktadır. Ekonomik bir değer oluşturan bu bilgi, lisans anlaş-ması yoluyla ya da buluş sahibinden doğrudan veya onun aracılığıylaüçüncü kişilerden öğrenilebilir.

Ticari sır olarak ek gizli bilgi eğer bir patentle bağlantılı bir bilgiise anlaşmada sır olarak saklanma süresi patentin süresi ile eş tutulabi-lir. Sunulan ek gizli bilgi, eğer kendi başına bir ticari kazanç kaynağıise, onu gizli tutacak önlemler alınabildiği ve eldeki koşullar buna ola-nak sağladığı sürece sonsuza kadar saklanabilir.

Günümüzde ticari sır oluşturan bir bilgi, örneğin bir bilgisayar kay-nak kodu, biyokimyasal bir formül, ya da teknik bir şema, bir şirketiçin tüm üretim biriminin değerinden daha üstün olabilmektedir.

Know-How ile Patent Arasındaki Fark Nedir?Patent yasalarında genel olarak geçerli kural, söz konusu buluşun

tam olarak ve açık biçimde yazılmış bir tarifnamesinin, patent almakiçin yapılan başvuru ile birlikte sunulmasıdır. Bu tarifname öylesineaçık ve ayrıntılı olmalıdır ki, söz konusu sanayi ya da bilim dalında sı-radan bilgi ve becerilere sahip bir kişi, ilgili buluşu elde etmek için ge-rekli işlemleri tarifnameyi izleyerek gerçekleştirebilsin. Çizim ve re-simler bu tarifnameye eklenebileceği gibi, işlemlerin hangi koşullardayürütüleceğinin bile açıklanması zorunlu olabilir.

Sağlanan bütün bu bilgilerin de ötesinde söz konusu bilgi, buluşunsanayiye uygulanmasında edinilmiş uzun bir deneyim sonucunda kaza-nılmış olan teknik uzmanlık bilgisi de olabilir. Bu tür bilgi genelde, bu-luş için patent başvurusu yapıldığında sunulan tarifnamenin içinde yeralmamış olabilir. Çünkü buluşun ilk safhasında yalnızca laboratuvar yada pilot uygulamalarla kısıtlı çalışılmış ve yeni ek bilgiye henüz ulaşı-lamamıştır; ya da buluşla ilgili en üst düzeye ulaşıldığında know-howya da ticari sır olarak adlandırılacak bu yeni bilgi ticari değeri üstün birunsur olarak ortaya çıkmıştır.

Know-how ya da ticari sır türünden bir bilgi, diğer fikri hak alanla-rına konu olabilecek buluş ya da becerilerden tümüyle bağımsız bilgiolarak da ticari bir değer oluşturabilir. Zamanla kısıtlanmış bir korumayerine, zaman içinde sonsuz bir koruma sağlamanın daha uygun görül-düğü durumlarda, söz konusu bilginin ticari sır olarak korunmasına gi-

89

dilebilir. Böyle bir seçim yapılırken gözönüne alınacak hususlar şunlar-dır;

•Saklanacak olan bilginin ticari değeri düşük olduğundan, patentalmak veya herhangi türde bir tescil için yapılacak başvurununmasrafını emeğini karışılamayacağı düşünülebilir,

•Söz konusu bilginin ticari değerinin beş yıldan az bir süre içindekendiliğinden yitirileceği düşünülebilir,

•Söz konusu bilginin tarifname belgesinde açıklanması durumun-da, aynı alanda bir basamak ötedeki buluşlara temel oluşturabile-ceği düşünülebilir.

Bu durumda seçilecek iki yol vardır; •Patent başvurusu yapılarak gelecekte kaydedilecek gelişmeler açı-sından temel buluşu koruma altına almak,

•Açıklanmamış gizli bilgiyi sır olarak saklamak ve bu bilgiden ba-ğımsız olarak başkalarının aynı ya da benzer buluşları ve buna da-yanan yeni buluşları zaman içinde ortaya koymalarının riskini gö-ze almak. Böyle bir risk göze alınırken, eldeki gizli bilginin birgün hiçbir ticari değerinin kalmayabileceği anlaşılmalıdır.

•Eldeki gizli bilgi eğer, "tersine mühendislik" yöntemi ile kolaycaelde edilebiliyorsa, bu durumda patent başvurusu yapmak en doğ-ru seçenektir. Zira, sır olarak saklanan bilginin gizliliği ancak "ter-sine mühendislik" işlemi tamamlanana kadardır.

• "Tersine mühendislik" yöntemiyle bilginin elde edilmesi hiçmümkün değilse ve bilginin sır olarak kalması olasılığı yüksek iseo zaman bilginin ticari sır olarak saklanması en doğru seçim olur.

• "Tersine mühendislik" yöntemiyle kolayca elde edilemeyecekolan bir bilgi için patent başvurusu yapılırsa, söz konusu bilgi bü-tün ayrıntılarıyla rakiplere ve topluma sunulacaktır. Bu durumdarakipler, patentin alanı dışında kalan fakat yine de benzer bir sis-tem oluşturarak , ürüne ticari rakip oluşturacak bir başka ürünlepiyasaya çıkabilirler. Gizlilik korunmuş olursa, rakip bir ürününimal edilmesi olasılığı hem daha düşük olacak, hem de maliyetiçok daha yüksek olacaktır.

Ticari Sırrın Kapsamı ve Koruma Yöntemi Nedir?Know-how ve ticari sır bilgilerinin türüne ya da bunlara yasal ko-

ruma hakkı tanınmasına kısıtlama getirilemez. Bu tür açıklanmamış bil-giler, verilmiş bir patent hakkı gibi, kişinin elinde yasal gerçekliliğiolan bir tekel hakkı gibi korunabilir.

90

Bazı ün yapmış ürünlere ait know-how çok yüksek ticari bir değerkazanabilir. Yıllarca gizliliği korunan bir içecek veya yiyecek tarifna-mesi bir know-how konusu olabilir.

Lisans anlaşması yoluyla know-how ya da ticari sır, üçüncü kişile-re devredilebilir. Bu tür anlaşmalar yalnızca know-how ile kısıtlı kal-mayarak, patent gibi fikri hak konularını da kapsayabilir.

Avrupa hukuk sistemlerinde, know-how ya da ticari sırrın gizliliğiyalnızca bu konuda yapılan sözleşmelerde mevcut olan ilgili hükümle-re dayanılarak korunmaktadır.

Bir zamanlar sır olarak saklanan know-how, her ne şekilde olursaolsun bir kez açığa çıkarıldığı zaman herkes tarafından serbestçe kulla-nılabilir. Özellikle hızlı gelişen teknolojilerde, endüstri casusluğu ol-dukça önemli bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu yüzden işyerle-rinde en gelişmiş güvenlik önlemleri alınmalı, teknik, elektronik ay-gıtlar kullanılarak, yeni ve gizli bilginin geliştirildiği , işlendiği bölüm-ler diğer çalışanlara ve ziyaretçilere kapalı tutulmalıdır. İşten ayrılacakolan kişinin elinde bulundurduğu bütün belgeleri işyerine iade etmesisağlanmalıdır. İyi niyet sahibi olmayan bir çalışanın daha önce bu gibibelgeleri kopyalamış olmasının önüne geçebilmenin yolları da gözönü-ne alınmalıdır.

WIPO Dünya Sınai Haklar Kuruluşu’nun teknoloji transferiningerçekleştirilmesinde üç temel metod önermektedir;

• Satış ya da devretme sözleşmesi• Lisans verme sözleşmesi• Know-how sözleşmesiPatent hakkı tanınan buluşa ait bütün hakların, sahibi tarafından sa-

tışı ve yasal yoldan başka bir kişiye devri işlemi, yazılı olarak "patenthaklarının devri" adı verilen sözleşme ile yapılır. Hakların devredildiğikişi patent verilmiş buluşun yeni sahibidir ve o buluşa ait patent kap-samında tanınan inhisari haklardan yararlanmaya yetkilidir.

Patent verilmiş bir buluşa ait inhisari hakların kapsadığı işlemler-den birinin veya birkaçının, sahibi tarafından belirli bir süreyle sınırlan-dırılmış olarak ülke içinde sürdürülmesi için başka bir kişiye izin ve-rilmesi ise lisans sözleşmesi ile mümkündür. Yazılı lisans sözleşme-sinde genellikle iki tür yasal işlem yer alır. Birincisinde, patent veril-miş buluşun sahibinden,başka bir kişi ya da kuruluşa, patentli buluşaait inhisari hakların koruduğu bir ya da birkaç işlem yapma izni veri-lir ki buna lisans denilir. İkincisinde ise verilen lisansın hangi koşullaraltında gerçekleştirileceği belirtilir.

91

Lisans sözleşmesi içinde ya da lisans sözleşmesinden ayrı olarakyapılacak bir yazılı sözleşmede "know-how" ile ilgili önlemleri de or-taya koymak mümkündür. Buluşun ya da ürünün sahibi olan taraf,"know-how" ya da ticari sırrı elinde tutan taraf olduğundan lisans söz-leşmelerinde know-how ile ilgili hükümlere de yer verilir.

Know-how, somut bir biçimde iletildiği gibi somut olmayan bir bi-çimde de iletilebilir. Somut olarak know-how, belge, fotoğraf, çizim,bilgisayar diskleri, mikrofilm ve benzeri araçlarla sunulabilir. Bir fab-rikanın binalarının mimari projesinin ayrıntıları, makinelerin çizim de-tayları ve yerleşme planları, yedek parça listeleri, çalıştırma tarifname-si, yeni bir malzemenin özellikleri işçilik ve makine zamanı hesapları,bir sürecin basamakları , paketleme ve depolama bilgileri, çevre faktör-lerini açıklayıcı bilgiler, teknik ya da profesyonel personel için görevtanımlaması olabilir.

Somut olmayan bir biçimde iletilen know-how için örnek, know-how’ı sağlayan tarafın bir mühendisinin alıcı taraftan bir mühendisesözlü olarak süreci açıklamasıdır. Ayrıca, alıcı tarafın mühendisi, vericitarafın üretim süreci içinde bizzat olayı izleyerek öğrenebilir. Ya da alı-cı tarafın personeli, alıcı tarafın ya da verici tarafın tesisinde, know-howüzerinde topluca eğitim görür. Somut olmayan bir şekilde iletilenknow-how, "teknik servis" ya da "teknik destek" olarak da adlandırıla-bilir. Somut bir biçimde iletilemeyen know-how, eğer üretimin veyadiğer işlemlerin aydınlatılması yönünde planlama, finansal yönetim yada pazarlama konularını içerirse "yönetim hizmetleri" olarak da adlan-dırılır.

Türkiye’de Durum Nedir?Türkiye’de know-how veya ticari sırlarla ilgili açıklanmamış bilgi-

lerin korunması, Türk Ticaret Kanunu ve Borçlar Kanunu gibi genelhükümler çerçevesinde sağlanmakta ve gerektiğinde ceza davaları kap-samında da görülmektedir.

Avrupa Birliği, ticari sırların fikri hak konusu olarak Birlik düze-yinde korunmasını düzenleyen bir mevzuat hazırlamamış, bu alandakorumayı her üye ülkenin iç hukukuna bırakmıştır.


http://[email protected] http://www.wipo.int

92

TASARIM VE FAYDALI MODEL TESCİL İŞLEMLERİ

Endüstriyel Tasarım Tescili Nedir? Gümrük Birliği ile ülkemizde ciddi olarak gelişen bir uygulama

olarak yeni ve ayırtedici niteliğe sahip endüstriyel tasarımlar Türk Pa-tent Enstitüsü nezdinde tescil edilerek 5 yıl süre ile koruma altına alın-maktadır. Bu süre beşer yıllık dönemler halinde yenilenmek üzere top-lam 25 yıla kadar uzatılabilir. Tasarımın kullanılması hak ve yetkilerimünhasıran tasarım hakkı sahibinindir. Üçüncü kişiler, tasarım hakkısahibinin izni olmadan koruma kapsamındaki tasarlanan veya tasarımınuygulandığı bir ürünü üretemez, piyasaya süremez, satamaz, sözleşmeyapmak için icapta bulunamaz, ithal edemez, ticari amaçla kullanamazveya bu amaçlarla elde bulunduramaz.

Ne Tür Tasarımlar Korunabilir?Yeni ve ayırdedici niteliğe sahip tasarımlar ile bileşik bir ürünün bir

parçası ile ilgili tasarımın kendi yeni ise ve ayırd edici bir niteliğe sa-hipse tescil suretiyle belge verilerek korunur.

Koruma Kapsamı Dışında Tutulan TasarımlarYeni ve ayırd edici niteliğe sahip olmayan tasarımlar, kamu düzeni

ve genel ahlaka aykırı tasarımlar , teknik fonksiyonunun gerçekleştiril-mesinde, tasarımcıya, tasarıma ilişkin özellik ve unsurlarda hiçbir seçe-nek özgürlüğü bırakmayan tasarımlar koruma kapsamının dışındadır.

Tasarım Tescili İçin Kimler Başvurabilir?Tasarımların tescili ile sağlanan korumadan, TC. vatandaşları veya

TC. sınırları içinde ikametgahı olan veya sınai veya ticari faaliyette bu-lunan gerçek ve tüzel kişiler veya Paris veya Bern Sözleşmeleri veyaDünya Ticaret Örgütü’nü Kuran Anlaşma hükümleri dahilinde başvu-ru hakkına sahip kişiler ile T.C. uyruğundaki kişilere kanunen veya fi-ilen tasarım koruması tanıyan devletlerin uyruğundaki gerçek veya tü-zel kişiler de karşılıklılık ilkesi uyarınca TSE’ye başvurarak Türkiye’detasarım korumasından yararlanabilir.

Tescil İşlemi Ne Kadar Sürer?Başvuru tarihi kesinleşmiş ve tüm eksikleri giderilmiş olması şar-

tıyla, tescil işlemi l ayda sonuçlandırılarak başvuru sahibine tescil bel-gesi gönderilir.

93

Başvuru İçin Gerekli Olanlar Nelerdir?- Tescili istenilen tasarımın bir örneği başvuru dilekçesine yapıştı-

rılmış olarak 8x8 cm ebadında l5 adet görsel anlatımı ile başvuruyapılır. Görsel anlatım, tasarımın tüm belirgin özelliklerini yansıtan veyayın yoluyla çoğaltımına elverişli resim, çizim, grafik, fotoğraf veyabenzeri bir biçimde hazırlanmış olabilir. Üç boyutlu tasarımlarda, tasa-rımın daha iyi anlaşılabilmesi bakımından en az önden, yandan ve üst-ten görünümlerinin verilmesi şarttır.

- İki boyutlu bir tasarımı konu alan başvurularda, yayının ertelen-mesi isteniyorsa, tasarımın tüm belirgin özelliklerini yansıtan ve yayınyoluyla çoğaltımına elverişli resim, grafik, fotoğrafik veya benzeri birbiçimde görsel bir anlatımı verilemiyorsa, görsel anlatımın yerine tasar-lanan veya tasarımın uygulandığı ürünün 20 cm x 30 cm ebatlarında ör-neği verilebilir. Ancak yayın erteleme süresi bittiğinde 8 cm x 8 cmebatında görsel anlatımın verilmesi şarttır.

- Başvuru ücreti- Vekaletname- İmza Sirküleri- TarifnameTasarımın görsel anlatımını en açık şekilde ifade eden tarifnamenin

başvuru esnasında verilmesi zorunludur - SınıflandırmaTasarlanan veya tasarımın uygulandığı ürünler, Türk Patent Enstitü-

sünce, Endüstriyel Tasarımların Uluslararası Sınıflandırılmasına ilişkinLokarno Anlaşmasının 6. Baskısına uygun olarak sınıflandırılmaktadır.

- Menşe Memleket BelgesiTasarım tescil başvurusu ile ilgili rüçhan hakkı talep ediliyorsa,

başvurunun ilk yapıldığı Menşe Memleket İdaresi tarafından verilmişbulunan tasdikli Menşe Memleket Belgesi ile bu belgenin tercümesigereklidir.

- Tescil ve yayın ücreti

Yayın Ertelenmesi nedir?Başvuru sahibi, başvuru sırasında tasarımın tesciline ilişkin yayının

azami 30 ay süreyle ertelenmesini isteyebilir. Yayın erteleme talebi, ge-

94

nellikle, tasarımı yapılmış ancak piyasaya sunulmamış ürünler için ya-pılır. Yayın erteleme talebi bulunan başvurular için sicil kaydı yapılır,ancak tasarımın görsel anlatımı ve diğer belgeleri kamu incelemesinekapalı tutulur.

Yayın ertelemenin sona erdiği tarihte veya hak sahibinin isteği üze-rine daha önceki bir tarihte, yayınlanır.

Tekli Başvuru-Çoklu Başvuru nedir?Tek tasarım için yapılan başvurularda başvuru formunun tekli kıs-

mı işaretlenir. Ancak istenirse birden çok tasarım içinde tek başvuru altında mü-

racaat yapılabilir. Bu durumda da başvuru formunun çoklu kısmı işa-retlenir. Çoklu başvurular süslemeler için yapılabileceği gibi, aynı baş-vuru altında gösterilen her bir tasarımın, tasarlanan ürünlerin aynı alt sı-nıfa veya aynı set/takıma ait olmaları veya bileşik bir ürünün parçalarıolmaları veya birden çok nesnenin ya da sunuşun bir arada algılanabi-len bir bileşimini oluşturmaları durumunda mümkündür. Çoklu başvu-rularda tasarım sayısının belirtilmesi gerekir.

Rüçhan Hakkı nedir?Paris Sözleşmesine dahil ülkelerden birine mensup veya bu ülke-

lerden birine mensup olmamakla birlikte onlardan birinde ikametgahıveya işler durumda bir ticari müessesesi bulunan gerçek veya tüzel ki-şiler veya Kanuni varisleri bu ülkelerin herhangi birinde yetkili merci-lere bir tasarımın tescili için usulüne uygun olarak yaptıkları başvurutarihinden itibaren, altı ay süreyle aynı tasarım için tasarım belgesi al-mak üzere Türkiye’de başvuru yapma konusunda rüçhan hakkındanyararlanır.

Sergilerdeki Teşhirden Doğan Rüçhan Hakkı nedir?Tescil başvurusunda tasarlanan veya tasarımın uygulandığı ürünü,

Türkiye’de açılan milli ve milletlerarası sergilerde veya Paris Sözleş-mesi’ne taraf ülkelerde açılan resmi veya resmi olarak tanınan sergiler-de teşhir eden başvuru hakkına sahip kişiler, sergideki teşhir tarihin-den itibaren altı ay içerisinde, Türkiye’de tasarım belgesi almak içinbaşvuru yapma konusunda rüçhan hakkından yararlanır.

95

Başvuru Tarihinin Kesinleşmesi ve Tescil İşlemiBaşvuru tarihinin kesinleşmesi için örnek başvuru formuna uygun

dilekçe ve Kanun Hükmünde Kararnamenin 26. maddesinin birincifıkrasının (b) bendinde belirtilen tasarımın tüm belirgin özellikleriniyansıtan ve yayın yoluyla çoğaltımına elverişli çizim, grafik, fotoğrafveya benzeri bir biçimde hazırlanmış görsel anlatımı ile başvuru ücretibelgesi TPE’ye verildiğinde Türk Patent Enstitüsü’nce tasarım belgesiverilerek koruma hakkından yararlandırılır. Sicil kaydı yapılmış tasa-rımlar, aylık Resmi Endüstriyel Tasarımlar Bülteni’nde yayımlanır.

İtiraz Hakkı Nedir?Resmi Endüstriyel Tasarımlar Bülte’nde yayımlanan tasarımlarla il-

gili olarak, gerçek veya tüzel kişiler ile ilgili Meslek kuruluşları, yayımtarihinden itibaren 6 ay içerisinde, itiraz gerekçesini açıklayan bir di-lekçe ve ücret tebliğinde belirtilen itiraz inceleme ücreti ile birlikteEnstitü nezdinde itiraz edebilir.

Tasarım Hakkına Tecavüz Sayılan Fiiller Nelerdir?Tasarım hakkı sahibinin izni olmaksızın tasarımın aynısını veya be-

lirgin şekilde benzerini yapmak, üretmek, piyasaya sunmak, satmak,sözleşme akdi için icabda bulunmak, kullanmak, ithal etmek ve buamaçlarla depolama, elde bulundurmak,

- Tasarım belgesi sahibi tarafından sözleşmeye dayalı lisans yoluy-la verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişileredevir etmek,

- Yukarıda belirtilen fiillere iştirak , yardım, teşvik etmek veya han-gi şekil ve şartlarda olursa olsun bu fiillerin yapılmasını kolaylaştır-mak,

- Kendisinde bulunan ve haksız olarak üretilen veya ticaret alanınaçıkarılan eşyanın nereden alındığını veya nasıl sağlandığını bildirmektenkaçınmak,

- GaspTasarım başvurusu bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 34. mad-

desine göre yayınlandığı takdirde, başvuru sahibi, tasarıma vaki teca-vüzlerden dolayı hukuk ve ceza davası açmaya yetkilidir. Tecavüz

96

eden, başvurudan veya kapsamından haberdar edilmiş ise başvurununyayımlanmış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötü niyetli olduğunamahkeme tarafından hükmolunursa, yayından önce de tecavüzün varlı-ğı kabul edilir.

Koruma kapsamındaki tasarımın tescilli olduğuna ilişkin kaydınürün, ambalaj veya fatura üzerine konulmamış olması, eylemi tecavüzolmaktan çıkarmaz.

Tescil işaretleri kusurun değerlendirilmesi sırasında dikkate alın-maktadır.

TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜİzmir Caddesi No. 28, 06440 Kızılay/AnkaraTel : (3l2)4l9 02 30 Faks: (3l2) 4l9 02 48



97

MARKA TESCİL İŞLEMLERİ

Marka nedir?Bir işletmenin mal veya hizmetlerinin bir başka işletmenin mal

veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla; kişi adları, söz-cükler, şekiller, harfler,sayılar, malların biçimi veya ambalajları gibiçizimle görüntülenebilen veya benzer bir biçimde ifade edilebilen, bas-kı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işarettir.

Marka Hakkı Nasıl Elde Edilir?Markanın; 27 Haziran 1995 tarih ve 556 Sayılı Markaların Korun-

ması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Hükümlerine göre tesciledilmesi ile Marka hakkı elde edilir. Marka Tescil Belgesi üzerinde ya-pılan devir, lisans, veraset ve intikal, rehin gibi tasarruflarla, adres veunvan değişikliklerinin üçüncü kişilere karşı hüküm ifade edebilmesiiçin Marka Siciline kayıt edilmesi gereklidir. Bu nedenle söz konusudeğişikliklerin Türk Patent Enstitüsü’ne bildirilmesi gerekmektedir.

Marka Çeşitleri neledir?•Ortak Marka; Üretim veya ticaret veya hizmet işletmelerindenoluşan , bir grubun mal veya hizmetlerini diğer işletmelerin malveya hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan işarettir.

• §Garanti Markası; Marka sahibinin veya Marka sahibine iktisa-den bağlı olan bir işletmenin mal ve hizmetlerinde kullanılmakkoşuluyla , Marka sahibinin kontrolü altında birçok işletme tara-fından o işletmelerin ortak özelliklerini,üretim usullerini, coğrafimenşelerini ve kalitesini garanti etmeye yarayan işarettir.

•Ticaret Markası; Bir işletmenin imalatını ve /veya ticaretini yaptı-ğı malları, başka işletmelerin mallarından ayırt etmeye yarayanişarettir.

•Hizmet Markası; Bir işletmenin hizmetlerini diğer işletmelerinhizmetlerinden ayırt etmeye yarayan işarettir.

Marka Tescilinin Marka Sahibine Sağladığı Haklar Nelerdir?Markanın tescil kapsamına giren aynı veya benzeri mal veya hiz-

metlerle ilgili olarak tescilli markanın benzerlerini ve karıştırılma ihti-mali olan herhangi bir işaretin tescilli markanın itibarından dolayı hak-

98

sız avantaj elde edecek veya tescilli markanın ayırt edici karakterine za-rar verecek nitelikteki herhangi bir işaretin izinsiz kullanılması önlenir.

Tescil Edilen Marka Kaç Yıl Süre ile Korunmaktadır?Tescilli markanın korunma süresi başvuru tarihinden itibaren on

yıldır. Bu süre talep üzerine onar yıllık dönemler halinde sonsuz sayıdayenilenebilir.

Koruma süresi sona eren marka, sahibinin veya onun yetkili kıldığıvekilin talebi halinde yenilenir. Yenileme talebinin yapılması korumasüresinin sona erdiği ayın son gününden önceki altı ay içinde gerçek-leştirilir. Bu sürenin kaçırılması durumunda, yenileme talebi, ek ücretödenmesi koşuluyla, koruma süresinin sona erdiği ayın son günündenitibaren altı aylık süre uzatımı içinde yapılabilir. Yenilenmeyen marka-lar hükümsüz sayılır.

Tescilli Markayı Kullanmamanın Sonucu Nedir, Hangi Haller-de Marka İptal Edilir?

Tescilli bir markanın, tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde haklıbir neden olmadan kullanılmaması veya bu kullanıma beş yıllık bir sü-re için kesintisiz ara verilmesi halinde, marka mahkeme kararı ile ip-tal edilir.

Türkiye Gümrük Birliğine Girdiği İçin Avrupa’da Daha Önce Tes-cilli Bütün Markalar Türkiye’ de de Geçerli midir?

Hayır. Avrupa’da tescilli veya kullanılan her markanın korunabil-mesi için kesinlikle Türkiye’de de tescil edilmesi gerekir.

Madrid Protokolü Ülkemizde Ne Zaman Uygulanmaya Başla-mıştır. Madrid Sistemi’nin Amaçları Nelerdir?

Madrid Protokolü 01.01.1999 tarihi itibariyle ülkemizde uygulan-maya başlamıştır. Madrid Sistemi ile-Protokole taraf ülkelerde olmakkaydıyla- tek bir dil kullanarak tek bir başvuru ile markaların uluslara-rası tescilinin yanısıra yenileme, devir, unvan ve adres değişiklikleri,eşya sınırlamaları gibi değişikliklerin tek bir basit işlemle uluslar arasıSicile kaydedilmesi amaçlanmıştır.

Bir Ülkede Tescil Edilen Markanın Tüm Dünyada Geçerli Ola-cağı Düşüncesi Doğru mudur?

Bir ülkede tescil edilen markanın tüm dünyada geçerli olacağı dü-şüncesi kamuoyunda yaygın da olsa veya olumlu bir yaklaşım gibi gö-

99

rülse de doğru değildir. Her ülkenin sınai haklarla ilgili yasaları vardır.Bir marka, ilgili ülkede o ülkenin yasaları kapsamında korunmaktadır.Bunun içindir ki marka, kullanılacağı ülkenin yasaları çerçevesindetescil ettirilmelidir.

Ülkemizde bir işaret ancak tescil ettirilirse marka olarak hükümifade etmekte ve yasal olarak korunmaktadır.

Uluslararası Marka Nedir? Nasıl Tescil Ettirilir?Madrid Protokolü, markaların uluslararası tescilini öngörmektedir.

TPE’ye başvuru anında uluslararası markanın hangi ülkelerde tescili is-teniyorsa o ülkelerin belirtilmesi gereklidir. Uluslararası tescil başvu-rusu, Protokol’e bağlı akit taraflar için belirli bir formun doldurulma-sıyla yapılmakta ve ilgili menşe ofise yapılmış olan ulusal başvuru yada tescil numarası ve tarihi bildirilmektedir. Uluslararası marka tescili-nin de koruma süresi on yıldır.

Topluluk Markası Nedir?Avrupa Birliği ülkelerinin tümünde geçerli olan bir markadır. Bir

tek marka başvurusuyla, AB üyesi devletlerde geçerli olan marka tes-cil belgesi alınmaktadır. Türk vatandaşları da Paris Sözleşmesi gereğin-ce Birlik Markası tescil ettirerek ve Avrupa Birliğinde korunmasını sağ-layabilirler. AB markası almak için, İspanya’nın Alicante şehrinde bu-lunan AB Marka Ofisi ne veya bu maksatla AB üyesi ülkelerin Markatescili işlemini yapan ofislerine başvuruda bulunulması gerekmektedir.

Yurtdışında Marka Tescili Nasıl Yapılır?Türkiye dışındaki bir ülkede marka tescil ettirmek için, öncelikle

marka tescili yapılacak ülkenin Paris Sözleşmesi yahut Dünya TicaretÖrgütü Kuruluş Anlaşması’na üye olması, bu anlaşmaları kabul etme-miş olmakla birlikte karşılıklılık ilkesi uyarınca Türkiye Cumhuriyetiuyruğundaki kişileri kanunen veya fiilen marka koruması tanınmış ve-ya tanıdığını yazılı olarak bildirmiş olması gerekir.

Marka, tescil edildiği ülkeye münhasırdır. Bir marka, tescil ettirile-ceği ülkenin kanun ve kurallarına uygun olarak tescil ettirilebilir.

100

Marka Başvurusunun Geçerli Olabilmesi İçin Hangi BelgelerGereklidir?

• Başvuru dilekçesi • Marka örneği (20 adet)• Ücret dekontu




TESCİLLİ MARKALAR DERNEĞİEmlak Blokları B1, Kat 5, Daire 22

Levent İstanbulTel : (212) 2197999 Faks : (212) 2195483


101

COĞRAFİ İŞARET

Coğrafi İşaret Nedir?Coğrafi işaret; belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleriyle

kökeninin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmişbir ürünü gösteren işarettir. Üretim yerinden kaynaklanan özel durum-dan dolayı "menşe " ve "mahreç" işareti olarak iki ayrı şekilde tanım-lanmaktadır.

Menşe İşareti Nedir?Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge, çok özel durum-

larda ülkeden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özel-likleriyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş yöre, alan, bölgeyeözgü doğa ve insan faktöründen kaynaklanan, üretimi, işlenmesi ve di-ğer işlemlerin tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde üretilenbir ürünü tanımlamaktadır. Menşe adı, menşe adına konu ürünün tama-mı ile tanımlanan yerde üretilmiş olmasını gerektirir.

Örnek olarak; Çerkez Peyniri, Van Otlu Peyniri, Anzer Balı’nı ve-rebiliriz. Bu ürünler, ait oldukları coğrafi bölgenin dışında üretilemez-ler. Çünkü ürün, niteliklerini, ancak ait olduğu yöre içinde üretildiğitakdirde kazanabilir.

Mahreç İşareti Nedir?Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan veya bölgeden kaynakla-

nan, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleriyle bu yöre, alan ve-ya bölge ile özdeşleşmiş bir ürün olması yanında, üretimi, işlenmesi vediğer işlemlerinde en az birinin belirlenmiş, yöre, alan veya bölge sı-nırları içinde üretilen ürünün belirleyici işaretidir. Mahreç işaretine ko-nu ürünün özelliklerinden en az birinin o yöreye ait olmakla birlikte,yöre dışında da üretilebilmesi söz konusudur.

Coğrafi İşaret ile İlgili Yasalar Nelerdir?27 Haziran 1995 tarih ve 555 sayılı KHK’nin sağladığı yasal düzen-

leme ulusal düzeyde olup diğer ülkelerde de koruma sağlanabilmesiiçin her ülkede tescil ettirilmelidir.

102

Kimler Coğrafi İşaret Başvurusu Yapabilir?Coğrafi işaretin tescili, coğrafi işarete konu ürünün üreticisi olan

gerçek veya tüzel kişiler, tüketici dernekleri ve konu ve coğrafi yöre ileilgili kamu kuruluşları tarafından yaptırılabilmektedir.

Coğrafi İşaret Tescili İçin Başvuru Şartları Nelerdir?Başvuru; coğrafi işaretin adı, başvuru sahibinin adı ve adresi, ürü-

nün adı, coğrafi işaretin kullanım biçimi "markalama, etiketleme, işa-retleme" den biri hususları belirtilerek şu belgelerle TPE’ye yapılır.

•Ürünün tanımı ve özelliklerini açıklayıcı teknik bilgiler ve belgeler•Yöre, alan veya bölgenin coğrafi sınırlarını açıkça tanımlayan vebelirleyen bilgiler, belgeler ve haritası,

•Ürünün üretim tekniğine, yerel özel üretim usullerine ilişkin bil-giler,

•Üretimini ve uygunluğunu denetleme biçimini ayrıntılı olarakaçıklayan bilgiler,

•Başvuru dekontu,

Coğrafi İşaret Olarak Tescil Edilemeyecek İşaretler Nelerdir? •Coğrafi işaret tanımına uymayan adlar ve işaretler,•Ürünlerin öz adı olmuş adlar ve işaretler,•Ürünün gerçek kaynağı konusunda halkı yanıltabilecek olan bitkitürleri, hayvan soyları veya benzer adlar,

•Kamu düzeni ve genel ahlaka aykırı işaretler,•Paris Sözleşmesi ve Dünya Ticaret Örgütü'nü kuran Antlaşmayaüye ülkelerde korunmayan veya koruması sona ermiş veya kulla-nılmayan adlar ve işaretler.

Coğrafi İşaret Korumasının Sağlayacağı Haklar Nelerdir?•Tescilli adın ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kul-lanımlar veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ya da çağrıştı-rabilen ürünlerle ilgili olarak tescilli adın dolaylı veya dolaysızolarak ticari amaçlı kullanımı,

•Sözcük olarak gerçek coğrafi yeri ifade etmekle birlikte halktahaksız biçimde ürünün başka yer kaynaklı olduğu izlenimini bıra-kan kullanımı veya korunan adın tercümesinin kullanımı veya "sti-linde", "tarzında", "tipinde", "türünde", "yöntemiyle", "orada üre-

103

tildiği biçimde" veya benzeri diğer açıklama veya terimlerle bir-likte kullanımı,

•Ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve reklamında veya ürün-le ilgili herhangi bir yazılı belgede doğal veya esas nitelik ve özel-likleri ile menşei konusunda yanlış veya yanıltıcı herhangi biraçıklama veya belirtiye yer verilmesi,

•Ürünün menşei konusunda halkı yanıltabilecek biçimde ambalaj-lanması veya yanılgı yaratabilecek diğer herhangi bir biçimde su-nulması,

önlenebilmektedir.

Coğrafi İşaretlerin Ticari Markalarla İlişkisi Nedir?Coğrafi işaretler, tek başına marka yerine kullanılamamakta, ancak

marka ile birlikte kullanılabilmektedir.Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya üretim yeri, coğrafi kay-

nağı gibi konularda halkı yanıltacak markaların tescil başvuruları mar-ka olarak tescil edilemeyeceğinden mutlak red nedenleri arasında sayıl-mış olup haksız rekabeti önlenmesi amaçlanmaktadır.

Menşe adları, sicilde belirtilen coğrafi bölgede faaliyet gösterenüreticiler tarafından üretilen ticari ürünlerin üzerinde veya ambalajla-rında, sicilde belirtilen özellikleri taşıması koşuluyla kullanılabilir.Mahreç işaretlerinin kullanımı için ürünün üretimi, işlenmesi ve diğerişlemlerinden en az birinin sicilde gösterilen kalite, ün ve diğer özel-liklerde üretilmesi gerekliliği aranır.

Coğrafi İşaretlerin Denetimini Kim/Kimler Nasıl Yapar?Denetimi yapacak komisyon, tescil ettirilen coğrafi işaretin sicil

kayıtlarında belirtilir. Bu komisyon söz konusu ürünün üretimi, işlen-mesi veya diğer işlemleri ile uğraşan kişilerden oluşan ve yasal kuru-luş biçimine bakılmaksızın herhangi bir dernek, birlik veya benzeri ör-güt, coğrafi işarete konu olan ürünün üretimi, pazarlanması, tescillimenşe adı veya mahreç işaretinin kullanım biçimi, markalanması, ürünüzerinde belirtilmesi, işaretleme, etiketleme, markalama şekillerini ay-rıntılı olarak denetlemek üzere yeterli personel, ekipman ve diğer im-kanlara sahip olacak ve söz konusu ürünün üretim durumlarını süreklikontrol edecektir. Denetim işlemi için konu ile ilgili uzman ve tarafsızkurum veya kuruluşlarla işbirliği yapılabilir.

104

Periyodik olarak yapılan denetimler, ihtiyaç duyuldukça ve şikayetüzerine her zaman yapılabilir.

Coğrafi İşaretlerle İlgili Cezai Hükümler Nelerdir? Bir yıldan dört yıla kadar hapis ve para cezası verilmektedir.




105

ENTEGRE DEVRELERİN TOPOGRAFYASI

Entegre Devrelerin Topografyası •Entegre Devreler : Elektronik bir fonksiyonu yerine getirmek üze-re en az biri elektriği iletme özelliğine sahip (yarı iletken mater-yal) birden çok katmanın meydana getirdiği devreleri,

•Yarı İletken Metaryeller: Silikon, germanum, selenyum galyumarsenid gibi elektriği iletme özelliği olan materyalleri,

•Yarı İletken Ürünlerin Topografyaları ( layout designs ya da kat-man tasarımı): Slikon, germanium, selenium, gallium arsenid gibielektriği iletme özelliği olan materyallerin kullanıldığı entegredevrelerin tasarımını ifade eder.

Neden Koruma İhtiyacı Doğmuştur?Entegre devreler günümüzde, bilgisayar, saat, TV, çamaşır makina-

sı vb günlük kullanımda yararlanılan pekçok eşyanın yapımını etkilemişbulunmaktadır.

Yarı iletken ürünlerin geliştirilmesi maliyeti yüksek ve katma değe-ri bir iş olup büyük yatırımları, uzman bir kadroyu ve büyük zaman ay-rılmasını gerektirmektir. Ancak bu devrelerin taklidi sadece fotokopile-rinin çekilmesi ile son derece ucuza mal olduğundan, bunların korun-ması için özel yasal düzenlemelere ihtiyaç duyulmuştur.

Koruma Şekilleri Nelerdir?1989 yılında Washington Sözleşmesi diye anılan Entegre Devre

Sözleşmesi imzalanmıştır.Konuya gösterilen önem; GATT’ın Uruguay Müzakereleri ve Ku-

zey Amerika Serbest Ticaret Alanı oluşturma Müzakerelerinde de de-vam etmiştir. Bunun sonucunda Yarı İletken Ürün Topografyaları ko-runması TRIPs ve NAFTA’da da ayrıntılı bir şekilde yer almıştır.

Ülkemizde entegre devrelerin korunması ile ilgili işlemler TPE ta-rafından yapılmaktadır.


http://www.turkpatent.gov.tr


106

TÜRK GIDA KODEKSİ

560 sayılı KHK kapsamında düzenlenen Türk Gıda Kodeksi Yönet-meliğinin amacı; üretici ve tüketici menfaatleri ile halk sağlığını koru-mak, gıda maddelerinin tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretim,hazırlama, işleme, muhafaza, depolama, taşıma ve pazarlanmasını sağ-lamak üzere gıda maddelerinin özelliklerini belirlemektir. Yönetmelikgıdaların kalite ve hijyenle ilgili özelliklerini, katkı maddelerini, aromamaddelerini, pestisit ve veteriner ilaç kalıntılarını, gıda bulaşanlarını,ambalaj ve işaretleme, depolama ve taşıma kurallarını, numune almave analiz metodlarını kapsar.

Türk Gıda Kodeksi kapsamında bulunan konulara ilişkin Yönetme-likler başlık olarak verilmiş olup detaylı bilgi web adresinden teminedilebilir.

Türk Gıda Kodeksi Yönetmelikleri - Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği (16.11.1997 tarih ve 23172 sayılı

RG)- Gıda Işınlama Yönetmeliği (6.1.1558 tdarih ve 23868 sayılı, RG)

• Renklendiriciler •Aroma Maddelerinin Kullanımı Nedeniyle Gıdalarda BulunabilenMaddelerin Kabul Edilebilir En Yüksek Değerleri

•Yapay Aroma Maddeleri •Aroma Maddelerinin Üretiminde kullanılan Çözücüler-Taşıyıcılar-Katkı Maddeleri

•Mikrobiyal Toksinler •Metal ve Metaloidler •Yabancı Madde Ve Bileşikler •Pestisit Kalıntı Limitleri •Veteriner Hekimlikte Kullanılan İlaçlar İçin Kabul Edilen Tole-rans Düzeyleri

•Besin Ögelerinin Etikette Bildirilmesi •Beslenme Referans Değerleri •Besin Ögeleri İle İlgili Beyan Tablosu

107

•Gıda Maddelerinin Net Miktarlarına Ait Tolerans Değerleri •Alçak Ve Yüksek Dansite Polietilen İle İlgili Teknik Özellikler •Stirenın Polimerizasyonu İle Elde Edilen Polistiren ve Stirenbuta-dien Kauçukları İle İlgili Teknik Özellikler

•Polipropilen İle İlgili Teknik Özellikler •Akrilonitril-Butadien-Stiren Polimerleri İle İlgili Teknik Özellik-ler

•Melamin Formaldehit-Üre Formaldehit Dökümler İle İlgili TeknikÖzellikler

•Doymamış Poliester Reçineleri İle İlgili Teknik Özellikler •Yiyecek Maddeleriyle Temasta Kullanılan Asetal Reçineler İle İl-gili Teknik Özellikler

•Gıda Maddeleriyle Temasta Kullanılan Poliviniliden Klorür Reçi-neleri İle İlgili Teknik Özellikler

•Reçinesel Ve Polimerik Kaplamalar İle İlgili Teknik Özellikler •Polietilen Ftalat Polimerleri İle İlgili Teknik Özellikler •Polivinil Klorurler İle İlgili Teknik Özellikler •Polikarbonatlar İle İlgili Teknik Özellikler •Poliamitler İle İlgili Teknik Özellikler •Plastiklerde Kullanılacak Boyar Maddeler İle İlgili Teknik Özel-likler

•Üretim Yerlerinden Numune Alma Planı 1 ve 2

•Türk Gıda Kodeksi Tebliğleri •Alkolsüz İçecekler Tebliği •Baharat Tebliği •Bal Tebliği •Bebek Mamaları - Bebek Formülleri Tebliği •Çiğ Süt Ve Isıl İşlem Görmüş İçme Sütleri Tebliği •Devam Mamaları - Devam Formülleri Tebliği •Ekmek ve Çeşitleri Tebliği •Et Ürünleri Tebliği •Kakao ve Kakao Ürünleri Tebliği •Meyve Suyu ve Benzeri Ürünler Tebliği •Pirinç Tebliği

108

•Sakız Tebliği •Şeker Tebliği •Taze Et, Hazırlanmış Et Ve Hazırlanmış Et Karışımları Tebliği •Buğday Unu Tebliği •Yemeklik Tuz Tebliği •Yemeklik Zeytinyağı Ve Yemeklik Prina Yağı Hakkında Tebliğ •Yumurta ve Yumurta Ürünleri TebliğBitki sağlığında, hayvan sağlığında ve su ürünlerinde ABMevzuatına http://www.kkgm.gov.tr/indexı.html adresindenulaşabilirsiniz.

TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü

Akay Cad. No:3 06100, Bakanlıklar / AnkaraTel: (312) 4174176 (PBX) Faks: (312) 4186318


109

GARANTİ BELGESİ, SATIŞ SONRASI SERVİS HİZMETLERİ YETERLİK BELGESİ VE KULLANIM KILAVUZU

DÜZENLEME YETKİSİ

Garanti Belgesi Nedir?İmalatçı veya ithalatçıların imal ve/veya ithal ettikleri sanayi malla-

rı için düzenlenen ve malın garanti süresi içerisinde meydana gelebile-cek arızaların en az bir yıl süre ile ücretsiz olarak tamirinin veya yeni-siyle değiştirilmesinin taahhüt edildiğini ve satıcı ile tüketicinin yü-kümlülüklerini gösteren belgedir.

Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Nedir?İmalatçı veya ithalatçıların imal ve /veya ithal ettikleri sanayi mal-

ları için düzenlenen ve malın bakım, onarım ve kullanılmasına ait Türk-çe bilgileri kapsayan belgedir.

Servis İstasyonu Nedir?İmalatçı veya ithalatçıların imal ve /veya ithal ettikleri sanayi mal-

ları için; satış sonrası bakım, onarım ve servis hizmetlerini yürütmeküzere, kendileri tarafından ve/veya aralarındaki sözleşme uyarınca; buamaçla yetki verilen gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan tesis-lerdir.

Belgeleri Düzenleme Yetkisi Nereden Alınır?İşletmeler Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan bu belgeleri düzenle-

me yetkisi almak zorundadır. KOBİ’lerin ihracata yönelmeleri duru-munda bu belgelerin düzenlenmesi çok daha önemlidir.

Konuyla İlgili Mevzuat Nedir?Mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu veya

kısıtlayıcı karar ve uygulamaları ve piyasaya hakim olan teşebbüslerinbu hakimiyetlerini kötüye kullanmalarını engellemek amacıyla 4054Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun 7.11.1994 tarihinde yü-rürlüğe girmiştir.

Ekonominin gereklerine ve kamu yararına uygun olarak tüketicininsağlık ve güvenliği ile ilgili ekonomik çıkarlarını koruyucu, aydınlatı-

110

cı, eğitici, zararlarını tazmin edici, çevresel tehlikelerden korunmasınısağlayıcı önlemleri almak ve tüketicilerin kendilerini koruyucu giri-şimlerini özendirmek ve bu konudaki politikaların oluşturulmasındagönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenleyen4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 23.08. 1995 tari-hinde yürürlüğe girmiştir.

4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 13, 14 ve31 sayılı maddelerine dayanılarak çıkarılan ve 21.12.2001 tarih ve24617 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan TRKGM-2001/6 sayılı tebliğuyarınca; garanti belgesi düzenleme yetkisi almak isteyen imalatçıve/veya ithalatçıların Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Ve Reka-betin Korunması Genel Müdürlüğü’ne başvurmaları gerekmektedir.

Başvuruda istenilen belgeler Nelerdir?•Garanti Belgesi Müracaat Formu ve dilekçe, •Garanti Belgesi örneği, 3 adet•Yetkililerin noter onaylı imza sirküleri•Her model için malın bakım, onarım ve kullanımını gösterir Türk-çe tanıtma ve kullanma kılavuzu, ithal mallar için aslına uygunolarak tercüme edilmiş Türkçe tanıtma ve kullanma kılavuzu.

•Satış Sonrası Hizmet Yeterlilik Belgesi ve eki liste aslının Bakan-lık veya noter onaylı bir örneği,

Tanıtma Ve Kullanma Kılavuzunda Bulunması Gereken Bilgi-ler Nelerdir?

21.12.2001 tarih ve 24617 sayılı Resmi Gazete’de yayınlananTRKGM/2001/8 sayılı tebliğe göre şu bilgilerin kılavuzda bulunmasıgerekmektedir;

• İmalatçı ve İthalatçı firmanın açık ünvanı,adresi, telefon ve faksnumaraları,

•Bakım, onarım ve kullanımda uygulanması gereken kurallar,•Taşıma ve nakliye sırasında dikkat edilecek hususlar,•Kullanım sırasında insan veya çevre sağlığına tehlikeli veya zarar-lı olabilecek durumlara ilişkin uyarılar,

•Kullanım hatalarına ilişkin bilgiler,•Özellikleri ile ilgili tanıtıcı temel bilgiler,

111

•Tüketicinin kendi yapabileceği bakım onarım ve ürün temizliğineilişkin bilgiler,

•Periyodik bakım gerektirmesi durumunda periyodik bakımın yapı-lacağı zaman aralıkları ile kimin tarafından yapılacağına ilişkin bil-giler,

• Bağlantı ve montajlarının nasıl yapılacağını gösterir şema ile bağ-lantı veya montajın kimin tarafından yapılacağına (Tüketici,Yetki-li Servis) ilişkin bilgiler,

• Bakanlıkça tespit ve ilan edilen kullanım ömrü • Varsa standart numarası,• Teknik katalog,• Servis istasyonları ile yedek parça malzemelerinin temin edilebi-leceği yerlerin isim, adres ve telefon numaraları,

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞITüketicinin Korunması Genel Müdürlüğü



112

ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU

ÇED-Çevresel Etki Değerlendirmesi üretim faaliyetinin doğal çev-reye olabilecek olumlu ya da olumsuz etkilerinin belirlenmesi, olum-suz yöndeki etkilerinin önlenmesi ya da en aza indirilmesi için alına-cak önlemlerin, seçilen yer ve teknoloji alternatiflerinin tesbit edilerekdeğerlendirilmesi ve izlenmesidir. ÇED’in amacı ekonomik ve sosyalgelişmeleri engellemeden tabii çevreyi korumaktır.

ÇED dünya’da ilk kez l970 yılında Amerika’da kabul edilmiş, l973yılında Kanada, l985 yılında ise AB’de uygulamaya geçilmiştir. Ülke-mizde ise 11 Ağustos l983 tarih ve 2872 sayılı Çevre Kanunun l0. mad-desinde bu konuya yer verilmiştir. ÇED Yönetmeliği Türkiye’de 23Haziran 1997 tarihinde 23028 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yü-rürlüğe girmiştir.

Ülkemiz, taraf olduğu Bern ve Barselona sözleşmeleri ve CenevreDeklarasyonu ile doğal çevreyi korumayı taahhüt etmiştir.

Çevresel Etki Değerlendirmesi uygulanacak faaliyetler neler-dir?

•Rafineriler, gazlaştırma ve sıvılaştırma tesisler,•Ham petrol rafinerileri (ham petrolden yağlama maddesi üretentesisler hariçtir),

•500 ton/gün veya daha fazla kömür veya bitümlü şistin sıvılaştırıl-dığı ve gazlaştırıldığı tesisler,

• Termik ve nükleer santraller,•Toplam ısıl gücü 300 MW ve daha fazla olan termik güç santral-leri ile diğer yakma sistemleri,

•Nükleer güç santralleri ile diğer nükleer reaktörler (maksimumgücü l KW sürekli termal yükü geçmeyen fisyon edilebilir ve üret-ken maddelerin üretimi ve dönüştürülmesi ile ilgili araştırma te-sisleri hariçtir),

•Radyoaktif atık tesisleri, (Radyoaktif atıkların depolanması, berta-raf ve işlenmesi amacıyla projelendirilen tesisleri),

•Entegre kimya tesisleri,- Petrokimya tesisleri,- Zararlı ve toksit kimyasal madde üreten tesisler,- Patlayıcı madde sanayi,- Tarım ilaçları ve farmasötik ürünlerin üretilmesi,

113

- Akü ve pil üreten fabrikalar,- Petrokimyasal ve kimyasal ürünler için büyük depolama tesisleri, •Kağıt hamuru ve her çeşit kağıt üretimi yapan fabrikalar, (selüloz-lu bitkiler ve atık kağıt kullanarak kağıt hamuru ve çeşitli kağıt,karton, mukavva vb. ürünler üreten tesisler),

•Asbest çıkarılması ve asbestin ve asbest içeren ürünlerin işlenme-si ve dönüştürülmesi yapılan tesisler,

•Büyük altyapı faaliyetleri,- Şehirlerarası otoyolları, karayolları, ekspres yollar ve bunlarla

bağlantılı köprüler ve tüneller,- Şehirlerarası demiryolu hatları ve bunlarla bağlantılı köprüler ve

tüneller,- Havaalanları,- Limanlar (l350 tonun üzerindeki gemilerin girişine izin verilen-

ler),- Enerji nakil hatları, (Gerilimi l54 Kilovolt (KV) ve üstü enerji ile-

tim hatları)- Barajlar, (Göl hacmi l00 milyon m3 ya da göl alanı l5 km2 den

büyük olanlar)•Toplu konut (l000 konuttan fazla) ve olimpik spor köyleri, •Denizden büyük çaplı arazi kazanılması ve dip taraması, •Toksik ve tehlikeli artık ve atıkların yakılması, kimyasal arıtımı, de-polanması veya araziye gömülmesi ile ilgili atık uzaklaştırma te-sisleri,

•Petrol ve gaz boru hatları ve depolama tesisleri, •Gemi söküm yerleri, •Dökme demir ve çeliğin ergitildiği ve demir dışı metallerin üretil-diği tesisler,

•Çimento fabrikaları, •Gübre fabrikaları, •Şeker fabrikaları, •Uçak yapım ve onarım tesisleri, •Demiryolu teçhizatının, vagon ve her türlü demiryolu aracınınimali ve montajı,

•Motorlu araçların imali ve montajı, • İhtisas sanayi bölgeleri, •Hayvan kesim yerleri ve çıkan yan ürünleri işleme vb. tesisleri ileentegre et tesisleri, (2000 ton/yıl canlı ağırlıktan fazlası)

114

•Çıkarılan yeraltı suyu hacmi yıllık l0 milyon m3 ve üzerinde oldu-ğu takdirde, yeraltı suyu çıkarma faaliyetleri,

•Açıkdeniz hidrokarbon üretimi, •Her türlü maden çıkarılması ve zenginleştirilmesi (termal enerjiiçeren veya enerji üretilenler),

•Denizlerden petrol çıkarma faaliyetleri, •Nükleer yakıtların üretilmesi veya zenginleştirilmesi ile ilgili te-sisler,

• Işınlanmış nükleer yakıtların yeniden işlenmesi ile ilgili tesisler, •Sigara fabrikaları, •Tabakhane ve deri işleme tesisleri, (50 HP’den fazla motor gücükullanan)

•Lastik fabrikaları, •Taş ve toprak sanayi, (seramik, porselen, tuğla, kiremit ve camfabrikaları)

İşletmelerin ÇED raporu düzenletebilmek için bir dilekçe ve projeözeti ile Çevre Bakanlığına başvurması gerekmektedir.

12 Ağustos 1999 tarih ve 23784 sayılı RG’de yayınlanan YeterlilikBelgesi Tebliğine göre Bakanlıktan Yeterlilik Belgesi alan kurum veKuruluşlar ÇED Raporu veya ÇED On Araştırma Raporu hazırlaya-bilirler.

ÇEVRE BAKANLIĞIÇevresel Etki Değerlendirmesi Genel Müdürlüğü

Eskişehir Yolu-AnkaraTel : 03l2. 285 47 10


115

ETİKET, TARİFE, FİAT LİSTELERİ YÖNETMELİĞİ

4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki kanuna dayalı ola-rak yayınlanan Etiket-Tarife-Fiat Listeleri Yönetmeliği gereğince işlet-melerin işyerlerinde satışa arz ettikleri mal ve hizmetlerin üretim yeri,cinsi satış fiyatı vb bilgileri içeren etiket ve tarifelerini mutlak surettebulundurmaları gerekmektedir.

Etiket, Tarife ve Fiyat Listesi Ticaret konusu olan ve perakende satışa arz edilen malların veya

ambalajlarının ya da kaplarının üzerine etiket konulması, etiket konul-ması mümkün olmayan hallerde ise, aynı bilgileri kapsayan listeleringörülebilecek ve kolaylıkta okunabilecek şekilde uygun yerlere asılma-sı veya konulması zorunludur. Etikette ve listelerde bulunması zorunlubilgiler şunlardır;

- Malın üretim yeri - Malın cinsi - Malın satış fiyatı

İthal edilmiş mallara ait etiketlerde; malın üretildiği ülke ismininveya "ithal", "ithal malı", "yabancı" gibi malın ithal edildiğini gösterirbir ibarenin kullanılması zorunludur. Etikette bu tür bir ibarenin yer al-maması ya da "yerli", "yerli malı", "Türk Malı" gibi ibarelerin kullanıl-ması, o malın yurtiçinde üretildiğini gösterir.

Üretici veya satıcılar tarafından yapılarak, cam, naylon, karton, ka-ğıt vb. maddelerden oluşan kutu, kova, şişe, kavanoz, poşet ve torbabenzeri ambalajlar içinde satılan her türlü gıda, yiyecek, içecek ve te-mizlik maddelerinin etiketlerinde; net ağırlıklarının veya hacimlerininsatış fiyatları ile birim fiyatlarının aynı boyut ve renkte görülebilir veokunabilir şekilde yazılması zorunludur.

Antika eşyalar ile üzerinde yazılı değeri artmış olan pul ve para gi-bi koleksiyon maddeleri ve eski kitap, dergi, gazete gibi yayınlarda ay-nı hükümlere tabidir.

Etiket Zorunluluğu Olmayan MallarÜzerinde veya ambalajında, etikette aranılan hususlar basılı olarak

açıkça yazılı bulunan mallarla, kitap, dergi ve gazete gibi ürünlerindefiyatı belirtilmiş olan mallarda ve arttırma suretiyle veya özel kanunla-

116

rına göre satışı yapılan mallarda etiket ve liste koyma zorunluluğu yok-tur. Üretici, toptancı, ithalatçı satıcılar tarafından ambalajlanarak satışasunulan mallarda, Bakanlıkça mecburi uygulamaya konulan TS 433lnolu "Ambalajların İşaretlenmesi ve Etiketlenmesi Standardı” hüküm-leri ayrıca uygulanır.

Satış fiyatı ulusal veya uluslararası borsa veya benzeri kurum vekuruluşlarca yada ticari örf ve adetlere göre belirlenen ve uygulanankıymetli taş veya madenlerden yapılmış mallarda da etiket ve liste koy-ma zorunluluğu bulunmamakla birlikte, bu malların cinslerine göre bi-rim satış fiyatları; satışa arz edildikleri işyerinin uygun bir yerinde gö-rülebilir ve okunabilir bir şekilde gösterilir. Bu satış fiyatlarına işçilikbedelinin dahil olup olmadığı ayrıca ve açıkça belirtilmelidir.

Etiketin Konuluş Biçimi ve Yeri Perakende olarak satışa arz edilen mallara konulması zorunlu olan

etiketler, malın niteliğine, malın satışa sunulduğu yerin büyüklüğüne,ticari usul ve adetlere göre malın veya aynı nitelikteki mal gruplarınınveya raflarının üzerine konulmak, dikilmek, zımbalanmak, yapıştırıl-mak, bunlara herhangi bir bağ ile tutturulmak veya asılmak suretiylekullanılır.

Tarife Fiyat Listesi Hizmetlerin özelliğine ve tüketiciye sunuluş biçimine göre, tarife

ve fiyat listelerine ilişkin belge, levha, pano ve benzerleri, hizmetin su-nulduğu işyerinde tüketiciler tarafından görülebilecek ve kolaylıklaokunabilecek şekilde asılır, takılır veya konulur. Lokanta vb. yerlerdetarife ve fiyat listelerinin işyerinin dışında da gösterilmesi zorunludur.

Etiketlerin ve Listelerin Biçimi ve Kapsamı Etiketlerin ve listelerin kare, dikdörtgen daire ve benzeri geometrik

bir şekilde olması gerekir. Bunların kolaylıkla görülebilir boyutlarda,üzerindeki rakam ve harflerin, okunabilir, düzgün eksiksiz gerçeğe uy-gun yeterli büyüklükte ve başka rakam, kelime ve işaretlerle karışıklı-ğa sebep vermeyecek görünüşte olması, yanıltıcı ve aldatıcı bilgiler,içermemesi zorunludur. Etiketlerin tüketiciler tarafından kolaylıkla gö-rülebilecek ve hangi mala ait olduğu açıkça belli olacak şekilde konul-ması gerekir. Etiket ve listelere satış fiyatlarının; Türk lirası veya kısa-ca TL. şeklinde yazılması zorunludur.

117

İndirimli SatışlarFiyat indirimine giren mal ve hizmetlerin etiket, tarife ve fiyat lis-

telerinde, malın indirimden önceki satış fiyatı ile indirimli satış fiyatı-nın birlikte gösterilmesi zorunludur.

Lokanta ve benzeri yerlerde bu zorunluluk aranmaz.

Toptan ve Perakende Satışların Birlikte Yapıldığı DurumlarToptan ve perakende satışların birlikte yapıldığı yerlerde, peraken-

de satışlar için Yönetmelik hükümleri uygulanır.

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞITüketicinin Korunması Genel Müdürlüğü



118

TEK İMALATÇI BELGESİ VE YED-İ VAHİT BELGESİ

Tek İmalatçı Belgesi nedir, nasıl alınır? Türkiye’de bir başka imalatçı tarafından benzer şekil, terkip, teknik

özellik ve teknoloji ile halen imal edilmeyen, kullanma yeri ve maksa-dına göre, aynı çalışma şartlarında yerine başkaları kullanılmayan birmadde veya mamülü yapan, o madde veya mamülün tek imalatçısıdır.

Tek İmalatçı Belgesi verilebilmesi için İşletmenin yazılı müracaatıüzerine işletmenin Kapasite Raporu yoksa Kapasite Raporu yaptırılır.Müteakiben aynı mamülü üreten Oda üyesi başka işletmelerin olup ol-madığı araştırılır. Daha sonra söz konusu mamülü Türkiye’de başkaüreten olup olmadığı Oda tarafından TOBB’dan sorulur. TOBB’danbaşka imalatçı olmadığı cevabı geldiği takdirde ilgili Odalar nezdindearaştırmaya girişilir ve en yüksek tirajlı 2 Gazeteye ilan verilir. Görüşsorulan Oda’lardan gelen cevaplar müsbet ise bir tespit zabtı ile birlik-te Oda Yönetim Kuruluna arzedilir.

Sanayi Odası, Yönetim Kurulu belgenin verilmesine karar verdiğitakdirde belge düzenlenerek işletmeye verilir. Tek İmalatçı Belgesininsüresi iki yıldır. Bu sürenin bitiminde yeniden soruşturma yapılır ve ga-zete ilanı verilir.

Belge verildikten sonra aynı konuda imalatın mevcut olduğuna da-ir, TOBB ve Oda’ya herhangi bir bilgi intikal etmediği takdirde, işlet-menin iki sene içindeki her müracaatında sadece TOBB’a sorularak ak-si varit olmadığı takdirde ilgili işletmeye yeni belge verilir.

Seri imalat olmayan ve devamlılık arzetmeyen bir mamüle Tekİmalatçı Belgesi verilemez.

Yed-i Vahit Belgesi nedir ve nasıl alınır? 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi kuruluşlara pa-

zarlık usulüyle satış imkanı veren Yed-i Vahit Belgesi; belli bir tarihte,belli bir malın, belli bir mahalde veya Türkiye’de fiilen ve münhasıranbir tacirin elinde bulunduğu tevsik eden bir belgedir.

Bir işletmenin, bir madde veya mamulün Yed-i Vahit’i olup olma-dığı işletmenin yazılı isteği üzerine incelenir ve belirlenir.

Yedi-i Vahit Belgesi’ne konu olan mamül Türkiye’de üretilen veyalnızca üretici işletme eliyle satılan bir mamül ise önce yukarıda açık-lanan Tek İmalatçı Belgesi alımı için gerekli prosedür esasları çerçeve-sinde araştırma yapılır. O malın Tek imalatçı olduğu tesbit edilen işlet-

119

meyi temsile yetkili imzalarla, bu malın yalnızca üretici işletme eliylesatıldığını tevsik eden bir belgeye ve piyasadan yapılan istihbarat so-nuçlarına göre konu Odanın Yetkili Kurullarınca görüşülerek kararabağlanır. Sonuç olumlu olduğu takdirde talep sahibi işletmeye Yed-iVahit Belgesi düzenlenerek verilir.

TOBBAtatürk Bulvarı No. 149 Bakanlıklar /AnkaraTel: (312)418 43 21 Faks: (312) 417 15 57


120

TÜKETİCİ HAKLARI DERNEKLERİ

Ülkemizde tüketici haklarının yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılmasıile tüketicilerin korunması için çalışmalar yapmak amacıyla kurulanderneklerin hedefleri şunlardır;

- Ülkemizde ve dünyada tüketicinin korunmasına ilişkin düzenle-meleri incelemek, bilimsel araştırma ve incelemeler yapmak.

- Yapılan çalışmalarla ilgili olarak, tüketicilerin bilgilendirilmesi veeğitilmesi ile söz konusu çalışmaları kamuoyuna duyurmak.

- Konferanslar, paneller, söyleşiler düzenlemek, - Basın toplantıları ve açıklamaları yapmak. - Tüketicileri ilgilendiren çeşitli konularda yapılacak ya da yapıl-

ması düşünülen hukuksal mevzuata ilişkin görüş ve önerilerde bulun-mak, hazırlanan taslakları ilgili kurumlara vermek.

- Tüketicinin satın aldığı mal ve hizmetin fiyat, kalite, sağlık, gü-venlik ve standardı yönünden korunması ve bilgilendirilmesi için giri-şimlerde bulunmak.

- Tüketici şikayetlerini incelemek ve değerlendirmek. - Test laboratuarları kurmak. - Dünyada geçerli olan tüketici hakları konusunda Tüketicinin bi-

linçlendirilmesi ve bu hakların uygulanması için gerekli önlemlerinalınması konusunda girişimlerde bulunmak.

- Uluslararası tüketici örgütleri ile iletişim ve işbirliği sağlamak. - Kitle İletişim araçları ile tüketicinin sesini duyurmak. - Tüketici Kooperatiflerinin teşvik edilmesi için girişimde bulunmak. - Enflasyon karşısında tüketicilerin ezilmemesi için girişimde bu-

lunmak. - Tüketicilerin yaşam düzeylerinin yükseltilmesi, ekonomik çıkar-

larının korunması ve adil gelir dağılımının sağlanması için kamuoyuoluşturmak, tüketicileri aydınlatmak ve bu amaçla ilgili merciler nez-dinde girişimlerde bulunmak.

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI Tüketicinin Korunması Genel Müdürlüğü

Eskişehir yolu 7.km No: 154 AnkaraTel: 312-2860365 Faks: 312-2853144


121

TÜKETİCİ SORUNLARI HAKEM HEYETLERİ

Hakem Heyetlerinin Kuruluş Amacı Nedir?Tüketiciler ile satıcılar arasında çıkan uyuşmazlıkları çözümlemek

ve tüketici mahkemelerinde delil olarak ileri sürülebilecek kararları al-mak üzere il ve ilçe merkezlerinde hakem heyetleri kurulur.

İl hakem heyetleri il merkezleri sınırları içinde, ilçe hakem heyetle-ri ise ilçe sınırları içinde görevli ve yetkilidir. Başvurular, tüketicininmal veya hizmeti satın aldığı satıcının bulunduğu yerdeki hakem heye-tine yapılır. Kapıdan satışlarla ilgili uyuşmazlıklarda tüketicinin bulun-duğu yerdeki hakem heyetine başvurulur.

Tüketicinin ikametgahı ile satıcının bulunduğu yerin farklı olmasıhalinde tüketici başvurusunu, ilgili hakem heyetine intikal ettirilmeküzere, ikametgahının bulunduğu yer hakem heyetine de yapabilir.

Büyükşehir statüsünde bulunan illerde kurulan il hakem heyetleri,mal ve hizmet bedeli Bakanlıkça her yıl başında belirlenecek tutarınüzerindeki uyuşmazlıklara bakmakla görevli ve yetkilidir. Bu bedelinaltındaki uyuşmazlıklara Büyükşehir Belediyesi sınırları dahilinde ku-rulu ilçelerdeki hakem heyetlerince ikinci fıkrada belirtilen esaslaruyarınca bakılır.

Hakem heyetleri; görev, yetki ve çalışma kapsamı dışında kalanbaşvuruları doğrudan ilgili kuruluşlara veya hakem heyetlerine intikalettirir.

Hakem Heyetleri Başkan ve üyeleri Hakem heyetleri, başkan dahil 5 üyeden oluşur. Heyetin başkanlı-

ğı illerde Sanayi ve Ticaret İl Müdürü veya görevlendireceği bir me-mur, ilçelerde Kaymakam ya da görevlendireceği bir memur tarafındanyürütülür.

Diğer üyeler şunlardır : •Belediye başkanının görevlendireceği uzman bir personel, •Baronun mensupları arasından görevlendireceği bir avukat, •Tüketici örgütlerinin seçecekleri bir üye, •Satıcının tacir olduğu uyuşmazlıklarda ticaret ve sanayi odasınınya da bunların ayrı ayrı örgütlendiği yerlerde ticaret odasının, satı-cının esnaf ve sanatkar olduğu uyuşmazlıklarda, illerde esnaf vesanatkarlar odaları birliğinin, ilçelerde esnaf ve sanatkarlar odala-rının görevlendireceği bir üye.

122

Hakem Heyetlerinin Sayısı Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca, büyükşehir statüsünde bulunan il-

lerde ve ayrıca ihtiyaç halinde diğer il ve ilçelerde İl Müdürlükleriningörüşü alınarak birden fazla Hakem Heyeti kurulabilmektedir.

Hakem Heyetlerine Başvuru Uyuşmazlıklarla ilgili başvuru, uyuşmazlık konusunu içeren dilek-

çenin, delil oluşturan ilgili belgelerle birlikte hakem heyetine verilme-siyle yapılır. Hakem Heyeti uyuşmazlık konusuna ilişkin her türlü bil-gi ve belgeyi taraflardan ilgili kurum ve kuruluşlardan isteyebilir.

Hakem Heyetlerinin Karar Süresi ve İlanı Müracaatlar, başvuru tarih ve sırasına göre en geç bir ay içinde ha-

kem heyetince görüşülür ve karara bağlanır. Kararlar alındığı tarihtenitibaren 3 gün içerisinde taraflara tebliğ edilir. Hakem heyetlerinin ka-rarları yalnız verildikleri uyuşmazlıklara ilişkin olup, ancak bunlar içinhüküm ifade eder.

Hakem heyetlerince alınan kararların taraf ve sonuçlarını gösterirlisteler, illerde Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerinde, ilçelerde Kayma-kamlıklarda duyuru panolarında aylık olarak ilan edilir.




123

TÜKETİCİ KONSEYİ

Avrupa Birliği ile Gümrük Birliğine giden ülkemizin ilgili mevzu-ata uyum sağlamasında önemli bir adım olan 4077 sayılı Kanunun 2l.ve 3l. maddelerine istinaden oluşturulan Tüketici Konseyinde 9 Ba-kanlık, 3 Müsteşarlık, TSE, DİE, TOBB, TESK, TMMOB, YÖK, Mil-li Kalite Konseyi,Tüketici Dernekleri,Tüketici Vakıfları,Tüketici Ko-operatifleri Merkez Birliği,Tüketici Dernekleri üst kuruluşları temsiledilmektedir.

Sanayi ve Ticaret Bakanının başkanlığında yılda en az bir kez top-lanan Konseyin görevleri şunlardır;

- Tüketici ihtiyaçlarının ve çıkarlarının korunmasına ilişkin tedbirlerkonusunda araştırma ve çalışmalarda bulunmak,

- Tüketici sorunlarının tüketici lehine çözümlenmesi amacıyla alına-cak tedbirler ile Kanunun uygulanmasına ilişkin önerileri karara bağ-lamak ve ilgili mercilere aktarmak,

- Tüketicinin korunması ile ilgili kanun teklifleri, yönetmelik vetebliğler hakkında görüş oluşturmak ve önerilerde bulunmak,

- Tüketicinin korunması alanındaki gelişmeleri izlemek ve değer-lendirmek,

- Tüketicinin eğitilmesi ve aydınlatılması için kitap, mecmua vebroşür çıkarılmasına ve tüketicinin bilinçlendirilmesi için radyo ve te-levizyonlarda programlar düzenlenmesine ilişkin, usul ve esaslar hak-kında önerilerde bulunmak,

- Konseye katılan tüketici örgütleri temsilcileri arasından ReklamKurulu’na gönderilecek üyeyi seçmek,




124

REKLAM KURULU

Reklam Kurulu, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Ka-nunun l7. maddesine göre TSE, TOBB, TESK, Reklamcılar Derne-ği,TTB,TBB,Gazeteciler Cemiyeti gibi Kamu ve Meslek Kuruluşların-dan meydana gelmektedir.

Kurulun görevleri;- Kanun’un l6 ncı maddesinde belirtilen esaslara uygun olarak tica-

ri ilan ve reklamlarda uyulması gereken ilkeleri belirlemek ve Bakan-lık kanalı ile duyurmak,

- Ticari ilan ve reklamları, belirlenen ilkeler çerçevesinde re’sen ve-ya yazılı başvuru üzerinde incelemek,

- İnceleme sonuçlarına göre Kanun hükümlerine aykırı hareketedenleri cezalandırmak, sözkonusu ilan ve reklamları durdurmakve/veya aynı yöntemle düzeltmek hususlarında Bakanlığa önerilerdebulunmaktır.

Kurul, ticari ilan ve reklamlarda uyulması gereken ilkeleri belirle-mede; ülke koşullarının yanısıra, reklamcılık, alanında evrensel kabulgörmüş tanım ve kuralları ile gelişmeleri, Uluslararası Reklam Uygu-lama Esaslarını, reklamı yapılacak ürün veya hizmetlerin özelliğini veyürürlükteki özel mevzuat hükümlerini de dikkate alır.

Kurul tarafından belirlenen reklam ilkeleri Sanayi ve Ticaret Ba-kanlığı tebliğleri ile duyurulur.




REKLAMCILAR DERNEĞİYıldız Çiçeği Sokak No:19 Etiler 80630 İstanbul

Tel: (212) 2578873 Faks: (212) 2578870http://www.rd.org.tr

[email protected]

125

126

KOBİ FİNANSMANI

127

128

PROJE PROFİLİ

Proje Profilleri, yatırım yapma düşüncesinde olan yatırımcıların ya-tırım konularında karar vermelerine yardımcı olabilmek amacı ile çe-şitli üretim dallarında hazırlanmış olan özet bilgilerdir .

Bu profillerde öncelikle üretim teknolojisi hakkında genel bir bilgiverilir, daha sonra üretim prosesi tanıtılır, belirli bir kapasitede üretimiçin ihtiyaç duyulan makine, teçhizat, işgücü, fabrika için öngörülenaçık ve kapalı alan, enerji, hammadde nicelik ve nitelik olarak belirti-lir. Profilleri inceleyerek üretim konusuyla ilgili genel bir bilgi alınabi-lir, ancak profiller ön fizibilite niteliğinde olduğundan kesin yatırımkararı verilmesi halinde pazar araştırması ve/veya fizibilite etüdü yap-tırılması gereklidir.

KOSGEB Bölgesel Kalkınma Enstitüsü'nde T.C. Sanayi ve TicaretBakanlığı'nın hazırladığı 76 adet Sanayi Profili ile Birleşmiş MilletlerSınai Kalkınma Teşkilatı' nın (UNIDO) hazırladığı 465 Proje Profili (İn-gilizce) bulunmakta olup Bölgesel Kalkınma Enstitüsü'ne başvuruldu-ğunda talep, sahiplerine gönderilmektedir.




KOSGEBBölgesel Kalkınma Enstitüsü

Abdülhak Hamit Cad. No: 86606470 Altmışevler /Ankara

Tel: (312) 3689506 Faks : (312) 3682225http://www.kosgeb.gov.tr

[email protected]

129

KOBİ TEŞVİK BELGESİ

KOBİ Teşvik Uygulamasının Amacı Nedir? Bu uygulama, Gümrük Birliği ve sonrasında gerçekleşecek olan

Avrupa Birliği içinde, ekonomik uyum sorunları ile karşı karşıya kala-cağı düşünülen KOBİ’lerin kalkınma planı ve yıllık programlara uygunolarak korunmaları, teşvik edilmeleri, üretim, kalite ve standartlarınıartırmaları ve/veya ürün geliştirmeye yönelik taleplerini karşılamaları,istihdam yaratmaları ve rekabet edebilmeleri amacını taşımaktadır.

KOBİ Teşvik Unsurlarından Hangi İşletmeler Yararlanabilir? •Faaliyetleri ve yatırımları imalat sanayi sektöründe olan, •250 kişiye kadar işçi çalıştıran, •Kanuni defter kayıtlarında arsa ve bina hariç, makina-teçhizat, te-sis, taşıt araç ve gereçleri, döşeme ve demirbaşları toplamı net400 milyar TL.'sını aşmayan,

•Kararnamenin belirlediği şekilde; Kalkınmada Öncelikli Yöreler-de %30, Diğer Yörelerde %40 olmak üzere, yatırımı gerçekleştire-bilecek özkaynağa sahip olan,

• Halkbank tarafından yapılacak mali ve teknik değerlendirmelerdeolumlu bulunan, piyasada ticari itibar sahibi olan ve yaptığı işle ilgilibilgi ve tecrübesi bulunan, KOBİ’ler yararlanabilmektedir.

Ancak bu işletmelerin; protesto, çek yasağı, haciz veya icrası, kon-kordato veya iflası olmaması gerekmektedir.

Teşvik Unsurlarından Yararlanmak İçin Ne Yapılması Gerek-lidir?

KOBİ teşvik unsurlarından yararlanabilmek için "KOBİ TeşvikBelgesi" alınması gereklidir.

Teşvik Belgesi Nasıl Alınır? "KOBİ Teşvik Belgesi Başvuru Formu"nu eksiksiz doldurup ilgili

Halkbank Şubesine vereceklerdir. Halkbank Şubesi, başvuruda bulunan kişi hakkında gerekli araştır-

mayı yaparak, aranan şartlara sahip bulunanlara olumlu, gerekli şartla-rı taşımayanlara ise gerekçelerini açıklayan olumsuz bir cevap verecek-tir.

130

Başvurusu olumlu bulunan KOBİ'ler Halkbank şubelerinden aldık-ları (mevcut kapasiteleri ve mevcut makina-teçhizatları ile çalıştırdıkla-rı işçi sayısını gösteren) bir formu yatırımın bulunduğu yerdeki SanayiOdasına tasdik ettireceklerdir.

KOBİ hakkındaki genel bilgiler, yatırımla ilgili bilgiler, yatırımın tu-tarı ,yatırımın finansmanı hakkındaki bilgi ve belgeleri Halkbanka ver-ilecektir. Halkbank Proje Değerlendirme safhasından sonra; gereklişartları taşıyan KOBİ'ler adına Teşvik Belgesi başvurusunu HazineMüsteşarlığı'na yapacaktır. Hazine Müsteşarlığı'nın düzenleyip onayla-dığı KOBİ Teşvik Belgesi yine Halkbank tarafından KOBİ'lere ulaştırı-lacaktır.

Teşvik Belgesi Kapsamında Hangi Teşviklerden Yararlanıl-maktadır?

KOBİ Teşvik Belgesi Kapsamında; - Fon Kaynaklı Kredi (Yatırımları ve Döviz Kazandırıcı Hizmetleri

Teşvik Fonundan) - Damga Vergisi ve Harç İstisnası - Makina ve Teçhizatta KDV istisnası - Gümrük Vergisi ve Fon Muafiyeti - Yatırım İndirimi - Kalkınmada Öncelikli Yörelerdeki Yatırımlarda Vergi, Resim ve

Harçlara İlişkin İstisna ve muafiyetler sağlanabilmektedir.(Bu konuda detaylı bilgi KOBİ’lere Yönelik Finansal Destek ve

Yardımlar tablosunda verilmektedir, belgenin uygulanmasında her tür-lü yetki Teşvik Uygulama Genel Müdürlüğüne aittir. KOBİ TeşvikBelgesi Başvuru Formu Halkbank şubelerinden temin edilebilmekte-dir.)

TÜRKİYE HALK BANKASISöğütözü 2.Cadde No:63

06520 / ANKARA / TÜRKİYETel: (312) 289 20 00 Faks: (312) 2295857


http:/www.syb.com.trhttp://www.tskb.com.trhttp://www.tkb.com.tr

131

132

KOBİLERE FİNANSAL DESTEK VE

YARDIMLAR

Açıklama: Tablolarda belirtilen oranlar ve limitler ilgili kuruluşlarcayeniden belirlenebildiğinden başvuru tarihindeki güncel oran ve limit-lerin ilgili kuruluşlardan öğrenilmesi gerekmektedir.

133

134

135

KOB‹ Yat›r›mlar›ndaDevlet Yard›mlar›

Arsa Bina hariç netsabit yat›r›m toplam›400 Milyar TL’yi afl-mayan, ba¤›ms›znitelikte veya serma-yesinin en fazla % 25’ibüyük iflletmelere aitolan Küçük ve Ortaölçekli iflletmeler ilemikro iflletmeler 400Milyar TL’ yi aflmayanyat›r›mlar›,

a) ‹stihdamlar›na göre ;

1 – 9 Mikro Ölçekli ‹flletmeleri 10-49 Küçük Ölçekli ‹flletmeleri50-250 Orta Ölçekli ‹flletmeleri

‹malat,Tar›msal sanayi,Turizm, E¤itim,Sa¤l›k, Madencilik,Yaz›l›m GelifltirmeYat›r›mlar› ile Ar-Ge,Çevre Koruma veTeknoparklar dayap›lacak yat›r›mlarhariç OSB ve KSS’ deyap›lacak komple yeniyat›r›mlar hariç KOB‹Teflvik Belgesidüzenlenmez.

KOB‹’lerin serbestbölgelerde imalatsektöründe yapacaklar›yat›r›mlar için KOB‹teflvik belgesidüzenlenebilir. ( a )

KOB‹ YATIRIMLARINDA DEVLET DESTEKLER‹ (Yat›r›mlar› Teflvik Fonu'ndan) - 1

DESTEK KONUSU

TEfiV‹K BELGES‹

KOB‹’lerin makineve teçhizat harca-malar› ile hammad-de ve iflletme mal-zemesi al›mlar›n›ndesteklenmesiamac›yla KOB‹teflvik belgesidüzenlenir.

Turizm,E¤itim veSa¤l›k yat›r›mlar›nda bina inflaatharcamalar›,Sabityat›r›m tutar›n›n % 20 ‘si oran›nda dikkate al›n›r.

Teflvik Belgesinekonu yat›r›mlar içinYat›r›mla ilgiliKurulufllardan izinve / veya uygungörüfl yaz›s›al›nmas›zorunludur.

TEBL‹⁄NO

BakanlarKurulunun21.12.2000

tarihlikarar›naistinaden2001 / 1

say›l›Uygulama Tebli¤i

Teflvik Fonu Kredisi

Yat›r›m kredisi tutar›200 Milyar TL‘yi,‹flletme sermayesitutar› 35 Milyar TL’yi,Yat›r›m ve ‹flletmeKredisi’nin birliktekulland›r›lmas›durumunda 280Milyar TL’yigeçemez.

Yat›r›m ‹ndirimi *

. Vergi, Resim, Harç

‹stisnas›

DESTEK UNSURLARI DESTEK KAPSAMI

Çevre Koruma, Ar-Ge ve OSB‘lerde gerçeklefltirilecekyat›r›mlar ‹çin yukar›da belirlenen oranlara 10 puan ilaveedilir.Sabit yat›r›m tutar›n›n Geliflmifl ve Normal yörelerdeen az % 30’u , K.Ö.Y.’lerde en az % 20’sinin Özkaynaklardan karfl›lan›r.Fon kaynakl› Yat›r›m Kredilerinin faiz oranlar› ; KÖYyat›r›mlar›nda % 10, di¤er yöre yat›r›mlar›nda % 15,‹flletme Kredilerinin faiz oranlar› ; K.Ö.Y ‘lerde % 15,Di¤er yörelerde % 25’ tir.Kredilerin 1 y›l› geri ödemesiz 4 y›l vadeli olup, ‹flletmeKredileri’nin vadesi ise 2 y›ld›r.‹malat ve Tar›msal Sanayi d›fl›ndaki Sektörlerde FonKredisi oranlar›

Kalk›nmada öncelikli ve normal yöreler, OSB ve KOB‹yat›r›mlar›nda %100 oran›nda uygulan›r.Geliflmifl yöre yat›r›mlar›nda % 60 oran›nda uygulan›r.Yat›r›m›n tamamlanmas›n› takip eden 2 y›l içerisinde1000 $’l›k ihracat taahhüdüne ba¤l› olarak (fiirket kurulufllar›,sermaye aktar›mlar› ve yat›r›m kredileri) damga vergisi veharçtan istisnad›r.

Turizm yat›r›m

E¤itim yat›r›m

Sa¤l›k, Maden

40%

50%

60%

K.Ö.Y

30%

40%

60%

Normal Y

20%

30%

60%

Geliflmifl Y

Mikro Ölçekli

Küçük Ölçekli

Orta Ölçekli

60%

50%

40%

K.Ö.Y

50%

40%

30%

Normal Y

40%

30%

20%

Geliflmifl Y

• Yürürlük tarihi 01.01.1999, 193 Say›l› Kanun, Madde 30 Teflvik belgesi aranmaks›z›n yat›r›m indirimi oran› iflletmenin y›ll›k sabit yat›r›m tutar›n›n %40' d›r.• K.Ö.Y., Normal Yöre, Geliflmifl Yöre, OSB, KSS , Ar-Ge, Çevre Koruma, Turizm,E¤itim, Madencilik, Yaz›l›m Gelifltirme , Geliflmifl Yöre Di¤er yat›r›mlar›nda

Yat›r›m ‹ndirim Oran› % 100 olarak uygulan›r.( a ) KOB‹’lerin Serbest Bölgelerde, ‹malat Sektöründe yapacaklar› yat›r›mlar› için düzenlenen Teflvik belgelerinde ; sabit yat›r›m tutar›na ba¤l› olarak :

Mikro ‹flletmeler için % 40, Küçük Ölçekli ‹flletmeler için % 30, Orta Ölçekli ‹flletmeler için % 20 oran›nda yat›r›m kredisi öngörülebilir .

136

KOB‹ Yat›r›mlar›ndaDevlet Yard›mlar›

b ) Çanakkale-‹çel ‹ls›n›rlar› aras›nda 3 Km.derinli¤indeki k›y› fleridiile Nevflehir -merkez,Ürgüp, Avanos ilçes›n›rlar› d›fl›ndayap›lacak turizmyat›r›mlar› ve konaklamatesislerininmodernizasyonuyat›r›mlar›.

c) K.Ö.Y.’ lerdeyap›lacak sa¤l›kyat›r›mlar›.

d) K.Ö.Y.’lerde yap›lacake¤itim yat›r›mlar› ile di¤eryörelerde ki tevsi,modernizasyonyat›r›mlar›.

e) Maden üretim, ifllemeve zenginlefltirmeyat›r›mlar›.

f) Yaz›l›m gelifltirmeyat›r›mlar›.

KOB‹ YATIRIMLARINDA DEVLET DESTEKLER‹ (Yat›r›mlar› Teflvik Fonu'ndan) - 2

DESTEK KONUSU

- Hazine

Müsteflarl›¤›.

- Halk Bankas›.

- T. S›nai

Kalk›nma B.

- S›nai Yat›r›m

Bankas›

- T Kalk›nma B.

Turizm, E¤itim,Sa¤l›k, Tar›msalsanayi yat›r›mlar›

TEBL‹⁄NO

KDV ‹stisnas›

. Gümrük Vergisi

Fon ‹stisnas›

. Enerji Deste¤i

26.2.99 tarih

99/12478 say›l›

Bakanlar kurulu

karar› ile

. KOB‹ Yat›r›m

Ortakl›k fiirketleri

. Kredi Garantisi


Yeni ve Kullan›lmam›fl olarak sat›n al›nan makine –teçhizat›n ithal ve yerli teslimleri KDV ‘den istisnad›r.

Makine – Teçhizat ithali, gümrük vergisi ve toplu konutfonundan istisnad›r.

Teflvik Belgeli yat›r›mlara tamamlama vizesinden sonrakiüç iflletme döneminde tüketecekleri elektrik enerjisi bedelleri üzerinden indirim uygulan›r.

KOB‹ yat›r›m ortakl›k flirketlerine , bir önceki y›lda KOB‹’lereifltirak edilen toplam sermaye pay›n›n % 20’sini geçmemekkayd›yla, Fon’dan kredi kulland›r›labilir.

Bu flirketlerin bir takvim y›l› içerisinde Fon’dankullanabilecekleri azami kredi miktar› 600 Milyar TL’s›n›geçemez.

Kredinin faiz oran› % 15 olup, dört y›l vadelidir.

Kredi Garanti Kurulufllar›nca, KOB‹ Teflvik Belgeliyat›r›mlara bir takvim döneminde verilen toplam teminat›n% 10 ‘u geçmemek ve

Bu sürede üstlendikleri garanti / kefalet nedeniyle bankalaraödemek zorunda kald›klar› toplam tazmin tutar›n›n % 50‘siFon’dan karfl›lanabilir.

Kredi Garanti Kurulufllar›nca tazmin edilen garanti / kefaletlerdolay›s›yla firmalardan alacaklar›na mahsuben yapacaklar›tahsilatlar›n ayn› oranda Fona iadesi zorunludur.

‹LG‹L‹KURULUfiLAR

137

- Katma de¤eriyüksek,

- Uluslar aras›

rekabet gücüsa¤lamak

- Bölgesel

dengesizlikleri

gidermek,

- ‹stihdam yaratmaküzere ;

‹leri ve uygun teknolojiiçeren yat›r›mlar›ndesteklenmesi amac›yla:Makro ekonomikpolitikalar, arz-talepdengesi, sektörel, malive teknik de¤erlendirme-ye ba¤l› olarak teflvikbelgesine ba¤lanabile-cek yat›r›mlar ;

Kalk›nmada ÖncelikliYöre Yat›r›mlar› ileNormal ve GeliflmiflYörelerde O.S.B. veK.S.S. ‘ lerde yap›lacakyat›r›mlar, yat›r›m destekunsurlar›ndanyararlan›rlar

TEfiV‹K BELGEL‹ YATIRIMLARINDA DEVLET DESTEKLER‹ (Yat›r›mlar› Teflvik Fonu) - ( 1 )

DESTEK KONUSU

. Hazine

Müsteflarl›¤›

. Halk Bankas›,

. TKB (Bölgesel Yat›r›mlar). T.S.K.B.. S.Y.K.B.(Di¤er yat›r›mlar)

. ‹lgili Sanayi Odalar›

(Adana, Ankara,Bal›kesir, Denizli ,Ege, Eskiflehir,Gaziantep,‹stanbul, Kayseri,Kocaeli, Konya)

YÜRÜRLÜKTAR‹H‹TEBL‹⁄

NO

Gümrük Vergisi veToplu Konut Fonu‹stisnas›

. Yat›r›m ‹ndirimi

. Makine- TeçhizataKDV ‹stisnas›

. Vergi Resim Harç‹stisnas›

. Enerji Deste¤i26.2.1999 tarih,99/12478 say›l›Bakanlar Kurulu Karar›

. Arsa Tahsisi


Teflvik Belgesi Kapsam›ndaki Makine -Teçhizat ithali,gümrük vergisi ve toplu konut fonundan istisnad›r. TeflvikBelgesi kapsam›nda hammadde ,aramal› ve iflletme mal-zemesi ithal edilemez .Kullan›lm›fl ithal makine-teçhizatiçin toplu konut fonu tahsil edilir.

K.Ö.Y.,OSB ‘lerde yap›lacak yat›r›mlar için % 100, NormalYöre Yat›r›mlar›nda % 60, Geliflmifl Yöre Yat›r›mlar›nda% 40,

Özel önem tafl›yan sektör yat›r›mlar›n da Y.‹. oranlar› %100

Teflvik belgesi eki makine teçhizat listesinde onaylanan

Makine ve teçhizat›n ithal ve yerli teslimleri katma De¤ervergisinden istisnad›r.

Yat›r›m›n tamamlanmas›n› müteakiben 10.000 $ tutar›ndaihracat taahhüdüne ba¤l› olarak, fiirket kurulufllar›, sermayeaktar›mlar› ve yat›r›m kredileri damga vergisi ve harçtanistisnad›r.

Teflvik belgeli yat›r›mlara tamamlama vizesinden sonrakiüç iflletme döneminde tüketecekleri elektrik enerjisi bedelleriüzerinden indirim uygulan›r.

21.01.1998 tarih ve 4325 say›l› kanuna istinaden

‹LG‹L‹KURULUfi

Bakanlar

Kurulunun

21.12.2000

tarihli karar

ve

2000 / 1say›l›

uygulamaTebli¤ineistinaden

Geliflmifl yörelerde sadece hizmet yat›r›mlar› ile ileri teknoloji yat›r›mlar› yap›lmas› öngörülmektedir. Belge Kapsam›nda ; Ar-Ge, Teknopark, biliflimteknolojisi yat›r›mlar yer almaktad›r. Bu yat›r›mlar›n serbest bölgeler ve bölgesel geliflmeye yönelik olmas› halinde bu yat›r›mlar için yaln›zca FonKaynakl› Kredi deste¤i içeren teflvik belgesi düzenlenir. Bölgesel Geliflme Yat›r›mlar›na 4.5 Trilyon TL’ye kadar kredi tahsisi yap›labilir. BölgeselKalk›nma Yat›r›mlar›ndan amaç, ( Batman,Bingöl,Bitlis,Diyarbak›r,Hakkari,Hatay,Kars,Mardin,Mufl,Siirt,Tunceli ve Van) illerinde yap›lacakkomple yeni yat›r›mlar) ile Tar›msal sanayi yat›r›mlar›nda sözleflmeli üretimde kullan›lmak üzere iflletme kredisi tahsisi yap›labilir.

138

Kalk›nmada Öncelikli , Normal ve GeliflmiflYöreler ile O.S.B. ve K.S.S.‘ lerde yap›lacak;

Ar-Ge, Teknopark , Çevre KorumaYat›r›mlar›, Öncelikli Teknoloji alanlar›ndakiyat›r›mlar, Alt yap› yat›r›mlar›, Elektrikenerjisi üretimi yat›r›mlar›, ElektronikSanayi yat›r›mlar›, Tersane ve Gemi inflaYat›r›mlar›,E¤itim, Sa¤l›k, Turizm, Madenistihraç ve üretim, Spor tesisleri, Su dolumtesisleri, Su ürünleri yetifltiricili¤i,Müteahhitlik hizmetleri, yap- ifllet –devretyat›r›mlar› ile Biliflim Teknolojisi ve Yaz›l›m Sektörü yat›r›mlar› Kapsam›nda ki :

Tevsi, Modernizasyon, Yenileme ,KaliteDüzeltme, Darbo¤az giderme,Entegrasyon,Tamamlama, Ürün Çeflitleme ve kompleYeni Yat›r›mlar ile OSB’ lere nakil yat›r›mlar› ile ;

Yüksek teknoloji gerektiren,katma de¤eriyüksek,vergi geliri ve istihdam art›r›c›özelliklerden biri veya birkaç›n› ‹çeren ve sabityat›r›m tutar› 50 Milyon $ karfl›l›¤› TL üzerindekikomple yeni Yat›r›mlardan Müsteflarl›kça uygungörülenler.

‹MALAT SANAY‹ YATIRIMLARIG›da-‹çki, Orman ürünleri, Dokuma-Giyim,Deri-Kösele, Ka¤›t, Kimya,Lastik-Plastik, Camve Cam ürünleri, Madeni eflya, Demir d›fl›metaller, Makine imalat, Elektronik, Tafl›taraçlar› ve Yan sanayi, Elektrikli ve ElektriksizMakineler, Meslek-Bilim-Ölçü-Optik-Donan›m,Çimento, Seramik, Piflmifl kil ve Çimentodanmamul ürünler, Ambalaj üretimi, K›rtasiye veBüro Malzemeleri

TARIMSAL SANAY‹ YATIRIMLARIEntegre Et ve Et ürünleri, Entegre Süt ve Sütürünleri ,Yem Üretimi, tar›m ürünlerinin ifllenmesi vede¤erlendirilmesi

TEfiV‹K BELGEL‹ YATIRIMLARDA DEVLET DESTEKLER‹ (Yat›r›mlar› Teflvik Fonu) - ( 2 )

DESTEK KONUSU DESTEK UNSURLARI DESTEK KAPSAMI

. FONDAN KRED‹ TAHS‹S‹

21.01.1998 tarih ve 4325 say›l›kanuna istinadenAr-Ge, Teknopark, Çevre ÖncelikliTeknoloji, KOB‹ ve BölgeselGeliflmeye Yönelik yat›r›mlar›ndesteklenmesi amac›yla fondankredi tahsisi yap›labilir.

Fon kaynaklar›ndan kredilendirilenYat›r›mlar›n makine, teçhizat veyaz›l›m giderleri ile teknopark veçevre koruma yat›r›mlar›nda bina -inflaat giderleri dikkate al›n›r.

Bu kapsamda yat›r›m harcamalar›n›nen çok % 50’si Fon kaynaklar›ndan kredilendirilebilecek olup, tahsisedilebilecek azami kredi miktar› 250Milyar TL‘yi geçemez.

Yat›r›mlar›n teflvik belgesine ba¤lanan yat›r›mlar için;

ASGAR‹ SAB‹T YATIRIM TUTARI

K.Ö.Y. Yat›r›mlar›nda 200 Milyar TL

Normal Yöre Yat›r›mlar›nda 400 Milyar TL

Geliflmifl Yöre Yat›r›mlar›nda 600 Milyar TL

Finansal Kiralama Yat›r›mlar›nda asgari sabit yat›r›m

tutar› bu miktarlar›n asgari % 25 ‘ idir.

TEfiV‹K BELGEL‹ YATIRIMLARDA ÖZ KAYNAK

ORANLARI (Yat›r›m›n Finansman›)

• K.Ö.Y yat›r›mlar›nda % 20,

• Normal ve Geliflmifl Yöre Yat›r›mlar›nda % 40,

FON KAYNAKLI KRED‹LER‹N GER‹ ÖDENMES‹

• Ar-Ge, Teknopark, Çevre koruma, Öncelikli Teknoloji

Alan›ndaki Yat›r›mlarda, 1 Y›l› ödemesiz 5 y›l

vadelidir.

• Bölgesel Geliflme Yat›r›mlar›nda

3 y›l ödemesiz, 6 y›l vadelidir.

Tahsis edilecek kredinin bölgesel geliflme yat›r›mlar›nda

% 25’i, di¤er yat›r›mlarda % 50’si avans olarak verilebilir.

Bakiye hakedifl esas›na göre ödenir. Verilen avanslar,

hakedifllerden mahsup edilerek kapat›l›r.

FON KAYNAKLI KRED‹LER‹N FA‹Z ORANI % 15

139

YATIRIM TEfiV‹K UYGULAMALARI KAPSAMINDA

YÖRELER‹N DA⁄ILIMI

Geliflmifl

Yöreler

Normal

Yöreler

Kalk›nmada

Öncelikli

Yöreler

‹stanbul, Kocaeli ( ‹l S›n›rlar› )

Ankara, ‹zmir, Bursa, Adana, Antalya

( Büyükflehir belediye Hudutlar› içi )

Ankara, ‹zmir, Bursa, Adana, Antalya,

Çanakkale (Bozcaada ve Gökçeada hariç)(belediye hudutlar› d›fl›)

Afyon, Ayd›n, Bal›kesir, Bolu, Burdur, Bilecik,Denizli, Düzce, Edirne, Eskiflehir,

Gaziantep, Hatay, Isparta, ‹çel, Kayseri, Konya,K›rklareli, Kütahya, Mu¤la,

Manisa, Sakarya, Tekirda¤, Uflak, Yalova

Ad›yaman, Aksaray, A¤r›, Amasya, Ardahan,Artvin, Bayburt, Batman, Bart›n,

Bingöl, Bitlis, Çank›r›, Giresun, Gümüflhane,Çorum, Çanakkale (Bozcaada ve Gökçeada),Diyarbak›r, Erzincan, Erzurum, Elaz›¤, Hakkari,I¤d›r, Kastamonu,

Kahramanmarafl, Karaman, Karabük, Kars,K›rflehir, K›r›kkale, Kilis, Malatya,

Mardin, Mufl, Nevflehir, Ni¤de, Ordu, Osmaniye,Rize, Samsun, Sivas, Siirt, Sinop,

fianl›urfa, fi›rnak, Trabzon, Tokat, Tunceli, Yozgat,Zonguldak, Van.

140

‹hracata yönelik Devletyard›mlar› kapsam›nda,Yurtd›fl›nda düzenlenenFuar ve Sergilere MilliDüzeyde veya BireyselKat›l›m›n Desteklenmesi

- ‹malat Sanayiindefaaliyette Bulunan 1-200aras›nda iflçi Çal›flt›ran

. Sabit Sermaye de¤eri 2 milyon $’› aflmayanKOB‹ ‹flletmeleri

. Sektörel D›fl Ticaretfiirketleri

. KOB‹ ve SDTfi d›fl›ndakalan büyük firmalar vekurulufllar

‹HRACATI GEL‹fiT‹RME DESTEKLER‹ - 1

DESTEK KONUSU

Para Kredi

Koordinasyon

Kurulu'nun

12.03.2001

Tarih, 2001/4

say›l› Tebli¤i

‹LG‹L‹

KURULUfi

DTM

‹GEME


NO

Milli düzeyde kat›l›mdaifltirakçi firma destekleri

Organizatör firmadestekleri

Ürün gruplar›na göre


Kat›l›mc› Firmaya , fuar organizatörü kurulufllara m2 üzerindenödenecek kat›l›m bedelinin 20.000 $ ‘ › aflmamak üzere ;a) KOB‹, SDTfi ve KÖY’lerde yerleflik firmalara % 80‘ib) Di¤er firma ve kurulufllara % 50’si

- Fuar organizatörü kurulufllarca ;Reklam, tan›t›m filmi, afifl, kitap, multivizyon gösterileri ile kokteylve defile giderlerinin,

a) yurtd›fl› fuar organizasyonlar›nda % 60’› 40.000 $ ‘› aflmamak üzere,

b) Türk ihraç ürünleri tan›t›m organizasyonlar›nda % 60’› 60.000 $‘› aflmamak üzere karfl›lan›r.

- Biyoteknoloji, uzay ve havac›l›k teknolojileri, biliflim, ileri malzeme,yaz›l›m ve donan›m konular›nda organizatörlere m2 üzerinden öde-yece¤i kat›l›m bedelinin

a) KOB‹, SDTfi ve KÖY ‘lerde yerleflik firmalara % 90’›,b) Di¤er firma ve kurulufllar olmas› halinde % 60‘›,

- Bireysel olarak kat›l›mlarda stand kiras›n›n tamam› ve nakliyeharcamalar›n›n % 60’›, 25.000 $ ‘ › aflmamak üzere fatura

tarihindeki Merkez Bankas› döviz al›fl kuru üzerinden ödenir.

Marka tan›t›m vetutundurma deste¤i

“ TURQUAL‹TY FROMTURKEY “

Türk ürünlerinin yurtd›fl›n-da markalaflmas›, tan›t›mve tutundurma ile TürkMal› ‹maj›n›n yerlefltiril-mesine yönelik Faaliyet-lerinin desteklenmesi.

Para Kredi

Koordinasyon

Kurulu'nun

29.01.2001

Tarih

2000 / 3

say›l› tebli¤i

Bu destekten; Türkiyedesektöründe kendi unvanve / veya markas›yla malüretimi ve /veya ticareti ileifltigal eden flirketler ileSDfi‘ler yararland›r›l›r.

- Marka Tescili ve Koruma giderlerinin en çok 50.000 USD $’l›kk›sm›,

- Yurt d›fl›nda aç›lacak magaza ve ofislerin y›ll›k kira giderlerinin ençok 200.000 USD $ l›k k›sm›,

- Yurt d›fl›nda pazarlamaya dönük üretim faaliyetlerinin en çok 300.000 USD $‘l›k k›sm›,

- Uluslar aras› kalite kontrol kurulufllar›ndan al›nacak sertifikasyongiderlerinin en çok 50.000 $’›,

- Fason üretim yapan kurulufllar›n, Türk mal› ibaresi ile gerçeklefltirdikleri sat›fllar› karfl›l›¤›nda, y›ll›k 100.000 USD $ ‘akadar ödenmifl vergi, resim, harç, SSK primi, enerji giderleri.

- Firmalar›n yurt içinde gerçeklefltirdikleri marka tasar›m giderlerininen çok 100.000 $ ‘l›k k›sm›.

- Üretici derneklerinin ürünlerinin Yurt d›fl›nda pazarlanmas›na yönelik tan›t›m faaliyetlerinin en çok 50.000 USD $ ‘l›k k›sm›.,

- Yurt d›fl›ndaki ajanslara yapt›r›lacak tan›t›m-promosyon ve dan›flmanl›k faaliyetlerinin en çok 50.000 USD $ ‘l›k k›sm›.

141

‹HRACATI GEL‹fiT‹RME DESTEKLER‹ - 2

DESTEK KONUSU

KOSGEB


NO

DESTEK UNSURLARI DESTEK KAPSAMI‹LG‹L‹KURULUfi

DTM‹GEME‹KV

DTM‹GEME

DTM

‹cra Komitesi

Karar›

‹cra Komitesi

Karar›

Para KrediKoordinasyon

Kurulu'nun31.07.199797/6 say›l›

tebli¤i



tebli¤i



tebli¤i

Uluslararas› fuarlaraKOB‹ Kat›l›m Deste¤i(1-150 aras›nda iflçiçal›flt›ran imalat sanayiiflletmeleri)

‹fl Gezilerine Kat›l›mDeste¤i (1-150 aras›ndaiflçi çal›flt›ran imalatsanayi iflletmeleri)

Pazar Araflt›rma Deste¤i

KOSGEB

Yurt D›fl›nda Ma¤azaAçma, ‹flletme ve MarkaTan›t›m FaaliyetlerininDesteklenmesi

Çevre MaliyetlerininDesteklenmesi

- Yer kiras›, stand inflas›, nakliye,

sigorta ve gümrükleme, ulafl›m

giderleri

Ulafl›m giderleri

KOB‹ ve SDTfi'ler taraf›ndan;

. Potansiyel Pazarlara bilgisa¤lanmas› amac›yla yap›lanharcamalar

. Pazarlara tan›t›m için yap›lanharcamalar

. Türkiye'de yerleflik bir firman›n yurt d›fl›nda sat›fl yapmak amac›yla depo, ma¤aza açmas› halinde. KOB‹ statüsündeki flirketlerin bir araya gelerek kuracaklar› SDTfi’ lerin yapaca¤› harcamalar

KOB‹'lerin TSE ile akredite edilmiflkurulufllar›ndan ;. Kalite Güvence Sistemi Belgeleri. Çevre Yönetim Belgeleri. CE iflaretinin al›nmas› için yap›lan harcamalar. Uluslararas› nitelikteki kalite ve çevre belgelerinin alma masraflar›

Giderlerin% 50’sine kadar 5000 $ aflmamak

kayd›yla Fuara gidifl-dönüfl uçak/otobüs

bileti giderlerinin % 50’sine kadar

Ülkeye ve ülke içinde gidilecek flehirlere

gidifl-dönüfl ulafl›m giderinin %50 sine kadar

* Üretici flirketlerin $75.000 tutar›ndaki projelerinin, y›l içerisinde kullanabilece¤i azami miktar 15.000 $’d›r.

* SDfi ve üretici derneklerince yürütülen projeler için y›ll›k azami destek tutar› 50.000 $ olup, proje baz›nda azami destek tutar› 10.000 $’d›r.

. Sabit varl›k al›mlar›n›n bir defaya mahsus olmak üzere giderlerinin 20.000 $’› aflmamak üzere % 50'si,

. Y›ll›k kira giderlerinin 50.000 $’› aflmamak üzere ilk y›l % 50'si, ikinci y›l %30'u,. Reklam harcamalar›n›n y›ll›k 30.000’› $ aflmamak üzere ilk y›l % 30'u, ikinci y›l % 20'si,

- fiirketin bir defaya mahsus olmak üzere toplam harcamalar›n›n % 50'si

Belgelerini almalar› halinde % 50 oran›nda

142

ARAfiTIRMA GEL‹fiT‹RME DESTEKLER‹ - 1

DESTEK KONUSU YÜRÜRLÜKTAR‹H‹TEBL‹⁄

NO


DTM

TPE

Para KrediKoordinasyonKurulu' nun27.02.199898/3 say›l›

Tebli¤i

Patent, Faydal› ModelBelgesi,

Endüstriyel Tasar›m

TPE’ ye baflvuran Türkiye'de yerleflikgerçek kifliler destekten yararlanabilir;

. Patent

. TPE’ ne baflvuru için dosya haz›rlama bedelinin %75'i, 1000 $’› aflmamak kayd›yla. TPE’ne patent baflvurular› için ödenen ücretin %75'i,. Patent koruma amac›yla TPE' ye ilk 5 için ödenen ücretin %75'i,. Faydal› Model. Faydal› Model baflvurusu dosyas›n›n haz›rlanmas› ve belge düzenlemesi ile ilgili ödenen miktar›n 500 $ ‘› aflmamak kayd›yla % 75'i. ‹lk 5 y›lda ödenen koruma ücretinin % 75'i destek kapsam›ndad›r.. Endüstriyel Tasar›m Endüstriyel tasar›m tescil baflvurusu için ödenen ücretin % 75'i destek kapsam›ndad›r.

HazineMüsteflarl›¤›

TTGV


Kurulu'nun4 11.1998

98/10 say›l›Tebli¤i

Ar-Ge Deste¤i- 1-150 aras›nda iflçi çal›flt›ran- Gerçek usulde defter tutan ,- Sabit sermaye de¤eri 2 Milyon $ aflmayan KOB‹ iflletmeleri bu kapsam içerisindedir.

Proje baz›nda;Personel GiderleriAlet, Teçhizat, Yaz›l›m GiderleriMalzeme vb. GiderleriÜrün gelifltirme baz›nda sermayedeste¤iStratejik odak konulu projeleresermaye deste¤i

. %50 sine sermaye deste¤i verilir. 2 y›l süreli, 1 Milyon $ limitli 1 y›l süreli, 100.000 $ limitlidir.

KOSGEB 3624 say›l›

Kosgeb

kanununun

1. ve 4. Md.

Yaz›l›m Kullan›mDeste¤i- 1 – 150 aras›nda iflçi çal›flt›ran- sermayesinin % 25’den fazlas› büyük ölçekli iflletmelere ait olmayan -Gerçek usulde defter tutan ve sabit sermaye de¤eri 2 Milyon USD $‘› aflmayan KOB‹ iflletmeleri bu kapsam içerisindedir.

‹flletmelerin rekabet güçlerinin

artt›r›lmas› amac›yla;Yönetim bilgi

sistemi, üretim,tasar›m,planlama,

simülasyon,maliyet analizi

gibi konular› kapsayan bu destek

geri ödemesiz olup ticari yaz›l›mlar›

kapsamaz.

- Bilgisayar Destekli Tasar›m,Üretim veRobotik/Yönetim Bilgi Sistemleri/üretimPlanlama, takip ve Kontrolü/Bak›m-onar›m/Simülasyon Teknikleri/Proje ‹zleme de¤er-lendirme/E-Ticaret /Finansman ve maliyetanalizi/stok–Envanter Kontrolü/Lojistik- tedarik/Toplam Kalite Yönetimi(ürün Test,Süreç kontrolKonular›nda gelifltirilen yaz›l›m programlar›için;‹fiLETME BAfiINA YILDA AZAM‹ 10.000 USD$ karfl›l›¤› TL-TEKMER ‘lerde yer alan firmalarca gelifltirirlen yaz›l›m program› tutar›n›n azami % 70‘i,-Yurt içinde ki firmalar taraf›ndan gelifltirilmifl yaz›l›m programlar›n› azami % 60‘›

143

ARAfiTIRMA GEL‹fiT‹RME DESTEKLER‹ - 2


NO


Ar-Ge Deste¤i

- 1-150 aras›nda iflçi çal›flt›ran

- Gerçek usulde defter tutan,

- Sabit sermaye de¤eri

2 Milyon $ aflmayan

KOB‹ iflletmeleri

Bu kapsam içerisindedir.

DTM

(TÜB‹TAK)

Para KrediKoordinasyonKurulu' nun4.11.1998


HazineMüsteflarl›¤›


Kurulu'nun4.11.1998


KOSGEB 3624 say›l›

Kosgeb

kanununun

1. ve 4. Md.

- Geri Ödemeli Destekler

- Geri Ödemesiz Destekler

- ‹fllik tahsisi

Ar-Ge Deste¤i

1-150 aras›nda iflçi çal›flt›ran

iflletmeler kapsam içindedir.

Teknoloji Gelifltirme

Merkezi TEKMER ve

Duvars›z incübatör Deste¤i

- 1 – 150 aras›nda iflçi

çal›flt›ran

- sermayesinin % 25’den

fazlas› büyük ölçekli

iflletmelere ait olmayan

Proje kapsam›ndaki;. Personel. Alet, teçhizat, yaz›l›m, yay›n. Dan›flmanl›k ve buna eflde¤er hizmet al›mlar›. Ülke içindeki Ar-Ge kurum ve kurulufllar›na yapt›r›lan Ar-Ge hizmetleri. Patent baflvurusu. Malzeme giderleri. Seyahat Giderleri

. Personel

. Alet, teçhizat, yaz›l›m, yay›n. Dan›flmanl›k ve buna eflde¤er hizmet al›mlar›. Ülke içindeki Ar-Ge kurum ve kurulufllar›na yapt›r›lan Ar-Ge hizmetleri. Patent baflvurusu. Malzeme giderleri. Seyahat Giderleri

Ar-ge patentle sonuçlan›rsa %10. Geçmiflteki kendi Ar-Ge faaliyetlerine veya bu faaliyetsonucunda ald›¤› patente dayal› olan özgün ürün sat›fl›halinde %20'ye kadar. Doktoral› araflt›rmac› istihdam›yla ilgili giderin %15'i. Ar-Ge yi üniversite, Teknopark, ülke içindeki baflkaaraflt›rma kuruluflunda gerçeklefltirilmesi durumundailgili giderin %10' u. Ar-Ge faaliyetinin enformasyon, esnek üretim/esnekotomasyon, ileri malzeme, gen mühendisli¤i/bioteknoloji,havac›l›k ve uzay teknolojileri alanlar›nda olmas› halinde%20'dir.. Toplam destek Ar-ge harcamalar› toplam›n›n %50'sini geçemez.Destek süresi en çok 2 y›ld›r.

DTM verdi¤i destek tutar›na ilaveten %20 ek destek

verilmektedir.

. Malzeme, teçhizat, Deneme amaçl› hammadde temini,

. Ürün kalitesi ve üretim teknolojisini iyilefltirmek üzerekalite ve teknolojik alt yap› deste¤i.. dan›flmanl›k deste¤i ile. e¤itim. fuarlara kat›l›m, yaz›l›m ve yay›n temini, istihdam, patent,faydal› model,endüstriyel tasar›m, web sayfas› tasar›m› gibi konularda entelektüel sermaye deste¤i.. projelerin TEKMER içerisinde yürütülmesini sa¤lamak üzere yer ve mekan ( ofis- büro ) temini.

144

E⁄‹T‹M - ‹ST‹HDAM DESTEKLER‹ ( Destekleme ve ‹stikrar Fonu )

DESTEK KONUSU YÜRÜRLÜKTAR‹H‹

TEBL‹⁄ NO


KOSGEB

DTM‹GEMESDfi

Para Kredi Kurulu

29.01.2000 tarih

2000/2Tebli¤ii

DTMSDfi

Para Kredi Kurulu

29.01.2000 tarih

2000/1Tebli¤ii

SDfi ‘lerin d›fl ticaretfaaliyetlerinde Yönetici statüsünde niteliklieleman kullanmalar›n›teminen ‹stihdamedecekleri olarak ( Biryönetici ve iki elemanayönelik )

‹ST‹HDAM YARDIMI

E¤itim Programlar›n›nKapsam› :* D›fl Ticaret, Gümrük Kambiyo Mevzuat›* ihracat Pazar araflt›rma ve Analizi,* Yaz›flma teknikleri ve fiyat verme,* ‹hracat Finansman› sa¤lama teknikleri,* Rekabet Hukuku, AB WTO mevzuat›* Uluslar aras› pazarlama teknikleri* Marka ve Moda Tasar›m›

* Program bafl›na 7.500 $ aflmamak ve 3 ay› geçmemek üzere SDfi ve KOB‹ ‘lerin Yurtd›fl› e¤itim harcamalar›n›n SDfi ‘ler için % 75 ‘i KOB‹ ‘ler için % 50‘si.

* Yurt içi e¤itim programlar›nda KOB‹ ‘ler için 5.000$ ‘la SDfi ‘ler için 15.000 $ ‘la s›n›rl› olarakVe üç ay› geçmemek üzere ;

* SDfi ‘ler için % 75‘i, KOB‹‘ler için % 50 si destekleme ve Fiyat istikrar Fonundan karfl›lan›r.

KOSGEBDANIfiMANLIK DESTE⁄‹ Pazarlama, Teknik,‹dari ve Mali,konulardadan›flmanl›k verilir.

DESTEKLEME ORANLARI

‹flletme Büyüklü¤ü‹stihdam Say›s›

Kalk›nmadaÖncelikli Y.

NormalYöreler

GeliflmiflYöreler

1-9

10-49

50-99

100-150

80

70

60

50

70

60

50

40

60

50

40

30

. Yöneticinin,toplam azami 18.000 $ karfl›l›¤› y›ll›k brüt maafl›n›n % 75 ‘ i -TL karfl›l›¤› olarak.

. Elemanlar›n ,toplam azami 9.000 $ karfl›l›¤› y›ll›kbrüt maafl›n›n % 75 ‘ i – TL karfl›l›¤› olarak.

KOB‹' lerden gelen talebe istinaden, yap›lan inceleme

sonras› dan›flman kullan›m›n›n uygun görülmesi halinde

KOSGEB dan›flman envanterine kay›tl› bir dan›flman

görevlendirilir.

E⁄‹T‹M DESTE⁄‹

‹flletmelerde istihdam edilenifl gücünün,Özel ve kamukurum lar›n›n e¤itimprogramlar›na kat›l›mlar›amaçlanm›flt›r.

21.1.2000tarih ve2000/3

Say›l› ‹craKurulu karar›

E⁄‹T‹M YARDIMI‹malat Sanayinde faaliyetteolan1-200

‹flletmelerin en fazla

10 personeli için y›l

baz›nda en çok 2 farkl›

e¤itim program› için

azami 4000 $ USD

destek sa¤lan›r

145

KOSGEB ‹ST‹HDAM DESTE⁄‹

DESTEK KONUSU YÜRÜRLÜKTAR‹H‹

TEBL‹⁄ NO

DESTEK KAPSAMI

‹malat sanayiinde faaliyet gösteren

. 1 – 150 aras›nda iflçi çal›flt›ran,

. gerçek usulde defter tutan

KOB‹ iflletmelerinin ihtiyaç duyduklar›

Üniversite ve Yüksek Okul mezunu kiflileri

istihdam etmelerine olanak sa¤lamak üzere,

Bu destekten :

. K.Ö.Y ‘lerdeki iflletmeler ,

. ‹hracat yapan iflletmeler ,

. TSE – TSEK garanti belgesine

sahip iflletmeler

. ‹SO-9000 kalite güvence sistemi

kurmufl ya da kurmakta olan

iflletmeler bu destekten

- ‹hracat yapmayan iflletmeler 6 ay

süre ile 1 personel ,

- ihracat yapan iflletmeler 1 y›l süre

ile 1 Personel.

- KOSGEB bünyesindeki TEKMER,

duvars›z inkübatörlerde yer alan

iflletmeler ile ,

- ORTKA ve ORTLAB kurulufllar›

1 y›l süre ile bu destekten

yararlan›rlar.

KOSGEB

‹cra Komitesi

24.04.2000

Tarih

2000 / 10

Say›l› Karar›

‹stihdam edilen personelin ücret limitleri :

- 4 y›ll›k Üniversite mezunlar› için: Brüt asgari ücretin6 kat›.

- Yüksek okul mezunlar› için: Brüt asgari ücretin 4 kat›na kadar.

‹fiLETMELERE VER‹LECEK DESTEK ORANLARI

GEL‹fiM‹fi YÖRELERDE : % 60NORMAL YÖRELERDE : % 70KALKINMADA ÖNCEL‹KL‹ YÖRELERDE : % 80

TEKMER VE DUVARSIZ ‹NKÜBATÖR DESTEKLER‹ALAN ‹fiLETMELER

VE ORTKA/ORTLAB KURULUfiLARI ‹Ç‹N DESTEKORANLARI

GEL‹fiM‹fi YÖRELERDE : % 70NORMAL YÖRELERDE : % 80KALKINMADA ÖNCEL‹KL‹ YÖRELERDE : % 90

146

ORTKA

ORTAK KULLANIM ATÖLYES‹

ORTLAB

ORTAK KULLANIM

LABORATUARI

1-150 aras›nda iflçi çal›flt›ran,

‹malat sanayindeki ‹flletmeler,

Kooperatifler, TOBB ve TESK

bünyesindeki Odalar Borsalar,

Birlikler ve bunlar›n kat›l›m› ile

kurulan benzer amaçl› Vak›f ve

fiirketler ile Sektörel D›fl

Ticaret flirketleri ne yönelik

olarak ;

‹flletmelerin modernizasyonu,

kalitelerini yükseltmek,

ürünlerini çeflitlendirmek,

ihracata yöneltmek ve istihdam›

gelifltirmek amaçlanm›flt›r.

ORTAK KULLANIM ATÖLYES‹ – ORTAK KULLANIM LABORATUARI


NO


3624 s.

KOSGEB

Kanunu ve

KOSGEB

‹cra Komitesi

24.05.99 / 17

say›l› karar›.

Destekten yararlanacak asgariÜye,Ve/veya iflletme say›s›KOSGEB

Bölgesel

Kalk›nma

Enstitüsü

BKE

ORTKA ve ORTLAB için

KOSGEB katk› miktarlar› ;

ORTKA için 150 Milyar TL ,ORTLAB için 225 Milyar TL ,

Makine – Teçhizat içinKOSGEB katk› Oranlar›( Yerli – ‹thal * )

YÖRE

Geliflmifl Yöre

Normal Yöre

Kal. Öncelikli Y.

ORTKA

30

20

10

ORTLAB

20

10

5

YÖRE

Geliflmifl Yöre

Normal Yöre

Kal. Öncelikli Y.

ORTKA

60-50*

70-60*

80-70*

ORTLAB

60-50*

70-60*

80-70*

Verilecek Destek Miktar› faizsiz olarakgeri ödenecektir.

Geri ödemede ORTKA / ORTLAB ‘›niflletmeye al›nd›¤› tarih esas al›nacakt›r.

YÖRE

Geliflmifl Yöre

Normal Yöre

Kal. Öncelikli Y.

Y›llar/Geri Ödeme Plan› %

1

–

–

–

2

25

15

–

3

35

20

15

4

40

30

20

5

–

35

30

6

–

–

35

147

Yar›m kalm›fl, ‹flletme

Sermayesi Yetersizli¤i

Nedeni ile ‹flletmeye

Geçememifl veya K›smen

iflletmeye geçmifl

Yat›r›mlar›n Ekonomiye

kazand›r›lmas›

YARIM KALMIfi YATIRIMLARIN EKONOM‹YE KAZANDIRILMASI DESTE⁄‹


NO


Bakanlar

Kurulu’nun

5.3.1999

99/12477

Say›l› karar›

Ve

25.12.2000

tarihli

de¤ifliklik

karar›

‹malat Sanayi(ç›r ç›r ve paketlemeyat›r›mlar› hariç)

Tar›msal sanayi(So¤uk hava depolar› dahil)

Sa¤l›k ve E¤itim ve Turizmyat›r›mlar›n›n teflviki ‹leÜretim ve ‹stihdam›nartt›r›lmas›

Toplam sabit Yat›r›m›n fizikiGerçekleflme oran›n›n % 50olmas›,

Teflvik belgeli Yat›r›mlardaYat›r›m›n gerçekleflenk›sm›n›n Teflvik Belgesindebelirtilen tutarda olmas›,

Teflvik Belgesiz Yat›r›mlardaYat›r›m›n asgari öz kaynakOran›n›n % 30 olmas›

HM

Bankalar

(T.Vak›flar

Bankas› ve

T.Kalk›nma

Bankas›)

‹le ‹lgili

Bakanl›klardan

Yat›r›m ve

‹flletme

Belgesi almak

Daha önce , KOB‹ Finansman›ndan

yararlanan iflletmeler , Kaynak

Kullan›m›n› Destekleme primi (KKDF)

Kaynak Kullan›m›n› Destekleme Kredisi

tahsis edilmifl Firmalar da talep etmeleri

halinde bu karar kapsam›nda Yat›r›m

ve/veya iflletme kredisinden

yararlanabilirler

Yukar›da say›lan Destek unsurlar›ndan

yararland›r›lan Firmalar, bu karar

kapsam›nda Teflvik Belgesi

aranmaks›z›n Toplam 450 Milyar TL‘ ye

kadar fondan Yat›r›m ve/veya iflletme

kredisi olarak yararland›r›l›r.

Fon kaynaklar›ndan kulland›r›lacak

Yat›r›m Kredisinin faizi % 10,

Yat›r›m Kredileri 2 y›l ödemesiz 5 y›lda

7 eflit taksitte Geri ödemelidir.

‹flletme Kredisinin faizi % 15 olup, 1 y›l›

ödemesiz,

Toplam 3 y›lda 5 eflit taksitte geri ödenir.

Bu karar ; Ad›yaman, A¤r›, Ardahan, Bayburt, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbak›r, Elaz›¤, Erzincan, Erzurum, Gümüflhane, Hakkari,

Hatay, I¤d›r, Kars, Mardin, Mufl, Ordu, Siirt, Sivas,fianl›urfa, fi›rnak, Tunceli, Van, Yozgat illerini kapsar .Yukar›daki karar kapsam›nda an›lan firmalar ile 7/11/1996 tarih, 96/8905, 26/2/1999 tarih 99/12477, 9/4/1999 tarih 99/12655 say›l› kararlar

kapsam›nda kredi tahsis edilen firmalar da bu karar kapsam›nda yat›r›m ve /veya iflletme kredisinden yararlanabilirler.

148

Elektrik Enerjisi

Deste¤i

ELEKTR‹K ENERJ‹S‹ DESTE⁄‹


NO


Bakanlar

Kurulu’nun

26.2.1999

99/12478

Say›l› karar›

Yat›r›m Teflvik Belgesi kapsam›nda

(KOB‹ yat›r›mlar›) dahil

Tamamlama vizesi yap›ld›ktan sonra

Üç iflletme döneminde tüketecekleri

Elektrik enerjisi bedellerinde ‹ndirim

uygulan›r

HM

TEAfi

TEDAfi

Söz konusu firmalar›n ;

1. iflletme y›l›nda tüketecekleri elektrikenerjisi

Fatura bedellerine % 50 ,





Oran›nda indirim uygulan›r.

Bu karar ; Ad›yaman , A¤r› ,Ardahan , Bayburt , Batman , Bingöl , Bitlis , Diyarbak›r , Elaz›¤ , Erzincan, Erzurum , Gümüflhane ,

Hakkari, Hatay , I¤d›r , Kars , Mardin , Mufl , Ordu , Siirt , fi›rnak , Tunceli , Van , Yozgat illerini kapsar.

149

Ola¤anüstü Hal

Bölgesinde Ve

Kalk›nmada Öncelikli

Yörelerde ;

Vergi Teflvikleri uygulamak,

Yat›r›mlara Bedelsiz arsa ve

arazi temin etmek suretiyle

‹stihdam imkanlar›n›

artt›rmakt›r.

OLAGANÜSTÜ HAL BÖLGES‹ ve K.Ö.Y. YATIRIMLARININ TEfiV‹K ED‹LMES‹ ve ‹ST‹HDAM YARATILMASI


NO


23.01.1998

Tarih

Ve

4325

say›l› Kanun

98 / 1

say›l› tebli¤

Gelir Ve KurumlarVergisi ‹stisnas›

Çal›flanlardan KesilenVergilerin Ertelenmesi

SSK Primi ‹flverenPay› ‹stisnas›

Bedelsiz Arazi Tahsisi

Vergi ,Resim, Harç‹stisnas›

MAL‹YE

BAKANLI⁄I

1.1.1998-31.12.1998 tarihleri aras›nda yeni iflebafllayan(ticari,s›nai,zirai,mesleki ve hizmetiflletmecili¤i kapsam›nda say›lan ) Gelir veKurumlar Vergisi mükellefleri, 10 iflçiçal›flt›rmalar› kofluluyla, ifle bafllama tarihindenitibaren 5 vergilendirme dönemi Gelir veKurumlar Vergisinden istisnad›r.

31.12.2002 tarihine kadar uygulanmak üzere;en son sigorta bordrolar›nda bildirdikleri iflçisay›s›na ek olarak ifle ald›klar› ve fiilençal›flt›rd›klar› iflçilerin, ücretlerinden kesilenGelir ve Damga Vergileri 1 y›l süre ileertelenerek ödenir.

Yeni ifl yeri açan vergi mükelleflerinin bu iflyerlerinde Fiilen çal›flt›rd›klar› iflçilerin, primeesas kazançlar› üzerinden tahakkuk ettirilecekprimlere ait iflveren hissesi hazinece karfl›lan›r.

K.Ö.Y’lerde, Organize Sanayi Bölgelerineöncelik verilmek üzere en az 10 kiflilik istihdamöngören teflvik belgeli yat›r›mlar için gerçek vetüzel kiflilere, Hazineye ait arsa ve arazilerinmülkiyeti bedelsiz olarak devredilir.

31.12.2002 tarihine kadar uygulanmak üzere,teflvik belgeli yat›r›mlarla ifllemlere uygulanan;

- Banka ve Sigorta ‹fllemleri Vergisi,- Emlak Vergisi,- Damga vergisi ve harçlar,- Veraset ve intikal vergisi,- Belediye gelirleri kanununa göre al›nan,Vergi, Resim ve Harçlardan muaft›r.

Bu karar ; Ad›yaman, A¤r›, Ardahan, Bayburt, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbak›r, Elaz›¤, Erzincan, Erzurum, Gümüflhane , Hakkari, Hatay,

I¤d›r, Kars, Mardin, Mufl, Ordu, Siirt, fi›rnak, Tunceli, Van, Yozgat illerini kapsar.

TÜRKİYE HALK BANKASI’NIN KOBİ KREDİLERİ

•Üretim artışını sağlamak ve yeni yatırımları teşvik etmek,•Kaliteli ve standartlara uygun, çağdaş ve yeni teknolojiye dayalıüretimleri desteklemek,

• Yurtiçi ve yurtdışı kaynaklardan elde edilen fonlarla KOBİ'leringerek Avrupa Birliği gerekse diğer ülkeler işletmeleri ile rekabetolanağını geliştirmek,

•Ülke içinde ve dışında pazarlanabilir ürünleri, istihdamı artırıcıüretim, kalite ve standardı geliştirici yatırımları finanse etmek,KOBİ'leri dış ticarete yönlendirmek,

•Bilgi ve enformasyon ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla KO-Bİ'lere danışmanlık-eğitim hizmetleri sunmak, çalışanların mesle-ki eğitimlerine yardımcı olmak,

•Yeni girişimleri teşvik etmek, KOBİ'lere pazarlama, ortaklık, dışfinansman

•konularında yardımcı olacak diğer ülkeler yurtdışı işletmeleri ileiletişimi sağlamak, amacıyla KOBİ’lere şu kredileri vermektedir;

•KOBİ Sanayi Kredisi•KOBİ Yüksek Teknoloji Kredisi• İş Makinaları Kredisi•Turizm Kredisi•Serbest Meslek Kredisi•Onarım Kredisi•Eximbank Sevk Öncesi Türk Lirası ve Döviz KOBİ İhracat Kre-disi

•Seracılık Kredis•Kfw Teşvik Fonu•Sanayileşme Fonu Döviz (Dm) Kredisi•Ksf-1 Özel Kredi Fonu•Ksf-1 Çevre Koruma Fonu•Sınai Çevre Koruma Fonu•Orta Vadeli Döviz Kredisi Iı •KOBİ Teşvik Fonu Kredisi(Yatırımları Ve Döviz Kazandırıcı Hiz-metleri Teşvik Fonu)

•Türk Cumhuriyetleri Fonu Kredisi •Küçük Sanayi Siteleri Fonu•Organize Sanayi Bölgeleri Fonu

150

•Tabii Afete Maruz Kalan Yöreleri Destekleme Fonu• ISO 9000 Kalite Standartları Belgesi Ve Ce İşareti Kredisi•Fuar Ve Sergilere Katılma Kredisi•Spot Kredi•Ürün Geliştirme Kredisi •Bilgisayar Yazılım Kredisi• İşyeri Yenileme ve Edindirme Kredisi

TÜRKİYE HALK BANKASISöğütözü 2.Cadde No:63

06520 AnkaraTel: (312 ) 289 20 00 Faks: (312) 2295857


151

TÜRKİYE KALKINMA BANKASI KREDİLERİ

Türkiye Kalkınma Bankası, anonim şirket statüsündeki işletmelerekârlılık ve verimlilik anlayışı içinde kredi vermek, iştirak etmek sure-tiyle fınansman ve işletme desteği sağlamak, yurtiçi ve yurtdışı tasar-rufları kalkınmaya dönük yatırımlara yöneltmek, sermaye piyasasınıngelişmesine katkıda bulunmak, yurtiçi, yurtdışı ve uluslararası ortakyatırımları fınanse etmek suretiyle işletmeleri desteklemektedir.

TKB’nin Faaliyet Alanı Nedir?Türkiye Kalkınma Bankası, başta sanayi ve turizm olmak üzere

enerji, eğitim, sağlık sektörlerindeki işletmelere;• Proje Esaslı Kredilendirme, • Finansal Kiralama, • İştirak Yoluyla Finansman alanlarında destek sağlamaktadır.

Kredi Türleri nelerdir?• Dış Kaynaklı Döviz Kredileri

- KWF Kaynaklı Kredi( Kur Garantisiz)- Swiss Bank Kaynaklı Kredi( Kur Garantisiz)- İslam Kalkınma Bankası Kaynaklı Kredi( Kur Garantisiz)

• İç Kaynaklı Krediler- Banka Kaynaklı Krediler- Orta ve Uzun vadeli Krediler- Yatırım Kredileri- İşletme Kredileri

• Hazine Kaynaklı Krediler

TÜRKİYE KALKINMA BANKASIİzmir Caddesi No:35 06640 Kızılay/Ankara

Tel: (312) 4179200 – 2318400 Faks: (312) 4183920- 2313125http://www.tkb.com.tr

[email protected]

152

TÜRKİYE İHRACAT KREDİ BANKASI A.Ş. KREDİLERİ

Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. 1987 yılında, Türkiye'nin artanihracat potansiyelinin desteklenmesi, ihracatın geliştirilmesi, ihraç edi-len mal ve hizmetlerin çeşitlendirilmesi, ihraç mallarına yeni pazarlarkazandırılması, ihracatçıların uluslararası ticarette paylarının artırılmasıve girişimlerinde gerekli desteğin sağlanması, ihracatçılar ile yurt dı-şında faaliyet gösteren müteahhitler ve yatırımcılara uluslararası piya-salarda rekabet gücü ve güvence kazandırılması, yurtdışında yapılacakyatırımlar ile ihracat maksadına yönelik yatırım malları üretim ve satı-şının desteklenerek teşvik edilmesi amacıyla kurulmuştur.

Türk Eximbank, bu amaca yönelik olarak ihracatçıları, ihracata yö-nelik üretim yapan imalatçıları ve yurtdışında faaliyet gösteren müteah-hit ve girişimcileri kısa, orta ve uzun vadeli nakdi ve gayrinakdi kredi,sigorta ve garanti programları ile desteklemektir. Eximbank’ın kredi,garanti ve sigorta işlemlerini aynı çatı altında toplamış olması, ihracat-çı KOBİ’lere verilen hizmetlerde bir bütünlük oluşturulmasına imkantanımaktadır.

Eximbank Kredileri şunlardır;• Sevk Öncesi İhracat Kredileri:ihracatçı ve imalatçıların ihracata hazırlık aşamasında finansman ih-

tiyaçlarının karşılanması amacıyla TL veya döviz bazında kredi veril-mektedir.

Sevk Öncesi Türk Lirası ve Döviz İhracat Kredileri; Dış TicaretSermaye Şirketleri (DTSŞ) hariç, ihracatçı veya imalatçı vasfını haizihracatçı KOBİ’ler ile ihracat bağlantılı mal üreten imalatçı KOBİ’ler(sadece nihai üreticiler), Kanun, Kararname ve Tebliğ'lerle ihracı ya-saklanan malların dışında kalan ilgili mevzuat listelerinde de yer alanTürk menşeili malların, serbest dövizle, kesin olarak ihracı taahhüdükarşılığı kullandırılmak üzere aracı bankalara tahsis edilir.

İhracatçı vasfı, Vergi Kimlik Numarası ile, imalatçı vasfı ise SanayiSicil Belgesi veya Kapasite Raporu ile tevsik edilir.

Kredinin vadesini, faiz oranını, kredilendirme oranını, kredinin dö-viz cinsini belirlemeye Türk Eximbank yetkilidir.

153

Türk Eximbank’ca, krediye aracılık eden bankalara, Sevk ÖncesiTürk Lirası İhracat Kredisi’nde TL bazında, Sevk Öncesi Döviz İhra-cat Kredisi’nde ise A.B.D. Doları bazında genel kredi limiti tahsis edil-mektedir. Aracı bankaların Türk Eximbank’ın nam ve hesabına kullan-dıracağı Sevk Öncesi Türk Lirası ve Döviz İhracat Kredileri’nin belirlibir andaki anapara bakiyeleri toplamı sözkonusu limitler dahilinde ka-lacaktır. Bu limitler, bankalara ayrıca duyurulur.

Aracı bankaların kendilerine tahsis edilen Türk Lirası ve A.B.D.Doları bazındaki Sevk Öncesi İhracat Kredileri Genel Limitleri’ ninTürk Eximbank tarafından belirlenen asgari bir orana tekabül eden tu-tarını Küçük ve Orta Boy İşletmelere (KOBİ) kullandırması zorunlu-dur.

• Performans Kredileri;-Dış Ticaret Şirketleri (DTŞ) Kısa Vadeli Döviz ve TL İhracat

Kredisi-Performans Döviz Kredisi Ve Performans Tl Kredisidir.

Dış Ticaret Şirketleri ( DTŞ ) Kısa Vadeli İhracat Kredisi:Amacı, Dış Ticaret Sermaye Şirketleri (DTSŞ) ve Sektörel Dış TicaretŞirketleri 'nin (SDTŞ) ihracata hazırlık dönemi finansman ihtiyacınınuygun bir vade ve maliyet ile karşılanması, böylece ihracat perfor-manslarının artışının teşvik edilmesidir. Dış Ticaret Müsteşarlığı tara-fından DTSŞ ve SDTŞ statüsü verilen ve kredibilitesi olumlu bulunanKOBİ’ler bu krediden yararlandırılır.

KOBİ’lerin kredi limiti, bir önceki yıl ihracat performanslarınabağlı olarak belirlenir. Kredi tutarı, FOB ihracat tutarının % 100' ü ora-nında belirlenir. Kredinin azami vadesi 180 gündür. Uygulanan faizoranı, uluslararası piyasalardaki faiz oranlarına göre değişmektedir.

Türk Eximbank' a ihracat kredi sigortası yaptıran firmalara döviz veTL kredilerinde ise faiz indirimi yapılmaktadır.

Performans Döviz Kredisi ve Performans TL Kredisi ; İhracata yö-nelik mal üreten imalatçı ve ihracatçıların uluslararası piyasalarda reka-bet güçlerini artırmak ve ihracat projelerinin ihracata hazırlık aşamasın-da desteklemek amacıyla başlatılan bu Kredi programları, Dış TicaretSermaye Şirketleri (DTŞ) ve Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDTŞ) dı-şındaki işletmelere aracı banka olmaksızın doğrudan kullandırılmakta-dır. Ancak bu işletmeler geçmiş takvim yılı itibariyle DAB/FOB bazın-

154

da asgari 500.000 ABD Doları tutarında ihracatı gerçekleştirmiş olma-ları gerekmektedir.

Performans Kredilerinde taahhüt edilen FOB ihracat tutarının %100' ü kredilendirilmektedir. Kredi vadesi, Performans Kredisi' ndeazami 180 gündür. İşletme limiti Türk Lirası ve Döviz Kredileri olmaküzere toplam azami 10 milyon ABD Doları olup Döviz Kredisi talebibir seferde 5 milyon ABD Doları' nı, TL kredi talebi ise 1.5 trilyon TL'yi geçemez.

Kredi kullanım aşamasında, kredi anapara ve faiz toplamının belir-li bir oranında asli teminat (Banka Teminat Mektupları, Devlet İç Borç-lanma Senetleri) tesis edilir. Faiz oranları, Türk Eximbank nezdindekikredi riskleri dikkate alınarak belirlenir.

Özellikli Krediler nelerdir?- Kısa Vadeli İhracat Alacakları İskonto Programı- Sevk Öncesi Reeskont Kredisi- İslam Kalkınma Bankası Orta Vadeli Ticaretin Finansmanı Fonu- İhracata Yönelik İthalatın Finansmanı Kredisi - YurtDışı Mağazalar Yatırım Kredisi- Turizm Pazarlama Kredisi- Gemi İnşa Ve İhracına Yönelik Teminat Mektubu Programı- İhracat Finansmanı Aracılık Kredisi (EFK) programı- Özellikli İhracat Kredisi ve Kredi Sigortası Programı- Uluslararası Nakliyat Pazarlama Kredisi- Müteahhitlik Hizmetleri Köprü Döviz Kredisi- Kısa Vadeli İhracat İhracat Kredi Sigortası Programı

Proje Değerlendirme Kredisi ve Prosedürü Nedir ?Türk Eximbank'a yapılacak proje kredisi talebinin önce projenin

gerçekleşeceği ülkenin belirlediği öncelik sıralamasında yer alarak il-gili banka vasıtasıyla Türk Eximbank'a iletilmesi gerekmektedir. Projekredilerinden yararlanmak için yapılan başvurular Proje Değerlendir-me Müdürlüğü tarafından incelenir.

Yüklenici işletme, proje gelir ve giderlerinin hesaplanmasına yöne-lik bilgileri, yatırım maliyetlerini oluşturan unsurların hangi oranlarda,hangi ülkelerden temin edileceğini gösteren kapsamlı bir fizibilite ra-porunu başvuru sırasında Türk Eximbank'a sunmak ve değerlendirmeçalışmaları sırasında Türk Eximbank tarafından istenecek her türlü bil-

155

gi ve belgeyi mümkün olan en kısa süre içerisinde temin etmekle yü-kümlüdür. (Fizibilite raporunda yer alması istenen bilgileri içeren ör-nek formatlar Türk Eximbank 'tan temin edilebilir) 2001 yılında Türki-ye İhracatçılar Meclisi kayıtlarına göre 31,064 milyar dolara ulaşan ih-racata Türk Eximbank 2,7 milyar dolar kısa vadeli ihracat kredisi ver-miş olup bu kredileri alan işletmelerin %61’i KOBİ’dir.

TÜRKİYE İHRACAT KREDİ BANKASI A.Ş. (EXIMBANK)Müdafaa Cad. No:20 Bakanlıklar 06100 / Ankara

Tel : (312) 417 13 00 Faks : (312) 425 78 96http://www.eximbank.gov.tr

[email protected]

156

SINAİ YATIRIM BANKASI A.Ş KREDİLERİ

SYB kredileri genellikle orta ve uzun vadeli dövizle takip edilenyatırım ve işletme kredilerinden oluşmaktadır.Kredilerin fon kaynakla-rı uluslararası kalkınma kuruluşlarından, yerli ve yabancı bankalardanve devlet fonlarından oluşmuştur. Dünya Bankası ortalama %40 paylaen önemli plasman kaynağı durumundadır.

Yurt dışı kaynaklı fonlar genellikle belli amaçlara yönelik olaraktahsis edilmektedir. Geçtiğimiz yıllarda KOBİ'lerin, işgücü-yoğun sa-nayilerin, turizmin, tarımsal sanayinin ve tekstil-konfeksiyon sanayi-nin gelişimi ve ihracatı teşvik için ayrılmış fonlar yatırımcılara kullan-dırılmıştır. Ayrıca, Türk işletmelerinin Kafkasya ve Orta Asya'dakiTürk Cumhuriyetlerine yapacakları yatırımları kredilendirmek amacıy-la KFW-Üçlü İşbirliği Fonu sağlanmıştır.

Orta ve Uzun vadeli dış kredilerle ilgili olarak yapılan çalışmalarsonucunda 1999 ve 2000 yıllarında yeni kaynakların temini mümkünolmuştur. Bu kapsamda Avrupa Yatırım Bankası’ndan sağlanan 40 mil-yon EURO tutarındaki Otoprodüktör Enerji Kredisinin(Kojenerasyon)kullanımına başlanmıştır.

Alman Sanayileşme Fonundan (KfW) sağlanan 50 milyon EuroHazine Garantisi tahtında depremden zarar gören bölgelerdeki orta veküçük sanayi kuruluşlarına kullandırılmak üzere Karadeniz Ticaret veKalkınma Bankasından 10.000.000 USD tutarındaki kredi sanayicilerinkullanımına hazır hale getirilmiştir.

Banka , Hazine Müsteşarlığı tarafından İspanya’dan temin edilen30milyon ABD doları Alıcı kredisi ile gene Hazine Müsteşarlığı tarafın-dan depremden etkilenen orta ve küçük sanayi kuruluşlarının finans-manı amacıyla Japon Uluslararası İşbirliği Bankası (JBIC)’ndan teminedilen JPY 27.500.000.000 tutarındaki kredi, Avrupa Yatırım Bankasıfonlarından her ölçekteki sanayi kuruluşlarının yararlanabileceği muh-temelen 150 miluon EURO tutarındaki kredi ile İslam Kalkınma Ban-kası’ndan küçük ve orta ölçekli işletmelerin leasing ve taksitli satışyöntemleriyle finansmanında kullanılmak amacıyla temin edilecekkredilerin kullandırılmasında aracı bankadır.

SINAİ YATIRIM BANKASI A.Ş.Büyükdere cad. No: 129 80300 Esentepe/İstanbul

Tel: (212) 213 16 00 Faks: (212) 213 13 02http://www.syb.com.tr

[email protected]

157

TÜRKİYE SINAİ KALKINMA BANKASI KREDİLERİ

Türkiye Sınai Kalkınma Bankası, 1950 yılında Dünya Bankası'nındesteği ve T.C. Hükümeti, T.C. Merkez Bankası ve ticaret bankalarınınişbirliği ile kurulmuş, Türkiye'nin ilk özel yatırım ve kalkınma banka-sıdır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası'nın kuruluş amacı Türkiye'de ön-celikle sanayi olmak üzere bütün ekonomik sektörlerde özel girişiminyatırımlarını desteklemek, yabancı ve yerli sermayenin Türkiye'de ku-rulmuş veya kurulacak şirketlere iştirakine yardımcı olmak, Türkiye'desermaye piyasasının gelişmesine yardım etmektir. TSKB, özel sektö-rün geliştirilmesi amacını; Uygun biçimde mali destek sağlamak Da-nışmanlık, teknik yardım ve finansal aracılık hizmetleri sağlamaksuretiyle gerçekleştirmeye çalışır.

• Yatırım Kredileri - Döviz Yatırım Kredileri- TL Yatırım Kredileri - Dövize Endeksli TL Yatırım Kredileri

• İşletme Kredileri - Orta Vadeli İşletme Kredileri- Kısa Vadeli İletme Kredileri

• Özel Nitelikli Krediler

• Finansal Kiralama

• AYB ve JBIC Deprem Kredileri

• Danışmanlık Hizmetleri ve Yayınları- Proje Geliştirme - Yönetim ve Denetimi Danışmanlığı - Şirket Değerlendirme - Ekspertiz Çalışmaları - Pazar Araştırmaları - Stratejik Ortak Bulma - Özelleştirme Danışmanlığı

158

- Turizm Sektörü Danışmanlığı ve Satış Aracılığı - Enerji Üretim Sistemleri Danışmanlığı - İmalat Sanayiinin Alt Sektörlerinin İncelendiği Yıllık Sektör Ra-porları

- Haftalık Borsa Bülteni - Türk Ekonomisindeki Gelişme ve Beklentilerin Özetlendiği ve 3Ayda Bir Yayınlanan Ekonomik Raporlar

- İşletme Raporları

TSKB, yurtiçi ve yurtdışındaki danışmanlık şirketleri ve yatırımbankaları ile sürekli temasta olup gerektiğinde proje bazında işbirliğiyapmaktadır.

TÜRKİYE SINAİ KALKINMA BANKASI A.Ş.Meclisi Mebusan Caddesi No:161, 80040 Fındıklı-İstanbul

Tel: (212) 334 5050 Faks: (212) 243 29 75http:/www.tskb.com.tr

[email protected]

159

AVRUPA YATIRIM BANKASI KREDİLERİ

Avrupa Birliği’nin özel finans kurumu olan Avrupa Yatırım Banka-sı (EIB) 1958’de Roma Antlaşması ile Birliğin hedeflerini gerçekleş-tirmesine yardımcı olacak yatırımları finanse etmek amacıyla kurul-muştur. Avrupa Yatırım Bankası AB’nin özerk finansman kurumu olupAB üyesi veya AB’nin işbirliği ve ortaklık anlaşmalarının olduğu ülke-lerdeki bölgesel kalkınma, ulaştırma, iletişim, çevre ve enerji altyapıla-rı ile sanayi alanlarındaki yatırım projelerine dünyanın en uzun vadelikredi veren kuruluşudur. AYB’nin öncelikli hedefi Avrupa Birliği’nindengeli gelişimine katkıda bulunmaktır. Kalkınmada geri kalmış olanveya dönüşüm sorunlarıyla karşı karşıya bulunan bölgelerde yatırımla-rın teşvik edilmesi yoluyla ekonomik ve sosyal kaynaşmayı güçlendir-mek, Avrupa Yatırım Bankası’nın değişmez bir önceliğidir. Bankanınsağladığı finansmanın üçte ikisi, Yapısal Fonlardan ve Uyum Fo-nu’ndan yararlanma hakkına sahip olan nispeten yoksul bölgelere yö-neliktir. Bu amaçla, Banka işletmelerin rekabet gücünün geliştirilme-sine, küçük işletmeler için destek sağlanmasına, ulaştırma, iletişim veenerji aktarımı alanlarında trans-Avrupa şebekeler kurulmasına, çevre-nin korunmasına, yaşam kalitesinin iyileştirilmesine, enerjiye bağımlı-lığın azaltılmasına ve doğal kaynakların daha rasyonel kullanımının teş-vik edilmesine katkıda bulunur. Ayrıca; AB ülkelerinin yanı sıra baştaMerkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri (MDAÜ), Akdeniz Ülkeleri ile Lo-me Konvansiyonu ülkelerindeki yatırım projelerinin finansmanını dadesteklemektedir.

Kar amacı gütmeyen AYB’nin sermayesi, üye ülkeler tarafındankarşılanır. Üye ülkelerin Maliye Bakanları AYB Yönetim Kurulunuoluşturur. AYB, mali piyasalarda konumunun sağladığı üstünlüklerdengirişimcileri yararlandırır. AYB kaynaklarının büyük bir bölümünü ser-maye piyasalarından ödünç alır. AYB kredileri AB’nin özellikle bölge-sel kalkınma amaçlı diğer mali araçlarını destekler niteliktedir. Gerekkamu sektörü, gerek özel sektör projelerinin yararlanabildiği AYB kre-dileri ağırlıklı olarak ulaştırma, haberleşme, çevre, enerji, sanayi, tarımve hizmetler sektörüne verilmektedir. Kredi oranı genel olarak projenintoplam yatırım maliyetinin %50’sini aşmamaktadır.

160

AYB-Türkiye İlişkileriGümrük Birliği öncesi dönemde Mali Protokoller kapsamında AB

bütçesinden ve AYB kaynaklarından 1964-1979 yılları arasında Türki-ye’ye 705 milyon Euro kredi sağlanmıştır. Keban ve Karakaya baraj-ları, I. Boğaz köprüsü ve Petkim gibi Türkiye’nin önemli altyapı pro-jelerine AYB aracılığıyla AB bütçesinden uygun kredi verilmiştir.

AYB ile ilişkiler 1980 yılı sonrasında IV. Mali Protokolün işlerlikkazanamaması ve Türkiye-AB arasında siyasi nedenlerden dolayı yaşa-nan soğukluk sonucunda kesintiye uğramıştır. AYB kredi imkanlarınınyeniden Türkiye’ye açılması 1996 yılında Türkiye ile AB arasındaGümrük Birliğinin tamamlanması ile mümkün olmuştur. 2000 yılındaTürkiye’ye deprem zararlarını karşılamaya yönelik olarak oluşturulan600 milyon Euro’luk TERRA paketinden 375 milyon Euro ve Avrupa-Akdeniz Ortaklığı paketinden 200 milyon Euro olmak üzere toplam575 milyon Euro’luk kredi sağlanmıştır. 2001 yılında ise Türkiye SınaiKalkınma Bankası ve Vakıflar Bankası tarafından KOBİ’lere kullandı-rılacak 125 milyon Euro tutarındaki Global Kredi paketinin sözleşme-si imzalanmıştır.

AYB nasıl çalışır?AYB kamu ve özel sektör projelerini finanse etmektedir. Bunlar;• Hükümet- Her türlü temel altyapı projeleri• Bankalar- Ticari Bankalar ve Yatırım Bankaları• Belediyeler• Özel Şirketler

AYB 30-40 milyon Euro’luk projelerle direkt temas kurarken dahaküçük ölçekli kredi taleplerini aracı bankalar kanalıyla kabul etmekte-dir. Türkiye’deki AYB aracı bankaları;

• Türkiye Sınai Kalkınma Bankası• Sınai Yatırım Bankası• Vakıflar Bankası’dır.

AYB Proje Şartları• Projeler genel ekonomiye katkı sağlamalı• Teknik olarak proje çalışmalı

161

• Mali olarak kendi kredisini kazanacak düzeyde olmalı• Çevreye duyarlı olmalı

Finansman ŞartlarıSanayi Projelerinde asgari 4 yıl azami 15 yıl vade şartı konulmuş-

tur. Faiz oranları en düşük düzeydedir. Yatırım tutarının %50 si oranın-da kredi imkanı vardır. Kamu’da hükümet garantisi, özel söktör’de Adüzeyinde notu olan Banka teminatı gerekmektedir. AYB politik riskiüstlenmektedir. Ülke riski üstlenilirken ücret talep edilmemektedir.Paylaşılan riskler şunlardır;

• Döviz sıkıntısı riskleri,• Kamulaştırma durumunda ödeyememe halindeki riskler,• İç savaş ve diğer savaş durumundaki riskler.Bütçesi 25 milyon euro kadar olan projeler Küçük ve Orta Boy pro-

je,Bütçesi 25 milyondan fazla olan projeler ise büyük projeler olarak

kabul edilmektedir.

AYB’nin Türkiye’de kullandırmakta olduğu kredi türleri ve aracıbankaları;

Kredi Türü Aracı Kurum Kredi Tutarı(euro)Sanayi İşletmelerine yönelik Deprem Kredisi (TERRA) TSKB,SYB,Vakıfbank 75.000.000Global Kredi I TSKB,SYB 50.000.000Global II TSKB,Vakıfbank 125.000.000 Sınai Kirliliği Önleme Kredisi TSKB,SYB,Vakıfbank 70.000.000Enerji Otoprodüksyon Kredisi TSKB,SYB 40.000.000

AYB KOBİ kredilerinden yararlanma kriterleri;- KOBİ olma kriteri ( 500 kişiyi aşmamalı,Bilgi teknolojileri,tu-

rizm,sanayi alanlarında faaliyet gösteren,net sabit varlığı 75 milyon Eu-ro’dan az olmalı)

- Geri ödemesi 2 yıl ödemesiz toplam 7 yıl dır.- Ödeme 6 ayda birdir.

Türkiye’de AYB Çevre kredilerinden yararlanma kriterleri;- Sınai kirliliğin önlenmesi amaçlı projeler olmalı,

162

- Sanayi ve Ticaret Bakanlığının az gelişmiş yöre projeleri( OSB,veözel sektör projeleri )

- Vade 3 yılı ödemesiz toplam 7 yıl- 6 ayda bir geri ödeme

Türkiye’de AYB Deprem kredilerinden yararlanma kriterleri;Deprem bölgeleri olan Sakarya, Bolu, İzmit, Düzce,Yalova şehirle-

ri için kullandırılmaktadır. Depremden fiziki hasar görmüş işletmelerinyerine koyma, rehabilitasyon ve yeniden inşa yatırım harcamalarıfinanse edilecek olup bu yatırımların modernizasyon veya tevsi unsuruiçeren bölümleri de kredi kapsamına alınabilecektir.

İşletmelerin gerçekleştirecekleri yatırım tutarının %50’si olmaküzere asgari 20.000 Euro, azami 5 milyon Euro kredi kullandırılmak-tadır. Geri ödeme, 3 yıl ödemesiz, toplam 7 yılda yapılacaktır.

http://www.tskb.com.trhttp://www.syb.com.tr

http://www.vakifbank.com.tr

163

ASYA KALKINMA BANKASI KREDİLERİ

Asya Kalkınma Bankası; Asya ve Pasifik' teki fakirliğin azaltılmasıve bölge ülkeleri arasında ekonomik- mali işbirliğinin özendirilmesiamacıyla 1966 yılında kurulmuş çokuluslu bir kalkınma finansmanı ku-rumudur. Bankanın aylık " ADB Business Opportunities " adlı bülteniyayımlanmaktadır.

AKB’nin Amaçları Nedir?- Ekonomik Büyümenin artırılması,- Fakirliğin azaltılması,- Kadınların statülerinin artırılması,- İnsan sağlığı, yaşam standardı ve geçim koşullarının geliştirilme-

si, nüfus planlaması,- Doğal kaynak ve çevre kullanımına yardım sağlanması

AKB’nin Faaliyetleri Nedir?- Bölge dışı kaynaklardan bölgeye sermayeyi çekmek,- Gelişmekte olan ülkelere kredi vermek veya sermeye yatırımı

yapmak,- Kalkınma proje ve programlarına teknik yardım ve danışmanlık

hizmetleri vermek,- Kamu ve özel sektör sermayesini kalkınma yatırımları için kullan-

mak,- Kalkınma politikaları ve planlaması konusunda üye ülkelerden ge-

len yardım isteklerine cevap vermektir.

ASYA KALKINMA BANKASIhttp://www.adb.org

164

KREDİ GARANTİ FONU A.Ş.

Kredi Garanti Fonu Nedir? Amacı nedir? Ne Zaman Kurul-muştur?

Kredi Garanti Fonu İşletme ve Araştırma A.Ş. , küçük ve orta öl-çekli işletmelerin bankalardan alacakları kredilere teminat sağlamakamacıyla 1991 yılında Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu(TESK), Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Bor-saları Birliği (TOBB), Türkiye Orta Ölçekli İşletmeler, Serbest MeslekMensupları ve Yöneticileri Vakfı (TOSYÖV) ve Mesleki Eğitim veKüçük Sanayii Destekleme Vakfı (MEKSA) tarafından kurulmuştur.Daha sonra bu ortaklığa KOSGEB ve Türkiye Halk Bankası A.Ş. katıl-mışlardır.

Bilindiği gibi küçük işletmeler banka kredisi olanaklarına büyükişletmeler kadar kolay ulaşamamaktadırlar. Bunun sebeplerinden biri-si olan teminat problemi, KGF garanti/kefaleti ile giderilmekte, bu sa-yede KOBİ’lerin de banka kredileri kullanma imkanı doğmaktadır.

Riskin paylaşımı ilkesine dayanan kredi garanti sistemi sayesindedaha geniş bir kesime, en düşük maliyetle, devamlı bir kredilendirmeamaçlanmaktadır. Ayrıca KOBİ’lerin ihtiyacına göre , orta - uzun vade-li ve uygun koşullu kredi alabilmeleri kredi garantisi ile kolaylaşmak-tadır.

KGF garanti/kefaleti kamusal teşvik programları içerisinde yeralan garantiler için de önem arzetmektedir. Özellikle KOBİ’lerin kul-landığı teşvikli kredilere verilen garantilerle bir çok projenin hayatageçmesi sağlanmıştır.

Garanti/Kefalet Şartları Nelerdir?Kredi Garanti Fonu, 250 işçiye kadar çalışanı olan işletmeleri KO-

Bİ olarak kabul etmekte, bu tanım kapsamında küçük ve orta ölçekli iş-letme sahibi tacir-sanayiciler ile esnaf-sanatkarlar ve genç girişimciler-den gelen garanti/kefalet taleplerini karşılamaktadır. Türkiye’nin bütünbölgelerdeki esnaf-sanatkar ve KOBİ’ler, KGF teminatından yararla-nabilmektedir.

Risk paylaşımı ilkesine göre çalışan kredi/garanti uygulamasındakredinin tamamına teminat oluşturulmamakta, kredinin belli bir ora-

165

nında garanti/kefalet verilmektedir. 200.000 euro karşılığı TL’ye kadarolan garanti/kefalet taleplerinde azami oran %80 olup, bunu aşan ga-ranti/kefaletler için kredinin en çok %70’i kadar teminat sağlanmakta-dır. KGF garanti/kefaletinin üst sınırı, en çok 400.000 euro eşdeğeriTL.'sıdır

Kredi Garanti Fonu’na yapılan Başvurularda , başvuruyu yapanla-rın yapılabilir bir projeleri olmalıdır. Kredi Garanti Fonu, değerlendir-mesinde önceliği projenin yapılabilirliğine, yeterliliğine, firmanın veortaklarının liyakatine, moralitesine, özkaynak katkısına ve krediningeri ödenebilirliğine vermektedir. Teminat, bu değerlendirmede en sonunsur olarak görülmekte ve gerekli görülen hallerde bankanın ilkeleri-ne uymadığı için kabul etmediği türdeki teminatlar KGF tarafından ka-bul edilmektedir.

Eski borçların ve kredilerin ödenmesi amacıyla kullanılacak kredi-ler için KGF garanti/kefalet vermemektedir.

KGF Hangi Tür Kredilere Garanti Verir?• Yeni iş kurma,• Mevcut tesisin genişletilmesi• Hammadde temini• Yeni teknoloji kullanımı• Yeni iş yerine taşınma• Nakit sıkıntısı giderme• İhracatın ve İthalatın finansmanı• Teminat mektubu amaçlı krediler • KOBİ’lerin kullandığı diğer nakdi ve gayrinakdi kredilerdir.BAŞVURU VE İZLENECEKAŞVURU VE İZLENECEK YOLBaşvuru Ve İzlenecek Yolu Biliyor musunuz?BAŞRU VE İZLENECEK YOLKOBİ, kredi talebiyle banka şubesine başvurduktan sonra, banka-

ca yapılan değerlendirmede kredi başvurusu uygun bulunmakla birlik-te teminat eksiği sözkonusu ise banka, KGF garanti/kefaletini temin et-mek amacıyla dosyayı KGF’na gönderir. KGF uygulamasında bütünHalkbank şubeleri KGF’na başvuruya ücretsiz aracılık etmekte ve buuygulama hakkında bilgi vermektedir.

166

KGF uzmanları, garanti/kefalet talebiyle ilgili olarak işletme ile birgörüşme - mümkünse işletme işyerinde- yapar ve işletmenin mevcutdurumu ve projesi hakkında inceleme raporu düzenlerler. Garanti/kefa-let talepleri nihai olarak KGF Genel Müdürlüğü’nün önerileri üzerineortakların temsilcilerinden oluşan Onay Komisyonunda tartışılarak ka-rara bağlanır ve talep sahibi KOBİ ve bankaya bildirilir. Garanti/kefa-let verilmesine karar verilen işletmelerden bir garanti/kefalet taahhüt-namesi alınır ve işletme ve kefillere imzalattırılır. Ayrıca kararda belir-tilen diğer şartların da bulunması halinde bu şartların yerine getirilme-sini müteakip Kredi Geri Ödeme Garantisi düzenlenerek bankaya gön-derilir.

Kredinin KGF’nun garanti/kefaleti ile kullanılması durumunda da,kredi vadesi boyunca her yıl peşin olarak, garanti/kefalet bakiyesi üze-rinden % 3 oranında komisyon alınır.

KREDİ GARANTİ FONU İŞLETME VE ARAŞTIRMA A.Ş.Adakale sok. No: 28/1 Yenişehir - Ankara

Tel: (312) 4356426 – 4356596 Faks: (312) 4344889http://www.kgf.com.tr

[email protected]

KGF İstanbul BürosuZeytinlik Mah. Fahri Korutürk Cad. No:11

34710 Bakırköy / İstanbulTel: (212) 5437712 Faks: (212) 5719073

167

HALK YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.

Türkiye Halk Bankasının yaygın yurtiçi ve yurtdışı şube ağı desteğive SPK’dan alınan yetki çerçevesinde halka arza aracılık,alım satımaracılığı, portföy yönetimi, yatırım danışmanlığı, repo ve ters repo iş-lemleri, kredili menkul kıymet açığa satış, ödünç menkul kıymet alma-verme işlemleri yapmak üzere 1997 yılında kurulan şirketin sermayesi2,5 Trilyon TL olup T.Halk Bankası A.Ş., T.Halk Bankası PersoneliYardımlaşma Vakfı,Obitaş A.Ş.,Birlik Sigorta A.Ş. ve Karya A.Ş. or-taklarıdır.

Şirket, KOBİ’lere şu hizmetleri vermektedir;• Yurtiçi sermaye piyasası işlemleri,• Yatırım finansman danışmanlığı• İşletmelerin sermaye arttırım ve ortak satışları,• İşletmelerin devir ve birleşme işlemleri,• Yabancı şirket evlilikleri,• Yurtdışında hakla arz işlemleri,

HALK YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.Söğütözü 2.Cadde No:63

06520 / AnkaraTel: (312 ) 289 20 00 Faks: (312) 2295857


168

SERMAYE PİYASASI KURULU

Sermaye Piyasası Kurulu, yetkilerini kendi sorumluluğu altında ba-ğımsız olarak kullanan, idari ve mali özerkliğe sahip, Devlet Bakanlığıile ilgili, düzenleyici bir kamu kurumudur. Kurul' un giderleri özel birfondan karşılanır. Menkul kıymet ihracatı yapanlar, ( şirketler, yatırımfonları, yatırım ortaklıkları ) bu fona ihraç ettikleri menkul kıymetlerinbinde ikisi tutarında ücret öderler.

Temel Amaçları Nelerdir?- Sermaye piyasasının işleyiş kurallarını belirlemek,- Piyasadan fon kullanan şirketlerin belli kurallara uygun olarak en

iyi biçimde yararlanmalarını sağlamak,- Sermaye piyasasına yatırım yapan tasarruf sahiplerinin hak ve

menfaatlerini korumak,- Piyasaların adil ve etkin çalışmasını sağlamak,- Bu hedeflere uygun kanun, yönetmelik ve tebliğlerde düzenleme-

ler yaparak, piyasaların gözetim ve denetimini sağlamak

Görevleri Nelerdir?- Sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içerisinde

çalışarak tasarruf sahiplerinin ve yatırımcıların hak ve yararlarının ko-runmasını sağlamaktır.

Yetkileri Nelerdir?- Kendi gözetimi altındaki piyasalarla ilgili düzenlemeler yapmak,- Menkul kıymetlerle ilgili düzenlemeler yapmak,- Sermaye piyasasından menkul kıymet ihracı yoluyla fon sağlayan

şirketlere ilişkin düzenlemeler yapmak,- Sermaye piyasası kurumları ile ilgili düzenlemeler yapmak

SERMAYE PİYASASI KURUMUDoç.Dr Bahriye Üçok Cad. No: 13 06500 Beşevler-Ankara

Tel: (312) 212 62 80 Faks: (312) 212 48 42http://www.spk.gov.tr [email protected]

İstanbul TemsilciliğiAkmerkez E-Blok Kat 11 80600 Etiler-İstanbul

Tel: (212) 282 09 34 Faks: (212) 282 06 63

169

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI

İMKB’nin Kuruluş Amacı Nedir?06.10.1983 tarih ve 91 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ku-

rulan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), hisse senetleri, ha-zine bonoları ve devlet tahvilleri, gelir ortaklığı sertifikaları, özel sek-tör tahvilleri, yabancı menkul kıymetler, gayrimenkul sertifikaları veuluslar arası menkul kıymetlerin alım ve satımının yapılmasını sağlamakamacıyla 26 Aralık 1985 tarihinde kurulmuş bulunan Türkiye' nin tekmenkul kıymet borsasıdır.

Özerk ve mesleki bir kamu kurumu olan İMKB, yetkili olduğu ko-nu ve alanlarda kendi yasal düzenlemelerini yapabilir. Yapılan alım-sa-tım işlemlerinden oransal olarak alınan borsa payı, kotasyon ücretlerive mevzuatta gösterilen diğer kalemler gelirlerini oluşturmaktadır.

Ulusal Pazar Nedir?İMKB tarafından önceden belirlenmiş kotasyon şartlarını tümüyle

karşılayan şirketler ulusal pazarda işlem görür. Ulusal pazardan seçil-miş 100 şirkete ait hisse senetleri İMKB-100 endeksini oluşturur.

Bölsesel Pazarlar Nedir?Ülkenin çeşitli bölgelerinde faaliyet gösteren küçük ve orta ölçek-

li şirketlerin hisse senetlerinin likit,güvenli,şeffaf bir ortamda işlemgörmesini sağlamak amacıyla kurulan bölgesel pazarlarda takas esas-ları ulusal pazarlar ile aynıdır.

Yeni Şirketler PazarıNedir?Yeni kurulmuş ancak potansiyeli bulunan şirketlerin hisse senetle-

rinin borsada güvenli ve şaffaf bir ortamda işlem görmesi amacıyla 6Temmuz 1996 da kurulmuş olup takas esasları ulusal pazarlar ile aynı-dır.

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASIİstinye 80860 İstanbul, Türkiye

Telefon: (212) 298 21 00 Faks: (212) 298 25 00http://www.imkb.gov.tr

[email protected]@imkb.gov.tr

170

FİNANSAL KİRALAMA (LEASING)

Leasing (finansal kiralama) bir yatırım malının mülkiyeti leasingşirketinde kalarak, belirli bir kira karşılığında, kullanım hakkının kira-cıya verilmesi ve yapılan sözleşmede belirlenen değer üzerinden söz-leşme süresi sonunda mülkiyetin kiracıya geçmesini sağlayan çağdaşbir finansman yöntemidir.

Ülkemizde ve dünyada giderek daha önemli bir yatırım finansmanıyöntemi haline gelen Leasing ,bir malın özkaynak ya da kredi kullana-rak satın alınması yerine, bir Leasing şirketi tarafından satın alınarakyatırımcıya kiralanması, kira süresinin sonunda ise sembolik bir bedelkarşılığı yatırımcıya satılması anlamına gelmektedir.

Finansal Kiralama Türleri Nelerdir?•Yurtiçi Kiralama ; İhtiyaç duyulan yatırım malının, Türkiye'denveya dünyanın herhangi bir yerinden Leasing Şirketi tarafındansatın alınarak kiralanmasıdır. Yurtiçi Kiralama Sözleşmesinde ikitaraf da yurt içindedir.

•Uluslararası Kiralama; Herhangi bir yatırım malının , yurtdışındayerleşik bir Leasing Şirketi tarafından satın alınarak kiralanması-dır. Bu tür işlemlerde Türkiye'deki Leasing Şirketi aracılık işlevi-ni görmektedir.

•Satışa Yardımcı Kiralama; Leasing Şirketlerinin , pazar paylarınıartırmak amacıyla müşterilerine yeni finansman alternatifi sun-mak isteyen satıcı ve üretici firmalara verdiği bir hizmetidir. Satı-cı firma, peşin ve vadeli satış önerilerinin yanısıra Leasing Şirke-tinden almış olduğu kiralama opsiyonunu da müşterisine önerebilir.

•Satış ve Geriye Kiralama; Yalnızca yeni bir yatırıma başlarken de-ğil, nakit girişine ihtiyaç duyulduğunda da Leasing Şirketi devre-ye girebilir. Bu durumda Leasing şirketi işletmenin satmak istedi-ği yatırım mallarının satın alarak karşılığı nakit olarak öder. İşlet-me, belirlenen kirayı ödeyerek malı kullanmaya devam eder. Kiradöneminin sonunda ise sembolik bir bedel karşılığında malın mül-kiyetine yeniden sahip olur.

Leasing’in Avantajları Nelerdir?Yatırımlara % 100 finansman sağlar. Özkaynakları tüketmez.

171

"Kazandıkça Ödeme" İlkesi Doğrultusunda yatırımınız kendini fi-nanse eder.

İstikrarlı bir finansman yöntemidir.Pasif hanesinde borç olarak gözükmez.KDV avantajı sağlar.Finansal Kiralama ödemeleri vergi avantajı sağlar.Maliyet açısından Leasing banka kredisinden daha avantajlıdır. Leasing'e konu olan ekipman teminat olarak değerlendirilebilir. Orta vadeli bir finansman yöntemidir. Sözleşme sonunda ekipman sembolik bir bedelle kiracıya devredi-

lir. İflas durumunda Leasing'e konu ekipman iflas masası dışında kalır. Teşvik avantajı sağlar. Finansal Kiralama şirketleri ile ilgili yasal düzenleme 28.06.1985

tarih ve 18795 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3226 sayılı kanunlagelmiştir.

FİNANSAL KİRALAMA DERNEĞİBüyükdere cad. Yapı Kredi Plaza B Blok Kat 10 26/B

Levent/İstanbulTel: ( 212) 2845310 Faks: (212) 2816647


172

RİSK SERMAYESİ

Sermaye Piyasası Kurulunun 6.11.1998 tarih ve 23515 sayılı resmigazetede yayınlanan tebliği ile Risk Sermayesi Yatırım Ortaklıklarınayasal düzenleme yapılmıştır.

Risk sermayesi yatırımı, girişim şirketlerinin birinci el piyasalardaihraç ettiği sermaye piyasası araçlarına yapılan uzun vadeli yatırımlarolarak tanımlanmaktadır. Risk Sermayesi Yatırım Ortaklıkları ise kayıt-lı sermayeli olarak kurulan ve çıkarılmış sermayeleri esas olarak serma-ye ve faiz kazancı elde etmek amacıyla risk sermayesi yatırımlarına yö-nelten sermayesinin asgari %49’u halka açık anonim ortaklıklardır.

Risk Sermayesi fonunun özellikleri şunlardır;•Profesyoneller tarafından oluşturulan bir tür yatırım fonudur,•Genç, dinamik, hızlı büyüme ve yüksek karlılık potansiyeli olanprojelere yatırım yapar,

•Şirketlerin başlangıç sermayeleri için iyi bir kaynaktır,•Finans sektöründe, belirli amaçlar için kullanımı öngörülen ve buamaçlar için oluşturulan bir finansal araçtır,

•Hisse senedi satın alır,•Ürün ve hizmet üretimine yardımcı olur,•Şirket yönetimine katılır, stratejik kararlarda yardımcı olur,•Uzun dönemli düşünür

Risk Sermayesinin Karlılığı Nedir?Risk sermayesinin karlılığı, esas olarak girişimci şirketin hisse se-

netlerine yapılan şirketin hisse senetlerinin borsada satılması sonucu el-de edilecek kazanç arasındaki farktan oluşmaktadır. Risk sermayesişirketlerinin girişimci şirketlerin finansmanında kullandıkları önemlifinansman araçları , hisse senedi, hisse senedine dönüştürülebilir tah-vil ve tercihli hisse senedidir.

Kimler Bu Fonu Oluşturur?• Şahıslar,• Şirketler,• Bankalar,• Sigorta Şirketleri,

173

• Emeklilik Fonları,• Sosyal Güvenlik Fonlarırisk sermayesi fonu oluşturabilir.ABD’de bireysel ,Avrupa da ise

kurumsal yatırımcıların fon oluşturmada ağırlığı olduğu bilinmektedir.

Risk Sermayesi Kimlere İlgi Duyar?Yeni teknoloji veya ürün, yeni bir üretim şekli veya hizmet biçimi

tasarlayan ve paraya ihtiyaç duyan girişimciye ilgi duyar.

İlgi Alanları Nedir?Her risk sermayesi şirketi kendi stratejisi doğrultusunda yatırım ya-

par. Bazıları çok genel anlamda , her sektörden projelere her coğrafikyerleşim alanında, KOBİ’lerin her aşamasında yatırım yapabilir. Bunamukabil bazıları da bir veya iki sektörde uzmanlaşmıştır, sadece bircoğrafik bölgede yatırım yapar. Genel uygulamaya bakarsak, bölgeselve belirli bir konuda ihtisaslaşmış risk sermayesi şirketlerinin çoğun-lukta olduğunu görüyoruz. Risk sermayesi şirketleri genellikle başlan-gıç sermayesini finanse ederken, teorik olarak şirketlerin ‘’şirket ömrüçizelgesi nin’’

• İkinci aşama sermayesi, •Olgunluk aşaması, •Köprü finansman, •Satınalma aşaması ( Leveraged/Management Buyout-mbo ) gibi,aşamalarında yatırım yapabilir.

Risk sermayesi şirketleri ihtisaslaşmak için genellikle birbirine ya-kın bir iki sektörü seçerken bazıları sadece bir teknolojiyi seçer. Yük-sek teknoloji en yoğun ilgiyi çekmektedir. Yatırımların boyutu, yüzbindolardan milyon dolarlara kadar geniş bir yelpaze oluşturmaktadır.

Yatırımların Süresi Ne Kadardır?Başlangıç yatırımlarının yaygın uygulanan yatırım süresi 5-10 yıl

arasıdır. Girişilen projenin özelliklerine ve şirket aşamasına göre bu sü-re değişiklik gösterir. Şirket geç aşamasında yapılan bir yatırım için busüre 1-2 yıla inerken aşama değişikliğine göre bu süre de değişmekte-dir. Risk sermayesi yatırımlarına ne çok uzun dönemli yatırımlar olarakbakabiliriz ne de onları likit yatırım olarak görebiliriz. Projeye bağlımakul yatırım süreleri söz konusudur.

174

Yatırımdan Çıkış Süresi Ne Kadardır?Genel olarak başlangıç sermayesi yatırımlarından çıkış 3 ila 7 yıl

arasında gerçekleşmektedir. En uygun çıkış şekli halka açılmadır. Sonbeş yılda risk sermayesi konulan yüksek teknoloji yatırımı şirketlerinhalka açılmalarında çok büyük başarılar elde edilmiştir. Son 20 yıllıkdönemde yaklaşık üçbin adet risk sermayesi yatırımı halka açılmıştır.

Risk Sermayesi Sistemi Nasıl İşler?Proje sahibi girişimci ile risk sermayesi şirketi arasındaki ilişki bir

dizi aşamadan oluşur. İlk irtibat, karşılıklı tanışma veya girişimcininbir iletişim aracı ile risk sermayesi şirketine ulaşması ile sağlanır. Kar-şılıklı çalışmanın sürdürülmesine karar verilmesi halinde; birinci aşamaproje planının hazırlanmasıdır. Proje planında;

• Yatırımın Maliyeti,• İşletme Giderleri,• Pazarlama Stratejisi,• Gelir Tahminleri,• Üretim Şekli,• Yönetim Biçimi,• Yöneticilerin Özellikleri,• Oluşturulması Düşünülen Mali Yapı yer alır. Girişimci bu bilgilerle Risk Sermayesi Şirketine yazılı ola-

rak müracaat eder.Risk Sermayesi Şirketi; Projeyi inceler ve kendi normları ile karşı-

laştırır, uygun gördüğü proje sahiplerini görüşmeye davet eder. Karşı-lıklı görüşmelerde taraflar arasında mutabakat sağlanırsa girişimci pro-jesi üzerinde detaylı olarak çalışmaya başlar. Bu aşamada, projeninekonomik, teknik ve mali yapısı en az 5 yıllık dönem için projeksiyonşeklinde incelenir ve fizibilite çalışması yapılır.

Taraflarca, neticeler değerlendirilir. Risk sermayesi şirketi tarafın-dan değerlendirmeler olumlu sonuç verirse, şirket kendi açısından pro-jeye katılma koşullarını belirler. Böylelikle Risk Sermeyesi

Şirketinin hangi oran ve koşullarda projeye katılacağı, projenin öz-gün koşullarına göre ortaya çıkar.

Risk Sermayesi Şirketi tarafından belirlenen koşulların girişimcitarafından benimsenerek mutabık kalınması durumunda, taraflar arasın-

175

da, karşılıklı hak ve yükümlülükleri içeren bir yatırım sözleşmesi dü-zenlenir. Bundan sonraki birlikteliğin temelini oluşturacak olan busözleşmenin imzalanması ile gerçekleştirme aşamasına geçilir.

Taraflar tüm bilgi ve birikimlerini projenin gerçekleşmesi için kul-lanmaya başlarlar. Ortaklık kurulur, görev taksimleri yapılır. Kararlaralınır, proje gerçekleştirilir.

Yatırımdan Çıkış Nasıl Olur?Projenin önceden belirlenen başarı noktasına gelmesi ile risk ser-

mayesi şirketi, yatırım sözleşmesinde belirlenen şekilde yatırımdan çı-kar.

Risk Sermayesi Türleri Nelerdir?Risk sermayesine katılma biçimleri iki şekilde olmaktadır.•Doğrudan Katılma; Yatırımcılar aracısız olarak, yani finanse edilenişletmelere doğrudan, örneğin paydaş limited ortaklık ortağı ya dakomandite ortak olarak katılmaktadır. Bu tür katılma, doğrudanrisk sermayesi olarak da ifade edilmektedir. Ancak, bu tür katılma-da risk sermayesinin dağılımı mümkün olmadığından, sermaye ya-tırımcıları da katılınan işletme hakkında kişisel ve uzmanlık bilgi-sine sahip olmadıklarından , tercih edilen bir yol değildir. Ayrıca,bu tür risk sermayesinde fona benzer oluşumlar yani sözde fonla-ra rastlandığında , yatırımcılar ve fon yönetimi, burada yalnızca da-nışmanlık ve varlık yönetimi sözleşmesi çerçevesinde ilişki içindebulunmaktadırlar. Bununla birlikte bu katılma türü, bazı vergi üs-tünlükleri sağlayabilmektedir.

•Dolaylı Katılım; Dolaylı risk sermayesi finansında ortaya çıkan enönemli fark, sermaye yatırımcılarıyla sermaye alanlar arasında, uz-man aracı bir finans kurumunun, örneğin risk sermayesi ortaklığı-nın yerleştirilmesidir. Gerçek risk sermayesi de budur. Risk ser-mayesi finansı çerçevesinde en uygun fon oluşumu, yatırımcı kay-nakların çeşitli gelişme aşamalarında, farklı dallarda ve çeşitli tek-nolojik yönlerde bulunan birçok işletmeye azınlık şekilde yatırıla-rak ve ayrıca işletmecilik danışmanlığı şeklinde stratejik yönetimverilerek sağlanabilmektedir. Dolayısıyla fon oluşturmanın önem-li ölçütü, katılma projelerinin seçimi ve yatırımcıların korunması-nın sağlanması olmaktadır.

176

Risk Sermayesinin Uygulanmasının Avantajları Nelerdir?•Uzun vadeli yatırımlar için uygun ve dayanaklı yatırım sermayesikaynaklarının olması,

•Risk sermayesi finansının, özellikle KOBİ’lere finansal desteksağlayan bir finans yöntemi olması ,

•Yeni ve denenmemiş projelere/yatırımlara finans olanağı sağlan-masıdır.

SERMAYE PİYASASI KURUMUhttp://www.spk.gov.tr

VAKIF RİSK SERMAYESİ YATIRIM ORTAKLIĞI A.ŞTunalıhilmi Cad. No:121/4 Kavaklıdere/Ankara

Tel : (312) 466 19 34-35 Faks: (312) 466 34 36http://www.vakifrisk.com.tr

[email protected]

İŞ RİSK SERMAYESİ YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş.İs kulelerı kule 2 kat 8

80620 4. Levent/İstanbul Tel : (212)3251744 Faks : (212)2705808

http://www.isrisk.com.tr

177

FRANCHISING

Franchising bir işletme sisteminin ürünlerinin ve hizmetlerinin su-nulduğu ekonomik bir paylaşım türüdür. Franchising sisteminde en aziki kişi vardır.

1- Franchise veren: gelişmiş bir üretim, işletme ve pazarlama sis-temine, ticari isme ve tescilli bir ticari markaya sahip olan herhangi birişletme,

2- Franchise alan: bu olanaktan yararlanan söz konusu sistem da-hilinde üretilen veya satılan mal ve hizmetlerin dağıtımını bağımsız ola-rak yaparak, karşılığında bu sistemin kendisini kullandıran sistem sahi-bi franchise verene belirlenen bir ücret ödeyen işletme,

Teknik olarak franchise bu ekonomik ilişkinin ismidir. Bu terim ya-pılan iş için kullanılmaktadır.

Franchise zinciri nasıl başlar?Başarılı bir işletme sahibi , işletmeler zincirini genişletmek , ancak

yeni açılacak işletmelerin sahibi olmak ve yönetmek istemiyorsa sa-hip olduğu işletmenin ticari ismini ve tescilli markasını veya işletmesistemini bağımsız bir ikinci kişiye (franchisee) kullandırmak ister vekarşılığında belirli bir ücret talep ederse franchiise’ zinciri başlamışolur.

Franchising’in de Yükselen Sektörler Nelerdir?Daha çok hizmet ağırlıklı bir ekonomi ve kadının çalışma hayatında

yer alması ile birlikte frachising’de yükselen ve gelişen sektörlerin da-ğılımında da değişim görülmektedir. Yükselen ve gelişen sektörlere ;ev ve ofis hizmetleri, bankacılık sektörünün yan hizmetleri, postalama,reklam hizmetleri, paketleme ve taşımacılık, insan kaynakları ve perso-nel seçimi, otomotiv tamir ve bakım hizmetleri, iletişim ve bilgisayarhizmetleri sektörlerini örnek olarak verebiliriz.

Franchising Zincirlerinde Birbirine Benzerlik Bir Dezavantaj-mıdır? Müşteri Çeşitlilik İstemez mi?

Toplum bilimciler, Türkiye’deki göç olgusunu da göze alarak tüketimkültürlerini ve bu kültürler içindeki sapmaları incelediklerinde, kişilerintüketim aşamasında arzu ve davranışlarının güven esasının içgüdüsel tep-kileri ile paralel olduğunu saptamışlardır. Sonuç olarak, çeşitliliğin, fark-lılığın aksine tüketimde insanların standartlar ve detaylardaki benzer öğe-leri tercih ettiklerini ve benimsediklerini görmüşlerdir. Dolayısıyla franc-hisingde; birbirine benzerliğin bir avantaj olduğu görülmüştür.

178

Bir Franchising Satın Almadan Önce Nelere Dikkat Etmek Ge-reklidir

•Deneyimin türüne,• İşin tam detaylı olarak tanımlanmasına,• İşi yürütebilmek için gerekli optimal çalışma saati ve personeladedine,

•Frachisor kimdir? Geçmiş deneyimleri nedir? Çalıştırdığı yöneti-cilerin mesleki tecrübeleri yeterli midir?

•Sitem içinde diğer francihise alanların işi nasıl yürüttüklerine,•Yatırım bedelinin ne olacağına,•Devam eden yatırım maliyetlerine,•Franchisor’dan alınması gereken ürün ve hizmetler var ise kimden, nasıl alınacağına,

•Franchise ilişkisinin nasıl düzenleneceğine ve nasıl yenileneceği-ne,

•Sistemden ayrılan Franchise varsa nedenlerine,• İşletmenin finans sisteminebakılması ve bu konuda tecrübesi olan bir avukat yardımıyla sözleş-

melerin imzalanmasında yarar görülmektedir.

Franchise Satın Alınmak İstendiğinde ilk olarak Ne Yapılmalı-dır?

İlk yapılması gereken franchise veren işletmelere ulaşılmasıdır.Ulusal Franchising Derneği’nin arşivinde bu bilgiler bulunmaktadır.

Franchising Sisteminde Başarı Şansı Nedir?Konunun uzmanları ve akademisyenler tarafından, franchising sis-

temi ile işletilen işletmelerin bağımsız işletmelerden daha fazla başarışansına sahip oldukları belirtilmekte olup, istatistiki veriler açısındanda her 100 franchisee işletmesinin sadece 5’nin başarısız olduğu göz-lemlenmektedir. Bağımsız işletilen KOBİ’ler üzerinde yapılan araştır-malar, bu işletmelerden %65’nin başarısız olduklarını ve 5 yıl içindekapandıklarını ortaya koymaktadır.

ULUSAL FRANCHİSİNG DERNEĞİErgenekon cad. Pangaltı İş Merkezi 89/15 80240 Pangaltı /İstanbul

Tel: (0212) 296 6628 Faks: (0212) 224 5130http://www.ufrad.org.tr

http://www.franchise.com

179

FAKTORİNG

Faktoring, büyük miktarlarda kredili satışlar yapan işletmelerin, busatışlardan doğan alacak haklarının "faktoring şirketi" olarak adlandırı-lan finansal kuruluşlar tarafından satınalınması esasına dayanan bir fi-nansal faaliyettir. Bir factoring anlaşması ile factor, satıcı firmanın yap-tığı kredili satışlarla ilgili ler türlü muhasebe kayıtlarının tutulması, kre-dili satışlardan doğan alacakların vadesinde tahsil edilerek takip edil-mesi, alacakların tahsil edilmemesi halinde doğacak kayıpların tam ola-rak karşılanması, satıcı işletmeye kredili satış tutarlarının belirli bir ora-nında kredi verilmesi, potonsiyel ve mevcut müşterilerin mali durum-ları hakkında bilgi toplanması ve malların satış imkanlarının arttırmaküzere piyasa araştırması yapılması gibi fonksiyonları üstlenmektedir.

Faktoring İşlemi Nasıl Başlar?Bir faktoring işlemi, işletmenin faktoring başvurmasıyla başlar.

Başvuruda; kendi hesaplarınızın son durumunu, daimi müşterilerinizinisim ve adreslerini, bunların çalıştığı bankaları, bu müşterilere öncekiyıllarda yapılan ortalama satış tutarlarını, satışa konu olan mal çeşitle-rinizi bildirirsiniz. Factor bu bilgiler ışığında sözkonusu mal piyasası veborçluların ödeme gücü konularında araştırmalar yapar ve uygun bul-duğu takdirde, bütün alacakların ülke ve mal bazında, global ya da sı-nırlı olarak satın alınmasına karar verir. Factor ile firmanız arasında birfactoring anlaşması imzalanır.

Üzerinde borçlu kişilerin isimleri, fatura tarihi ve vade tarihiningösterdiği alacak senetlerini, alacakların devri konusunda düzenlenenbir form ekinde factor’e iletirsiniz. Formun iki taraf arasında imzalan-masından sonra devir gerçekleşmiş olur. Malları müşterinize gönderdi-ğinizi gösteren sevk vesaikini form ekinde factor kuruluşa vererek sözkonusu mallara ilişkin alacağınızı, yapılan anlaşmaya göre adresindeya da vadesinden önce faktor’den alırsınınız. Faktoring’de, Faktor ku-ruluşun firmanızın anlaşma çerçevesinde yapacağı tüm kredili satışla-rın onaylanması sözkonusu olup, Faktor’un onayı dışında gerçekleştiri-len satışlar Faktor kuruluşu ilgilendirmemektedir.

Faktoring İşleminin Avantajları Nelerdir?•Satışların Muhasebesi; işletme açısından faktoring hizmetinin enönemli yararlarından biri, yaptığınız kredili satışların muhasebe-

180

leştirilmesi işinin faktor tarafından üstlenilmesi en önemli yarar-larından biridir. Ayrı ayrı kişilere yapılan bütün kredili satışlar,sanki tek bir kimseye yapılmış gibi, Faktor’un hesabına kaydedi-lir ve muhasebe kayıtları Faktor tarafından tutulur. Ayrıca, Fak-tor’un işletmenize göre daha modern ve yaygın bir bilgisayar vehaberleşme sistemine sahip olması muhasebe işlemlerinin dahadoğru ve ucuz şekilde yapılmasını sağlamaktadır.

•Riskin Giderilmesi; Faktor şirket kredili satış bedellerinin tahsiledilememesi halinde doğacak tüm kaybı üstlenerek, satıcı işletme-nin karşılaşabileceği güçlük ve endişeleri bütünüyle ortadan kal-dırabilmektedir. Faktoring işlemi kredili satış yapılacak kişi ve iş-letmelerin saptanmasında, ileri derecede profesyonel bir araştırmave değerlendirme çalışması yapma olanağını da sağlamaktadır.

•Ek Finansman Olanakları Sağlanması; Genel uygulamada factorşirket kredili satışlar toplamının %80 dolaylarındaki bölümünü iş-letmemize nakit olarak derhal, kalanını da tahsil ettikten sonraödediğinden KOBİ ihtiyacını kolayca karşılayabilmektedir.

Faktoring işlemi yapan şirketlerle ilgili kanuni düzenleme27.06.1994 tarih ve 21973 mükerrer sayılı resmi gazedede yayınlanan545 sayılı kanun hükmünde kararname ile yapılmış olup Hazine Müs-teşarlığı yetkilidir.

FAKTORİNG DERNEĞİÖmer Avni Mah. İnebolu sok. No:25

80040 Kabataş/İstanbulTel: (212) 2932353 Faks: (212) 2932354

http://www.faktoringdernegi.org.tr

181

FORFAITING

Forfaiting, özellikle mal ve hizmet ihracatından doğan ve belirli birödeme planına göre tahsil edilebilecek olan alacakların bir banka ya dabu alanda uzmanlaşmış bir finansman kurumu tarafından satın alınma-sı olarak tanımlanabilmektedir.

Forfaiting, ihracat-ithalat işlemlerinden doğan vadeli alacak veborçların rücusuz olarak forfaiting kuruluşlarına (forfaiter) satılmasın-dan doğan ve iskonto işlemi olarak tarif edilen bir finansman tekniği-dir. Uzun vadeli ve kredili ihracat-ithalat işlemlerine yönelik bir finansenstrümanı olarak bilinen "forfaiting" dünyada genellikle yatırım mal-ları için kullanılır.

Forfaiting işleminde genelde ithalatçıların borcu karşılığında ihra-catçıya verdiği emre yazılı senet ve poliçeler kullanılmakta, işlem ger-çekleştikten sonra ihracatçının hiçbir yükümlülüğü kalmamaktadır.

Her çeşit alacak forfaiting işlemine konu edilebilirse de uygulama-da emre yazılı senet ve poliçe şeklindeki ticari alacaklar daha güvenliolduklarından tercih edilmektedirler. Forfaiting veren kuruluş belli biriskonto oranı üzerinden devraldığı senet veya poliçe şeklindeki alacak-ların karşılığında, teminat olarak banka garantisi talep etmektedir.

Forfaiting işleminde ithal edilecek malın bedeli, bu malın ekono-mik ömrüne yayılarak taksitlerle ödenmektedir. Önce ithalatçı ve ihra-catçı işletmeler arasında bir ticari anlaşma yapılmakta, fiyat ve ödemeplanı saptanmaktadır. İthalatçı malları teslim almakta, banka garantisi-ni de sağladıktan sonra borç senetlerini barka aracılığı ile ihracatçı iş-letmeye iletmektedir.

Poliçeler ihracatçı işletme tarafından hazırlanmakta, ithalatçı işlet-me tarafından kabul edilmekte ve garantör banka tarafından garantiedilmektedir. Garantör ile ithalatçı işletme arasında tazminat anlaşma-sı bulunmakta, bu durum forfaiter’i ilgilendirmemektedir. Forfaitingpiyasasında, poliçeler "rücusuz" olarak üç kez ciro edilebilmektedir.

Ancak, özellikle nakit sıkışıklığı nedeniyle tüketim mallarını da va-deli olarak almayı tercih eden ülkelere yapılacak satışlarda "forfaiting"ikullanmak nakit akışını hızlandırmak, alıcının ödememe riskinden veülke riskinden kurtulmak açısından son derece faydalıdır.

Forfaiting'de vade 3 aydan başlayarak 10 yıla kadar uzamakta olup,süresi; ihracat-ithalat konusu ürüne, ihracat yapılan veya ithalatı yapanülkeye ve dünya ekonomilerine göre belirlenir.

182

Forfaiting’in İhracatçı Açısından Avantajları Nelerdir?•Her türlü ticari, finansal ve politik risk forfaiting şirketi tarafındanüstlenir, vadeli satış nakde çevrilerek ihracatçının asıl işi olan sa-tış ile uğraşması sağlanır.

• İhracatçı, riskinden çekindiği ülkelere, belli bir iskonto karşılığın-da rahatlıkla ürün satabilir.

•Vadeli alacaklar nakde dönüşerek bilançonun likitidesi artar. İşle-yişi çok basit olan ve poliçenin ciro edilmesiyle uygulanabilenforfaiting, herhangi bir sözleşme gerektirmez.

•KDV iadesi ve kambiyo dosyası erken kapatılabilir.•Sabit fiyat avantajından faydalanılır. •Tahsilat, forfating şirketi tarafından takip edileceği için ihracatçıtahsilat masrafından da kurtulur.

• İhracatçı, diğer işlemleri için nakit ihtiyacını kısa sürede karşılar,önünü görebilir.

İthalatçı Açısından Yararları Nelerdir?•Alternatif bir finansman kaynağı elde eder. •Borçlanma kapasitesini ve çeşidini artırma imkanına sahip olur. • İthal edilen ürün işletmenin bilançolarına dahil edilir ve ithalatçıböylece her türlü yatırım indiriminden yararlanma imkanına sahipolur.

• İşlemler hızlı ve basit bir yöntemle sonuçlanır. • İthalatçı bankalardaki nakit kredilerini kullanmak zorunda kal-maz.

•Vade sonuna kadar sabit faiz oranı uygulanır.

SERMAYE PİYASASI KURUMUDoç.Dr Bahriye Üçok Cad. No: 13 06500 Beşevler-Ankara

Tel: (312) 212 62 80 Faks: (312) 212 48 42http://[email protected]

SPK İstanbul TemsilciliğiNispetiye Cad. Akmerkez E-Blok Kat 11 80600 Etiler-İstanbul

Tel: (212) 282 09 34 Faks: (212) 282 06 63

183

ECIP - Avrupa Topluluğu Yatırım Ortaklığı Programı Nedir?

AB Yatırım Ortaklığı, kısaca ECIP, Latin Amerika, Asya ve Akde-niz'de yer alan belirli ülkelerle AB'ye üye ülkeler arasındaki ekonomikişbirliğini geliştirmek için l988 yılında uygulamaya konulmuştur.Programın amacı, Türkiye ve AB işletmeleri arasında ortak girişim (jo-int-venture) veya lisans anlaşmaları yapılmasını desteklemektir. Buamaç doğrultusunda başvurusu kabul edilen KOBİ’lere çeşitli finans-man destekleri sağlanır.

Yeni bir yatırım yapmayı düşünen AB veya Türkiye'de kayıtlı bir iş-letme, muhtemel bir iş ortaklığı için bu programa başvurabilir. Yatırı-mın Türkiye'de olması kaydıyla, sanayi veya hizmet dahil hemen hersektör ECIP kapsamındadır. Başvurular AB tarafından seçilmiş finanskurumları aracılığıyla yapılmaktadır. Türkiye'de bu görevi l990 yılındanbu yana Euroturk Bank üstlenmiştir.

ECIP programı banka bünyesindeki Yatırım Bankacılığı Bölümü'ndeyürütülmektedir. Bu bölüm l990 yılından bu yana şirket evlilikleri vesatın almaları, mali danışmanlık ve özelleştirme konularında uzmanlaş-mıştır.

Finansman Paketleri nelerdir? ECIP ile sağlanan dört değişik finansman paketi bulunmaktadır. 1. Paket : Muhtemel proje ve ortakların belirlenmesi Ticaret ve Sanayi Odaları, meslek kuruluşları ve diğer kar amacı

gütmeyen kurumlara yöneliktir. Amacı, yatırım potansiyeli bulunansektörlerin belirlenmesi, iş ortaklığı imkanlarının şirket düzeyindearaştırılması ve yabancı ve Türk Şirket üst yöneticilerinin bir araya ge-tirilmesidir. Destek l00.000 euro'dur. Hibe olarak, masrafların %50'si-ni aşmayacak şekilde verilir.

2. Paket : İş ortaklığının kurulmasından önceki faaliyetler KOBİ’lere yöneliktir. Yatırım öncesi,belli bir projenin verimli olup

olmadığına dair yapılan araştırmaları ve ortak saptanması ile ilgili mas-rafları finanse eder. Bu faaliyetlere iş ortalığı kurulmadan önceki fizi-bilite, pazar araştırması, seyahatler ve pilot üretim dahildir. Paketin li-miti 250.000 euro'dur ve masrafların %50'sini geçmeyecek şekilde fa-izsiz avans olarak kullandırılır.

3. Paket : Sermaye katılımı Sermaye ihtiyaçlarının bir kısmını karşılayarak yeni bir iş ortalığının

kurulması, kurulu olanların veya lisans altında üretim yapanların geliş-

184

mesi için finansman sağlar. Destek, sermaye katılımı veya tercihenuzun vadeli, sermayeye dönüşebilen kredi şeklinde verilir. Bu paketinlimiti l milyon euro'dur ve en fazla %20 lik bir sermaye katılımını ön-görür.

4. Paket : İnsan kaynaklarının geliştirilmesi İşletme çalışanlarının yönetim ve teknoloji konusunda eğitimi ve

know-how transferi için ilgili finansman sağlar. Paketin limiti 250.000euro'dur ve masrafların %50'sini geçmeyecek şekilde faizsiz kredi ola-rak kullandırılır.

Nasıl Finanse ediliyor? Avrupa Birliği, ECIP programı her ülkede aracı finans kurumları ile

yürütmektedir. Bu aracı kurumlar başvuruları inceleyip gerekli belge-leri toplamakta, uygun gördükleri dosyaları AB'ye yollamakta, dosya-ları AB nezdinde takip etmekte ve ödemeleri yapmaktadırlar.

AB, başvuru dosyalarını yetkili kurullarda inceleyip karar vermek-tedir. Bu karar süresi, eksiksiz başvurular için genelde 2-3 ay olmakta-dır. Başvuru dosyası kabul gördüğü takdirde ilk olarak AB ile Euroturkarasında kredi koşullarını belirleyen bir finansman anlaşması imzalanır.AB'nin, başvuru yapan şirketlerle doğrudan ilişki kurmak istememesisebebiyle, bu anlaşmadaki şartları taşıyan ikinci bir anlaşma "Back-to-back Anlaşması" Euroturk ile başvuran işletme arasında imza edilir.

Bu anlaşmalarda, fonların kullanılmasıyla ilgili vadeler, taksit tutar-ları ve yerine getirilmesi gereken koşular belirtilmektedir. Anlaşma ko-şulları başvuruya göre değişebilir. Fonlar genelde 2 veya 3 taksitte,bazı rapor veya belgelerin sunulması şartıyla kullandırılır. Fon ödeme-lerinin yapılabilmesi için başvurusu kabul edilen işletmenin masrafla-rını, fatura ve makbuzlarla ispatlaması gerekmektedir. ECIP, ancak baş-vuru dosyasının AB'nin eline geçtiği tarihten itibaren yapılan masrafla-rı finanse edebilir.

Indosuez Euro Türk Merchant Bank A.Ş.Büyükdere Caddesi, Yapı Kredi Plaza C Blok Kat : l5,

80620 Levent/İstanbulTel: 02l2. 279 70 70 Faks : 02l2. 264 l4 00

185

ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI

Toplumsal, siyasi, ekonomik etkileri açısından Sanayi Devrimi ileeş tutulan ve yeni bir çağa -enformasyon çağına- ya da sanayi ötesi top-luma (enformasyon toplumuna) geçiş süreci olarak nitelenen tarihselbir olguya tanık olmaktayız. Bu olgu, daha çok, üretim sistemlerinin veiş sürecinin dayandığı teknoloji tabanındaki köklü değişimle ayırt edil-mektedir. Enformasyon teknolojisindeki olağanüstü gelişmeler bu de-ğişimde belirleyici bir rol oynamaktadır. Teknoloji tabanındaki değişi-me paralel olarak ürün ve üretim yöntemlerinin teknolojik muhtevasıda giderek artmaktadır. Teknoloji, kol gücünü tamamıyla ve beyin gü-cünü de kısmen ikame eden, diğer bütün üretim faktörlerini de (üretimaraçlarını, hammaddeleri) önemli ölçüde değişime uğratan bir üreticigüç olma yolundadır ve bu niteliğiyle, üretim faktörleri arasındaki nis-pî önemi de giderek artmaktadır.

Bu değişim sürecinde, teknolojiye ve çağımız teknolojisinin kayna-ğı olan bilime egemen ülkeler, sanayi başta olmak üzere, bütün ekono-mik etkinlik alanlarında mutlak bir üstünlük elde etme yolundadırlar.Teknoloji, ulusların rekabet üstünlüğünün tek anahtarı haline gelmiştir.Dünya nimetlerinin yeniden paylaşılmasında ve toplumsal refahın yük-seltilmesinde bilim ve teknoloji alanındaki üstünlük belirleyici olmak-tadır.

Tanık olduğumuz bir başka olgu, "küreselleşme/globalleşme"dir.Üretim sistemleri ve iş sürecindeki dönüşümün kaynağını oluşturanteknolojilerin küresel ölçekte yaygınlık kazanması "küreselleşme"ninbir diğer göstergesidir. Örneğin, enformasyon teknolojisi, hangi coğ-rafyada filizlenip belli bir olgunluğa erişmiş olursa olsun, bugün birdünya teknolojisi haline gelmiştir. İş sürecine/üretim organizasyonunagiderek egemen olmaya başlayan ve günümüz enformasyon teknoloji-sine dayalı olarak gelişen esnek üretim - esnek otomasyon teknolojile-ri için de aynı çözümlemeyi yapmak mümkündür. Bunun yanında, ile-ri malzeme, biyoteknoloji ve gen mühendisliğinin küresel teknolojilerolma yolunda geliştiklerini önemle vurgulamak gerekir.

"Küreselleşme" sürecinin bir başka yönü ise, üretim faaliyetlerinibütün bir dünya coğrafyasına yayan ve üretim faaliyetlerini uluslarara-sılaştıran ulus-aşırı ya da çok-uluslu dev firmaların, bu sürecin bir dün-ya sistemi olarak yerleşmesinde oynadıkları belirleyici roldür. Bilim veteknolojiye egemen ülke kökenli bu firmalar, günümüz teknolojisinin

186

fiili sahipleridir. Teknolojiye egemen olmayan ülkelerin, iç ve dış pa-zarlarda rekabet edebilmek ve ayakta kalabilmek için ihtiyaç duyacak-ları teknoloji transferindeki muhataplarının genellikle bu dev işletme-ler olduğunu, Türkiye açısından önemle kaydetmek gerekir.

Gümrük duvarlarının ve geleneksel korumacılığın giderek kalktığıbir dünyada rekabet edebilmek için belirleyici olan faktör, pazarlana-bilir yeni ürün ve üretim yöntemleri, yeni yönetim teknikleri ve yeniteknolojiler geliştirmeye yönelik, bütünsel bir yeteneğin -inovasyonyeteneğinin- kazanılmış olmasıdır. Üretici firmalar, böylesi bir yetene-ği ancak, yeni bir ürün ya da üretim yöntemi, yeni bir sistem geliştir-meyi ya da mevcutların iyileştirilmesini kendileri yapıyorlarsa -buamaçla kendileri AR-GE yapıyorlarsa- kazanabilirler.

Bilimsel ve teknolojik bulguları ekonomik ve toplumsal faydayadönüştürme yeteneğine sahip bulunmayan herhangi bir ülke, sektör yada işletmenin geleneksel korumacılığın kalktığı, uluslararası rekabeteaçık bir dünyada varlığını uzun zaman sürdürmesi mümkün gözükme-mektedir.

Bu nedenlerle, gelecekte de varlığını sürdürmeyi amaçlayan yeni-likçi/yenile(n)meci işletmeler ;

• ürün ya da üretim yöntemlerine ilişkin yeni teknolojileri edinebil-me; özümseyip kullanabilme; bu teknolojilerin üretim hatlarınınbütün etkinlik alanlarına yayınmasını sağlayabilme;

•ürün geliştirme, yeni ürün tasarımlayabilme; •yeni ürün tasarımıyla birlikte üretim yöntemini de geliştirme, ye-ni yöntem tasarımlayabilme;

•geliştirilen ya da yeni bulunan üretim yönteminin gerektirdiğiüretim (proses) makinalarını tasarımlayabilme ve üretebilme;

• sayılan tasarım ve üretim süreçlerini besleyen teknolojik araştır-ma-geliştirme faaliyetini sürdürebilme; gereksinim duyulan tek-nolojileri bilimsel bulgulardan kalkarak üretebilme; ve o teknolo-jilerin kaynağını oluşturan bilimi üretebilme; yeteneklerinden enaz bir tanesine sahip olmalıdırlar. Araştırma- Geliştirme (AR-GE)faaliyetleri adıyla anılan bu faaliyetler ülkemizdeki işletmeler içinvazgeçilmez bir sıçrama noktası oluşturmaktadır.

Öte yandan üyelik sürecini yaşadığımız Avrupa Birliği yenilikçi iş-letmelerin kurulması ve bu işletmelerin yeni ürün ve üretim teknoloji-leri geliştirmelerini temin etmek amacıyla geçmişte başlattığı muhtelifprogram ve projeleri ERA- Avrupa Araştırma Alanı politikası altında

187

birleştirmiş ve bu politikaların uygulama aracı olarak Ar-Ge ÇerçeveProgramlarını yürürlüğe koymuştur. Türkiye’nin TÜBİTAK liderliğin-de katılmayı hedeflediği 6. Ar-Ge Çerçeve Programı 2003-2006 döne-mini kapsamaktadır.

Ülkemizde ise AR-GE faaliyetleri yapmak isteyen işletmelerin ça-lışmalarını kolaylaştırmak,desteklemek ve hayata geçirmelerine katkı-da bulunmak üzere KOSGEB Teknoloji Geliştirme Merkezleri, TUBİ-TAK (TİDEB), Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı gibi kuruluşlarKOBİ’lere muhtelif hizmetler,yardımlar ve destekler sağlamaktadır.

http://www.tubitak.gov.trhttp://www.kosgeb.gov.tr

http://www.ttgv.org.tr

188

KOSGEB AR-GE DESTEKLERİ

Bilimsel / teknolojik yenilik ve ekonomik değer taşıyan fikir veyabuluşları üretime döndürecek işletmelerin kurulmasını, geliştirilmesinive desteklenmesini teminen KOSGEB – Üniversite - Sanayi Odaları ileişbirliği içerisinde Teknoloji Geliştirme Merkezleri ve Duvarsız Tek-noloji İnkübatörleri KOBİ’lere Ar-Ge Desteği olarak 25.000 ABD do-ları karşılığı TL tutarında geri ödemeli malzeme -techizat desteği ile35.000 ABD ABD doları karşılığı TL tutarında geri ödemesiz desteklervermektedir.

İşletmelere ayrıca;•Bağımsız bir işlik alanı tahsis edilir. •Standart mobilya / büro ekipmanı tahsis edilir. •Ortak kullanım amaçlı (Telefon, faks, fotokopi, dokümantasyon,sekreterya, mevcut bilgi ağları, ortak kullanım atelyeleri, toplantı,sergi, konferans, mekanları vb.) hizmetler sunulur.

Proje Bazında Verilen Hizmetler ve Destekler ise şunlardır;•Ar-Ge çalışmalarında kullanılacak makine ve techizatın alımındadestekler

•Danışmanlık Hizmetleri Desteği (Teknik / Mali / Yönetsel konu-larda Danışmanlık)

•Laboratuvar / Atelye Hizmetleri Desteği •Enformasyon Hizmetleri Desteği •Fuar Hizmetleri Desteği •Ar-Ge Dokümanı Hazırlama Desteği •Yurtdışı Fuar Ziyareti Desteği •Yurtiçi Fuar Katılım Desteği •Yurtdışı Fuar Katılım Desteği •Yayın Temin Desteği •Ar-Ge Sonuçları Yayın Desteği •Tanıtım Desteği • İstihdam Desteği

KOSGEBMKEK Binası 9 Kat 06330 Tandoğan/Ankara

Tel: (312) 2128190 Faks: (312)2122508http://www.kosgeb.gov.tr [email protected]

189

TÜBİTAK-TİDEB AR-GE DESTEKLERİ

Teknoloji İzleme ve Değerlendirme Başkanlığı (TİDEB), Para Kre-di ve Koordinasyon Kurulu'nun 95/2 sayılı AR-GE Yardımına İlişkinKarar'ının, 1 Haziran 1995 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanmasıüzerine, TÜBİTAK bünyesinde kurularak faaliyete başlamıştır. Tİ-DEB’in faaliyet alanı içinde, AR-GE Yardımı kapsamında üstlendiğigörevlerin yanı sıra, Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikamız çerçevesin-de yürüttüğü ve yapmayı hedeflediği görevler de bulunmaktadır.

Ülkemiz insanlarının refah düzeyini artırmak ve yaşam kalitesiniyükseltmek bilim, teknoloji ve inovasyon yeteneğimizin yükseltilme-sine bağlıdır.

Bunu sağlamanın somut araçlarından biri olan, AR-GE Yardımı uy-gulaması, 1995 yılından beri TÜBİTAK-Teknoloji İzleme ve Değerlen-dirme Başkanlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı işbirliği ile yürütülmek-tedir.

Yeni bir ürün geliştirme veya üretimle ilgili bir teknik geliştirmeamacıyla planlanan projelerle, AR-GE Yardımı’na başvuru yapılabil-mekte ve desteklenmeye değer görülen projelerin AR-GE giderlerinin72 bazında %60’a kadarlık kısmı hibe şeklinde karşılanabilmektedir.

TÜBİTAK-TİDEB BaşkanlığıAtatürk Bulvarı No:221 Kavaklıdere/Ankara Tel: (312) 467 1801 Faks: (312) 427 4305


190

EUREKA-TÜRKİYE

EUREKA, Avrupa ülkelerindeki endüstri ve araştırma kuruluşları-nın dünya pazarlarındaki rekabet gücünü artıracak ileri teknolojilerin,ürünlerin ve hizmetlerin araştırılması ve geliştirilmesini, ülkelerarasıortak projeler oluşturulmasını ve yürütülmesini teşvik etmek için1985'te Türkiye'nin de içinde bulunduğu 19 Avrupa ülkesi ve AvrupaBirliği'nin kurduğu uluslararası bir kurumdur. 1985'te başlatılan EU-REKA, Avrupa'da Ar-Ge işbirliğinin çehresini değiştirmiş olup bugün31 ülke ve Avrupa Birliği EUREKA üyesidir.

EUREKA'nın Amaçları Nelerdir? •Tüm ileri teknoloji alanlarında pazara yönelik ArGe çalışmalarınıteşvik etmek,

•Avrupa'nın rekabet gücünü artırmak, •Kaliteli ürün, metod ve hizmetler geliştirmek, •Sınırları aşan işbirliği sağlamak, •Sanayi ve araştırma kurumlarını kaynaştırmak.

EUREKA, üye ülkelerdeki şirket ve araştırma enstitüleriyle etkilibir iletişim kurarak, bu kuruluşların çabalarını ileri teknolojilerin geliş-mesi doğrultusunda birleştirir, uluslararası ortak projelere dönüştürür.EUREKA projeleri, genel olarak ileri teknoloji alanlarındaki ürün, pro-ses ve hizmetlerle ilgili olmakla beraber, modern alt yapıların kurulma-sı, ülkelerin ortak problemlerinin çözülmesi ve refahın artırılmasınıamaçlayan araştırma ve geliştirme çalışmalarını da kapsar.

1998-1999 dönemi başkanlığını Türkiye’nin yürüttüğü Eureka kap-samında işletmelerimiz 11,45 milyon Euro bütçeli 16 projeyi tamam-lamış olup 35 milyon Euro bütçeli 20 proje devam etmektedir.

Euroka üyesi ülkeler bugüne kadar 1111 projeyi tamamlamış olup10 milyar Euro bütçeli 674 Ar-Ge projesi ise devam etmektedir.

TÜBİTAK-TİDEB Eureka Projelerine Hangi DestekleriSağlamaktadır.

TÜBİTAK-TİDEB Başkanlığı EUREKA’ya proje sunan KOBİ’le-re proje tutarının asgari %50’ı, azami %60’ı tutarında DTM kaynaklı hi-be destek sağlamakta, bu projelere işletmelerle birlikte katılan üniver-

191

site ve araştırma kurumlarına ise 100.000 ABD doları destek vermek-tedir.

Aynı proje, ile TTGV’den de 1 milyon ABD doları ne kadar geriödemeli sermaye desteği alınabilmektedir.

TÜBİTAK-TİDEB Teknoloji İzleme ve Değerlendirme BaşkanlığıAtatürk Bulvarı No: 221 Kavaklıdere/Ankara

Tel: (312) 4671801 Faks: (312)4274305http://www.tideb.tubitak.gov.tr

http://www.euroka.be

[email protected]

192

TÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFI (TTGV)

TTGV, özel sektör ve kamu sektörünün ortak çabalarıyla 1991yılında kurulan ülkemizin teknolojik altyapısını geliştirmeyi ve güçlen-dirmeyi Türk Sanayiinin uluslararası piyasalarda rekabet gücünün art-masına katkıda bulunmayı hedefleyen bir vakıftır.Görevi; başta KO-Bİ’ler olmak üzere özel sektörde sanayi kuruluşlarının teknoloji geliş-tirme ve inovasyona yatırım yapmalarını teşvik etmektir. Kurucu üye-leri arasında KOSGEB’inde yer aldığı TTGV tarafından desteklenen iş-letmelerin çoğunluğunu (%73) KOBİ’ler oluşmaktadır. Söz konusuKOBİ’lerin yarıdan fazlası 10 yaşın altındaki genç şirketlerdir.

Sanayi işletmelerinin geliştirme projelerine Dış Ticaret Müsteşarlı-ğı kaynağından ve Hazine Müsteşarlığı kanalıyla Dünya Bankası kay-nağından destek sağlamayı sürdürmektedir. Bu kapsamda, projenintoplam bütçesinin en fazla %50’sine, 2 milyon ABD Doları’na kadargeri ödemeli, faizsiz destek sağlanmaktadır.

TTGV Tarafından Hangi Projelere Destek Verilir?Araştırma ve geliştirmeye dayalı, teknolojik yenilik içeren, sanayi-

de uygulanabilir ve ekonomik değeri olan projelere destek verilmekte-dir. Altyapı veya üretim yatırımına dayalı projeler ile sanayi kuruluşla-rı dışında üniversite ve araştırma kurumları tarafından sunulan projelerbu destek kapsamının dışında kalmaktadır.

Proje Desteğinden Kimler Yararlanabilir?Sanayi Sicil Belgesine sahip sanayi kuruluşları ile yazılım faaliye-

tinde bulunan bilgisayar ve yazılım şirketleri TTGV proje desteğindenyararlanabilir. TTGV’ye başvuran işletmelerin büyüklüğü, yaşı ve sek-törü vb hususlar işletmelerin desteklenmesi yönünde herhangi bir ön-celik teşkil etmez.

Proje Desteğinden Yararlanmak İçin Nasıl Başvuru Yapılır?Proje önerileri, TTGV’den alınan Başvuru Rehberinde yeralan Pro-

je Uygulama Esasları doğrultusunda hazırlanır ve TTGV’ye sunulur.

193

Proje Öneri Dosyası Nasıl Hazırlanır?Proje öneri dosyası; TTGV’nin Başvuru Rehberinden yararlanıla-

rak bizzat işletmeler tarafından kolaylıkla hazırlanabilir. Ancak gerek-tiğinde TTGV’den yardım alınabilir.

KOBİ’ler proje öneri dosyası hazırlanmasında KOSGEB’e başvur-duklarında Üniversiteden alınacak danışmanlık hizmet bedelinin %85’iKOSGEB’in ilgili Merkez Müdürlüğünce %15’lik kısım ise işletmetarafından ödenir.

Destek Süresi ve Miktarı Ne Kadardır?Destek süresi en fazla 24 ay ve destek miktarı proje kaynağına bağ-

lı olarak 1-2 Milyon ABD Doları arasındadır.

Proje Destekleme Koşulları Nelerdir?TTGV tarafından projelerin toplam bütçelerinin en fazla %50’sine

destek verilir. Projeyi öneren KOBİ’nin de en az TTGV’nin verdiğidestek kadar katkıda bulunması gerekir. Proje süresince işletmenin har-cama yapmasından sonra TTGV katkısı olarak belirlenen tutar aylıkbazda işletmeye ödenir. TTGV tarafından ABD Doları olarak verilenfinansal destek, projenin sona ermesinin ardından 4 yıl içinde ABD Do-ları olarak geri alınır.

TÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFIAtatürk Bulvarı, No.24 Kavaklıdere 06100-Ankara

Tel: (312) 467 21 79 Faks: (312) 467 40 79http://www.ttgv.org.tr

[email protected]

194

İNSAN KAYNAKLARI

195

196

HİZMETİÇİ KARİYER VE EĞİTİM PLANLAMASI

Çalışma yaşamında değişimin hızını yakalamak , çağa ayak uydura-bilmek , örgütlerinin sahip olduğu en değerli hazine olan insan kayna-ğını en iyi şekilde yönetmek , çalışma yaşamında mutlu, tatmin olmuşbir işgücü oluşturmakla mümkündür.

Yönetimin insana verdiği önem arttıkça insandan daha fazla yararsağlar. Kariyer sahibi olmak , kişiye kimlik ve sosyal statü kazandırır.Kariyer sahibi olan bireyin kendisine olan saygısı artar, bir yere ait ol-ma ihtiyacı giderilir ve bulunduğu toplumdaki diğer üyelerle ilişki kur-ması kolaylaşır.

Genel olarak kariyer yaşam boyu süren bir uğraş olup sadece kişi-nin sahip olduğu işler değil , işyerinde kendisine verilen iş rolüne iliş-kin beklenti, amaç, duygu ve arzularını gerçekleştirebilmesi için eğitil-mesi, böylece sahip olduğu bilgi , beceri, yetenek ve çalışma arzusu ileo işletmede ilerleyebilmesidir.

Her insan çalışma hayatına atıldığı ilk günden itibaren bazı ihtiyaç-larını karşılamak , bazı beklenti ve arzularını tatmin etmek , geleceğeyönelik planlarını yaparak hiyerarşik yapıda yükselmek , işinde ilerle-mek, başarılı olmak ister.

Kariyer yönetiminin amacı ; bireysel yetenek ve ilgilerin örgütamaçlarına uyumlaştırılması , böylece hem örgütün ve hem de üyelerinkendi potansiyellerinden en üst seviyede yaralanabilmelerinin gerçek-leştirilmesidir. Kariyer yönetimi, bireylerin meslek hayatlarını planla-ma işi olup hem çalışanın yetenek ve ilgilerini analiz etmeklerine yar-dımcı olur, onların kariyer geliştirme faaliyetlerini planlar hem de yö-neticinin çalışandan beklentisini ortaya koyar.

Kariyer yönetiminde insanın iş ve özel yaşamının birlikte dikkatealınması gerekir. Huzurlu bir kişinin iş yaşamında da sorun yaratmaya-cağı söylenebilir. Kariyer yönetimini başarı ile uygulayan yöneticile-rin örgütte olumlu beşeri ilişkileri geliştirdikleri sürece personelin da-ha etkili, verimli çalışabileceği söylenebilir.

Kariyer planlamasının yararları • İşletmenin hedefleriyle çalışanların hedeflerinin örtüşmesininsağlanması,

•Çalışanların kendilerine değer verildiğini hissetmeleri ve işyerinibenimsemeleri,

197

• İşletme içindeki iş tatmini, sadakat ve işe bağlılığın artırılması •Sağlıklı bilgi birikimi •Akılcı ve kalıcı organizasyon yapısı •Personel değişimini ve maliyeti azaltmak • İnsan kaynaklarının verimli ve etkin kullanımını sağlamak • İletişim akışında çok yönlülük •Kariyer planlamasına uygun olarak eğitim ihtiyacının belirlenme-si ve bu ihtiyacı karşılamak üzere amaca ve uygulamaya yönelikhizmet içi eğitim çalışmaları yapılması

•Çalışanların tam kapasite ile çalışmasına neden olacak örgütsel he-deflere ulaşmayı sağlamak

• İnsan kaynağından maksimum düzeyde yararlanılmasını sağlamak

Kariyer planlamasının kuralları • İşletmenin çalışanları ve yöneticileri planlama ve uygulamanınoyuncularıdır, bu nedenle başarı her iki tarafa bağlıdır.

•Şirketin geleceğe dönük hedefleri ile personelin bireysel hedefle-ri uyumlaştırılmalı ,yapmakta olduğu işi daha iyi yapabilmesi,mevcut yeteneklerin geliştirilmesi ve ileride üstlenebileceği po-zisyonlar için gerekli yetenekler kazandırılmalıdır.

•Kariyer planlamasının başarısı ve uygulanabilir olması taraflarınplanlama görüşmelerindeki dürüstlüğüne ve açıklığına bağlıdır.

•Bireyin kişisel yetenekleri ve ilgileri belirlenmeli, birlikte iş per-formansı değerlendirilmeli ve nihayet iş yaşamı boyunca planla-nan pozisyonlar için bireye yeterli nitelikler kazandıracak faaliyet-ler tespit edilmelidir.

•Yönetici ve çalışanlardan geri bilgi akışı kritik önem taşır. •Yöneticiler yönlendirme ve iyileştirme çalışmalarını sürekli kıl-malıdır.

•Çalışanlar ve yöneticiler işletmedeki gelişim ve öğrenim olanak-larından sürekli haberdar olmalıdır.

•Plan, çalışanları ve yöneticileri daha iyi şeyler yapmaya ve görevalanlarını genişletmeye motıve edici özellikte olmalıdır.

• İşletme kariyer planlamasını yapabilmek için Yönetim Danışman-lığı hizmeti veren firmalardan bu hizmeti alabilir.

Kariyer Geliştirme ise iş yaşamı boyunca kişinin kariyer amaçla-rına ulaşabilmesi için uygulanan programlardır. Yönetimin sorumlulu-ğu çalışanların potansiyellerinden yararlanarak onları geliştirmektir.

198

Günümüz modern yönetim anlayışında örgütü başarılı ya da başarı-sız yapan en önemli etkenlerden biri de insan unsurunun , becerilerinin,yeteneklerinin geliştirilmesinin önemidir. İnsan kaynaklarından en et-kin biçimde yararlanmanın ve çalışanların motivasyonunu artıran enönemli yollardan biri kariyer gelişiminden yaralanmaktır. Bunun içinde Kariyer Gelişiminde bireyin ve örgütün üstlendiği sorumluluklarönemlidir. Bu sorumluluklar ise şöyle sıralanabilir.

Kariyer Geliştirme Sorumlulukları

ÖRGÜTÜN SORUMLULUĞU BİREYİN SORUMLULUĞU

199

♦ Kariyer planlamasına aktif birşekilde katılmak

♦ Mesleki gelişim etkinliklerindebelirli bir rol almak

♦ İhtiyaçlarını, değerlerini ve ki-şisel hedeflerini belirlemek

♦ Yeni fırsatlar aramak♦ Örgütün sağladığı araçlardan

yararlanmak♦ Bütün seçenekleri araştırmak♦ Kişisel hayatındaki mesleki ih-

tiyaçlarını etkileyen değişiklik-leri anlamak

♦ Çalışanların mesleki ihtiyaçla-rını doğru saptamak

♦ Örgütün sağladığı fırsatlarımesleki ihtiyaçlara uygun halegetirmek

♦ İçerden terfi politikası uygula-mak

♦ Elemanları kendilerine uygunişlere yerleştirmek

♦ Elemanlara mesleki danışman-lık hizmetleri sağlamak

♦ Yardım ve değerlendirme prog-ramları hazırlamak , rotasyon,iş zenginleştirme politikalarıuygulamak , kariyer planlamagrupları oluşturmak

♦ Çalışanlara seçenekli ek ola-naklar sağlamak

♦ Çalışanlara eğitim olanaklarısağlamak ve bu konudaki ça-balarını desteklemek

YÖNETİM DANIŞMANLARI

Yönetim danışmanlığı nedir?Yönetim danışmanlığı bilgi ve tecrübe sahibi, bağımsız kişi veya

kuruluşların belirli bir ücret karşılığında işletmelerin sorunlarının belir-lenmesi, nedenlerinin araştırılması ve çözümü için en uygun önerileringeliştirilerek eğer istenirse bu önerilerin işletmede uygulanmasına des-tek olmayı içeren hizmetlerdir.

Niçin yönetim danışmanlarına ihtiyaç duyulur? İşletmeler idari, mali, teknik, pazarlama vb. konularda çok değişik

sorunlarla karşılaşabilirler. Çoğu kez birden fazla sorun içiçedir. Soru-nun tesbiti çoğu zaman çözüm getirilmesinden daha zordur. İşletmele-rin ana işlevleri yanında ortaya çıkan sorunları gidermek için çok deği-şik konularda personel istihdamı mümkün olmadığı gibi gerekli de de-ğildir. Bu ihtiyaç konusunda yeterli bilgi ve tecrübe birikimine sahip,danışmanlık nosyonu kazanmış kişilerin geçici bir süre görevlendiril-mesi ile en etkin ve verimli bir şekilde sağlanabilir. Bu tip hizmetlerindanışmanlardan alınmasının bir diğer avantajı ise danışmanların bağım-sız olmaları, etki altında kalmamalarıdır.

Yönetim danışmanlığı ne değildir? Yönetim danışmanlığı hizmetlerinden en etkin ve verimli bir şekil-

de yararlanabilmek için: •Yönetim danışmanlığının fonksiyonu çok iyi anlaşılmalıdır. •Danışmanlık hizmetine ihtiyaç duyulan konu iyi belirlenmelidir.Geniş kapsamlı konular yerine konuların dar ve derinlemesine in-celenmesi tercih edilmelidir.

•Danışmanın bilgi ve tecrübeleri ile danışmanlık hizmeti alınacakkonunun çakışması sağlanmalıdır, diğer bir ifade ile danışman se-çimi iyi yapılmalıdır.

•Danışmanlık hizmetine gerçekten ihtiyaç duyulup duyulmadığı iyideğerlendirilmelidir. Danışman işletmede bir kişinin ve grubundiğerlerine üstünlük sağlaması veya söyleyemediklerini söyleme-si gibi art niyetlerle kullanılmamalıdır.

200

•Danışmandan tüm sorunları bir anda çözmesi beklenmemelidir.Sorunlar, çözecek olanlar işletmenin çalışanlarıdır. Danışman so-runlara bilgi, tecrübe, birikimleriyle sistematik yaklaşan, teşhisidaha kolay yapabilen ve uygulanabilir çözümler öneren kişidir.

İhtiyacım olan danışmanlık hizmetini nasıl alabilirim? Danışmanlık hizmeti alabilmek için konunun uzmanı kişi ve kuru-

luşlarla temasa geçmeniz gerekir. KOSGEB, MPM, İGEME, TOS-YÖV, MEKSA vb. kuruluşlar uzmanlık alanlarında danışmanlık hizme-ti sunmaktadır. Ayrıca KOSGEB'in uzman danışman envanterinden ih-tiyacınız olan danışmanların adreslerini öğrenebilirsiniz. Ayrıca KOS-GEB, Hollanda NMCP kuruluşu ile yurtdışından danışman temini içinsözleşme yapmış olup bu konuda ayrıntılı bilgi ilgili bölümde veril-mektedir.

Japonya’nın JICA kuruluşu ile benzer bir işbirliği yapılması içinçalışmalar yürütülmektedir.

KOSGEBBölgesel Kalkınma Enstitüsü

Abdülhak Hamit Cad. No: 86606470 Altmışevler /Ankara

Tel: (312) 3689506 Faks : (312) 3682225http://www.kosgeb.gov.tr

[email protected]

201

NMCP YABANCI DANIŞMAN DESTEĞİ PROGRAMI

Programın amacı; KOBİ’lere ve hizmet kuruluşlarına Teknik veİdari konularda sorun analizi ve çözüm önerileri çerçevesinde ücretsizdanışmanlık hizmeti verilmesidir.

Bu program 05.12.1996 tarihinde KOSGEB ve NMCP-NETHER-LAND MANAGEMENT CORPORATION PROGRAMME (Hollan-da Yönetim Danışmanlığı Programı) Kuruluşu arasında imzalanan pro-tokol çerçevesinde yürütülmektedir.

Emekli olmuş veya erken emekliliği tercih etmiş, çok geniş dene-yime sahip Hollanda’lı uzmanlardır. Bir program için en uygun uzmanseçimi büyük bir titizlikle gerçekleştirilmektedir. Uygun uzman temi-ni için gerekirse yeni uzman araştırmaları da yapılmaktadır. NMCP’ninbünyesinde halen 3000 danışman bulunmaktadır.

Özel veya kamuya ait küçük ve orta ölçekli işletmeler ve hizmetkuruluşları bu hizmetten yararlanabilirler. (Yabancı ortaklık veya ya-bancı sermayeye dayalı işletmeler bu program kapsamı dışında bıra-kılmıştır.)

NMCP Danışmanlık Hizmetinin KapsamıYerinde Sorun Analizi ve Çözüm Önerileri: NMCP, temel olarak

yönetim, teknoloji, kadro yetiştirme, satış-dağıtım-finans, çevre gibisorunların analizini ve çözümünü sunmaktadır. Gelen başvurulara çö-züm sağlayabilmek için çok yönlü uluslararası kuruluşlarla ortak ça-lışmalara da gidilebilmektedir.

Genç yöneticilerin Hollanda’da Eğitimi: Genç yönetici veya teknikkadrolara yurt dışındaki benzeri kuruluşlarda eğitim veya gözlem şan-sı tanınmasıdır. Danışman talebinde bulunan kuruluşun bir üyesi, uy-gun bulunursa tüm masrafları NMCP’ye ait olmak üzere Hollanda’yadavet edilir.

Business Link: NMCP’nin uygulamaya koyduğu çok yeni bir hiz-meti de business link diye anılan ve Türkiye’den yurt dışına giden işa-damları veya gruplara ön bilgilendirme, rehberlik ve benzeri yardımıkapsayan çalışmadır.

Danışmanlar, projenin yapısına bağlı olarak en az 15 gün en çok 3ay süre ile gelebilmektedirler. Proje devam ederken ve bitiminden son-

202

ra aynı kuruluşun başka bir konuda başka bir uzman talep etme hakkıvardır. Bunun yanı sıra ilk çalışmanın sağlamlaştırılması açısından "fol-low-up" adı verilen aynı veya başka bir danışmanın gelip ilk projeninneticesini veya işletmenin projeden ne oranda faydalanabildiğini de-ğerlendirmesi de mümkündür.

NMCP, kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. Danışmanlar gönüllüçalışmakta ve bu hizmetleri karşılığında Hollanda tarafından verilenmütevazi bir harcırah dışında herhangi bir ödenek almamaktadırlar. Da-nışmanın geliş-gidiş masrafları, sigortası vb. giderleri NMCP tarafın-dan karşılanmaktadır. Sadece Türkiye’deki konaklama, yeme-içme, ye-rel yol masrafları davet eden kuruluşa aittir. Gerçek ihtiyaç sahiplerinehizmet edebilmek açısından burada zorlayıcı hiçbir koşul getirilmemiş-tir. Davet eden kuruluş önceden bildirmek şartı ile otel dışında rahat vetemiz başka bir ortam da sağlayabilir.

KOSGEBBÖLGESEL KALKINMA ENSTİTÜSÜ

Abdülhak Hamid Cad., No:866, 06470 Altmışevler/ Ankara Tel: (312) 368 95 06 Faks : (312) 368 22 25


203

TÜRKİYE İŞ KURUMU (İŞKUR)

• İşverenlerin işgücü taleplerini karşılamak • İş arayanları durumlarına uygun işe yerleştirmek •Özürlü, eski hükümlü ve terörden etkilenenlerin işe yerleştirilme-lerine yardımcı olmak

•Özelleştirme nedeniyle işini kaybedenlere; İş kaybı tazminatı ödemek İşgücü eğitimi vermek İşe yerleştirmek • İş ve meslek danışmanlığı hizmeti sunmak • İstihdamdaki işgücü ile İlk ve orta kademe yöneticileri için işyer-lerinde eğitim seminerleri düzenlemek,

•Özel istihdam büroları ile yabancı uyrukluların istihdamına ilişkingörevleri yerine getirmek,

•Uluslar arası kuruluşların çalışma hayatına ilişkin olarak aldıklarıkararları izlemek,

• İşverenlerden gelen işgücü taleplerine göre, vasıfsız işgücüne be-ceri ve meslek kazandırıcı mesleki eğitim kursları düzenlemek

•Özürlülere yönelik mesleki rehabilitasyon hizmeti sunmak • İşsizliğin azaltılması ve istihdamın geliştirilmesi için ilgili kurumve kuruluşlarla işbirliği yapmak

• İşgücü piyasası araştırmaları yapmak, değerlendirmek ve ilgili ku-ruluşların bilgisine sunmak

• İş ve meslek analizleri yapmak ve Türk Meslekler Sözlüğü'nü ha-zırlamak

• İşgücü yetiştirme faaliyetlerini yürütmek. •4447 Sayılı yasa ile verilen İşsizlik Sigortası görevlerini yapmakamacıyla kurulmuştur.

İş arayanlar ve eleman arayanlar 180 numaralı İş Danışma servisi-ni arayarak kayıt yaptırabilirler.

Dünya Bankası kredisi ile ülkemizde uygulanmakta olan Ekonomikİstikrar Programını desteklemek, özelleştirme programının başarı ile ta-

204

mamlanmasına katkıda bulunmak ve özelleştirmenin getireceği iş kay-bı vb. etkileri azaltarak işsiz kalan kişileri eğiterek tekrar ekonomiyekazandırmak amacıyla İŞKUR, Özelleştirme Sosyal Destek ProjesindeKOSGEB Başkanlığı ile işbirliği yapmaktadır.

TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜAtatürk Bulvarı No: 133 Kızılay/Ankara

Tel: (312) 4310483 Faks: (312) 4359667http://www.iskur.gov.tr

[email protected]

205

206

ÜRETİM PLANLAMA VE GELİŞTİRME

207

208

ÜRÜN İMALAT VE MONTAJ RESİMLERİ

CE işaretlemesi, ISO 9000, kalite vb. kavramları ve olayları sıkçakonuştuğumuz günümüzde ne yazık ki pekçok KOBİ'nin yaptığı üre-timle ilgili halen önemli eksiklikleri bulunmaktadır. Bunlardan en baş-ta geleni ürünlerin teknik resimlerinin eksik veya yetersiz olmasıdır.Genellikle numuneye göre üretim yapılmaktadır, imalatın teknik resim-leri bulunmamaktadır. Bu durum zincirleme olarak şu hususları günde-me getirmektedir.

•Teknik resim olmayınca ölçü toleransı, hassasiyet ve dolayısıylaürün kalitesi kavramı gelişememektedir.

•Malzeme kesiminde optimizasyona gidilememektedir. •Hangi parçanın, hangi tezgahta, hangi işçi ile en kısa sürede, ensağlıklı biçimde ve minimum maliyetle yapılacağı etüd edileme-mektedir.

•Tezgahların ve işçilerin kapasiteleri ve becerileri yanlış kullanıl-makta, bazı tezgahlarda atıl kapasite varken bazı tezgahlarda yığıl-malar olmaktadır.

• İş ve zaman etüdleri yapılamamakta, maliyet muhasebesi sistemikurulamamakta, termin planı geliştirilememektedir.

Yukarıda belirtilen hususlara pekçok ilaveler yapılabilir, ancak özetolarak söylemek gerekirse bir KOBİ tüm imalatının parça ve montaj re-simlerini tekniği uygun olarak tamamlamak ve bunları sistemli olarakarşivlemek zorundadır. Bu husus merdivenin ilk basamağı olarak gö-rülmelidir. Burada eğitim eksikliği en önemli engel olarak karşınıza çı-kacaktır. Zira elemanlarınızın imalat resimlerini bizzat ve rahatlıklahazırlayabilmeleri ve kullanabilmeleri esastır.

Bunun için bir kısım personelinize bir başkası tarafından hazırlan-mış teknik resimleri ve diğer teknik dökümanı sadece okuyarak imalatyapabilecek eğitimi verirken diğer kısım personelinize teknik resimle-ri hazırlamaları için eğitim verebilir hatta onların “Bilgisayar DestekliTasarım Kurslarına” katılmalarını sağlayabilirsiniz. İmalatınızın klasikusülde veya bilgisayar ortamında resmedilmesinden sonra her anlamdaaraştırma-geliştirme çalışmalarınız hız ve yön kazanacaktır.

209

KOSGEB Merkezlerinde düzenlenen Teknik Resim Okuma ve An-lama; Bilgisayar Destekli Tasarım kurslarına katılmanız sizlere bu ko-nuda çok yararlı olacaktır.

KOSGEBMKEK Binası 9 Kat Tandoğan/Ankara

Tel: 312 2128190 Faks: 312 2122508http://www.kosgeb.gov.tr

[email protected]

210

HAMMADDE VE ÜRÜNTEST İŞLEMLERİ

AB pazarında veya iç pazarda AB ülkeleri sanayisinin gelişmiş, ka-liteli ve ucuz ürünleri ile rekabet edebilmeniz için sizlerin de kalite veucuz üretim yapmanız gerekmektedir. Bu amaçla ürünlerinizi ham-madde, yarı mamul ve mamul aşamasında test etmeniz ve geliştirme-niz gerekmektedir. Bazı test cihazlarını çok kullanmanız nedeniyle vemaddi olanağınız da varsa satın alarak işyerinizde basit bir test-araştır-ma-geliştirme ünitesi kurabilir ve zamanla bu üniteyi güçlendirebilir-siniz. ancak bazı test cihazları satın alamayacağınız kadar pahalı ve/ve-ya çok sık kullanmadığınız için ekonomik olmayabilir veya niteliklipersonel gerektirdiğinden fizibl olmaz. Bu nedenle KOSGEB, TSE,TÜBİTAK ve Üniversitelerin laboratuarlarından yararlanabilirsiniz.

KOSGEB, TÜBİTAK, TSE ve Üniversitelerin test hizmetlerini vealınan ücretleri içeren kitapçıkları vardır. Bu kitapçıkları ilgili kuruluş-lardan ücretsiz olarak temin ederek bilgi alabilirsiniz.

KOSGEBMKEK Binası 9 Kat Tandoğan/Ankara

Tel: 312 2128190 Faks: 312 2122508http://www.kosgeb.gov.tr

[email protected]

211

ÜRETİM PLANLAMASI

Bir işletmede imalat faaliyetlerinin veya miktarlarının önceden be-lirlenmesi gerekir.

•Üretim sistemlerinin giderek karmaşıklaşması ve pahalılaşması • İşletmeler arasındaki bağımlılık ve ilişkilerin gelişmesi ve yaygın-laşması,

•Tüketici isteklerinin değişmesi ve rekabetin artması, •Temin ve dağıtım faaliyetlerinin geniş bir alana yayılması, •Hizmet, kalite ve fiyat rekabetinin yoğunlaşması, • İşletmenin verimli çalışabilmesi için malzeme, makina zamanı veinsangücü kayıplarının minimum düzeye indirilmesi zorluğu,

üretim planlamasını zorunlu hale getirmiştir. İşyeri düzeni, makinave işgücü kapasitesi, malzeme satış tahminleri, stok kontrolü, metotgeliştirme, zaman ve iş etüdleri, tüketici talepleri üretim planlamasınıntemel verilerini oluşturur.

•Uygun planlama periyodunun seçilmesi •Uygun mamul gruplarının oluşturulması •Kısıtlayıcı faktörlerin bilinçli olarak hesaba katılması üretim planlaması yapılırken uyulması gereken temel prensiplerdir. Üretim planına bağlı olarak hazırlanacak üretim programları ile

hangi mamulün, ne zaman ve hangi tezgahlarda, hangi malzemelerkullanılarak hangi evsaftaki işçi tarafından imal edileceği üretim prog-ramlarında detaylı olarak belirlenir.

Üretim planının hazırlanmasında hangi basamaklar takip edi-lir?

•Üretim planının kapsayacağı zaman aralığı tesbit edilir. •Ekonomik stok düzeyleri hesaplanır •Talep tahminleri yapılır. •Plan dönemi başındaki ve sonundaki stok düzeyleri belirlenir •Başlangıç ve bitiş stokları arasındaki fark bulunur. •Planlama dönemi içinde üretilmesi gereken miktar bulunur. •Üretilmesi istenen miktar dönem dilimlerine bölünür.

Üretim planlaması yapılırken; •Üretim hızı, stok maliyetlerinin yükselmesi kabullenilerek sabittutulabilir.

212

•Talepteki dalgalanmalara paralel olarak üretim hızını artırıp azalta-rak stoklar minimum düzeyde tutulabilir.

•Yukarıdaki iki alternatifin uygun bir kombinasyonu yapılarak üre-tim hızı genellikle sabit tutularak dönemsel olarak bir miktar azal-tılabilir.

Üretim planlaması işletmenin verimli, karlı çalışabilmesi ve alınansiparişlerin zamanında teslimi açısından çok büyük önem taşımaktadır,ancak pekçok işletmede üretim planlaması yapılmadığı gibi bu fikir degelişmemiştir. Bunun neticesinde önemli maddi kayıplar ortaya çık-maktadır.

Üretim planlaması konusunda Milli Prodüktivite Merkezinin yayın-larından ve danışmanlık hizmetlerinden yararlanabilirsiniz.

MİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİGelibolu sok. No:5 06690 Kavaklıdere/Ankara

Tel: (312)4675590 Faks: (312) 4273022http://www.mpm.org.tr

[email protected]

213

İŞYERİ YERLEŞİM PLANI VE İŞ AKIŞ PLANI

İşyeri yerleşim düzeni nedir?İşyerindeki üretim araçları (takım tezgahı, makina, araç, gereç, ci-

haz), yardımcı tesisler, iş istasyonları, taşıma, hammadde/yarıma-mul/mamul/yedek parça/sarf malzemesi depolama, kalite kontrol, bü-ro, muhasebe servisi, yemekhane, lavabo vb. (üretimle direkt ve dolay-lı ilgili) birimlerin azami verimlilik ve asgari hareket miktarını amaçla-yarak en uygun şekilde yerleştirilmesine "işyeri yerleşim düzeni" de-nir. Kötü bir yerleştirme düzeni aynen geniş caddeleri olan ancak dü-zeni iyi olmayan bir şehrin trafiğinin aksaması gibi tüm üretimi aksatırve verimi düşürür. Pekçok işletmemizde maalesef çok kötü bir yerle-şim düzeni daha doğrusu "düzensizliği" vardır.

Yerleştirme düzeninden doğan aksaklıklar nelerdir?•Malzeme, parça ve yarı mamullerin gereksiz yerlerde yığılması, • İş akışının, işçinin ve malzemenin kontrolunda etkisiz kalınması • İşçinin normal iş yükünü kaldıramaması, bedensel veya zihni yor-gunluk şikayetleri

•Üretim periyodunun uzaması, siparişlerin tesliminde gecikmeleroluşması

•Kalifiye işçilerin gereksiz taşıma işlerini yapması veya boş bekle-mesi

• İş akışında; tıkanmalar, gecikmeler, parça beklemeler, tezgahlarınboş durması veya aşırı yüklenmesi durumları ile sık karşılaşılması

•Fabrika alanında bir telaş veya kargaşalık havasının hakim olması •Fabrika alanından tam yararlanamama

Yanlış yerleştirme düzeninin üretim sistemine etkileri neler-dir?

•Üretim birimleri arasındaki uzaklıklar artar. •Alan veya hacimden yararlanma oranı ve kullanma verimliliğiazalır,

•Malzeme ve insan hareketleri, taşıma uzaklığı, taşınan toplam ağır-lık, süre ve maliyetleri yükselir.

•Taşıma işlerinde kullanılan araç ve gereçlerin tipleri ve maliyetle-ri artar.

214

• İş istasyonları arasında bekleyen yarı mamul miktarları, toplamüretim süresi, yani "üretim periyodu" uzunluğu artar.

• İşletmede ana ve ara depoların yerleri ve büyüklükleri artar. •Tezgahlardan yararlanma oranı, yatırım ve işçilik maliyetleri açı-sından verimlilik düşer.

• İşçinin genel çalışma verimi düşer. (gereksiz taşımalar, yorgun-luk, yardımcı görevler gibi verimi etkileyen faktörler nedeniyle)

• Makina ve tesislerin bakım planları, tamirleri veya yenilenmeleriihtiyacı artar.

•Gözlem sıklığı ve amirlerin niteliklerinin daha iyi olması gereğiortaya çıkar.

•Üretim planlama ve kontrol işlemleri artar. İş seyri, tezgah yükle-me, iş dağıtımı ve kalite kontrolü daha önemli hale gelir.

•Kontrol ve düzeltici karar arasında geçen süre yönetimin etkinli-ğini azaltır.

İşyeri düzenlemesinin amacı nedir?Makina, araç ve gereçler herşeyden önce belirli bir mantığa ve ba-

sit kurallara uygun bir düzen içinde yerleştirilmeli ve etkin bir üretimsistemi içinde entegre edilmelidir.

- Malzeme ve insan hareketleri basit, az ve kolay kontrol edilebile-cek biçimde yapılmalıdır.

- Yardımcı tesisler mantığa uygun, ihtiyacı karşılayacak yerlerde bu-lunmalıdır.

- Gelecekteki genişleme veya değişiklik isteklerini karşılayacak es-nek bir yerleştirme düzeni kurulmalıdır.

- Üretim faaliyetlerinin ve yardımcı hizmetlerin ihtiyacı olan alan-lar dengeli biçimde dağıtılmalıdır.

- İşçiler rahat ve emniyetli çalışabilmeli, gözlemciler az yorularaketkili bir kontrol yapabilmelidir.

İş akışı planı nedir?Pekçok işletmemizde işyeri yerleşim düzeninin çok kötü bir du-

rumda olduğunu daha önce belirtmiştik. İşletme sahibinin kaç adet tez-gahı olduğu, bu tezgahları niçin mevcut durumda yerleştirdiğini hangitezgahın ne tür arızalarının bulunduğu, tezgahın kapasite kullanım ora-nının ne olduğu, hangi operasyonlarda tıkanma olduğu vb. soruları ce-vapladırmaması sık sık karşılaşılan bir durumdur.

215

Bu eksiklik sizin işletmenizde de varsa öncelikle üretiminizin işakışı planını çıkartınız. Hammadde hangi noktadan girecek ve hangioperasyonlardan geçerek mamul hale gelip işletme dışına sevkedilmeküzere stoklanacaktır. Bu planı çıkardıktan sonra bu işlemlerin hangi tez-gahlarda yapılacağını belirleyerek iş akışı planına uygun tezgah yerle-şim planı, bu plana da uygun olarak işyeri yerleşim planınızı çıkartabi-lirsiniz. İşletmenizde birden fazla ürün üretiliyorsa pek tabii ki buplanlar sadece bir ürüne göre değil tüm ürünlere göre olmalıdır.

İkinci önemli adım hangi operasyonun hangi tezgahta ve ne kadarsürede yapıldığını belirlemenizdir. Bu çalışma neticesinde bazı tezgah-larınızın düşük kapasitede çalıştığını tesbit edebilirsiniz. Örnek vermekgerekirse bir ürününüz iki ayrı tezgahta operasyona tabi tutuluyor.Operasyon süreleri birinci tezgahta l0 dakika, ikinci tezgahta l5 daki-ka olsun. Bu üründen işletmenizde bir saatte 60 dakika/l5 dakika 4adet üretilecektir. Halbuki birinci tezgahınız saatte 60/l0= 6 adet üret-meye müsaittir. Diğer bir ifade ile birinci tezgahınız 4/6 = %66 kapasi-te ile çalışmaktadır. Bu ve benzeri analizler neticesinde bazı tezgahla-rınızın

•Kapasitesini artırıcı revizyonlar/aparatlar yapmayı •Tezgahı daha yüksek kapasiteli aynı amaçlı bir tezgahla değiştir-meyi,

•Tıkanmaya neden olan tezgahtan bir tane daha satın almayı •Bazı operasyonları birleştirmeyi veya fason olarak yaptırmayı, •Sadece bazı tezgahlarda fazla mesai yaptırmayı planlayabilirsiniz.

İşyeri yerleşim planı kontrol listesi İşyerinizin ve üretiminizin özelliklerini dikkate alarak işyeri yerle-

şim planınızı en iyi kendiniz hazırlayabilirsiniz. Bu konuda sizi yardım-cı olmak üzere aşağıdaki kontrol listesini veriyoruz.

Fabrika Alanından Verimli Yararlanıyor musunuz? •Tezgahları bizzat kullanan işçiler için yeterli alan ayrılmış mıdır? •Tezgahların bakım ve tamiri için uygun boşluklar var mıdır? •Bir tezgahın yerinin değişmesi söz konusu olduğunda, sökme vetaşıma tezgahların çalışmasını aksatmadan yapılabilir mi?

•Yardımcı cihazlar ve aletlerin konulması için gerekli yerler ayrıl-mış mıdır?

216

•Tezgahta işlenecek olan ve işlenen parçaları ve talaş vs. artıklarımuhafaza eden kaplar ve kaplar için yer mevcut mudur?

• İşçi tezgahın bulunduğu alana kolay ve emniyetle giriş çıkabiliyormu?

•Tezgahlarla malzeme naklinin yapıldığı alanlar arasında emniyetliboşluklar bırakılmış mıdır?

•Tezgahların bulunduğu yer uygun mudur? Tezgahların bulunduğu yer malzeme giriş çıkışının kolaylıkla yapıl

masını sağlıyor mu? •Tezgah, yerleştirilirken aydınlatma durumu dikkate alınmış mıdır? •Tezgah, yakın çevresinden gelebilecek aşırı gürültü , sıcaklık vb.etkilere veya talaş sıçraması gibi tehlikelere karşı korunmuş mu-dur?

•Emniyetli uzaklıkta mıdır? •Tezgah, çevresindeki diğer tezgahların faaliyetlerini engellemeye-cek veya geciktirmeyecek bir pozisyonda mıdır?

•Tezgahlar iş akış planına uygun yerleştirilmiş midir?

Yardımcı Hizmetler•Tezgahlar, basınçlı hava, gaz, elektrik, su vb. gibi kaynaklardan ekmasrafları gerektirmeden faydalanabilecek yerlerde midir?

• İşçiyi ve çevresini korumak amacı ile gerekli iş güvenliği tedbir-leri alınmış mıdır?

Depolama alanları •Takım dolapları ve ara depo alanları uygun yerlerde midir? •Ara depolar malzeme kayıplarına veya karışmasına engel olacakşekilde yerleştirilmiş midir?

•Ara depolar miktar kontrolunu kolaylaştıracak, taşıma makinaları-nın kolay çalışmasını sağlayacak yerlerde midir?

Personel Servis Tesisleri •Personel için yeteri kadar soyunma odası, dolap, tuvalet, dinlenmeyeri, kantin, haberleşme gibi servis tesisleri mevcut mudur?

•Servis tesislerine ulaşmak için l00 m. den fazla yol yürümek ge-rekiyor mu?

• İlk yardım istasyonları uygun yerlerde midir ve gerekli cihazlarladonatılmış mıdır?

217

TEZGAH, CİHAZ VE MAKİNALARIN BAKIM PLANLAMASI

Bakım planlaması nedir?İşletmenizde kullandığınız çok çeşitli cihaz, makina, teçhizat, alet

ve edevatın her an kullanıma hazır, arızasız durumda bulunması üreti-min aksamaması açısından çok önemlidir. Bunu sağlayabilmek için sözkonusu ekipmanlarınızda ani arızalar ortaya çıkmadan önce koruyucubakım çalışmaları yapmak ve bu bakım çalışmalarını planlı bir şekildeyürütmek durumundasınız. Bu nedenle üretim planlama, finansal plan-lama ve pazarlama fonksiyonları ile uyum içerisinde bakım planlamasıyapmanız gerekecektir.

Niçin planlı bakım? •Teknik sebeplerle planlı bakıma yönelmelisiniz.•Mekanikleşme ve otomatikleşmenin artması sebebiyle üretimaraçları daha hassas ve karmaşık hale gelmiştir.

•Çalışma hızının yükselmesi, müşteri isteklerinin çeşitliliğinin art-ması, termin sürelerindeki kısalmalar planlı bakımı zorunlu halegetirmiştir.

•Üretim araçlarının birbirine zincirleme bağlılığı sadece birinin arı-zasının tüm işletmeyi durdurmasına sebep olması nedeniyle planlıbakıma geçmek zorundasınız.

•Ekonomik sebeplerle planlı bakıma yönelmelisiniz.•Ani ve çok sayıda arızalardan dolayı ortaya çıkan üretim kayıplarımaliyetleri artıracaktır.

•Ekipmanlarınızın yanısıra ücretleri giderek artan işçiler arıza süre-since üretimden uzak kalacaktır.

•Arızaya bağlı olarak siparişlerin teslimindeki gecikmeler işletme-nizin imajını olumsuz etkileyecektir.

•Tezgah, makina fiatları çok yüksektir. Bakım yaparak bunlarınömrünü uzatmak zorundasınız.

•Emniyet ve güvenlik ihtiyacı, çevrenin korunması vb. hususlar da-ha çok önem kazanmıştır.

Planlı Bakım, Ürün Kalitesi, ISO 9000, ISO, l4000 ,ISO 17025 vb.kavramlarla çok yakından ilgili bir husustur. Bir işyerine girdiğinizdeişletmenin yöneticilerinin ve çalışanlarının başarısı hakkında çok hızlı

218

ve doğruya yakın bir tesbit yapmak istiyorsanız, "bakım eksikliği" bukonuda size yardımcı olacaktır; kırık bir cam, boyasız bir kapı, paslan-mış bir civata gözlemeniz aynı yaklaşımın milyarlık tezgahlarda da ge-çerli olduğunu ifade edecektir.

Sizin işletmenizde de benzeri eksiklikler muhtelif düzeyde de olsamutlaka vardır. İşe kendinizde ve tüm çalışanlarınızda bakım ruhu, ba-kım kültürü oluşturarak başlamalısınız. Bir tezgaha sahip olabilmek ka-dar gerekli bakımlarını en iyi bir şekilde ve zamanında yapmanızın şartolduğunu kabul ettiğinizde bakım planlamasında yolun yarısını katet-miş olacaksınız.

Tezgahlarınız için oluşturacağınız bakım kartları, o tezgaha ne za-man kimin hangi bakımları yaptığını gösterecektir. Bu kartlara günlükhaftalık aylık yıllık bakım işlemlerini tezgahın kullanma kılavuzundanyararlanarak işleyebilirsiniz. Bu kartlarda ait olduğu tezgaha bakımservisi verebilecek servislerin ve adresini vererek beklenmedik arıza-larda kolayca ulaşmayı sağlayabilirsiniz.

Bu şekilde tüm ekipmanlarınızın tek tek bakım planını çıkardıktansonra bunları tüm işletme için üretim planınızı da dikkate alarak birleş-tirdiğinizde ortaya işletmenizin bakım planı çıkacaktır. Bu bakım planıçerçevesinde;

•Değiştirilecek parçaların listesi, temin tarihi, maliyeti, temin adre-si vs. bilgileri derleyerek bakım için gerekli malzemeyi zamanın-da hazır bulundurursunuz.

•Bakım hizmeti dışarıdan satın alınacak ise ilgili servislerle bakımsözleşmesi yapabilirsiniz.

•Üretim ve bakım planına uygun olarak termin planı vererek müş-terilerinize mahcup olmazsınız,

• İşletmenizin prestiji artar, maliyetler düşer, ekipmanlarınızın öm-rü uzar, iş kazaları önlenir.

Planlı Bakım lüzumsuz bir harcama olarak asla görülmemelidir. İş-yerinizin bakım planlarının hazırlanması için MPM'den veya yönetimdanışmanlarından eğitim ve danışmanlık hizmeti alabilirsiniz.

MİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİGelibolu Sokak No:5 06690 Kavaklıdere/Ankara

Tel: (312)4675590 Faks: (312) 4273022http://www.mpm.org.tr

[email protected]

219

ÇALIŞANLARIN GÖREV TANIMLARI

"Yetki ve sorumluluk" sınırları açık olarak tanımlanmayan işin, han-gi iş olduğu, ne zaman ve kim tarafından yapılacağı bilinmez, problem-ler meydana geldiğinde personel arasında çatışma başlar. Bu nedenleyetkiler ve sorumluluklar açık, seçik ve yazılı olarak tanımlanmalıdır.Kağıt üzerinde kalan, pratiğe geçmeyen görev tanımlarının hiçbir yara-rı olmayacaktır.

Yöneticilerin işletmenin insan yapısına ilişkin rollerini gerektirdiğişekilde oynamaları ve bunu değişen şartlar altında başarmaları işletme-nin işletme çevresinin insanlardan oluşmasının bir nedenidir. Kişi isteryöneten ister yönetilen olsun, rollerini başarıyla uygulayabilmelidir.

Toplum ve işletme sürekli bir değişim içindedir. Bu değişiklik in-sandan kaynaklanmaktadır. Sürekli değişime uyumun çözümü eğitim-de yatar. Yönetici kendi kendini eğitebilen, eğitimi ve gelişmesi içingerekli kaynakları elde edebilen ve kullanan kişi olmalıdır. Astlarınında eğitimine ve gelişmesine önem vermelidir. Ancak bu şekilde kadro-su, kendisi, işletmesi ve ülkesinin gelişmesi mümkün olacaktır. PeterDrucker'in bir sözüne kulak verirsek, "İktisadi bakımdan geri kalmışülkeler yoktur. Yönetim bakımından geri kalmış ülkeler vardır."

Görev Tanımları ve Hizmetiçi Eğitim İhtiyacının Tesbiti nasılyapılır?

Görev tanımları olmayan bir işletmede işe alma, eksiklikleri belir-leme ve gerekiyorsa eğitim verme tamamen tesadüflere bırakılmış de-mektir. Tesadüflere bağlı çalışan bir işletmenin rakiplerini geçebilme-si, piyasada tutunabilmesi, ihracat yapabilmesi imkansızdır. Eğitim an-cak, ihtiyaca cevap verdiği zaman yararlıdır, aksi halde zaman ve parakaybı olarak düşünülmelidir. Ne yapacağı açıkca belirlenmemiş bir ki-şinin yetersizlikleri belirlenemez, yetersizliklerin belirlenmemiş oldu-ğu bir personelinize verilecek hizmetiçi eğitim ise ihtiyacı karşılamak-tan uzak duracaktır.

Görev Tanımları ve Müşteri Tatmini Kendilerine iş yaptığınız müşterileriniz, çalışanlarınızın niteliklerini

merak ederler. Görevlerin tanımlandığı bir işletme, elemanlarını görev-lere uygun niteliklerde seçmek veya zaman içerisinde işbaşı eğitimle-ri ile elemanlarının niteliklerini görevleri yerine getirecek düzeye çıkar-

220

mak ihtiyacını duyar. Bu konuda kendine güvenen bir işletme yöneti-cisi "elemanlarının işlerinin ehli" olduklarını müşterilerine hissettirir.

Uluslararası İhaleler ve Görev Tanımları/Personel Nitelikleri Bazı uluslararası ihalelerde, çalıştırılan personelin nitelikleri ve

yaptıkları görevlerle ilgili belgelerin de konulması istenmektedir. Bil-hassa gelişmekte olan ülkelerden ihaleye giren sanayicilerin bu nokta-larda istenilen niteliklere sahip olup olmadıkları üzerinde önemle dur-maktadırlar.

Görev tanımları konusu, verimlilik, kalite, üretim planlaması, kari-yer planlaması, hizmetiçi eğitim planlaması, kalite geliştirme, işçi sağ-lığı ve iş güvenliği, müşteri tatmini ve benzeri konularla içiçedir. Bunedenle çalışanlarınızın görev tanımlarını, yetki ve sorumluluklarını be-lirlemeniz işletmeniz açısından öneli bir adımdır. Bu konuda yönetimdanışmanlarından ve Milli Prodüktivite Merkezinden danışmanlık hiz-meti alabilirsiniz.

MPMGelibolu Sokak No:5 06690 Kavaklıdere/Ankara

Tel: (0312) 4675590 Faks: (312) 4273022http://www.mpm.org.tr

[email protected]

221

İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Çalışma örgütü (ILO)ilkelerine göre "işçi sağlığı ve iş güvenliği" tanımı;

"Tüm çalışanların bedensel, ruhsal ve toplumsal sağlık ve refahları-nın en üst düzeye yükseltilmesi ve bu durumun korunması, işyeri ko-şullarının, çevrenin ve üretilen malların meydana getirdiği sağlığa ay-kırı, sonuçların ortadan kaldırılması; çalışanları yararlanmalara ve kaza-lara maruz bırakacak risk etmenlerinin önlenmesi, yine çalışanların be-densel ve ruhsal özelliklere uygun işlere yerleştirilmesi ve sonuç ola-rak işgörenlerin bedensel ve ruhsal gereksinimlerine uygun bir iş orta-mı yaratılmasıdır."

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ise iş kazalarını ve meslek has-talıklarını şöyle tanımlar;

"İş kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen vesigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhca arızaya uğratanolaydır"

- Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, - İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla, - Sigortalının işveren tarafından görev ile başka biryere gönderil-

mesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, - Emekli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan za-

manlarda, - Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere top-

lu olarak götürülüp getirilmesi sırasında,

506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu meslek hastalıklarını da tanım-lamıştır;

“İşçinin çalıştığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veyaişin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sa-katlık veya arıza halleridir.”

İşverenin personelinin sağlığı ve güvenliğini koruma yükümlü-lüğü nedir?

• Anayasa'nın 49, 50 ve 60. maddeleri, • Özel hukuka dayanan önlem alma yükümlüğü • Borçlar Yasasının 332. maddesi • Kamu hukukuna dayanan önlem alma yükümlülüğü

222

• l475 sayılı İş Yasasının 73-82 maddeleri • 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 26. maddesi • l593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Yasası • ILO'nun ll2 sayılı tavsiye kararı

Niçin işyerinizde iş güvenliği tedbirleri almak zorundasınız? İşyerinizde çalışanların sağlık ve güvenliklerini korumanız için ge-

rekli tedbirleri almanızı şart koşan yasal mevzuat yukarıda belirtilmiş-tir. Bu tedbirleri almanız size bir maliyet de getirecektir. Ancak ortayaçıkabilecek bir iş kazasının ve çalışanlarınızın sağlığının bozulmasınınişyerinizin verimliliğine ve gerçek maliyetlerine menfi tesirini düşü-nürseniz bu tedbirleri en iyi şekilde almanız gerektiği çok açıktır. İşye-rinizin işgüvenliği ve işçi sağlığı tedbirleri açısından mevcut durumu-nu tesbit etmek, eksiklikleri belirlemek ve gerekli tedbirleri almak içinİş güvenliği danışmanlarından veya İş Sağlığı ve Güvenliği GenelMüdürlüğünden yararlanabilirsiniz.

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞIİş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü

İnönü Bulvarı No:42 Emek/AnkaraTel: (312) 2121331 Faks: (312) 2121963

http://www.calı[email protected]

http://www.who.org

http://www.ib.org

223

KIYASLAMA (BENCHMARKİNG)

Edinilen bilgi ve tecrübelerden karşılıklı olarak yararlanmayı hedef-leyen kıyaslama (benchmarking) çalışmaları 1980’li yıllarda ABD’deuygulanmaya başlamış olup ülkemizde de giderek yaygınlaşmaktadır.

Kıyaslama, “öğrenen organizasyon” anlayışının önemli bir parçası,bir öğrenme ve öğretme, anlama ve uyarlama, paylaşma ve gelişme sü-recidir. Geçmişte bilgi birikimi önemli iken, günümüzde bilgiye erişe-bilme ve öğrenebilme yeteneği ön plana çıkmıştır.

Kıyaslama; bir işletmenin süreçlerindeki performansının geliştiril-mesi ve iyileştirilmesi için, aynı süreçlede lider olan diğer işletmelerinsüreçleri ile sistematik ve sürekli bir şekilde ölçülmesi ve karşılaştırıl-ması sürecidir. Bu doğrultuda, rakip kuruluşlar arasında da köprülerkurulabilmektedir. Çünkü; günümüz serbest pazar koşulları kuruluşlariçin rekabet ve işbirliği ikilemini beraberinde getirmiştir. Bu anlamdakıyaslama; kuruluşların aynı anda hem rekabet etmelerini, hem defonksiyonlararası işbirliğini sağladığı için ikilemi sinerjiye dönüştüre-bilmektedir.

Kıyaslama süreçlerin dönüş zamanlarının kısaltılması, maliyetlerindüşürülmesi, değişimin azaltılması ve performansın artırılması amacıile kullanılan bir kalite tekniğidir.

Kıyaslamanın başlangıcında mevcut durumun yetersiz bulunmasıve iyileştirme için daha ileri bir hedef arayışı söz konusudur.

Kıyaslama kuruluş içi ve kuruluş dışı olmak üzere iki şekilde ger-çekleştirilebilmektedir..

Kıyaslama süreci dört aşamadan oluşur;•Kıyaslama sürecinde hazırlık aşaması; kıyaslama yapılacak sürecinbelirlenmesi, kıyaslama takımının kurulması (takım değişimi etki-leyecek motivasyonu ve becerileri olan bireylerden oluşmalıdır),süreç analizi ve dökümantasyonu (süreci tanımlarken müşterisini,tedarikçisini, performans ölçümlerini belirtmek gereklidir), kıyas-lama ortakları seçim kriterlerinin belirlenmesi (kriterler: temel fi-nansal göstergeler, büyüklük, ürün büyüklüğü ve karmaşıklığı, ka-lite yaklaşımları, benzer süreçler, coğrafi yakınlık, vb. olabilir) veveri toplama hazırlığının yapılmasını içermektedir.

•Kıyaslama sürecinde hazırlık aşaması tamamlandıktan sonra ikin-ci aşama olan veri toplama ve analiz safhasına gelinir. Veri topla-

224

ma ve analiz; kıyaslama ortaklarının belirlenmesi, veri toplanması(veri toplama; yazışma/anket, telefon görüşmesi ve yerinde ziya-ret ile yapılır), sonuçların analizi (verilerin anlaşılabilir hale gel-mesi için, tablo, grafik vb. araçlarla özetlenmesi) ve performansfarklılıklarının belirlenmesini (kendi performansımız ile kıyaslamaortağının performansı arasındaki farklılıklar belirlenir, performansfarkını yaratan nedenler ortaya konulur, ortağın bu performansanasıl ulaştığı belirlenir) içermektedir.

•Kıyaslama sürecinde üçüncü aşama olan uygulama sürecinde;bulguların yazılması, bulguların duyurulması, hedef belirleme (he-def ulaşılabilir olmalı, gerçekleştirme olasılığı %60 ve üstü olma-lı, çalışanları sonuca yönlendirmeli ve hedef belirlemede uygula-yıcıların da yer alması sağlanmalı), uygulama takımının oluşturul-ması, uygulama planı hazırlanması ve uygulama işlemlerini (buaşamada uygulama planında yer alan değişim önerileri uygulama-ya dönüştürülür) kapsar.

•Kıyaslama sürecinde son aşama gözden geçirme ve geliştirme saf-hasıdır. Gözden geçirme ve geliştirme; izlenen gelişmelerin değer-lendirilmesi ve yeni kıyaslama fırsatlarının belirlenmesini içer-mektedir. Yapılacak gözden geçirme; kıyaslama çalışmasının ku-rallara uygun şekilde, süreç aşamalarının tamamı doğru şekildeuygulanarak yapılıp yapılmadığının kontrol edilmesi ve henüz ta-mamlanmış olan kıyaslama çalışmasının sonucu olan bulgularıntam olarak ve hedeflendiği şekilde uygulanıp uygulanmadığınıngörülmesi olarak iki nedene dayanmaktadır. Yeni kıyaslama fırsat-larının belirlenmesi; gelişmeler, değişiklikler ve yeni gereksinim-lere cevap vermek için gerekli olup planlama gerektirir.

KALDER (Benchmarking Uzmanlık Grubu)Sedat Simavi Sk. No:44/2, Çankaya 06550 Ankara

Tel: (312) 4403961 Faks: (312) 4407522http://www.kalder.org

[email protected]

225

STANDARDİZASYONUN ÖNEMİ

Standart ve Standardizasyon nedir?Standart: İmalatta, anlayışta, ölçme ve deneyde bir örnekliktir.Standardizasyon: Belirli bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda

sağlamak üzere bütün ilgili tarafların yardım ve işbirliği ile belirli ku-rallar koyma ve bu kuralları uygulama işlemidir.

Standardizasyon işlemi ile öncelikli olarak can ve mal güvenliğihedeflenirken aynı zamanda kalitenin alt sınırı tespit edilmek suretiylebelirlenen düzeyin altında mal ve hizmet üretimine müsaade edilme-mektedir.

Enformasyon ve üretim teknolojilerindeki gelişme ile birlikte hızlıbir küreselleşme sürecinin yaşandığı günümüzde standardlar uluslara-rası ticaretin ortak dili haline gelmiştir.

Artık, uluslararası pazarlarda rekabet edebilmenin yolu standartlarauygun ve kaliteli mal ve hizmet üretiminden geçmektedir.

Standardizasyonun Sağladığı Faydalar nelerdir?1. Üreticiye Faydaları •Üretimin belirli plân ve programlara göre yapılmasına yardımcıolur.

•Uygun kalite ve seri imalâta imkân sağlar. •Kayıp ve artıkları asgariye indirir. •Verimliliği ve hasılayı artırır. •Depolamayı ve taşımayı kolaylaştırır, stokların azalmasını sağlar. •Maliyeti düşürür.

2. Tüketiciye Faydaları •Can ve mal güvenliğini sağlar. •Karşılaştırma ve seçim kolaylığı sağlar. •Fiyat ve kalite yönünden aldanmaları önler. •Ucuzluğa yol açar. •Ruh sağlığını korur. Stresi önler. • Tüketicinin bilinçlenmesinde etkili rol oynar.

3. Ekonomiye Faydaları •Kaliteyi teşvik eder, kalite seviyesi düşük üretimle meydana gele-cek emek, zaman ve hammadde israfını ortadan kaldırır.

226

•Sanayii belirli hedeflere yöneltir. Üretimde kalitenin gelişmesineyardımcı olur.

•Ekonomide arz ve talebin dengelenmesinde yardımcı olur. •Yanlış anlamaları ve anlaşmazlıkları ortadan kaldırır. • İhracatta ve ithalatta üstünlük sağlar. •Yan sanayi dallarının kurulması ve gelişmesine yardımcı olur. •Rekabeti geliştirir. •Kötü malı piyasadan silerUlkemizde standartlarla ilgili kurum, Türk Standartlar Enstitüsü-

dür. TSE; her türlü madde ve mamüller ile usul ve hizmet standartları-nı yapmak amacıyla 18.11.1960 tarih ve 132 sayılı kanunla kurulmuş-tur.

Enstitü, tüzel kişiliği haiz, özel hukuk hükümlerine göre yönetilenbir kamu kurumu olup, kısa adı ve markası TSE'dir. Bu marka çeşitlişekillerde gösterilir. Türk Standartları Enstitüsü'nün izni olmadan bumarka hiçbir şekil ve şart altında kullanılamaz.

Yalnız Türk Standartları Enstitüsü tarafından kabul edilen standard-lar Türk Standardı adını alır. Bu standardlar ihtiyari olup, standardın il-gili olduğu bakanlığın onayı ile mecburi kılınabilir. Bir standardın mec-buri kılınabilmesi için Türk Standardı olması şarttır. Mecburi kılınanstandardlar Resmi Gazete'de yayınlanır.

TSE'nin Görevleri•Her türlü standardı hazırlamak ve hazırlatmak. •Enstitü bünyesinde veya hariçte hazırlanan standardları tetkik veuygun bulduğu takdirde Türk Standardları olarak kabul etmek.

•Kabul edilen standardları yayınlamak ve ihtiyari olarak uygulan-malarını teşvik etmek, mecburi olarak yürürlüğe konmalarındafayda görülenleri ilgili bakanlığın onayına sunmak.

•Kamu sektörü ve özel sektörün talebi üzerüne standardları veyaprojelerini hazırlamak ve görüs bildirmek.

•Standardlar konusunda her türlü bilimsel teknik incelemelerlearaştırmalarda bulunmak, yabancı ülkelerdeki benzer çalışmalarıtakip etmek, uluslararası ve yabancı standard kurumları ile ilişki-ler kurmak ve bunlarla işbirliği yapmak.

•Üniversiteler ve diğer bilimsel ve teknik kurum ve kuruluşlarla iş-birliği sağlamak, standardizasyon konularında yayın yapmak, ulu-

227

sal ve uluslararası standardlardan arşivler oluşturmak ve ilgililerinfaydalanmalarına sunmak.

•Standardlarla ilgili araştırma yapmak ve ihtiyari standardların uy-gulanmasını kontrol etmek için laboratuarlar kurmak, kamu sektö-rü veya özel sektörün isteyeceği teknik çalışmaları yapmak ve ra-por vermek.

•Yurtta standard işlerini yerleştirmek ve geliştirmek icin elemanlaryetiştirmek ve bu amaçla kurslar açmak ve seminerler düzenle-mek.

•Standardlara uygun ve kaliteli üretimi teşvik edecek çalışmalaryapmak ve bunlarla ilgili belgeleri düzenlemek.

•Metroloji ve kalibrasyon ile ilgili araştırma ve geliştirme çalışma-ları yapmak ve gerekli laboratuarları kurmak.

TSENecatibey Caddesi, Ankara

Tel: (312)417 83 30-417 97 49 Faks: (312) 425 43 99http://www.tse.org.tr

[email protected]

228

ÜRETİMLE İLGİLİ TSE, AB, DIN, ISO, SIS VE DİĞER STANDARTLAR

Üretiminizle ilgili olan TSE; AB ve diğer ülkelerin yayınladıklarıstandartlar mevcut olup, bu standartları inceleyerek üretiminizi veürünlerinizi bunlara göre planlamanız, geliştirmeniz ve standartlarauygunluk belgesi ve /veya kalite belgesi almanız gerekmektedir.

Bazı standartlara mecburi olarak uyulması gerekir. Bu standartlarSanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca belirlenir. Bazı standartlar ise ihtiyariolup, uyup uyulmaması serbest olmakla beraber uyulması işletme açı-sından yararlıdır. Üretiminizle ilgili olarak hangi standartların yayınlan-dığını TSE Standart Kataloğu’ndan öğrenilebilirsiniz.

TSE’nin Belgelendirme Çalışmaları Nelerdir?1. TSE MarkasıTürk Standardları Enstitüsü 1964 yılında uygulamaya koyduğu

"Standardlara Uygunluk Belgelendirmesi ( TSE Markası)" ile ürün bel-gelendirmesini başlatmıştır. Bu uygulama ile başlangıçta üreticilerdestandardlara uygun ve kalite seviyesi yüksek mal üretme şuurunun yer-leştirilmesi, yaygınlaştırılması amaçlanmış, tüketicilerin can ve mal gü-venliklerinin korunması sağlanmıştır.

Belgelendirme günümüzde giderek daha da önem kazanmış, ulus-lararası ticarette, pazarlamanın birinci öncelikli konusu olarak gündem-deki yerini almıştır. Özellikle ikili ve çok taraflı anlaşmalar çerçevesin-de mal ve hizmetin pazarlanması için, düzenlenen belgeler önemli roloynamaktadır. Bu çerçevede uluslararası platformlarda belgelerin kar-şılıklı olarak tanınması ticareti kolaylaştırmış, özellikle gümrük kapıla-rında malların uzun süre bekletilmesi problemini ortadan kaldırmıştır.

2. Kalite Uygunluk Belgesi ( TSEK Markası ); Her türlü maddeve mamulü üreten firmaların arazi, bina, tesis, personel, makina- teçhi-zat, araç-gereç, kalite kontrol sistemi ve üretimi etkileyen diğer faktör-ler yönünden yeterli olmaları halinde; Müstakilen İmalata YeterlilikBelgesi, bu işletmelerin ürünlerinin milletlerarası veya diğer ülkelereait standardlar ile TSE tarafından kabul edilebilir teknik esaslara göreincelenmesinden olumlu neticeler alınması halinde, Kalite UygunlukBelgesi (TSEK Markası) verilmektedir.

229

3. Hizmet Yeterlilik Belgesi; Hizmet üreten sektörlerde, işyerleri,kurum veya kuruluşların verdiği hizmetlerin yeterliliğinin, ilgili TürkStandardına veya belirlenen kriterlere uygunluğunu tevsik eden belge-dir.

Bu belge tüketiciye verilecek hizmetlerin ve muhtelif işyerlerininmevzuata uygunluğunu, imkan ve kabiliyetlerinin yeterliliğini gösterir.

4. Laboratuar Yeterlilik Belgesi; Laboratuar Yeterlilik Belgelen-dirilmesi Talimatı çerçevesinde; Ölçüm, kalibrasyon ve deney labora-tuarlarının teknik yeterlilikleri onaylanarak laboratuvar yeterlilik bel-gesi düzenlenmektedir.

Deney ve ölçüm laboratuvarları, TS-EN 45000 serisi standartlaraparalel olarak Kalite Yönetim Sistemi ve Kalite El Kitaplarını hazırla-maya teşvik edilmektedir.

5. Parti Malı Uygunluk Belgelendirmesi; Parti mallarının alıcısı-nın, önceden belirttiği teknik esaslara uygunluğunu gösteren belgedir.

6. Karayolu İle Tehlikeli Atık Taşıma Uygunluk Belgesi; Kara-yolu ile Tehlikeli Atık Taşıma Aracı Belgelendirme Talimatı çerçeve-sinde "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği" ve "Tehlikeli Madde-lerin Karayolu ile Taşınması Hakkında Yönetmelik" doğrultusunda, ka-rayolu ile tehlikeli atık taşıyan araçların belgelendirilmesi yapılmakta-dır.

7. İthal Malları Belgelendirme Çalışmaları; 01 Ocak 1996 tari-hinden itibaren Ülkemiz Gümrük Birliğine girerek, Avrupa Birliğineentegrasyon sürecinde önemli bir adımı gerçekleştirilmiştir. Buna pa-ralel olarak yayımlanan Dış Ticarette İthalat Rejimi Kararı ve Mevzu-at Uyumlaştırmaları çerçevesinde ithal mallarda denetim ve belgelen-dirme çalışmalarına uyum sağlanmıştır.

Dış Ticaret Müsteşarlığınca yayınlanan, "Dış Ticarette Teknik Dü-zenlemeler ve Standardizasyon Rejimi Kararı" doğrultusunda yürürlü-ğe konan; "Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yö-netmeliği" , "Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği" ve Dış TicaretMüsteşarlığının uygulamaya yönelik kararları ve "İthal Malları Belge-lendirme Talimatı" çerçevesinde ithal malları için gerekli denetimler ve

230

Uygunluk Değerlendirmesi yapılarak uygun bulunan partiler için İthalMalı Belgesi düzenlenmektedir.

8. Kalite-Çevre Sistemlerinin belgelendirilmesi9. Eleman Belgelendirmesi10. Motorlu Araçlar Aksam ve parçalarının BM/AEK Repolas-

yonlarına göre Teknik Servis Hizmeti belgelendirmesi.

E İşareti: Türkiye, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik onseyiçerçevesinde 20 Mart 1958 tarihinde Cenevre’de imzaya açılan "Mo-torlu Kara taşıtları Malzeme Aksamının Onayı ve Bu Onayın Tanınma-sı için Müşterek Koşulların Kabulüne Dair Antlaşma" ya 30 Haziran1994 tarih ve 94/ 5822 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 27 Şubat 1996tarihinden itibaren taraf olmuştur.

Anlaşmanın amacı taşıt araçlarında sürücü ve yolcuların güvenliği-ni sağlamaktır.Anlaşmanın genel hükümleri çerçevesinde Anlaşmanınve buna bağlı konuların görüşüldüğü BM/AEK İç Ulaşım Komitesinebağlı eksper gruplarınca hazırlanan 96 adet teknik regülasyon mevcut-tur. Bu teknik regülasyonlara uygunluk,"E Tip Onayı Belgesi ile tesciledilmektedir.

E işareti: Otomotiv ürünlerinin ilgili AB direktiflerine uygunluğu-nu gösteren işarettir.

TSEKalite ve Belgelendirme Dairesi Başkanlığı

Belgelendirme Müdürlüğü

Necatibey Caddesi, AnkaraTel: (312)417 83 30-417 97 49 Faks: (312) 425 43 99


231

ISO-9000 KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ

Gerek Avrupa Birliği, gerekse EFTA (Avrupa Serbest Ticaret Birli-ği) üyesi ülkelerde, geçerli olan Ürün Sorumluluğu Yönergesi, üretici-lerin kusursuzluğunu belgelemesi zorunluluğunu getirmektedir. Böyle-ce ürün kalitesinden kaynaklanabilecek sorunlar Kalite Güvencesi Sis-temi içerisinde başlangıçta önlenmektedir. TS-ISO 9000 Kalite Stan-dardları Serisi, etkili bir yönetim sisteminin nasıl kurulabileceğini, dö-kümante edilebileceğini ve sürdürebileceğini göz önüne sermektedir.

TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi Nedir? TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi, tedarikçi işletmeler bunla-

rın müşterileri ve Belgelendirme Kuruluşlarının kullanımı için yayın-lanmış, ISO 9000 Kalite Standardları Serisi’nin tam bir çevirisidir.

Bu standardlar tedarikçi işletmelerin uygulayacakları kalite sistem-lerinde ne gibi şartlar arandığını belirtir. Bunlar, sadece birkaç firmanındeğil, Türk Sanayisini oluşturan tüm işletmelerin yerine getirebilecek-leri ve ihtiyaç duyabilecekleri genel şartları içeren uygulanabilir stan-dardlardır.

TS-ISO 9000 Kalite standardlarının şartları, sözkonusu işletmedeçalışan işçi sayısına bağlı olmaksızın uygulanabilir. Bu standardlar, te-mel disiplinleri tanımlamakta, ürün veya hizmetlerin müşteri ihtiyaçla-rını karşılamasını sağlayan prosedürleri belirtmektedir.

TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi uygulamalarının yararı açık-tır; maliyetlerinizin azalmasına yardımcı olarak, kaynaklarınızın verim-li kullanımıyla kazancınızın artmasını sağlar. Kalite Sistemi uygulamak-la kalitenin her aşamada oluşmasına güvence sağlamak öncelikle müş-terilerinizi tatmin edecektir.

Kaliteyi Nasıl Tanımlıyoruz? Kalitenin birçok tanımı yapılmıştır. TS-ISO 9000 Kalite Standardla-

rı Serisi, amaca uygunluğa ve kullanımda güvenliğe yöneliktir. Birçok farklı tanımı bulunan kalite, TS-ISO 9000 Kalite Standard-

ları Serisi’nde "Amaca uygunluk ve kullanımda güvenlik" şeklinde ta-nımlanmıştır.

232

TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi’ni Oluşturan Stan-dardlar Hangileridir?

TS-ISO 9000 : Kalite Yönetimi ve Kalite Güvencesi Sistem Stan-dardları Seçim ve Kullanım Kılavuzu : TS-ISO 900l, 9002, 9003’de ve-rilen 3 modelin kullanım kuralları bu standarda verilmektedir.

TS-ISO 900l : Kalite Sistemleri-Tasarım/Geliştirme, Üretim, Tesisve Hizmette Kalite Güvencesi Modeli; Bu standard, sözleşme özellik-le tasarım gerektiriyorsa ve ürün şartları temel olarak performans te-rimleriyle belirtilmişse kullanılır.

TS-ISO 9002 : Kalite Sistemleri-Üretim ve Tesiste Kalite Güven-cesi Modeli: Standarda, TS-ISO 9004’deki üretim aşamasından tesisaşamasına kadar tüm kalite sistemi elemanları vardır.

TS-ISO 9003 : Kalite Sistemleri - Son Muayene ve Deneyler içinKalite Güvencesi Modeli; Bu modelde TS-ISO 9004’de yer alan kali-te sistemi elemanlarının yalnızca yarısı öngörülmüş ve II. modelden da-ha esnek düşünülmüştür.

TS-ISO 9004 : Kalite Yönetimi ve Kalite Sistemi Elemanları-Kıla-vuz: TS-ISO 9000 ve sistem standardlarında karşılıklı referans gösteri-len kalite sistem elemanlarının her birinin irdelenmesini kapsamaktadır.

TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisinin Kullanım AmacıNedir?

TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi, kaliteye önem verdiğinizve kalite ihtiyaçlarını karşılayabileceğinizi müşterilerinize kanıtlayacaketkin bir kalite sistemini nasıl kurabileceğiniz, dökümante edebileceği-niz ve sürekliliğini sağlayabileceğiniz konusunda yol gösterir.

Uluslararası alanda kabul görmüş olan bu standardlar, konuyla ilgi-li tarafların genel görünüşünü yansıtmaktadır. Standard, beklediğinizkalite sistem modelini kolaylıkla ve verimlilikle uygulayabilmenizisağlamak amacıyla konu bazında bazı bölümlere ayrılmıştır.

TS-ISO 9000 Kalite Standardları serisinin kullanımı, işletmenizdeyönetimin iyileşmesini, faaliyetlerin daha iyi planlanmasını, problem-lerin daha hızlı çözülmesini, verimliliğin, kazancın ve saygınlığın art-masını sağlar.

Standarda göre, üretimin her aşamasında uygulayacağınız kayıt sis-temi ile ürün ve prosesinizi geliştirebileceğiniz gibi ürün sorumlulu-ğundan doğabilecek sorunlarla uğraşmaktan da kurtulabilirsiniz.

233

TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisini Kimler Kullanır? İşletmeler, kalite sistemlerini oluştururken TS-ISO 9000 Kalite

Standardları Serisini kullanabilirler. Müşteriler, satın alacakları mal ve-ya hizmetlerinin, TS-ISO 9000 standardına göre kurulmuş bir kalitegüvence sistemi ile üretilip üretilmediğinden emin olmak istediklerin-de bu standardları kullanabilirler.

Belgelendirme kuruluşları, işletmelerin kalite güvencesi sistemleri-nin değerlendirilmesini bu standardlarla yaparlar.

Kaliteyi Etkileyen Fonksiyonlardan Kim Sorumlu Olmalıdır? Ticarette başarının önemli ön şartı, kalite ile ilgili firma politikası

ve hedeflerinin belirlenmesidir. Tüm sistemlerde olduğu gibi TS-ISO9000 Kalite Standardları Serisini de uygulayabilmek için iyi bir orga-nizasyona ihtiyaç vardır. Kaliteyi etkileyen tüm işleri yöneten ve yürü-ten personelin sorumlulukları tanımlanmalı ve işlerin gerektiği şekildegerçekleştirilmesini doğrulamak üzere eğitimli personel görevlendiril-melidir.

Kalite sisteminin işleyişini izlemede, koordinasyonu sağlamak vefaaliyetlerin TS-ISO 9000 serisinden seçilen standard şartlarına uygunolarak yürütülmesini gerçekleştirmek gibi görevleri üstlenecek olanyönetici ise gerekli yetki ve yeteneğe sahip olmalıdır.

Kalite sisteminin gözden geçirilmesi iç kalite tetkik sonuçlarınındeğerlendirilmesini de kapsamalıdır. Gözden geçirme için programoluşturulması, bunun sonuçlara ve edinilen tecrübeye göre düzenlen-mesi gerekir. Kalite sisteminin gözden geçirilmesi, tüm seviyelerdeyönetimin etkinliğini değerlendirir, yönetim amaç ve metotlarında iste-nen sonuçlara ulaşılmasını sağlar, karlılık ve müşteri tatminine önemlikatkıda bulunur.

Kalite Sistemi Kurulmasında Neler Dikkate Alınmalıdır? Kuruluşun yapısı, kaynaklar, sorumluluklar, prosedürler ve proses-

ler kaliteyi etkileyen önemli yönetim kararlarıdır. Asıl önemli olan,bunların, ilgili personelin anlayabileceği şekilde dokümante edilmele-ri ve kalite sisteminin kaliteyi her düzeyde ve dengeli olarak kontroledebileceği biçimde sürdürülmesidir.

Kalite sistemi, müşteri ile ilişkiler, üretim,satınalma, taşeron firmaile sözleşme yapılması, eğitim gibi diğer fonksiyonları da gözönünealacak şekilde planlanmalı ve geliştirilmelidir. Kalite planlaması, kali-

234

te kontrol tekniklerinin güncelleştirme ihtiyacını belirlemeli, personelve cihazların kalite planlarını yürütebilecek yeterlilikte olmalarını sağ-lamalı ve ilgili kalite kayıtlarını oluşturmalıdır.

Sözleşme Şartları Nelerdir? İşe başlamadan önce sözleşmenin gözden geçirilmesi gerekir. Söz-

leşme şartlarının tamlığı, kesinliği, sözleşme teklifine ya da talebinegöre farklılığı ve şartları karşılayacak kaynakların varlığı açısından ya-pılacak bir gözden geçirme ile kuruluşunuzu korumuş olursunuz. Söz-leşmenin gözden geçirilmesi, müşterinizin organizasyonu ile koordi-nasyon kurulmasını gerektirebilecek bir çalışmadır.

Hangi Tasarım Fonksiyonları Kontrol Edilmelidir? Uygun bir sıra izlenerek tasarım ve geliştirme planlaması fonksi-

yonlarının oluşturulmasına ve bunların kontrol edilmesine, yeterli kay-naklar sağlanarak uygun nitelikte elemanların görevlendirilmesine,farklı disiplinler ve organizasyonlar arasındaki ortak konuların denet-lenmesine, tasarım girdi şartlarının ve şartlar/hesaplar açısından tasarımçıktısının dökümante edilmesine ihtiyaç vardır.

Tasarım çıktılarının tasarım girdi şartlarına uygunluğunu doğrula-mak ve tüm tasarım değişiklik ve düzeltmelerinin kontrolü amacıyladökümante edilmiş olan prosedürleri yürütecek yetenekte personelingörevlendirilmesi gerekecektir. TS-ISO 9000’e uygun olarak ve tümaşamalar göz önüne alınarak dikkatle planlanan ve dökümante edilenkontrol, üretim prosesinin en başından sonuna kadar aksamadan yürü-tülmesini ve ürünlerin güvenli bir kullanıma uygun şekilde tasarlanma-sını sağlar.

Dökümantasyon ve Değişikliklerin Kontrolü İçin Nasıl Bir Sis-tem Gereklidir?

Tüm ilgili dökümanların gerekli yerlerde bulunmasını ve dökümanüzerindeki herhangi bir değişikliğin,o dökümanı oluşturan tarafındanonaylanmasını sağlayacak koordineli bir sisteme ihtiyaç vardır. Sistem,sadece ürünün planlanması, tasarımı, ambalajlanması, üretimi ve mu-ayenesi için gereken dökümanları değil aynı zamanda, fonksiyonlarınnasıl kontrol edildiğini, kimin kontrol ettiğini neyin, nerede, neden vene zaman kontrol edileceğini belirten yazılı prosedürleri de kapsar.

235

Satınalınan Ürün veya Hizmetin Kontrolü Nasıl Yapılır? Hiçbir konu, kalite bilincinde olan bir üreticiyi satın aldığı ürünün

kusurlu çıkması kadar kızdıramaz. Tedarikçi konusunda en iyi seçimiyapabilmek için satın alınan ürün ve hizmetler, satınalma verileri, satınalınan ürünlerin muayene ve doğrulanması ve gerektiğinde tedarikçininuyguladığı kalite sisteminin kontrolü yazılı prosedürlere göre yürütül-melidir.

Neden Ürün Tanımı ve İzlenebilirliği? Kalem veya parti esasına göre ürün tanımı, ürünlerin farklı olduğu,

ancak farkın belirgin olmadığı durumlarda ve ürünler müşterilere göredeğiştiğinde önemli koruma sağlar.Uygunluğu kanıtlanmadan üretimealınan girdi ürünler, tanımlamaların çok gerekli olduğu başka bir konu-dur. Tanımlama, güvenlik, yasa veya diğer nedenlerle, istendiğinde,dokümante edilmiş ürün tanımlama, müşteriye sevk edilen uygun ol-mayan veya riskli ürünün izlenebilmesine ve geri alınmasına imkansağlar.

İmalat İşlemlerinde Hangi Kontroller Gereklidir? Yazılı iş talimatlarının da içinde bulunduğu tüm imalat işlemleri,

kontrol edilebilir şartlar altında yürütülmelidir. Fabrikada, disiplinlikontrol esastır. Herhangi bir işlem veya proses, kontrol prosedürlerinindışında bırakıldığı ya da gözden kaçırıldığında sonuç, standardların veyamüşteri isteklerinin altında ürünler olabilir.

İyi hazırlanmış iş talimatları, karışıklığı ortadan kaldırır. Bu belge-ler, hangi işlerin yapılması ya da hangi hizmetlerin verilmesi gerektiği-ni göstermenin, alt kademelere yetki ve sorumluluk devretmenin araç-larıdırlar. Müşteri tarafından belirlenen şartlar yalın bir biçimde fakatyeterince ayrıntılı olarak yazıya dökülmeli ve böylelikle, işin ne şekil-de yapılacağı, işçilik kriterleri ve talep edilen kalite düzeyi açıkca orta-ya konmalıdır.

Prosedürler ve iş talimatları imalat, montaj ve tesis işlerinin heraşamasını kapsamalıdır. TS-ISO 900l Kalite Standardları Serisi, söz ko-nusu iş talimatlarının neleri içermesi gerektiğini ortaya koyarken döv-me ve ısıl işlem gibi özel proseslerin kontrolüne özel bir önem verir.Uygulanan imalat işlemlerinin firmanıza maliyeti yüksek olabilir; TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisinin getirdiği düzen, bu türden pa-halı hata olasılığını ortadan kaldıracak şekilde tasarlanmıştır.

236

Muayene ve Deneyde Ne Gereklidir? Muayene ve deneyler, girdi ürünlerde imalat boyunca proses kont-

rol için ya da kalite özelliklerinin sağlandığından emin olmak amacıy-la ve son ürün aşamasında, belirlenmiş tüm kabul ve imalat içi muaye-ne ve deneylerin gerçekleştirildiğini ve istenen uygunluk kanıtlarınıntanımlandığını doğrulamak için yapılır.

Girdi muayene prosedürlerinin, girdi ürünlerle birlikte teslim edi-len ve uygunluğu kanıtlayan belgeleri de göz önüne alması gerekir.Tüm prosedürler, teknikleri, personeli, deney cihazlarının doğruluğunuve amaca uygunluğunu ve kaydedilecek verilerin türünü, tamlığını vedoğruluğunu dikkate almalıdır.

Muayene, Ölçme ve Deney Cihazlarında Ne Gibi KontrollarGereklidir?

Tedarikçiler, ürünlerinin gerek müşteri gerekse kendileri tarafındanbelirlenen şartları karşıladığını kanıtlamak istediklerinde, muayene,ölçme ve deney cihazlarına sahip olmalı, bunların kontrol, kalibrasyonve bakımını sağlamalıdır.

Cihazın kalibrasyon durumunun ulusal düzeyde kabul gören ölçümstandardlarına göre izlenebilir olması cihazın duyarlılığı ile ürün ölçmeyeterliliği arasında belli bir uyum bulunması açısından önemlidir. Buaçıdan cihazların kontroluna ilişkin prosedür ve kayıtlar, aranılan şart-lardandır.

Üretim Prosesi İçerisinde Ürünün Muayene Durumu Ne De-mektir?

Tedarikçiler, imalatın her aşamasında, muayene durumunu göstere-cek .bir sistem oluşturulmalıdır.

Ürünün; • muayene edilmediğini,• muayene edilerek onaylandığını,• muayene edilerek reddedildiğini,her an ve hızlı bir şekilde gösterebilecek yazılı kontrol prosedürleri

gereklidir. Prosedürler, sonraki işlemlere, montaja ve dağıtıma izin ver-me sorumluluğunu taşıyan muayene yetkiisine ilişkin kayıtların ger-çekleşmesini sağlamalıdır.

237

Uygun Olmayan Ürünler İçin Hangi Kontroller Gerekir? Uygun olmayan tüm ürünlerin yetkisiz kullanım ve sevkiyatını ya

da uygun bulunan ürünlerle karıştırılmasını önlemek için açık bir şekil-de tanımlanması gerekir. Ürün tanımı, miktarı, yapısı ve uygunsuzlukderecesi, gözden geçirme yetkisi, elden çıkarma kararı ve elden çıkar-manın ne şekilde gerçekleşeceği gibi konuların kayıtlamasını sağlaya-cak dökümanlar düzenlenmelidir. Düzeltici faaliyet ve kayıtlar içinkopyaların dağıtımı yapılmalıdır.

Kusur Nedenleri Nasıl düzeltilebilir? Kalite sisteminiz için ivedi ve etkili düzeltici faaliyet, temel bir ge-

reksinmedir. Uygun olmayan ürünün ayıklanmasıyla yetinmeyip bununnedenini bularak tanımlamak gerekir. Doğru olmayan çalışma yöntem-lerinin seçilmesi ya da çalışma talimatlarına uymakta başarı sağlana-maması, genellikle karşılaşılan kusur nedenlerini oluşturur. Diğerleriise kötü tasarım ve kusurlu şartnamelerdir. Hatalar ortaya çıkarıldığın-da, yetersiz tasarım, şartname ve çalışma yöntemleri değiştirilmelidirve böylece kusurun bir daha meydana gelmesi önlenmelidir.

Kalite kontrolunun kapsamı, taşeronunuzun sağladığı hizmetler,parçalar, malzemeler ve ürünlere kadar uzanır.

Ürün Kalitesi Korumak İçin Hangi Prosedürler Gereklidir? Malzemenin, yarı mamullerin ve işlenmiş kalemlerin taşınması ve

depolanması, kalite sisteminin önemli bir bölümünü oluşturur. Çalışmatalimatları ve prosedürler, proses sırasında ürünün taşınma ve korunmayollarını belirlemeli ve ürünün fabrika içindeki hareketi süresince, ka-litesi belli olmayan yada eşdeğer kalitede olmayan benzer ürünlerlekarışmamasını, bozulmaya uğramamasını, hassas parçaların korunması-nı ve ürünün tüm muayene ve işlemlerden geçmesini sağlamalıdır.

Özellikle kaynağına kadar izlenmesi gerektiğinde, ürünün doğru birşekilde tanımlanması, ürün kalitesinin korunması açısından önem taşır.

Hangi Kayıtlar Gereklidir? Kayıtlar,müşterinizin aradığı kalite şartlarını karşıladığınızı gösteren

objektif kanıtlardır ve kalite güvencesi sistemindeki tetkik raporları,muayene ve deney sonuçları, deney ve ölçü aletlerinin kalibrasyonu,

238

onaylar, şartlı izin ve düzeltici faaliyet gibi verileri kapsamalıdır. Kayıt-ları kolayca elde etmenin hayati bir önem taşıdığı düşünülerek etkili birdosyalama ve erişme sistemi oluşturulmalıdır.

Sistem Kurulduktan Sonra Etkili Şekilde İşleyişi Nasıl Sağla-nır?

Yönetim, iç kalite tetkik sonuçlarını değerlendirme yoluyla, siste-min genel işleyinişi izler. Bu tetkikler, kalite faaliyetlerinin planlandı-ğı şekilde gerçekleştirildiğini doğrulamak üzere dökümanlaştırılmış birprosedüre göre yapılmalıdır. Tetkikler, muhtemel tehlike noktalarını or-taya koyar, savurganlığı önler ve sorumlu personel tarafından uygula-nan düzeltici faaliyetlerin etkinliğini doğrular.

Eğitime İhtiyaç Var mıdır? İşinizin, istediğiniz şekilde ve kalite sisteminizin gerektirdiği doğ-

rultuda yürütülebilmesi için personelin ve iş gücünün uygun bir eği-timden geçirilmesinin önemi açıktır.

Bu bakımdan beceri kazanılması gereken işleri belirlemeli ve bukonularda ihtiyaç duyulan eğitimi sağlamalısınız. Gerektiğinde kuruluşiçin yapılacak ya da kuruluş dışından yetkililere yaptırılacak sınav ve-ya belgelendirme aracılığı ile yeterliliklerin belirlenmesi yoluna başvu-rulmalıdır. Eğitim ve başarı kayıtları tutulmalıdır.

Servis Konusunda Ne Yapılmalıdır? Servis uygulamaları, tedarikçiler, dağıtımcılar ve kullanıcılar arasın-

da büyük farklılıklar gösterir. Servisin, sözleşme gereği normal olaraksağlandığı ya da öngörüldüğü durumlarda, tedarikçi firmaların, serviskalitesini kontrol edecek ve doğrulamasını yapacak prosedürler oluş-turması gerekir.

İstatistiksel Prosedürler Neleri Kapsar? İstatistiksel prosedürler, proses kapasitesini oluşturma yolunu, par-

tileri tanımlamayı ve karakteristikleri sınıflandırmayı, ayrıca numune al-ma yöntemi ile kabul veya red esasları muayene derecesinin belirlen-mesi ve reddedilen partilerin ayrılarak elenmesi konularındaki kuralla-rı kapsamalıdır.

239

Kalite Güvence Sistemi İşletmenize ve Size Neler Kazandırır

•Sürekli gelişmeye temel olacak bir sistem oluşturur •Kişiye bağımlılık ortadan kalkar •Kişilerden bağımsız bir sistem geliştirir. •Sistemi sürekli olarak gözden geçirir. • İşletmeyi denetlemek için önemli bir mekanizma oluşur. •Problem/uygunsuzluklara sistematik yaklaşım gelişir. •Sistematik bir düzen oluşur. •Sistematik düşünce gelişir. •Sistematik olmaya tüm çalışanlar ve yöneticiler alışır. •Sistematik çalışma gelişir. •Önleyici faaliyetler ve işlerin ilk defada doğru yapılması için çalı-şılır.

• İyileştirme çalışmalarının başlangıç noktası olabilecek temel oluş-turulur.

• İçeride daha düzenli bir çalışma ve kontrol bağlantısı oluşur. •Bütün alanlarda karlılık ve verimlilik artar •Maliyetler azalır •Standartların oturtulması sağlanır ve testler geliştirilir. •Daha bilinçli iş akışı sağlanır. •Veri toplama sistemi gelişir •Fabrika düzeni iyileşir • İşletme etkinlikleri daha disiplinli ve daha organize bir yapıya ka-vuşur.

•Tüm süreçlerde kalite güvencesi sağlanır. •Kalite bilinci yükselir. •Şirket genelinde kalite bilincinin gelişmesinde tüm çalışanlarınkatkısı sağlanır.

•Kalite bilincinin yerleşmesi sağlanır. • İşletme içerisinde Toplam Kalite bilinci yerleşir. •Kalite tüm çalışanların öz sorumluluğu olduğu bilinci yerleşir. •Kalite sürekliliği sağlanır. •Şirket içindeki kalite anlayışı gelişir •Kalite sisteminin etkinleşmesi sağlanır. •Ürün kalitesi yükselir.

240

•Kalite sisteminin iyileştirilmesi sonucu müşteri memnuniyeti ar-tar.

•Potansiyel müşterilere güven verilir • İhracata yönelinir. •Müşteri ile bütünleşilebilir. •Müşteri şikayetleri minimum düzeye indirilir. •Personelin sisteme katkısı artar •Çalışanların işiyle gurur duyması, işini sevmesi, işyerinde mutluolması sağlanır

•Çalışanların tamamı bilinçlenir. •Kişinin kendini sorgulama niteliği güçlenir. •Sistemin dökümante edilmesi sağlanır. •Uygulamaların dökümante edilmesi ve süreklilik sağlanır •Dökümantasyon sistemi kurulur ve geliştirilir. • İnsanlar okuma-yazma alışkanlığı kazanır, sürekli kendini yeniler, •Daha düzenli kayıtlar tutulmaya başlanır. •Sistematik dökümantasyon sayesinde iletişimin kolaylaşması, dü-zeltici ve önleyici faaliyetler sayesinde de hataların önlenmesisağlanır

•Sistem gereği girişilen geniş eğitim seferberliği konulara bakıştayenilikler getirir

•Yarı ürün- nihai ürün üretimi takip sistemi gelişir. •Hedeflerle yönetim sağlanır. •Sistem iyileştirme çalışmaları başlatılır. •Tüm yönetim ve üretim proseslerinin geliştirilebilir ve izlenebilirolması sağlanır.

•Maliyet iyileştirmeleri yapılır •Tüm proseslerin daha sıkı kontrol altında yürümesi temin edilir. •Kuruluş içi ilişkilerde belirsizlikler ortadan kalkar •Birçok kontrol noktasında iyileştirmeler yapma imkanı doğar. •Analiz sertifikalarının tedarikçilerden temin edilmesiyle girdi ana-liz maliyetleri büyük oranda azalır.

•Herkesin benzer seviyede anlayışı sağlanır •Sorunların nedenlerinin belirlenmesi sağlanır •Belirsizlikler ortadan kalkar •Düzenli ve sürekli otokontrolun gelişir.

241

•Kalite göstergelerinin netleştirilerek sonuçların değerlendirilmesisağlanır.

•Hurda oranlarının sürekli iyileşmesi sağlanır, telefler ve hatalarazalır.

•Hatalı parça çıkışı azalır •Servis kalitesi iyileşir •Kaliteli mal girişi sağlanır. • İşletme içerisinde iletişim ve kalite sistemi ağı gelişir. •Pazar payında artış sağlanır. • İadelerin ve müşteri şikayetlerinin azalması sağlanır. • İşletme imajı geliştirilir/kuvvetlendirilir, itibar ve referans kazanı-lır.

•Personelin motivasyonunun artması sağlanır. •Takım halinde sonuca ulaşma gücü pekiştirilir. •Dökümantasyon sırasında sistemin daha rasyonel hale getirilmesisağlanır.

•Özürler kodlandırılır. •Yetki ve sorumlulukların tanılanması sağlanır •Bilgiye ulaşmak daha kolay olur. •Kayıtlar ve izlenebilirliğin sağlanması ile geriye dönük bilgilereulaşılabilmesi sağlanır.

•Eğitimin yaygın ve sürekli hale getirilmesi ve katılımcılık sağlanır. •Kişiye bağımlılığın ortadan kalkması • İstatistiki analiz Cp, Ca başlatılır. • İstatistiksel yöntemlerin kullanımı sağlanır. •Mevcut durumu sürekli gözden geçirme gerekliliği anlaşılır. •Eğitimlerle görüş açısının genişlemesi sağlanır. •Yeni yönetim ve denetim mekanizmaları kurulur. •Herkes rakamlarla konuşmaya başlar. •Doğru kararlar vermekm kolaylaşır •Proseslerin oturtulması sağlanır •Çalışanların yaptıkları iş ve ürüne güvenin artar •Ortak amacı paylaşma mutluluğu güçlenir. •Depolama ve sevkiyat ile müşteri hizmetleri sistemlerinde iyileş-tirme yapılır.

•Çevrenin korunması bilinci artar

242

•Birçok yeni sistemin devreye girmesi ile kalite güvencesinin artı-rılması sağlanır.

•Giren malların muayenesi yapılır ve kalite kontrol önem kazanır. •Mesai saatleri dışında personelin telefonla aranması ve işyerineacilen çağrılmaları büyük oranda azalır.

•Performans ölçme sistemi gelişir. •Hammaddeden müşteri tatminine kadar yazılı prosedürlerin etkinbir şekilde uygulanması sağlanır.

TSENecatibey Caddesi No. ll206l00 Bakanlıklar/Ankara

Tel: (3l2) 4l7 83 30 Faks: (3l2) 425 43 99 http:www.tse.org.tr

[email protected]

TSE İstanbul Bölge MüdürlüğüKalite Müdürlüğü

Gümüşsuyu Cad. Vakıf İşhanı Kat.3 No. 50Beyoğlu/İstanbul

Tel: (2l2) 293 l8 90-252 43 l0 Faks: (2l2)293 l8 9l

TSE İzmir Bölge MüdürlüğüKalite Müdürlüğü

Tariş Pamuk Depoları Arkası Çiğli/İzmir

Tel: (232) 376 24 25 Faks: (232) 329 33 92

http://www.kosgeb.gov.tr

http://www.turkak.gov.tr

http://www.kalder.org.tr

243

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ VE

EFQM MÜKEMMELLİK MODELİ

Toplam Kalite Yönetimi, bir işletmede iş süreçlerinin sürekli iyi-leştirilmesi yoluyla önceden belirlenmiş olan müşteri gereksinim vebeklentilerinin yerine getirilmesini öngören bir yönetim felsefesidir vetüm çalışanların katılımını gerektirir.

Müşteri OdaklılıkÜrün ve hizmetin kalitesini en son noktada değerlendirecek olan

müşteridir. Müşteri bağlılığını sağlamanın, müşteriyi elde tutmanın vepazar payı elde etmenin en iyi yolu mevcut ve potansiyel müşterileringereksinimlerine net bir biçimde odaklanabilmektedir.

Sonuçlara YönlendirmeMükemmellik ilgili tüm paydaşların ( kuruluştan menfaat sağlayan

müşteriler, tedarikçiler, çalışanlar, hissedarlar ve toplum ) gereksinim-lerinin dengelenmesine ve karşılanmasına bağlıdır.

Liderlik ve Amacın TutarlılığıKurum kültürünü liderler geliştirmektedir. Kuruluşun liderlerinin

davranışları kuruluş içinde amacın berraklığını, birliğini sağlar ve hemkuruluşun hem de çalışanların mükemmelliğe erişilebileceği bir ortamoluşturur.

Süreçler ve Verilerle YönetimBütün faaliyetler sistematik olarak süreçlerle yönetilmektedir. Sü-

reçlerin sahipleri belirlenmiştir. Kuruluşlar en iyi performanslarını bir-biri ile ilişkili tüm faaliyetler anlaşıldığı, sistematik bir biçimde yöne-tildiği ve işlemleri ve planlanan iyileşmeleri ilgilendiren kararlar pay-daşların görüşlerini kapsayan güvenilir bilgilere dayanılarak alındığızaman gösterirler.

Çalışanların Geliştirilmesi ve KatılımıBir kuruluşun çalışanlarının potansiyelinin tam olarak yaşama ge-

çirilebilmesi için paylaşılan değerler ile bir güven ve yetkilendirmekültürü olması gerekir. Böyle bir ortam herkesin katılımını kolaylaştırır.

244

Sürekli Öğrenme, Yenilikçilik ve İyileştirmeKuruluşun performansı; bilgi birikimi, sürekli öğrenme, yenilikçi-

lik ve iyileştirme kültürü içinde yönetilirse ve paylaşılırsa en üst nok-tasına çıkar.

İşbirlikçilerin GeliştirilmesiBir kuruluşun en iyi performansını ortaya koyması işbirliği yaptığı

kuruluşlarla güvene, bilgi birikiminin paylaşılmasına ve bütünleşmeyedayalı, karşılıklı yarar sağlayan ilişkiler kurmasına bağlıdır.

Toplumsal Sorumluluk Kuruluşun ve çalışanlarının uzun vadeli çıkarlarının korunması etik

bir yaklaşımın benimsenmesine, genel olarak toplumun beklentilerininve var olan düzenlemelerinin aşılmasına bağlıdır.

EFQM (Avrupa Kalite Yönetim Vakfı) 1988 yılında Avrupa’nın ön-de gelen 14 şirketi tarafından "Avrupa da Sürdürülebilir İş Mükemmel-liğinin İtici Gücü Olma" misyonu ve "Avrupalı kuruluşların İş Mükem-melliğine eriştikleri bir dünya" vizyonu ile kurulmuş, üyelik sisteminedayanan kar gütmeyen bir kuruluştur.

EFQM, kuruluşlara performanslarını iyileştirme konusunda yar-dımcı olmak üzere 1991 yılında EFQM Mükemmellik Modeli’ni oluş-turmuştur.

EFQM Mükemmellik Modeli ,yönetimlere zorunluluk içermeyenbir çerçeve oluşturur. EFQM Mükemmellik Modeli birçok amaç içinkullanılır. Toplam Kalite Uygulamalarına özdeğerlendirme, dış değer-lendirme, kıyaslama ve Avrupa kalite Ödülü kapsamında değerlendir-me gibi çeşitli örnekler verilebilir. Modelin özünde çalışanların yete-neklerinin çeşitli süreçler aracılığı ile iş sonuçlarına dönüştürülmesi ya-tar. Yani, çalışanlar ve süreçler, iş yaşamında sonuçları üreten girdilerdir.

Yenilikçilik ve ÖğrenmeModelde yer alan dokuz ana kriterden her biri toplam kalite yöne-

timi faaliyetlerindeki başarı derecesini ölçmek amacıyla kuruluşlarınuygulayacağı öz değerlendirme çalışmasında bir temel kriter olarakkullanılabilir. Kriterler;Girdiler ve Sonuçlar olarak iki grupta toplan-mıştır.

245

"Girdiler" kısmındaki kriterler kuruluşun iş sonuçlarına ulaşmakiçin nasıl çalışmakta olduğu ve sonuçlara nasıl ulaşıldığı ile ilgilidir.

Sonuçlar kısmındaki kriterle kuruluşun iş sonuçları açısından nele-re ulaşmış olduğu ve ulaşmaya devam ettiği ile ilgilidir.

Modelin alt ve üst tarafındaki oklar modelin dinamik yapısını orta-ya koyar. Bu oklar, girdilerdeki iyileştirmeleri sağlayan ve böylece so-nuçlardaki iyileştirmelere yol açan yenilikçilik ve öğrenme yaklaşımı-nı gösterir.

Modelin kalbinde RADAR olarak tanımlanan bir mantık yer alır.

Sonuçlar - ResultsYaklaşım - ApproachYayılım - DeploymentDeğerlendirme ve Gözden Geçirme - Assessment and Review

Hedeflenen sonuçların belirlenmesi(R)

Yaklaşım ve yayılımların Yaklaşımların değerlendirilmesi ve planlanması gözden geçirilmesi ( A)

(A) (R)

Yaklaşımların yayılımınıngerçekleştirilmesi

(D)

Sonuçlar; kuruluşun neler elde ettiğini içerir.Mükemmelliğe eriş-miş bir kuruluşta sonuçlar olumlu eğilimleri ve/ya sürekli iyi bir per-formansın varlığını göstermeli, hedefler uygun ve erişilebilir olmalı,başka kuruluşlar ile karşılaştırıldığında performans yüksek olmalı vetüm bu sonuçlar yaklaşımdan kaynaklanmalıdır.

246

Yaklaşım; kuruluşun ne yapmayı planladığını ve bunu yapmaktakinedenlerini içerir. Mükemmelliğe erişmiş bir kuruluşta yaklaşımınsağlam temelli olması, iyi tanımlanmış ve geliştirilmiş süreçlere sahip,net bir biçimde paydaşların gereksinimlerine odaklanmış ve bütünleş-miş olması, bir yandan kuruluşun politika ve stratejisine uyum sağlar-ken diğer yandan da uygun olduğu ölçüde diğer yaklaşımlarla ilişki-lendirilmiş olması beklenir.

Yayılım; bir kuruluşun yaklaşımını yaşama geçirmek için neleryaptığını içerir. Mükemmelliğe erişmiş bir kuruluşta yaklaşımın ilgilialanlarda sistematik bir biçimde uygulanması beklenir.

Değerlendirme ve Gözden Geçirme; bir kuruluşun yaklaşımını veyaklaşımının yayılımını değerlendirmek ve gözden geçirmek için neleryaptığını içerir. Mükemmelliğe erişmiş bir kuruluşta yaklaşım ve yak-laşım yayılımının düzenli olarak ölçülmesi, öğrenme faaliyetlerinin ya-pılması ve elde edilen bilgilerin iyileştirme çalışmalarının belirlenme-si,planlanması ve uygulanması beklenir.

Modelin Kriterleri Nelerdir?

Liderlik : ( %10)Yönetim takımı ve diğer liderler faaliyetleri ve davranışlarıyla Top-

lam Kalite Yönetimi kültürünü nasıl oluşturmakta ve desteklemektedir.- Liderler kuruluşun misyonunu ve vizyonunu nasıl oluşturmakta

ve Toplam Kalite Kültürü (Mükemmellik Kültürü) doğrultusunda nasıl örnek olmaktadırlar- Liderler kuruluşun yönetim sisteminin oluşturulması, bu sistemin

yaşama geçirilmesi ve sürekli olarak iyileştirilmesi çalışmalarında ki-şisel olarak nasıl rol almaktadırlar

- Liderler müşterilerle işbirliği yapılan kuruluşlarla ve toplumuntemsilcileri ile ilişkileri nasıl yürütmektedirler

- Liderler kuruluşun çalışmalarını nasıl motive etmekte, destekle-mekte ve tanımaktadırlar

247

Politika ve Strateji : (% 8 )Kuruluş politika ve stratejilerini nasıl oluşturmakta, yaygınlaştır-

makta, gözden geçirmekte, planlara ve faaliyetlere dönüştürmektedir- Politika ve strateji, Toplam Kalite yaklaşımına uygun olarak pay-

daşların mevcut durumdaki ve gelecekteki gereksinim ve beklentileri-ni nasıl temel almaktadır

- Politika ve strateji, performans ölçümü, araştırma, öğrenme ve ya-ratıcılıkla ilgili çalışmalardan elde edilen bilgileri nasıl temel almakta-dır.

- Politika ve strateji nasıl oluşturulmakta, gözden geçirilmekte vegüncellenmektedir

- Politika ve stratejinin yayılımı , kilit süreçler çerçevesi yoluyla na-sıl gerçekleştirilmektedir

- Politika ve strateji nasıl duyurulmakta ve yaşama geçirilmektedir

Çalışanlar : ( % 9 )- İnsan kaynakları nasıl planlanmakta, yönetilmekte ve iyileştiril-

mektedir- Çalışanların bilgi birikimleri ve yetkinlikleri nasıl belirlenmekte,

geliştirilmekte ve sürdürülmektedir- Çalışanların katılımı ve yetkilendirilmesi nasıl sağlanmaktadır- Çalışanlar ile kuruluş arasında nasıl bir diyalog söz konusudur- Çalışanlar nasıl takdir edilmekte, tanınmakta ve gözetilmektedir

İşbirlikleri Ve Kaynaklar : (% 9 )- Kuruluş dışı işbirlikleri nasıl yönetilmektedir- Finansal kaynaklar nasıl yönetilmektedir- Binalar, donanım ve malzemeler nasıl yönetilmektedir- Teknoloji nasıl yönetilmektedir- Bilgi ve bilgi birikimi nasıl yönetilmektedir

Süreçler : ( %14 )Kuruluş, politika ve stratejisini destekleyecek, müşterilerini ve di-

ğer paydaşlarını tam olarak tatmin edecek, onlar için katma değerin art-masını sağlayacak biçimde süreçlerini nasıl tasarlamakta, yönetmekteve iyileştirmektedir

248

- Süreçler sistematik olarak nasıl tasarlanmakta ve yönetilmektedir- Süreçler, müşterileri ve diğer paydaşları tam olarak tatmin etmek

ve onlar için giderek artan bir değer yaratmak amacıyla gerektiğindeyenilikçi yaklaşımlar kullanılarak nasıl iyileştirilmektedir

- Ürün ve hizmetler müşteri gereksinim ve beklentileri temel alına-rak nasıl tasarlanmakta ve geliştirilmektedir

- Ürün ve hizmetler nasıl üretilmekte, sunulmakta ve servisi sağlan-maktadır

- Müşteri ilişkileri nasıl yönetilmekte ve geliştirilmektedir

Müşterilerle İlgili Sonuçlar: ( %20 )Kuruluş dış müşterileri ile ilgili olarak ne gibi sonuçlar elde etmek-

tedir- Dış müşterilerin kuruluşun ürün, hizmet ve müşteri ilişkilerine

ilişkin algılamaları- Dış müşterilerin tatmini için kuruluşun izlediği diğer göstergeler

Çalışanlarla İlgili Sonuçlar: (%9)Kuruluşun çalışanları tatmin etme derecesi nedir- Çalışanların kuruluşu algılama derecesi- Çalışanların tatmini için kuruluşun izlediği diğer göstergeler

Toplumla İlgili Sonuçlar : ( % 6 )Kuruluş, içinde bulunduğu toplumla( yerel,ulusal veya uluslar ara-

sı) ilişkili olarak ne gibi sonuçlar elde etmektedir- Toplumun kuruluşu algılama derecesi- Toplum üzerindeki etkiye yönelik olarak kuruluşun izlediği diğer

göstergeler

Temel Performans Sonuçları : (% 15 )Kuruluş, planlanmış olan performansıyla ilgili olarak ne gibi so-

nuçlar elde etmektedir- Kuruluşun finansal performansını gösteren ölçütler- Kuruluşun performansını gösteren diğer ölçütler

249

ÖzdeğerlendirmeYukarıda açıklanan kriterler çerçevesinde oluşturulan toplam kalite

modelinin uygulanması sonrası Özdeğerlendirme uygulamasının baş-latılması ile özet olarak ;

- Kuruluşun kuvvetli yönleri ve iyileştirmeye açık alanları- Kuruluşta uygulanan toplam kalite yönetiminin anlamı- Kuruluşun kalite yolculuğunda diğer kuruluşlara göre nerede ol-

duğubelirlenmelidir.Özdeğerlendirmenin ardından önceliklerin bir an önce saptanarak

iyileştirme planları yapılması kuruluşun içinde motivasyonun korun-ması açısından önemli görülmektedir. SWOT analizi hem iyileştirme-lerin yönlendirmesinde hem de kuruluşun süregelen faaliyetlerini yü-rütmesinde katkıda bulunacaktır. Tüm diğer faaliyetlerde olduğu gibi,iyileştirme planlarının uygulama sonuçları da düzenli olarak gözdengeçirilmelidir. Özdeğerlendirme uygulamasının ve planlama süreci ileilişkisinin de bir sonraki özdeğerlendirme uygulamasında, önce göz-den geçirilmesi tavsiye edilir.

Özdeğerlendirme uygulamak için tek bir doğru yoktur. Kuruluş birseçim yaparken, değişik yaklaşımları zaman, maliyet ve kalite açısın-dan dikkate almalıdır. Kuruluşta özdeğerlendirmenin ilk kez uygulan-ması kuruluşun bütününe yaygınlaştırılmadan önce genellikle iş birimidüzeyinde ve pilot çalışma ile başlatılmalıdır.

250

Özdeğerlendirme Süreci

Karar Aşaması Üst yönetimin TKY konusunda kararlılığın sağlanması

Özdeğerlendirmenin Özdeğerlendirme modelinin Planlanması belirlenmesi

Özdeğerlendirmenin planlanması Ekibin belirlenmesi ve eğitimi

Özdeğerlendirmenin Özdeğerlendirme amacının Duyurulması çalışanlara duyurulması

GelişmelerinGözdenGeçirilmesi

Özdeğerlendirmenin Plana göre özdeğerlendirme Uygulanması yapılması

İyileştirme Planı Ele alınacak konuların saptanmasıHazırlanması Önceliklerin saptanması

Sorumluluk ve hedeflerin belirlenmesiİyileştirme planının duyurulması

İyileştirme Planının İyileştirme ekiplerinin kurulması Uygulanması Gerekli kaynakların sağlanması

Kalite ÖdülüPekçok ülkede verilmekte olan kalite ödülleri "Toplam Kalite " an-

layışının yaygınlaşmasında giderek daha önemli rol oynamaktadır. Ül-kemizde 1993 yılından beri yürütülmekte olan Ulusal Kalite Ödülü (TÜSİAD-KALDER) bu süreci hızlandırmaktadır.

Ulusal Kalite Ödülünün üç ana işlevi vardır;- Kalite bilincini ve Toplam Kalite Yönetimini ülke çapında yaygın-

laştırmak- Kalite seviyemizin uluslar arası ortamda saygınlık kazanmasını

sağlamak- Toplam Kalite Yönetimi sistemlerini yerleştirmiş olan kuruluşla-

rın tanıtımını ve gündemde kalmasını sağlayarak, Toplam kalite Yöne-timine olan ilgiyi arttırmak

251

2001 yılından itibaren Kamu Sektöründe de verilen Ulusal KaliteÖdülüne başvurma Kamu Kuruluşlarının; iyileştirme faaliyetlerinebakış açısını geliştirecek, takım ruhunu geliştirecek ve çalışanlarınTKY bilinç düzeyini arttıracaktır. Kuruluşun kazancağı ödül bir prestijsembolü olarak kullanılacak, mükemmel bir hizmet sağlayıcı kuruluşolarak tanınmasını sağlayacak ve çalışanlar üzerinde motivasyonu art-tırıcı etki yapacaktır.



[email protected]

KALDERSedat Simavi Sk. No:44/2, Çankaya 06550 Ankara


[email protected]

252

İSTATİSTİK SÜREÇ KONTROL

Yüksek kalite düzeylerine, verimlilikten de fedakarlık etmeden ula-şabilmenin yolu, hataları oluşmadan önleyebilmek ve hataları öncedentahmin edip tedbirlerini almaktan geçer.

En uygun kaliteyi oluşturma çabaları, işletmede, sürekli olarak sü-reç geliştirmeyi ve denetimi zorunlu kılmaktadır. Süreç geliştirme ça-lışmalarında öncelikle süreçler tanımlanmakta, değişkenlik ölçülmek-te, bu değişkenliğin normal olup olmadığı saptanmakta ve gerektiğin-de düzeltici işlemler uygulanarak süreçler geliştirilmektedir.

İstatistiksel Süreç Kontrol (İSK)tekniği, kalitenin geliştirilmesi vekalite maliyetlerinin azaltılmasında etkili bir yöntemdir. İstatistikselSüreç Kontrol; üretim sırasında meydana gelen değişimleri anlamak veen aza indirmek için çeşitli grafiksel araçlardan ve kontrol diyagram-larından yararlanma işlemidir. İstikrarlı hale gelmiş bir süreç, ancak bi-linen nedenler sonucunda sapmalar gösterebilir. Bununla birlikte, ne-deni bilinmeyen sebeplerle küçük dalgalanmaların ortaya çıkması kaçı-nılmazdır. Amaç sapmaları oluşturan tüm nedenleri ortadan kaldırmakve bir daha bu nedenlerin meydana gelmemesi için etkili önlemler al-maktır.

Modern kalite yönetimi iş akışını anlamak, kontrol etmek ve geliş-tirmek için istatistiksel tekniklerin kullanılmasını prensip edinmiştir.

İstatistiksel Kalite Kontrol, örnekleme, ölçüm, makine/tezgah ka-bulü ve yeterlilik, süreç kontrol ve yeterliliği konularının tümünü kap-sar. İş akış analizi, istatistiksel analiz, İstatistiksel süreç kontrol ve di-ğer süreç geliştirme teknikleri, süreç performansını, problemleri vebunların temel nedenlerini anlamak için kullanılmaktadır. Pareto anali-zi ve iş akış analizi, kritik süreç karakteristiklerini ve performans öl-çümlerini belirlemede yardımcı olur. İstatistiksel kontrol diyagramlarıda, bu faktörlerde var olan beklenen ve beklenmeyen değişikliklerintanımlanmasında yol gösterici olur. Deney tasarımı ve benzetim gibidaha gelişmiş istatistiksel teknikler, süreçteki gelişmeleri ve değişme-leri belirlemek veya elemek için kullanılabilir. Sonuç olarak İstatistik-sel Kalite Kontrol, hedef değerlerden sapmalara neden olan süreç pa-rametrelerinin kontrol altına alınması, değişkenliğin daraltılarak kont-rol edilebilir bir düzeye getirilmesi, ve süreçten doğrudan sorumlu olankişilerce izlenmesini sağlar.

253

İstatiksel Süreç Kontrol Tekniklerinin Uygulama güçlükleri; ista-tistik bilgisinin yetersizliği, istatistiksel yaklaşımın şirket kültürü içineentegre olmaması, tam katılımın sağlanmaması, gerekli zamanın ayrıl-maması, audit kültürünün daha yerleşik olması, veri toplamaya yeterin-ce önem verilmemesi ve bilgisayar destekli uygulamaya hemen geçil-mesini içermektedir. Süreç başarı iyileştirilmeleri, istatiksel yaklaşımıntoplam kalite yönetim felsefesi ile bütünleşerek anlaşılması ve uygu-lanması ile mümkün olacaktır.



[email protected]

254

ARIZA MODLARI VE ETKİ ANALİZİ (FMEA)

Arıza Modları ve Etki Analizi FMEA (Failure Mode and EffectAnalysis) bir sistemin bileşenleri üzerinde tesir yaratabilecek arızamodları nedenlerini ve etkilerini sistematik olarak inceleyen bir analizmetodudur. Bazı uygulamalarda arıza modlarının etkileri açısından kri-tikliklerinin nicel olarak değerlendirilmesi söz konusudur. Bu durum-da analiz, kritiklik kelimeside dahil edilerek FMECA olarak adlandırı-labilmektedir. Bu çalışmalar çoğu zaman FMEA kritiklik analizini içe-recek şekilde ele alınmaktadır.

Genel olarak ifade edilecek olursa FMEA çalışması;•Sistem bileşenlerine ait arıza modlarının her birinin sistemin fonk-siyonları üzerine etkisini tayin eder,

•Sistemin güvenilirlik, elverişlilik, emniyet karakteristikleri üzeri-ne arıza modlarının belirgin etkilerini tanımlar.

FMEA Çalışmasının Amaçları nelerdir?•Sistem üzerinde olumsuz etki yaratan arızaları tanımlamak,•Sistemin güvenilirlik ve emniyetini belirlemek,•Hataların teşhis edilmesine imkan sağlamak,•Sistem Güvenliği ve Emniyetini geliştirmek,•Sistemin tamir bakım olanaklarının artırılmasını sağlamak,•Tasarımın doğrulanması ve gözden geçirilmesi yoluyla en az hata-lı tasarım gerçekleştirilmesine imkan sağlamak.

FMEA Uygulama Modeli nedir?FMEA, güvenilirlik programı çerçevesinde güvenilirlik tahminleri

geliştirilmesi için uygun sonuçlar veren bir tekniktir. Uygulamada he-deflenen sonuçlar arıza modlarının ortaya çıkmasının önlenmesi, neden-lerinin ortadan kaldırılması ve bunlara yönelik faaliyetlerin belirlenme-si olduğu için bu tekniklerin uygulanması sonucunda ürünün kalite dü-zeyinin yükselmesi sağlanmış olacak ve sistemlerin güvenilirlik değer-leri artırılmış olacaktır. FMEA uygulama modelinin amacı; ürün ve pro-ses tasarımı faaliyetlerinde oluşabilecek muhtemel hataları bu faaliyet-ler tanımlanmadan önce belirlemek ve gidermektir. Arıza modu taşıya-bilecek ve bu şekilde kullanıcıya ulaşmasında sakınca olan durumlardabu arıza modlarının tespit edilmesi bu çalışma kapsamında ele alınabilir.

255

FMEA analizi aşağıdaki çalışmaları kapsar;•Sistemin tanımı, tüm eleman, parça, fonksiyon ve operasyonlar;•Herbir eleman için muhtemel Arıza Modları;•Herbir arıza modunun altında yatan Arıza Nedenleri;•Tüm Arıza Modları için Etki ve Önem dereceleri,• Arıza modlarını tespit edici metodlar.

Tasarım FMEA Metodu nedir?Tasarım FMEA metodu ile ürün tasarımı sırasında ele alınan konu-

larda muhtemel Arıza Modları, Neden ve Etkileri analiz edilir. TasarımFMEA çalışması Analiz, Değerlendirme ve İyileştirme aşamalarındagerçekleştirilir.


Tel: (312) 4403961 Faks: (312) 4407522http:// www.kalder.org

[email protected]

256

TS- EN- ISO 14000 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ

Ekonomik gelişme ve kalkınma için doğal kaynakları bilinçsizcekullanan gelişmiş ülkeler 1970'li yıllarda çevre kirliliğinin etkilerininciddi biçimde hissederek tedbir almaya yönelmiştir. AB ülkeleri çevre-yi koruyucu temel esasları belirleyen 1.eylem planını 1973 yılında ha-zırlayarak kirleten öder prensibini kaynakların sonsuz olmadığının,ürün ve faaliyetlerin çevre etkisinin yerel ve bölgesel kalmayıp globalolduğu gereğini kabul etmişlerdir.

1997, 1982, 1987 ve 1993 yılarında geliştirilen çevre eylem planla-rı üretim ve faaliyetlerin çevre etkilerinin yasal uygulamalardan ziya-de, piyasa kuvvetleri tarafından kontrol edilmesini sağlayacak olanEMAS (Environmental Management and Audit Scheme) uygulamasınıyürürlüğe koymuşlardır.

Ortaya çıkan bu yeni anlayış gereği, sanayileşmiş ülkeler mal vehizmet alımlarına ulusal ve bölgesel şartlarına göre farklı kanuni gerek-lilikleri ve farklı çevre standardlarını uygulamaya koymuşlardır. Avru-pa Topluluğu, ABD ve Kanada gibi ülkelerde çevre etiketi ile ilgili10'dana fazla farklı program uygulamaya konulmuş ancak durum za-manla ticari engel olarak ortaya çıkmaya başlamış ve güçlü finansalyapıya sahip olan ülkeler, pem artan rekabete karşı sanayicilerini koru-muş,hem de işsizlik ve üretim sorunlarını halletmiş olmakla beraber te-miz çevre koşullarında yaşamaya da başlamışlardır.

Rio de Janerio'da 3-14 Haziran 1992 tarihleri arasında düzenlenenBirleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı, toplumun ana sek-törleri ve halk arasında yeni bir işbirliğini gerçekleştirmeyi amaçlayanbeyanname yayınlamıştır. Bunun üzerine ISO, 1993'de "Çevre Yöneti-mi" konusunda çalışacak olan TC 207 nolu Teknik Komiteyi kurarakISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi standardını hazırlatmıştır.

Kuruluşlar bu sistemi uygulayarak;•Atık yönetimi ile kirleticileri daha verimli bertaraf ederler,•Enerji ve hammadde verimliliğini arttırırlar,•Girdi maliyetlerini azaltırlar,• İşletim maliyetlerini düşürürler,•Acil hallere (deprem, yangın, vb.) hazırlıklı olunmasını sağlarlar,

257

•Rekabet gücünü arttırırlar,•Yürürlükteki kanunlara uyulmasını sağlarlar,•Yatırımı kolaylaştırırlar (uygun şartlarla kredi temini),•Sanayi ve Hükümet işbirliğini geliştirirler,•Tüketicinin çevre ile ilgili beklentilerine cevap verirler,•Kuruluşun halkla ilişkilerini geliştirirler,•Uluslararası yeni standardları uygulayarak sanayide ve sektöründeönder olurlar,

• İmaj ve Pazar payını arttırırlar,•Kuruluş içerisindeki eğitim ve bilinci arttırırlar,•Çevre korunmasını günlük işlerin ayrılmaz bir parçası haline geti-rirler.

TS EN ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi Hangi KuruluşlarcaUygulanabilir?

•Uygulaması zorunlu olmayan TS-EN-ISO 14000 Çevre YönetimStandardı

•Bir ÇYS uygulayan bu sistemi geliştiren ve sürdüren,•Kendi Çevre Politikasına uymayı taahhüd eden,•Bu isteği başkalarına da gösterebilen,•ÇYS'ni kendi bünyesi dışındaki bir kuruluşa tescil ettirmek ve bukonuda sertifika almak isteyen,

•Kendi isteği ile bu standarda uyma konusunda kararlı olan ve bu-nu açıkça beyan eden, her boyut ve tipteki işletmelerce uygulana-bilir.

TS-EN-ISO 14000 Çevre Yönetim Sistem StandartlarınınÖzellikleri nelerdir?

•Genel bir standarddır, her tip ve büyüklükte organizasyonlar içinimalat,ticaret veya hizmet sektörlerinde uygulanabilir.

•Önleyicİ'dir, çevreye verilen zararların oluşmadan önlenmesinihedefler,

•Gelişimci'dir, performansı iyileştirmeye yöneliktir,•Gönüllülük esasına dayanır. Ancak bir kez sistem kurulursa stan-dardın gereklerine uymak zorunludur.

258

•Sistem Bazlı olup kurulan sistem dokümante edilmiş prosedürler-le desteklenmelidir.

Bu nedenle TS-EN-ISO 14000 serisinde kuruluşların deşarj veemisyon sınır değerleri yoktur. Ancak, kuruluşun bu konulardaki he-deflerine ne ölçüde ulaştığının değerlendirilmesi vardır.

Çevre Yönetim Sistemi Kavramları Sürekli GelişmeKuruluşun, çevre politikasına uygun olarak genel çevre icraatında

gelişmeler sağlamak için kuruluş çevre için kuruluş çevre yönetim sis-teminin sürekli olarak iyileştirilmesidir.

ÇevreBir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü, hava, su, toprak, tabii

kaynaklar,bitki topluluğu (flora), hayvan topluluğu (faunu), insanlar vebunlar arasındaki ilişkileri içinde alan ortamdır.

Çevre BoyutuKuruluşun, faaliyetlerinin, ürünlerinin veya hizmetlerinin çevre ile

etkileşime giren unsurlarıdır.

Çevre EtkisiÇevrede, kısmen veya tamamen kuruluşun faaliyet, ürün ve hiz-

metleri dolayısıyla ortaya çıkan, olumlu veya olumsuz her türlü deği-şikliktir.

Çevre Yönetim SistemiGenel yönetim sisteminin, çevre politikasının geliştirilmesi, uygu-

lanması, başarıya ulaştırılması, gözden geçirilmesi ve idamesi amacınıgüden, kuruluş yapısı, planlama faaliyetleri,sorumluluklar, uygulama-lar, usuller, işlemleri de içine alan parçadır.

Çevre Yönetim Sistemi DenetimiKuruluşun ÇYS'nin, ÇYS denetim kıstaslarına uyup uymadığını be-

lirlemek ve sonuçları müşteriye bildirmek amacıyla, gerekli delillerintarafsız ve değer yargılarına yer vermeyecek tarzda toplanması değer-lendirilmesinden ibaret bir değerlendirme ve belgeye bağlama işlemi-dir.

259

Çevre AmacıBir kuruluşun, gerçekleştirmek amacıyla kendisi için tespit ettiği,

çevre politikasından kaynaklanan mümkün olan her durumda sayılarlaifade edilen genel maksadıdır.

Çevre İcraatı/BaşarısıKuruluşun çevre yönetim sisteminin,kendi çevre politikasına, amaç

ve hedeflerine bağlı bir şekilde faaliyet, mal ve hizmetlerinin çevre bo-yutlarını kontrol konusunda sağladığı ölçülebilir sonuçlardır.

Çevre PolitikasıKuruluşun, genel çevre icraatı ile ilgili niyet ve prensiplerini açık-

lamak, faaliyet, çevre amaç ve hedeflerle çerçeve teşkil etmek üzereyaptığı beyandır.

Çevre HedefiKuruluşun çevre amaçlarından kaynaklanan, bu amaçlara ulaşmak

için, kuruluşca veya onun bir bölümü gerçekleştirilmek üzere belirle-nen, mümkün olduğunda sayılarla ifade edilen icraat basamaklarıdır.

İlgili TarafBir kuruluşun çevreyle ilgili icraat ve başarı derecesiyle ilgilenen

veya bu icraat ve başarı derecesi etkilenen kişi veya gruptur.

KuruluşKendine has görevleri ve yönetimi olan, kamu sektörüne veya özel

sektöre ait bulunan her çeşit firma, teşebbüs, otorite veya müessese,bunların parçası veya resmen birleşmiş olan veya olmayan oluşumları-dır.

Kirlenmenin ÖnlenmesiKirlenmeyi önlemek, azaltmak veya kontrol altında tutmak amacıy-

la yeniden devreye sokmayı, başka işleme tabi tutmayı, işlemde deği-şiklik yapmayı, kontrol mekanizmalarını, kaynakların etkin kullanımı-nı, malzeme ikamesini içine alabilen her türlü işlem ve uygulamayabaşvurulması, malzeme veya ürün kullanılmasıdır.

260

Sürdürülebilir KalkınmaKısaca, mevcut ihtiyaçları gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını kar-

şılayabilmelerine engel olmadan karşılayarak kalkınmaktır.

Hayat Boyu DeğerlendirmeBir mal ve hizmet sisteminde belirli bir malzeme ve enerjiden elde

edilen mal ve hizmetlerle bu sistemin hayat dönemince ortaya çıkan vedoğrudan doğruya sisteme atfedilebilen çevre etkilerine ait bilgilerintoplanması ve gözden geçirilmesiyle ilgili bir usuller dizisidir.



[email protected]

261

TS - EN - ISO/IEC 17025 DENEY VE KALİBRASYON LABORATUVARLARININ YETERLİLİĞİ

Laboratuvarların işletilmesi konusunda genel şartları ihtiva edenTS EN ISO/IEC 17025 standardı bu konuda hazırlanmış olan TS-EN45001 ve "ISO Kılavuz 25" dökümanlarının yerini almaktadır.

ISO 17025’e göre çalışan bir laboratuvarın belgelendirilmesi, ulu-sal bir akreditasyon kurulu tarafından denetlenerek sonucun olumlu ol-ması sonrasında sağlanabilir.

ISO 17025 Standartı nedir?•Bu standart, numune alma dahil, deney ve/veya kalibrasyon hiz-meti veren bir laboratuarın yeterliliğinin tanınması için sağlanma-sı gereken genel şartları belirler. Bu standart, standart olan, stan-dart olmayan ve laboratuvar tarafından geliştirilen metotlarla ya-pılan deney ve kalibrasyonu kapsar.

•Bu standart, deney ve/veya kalibrasyon hizmeti veren bütün kuru-luşlara uygulanabilir. Bu kuruluşlar, birinci taraf, ikinci taraf veüçüncü taraf durumundaki laboratuarları ve inceleme ve ürün bel-gelendirme işlemlerinin bir parçası olarak deney ve/veya kalibras-yon hizmeti veren laboratuvarları kapsar. Bu standart, personel sa-yısına veya deney ve/veya kalibrasyon faaliyetlerinin kapsamınabakılmaksızın bütün laboratuarlarla uygulanabilir. Laboratuvar,numune alma ve yeni metotların tasarımı ve geliştirilmesi gibi, bustandart tarafından kapsanan bir veya birden fazla faaliyeti yürüt-müyorsa bu hususlarla ilgili maddelerdeki şartlar uygulanmaz.

•Bu standart, kalitesini, faaliyetlerini yöneten idari ve teknik sis-temlerini geliştirmekte olan laboratuvarların kullanımı için hazır-lanmış olup laboratuvar müşterileri, yasal yetkililer ve akreditas-yon kuruluşları da laboratuvarların yeterliliğini tanımak ve onay-lamak için standardı kullanabilirler.

•TS-EN-ISO 17025 laboratuvarın faaliyetleri ile ilgili düzenleyicikurallara ve güvenlik şartlarına uygunluğunu kapsamaz.

•Deney ve kalibrasyon laboratuvarları bu standardın şartlarını sağ-lamak için, yeni metotların tasarımı ve geliştirmesi ile meşgul ola-caklarsa ve/veya standart olan veya olmayan deney veya kalibras-yon metotlarını birleştiren deney programları geliştireceklerse TS

262

EN ISO 9001’in şartlarını sağlayan bir kalite sistemini; sadecestandart metotları kullanacaklarsa TS EN ISO 9002’nin şartlarınısağlayan bir kalite sistemini oluşturacaklardır. Bu standart, TS ENISO 9001 ve TS EN ISO 9002’de kapsanmayan bazı teknik yeter-lilik şartlarını da kapsamaktadır.

ISO 17025’ten kimler, nasıl yararlanabilir?1. Çalışmalarına çeki-düzen vermek isteyen laboratuvarlar:Bu tür laboratuvarların oluşturdukları sistemi belgelendirmeleri,

akredite olmaları gerekmemektedir. Örneğin; bünyesinde laboratuvarbulunduran kuruluşlar bu standardı referans alarak nitelikli bir labora-tuar yönetimi oluşturabilirler.

2. Yeterli olduklarını müşterilerine ve resmi makamlara kanıtlamakisteyen laboratuvarlar:

Bu tür kuruluşların bir akreditasyon merkezi tarafından yetkilendi-rilmeleri gereklidir. Örneğin; tıbbi tahlil laboratuvarları, kalibrasyonmerkezleri, CE markalaması için gerekli testleri yapanlar, gözetim fir-malarına ait laboratuvarlar vb.

3. Yetkilendirme yapan akreditasyon merkezleri: Bu tür merkezler yetkilendirme amacıyla kendilerine başvuran la-

boratuvarları denetlemek için ISO 17025 standardını kullanmak duru-mundadırlar. (TÜRKAK, EA, UKAS vb)

4. Başka standartlar tarafından yeterli olması istenen laboratuarlar:Bu tür laboratuvarlara en iyi örnek otomotiv yan sanayiine çalışan

işletmelerdir. QS 9000’e göre çalışan ve laboratuvarı olan kuruluşlarISO 17025’e uygun bir yönetim sistemi kurmak durumundadırlar. An-cak yine de bu tip laboratuvarların yetkilendirilmeleri zorunlu değildir.

Deney veya Kalibrasyon hizmetini dışarıdan alan kuruluşlar:5. Böyle bir kuruluş, hizmet aldığı laboratuvarı zorlayabileceği gi-

bi, kendisi de bu standardı kullanarak hizmet almakta olduğu laboratu-varı kontrol edebilir.

TÜRKAKAkay Cd. 11/2 06640 Bakanlıklar-AnkaraTel: (312) 4193200 Faks: (312) 4198700

http: [email protected]

263

AKREDİTASYON

Akreditasyon; malların ve hizmetlerin istenen şartlara uygun nite-likler taşıdığını tespit etmek gayesiyle yapılan deney, analiz, muayeneve belgelendirme (sertifakasyon) işlemlerini içeren uygunluk değer-lendirmesi işleri yapan kuruluşların yeterliliklerinin onaylanmasıdır.

Ülkeler ulusal ölçekte çalışan ve uygunluk değerlendirmesi yapankuruluşların yeterliliklerinin tespit edilmesi için akreditasyon kuruluşutarafından işletilen resmi niteliğe sahip denetim ve onay sistemi geliş-tirmişlerdir.

Ulusal ekonomilerin mal ve hizmet üretiminde sağladığı miktar veçeşit artışı, mal ve hizmetlerin teknik emniyeti ve kalitesine dair piya-sa beklentilerinin yükselmesi, mal ve hizmetlerin ve üretim işletmele-rinin standartlara ve teknik düzenlemelere uygunluğunu belgelendirençalışmaların yaygınlaşması, "Ticarette Teknik Engeller"in kaldırılması-na dair Dünya Ticaret Örgütü düzenlemeleri, Avrupa Birliği ile Türki-ye arasında imzalanan Gümrük Birliği Anlaşmasının 8. maddesi, ülke-mizde belgelendirme (sertifikasyon) çalışmaları ve laboratuvar faali-yetlerinin niteliğinin yükseltilmesi ihtiyacı akreditasyon sisteminin ku-rulmasını gerekli kılmıştır.

Dünya Ticaret Örgütü akreditasyon konusunda bölgesel teşkilat-lanmaları teşvik etmektedir. Bu bağlamda Avrupa, Asya-Pasifik veAmerika kıtasındaki ülkeler için bölgesel kuruluşlar oluşturmuştur.Bölgesel akreditasyon kuruluşları IAF ve ILAC adlı iki üst kuruluştabiraraya gelerek ve DTÖ’nün akreditasyon politikaları hayata geçiril-mektedir.

Avrupa’nın akreditasyon örgütü EA (European Accreditation) dır.Bu örgüt AB’ye üye ülkelerin akreditasyon kuruluşları tarafından oluş-turulmuş olup AB ülkelerinde akredite olmuş 7000 civarında laboratu-ar muayene ve belgelendirme kuruluşu bulunmaktadır. Diğer ülkelerde farklı statüde üye olabilmektedir.

Türkiye’nin ulusal akreditasyon kurumu TÜRKAK, 2001 yılınınikinci yarısından itibaren çalışmalarına başlamıştır. TS-EN-45012 uy-gunluk değerlendirmesi standartına göre akredite olmak isteyen sistem

264

belgelendirme kuruluşları ve TS-EN-45011 standartına göre akretideolmak isteyen ürün belgelendirme kuruluşları TURKAK’a başvurma-lıdır.

TÜRKAKAkay Cd. 11/2 06640 Bakanlıklar-AnkaraTel: (312) 4193200 Faks: (312) 4198700

http:// [email protected]

265

KALİBRASYON

Kalibrasyon, doğruluğu bilinen bir standart/ölçüm sistemi kullanı-larak diğer bir standart, test/ölçü aleti veya sistemin doğruluğunun öl-çülmesi, sapmaların belirlenmesi, mümkün ise ayarlanması ve rapor-lanmasıdır.

Kalibrasyon işleminin amacı;•Bir ölçü aletinde okunan ölçüm sonuçlarının diğer ölçü aletlerininkullanılması ile elde edilen sonuçlarla uyumlu olmasını sağlamak,

•Ölçü aletinden okunan ölçüm sonuçlarının doğruluğunu belirle-mek,

•Ölçü aletine güvenilirlik kazandırmaktır.Bir ölçü aletinden okunan sonuçlara itibar edilmesi için; benzer öl-

çüm işlerinin farklı zamanda, farklı yerde, farklı operatör tarafından,farklı cihaz kullanılarak yapılması halinde elde edilen sonuçlarla ilişki-lendirilmesi gerekir. Bunun için Uluslararası Ölçüm Birimlerinin (SI)kullanılması gerekir. Uzunluk için metre, zaman aralığı için saniye, küt-le için kilogram vb. yaygın olarak kullanılan SI birimleridir. Ülkemiz-de ölçümler ve ölçü birimleri konusunda bilimsel zemini oluşturanUlusal Metroloji Enstitüsü (UME), SI birimlerinin tanımlarını esas ala-rak Ulusal Ölçü Standartlarını geliştirmektedir.

Yapılan ölçüm işleminin sonucunun, ilgili SI birimi ile bağlantılıhale getirilmesi için ölçümde kullanılan cihazın UME’de oluşturulmuşUlusal Standard veya ondan türetilmiş bir ölçü standardı ile karşılaştı-rılmış olması gerekmektedir. Bu tür bir karşılaştırma işlemi "kalibras-yon" olarak nitelendirilmektedir.

Doğruluğu en kaba ölçümden primer standarda kadar uzanan mu-kayeseli ölçme işlemine "izlenebilirlik" denir.

Ölçümlerin izlenebilirliği aşağıdaki şartların sağlanması ile müm-kündür;

1. Ölçüm tanımlanmış ve kabul edilmiş bir ölçme sistemi içinde yeralmalı

2. Ölçümün yapıldığı seviyede, belirsizliği hesaplanmış ve beyanedilmiş olmalı,

3. Ölçümün yapıldığı seviyeler kesintisiz bir zincir şeklinde ortayakonulabilmeli.

266

Kalibrasyon sertifikasında verilen sonuçlar, yukarıda belirtilen şart-ların sağladığı ortamlarda yapılan ölçümler kaliteli üretim yapabilmekiçin ölçüm cihazlarınızın kalibrasyonunun akredite laboratuarlara yap-tırılması gerekmektedir.

ULUSAL METROLOJİ ENSTİTÜSÜ (UME)P.K. 54, 41470 Gebze/Kocaeli

Tel: ( 262) 6466355 Faks: (262) 6465914http:// www.ume.mam.gov.tr

[email protected]



[email protected]

267

CE İŞARETLEMESİ

Ürünlerin Avrupa Birliği ülkelerinde serbestçe dolaşımını sağlayanürün pasaportu niteliğinde bir işarettir.

Avrupa Birliği "Yeni Yaklaşım Direktiflerine" uygunluk gösterge-sidir. "Communeautee Eurapannes" adinin baş harflerinin kısaltması-dır.

Avrupa Birliği mevzuatı gereğince topluluk sınırları içine girenve/veya içinde dolasan 21 grup üründe bulunması gereken bir marka-lamadır. Avrupa içinde her çeşit ürünün serbest dolaşımı ve büyük biriş pazarın kurulması için ticarette teknik engellerin kaldırılması gerek-mektedir. "Yeni Yaklaşım" olarak adlandırılan emniyet, sağlık, çevre vetüketiciyi korumaya yönelik hazırlanan sisteme göre yürürlüğe girendirektifler kullanılmaktadır. Bu direktiflerde belirtilen koşullara uyul-ması yasalarla zorunlu kılınmıştır. AB’ne üye ülkeler, bu direktifleri ge-nellikle iki yıllık geçiş süresinde ulusal yasaları konumuna getirmekleyükümlüdürler. Bu güne dek 19 yeni yaklaşım direktifi yürürlüğe gir-miştir. Üreticiler bu direktiflere uygunluğu, ürünlerine iliştirdikleri"CE İşareti" ile ispatlarlar. Ürünün tüm özellikleri, teknik çizimleri,uygulanan Standartlar v.b. konuları içeren bilgileri de hazırladıkları"Teknik Dosya"larda belirtirler. Ancak ürünleri için onaylanmış direk-tifin bulunmaması durumunda ulusal yasaları uygulayabilirler. Bu du-rumda bir üye ülke, diğer bir ülkenin kendi yasalarına uygun olarakürettiği ürünlerin ithalatına izin vermek zorundadır. Bu da "KarşılıklıTanınma İlkesi" olarak bilinmektedir.

CE İşaretini Bulundurması Zorunlu Ürünler hangileridir?1-Elektrikli Cihazlar 2-Basınçlı Kaplar 3-Oyuncaklar 4-İnşaat Malzemeleri 5-Elektromagnetik uygunluk taşıması gereken ürünler 6-Makinalar 7-Kişisel koruma teçhizatları 8-Otomatik olmayan tartı aletleri 9-Vücuda yerleştirilen tıbbi cihazlar

268

10-Gaz yakan cihazlar 11-Telekomünikasyon cihazları 12-Sıcak su kazanları 13-Tıbbi cihazlar 14-Uydu yer istasyonu ekipmanları 15-Patlayıcı maddeler 16-Hava ulaşım ekipmanları 17-Derin dondurucular 18-Patlayıcı ortamda kullanılan ekipmanlar 19-Gezi tekneleri 20-Asansörler 21-Buzdolabı ve dondurucuların verimliliği

CE İşareti İçin Standart kullanımı zorunlu mudur?CE İşaretinin ürüne iliştirilebilmesi için standart kullanımı zorunlu

değildir. Direktiflerde belirtilen koşullar, başka yöntemlerle de sağla-nabilir. Ancak, bu yöntemlerin Avrupa Standartlarına uygunluğununincelenmesi zorlu bir süreci gerektireceğinden, standartlara uygun üre-tim yapmak, üreticinin işini kolaylaştıracaktır. Kısacası AB Direktifle-ri, ürünlerin nelere uyması gerektiğini, EN Standartları ise bu uygunlu-ğun nasıl elde edilebileceğini içerir.

CE İşareti Elde Etme ve Onaylanmış KuruluşCE İşareti yetkili bir kuruluş tarafından verilmez. Üretici ürününe

kendisi iliştirir. Ürünü risksiz ise, ürünün temel gereklere uygunluğunu kendisi be-

yan edebilir. Burada, üreticinin bu büyük sorumluluğu, güven ilkesinisarsmayacak şekilde taşıması gerekir. AB mahkemelerinde uygunluğubeyan edilip, temel gerekleri sağlamadığı belirlenen ve piyasadan top-latılan ürünlerle ilgili, üreticiye uygulanacak cezai yükümlülüklereilişkin pek çok davanın sürdüğü bilinmektedir.

Ürünü riskli ise; ürünün temel gereklere uygunluğunun incelenme-si, onaylama yöntemiyle yapılır. Ürünün, risk derecesine bağlı olarak,ilgili Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş ve AB’nde resmi olarak tanı-nan bir Onaylanmış Kuruluş (Notified Body) tarafından incelenmesive gerekli testlerin yapılarak bu kuruluş tarafından onaylanması gere-

269

kir. Bir üretici kendi ülkesi ya da başka bir üye ülkedeki resmi tanınır-lılığı olan herhangi bir Onaylanmış Kuruluşu seçebilir.

AB ülkelerinde CE İşareti bulunmayan riskli bir ürünü, bir üye ül-ke üreticisi kendi ülkesinde kullanamaz. Bunun güvencesi, üye ülkeninilgili Bakanlığının kontrolündedir.

Onaylanmış Kuruluşların yasal olarak yetkilendirilmiş olması (ak-redite edilmesi) gerekir. Bu kuruluşlar belirli uygunluk incelemelerin-de uzmanlaşmış ve sadece o konularda inceleme yapabilme yetkisinesahiptirler. Taşeron kullanabilirler ve uygunluk değerlendirme işlemle-rini " Modüler Yaklaşım Sistemi"ne göre yaparlar. Tarafsız olmak zo-rundadırlar.

Ürünün Risk Derecesi nedir?Üretici beyanının yeterli olmadığı yüksek riskli ürün gruplarında,

uygunluk prosedürlerinin tanımlandığı "Modüler Yaklaşım Sistemi"oluşturulmuştur. A’dan H’a kadar çeşitli risk gruplarında 8 modülünyer aldığı bu sistemde üreticiye hangi yolu izlemesi gerektiği, hangikuruluşların devreye gireceği tanımlanmıştır. Her direktif için değişikmodüller geçerlidir. (örneğin: Makine Emniyet Direktifi için A ve Bmodülleri, EMC ve Oyuncaklar için A, B,C modülleri gibi).

Direktiflerde riskli ürünler ayrıca sınıflandırılmıştır. (örneğin: Maki-ne Emniyet Direktifi Ek 4, Yüksek Riskli Ürünleri içerir).

Ürünlerin içerdikleri tehlike derecelerine göre, tasarım ve üretimaşamalarına ilişkin uygunluk incelemesi işlemleri bu modüllerde gös-terilmiştir.

Ürün Sorumluluğu nedir?Ürün kullanımında oluşacak herhangi bir kaza v.b. olayında, AB ül-

kelerinden biri ürünün gereklere uymadığını iddia ederse, üretici CEİşaretini iliştirebilmek için gerekli tüm önlemleri aldığını ve ürün içinyanlış kullanım olduğunu ispatlamak durumundadır.

Üretici, bu nedenle, ürün sorumluluğunun sadece kendisinde oldu-ğunu göz önüne alarak, ürünle ilgili tüm bilgilerin bulunduğu "TeknikDosya"yı eksiksiz ve yanlışsız hazırlamak ve üretildiği tarihten itibaren10 yıl süre ile saklamakla yükümlüdür.

270

CE İşareti İçin Maliyet nedir?CE İşareti çalışmaları, işletme dışından yetkililer tarafından yapılı-

yorsa, testler ve hizmet bedelleri söz konusudur. Kendisi çalışmalarıyürütüyorsa, harcayacağı işgücü, olası yeni tasarımın getireceği mali-yetler düşünülebilir. Maliyetlerde, ürünün kompleks olma özelliği, riskderecesi ve hali hazırda istenen koşullara ne derece uyduğu belirleyi-cidir. Standart uygulaması olan firmaların, CE İşareti için istenen ko-şulları çok kısa sürede tamamlaması mümkündür.

Riskli ürünlerde Onaylanmış Kuruluştan Uygunluk Beyanı onayıalmak isteyen üreticiler, Onaylanmış Kuruluşlara da hizmet bedeliödemek zorundadır.

CE İşaretlemesi yasal mevzuat nedir?11 Temmuz 2001 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 4703 sayılı

"Ürünlere ilişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasınadair Çerçeve Kanun 11 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

http://www.sanayi.gov.tr


http://www.kobinet.org.tr

http://www.dtm.gov.tr

http://www.tse.gov.tr

http://www.turkak.gov.tr

271

ÜRÜN BARKODU

Ürünlerinizin uluslararası piyasalarda etiketleme ve tanımlama yö-nünden problemlerle karşılaşmaması için l977 yılında Brüksel’de kuru-lan Avrupa EAN Mal Numaralama Birliğince tesbit edilen Çizgi KodSistemine uygun olarak kod numarası almanız gerekmektedir. Çizgikod malın hangi ülkenin hangi işletmesinde üretildiği ve/veya ambalaj-landığını, cinsini, çeşitli özelliklerini tanımlar. Önceden belirlenmiş ku-rallara uygun çeşitli kalınlıklardaki l3 adet dikey paralel çizgi ve buçizgiler arasındaki boşluklar kodu oluşturur. Soldan sağa doğru ilk 3hane ülke kodu, sonra gelen 4 hane işletme kodu, sonraki 5 hane ma-mul kodu, son hane ise ilk l2 hanenin doğru okunup okunmadığınınkontrolü hanesidir.

Çizgi Kodu Kullanmak İçin Hangi Cihazlar Gereklidir? Çizgi kodun okunabilmesi, yani bu şifrenin çözülebilmesi için • Işıklı kalem, sabit ışık üstü cam, okunan çizgi kodu gösterecek ek-ran ve bilgisayarlarla bağlantılı özel donanımlı cihazlar gereklidir.Bu özel donanımlar ve özel programlar yardımıyla işletmelerdemevcut sisteme ilave edilecek kod okuyucu terminallerinden veyamevcut terminallere bağlanacak çizgi kod okuyucu kalemlerdenyararlanılabilir. Örnek olarak, çeşitli tüketim mallarını perakendesatan bir mağazada alınan malın bedelini tahsil edecek birkaçelektronik kasa bulunur. Bu elektronik kasaların herbiri sabit ışı-küstü cam, ışıklı kalem ve bilgisayarlar ile bağlantılıdır. Çizgi kodişareti, sabit ışıküstü camın üzerinden geçirilerek okunur, mal ta-nınır ve bu bilgi bilgisayara ulaşır. Bilgisayar, belleğinden fiyatıarar ve kasaya bildirir. Kasa kaydeder ve aynı anda bu bilgileri alı-cının görebileceği yerdeki ekrana getirir. Kasa ayrıntılı satış fişinikeser, tüm işlemler alıcının önünde ve kontrolünde gerçekleşir.

Üreticilere Sağladığı Yararlar Nelerdir?• İşletme içi ve dışı bilgi akışını,•Mamul stok hareketlerinin kolayca izlenilmesini,• İyi bir ambar ve satış denetimi yapılmasını,

272

•Satış sözleşmelerinin çabuk ve kolay hazırlanmasını,•Malların kolay ve çabuk sevk edilmesini sağlar;•Üretici, toptancı ve perakendeciler arasındaki haberleşmeyi kolay-laştırır,

• İşletmede işgücü ve yerden tasarruf edilerek maliyetleri azaltır,• İşletmede verimliliği arttırır.

Toptancılara Sağladığı Yararlar Nelerdir?• İşletme içi ve dışı bilgi akışını,•Mallarla ilgili muhasebe işlemlerinin tam ve çabuk yapılmasını,•Malların ambara giriş ve çıkışını,•Sipariş sözleşmelerinin hazırlanmasını,•Ambarın düzenli olmasını ve denetlenmesini sağlar,•Üretici ve perakendecilerle haberleşme ve iş akışını kolaylaştırır;• İşletmede verimliliği arttırır.

Perakendecilere Sağladığı Yararlar Nelerdir?• İşletme içi ve dışı bilgi akışını sağlar.•Üzerinde çizgi kod işareti bulunan malların hesabı kolay yapılır.•Kasadaki yanlışlıklar önlenir.•Kasa açma yada kasa kapanışı kolaylaşır.•Malın seçimi çabuk ve kolay yapılır.•Ambar hareketleri konusunda kolay ve doğru bilgi alınır.•Muhasebe kolaylaşır, ambar fireleri azaltılır.•Satış yönetimi kolaylaşır.•Satıcı ve alıcılar arasında iş akışı, ilişki, haberleşme, kolaylaşır vekarşılıklı güveni artırır.

• İşletmede verimliliği artırır.

Tüketicilere Sağladığı Yararlar Nelerdir?•Mal satın ve teslim alınırken çizgi kod işaretleri ekranda açıkçagörülür, böylece alınan malın fiyatı miktarı ve tutarı mal bedeliödenirken kontrol edilir.

•Sağlam ve güvenilir kasa fişi belgesi alınır.

273

•Alınan malın üzerindeki çizgi kod işareti, o malın üretildiği yadaambalajlandığı ülkeyi işletmeyi ve mamulü tanımlar.

•Alınan malın bozuk çıkması ya da yapılan bir yanlışlığın düzeltil-mesinde çizgi kod işareti bir bakıma güvence niteliği taşır.

Çizgi Kod kullanımı için • İlinizdeki Ticaret Odası veya •TOBB ‘ başvurunuz.

TOBBAtatürk Bulvarı No. 149 Bakanlıklar /ANKARA

Tel: (312)417 77 70 Faks: (312) 418 32 68http://www.tobb.org.tr

[email protected]

274

EKO-ETİKETLEME

Eko-etiketleme bir ürünün piyasada bulunan aynı kategorideki di-ğer ürünlerden çevre yönünden daha uygun ve üstün olduğunun belir-lendiği konusunda tüketicileri bilgilendirmek amacıyla ürünlerde gö-nüllü olarak etiket kullanılmasıdır.

Ekolojik açıdan hiçbir ürün tam olarak mükemmel olamayacağıiçin her ürün hayat dönemi boyunca bazı negatif etkilere sahiptir. Bunedenle bütün eko-etiketleme sistemleri bir anlamda görecelidir veüzerine konulduğu ürünün diğer benzer ürünlerden daha az zararlı ol-duğunu açıklamaya yöneliktir.

Eko-etiketlemenin amacı tüketici ve ürün tasarımcısını çevre yönün-den daha iyi ürün ve teknolojilerin gelişmesi yönünde etkilemektir. Pa-zarlarda tüketici çevre yönünden daha iyi ürünü tercih ettikçe eko-eti-ket bir pazarlama aracı olarak görevini yapacaktır.

Eko-etiketleme ne zaman ve nerede başladı? •Eko-etiketleme dünyada ilk olarak Almanya’da l978 yılında BlueAngel-Mavi Melek uygulamasıyla başladı. Şu anda Almanya’da80 kategoride binlerce ürünün eko-etiketi bulunmaktadır.

•Eko-etiketlemeyi l989 yılında dünyada ikinci olarak Kanada "En-vironmental Choise Programme-Çevresel Tercih Programı ile baş-lattı.

• l989’te Japonya Eco-mark• l995’te Kore ve Hindistan Eco-mark• l994’te Brezilya Green Seal• l995’te Singapur Green Label• l970’te ABD’de "Güvenlik ve Değişim Komisyonunun" faaliyet-lerinin bir bölümü olarak ortaya çıkan denetleme

• l980’te Kanada’da Chemical Manufacture Associatıon gibi en-düstri gruplarının inisiyatifi ele almasıyla yaygınlaşmış ve hız ka-zanmıştır.

• İngiltere l992’te BS 7750’yi yayınlamış, l994’te revize etmiştir.• AB Fransa, Irlanda, İspanya’yı ulusal standartların, hazırlamalarıkonusunda teşvik etmiş, Avustralya, yeni Zelanda ve Güney Afri-ka ulusal standartlarını geliştirmiştir.

275

• l989’de ILO Çevre denetimi ile ilgili ilk kılavuzunu yayınlamış,Avrupa Komisyonu Çevre Yönetim Sistemi kavramını geliştirmiş-tir.

•AB, EMAS düzenlemelerini l993’te kabul ederek ve l995’de uy-gulanmaya başlanmıştır.

•Çevre ile ilgili faaliyetlerin giderek çeşitlenmesi, artması ve yay-gınlaşması, öte yandan ISO 9000 kalite yönetim sisteminin başa-rıyla uygulanması ISO-Uluslararası Standardizasyon Örgütünü ce-saretlendirmiş, l99l yılında ISO ve IEC (Uluslararası Elektrotek-nik Komisyonu) üyesi ülkelerin uzmanlarından oluşan Çevre Stra-tejik Tavsiye Grubu-SAGE oluşturuluştur.

SAGE’nin araştırmaları neticesinde l993’te ISO l4000 hazırlanma-ya başlanmıştır.

Görüleceği üzere Eko-etiket konusunda halen bir karmaşa mevcut-tur ve AB veya ISO nezdinde kabul edilmiş ve yerleşmiş tek bir sis-tem yoktur. Bu nedenle KOBİ’ lerimiz hangi ülkeye hangi ürünü ihraçedeceklerini bu ülkenin anılan ürünle ilgili eko-etiketleme düzenleme-lerini öğrenmeli ve üretimini (teknoloji hammadde, kalite kontrol vs)buna göre gözden geçirmeli ve düzenlemelidir. Bu nedenle eko-etiket-leme konusundaki en son bilgileri en kolay şekilde ihracat yapmayıplanladığı yabancı şirket vasıtasıyla temin edebilir.

Eko-etiketleme ile ilgili kriterler nasıl olmalıdır? Kriterler; •Objektif•Olabildiğince kapsamlı• şeffaf ve uygun•doğal kaynakların kullanılmasını gözönünde tutacak şekilde•pazardaki yeni ürünler ve teknolojiler ışığında periyodik olarakgözden geçirilerek

• seçilmiş teknik ve bilimsel değerlendirmelere dayanılarakbelirlenmelidir.

Eko-Etiketlerde nelere dikkat edilmelidir? Ürün veya paket üzerindeki etiketlerde veya ürünle ilgili teknik

bültenler ve diğer tanıtım araçları ile üreticiler tüketicilere ürünün çev-reyle ilgili özelliklerini tanıtırken, şu hususlara riayet etmelidir.

276

•Bir ürünün çevre yönünden iyi olduğunu dolaylı yönden anlatan;Çevre açısından güvenli,Çevre dostu,Çevre koruyucu,Yeryüzü dos-

tu, Kirletmeyen,Yeşil,Yunus dostu gibi mutlak iddialarda bulunulma-masına,

• veya dolaylı olarak üründe mevcut olmayan bir iyileşmenin ilerisürülmemesine,

•ürün veya hizmetin çevreyle ilgili özelliğinin abartılmamasına,• iddiaların, yanlış anlaşılmalara sebebiyet verecek tarzda sunulma-masına,

• çevre yönünden bir üstünlük karşılaştırmalı olarak ileri sürülürkenmukayeseye temel teşkil eden hususun belirtilmesine,

•karşılaştırmanın, aynı amaca hizmet eden ürünler arasında yapıl-masına,

• aslında o ürün kategorisinde hiçbir yeri olmayan özellik veyamaddelerin varlığı veya yokluğuna dayanan iddialarda bulunulma-masına,

• iddiaların uygun delillerle desteklenmesine dikkat edilmelidir.

Eko-etiketlerde hangi özelliklerle ilgili iddialarda bulunabili-nir?

•Yeniden devreye sokulabilirlik,•Yeniden devreye sokulmuş madde oranı,•Enerjiye dönüştürülebilirlik,•Tekrar kullanılabilirlik, tekrar doldurulabilirlik,•Kompost hale gelebilirlik,•Katı atık azaltılması,•Enerji tasarrufu,•Parçalanabilirlik•Sökülebilirlik Çevre ile ilgili etiketlemenin temel prensipleri ise TSE-ISO l4020

(Eylül l995) terimler ve tarifler ise ISO l402l standardında verilmiştir. •Çevreyle ilgili etiketleme doğru olmalı, yanıltıcı olmamalıdır.•Uygun ve mümkün olan durumlarda çevreyle ilgili etiketleme ha-yat devresi çerçevesinde ele alınmalıdır.

•Ürün ve hizmetlerin çevre etkilerinin değerlendirilmesinde kulla-nılan bilgiler doğru ve doğruluğu ispat edilebilir olmalı, bilimsel

277

prensipler ile tekrarlanabilirliği ve uyarlığı gösterilmiş metodlarkullanılarak toplanmalıdır.

•Mümkün ve uygun durumlarda deneylerde ISO standardları veyakabul görmüş diğer standardlara uyulmalıdır.

•Çevre ile ilgili etiketleme programında kullanılan işlemler ve me-todlar etkilenmesi muhtemel bütün taraflarca izlenmesini müm-kün kılacak şekilde şeffaf olmalıdır.

•Çevre ile ilgili etiketleme programı bütün taraflarca kabul edilme-li, ürün ve hizmetlerin çevre yönünden arzettiği özelliklerle ilgilitesirli bir bilgi iletişimi sağlamalı, yerli ve yabancı ürün ve hiz-metlere uygulanan işlemlerde ayırım yapmamalı, yenilikleri-ürüntasarımı ve çevre icraatıyla ilgili gelişmeleri engellememeli, müm-kün olduğunca teşvik etmelidir.

EKO-TEKS

Eko-Teks Standardı (Oeko-Tex Standart 100) sertifikası tekstilürünlerinin insan sağlığına zarar veren kimyasalları içermediğini veyazarar vermeyecek oranda içerdiğini gösteren uluslar arası bir belgedir.

Bu standart ile aşağıda belirtilen hususlar çeşitli analizler yapılaraksorgulanmaktadır:

•Tekstil ürünlerinde insan sağlığına zararlı hangi maddeler bulu-nur?

•Bu maddelerin etkileri nelerdir?•Bu maddelerin hangi miktarları insan sağlığına zararlıdır?•Bu maddeler insanları nasıl etkiler?•Tekstil ürünlerindeki bu maddelerin test edilmesi mümkün mü-dür?

•Test edilen üründe bulunan maddelerin üretim sürecinin sonucuolarak bulunduğu nasıl anlaşılabilir?

Eko-Teks Standardına sahip bir tekstil üreticisi veya satıcısı olma-nın sunduğu avantajlar şunlardır;

•Ürünün insan sağlığına zararlı kimyasal maddeler içermediğininuluslar arası bir kurum tarafından belgelenmiş olması, bu ürünüsatan ve kullananların sağlık yönünden herhangi bir risk ile karşı-laşmayacaklarının güvencesini vermektedir.

•Ürün bazında satış imkanlarını artırmaktadır.

278

•Yeni pazarlar elde edilmesine yardımcı olmaktadır.•Özellikle ihracat yapan ve ürünleri için Eko-Teks standardı alma-sı zorunlu olan konfeksiyoncuların ürünlerinde bu belgeye sahipkumaş, iplik, tela ve çeşitli aksesuarlar kullanması, onları bu bel-geyi kendi başlarına almak için harcayacakları zaman ve maliyükten kurtarmaktadır.

•Bu belgenin üreticinin kontrolü ile yapılmış kaliteli hammadde vestandart bir üretim yöntemi izlendiğini garanti etmesi nedeniyleürün kalitesi açısından güvence sağlamaktadır.

Tekstil ekolojisinin üç ana grupta değerlendirilmesi konunun anla-şılır bir nitelik kazanması için yarar taşımaktadır. Bu ana gruplar üretimekolojisi, insan ekolojisi ve atık ekolojisi olarak sıralanabilir. Üretimekolojisi; üretimde kullanılan proseslerin ve hammaddelerin çevre dos-tu bir anlayışla seçilmesini ve gerekli olan ve teknolojik olarak müm-kün olan her sahada atık yönetimi ve arıtma metodlarının kullanılması-nı gerektirmektedir. İnsan ekolojisi ortaya çıkartılan tekstil ürünününinsan sağlığını tehdit edebilecek nitelikte toksit veya kanserojen birmadde içermemesi anlamına gelmektedir.

Atık ekolojisinde aranacak kriterler ve özellikle çevreyi kirletme-den termal imha yöntemleri konusunda bilimsel tartışma ve araştırma-lar halen devam etmektedir. Kesin kriterler konusunda genel bir fikirbirliği henüz mevcut olmadığından termal imha yöntemi hali hazırdageniş kabul gören bir imha yöntemi olma hüviyetini kazanmamıştır. Bunedenle de tekrar kullanılabilme özelliği taşımayan tekstil ürünleri çöpalanlarına atılmakta ve toprağı ve su kaynaklarını kirletici niteliktemaddeler ihtiva etmemeleri talep edilmektedir.

İnsan ekolojisinde ise tekstil ürünleri ve kumaşlar için ise uzun yıl-lara dayanan birikim nedeniyle belirlenerek üzerinde fikir birliği tesisedilmiş kriterler ve standardlar mevcuttur. Bu nedenle bu konuda ge-rekli kontrollerin yapılması, gerekli belgelerin düzenlenmesi ve tekstilürünlerinin ve kumaşların bu konuda uygun ve doğru etkileri taşımala-rı mümkün olabilmektedir .İnsan ekolojisi ile ilgili alanın bu özelliğiAvusturya, Almanya ve Japonya gibi ülkelerle diğer gelişmiş ülkelerinkendi ekolojik tekstil marka uygulamalarını başlatmalarına ve bu mar-kaların dünya piyasalarında kabul görmelerini sağlamak için adeta biryarışın başlamasına neden olmuştur.

279

İhracatımızda önemli bir yer tutan tekstil ürünleri ağırlıklı olarak Al-manya ile Avusturya’ya ihraç edilmektedir. Bu ülkelerde ise eko-teksuygulaması oldukça gelişmiştir. Eko-tekstil konusunda uluslararası ve-ya AB nezdinde yerleşmiş ve benimsenmiş bir standart yoktur ancakhemfikir olunan yaklaşımlar ve kriterler vardır. l99l yılında faaliyetegeçen Eko-Tex konsorsiyumu uluslararası platformda faaliyet gösterenve giyim eşyalarında ekolojik yönden ortak bir uygulamanın gelişme-si için çaba harcayan, bağımsız çalışan bir kuruluştur.

•Almanya’daki Eko-tex l0l standardı bebek dokuması hariç diğerdokumaların dökümanlarında bulunması gerekli özel şartları,

•Eko-tex ll5 tekstil endüstrisinde dökümanların üretileceği elyaf veipliğin hammaddesindeki özellik gereklerini belirtir

•Eko-tex ll5 renk verme işleminde kullanılan madde miktarının öl-çülmesi ve limitlerini belirtir.

Ülkemizde ise tekstil ekolojisine yönelik test ve analiz hizmetleri-ni vermek üzere kurulmuş üç laboratuar İsanbul’da hizmet vermekteolup KOSGEB Başkanlığı AB MEDA fonlarından ve KOSGEB bütçe-sinden desteklenen Ekotex laboratuarın 2003 yılında İzmir’de faaliye-te geçirecektir.

http://www.cevre.gov.tr


http://www.tubitak.gov.tr/butal

http://www.ilo.com

http://www.cevreanaliz.com

http://www.greenseal.org

http://www.tisi.go.th

280

ÜRÜN GÜVENLİK BİLGİ FORMU

AB’nin EEC/379/88 ve EEC/548/67 sayılı ve l993 tarihli direktif-lerine paralel olarak Çevre Bakanlığı Zararlı Kimyasal Madde ve Ürün-lerin Kontrolü Yönetmeliğini yürürlüğe koymuştur. Bu yönetmelikkapsamında yeralan ürünlerle iştigal edenler (ticaret, üretim, ambalaj-lama, etiketleme, depolama, yükleme, taşıma, kullanma) bu yönetme-liğe uymak zorundadır. Yönetmeliğe göre Hammadde ve Ürün Güven-lik Bilgi Formları (Safety Data Sheet) EEC/9l/l55 uygun olarak hazırbulundurulmalıdır.

Aşağıda bir ürünün formu örnek olarak verilmektedir.

AB- Direktifler 9l/l55/EEC Tehlikeli Maddeler Yönetmeliği 4.EkYasasına uygundur.

l. Kimyasal Madde veya Ürünün ve İşletmenin TanımıÜrünün ticari ismi : İşletme Adıİşletmenin tanımı : İşletme Bilgileri

2. Kimyasal Bileşimi / Bileşimdeki Tehlikeli ve Sağlığa ZararlıMaddeler Hakkında Bilgi

Yağ alkollü poliglikoleter9l/l55/EEC’ye göre kullanılan kimyasallara ait bilgiler :> %20 C8 - C18 - Yağ alkolü + 2 - 5 Mol EOSembol : XiR-Cümlesi : 36/38%3 - 7 C8 - Cl8 - Yağ alkolü + 5 - l5 Mol EOSembol : XnR - Cümlesi : 22,36/38

3. Tehlike TanımıXi: Tahriş ediciR36: Gözleri tahriş edicidir.

4. İlk Yardım ÖnlemleriTeneffüs edilirse: Temiz havaCilde temas ederse : Akan suda durulayın ve sabunlayın.Cilt bakı-

mı. Vücuttan ürünle kirlenmiş elbiseleri uzaklaştırın.Gözle temas edilirse : Hemen akan suda durulayın (l0 dakika).

Doktora başvurun.

281

Yutulursa : Ağız içini durulayın, bol su için. Doktora başvurun.

5. Yangınla MücadeleUygun sangın söndürme maddesi :Bilinen tüm yangın söndürme

maddeleri uygundur.Kullanılmaması gereken yangın söndürücüler: Bilinmiyor.Ürünün kendisinin, yanma sonucu oluşturduğu maddelerin veya

oluşan gazların sebep olabileceği spesifik tehlikeler : Bilinmiyor.Yangında mücadelede gereli koruyucu tezhizat : Özel tedbirler ge-

rekli değildir.

6. Kaza Sonucu Dökülme veya Sızıntı gibi Olaylara Karşı Önlemler Kişisel önlemler: Göz ve cilt temasından sakının.Çevresel önleler: Direkt kanalizasyona verilmez.Temizleme önlemleri: Sıvı bağlayan materyalle (kum, talaş) emdi-

rilir.

7. Kullanma ve DepolamaKullanma: Özel tedbirler gerektirmez.Depolama: Ambalajı sıkı kapalı tutun ve dondan koruyun.Depolama koşulu : Dondan korunacak şekilde saklayın.

8. Maruz Kalma/Kişisel KorunmaTeknik tesislerin kurulmasında ek tavsiyeler : Özel tedbirler gerek-

mez.İş yerinde kontrol altında tutulması gereken sınır değerlere yönelik

bilgiler : Mevcut değil.Kişiye yönelik koruyucu donanım :Solunum sisteminin korunması : Gerekli değil.Ellerin korunması: Uygun koruyucu eldiven kullanın.Gözlerin korunması: Koruyucu gözlük kullanın.

9. Fiziksel ve Kimyasal ÖzelliklerHali: PastaRengi: RenksizKokusu: SpesifikpH değeri : 6.5 - 7.5 (%1’lik, suda)Alevlenme noktası : l00oC’ye kadar alevlenme noktası yoktur, su-

lu karışımdır.

282

Buhar basıncı : 23 mbar (20 C)Yoğunluk : 0.99 - l.00 g/cm 3 (20 C)Çözünürlük : Suda emülsiye olur (20 C)Viskozite : 2000-3000 mPa.s Drage / Epprecht (20 C)

l0. Stabilite ve ReaktiviteKaçınılması gereken durumlar : Tavsiye edilen şekilde kullanıldı-

ğında ürün parçalanmaz.Temas etmemesi gereken maddeler : Tavsiye edilen şekilde kulla-

nıldığında sakınılacak madde tanınmıyor.Tehlikeli bozunma ürünleri : Tavsiye edilen şekilde kullanıldığında

tehlikeli maddeler oluşmaz.

ll. Toksiloji BilgileriYutma :Akut Toksisite : LD50>2000 mg/kg vücut ağırlığı, paralerde oral.Deri ile temas : Ürün mukoza membranını tahriş eder.

l2. Ekolojik BilgilerÜrünün içerdiği hammaddeler ve/veya sturukturel kıyaslanabilir

maddeler baz alınarak aşağıdaki ekolojik veriler tespit edilmiştir.Doğadaki birikme ve parçalanabilirlik: Ürünün içerdiği organik

komponentlerin tamamı kolay parçalanabilirlik testlerinde (örneğin:OECD 30l A-F) > = %60 BSB/CSB değeri ve > = %70 DOC azalma-sı göstermiştir. (Bir ürünün kolay parçalanabilir (readily biodegradab-le) olarak sınıflandırılabilmesi için gerekli sınır değerler : > = %70 DOCazalması ve > = %60 BSB/CSB değeri - 28 günde-). ürünün içerdiğiyüzey aktif maddeler Alman Yıkayıcı ve Temizlik Maddeleri Kanu-nu’nun (WRMG) 04.06.l986 tarihli Yüzey Aktif Maddeler Yönetmeli-ği’nin (Tens V) şartlarına uygun şekilde ortalama olarak en az %90 bi-yolojik parçalanırlık gösterirler.

Ekotoksisite (suda) :Akut balık zehirlenmesi : LC50>l0 - l00 mg ürün/l.Akut bakteri zehirlenmesi: LC50>l0-l00 mg ürün/l.

l3. Doğada Uzaklaştırma (Bertaraf etme)İlgili kurumun izni ile depolanabilir veya çöp yakma tesisinde ya-

kılabilir.

283

l4. Taşımacılık Hakkında BilgilerUluslararası Taşımacılık Yönetmeliklerine (RID/ADR,

GGVS/GGVE, ADNR, IMDG, ICAO-TI/IATA-DGR) göre tehlikelimadde sınıfına girmez.

l5. Yönetmeliklere Göre SınıflandırmaTehlikeli Maddeler Yönetmeliği’nin 4. ek yasasına göre tanım ve sı-

nıflandırma :Tehlike sembolleri :Xi : Tahriş ediciR-Cümleleri :R36 : Gözleri tahriş eder.S-Cümleleri :S25 : Gözle temastan kaçının.Ulusal Tanımlar : 27.02.l980 tarihli Alman Yanıcı Sıvılar Yönetme-

liğine (VbF) göre yanıcı sıvı değildir.Su için tehlike derecesi (WGK) : 2

l6. Diğer BilgilerVerilen bilgiler ürünle ilgili verilerin bugünkü durumunu yansıtırlar

ve ürünün transport sırasındaki durumu ile ilgilidirler. Bu bilgiler ma-mullerimizin ürün güvencesine yöneliktir ve böylece belli özelliklerigaranti etmezler.

Bir Maddenin Biyolojik Parçalanırlığının TespitiUygulanan Testler : OECD 30l A - F---- >- Kapalı şişe testi - Simulasyon testi- CO2 dönüşüm testi Readily biodegradable sınıflandırma(biyolojik hızlı parçalanırlık tespiti ) _ 60 % CO2’ye dönüşüm ;28 günde (OECD 30l B) veya - _ 60% BSB/CSB;28 günde (OECD 30l F) veya - _ 70 %DOC azalması;28 günde (OECD 302 B) BSB : Biologisher Saurstoff-Bedarf : (biyolojik parçalanma için

gerekli oksijen ihtiyacı)CSB : Chemischer Sauerstoff-Bedarf: (kimyasal [oksidatif] parça-

lanma için gerekli oksijen ihtiyacı)DOC: Disolved Organic Carbon: (çözünmüş organik karbon mik-

tarı)

284

AMBALAJDA YEŞİL NOKTA

"Yeşil Nokta" uygulaması ambalajların çevreyi kirletmeyen, doğa-ya zarar vermeyecek ve kullanım sonrası yeniden değerlendirilebilirözellikte maddeleri içerir olmasıdır.

Yeşil Nokta uygulaması ile ilgili esaslar ilk olarak 20.8.l98l tarihin-de Alman Resmi Gazetesinde yayınlanan ve kademeli olarak uygulamazorunluluğu getiren Ambalaj Atıklarının Önlenmesi Yönetmeliği ile be-lirlenmiş olup ambalaj atıklarının çevreyi kirletmesinin önlenmesini te-minen ambalajlar;

•Hacim ve ağırlıkları itibariyle korunması amaçlanan malın özellik-leri ve piyasaya sürümünü gerektiren ölçülerle uyum içinde olma-lıdırlar.

•Teknik açıdan mümkün olması halinde ve ambalajlanacak malailişkin yasal hükümlere ters düşmediği sürece yeniden kullanıla-cak nitelikte olmalıdırlar.

•Yeniden kullanılabilmeleri için şartlar mevcut değilse malzemele-ri yönünden değerlendirileceklerdir.

Yönetmeliğin Uygulama Alanı nedir?•Ambalaj veya doğrudan ambalaj üretiminde kullanılan malzeme-leri üretenler

•Ambalaj veya mamulleri, bunlardan doğrudan üretilen ambalajla-rı, veya ambalajlı mamulleri, ticaret sınıfı dikkate alınmaksızın pi-yasaya sürenler ve katalog üzerinden satış yapanlar,

Yönetmeliğe göre ambalajlar nakliye ambalajı, satış ambalajı veambalajı koruyucu dış ambalaj olarak sınıflandırılmıştır. Ambalaj mal-zemesi imalatında PVC artık kullanılmayacaktır. Bunun yerini PET ala-caktır.

Yeşil noktaya sahip olabilmek için nelere uyulması gerekmek-tedir?

•Stropor kullanımından kaçınılacak karton kalıplı parçalar ikamekullanılacaktır.

•Tek malzemeli ambalajlardan (bileşik ambalajlardan) kaçınılacak-tır.

285

•Birleşik ambalajlarda malzemelerin, geriye artık kalmayacak şe-kilde problemsiz ayrılması (fraksiyonları) sağlanmalıdır.

•Tüm plastikler işaretlenmelidir.•Zehirli (toksik) baskı mürekkepleri (örneğin gümüş, bronz ve al-tın renkleri için ağır metal bileşikleri) kullanılması yasaktır.

AMBALAJ SANAYİCİLERİ DERNEĞİİnönü Caddesi, Sümer Sokak Sümko Sitesi M)BD.35

Kozyatağı, Erenköy 81090 İstanbulTel: (216) 3628155 Faks: (216) 3628156


286

EUROPALET

Palet nedir? Yurtiçi veya yurtdışına satılan malların nakli esnasında zarar görme-

mesi için yapılan ambalajlarda keresteden imal edilen palet kullanılır.Palet paketlerin alt ve üstüne konularak çelik veya plastik şeritlerle ku-şatılır ve üzerine genellikle naylon türü malzemeler geçirilir.

Europalet nedir? Avrupa ülkeleri zamanla paletlerde standardizasyona giderek, ölçü,

kalite, malzeme cinsi ve nem oranı, kullanılan çivi vb. özelliklerini sap-tamışlar ve bu standardlara uygun paletler Europalet olarak anılmayabaşlanmıştır. AB 28 Haziran 2001 tarihli kararıyla paketlerin EN13428:2000, EN13429:2000,EN 13430:200,EN13431:2000 veEN13432:2000 nolu standartlara uygun olması zorunluluğu getirmiştir.

Amerika, Kanada ve Meksika’da ise palet standardları Avrupa stan-dardlar değişiktir. Bu ülkelerde paletleri 7CFR 3l9.40 standardına uy-gun olması istenmektedir ki iki standard arasındaki en büyük fark pa-letlerin ölçüsüdür. Europalet ölçüleri 80cm x l20 cm iken Amerikanstandardında ölçü l00cm x l20 cm’dir.

Epal Europalet nedir? AB ülkeleri özellikle Doğu Avrupa ülkelerinin Europalet üretimine

geçmesi ve standarda aykırı paletleri Europalet olarak piyasaya sürme-si üzerine EPAL- Avrupa Paletçiler Derneğini kurmuşlardır. Bu dernekEuropalet standardına uygun paletlere EPAL damgası vurulması içinpalet üreticilerine yetki veren ve bu yetkinin doğru kullanımını denet-leyen özel statüde bir kuruluştur. Avusturya, Fransa, İsveç, İngiltere,Almanya, Slovekya, Slovenya gibi dış ticaretimizin önemli düzeydeolduğu ülkeler EPAL üyesidir.

287

Standard dışı palet ile Europaleti karşılaştırması Standard dışı palet Europalet

Palet boyutu 800mmx1200mm 800 mm x l200mmGüverte tahta kalınlığı l8 mm. 22 mm.Fiat 76000 l00.000Ortalama Ekonomik ömür l2 seyahat 66 seyahatNem oranı >%30 %16 %18fiatımaliyetFiat karşılaştırması %3l daha ucuz PahalıMaliyet karşılaştırması %502 daha pahalı Ucuz

Epal Paleti nasıl tanırsınız? •Paletin uzun kenarındaki sol takozun üzerinde ilk üreten ülkenindemiryolu işletmesinin sembolü

Orta takozun üzerinde EPAL damgasıSağ takozun üzerinde ise EHR.Avrupa Palet Havuzu damgası bu-

lunmalıdır.

Avrupa Palet havuzu nedir? AB ülkeleri maliyet, çevre koruması vb. unsurları dikkate alarak

aynı paletleri defalarca kullanmaktadır. Kullanılan paletler ikinci el fi-atında palet havuzuna satılır, burada tamir ve bakımları yapılarak ihtiya-cı olanlara tekrar satılır.

Türkiye’de Epal Europalet uygulaması var mı? Bu sistemin ülkemizde de yerleşmesi için TCDD ,İhracatçı Birlik-

leri, TSE vb. kuruluşların çalışmaları devam etmektedir.Ancak bu ara-da palet üreticisi işletmeler EPAL ile temasa geçerek Europalet veEPAL damgasını kullanma yetkisini almıştır. Pektabii ki paletlere budamgayı vurmanın karşılığında da bir ücret ödemektedirler.

Europalet Sisteminin Ülkemizde Gelişmemiş olmasının kaybınedir?

En önemli kaybımız prestij ve imaj olarak düşünülmelidir. Maddi kaybımız ise tahminen şöyledir. Türkiye’nin yıllık palet üretimi : 3.500.000 adet.

288

Bu paletlerin Europalet standardına uygun olanı : l75.000 adetBu paletlerin Epal damgalı olanı : l75.000 adetStandardı uygun olmadığı için de AB’de yakılarak imha edilen pa-

let sayısı = 3.l50.000 adet Epal paletin fiyatı : 20 Mark./adetBu palet geri satıldığında (ikinci el) fiatı : l5 Mark/adetEpal paletin gerçek fiyatı : 20-l5 = 5 mark/adetStandard dışı paletin fiyatı : l3 Mark/adetStandard dışı paletin imhası için ödenen ücret : l Mark/adetStandard dışı paletin gerçek maliyeti : l3 + l = l4 Mark/adetEpal Europalet Standard dışı palet gerçek fiyat farkı = l4-5 = 9

MarkTürkiyenin standard dışı palet kullanımdan zararı : 3.l50.000 adet x

94 Mark = 28.350.000 DM./yıl Europalet çam ağacından imal edilir. l m3 çam kerestesinden 22 pa-

let üretilir. Bu ise yılda l00.000 adet çam ağacımızın israf edilmesi de-mektir.

Europalet Uygulaması zorunlu mudur? Europalet uygulaması henüz kanunen zorunlu değildir. ancak yuka-

rıda izah edilen maliyetler, maddi kayıplar ve imaj kaybı nedeniyle fi-ilen zorunlu olarak düşünülmelidir.

EPAL’in 2 Ocak l997 tarihli yazısıyla Türkiye’nin Europalet uygu-lamasına geçmesi tavsiye ve tercih edilmektedir. ABD, Meksika ve Ka-nada’da ise palet standardlarına uymak mecburi olup 500-l000 USDpara ve hapis cezası uygulanmaktadır.

Türkiye’de Europalet üreten bazı firmaların adresleri

EUROPALQodix France SA 6 Rue des Foursa Chacx

49100 Angres FranceTel: 00 33 2 41 43 33 48 Faks: 00 33 2 41 43 85 81


289

TSE BİLGİ İŞLEM VE ENFORMASYON HİZMETLERİ

• Türk Standardları TSE’nin kuruluşundan bugüne kadar yayınlanan 11000’i aşkın

Türk Standardının bibliyografik bilgilerini içeren Türk Standardları Ve-ri Tabanı hazırlanmış ve KOBİ’lerin hizmetine sunulmuştur.

• PerinormAlmanya, Fransa, İngiltere, Avusturya, İsviçre,Hollanda gibi ülke-

lerin standardları (EN, BS, AFNOR, DIN vs), ISO,IEC, CEN, CENE-LEC tarafından yayınlanan bütün Avrupa standardları, uluslararası stan-dardlar ve ilgili dökümanlar, ABD standardları, (ANSI vs.), EC direk-tifleri ile Almanya ve Fransa’da yürürlükte olan teknik düzenleme, tü-zük ve şartlar her ay güncelleştirilen kompakt disklerle İngilizce, Al-manya ve Fransızca olarak kullanıma sunulmuştur.

• Patentlerl978 yılından günümüze 500.000’i aşkın AB ülkeleri ve ABD’de

yayınlanmış patentlerle ilgili bilgiler kompakt disk olarak kullanımasunulmuştur. Bu disklerde ABD’de haftalık olarak yayınlanan tescillipatentler anahtar kelimeler kullanılarak taranabilir. Tarama sonucu pa-tent sahibinin adı ve adresini temin ederek temasa geçebilir ve paten-tin kullanım hakkını satın alabilirsiniz. Patent numarasına göre istenilenpatentler kompakt disklerden bulunarak mikrofiş okuyucu ile full text-tam metin patent alınabilir.

• İhracatçıya Teknik Yardım KOBİ’lere genellikle uyulması zorunlu olan, zorunlu olmadığı za-

manlarda ise uyulduğunda ticari bir avantaj sağlayan ve risklerini azal-tan konularda ihracatçıya teknik yardım hizmetini İngiliz BSI kuruluşuile yapmış olduğu anlaşma çerçevesinde vermektedir.

Tüm bu hizmetlerden yararlanabilmek için TSE Enformasyon Hiz-metleri abonesi olabilir ve faaliyet konunuzla ilgili yeni yayınlanan,değişiklik yapılan, mecburi yürürlüğe konulan TSE ve diğer ülke stan-dardları, patentler hakkında sürekli ve düzenli bilgi alabilirsiniz.

TSE Bilgi İşlem ve Enformasyon Dairesi BaşkanlığıNecatibey Caddesi No. ll2 Bakanlıklar / 06l00 Ankara

Tel: (3l2) 4l7 83 30/273 Faks: (3l2) 425 43 99http://www.tse.org.tr [email protected]

290

ESİM TEST HİZMETLERİ A.Ş

ESİM A.Ş. TESİD (Türkiye Elektronik Sanayicileri ve İşadamlarıDerneği) öncülüğünde , ESİM (Elektronik Sanayi İhtisas Merkezi)Vakfı, KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destek-leme İdaresi Başkanlığı), TTGV (Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı)ve KEMA International BV (Hollanda) Şirketinin ortaklığı ile kurul-muş bir test ve ölçüm hizmetleri kurumudur.

ESİM A.Ş 'nin Kuruluş Amacı:Türkiye - AB Gümrük Birliği çerçevesinde ülkemizde uyumlaştırı-

lacak AB Teknik Mevzuatı kapsamında 89/ 336/ EEC ElektromanyetikUyumluluk Direktifi ve 73/23 EEC Alçak Gerilim Direktifi (LVD),Avrupa Birliğine ihracat yapan kuruluşlarımız için riayeti mecburi ol-duğundan ve iç mevzuatımıza dahil edileceğinden; başta KOBI'ler ol-mak üzere, elektrik ve elektronik sanayimize hizmet verecek bir testdanışmanlık ve Ar-Ge merkezi teşkili gayesiyle ESİM A.S. kurulmuş-tur.

Elektromanyetik uyumluluk (EMC) ve LVD direktiflerine göreürün testleri

Standartlara uyum için danışmanlık CE işareti için ürün belgelendirmesiISO 9000,1400 ve QS 9000 serileri için sistem belgelendirmesi Üye şirketlerim mühendisleri için test sahasında işbaşı eğitimi

Elektrik Güvenliği Testleri (LVD)Esim A.Ş'nin hizmet verebileceği ürünler; •Bilgi teknoloji teçhizatları, ofis ekipmanları ve onlarla bağlantılıteçhizat

•Elektronik ve benzeri aletler ( evlerde ve benzeri kullanımlar için) •Küçük ev aletleri ve benzeri aletler Bu ürünlerin ayrıntıları; •Bilgi teknolojisi cihazlarında güvenlik •Şebeke gerilimi ile çalışan elektronik ve benzeri ev aletleri vebenzer amaçlı cihazlarda güvenlik şartları IE/EN 60065

291

•Ev aletleri ve benzeri cihazlarda güvenlik-genel şartlar IE/EN60335 - 1

•Elektrikli ütülere has, ayrıntılı ve özel şartlar •Tost makinesi, kızartma makinesi ve benzeri cihazlara has ayrıntı-lı ve özel şartlar IEC/EN 60335 -2 - 9

•Derin, yağlı kızartıcılarda ve kızartma tavaları ile benzeri cihazla-ra has ayrıntılı ve özel şartlar IEC/EN 60335- 2 - 13

•Sıvı ısıtıcıları ve benzeri cihazlara has ayrıntılı ve özel şartlarIEC/EN 60335 -2- 23

•Cilt ve saç bakımında kullanılan cihazlara has ayrıntılı ve özel şart-lar

•Anahtarlar; evlerde ve benzeri sabit elektrik tesisatlarında kullanı-lan IEC/EN 60669-*

•Fiş ve prizler, evlerde ve benzeri amaçlı cihazlarla kullanım içinIEC 60884-* / CEE 7

•Aşırı akım devre kesicileri; evler ve benzeri kullanım yerleri içinIEC/EN 60898

•Aşırı akım korumalı ve/veya fark akımı ile çalışan devre kesici-ler;evler ve benzeri cihazlar için IEC/EN 61008- / 61009-

•Alçak gerilim sigortaları IEC/EN 60269-•Alçak gerilim devre kesiciler IEC/EN 60947 -2 •Alçak gerilim şalterler, ayırıcılar, sigorta ile kombine ünitelerIEC/EN 60947 -3

•Kontaktörler ve motor yol vericiler IE/EN 60947 -4 -1 •Elektromekanik kontrol devreleri IEC/EN 60947-5-1

Elektromanyetik Uyumluluk EMC Testleri • İletkenden yayınım•Açma kapama darbe yayınımı•Şebeke yayılan darbeler• Işınım yoluyla magnetik alan yayılımı• Işınım yoluyla yayınım•Şebeke gerilimindeki harmonik distorsiyon•Gerilim Sıçramaları Immunıty Testleri-(Bağışıklık) •Elektrostatik boşalım•Bağışıklık

292

•Yıldırım, Şimşek yada endüktif motor çalıştırma darbelerine karşıbağışılık

•50 Hz Magnetic alana karşı bağışıklık• Işınım alanlarına karşı bağışıklık• İletkenlik yoluyla bağışıklık

EMC testleri için kriterler;•Çevreye fazla etki yapmamak •Çevreden fazla etkilenmemek

Gündelik hayattan elektromagnetik etki örnekleri; •TV cihazlarına yıldırım etkisi •Mobil telefonlar-hava yastıkları karşılıklı etkilenme •Kahve makinelerine ESD(Elektro Statik Deşarj) etkileri •PC monitörlerinde hareket eden resimler 'Vibrasyon' Testleri

ESİM TEST HİZMETLERİ SAN. VE TİC. A.Ş.IMES Sanayii Sitesi,C blok 308.sok No:46 81260 Y.Dudullu/Istanbul

Tel: (216) 365 76 90-0 216 365 76 91 Faks: (216) 365 76 89http://www.esim.com.tr

[email protected]

293

ATIK BORSASI

Atık en basit tanımı ile, "ihtiyaçlarımızı karşılamak için kullandığı-mız maddelerin, o an için kullanılmayan veya kullanıldıktan sonra atı-lan kısmıdır". Sanayide, ulaşımda, tarımda, turizmde, inşaat sektörün-de, üretim yaparken, hizmet verirken, çok sayıda madde ve malzemebiçim değiştirir. Bu faaliyetler için enerji sağlarken ve enerji kullanır-ken, gaz, sıvı ve katı halde çeşitli atıklar ve artıklar ortaya çıkar. Bu atık-ların bir bölümü nihai olarak bertaraf edilirken, bir bölümü geri kaza-nılarak, yeniden kullanılabilir. Atık yönetiminde ana ilke; atıkların kay-nağında azaltılması, kaçınılmaz olarak çıkan atıkların da mümkün olanen yüksek oranda geri kazanılarak, yeniden kullanılması olmalıdır.

Atık Borsasının Amacı Nedir?Atık Borsası, işletmelerde üretim sonucu ortaya çıkan atıkların geri

kazanılmasını ve daha fazla ikincil hammadde olarak değerlendirilme-sini; nihai bertaraf edilecek atıkların miktarını azaltarak, daha pahalıbertaraf giderlerinden tasarruf edilmesini sağlayan bir aracılık sistemi-dir.

Atık Geri Dönüşüm Borsası Nasıl İşleyecek?Atık Borsası, Sanayi/Ticaret/Ticaret ve Sanayi Odalarının bünyesin-

de, Oda üyeleri arasında, atıklarını arz eden işletmelerle, arz edilen atık-ları talep eden işletmeler arasında bilgilenmeyi sağlayıcı bir sistem ola-rak çalışacaktır. Basılı bir bülten ve giderek bilgisayar ve internet orta-mında önceden belirlenen atık grupları içinde atığı bulunan sanayicileratığını atık borsasına arz edecektir.

Borsaya arz edilen bu atık, muhtemel alıcı işletmelerin dikkatinesunulacaktır. Arz edilen atığı değerlendirmek üzere talep eden işletme-lerin isim ve adresleri, arz eden firmaya bildirecektir. (Talep eden iş-letmelere, sadece, arz edilen atık grupları belirli bir kod ve şifre dahi-linde anons edilecek, arz eden işletmelerin isim ve adresleri Oda’nın il-gili biriminin bilgisi dahilinde olacaktır. Atığı arz eden işletme, taleptebulunan işletmelerden istediği ile karşılıklı görüşme yoluyla, atığınınsatışını veya değerlendirilmesini kararlaştıracaktır.

Borsada yayınlanan atık talebi için, atık arzında bulunan işletmele-rin isim ve adresleri talepte bulunan işletmeye doğrudan bildirilmeye-cek; talepte bulunan işletme veya işletmelerin isim ve adresleri o tale-

294

be ilişkin olarak arz etmek isteyen işletme veya işletmelere bildirile-cek, bu durumda, arz eden işletme veya işletmelerden isteyen taleptebulunan işletme veya işletmelerle doğrudan ilişki kurabilecektir.

Atık Borsasında atığını arz veya talep eden işletmelerin bu arz ve ta-lepleri, arz veya talepte bulunan muhtemel alıcı ve satıcı işletmelerinkararını kolaylaştıracak bilgilerle (atık türü, miktarı, bulunduğu yer,ambalajı, nakliyesi, varsa fiyatı gibi), belirli bir süre, arz veya taleptebulunan işletmelerin arz veya taleplerine açık olarak Oda tarafındanyayınlanacaktır. Arz edilen atık, arz eden işletmenin geçici olarak de-poladığı yerde bulunacaktır.

Sanayi/Ticaret/Ticaret ve Sanayi Odalarının ve Borsanın İşle-vi Ne Olacak?

Oda atığın alım ve satımına, fiyatına, nakliyesine karışmayacak, sa-dece arz edenle, talep edeni, bilgilenme düzeyinde biraraya getirecek-tir. Atığın satışı, teslimi ve kabulü arz eden işletme ile, talepte bulunanişletme arasında kararlaştırılacaktır. Bu konuda taraflar arasında muh-temelen şu olasılıklar sözkonusu olacaktır.

*Arz eden, yeniden değerlendirilebilen atığı için bir ücret alır ve ay-rıca bertaraf giderlerinden tasarruf etmiş olur.

*Arz eden, atığını ücretsiz verir, bu şekilde de bertaraf giderlerin-den tasarruf etmiş olur.

*Arz eden atığının kabulü için bir ücret öder, çünkü kendisinin ber-taraf etmesinin maliyeti muhtemelen daha yüksektir.

Odalar Atık Borsası Konusunda Ne Tür İmkanlar Sunacak?TOBB koordinasyonunda, Odaların bünyesinde oluşturulacak Atık

Geri Dönüş Borsası şu tür imkanlar sunmaktadır.- İşletmelerin Atık Arz ve talep duyuruları Bülten/Oda dergisinde

ve TOBB web sitesinde işletmeler tarafından belirlenecek süre boyun-ca yer alacaktır.

- İşletmeler, duyuruların Bülten/Oda dergisinden ve TOBB web si-tesinde yayınlanmasını takiben 1 ay içerisinde, duyuru ile ilgilenip ilgi-lenilmediği konusunda bilgi alınabilir.

- Madde bazında bilgi alınabilir.- Eğer aracılık işlemi başarılı olmaz ise, yardım alınabilir. (Örneğin

geri dönüşüm ve bertaraf işletmeleri ile bağlantı kurulabilir.)

295

Atık Borsası Sistemini Yürüten Odalar Web Sitesi- Adana Sanayi Odası www.adaso.org.tr- Ankara Sanayi Odası www.aso.org.tr- Ege Bölgesi Sanayi Odası www.ebso.org.tr- Gaziantep Sanayi Odası www.gso.org.tr - Kayseri Sanayi Odası www.kayso.org.tr - Kocaeli Sanayi Odası www.kosano.org.tr - İstanbul Sanayi Odası www.iso.org.tr - Bursa Ticaret ve Sanayi Odası www.btso.org.tr - Gaziantep Ticaret Odası www.gto.org.tr - Denizli Ticaret Odası www.dto.org.tr - Kayseri Ticaret Odası www.kayserito.org.tr



296

PAZARLAMADIŞ TİCARET

297

298

TİCARET FUARLARI ve SERGİLERDE BAŞARININ SIRRI

Ticaret Fuarları ve SergilerTicaret fuarları ve sergiler; belli ve önceden tespit edilmiş bir za-

man zarfında mal ve hizmetlerin ticari amaçla sergilendiği, satıcılarlapotansiyel alıcıların karşı karşıya geldiği ve yeni iş bağlantılarının ku-rulduğu fiziksel mekanlardır.

Fuarlar ve sergiler; biraraya getirme, ürün sunumu, alıcının tepkisi-nin ölçümü, potansiyel müşterinin tespiti, rekabeti izleme, yeni dağıtımkanalları bulma gibi fonksiyonları ile çok önemli promosyon araçları-dır.

Ürünlerinizin tanıtımı, yeni müşteriler kazanmanız yeni üretim tek-nolojilerini, hammadde ve yarı mamul maddeleri öğrenmeniz, sektör-deki gelişmeleri ve ticari rakiplerinizi izlemeniz açısından ulusal veuluslar arası fuarlara katılmanız son derece yararlı olacaktır.

Uluslar arası Fuar ve Sergi Türleri Uluslararası fuar/sergiler ana hatlarıyla ; •Her türlü mal ve hizmetin sergilenebildiği " Genel Ticaret Fuarla-rı";

•Daha ziyade tüketicinin ilgisini çekmeye yönelik olan ve tüketimmallarının sergilendiği "Tüketici Fuarları",

•Sadece belli bir ürün veya ürün grubunun sergilenebildiği "İhti-sas Fuarları"

•Çeşitli ekonomik konularda ulusal ve uluslararası başarıların ser-gilendiği "Dünya Sergileri",

•Genel nitelikli veya belirli bir ürün veya ürün grubuna yönelik vebir ülkenin tek başına katıldığı , başka katılımcının olmadığı "SoloFuarlar"dır.

Fuarlara Katılım Nasıl Olabilir?Ülkemizde işletmeler açısından; fuarlara katılımın uygulamada iki

yöntemi olup, bunlardan biri işletmekendi araştırma ve hazırlıkları so-nucunda belirlediği bir yurtdışı fuara kendi imkanları ile yani münfe-riden katılması, diğeri ise Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından verilenyetki çerçevesinde özel sektör ve/veya kamu ve meslek kuruluşların-

299

ca milli katılım adı altında organize edilen ve listesi yıllık olarak önce-den belirlenen uluslar arası fuarlarda (genel, ihtisas gibi) ya da Türkİhraç Ürünleri Sergilerinde (solo ülke sergisi gibi) yer almasıdır.

Özellikle KOBİ’ler ve yurtdışı fuar tecrübesi olmayan işletmeleraçısından bir organizasyon şemsiyesi altında fuara katılımın hem finan-sal hem de organizasyonel ( yer kiralama, stand, konstrüksiyonu, deka-rasyon, nakliye/gümrük, tanıtım vb.) açıdan avantajları ve kolaylıklarıvardır.

Fuar ve Sergilerde Başarılı Olmanın Sırrı Nelerdir? Araştırmalar göstermiştir ki, alıcıların bir çoğu yıllık satın alımlara

karar verirken bilgi kaynağı olarak ilk önce ticaret fuarlarına başvur-maktadırlar. Bir işletmenin ticaret fuarındaki standı, kendinin bir ifade-sidir ve tasarımın da işletmenin imajını yansıtacak şekilde yapılmasıgerekir. Stand ziyaretçinin gözüne hitap edebilmeli ve ilk bakışta işlet-me ve ürün hakkında iyi bir imaj bırakmalıdır. Bir yandan firmanın ürünve hizmetlerini gösteren etkin bir şov niteliğinde olup,diğer yandan dagörüşmeler, gösteriler ve satışlar için etkin bir platform oluşturulmalı-dır.

Fuar ve sergilerde başarının önemli bir bölümü de stand temsilcisi-ne bağlıdır. Temsilci, müşterilerle iyi bir iletişim kurabilmeli, firmaürün ve hizmetleri ile katlım amaçları hakkında yeterince bilgiye sahipolmalı, müşteri ile iletişimi, ürün konusunda pozitif bir görüşme hali-ne getirebilecek şekilde yönlendirebilmelidir.

Konuya ilişkin olarak aşağıda belirtilen Kurumlardan daha detaylıbilgi alınabilir.

• Sanayi ve Ticaret Bakanlığı http://www.sanayi.gov.tr

• Dış Ticaret Müsteşarlığı http://www.foreigntrade.gov.tr

• KOSGEB http://www.kosgeb.gov.tr

• İGEME (İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi) http://www.igeme.org.tr

• İhracatçı Birlikleri

300

İHRACAT TÜRLERİ

•Özellik Arz Etmeyen İhracat•Kayda Bağlı İhracat•Kredili İhracat•Konsinye İhracat• İthal Edilmiş Malların İhracı•Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat•Bağlı Muamele Yoluyla Yapılacak İhracat•Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat•Transit İhracat•Bedelsiz İhracat

Özellik Arz Etmeyen İhracat :İhracatçılar, özellik arz etmeyen ihracatta, ihracatçı birliklerine

onaylattıkları gümrük beyannamesi ile birlikte, ihracatın yapılacağıgümrük idaresine müracaat ederler.

Kayda Bağlı İhracat :Kayda Bağlı İhracat listesi (Ek 1) kapsamında yer alan malların ih-

racatında ihracatçılar, gümrük beyannamesi ile birlikte kayıt için ilgiliihracatçı birliklerine müracaat ederler. Birlikler onayladıkları gümrükbeyannamelerine kayıt meşruhatı düşerek, gümrük idarelerine tevdiedilmek üzere ihracatçıya verirler. İhracatçılar, birliklerce kayıt meşru-hatı düşülerek onaylanmış gümrük beyannamesi ile birlikte 90 güniçinde ihracatın yapılacağı gümrük idaresine müracaat ederler.

Kredili İhracat :Kredili ihracat talepleri ile ilgili müracaatlar mal cinsi, ödeme pla-

nı ve ödeme süresini içeren satış sözleşmesinin aslı ve Türkçe tercüme-si ile birlikte ihracatçı birliklerine yapılır.

Madde ve/veya ülke politikası açısından Müsteşarlıkça getirilebile-cek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili kredili ihracat talepleriMüsteşarlığın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallarailişkin talepler ise satış sözleşmesinde belirtilen esaslar dahilinde doğ-rudan ihracatçı birliklerince sonuçlandırılır.

301

Kredili ihracat süresi tüketim mallarında iki (2) yıl, yatırım malla-rında beş (5) yıldır. Ancak, bu süreleri aşan kredili ihracat talepleriMüsteşarlık tarafından neticelendirilir.

Kredili ihracat taleplerinin uygun görülmesi halinde ihracatçı bir-liklerince gümrük beyannamesi üzerine kredili ihracat meşruhatı düşü-lerek onaylanır.

Kredili ihracatta telgraf, teleks veya telefaksla sözleşme yapılamaz.

Konsinye İhracat :Konsinye ihracat talepleri ilgili ihracatçı birliklerine yapılır. Madde

ve/veya ülke politikası açısından Müsteşarlıkça getirilebilecek düzenle-meler kapsamındaki mallarla ilgili konsinye ihraç talepleri Müsteşarlı-ğın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara ilişkin talep-ler ise doğrudan ihracatçı birliklerince sonuçlandırılır.

Konsinye ihracata izin verilmesi halinde ihracatçı birliklerincegümrük beyannamesi üzerine konsinye ihracat meşruhatı düşülerekonaylanır.

Konsinye ihracat meşruhatı düşülerek onaylanan gümrük beyanna-melerinin 90 (doksan) gün içinde gümrük idarelerine tevdii gerekmek-tedir.

İhracatçılar, konsinye olarak gönderilen malların kesin satışının ya-pılmasını müteakip 30 (otuz) gün içinde durumu, kendileri tarafındandüzenlenmiş kesin satış faturası veya örneği ve gerekli diğer belgelerile birlikte izni veren ihracatçı birliklerine ve aracı bankaya bildirirler.

Konsinye olarak gönderilen malların fiili ihraç tarihinden itibarenbir yıl içinde kesin satışının yapılması gerekir. Bu süre, bitiminden ön-ce başvurulmak kaydıyla haklı ve zorunlu nedenlerle izni veren mercitarafından toplam bir yıla kadar uzatılabilir. Süresi içinde satışı yapılanmalların Kambiyo Mevzuatı'na göre bedellerinin, satılamaması halindeise malların Gümrük Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekir.

İthal Edilmiş Malların İhracı :İthalat Rejimi çerçevesinde ithal edilmiş ve vergileri ödenmiş bu-

lunan yabancı menşeli yeni veya kullanılmış malların ihracı özellik arzetmeyen ihracat kapsamında yapılır. Ancak, ihracatın desteklenmesineyönelik mevzuat, yatırım mevzuatı ile Gümrük Mevzuatı'nın mahrecineiade hükümleri saklıdır.

302

Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat : İhracat Mevzuatı hükümlerine tabidir.

Bağlı Muamele Yoluyla Yapılacak İhracat : Bağlı muamele veya takas talepleri, yabancı firma veya firmalar ile

yapılan bağlı muamele veya takas anlaşması ve Bağlı Muamele VeyaTakas Başvuru Formundan (Ek 2) altı nüsha eklenmek suretiyle birmüracaat yazısı ile birlikte üye olunan veya bulunulan bölgedeki ihra-catçı birliklerine yapılır.

Bağlı muamele veya takas anlaşmasının; ithal ve ihraç edilecekmalların cinsi, standardı, kalitesi, teslim şekli, teslim yeri, birim ithalve ihraç fiyatları, değer tutarları ve anlaşmanın geçerlilik süresini içer-mesi gereklidir.

Bağlı muamele veya takas konusu karşılıklı ödemelerin mal veyakısmen nakit ve/veya ölçülebilir olması kaydıyla hizmet ile ödenmesimümkün bulunmaktadır. Bağlı muamele veya takas izinlerinin süresi, 6ayı aşmamak kaydıyla firmanın yaptığı anlaşmada yer alan süre kadar-dır. Bu süre, bitiminden önce başvurmak kaydıyla izni veren merci ta-rafından iki yıla kadar uzatılabilir.

Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat ; Ticari kiralama yoluy-la yapılacak ihracata ilişkin talepler, yurt dışındaki firma veya kuruluş-la yapılan; kiralanacak malın cinsi, teknik özellikleri, G.T.İ.P.'u, mikta-rı, birim fiyatı, değer tutarı, kira süresi, kira bedeli ve bu bedelin öden-me şekil ve zamanı, teslim yeri gibi bilgileri içeren kira sözleşmesi ilebirlikte Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracata İlişkin BaşvuruFormundan(Ek 3)1 nüsha doldurulmak suretiyle, üyesi olan ve bulunu-lan bölgedeki İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine yapılır.

Ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracatta süre, izin verildiği tarih-ten itibaren en geç üç ay içinde gümrük idarelerine başvurmak kaydıy-la, fiili ihraç tarihinden itibaren bir yıldır. Bu süre, bitim tarihinden ön-ce başvurulmak kaydıyla, süre toplam bir yıla kadar uzatılabilir.

Ticari kiralamaya konu malın yurt dışında kesin satışına ilişkin ta-lepler, ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracat izninin bitiş tarihindenönce başvurulmak kaydıyla, satış sözleşmesine istinaden ilgili ihracat-çı birliği tarafından sonuçlandırılır.

Ticari kiralama yoluyla yapılan ihracatta kira bedellerinin yurda ge-tirilmesi ile ticari kiralamaya konu malın yurt dışında kesin satışı halin-

303

de, satış bedelinin yurda getirilmesine ilişkin usul ve esaslar KambiyoMevzuatı hükümlerine tabidir.

Transit Ticaret : Transit ticaret talepleri, "Transit Ticaret Formu" (Ek 4) düzenlen-

mek suretiyle bankalara yapılır. Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata

ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil edilmez. Gümrük idarelerince verilebilecek izne istinaden malların Türk

gümrük hattını aşarak işçilik görmek üzere fiktif depo veya antrepola-ra alınması "fiili ithal" hükmünde değildir.

Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile Müsteşar-lığın madde politikası itibariyle transit ticaretinin yapılmasını uygungörmediği mallar transit ticarete konu olamaz. İthalat ve ihracat yapıl-ması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.

Bedelsiz İhracat : Bedeli yürürlükteki Kambiyo Mevzuatı çerçevesinde yurda getiril-

mesi gerekli olmaksızın yurt dışına kesin olarak mal çıkışıdır. a) Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen

hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve ta-nıtım eşyaları,

b) Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsizgönderilmesinin ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garan-tili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gere-ken parçaları,

c) Yabancı misyon mensuplarının, Türkiye'de çalışan yabancıların,yurt dışına hane nakli suretiyle gidecek Türk vatandaşlarının, daimi ve-ya geçici görevle yurt dışına giden kamu görevlilerinin, bu durumları-nın ilgili mercilerce belgelenmesi şartıyla beraberlerinde götürecekle-ri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek eşya ve taşıtlar,

d) Yurt dışında yerleşik tüzel kişiler, yabancı turistler ve yurt dışın-da ikamet eden Türk vatandaşlarının beraberlerinde götürecekleri, gön-derecekleri veya adlarına gönderilecek eşya ve taşıtlar.

(a) ve (b) bendlerinde yer alan mallardan değeri l0.000 ABD dola-rını aşmayanların bedelsiz ihraç talepleri, Bedelsiz İhracat Formu dol-durulmak suretiyle doğrudan gümrüklere yapılır.

304

Değeri l0.000 ABD dolarından fazla olanların bedelsiz ihraç talep-leri, Bedelsiz İhracat Formundan nüsha doldurulmak suretiyle ilgili ih-racatçı birliğine yapılır. İhracatçı birliği değeri 25.000 ABD Dolarınakadar olan bedelsiz ihraç taleplerini kendileri sonuçlandırır. 25.000ABD Dolarının üzerindeki talepleri görüşleriyle birlikte Dış TicaretMüsteşarlığı'na intikal ettirirler. (c) ve (d) bendleri çerçevesinde yapı-lacak bedelsiz ihracata, doğrudan gümrüklerce müsaade edilir. Bedel-siz ihraç izinlerinin geçerlilik süresi 1 yıldır. Kanun, Kararname veuluslararası anlaşmalarla ihracı yasaklanmış malların bedelsiz olarakihracına izin verilmez. İhracı kendi mevzuatı uyarınca belli bir merciinön iznine bağlı malların bedelsiz olarak ihracı, ilgili merciin ön iznineistinaden mümkündür.

Bedelsiz ihracat yoluyla yurt dışına gönderilen mal ve eşyalar, ih-racatta uygulanan desteklerden yararlandırılmaz.

Bedelsiz ihracat, Türk Standartlarının Uygulanması Hakkındaki Tü-zük hükümlerine tabi değildir.

(a), (c) ve (d) bendleri kapsamında yapılacak bedelsiz ihracatta ih-racatçı birliğine üye olma şartı aranmaz.

T.CBAŞBAKANLIK

Dış Ticaret MüsteşarlığıTel: (312) 212 88 00 Faks: (312) 2128906


İGEME - İHRACATI GELİŞTİRME ETÜD MERKEZİMithatpaşa Cad. No: 60 Kızılay/Ankara

Tel: (3l2) 4l7 22 23- 4l7 63 08 Faks: (3l2) 4l7 22 33http://www.igeme.org.tr

[email protected]

KOSGEBPAZAR ARAŞTIRMA VE İHRACATI GELİŞTİRME

ENSTİTÜSÜ Abdülhak Hamid Cad., No:866, 06470 Altmışevler/Ankara

Tel : (312) 370 43 50-51-52 Faks : (312) 370 43 54http://www.kosgeb.gov.tr

[email protected]

305

TİPİK BİR İHRACAT İŞLEMİ

İhracat sürecinin üç önemli aşaması vardır.•Fizibilite Analizi,•Dış Pazara Girişin Planlanması,•Uygulama.

Fizibilite Analizi; aşağıdaki aşamalardan oluşmaktadır.• İç pazardaki firma performansını analiz etmek (ürün, kurum-sal,mali, pazarlama vb. açılardan)

•Firmanın kapasite durumunu incelemek,•Hedef pazarların demografik, sosyal, politik ve ekonomik faktör-lerini gözönüne almak,

•Dış ticaret uzmanlarına danışmak (pazarlama, finansman,mevzu-at,vb. konularda),

•Hedef pazarları seçmek.

Dış Pazara Girişin Planlanması; aşağıdaki aşamalardan oluş-maktadır.

•Sektör bazında Pazar araştırması yapmak,•Pazar araştırmasının değerlendirmesini yapmak,•Pazara giriş stratejisini saptamak,•Hedef pazarlardaki lisans, standartlar ve sertifikasyon taleplerineuygunluk sağlamak,

•Patent, ticari marka ve telif hakları hakkında gerekli bilgiyi toplamak,•Vergiler, gümrük vergileri, harçlar, kotalar ve diğer tarife dışı en-gelleri belirlemek,

•Fiyat listesi oluşturmak,•Finansman Bulmak.

Uygulama; aşağıdaki aşamalardan oluşmaktadır.•Dağıtım yöntemlerini belirlemek,•Pazarlama planını uygulamak,•Temsilcilik veya satış yöntemlerini seçmek,•Satış sözleşmesini müzakere etmek,•Üretimi tamamlamak,•Sigorta yaptırmak,•Gerekli belgeleri tamamlamak,•Ürünün ambalajlamak ve etiketlemek,•Ürürün Yüklemek.

306

İHRACAT'TA TESLİM ŞEKİLLERİ

Ticari İşletmede Teslim / Ex Works (EXW) ;"Ex works" satıcınınmalları işletmesinde (fabrika,depo v.s.) alıcı emrine hazır tutmakla tes-lim yükümlülüğünü yerine getirdiği anlamındadır. Satıcı, aksi kararlaş-tırılmadıkça malın alıcı tarafından sağlanan bir araca yüklenmesindenyada malların ihraç gümrüğünden geçirilmesinden sorumlu değildir.Alıcı bu noktadan itibaren varış yerine değin , malın taşınması ile ilgilitüm gider ve risklerin yükümlülüğünü taşır. Bu terim tüm satış şekille-ri içinde satıcı için en az yükümlülüğü ihtiva eden bir satış şeklidir.

Bu teslim şeklinde sözleşmede belirtilen satış bedeline yalnızcaambalajlanmış mal bedeli dahildir. Yani teslim tarihinden itibaren hertürlü nakliye, yükleme, boşaltma ve sigorta masrafları alıcı tarafındanödenmektedir.

Taşıyıcıya Teslim / Free Carrıer (FCA) ; Bu terim ile satıcınınteslim yükümlülüğü, malların ihraç gümrüğünden geçirilip, alıcı tara-fından belirlenen taşıyıcıya, belirlenen yer yada noktada teslimi ile sonbulur.

Eğer alıcı tarafından kesin bir teslim yeri belirtilmemişse, satıcı ta-şıyanın malları teslim alacağı yer civarında bir yer belirleyebilir. Ticariuygulamalar taşıyıcı ile sözleşme yapılabilmesi için satısının yardımınıgerektirirse (Örneğin demir ve hava yolu taşımacılığında) satıcı rizikove masraflar alıcıya ait olmak üzere hareket edebilir.

Gemi Doğurultusunda Teslim / Free Alongside Ship (FAS) ;Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, belirlenen limanda mal-

ların gemi doğrultusunda rıhtım veya mavnaya konmasıyla sona erer.Bu da, bu andan itibaren, malla ilgili tüm gider, yitik veya hasar rizi-kolarının alıcı tarafından üstlenilmesi anlamındadır. Malın yükleme, bo-şaltma , nakliye ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenir. FAS'dasözleşmede belirtilen satış bedeline hem mal bedeli, hem de rıhtıma ka-dar yapılan nakliye ücreti dahildir.

Bu terim, alıcının ihraç için malları gümrükten çekmesi gerektiğinibelirtir. Alıcı doğrudan yada dolaylı olarakj ihraç işlemlerini yerine ge-tirmeyecekse kullanılmamalıdır. Bu terim yalnızca deniz veya iç su ta-şımacılığında kullanılır.

307

Gemi Bordasında Teslim / Free On Board (FOB) ; Bu terim ilesatıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme limanında mallar ge-mi küpeştesini açtığı andan itibaren yerine getirilmiş olur. Mallarla il-gili tüm gider yitik veya hasar rizikoları bu noktadan itibaren alıcı tara-fından üstlenilir. Eğer gemi küpeştesi pratikte birşey ifade etmiyorsa(örneğin roll-on/roll-off veya konteyner taşımacılığında olduğu gibi)FCA teriminin Kulanılması Daha Doğru Olur.

Mal Bedeli Veya Navlun / Cost And Freight( CFR) ; Bu terim ilesatıcı belirlenen varış limanına malı gönderebilmek için gerekli tüm gi-derleri ve navlunu ödemek zorundadır. Ancak malla ilgili yitik bir ha-sar rizikoları ile giderlerde görülebilecek artış, yükleme limanında mal-ların gemi küpeştesini geçmesi anından itibaren satıcıdan alıcıya devre-dilmiş olur.

CFR terimi satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerek-tiğini belirtir.

Mal Bedeli, Sigorta Ve Navlun / Cost, Insurance And Freıght(CIF) ; Bu terim ile satıcı CFR'deki yükümlülüklerine aynen sahiptir.Ancak ek olarak, malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosu-na karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır. Satıcı sigorta söz-leşmesini yapar ve sigorta primini öder. Alıcı bu terim ile satıcının si-gortada sadece minimum kuvertür temin etme yükümlülüğü bulundu-ğunu bilmelidir.

Bu terim satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiği-ni belirtir. Bu terim sadece deniz ve iç su taşımacılığında kullanılır. Eğergemi küpeştesi pratikte birşey ifade etmiyorsa CIP terimini kullanmakdaha uygun olur.

Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim / Carriage Paid To(CPT) ; Bu terim satıcının, malın kararlaştırılan varış yerine kadar ta-şınması için gerekli navlunu çdediği anlamına gelir. Malın yitik ve ha-sarına ait rizikolarla birlikte taşıyıcıya teslimden itibaren doğabilecekek masraflar, malların taşıyıcının nezaretine verilmesinden itibaren sa-tıcıdan alıcıya geçer.

Taşıyıcı bir taşıma sözleşmesinde demir, kara, deniz, hava, içsu ta-şımacılığı yada bunların birleşmesi sonucu ortaya çıkan taşımacılık iş-lemini üstlenen kimsedir.

308

Taşıma Ücreti Ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim / Carrıage AndInsurance Paıd To (CIP) ; Bu terim ile satıcı CPT'deki yükümlülükleri-ne aynen sahiptir. Ancak ek olarak malların taşınması sırasında yitik ve-ya hasar rizikosuna arşı kargo sigortası temin etmek durumundadır.

Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder .

Sınırda Teslim / Delivered At Frontier (DAF) ; Bu terim satıcı-nın teslim yükümlülüğünün, malların ihraç için gümrükten geçirilip, sı-nırda belirlenen yer yada noktada ancak bitişik ülkenin gümrük sınırn-dan önce emre hazır tutulmasıyla sona ermesini ifade eder.

Sınır terimi, ihraç ülkesinin sınırı da dahil olmak üzere herhangi birsınır için kullanılabilir. Dolayısıyla, terimin içinde sözkonusu sınırın herzaman nokta ya da yer belirtilerek kesin şekilde tanımlanmış olmasıhayati olarak önem taşımaktadır.

Gemide Teslim / Delivered Ex Ship (DES) ; Bu terim ile satıcınınteslim yükümlülüğü, malı belirlenen varış limanında, gemi bordasında,ithal gümrüğünden geçirmeden alıcının emrine hazır tutmakla sonaerer. Satıcı, malların belirlenen varış limanına getirilmesi için gerekentüm gider ve rizikoları üstlenir. Bu terim sadece deniz veya içsu taşı-macılığı için kullanılabilir.

Rıhtımda Teslim (Gümrük Vergi Ve Harçları Ödenmiş Olarak)/ Delıvered Ex Quay(Duty Paid) (DEQ) ; Rıhtımda Teslim (GümrükVergi ve Harçları Ödenmiş Olarak)

Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malları belirlenen varışlimanında ithal gümrüğünden geçirilmiş olarak, rıhtım üzerinde alıcıemrine hazır tutmakla sona erer.

Satıcı, malların o noktaya kadar taşınmasıyla ilgili vergi, resim vediğer harçlarda dahil olmak üzere tüm riziko ve giderleri üstlenir.

Bu terim satıcı dolaylı yada dolaysız yoldan ithal lisansi sağlayama-yacaksa kullanılmamalıdır. Eğer taraflar malların alıcı tararfından güm-rükten geçirilmesi ve gümrük vergilerinin ödenmesini istiyorlarsa "du-tiy paid" yerine "duty unpaid" terimini kullanmalıdır. Eğer taraflar sa-tıcının yükümlülükleri arasından malların ithali için ödenecek bir takımgiderleri çıkarmak istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi yaratacaksözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.

309

Gümrük Resmi Ödenmemeiş Olarak Teslim / Delıvered DutyUnpaıd (DDU) ; Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların it-hal ülkesinde, belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satı-cı, malların o noktaya kadar taşınması ve gümrük formalitelerinin yeri-ne getirilmesi ile ilgili riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır (İt-halat için ödenmesi gereken vergi resim ve harçlar hariç).

Alıcı malların zamanında ithal için gümrükten çekilmemesindenkaynaklanan ek gider ve rizikoları üstlenmek durumundadır.

Eğer taraflar satıcının gümrük formalitelerini yerine getirip bundandoğabilecek gider ve rizikoları üstlenmesini istiyorlarsa bunu, bu etki-yi yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.

Eğer taraflar satıcının yükümlülüklerine malların ithali için gereklibazı giderleri eklemek istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi yarata-cak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.

Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim / Delıvered Duty Paıd(DDP) ; Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülke-sinde belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malla-rın o noktaya kadar taşınması, ithal gümrüğünden geçirilmesi için ge-rekli vergi, resim ve diğer harçlar dahil olmak üzere riziko ve giderle-ri üstlenmek durumundadır. EXW terimi satıcı için ne kadar az yüküm-lülük ifade ediyorsa, DDP terimi de o kadar çok yükümlülük ifade et-mektedir.

T.CBAŞBAKANLIK

Dış Ticaret Müsteşarlığıİnönü Bulvarı No:36 06510 Emek/ AnkaraTel: 312- 212 88 00 Faks: 312 2128906


310

DIŞ TİCARETTE ULUSLARARASI ÖDEME ŞEKİLLERİ

Peşin Ödeme Alıcının, satış sözleşmesi konusu malları bedeli peşin olarak öden-

diğinde kontrata uygun süre ve biçimde sevk edilmemesi halinde ilktalebinde ödemenin yapıldığı cins döviz üzerinden geri ödeneceğinedair taahhüdü veya onun hesabına hareket eden yabancı bir bankanınpeşin ödeme garantisi mukabilinde, mallar henüz sevk edilmeden sipa-riş konusu mal bedelini satıcıya ödemesidir.

Akreditif (Letter Of Credit) Akreditif, bir bankanın şarta bağlı ödeme garantisi olarak tarif edi-

lebilir. Akreditif, alıcının bankasına verdiği talimata dayanarak o ban-kanın yabancı ülkedeki muhabiri aracılığı ile lehdara, belirlenen vesa-ikin saptanan süre içinde ibrazı karşılığında tarif edilen şekilde ödemeyapılacağına dair verdiği yazılı bir taahhüttür.

Akreditifte ödeme mala veya hizmete değil sadece ibraz edilen ve-saike istinaden yapıldığından bu ödeme şekline Vesikalı Kredit (Docu-mentary Credit) de denilmektedir.

Akreditiflerde en az 4 taraf vardır : •Amir (Applicant) : İthalatçı firma •Amir Banka (Issuing Bank) : akreditif açan banka •Lehdar (Beneficiary): Satıcı firma • İhbar/Teyit Eden Banka (Advising/Comfirming Bank) : Akredi-tifin açıldığını lehtara ihbar/teyit eden banka

Akreditifte genellikle iki banka vardır. Akreditif küşat eden banka(Issuing Bank) alıcının bankasıdır. İkinci banka, satıcının memleketin-deki akretifi ihbar eden (Advising Bank) bankadır. Bu banka sadece ih-barla yükümlü ise bu hususu akreditif ihbar ederken satıcıya bildirir.Ayrıca bu banka akretifi teyit ile de yükümlü ise teyit eden banka(Comfirming Bank) görevini de yapar.

Amirin talebi ve verdiği talimat üzerine amir banka düzenlediği ak-reditif mektubunu lehdarın ülkesinde bulunan muhabirine göndedereklehtara ihbar veya teyit etmesini talep eder.

Amir banka tarafından düzenlenen akreditif küşat mektubu hangibilgileri kapsar?

•Akreditifin şekli (Dönülebilir-Dönülemez) •Numarası

311

•Düzenleme yeri ve tarihi •Geçerlilik süresinin sona erdiği tarih ve yer •Amirin ismi ve adresi •Lehdarın ismi ve adresi • İhbar Bankasının ismi ve adresi •Akreditifin döviz tutarı •Teslim şekli •Akreditifin ibrazda ödemeli veya vadeli poliçe kabullü veyahutvadeli ödeme olduğu

•Kısmi yükleme ve aktarmaya izin verilip verilmediği •Sevk yeri, sevkiyatın şekli ve varış yeri •Yükleme vadesi •Malların tanımı • İstenilen vesaik •Vadeli poliçe kabullü akreditiflerde istenilen poliçenin tarifi • İlave şartlar •Geri ödemenin (Rambursmanın) şekli • İhbar/teyit eden banka masraflarının hangi tarafa ait olduğu •Vesaikin yükleme vesikası tarihinden itibaren ibraz süresi •Akreditifin teyitsiz veya teyitli olduğu •Akreditifin lehdara ihbar şekli •Akreditifin "Vesikalı Krediler İçin Yeknesak Teamül ve Uygula-malar" (MTO'nun Yayın No. 500, l993 değişiklik)'ına tabi olarakdüzenlendiğine dair açıklama.

•Satıcı tarafından, lehine açılan akreditifin alıcı ile yapılan satış söz-leşmesine uygun olduğu görüldükten sonra malların sevkiyatı ya-pılarak, akreditifte istenilen uygun vesaik, ihbar eden bankaya ib-raz edilerek, öngörülen ödeme metoduna ve geri ödeme şeklinegöre vesaik bedeli tahsil edilir.

Akreditifin ödeme metoduna göre türleri İbrazda Ödemeli Akreditif (Sight credit): Uygun vesaik ibrazında lehtara ödeme yapılmasını gerektiren ve

uygulamada yaygın olarak kullanılan akreditif şeklidir. Vadeli Poliçe ile Kullanılan Akreditif (Acceptance Credit) : Akreditifte öngörülen uygun vesaikin ibrazında, lehtarın amir ban-

ka veya muhabir banka üzerine keşide edilecek vadeli poliçenin kabul

312

edileceğini ve kabul edilen poliçenin (Draft) vadelerinde ödeneceğinigösteren akreditif türüdür. Kredili satışların finansmanına yarar.

Akreditiflerde genellikle görüldükten veya konşimento tarihindensonra 90, l20, l80 gün veya daha uzun vadeli poliçelerin, teyit edenbanka veya amir banka üzerine keşide edilmeleri öngörülür. Muhatapbanka akreditif vadesi içinde ibraz olunan uygun vesaik üzerine poli-çeyi kabul eder. Satıcı dilerse poliçenin vadesine kadar bekleyip vade-sinde poliçeyi muhatap bankaya ibraz ederek bedelini tahsil eder, ya davadesinden nce bankada veya açık piyasada iskonto ettirebilir.

Satıcı ile alıcı arasında yapılan anlaşmaya göre banka kabul komis-yonu ile iskonto fizi alıcı veya satıcıya ait olabilir.

Vadeli Akreditif (Deferred Payment Credit ) : Akreditifin öngördüğü vesaikin, koşullara uygun şekilde ibraz

edilmesi karşılığında, vesaik tutarının akreditifte belirlenen süre sonun-da lehdara ödeneceğini taahhüt eden bir akreditif türüdür.

Bu akreditif ithalatçıya satın aldığı malların gümrüğe gelmesindenveya ithalinden sonra bedelinin satıcıya ödenmesini sağlar.

Bu itibarla akreditifte ödeme tarihi, vesaikin ibraz veya yüklemevesikası veyahut fatura tarihinden belli bir süre, örneğin vesaik ibrazın-dan l5 gün veya yükleme tarihinden 30 gün sonra olarak belirlenir.

Akreditif Açma Şekilleri Dönülebilir Akreditif (Revocable Credit): Bu şekilde açılan akreditif, önceden uyarma veya ihbar yapılmaksı-

zın ihbar eden banka tarafından tediye anına kadar, amirce iptal veyatadil edilebilir. Bu tip akreditif alıcıya azami serbestlik sağlar. Satıcıyımal bedelini tahsil etmek problemi karşısında bırakır. Bu nedenle dö-nülebilir akreditif satıcının alıcıya tam olarak güvendiği hallerde ve çokaz kullanılır.

Dönülemez Teyitsiz Akreditif (Irrevocable, Unconfirmed Cre-dit) : Bu akreditif, akreditif vadesinden önce lehdarın rızası olmaksızıntadil veya iptal edilemez. Akreditifin lehdarı, belirtilen koşullara uygunvesaiki ihbar eden bankaya ibraz ettiğinde vesaik bedelinin akreditifinödeme metoduna göre kendisine ödeneceğine dair akreditifi açan ban-kanın kesin bir tahhüdününe sahiptir. Akreditif teyitsiz olduğundan ih-bar eden bankanın ödemenin yapılmaına ilişkin hiç bir sorumluluğuyoktur.

313

Dönülemez Teyitli Akreditif (Irrevocable Confirmed Credit ) : Satıcının ülkesindeki teyit bankasının akreditife, amir bankanın tale-

bi üzerine onun ödeme taahhüdüne ilaveten kendi taahhüdünü ekledi-ği akreditif şeklidir. Satıcı böylece kendi rızası olmadan tadil ve iptaledilemeyecek akreditif için, vade dahilinde şartlara uygun belgeleri ib-raz ettiğinde, ülkesindeki bankanın akreditifi teyit etmesi dolayısıyla,vesaik bedelinin kendisine ödenmesi konusunda kesin güvence iinde-dir.

Bu akreditif teyit bankasının alacağı yüksek teyit komisyonu dola-yısıyla, dönülemez teyitsiz akreditife nazaran pahalı bir akreditif şekli-dir.

Uluslarası Satış Terimleri EXW (Ex Works) İşyerinde teslim, malların satıcı tarafından, satıcının kendi kurulu-

şunda (imalathane, fabrika, depo ... vb.) alıcı için hazır hale getirilme-siyle satıcının yükümlülüklerinin sona ermesini ifade eder. Daha açıkolarak ifade edilirse, eğer aksine bir hüküm bulunmuyorsa, satıcı mal-ları alıcı tarafından sağlanan araca yüklemek ya da gümrük çıkış işlem-lerini yerine getirmek zorunda değildir. Malların satıcının kuruluşun-dan alınarak istenilen yere götürülmesiyle ilgili bütün riskler ve mas-raflar alıcıya aittir.

FAC (Free Carrier) Taşıcıya teslim, malların gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış ola-

rak alıcı tarafından belirtilen taşıyıcıya, onun tarafından belirtilen yerdeteslim edilmesiyle birlikte, satıcının mal teslim yükümlülüğünün de ye-rine getirilmiş olması anlamına gelir. Eğer alıcı tarafından teslim içinbelirli bir nokta belirtilmemişse, bu durumda satıcı, daha önce sınırlarıbelirlenmiş bir alan içinde veya yerde malları taşıcıya devred2eceğinoktayı kendisi seçebilir. Mevcut ticari uygulama uyarınca, taşıyıcı iletaşıma sözleşmesinin yapılabilmesinde satıcının yardımı gerekiyorsa(örneğin demiryolu ve havayolu taşımacılığında olduğu gibi), satıcıböyle bir durumda risk ve masrafları alıcıya ait olmak üzere, kendisiharekete geçebilir.

FAS (Free Alongsıde) Geminin bordasında teslimBelirlenen yükleme limanında malların gemi doğrultusunda rıhtıma

ya da mavnaya yerleştirilmesiyle satıcının teslim yükümlülüğünün ye-

314

rine getirildiği anlamına gelir. Bu andan itibaren mallara ilişkin her-hangi bir kayıp ya da hasarın bütün masraf ve riskleri alıcıya aittir.

FOB (Free On Board) Güvertede teslimMalların belirtilen yükleme limanında gemi bordasına aktarılmasıy-

la satıcının teslim yükümlülüğünün yerine getirildiği anlamına gelir. Buandan itibaren mallara ilişkin herhangi bir kayıp ya da hasarın bütünmasraf ve riskleri alıcıya aittir.

CFR (Cost and Freıght)Mal bedeli ve navlun, işleme konu olan malların belirtilen varış ye-

rine kadar taşıması için gereli olan masrafları ve navlun bedelini satıcı-nın ödemesi anlamına gelir. Ancak, mallara ilişkin kayıp ve hasar riskiile birlikte, malların gemi bordasına aktarılmasından itibaren meydanagelebilecek olaylardan kaynaklanan bütün ek masraflar, mallar yükle-me limanında, gemi bordasına geçtiği andan itibaren satıcıdan alıcıyadevrolur.

CPT (Carriage Paid To) Taşıma ücreti ödenmiş olarak teslimMalların belirlenen varış yerine taşınmasında navlunun satıcı tara-

fından ödendiğini anlatır. Malların taşıyıcıya aktarılmasından sonra mal-larla ilgili kayıp ve hasar riski, ayrıca bu teslim işleminden sonra mey-dana gelebilecek olayların yarattığı bütün ek masraflar satıcıdan alıcınınüzerine geçer.

CIF (Cost, Insurance and Freıght) Mal Bedeli, sigorta ve navlun'da, satıcı, CFR teriminde olan yü-

kümlükleri aynen üstlenmekte, ancak bunlara ek olarak taşıma sırasın-da malların kayıp ve hasar riskine karşı deniz sigortası sağlama yüküm-lülüğünü de almaktadır. Burada sigorta sözleşmesini akdetmek ve si-gorta primini ödemek, satıcıya düşmektedir.

CIP (Carrıage and Insurance Paıd To) Taşıma ve sigorta bedeli ödenmiş olarak teslim. Satıcının, CPT te-

rimi ile aynı yükümlülükleri taşıdığı, ancak bunlara ek olarak, mallarıntaşınması sırasında kayıp ve hasar riskine karşı alıcıya yük sigortası sağ-lama zorunda olduğu durumu anlatır. Satıcı, sigorta sözleşmesini akde-der ve sigorta primini öder.

DAF (Delıvered At Frontıer) Sınırda teslimMalların, gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış olarak sınırda, an-

cak, bitişik ülkenin gümrük sınırından önceki, belirlenen yerde ve nok-tada teslime hazır hale getirilmesiyle satıcının yükümlülüklerinin sonaermesi anlamına gelir.

315

DES (Delivered Ex Shıp) Gemide teslimGümrük giriş işlemleri yapılmamış malların belirtilen varış lima-

nında gemi bordasında alıcıya sunulmaya hazır hale getirilmesiyle satı-cının teslim yükümlülüğünün yerine getirilmiş olması demektir. Malla-rın belirtilen varış limanına getirilmesi işlemiyle ilgili her türlü risk vemasraf satıcı tarafından karşılanacaktır.

DEQ (Delıvered Ex - Quay-Duty Paid) Rıhtımda teslim (Güm-rük Resmi ödenerek)

Satıcının teslim yükümlülüğünün, malları belirlenen varış limanın-daki rıhtımda, gümrük giriş işlemleri tamamlanmış olarak alıcıya su-nulmasıyla sona ermesi anlamına gelir. Malların alıcıya tesliminden ön-ceki vergi, resim ve diğer ödemeler dahil olmak üzere, bu aşamaya ka-dar olan bütün risk ve masraflar satıcıya aittir.

DDU (Delıvery Duty Unpaid) Gümrük resmi ödenmeksizin tes-lim (Varış yeri... olarak belirtilmek suretiyle),

Malların ithalatçı ülkede belirtilen yerde hazır bulundurulmasıylasatıcının teslim yükümlülüğünün yerine getiriliş olması anlamına gelir.Satıcı, malların bu noktaya getirilmesiyle ilgili olan (ithalattan alınanresim, vergi ve diğer paylar hariç) bütün risk ve masraflarla birlikte,gümrük giriş formalitelerinden doğan masrafları da karşılamak zorun-dadır. Malların gümrük girişini zamanında yapmamaktan doğan ekmasraf ve riskler ise alıcıya aittir. Eğer taraflar, gümrük işlemlerini sa-tıcının tamamlamasını ve bundan doğacak risk ve masrafları da bu tara-fın üstlenmesini istiyorlarsa, bu anlamda ekler yapılarak bu durumaçıklığa kavuşturulmalıdır.

DDP (Delıvered Duty Paid) Gümrük resmi ödenmiş olarak tes-lim, (Varış yeri... olarak belirtilmek suretiyle)

Malların ithalatçı ülkede belirtilen yerde hazır bulundurulmasıyla,satıcının teslim yükümlülüğünün de yerine getirilmiş olacağını anlatır.Burada satıcı, malların gümrük giriş işlemleri tamamlanmış olarak tes-liminde, gümrük resmi dahil olmak üzere, vergiler ve diğer ödemeler-le birlikte bütün risk ve masrafları üstlenir. EXW terimi satıcı açısındanasgari yükümlülük ifade ederken, DDP terimi, tersine, azami yüküm-lülüğü içerir.

316

TEK TİP GÜMRÜK BEYANNAMESİ

l6l5 sayılı Gümrük Kanunu'na göre, Türkiye'den ihraç edilecek ve-ya Türkiye'ye ithal edilecek eşyanın yetkili gümmrük idarelerine yazı-lı olarak bildirilmesinde "Tek Tip Gümrük Beyannamesi" kullanılır.Beyannameler Gümrük Başmüdürlüklerinden temin edilir.

İhracat, Re-Export, Geçici İhracat İşlemlerinde, l. 2. 3. nüshaları,Transit Ticaret İşlemlerinde, 4.5.7. nüshaları,İthalat İşlemlerinde 6.7.8. nüshaları doldurulur.Beyannameler (ihracat/ithalat) üç nüsha olarak mal sahipleri veya

kanuni mümessilleri veya vekilleri tarafından düzenlenir.Gümrük Beyannamesinde hangi bilgiler yer alır? •Gönderen/İhracatçı, •Alıcı, •Mali Müşavir/Serbest Muhasebeci, (varsa) •Beyan Sahibi/Temsilci, •Çıkış/İhracat Ülkesi; •Menşe ülke, •Gidereceği Ülke,(İthalatçı için Varış Ülkesi), •Çıkıştaki Taşıt Aracının Kimliği ve Kayıtlı olduğu Ülke; •Teslim Şekli, •Sınırı Geçecek Hareketli Taşıt Aracının Kimliği ve Kayıtlı OlduğuÜlke,

•Döviz ve Toplam Fatura Bedeli, •Sınırdaki Taşıma Şekli, •Yükleme Yeri, (İthalatçı için Boşaltma Yeri) •Çıkış Gümrük İdaresi,(İthalatçı için Giriş Gümrük İdaresi) •Kapların ve Eşyanın Tanımı, •Brüt Ağırlık, (Kg) •Net Ağırlık Beyanname doldurulurken nelere dikkat edilmelidir? Beyannameler üzerinde kazıntı ve silinti yapılamaz. Beyannamele-

rin tescili için ibrazından sonra beyan edilen eşyanın cinsi, nev'i, nite-liği ve birim fiyatı üzerinde herhangi bir düzeltme yapılamaz. Beyan-namelerinin tescili, gümrüklerde tutulan deftere usulune uygun olarakkayıt olmak ve üzerine; Kayıt numarası, tarih ve resmi mühür konulma-sı ile tamam olur.

317

İhracatta Gümrük Beyannamesine Eklenecek Belgeler Nelerdir? İhracatçının beyanlarını belgelemek ve inceleme, kontrol ve muaye-

neyi kolaylaştırmak üzere beyannamelerine eklemekle yükümlü ol-dukları belgeler şunlardır;

•Eşyanın faturası, •Gerektiği hallerde çeki listesi, •Orman ürünleri için istihsal yerinden verilmiş orman nakliye tez-keresi, (683l sayılı Orman Kanunu)

•Bitki ve parçaları için sağlık belgesi, (6968 sayılı Zirai Mücadeleve Karantina Kanunu)

•Hayvan ve hayvansal ürünler için Sağlık Belgesi (l234 sayılı Hay-vanların Sağlık Zabıtası Kanunu)

•Kontrola tabi eşyada, kontrol belgesi, (l705 sayılı Ticarette Tağşi-şin Men'i ve İhracatın Murakebesi ve Korunması Hakkında Ka-nun)

•Tekele tabi eşyada, bu idarece verilen nakliye tezkeresi, (ll77 sa-yılı Tütün ve Tütün Tekeli Kanunu)

• İhracı illgili idarelerin iznine tabi eşya için yetkili makamlarıncaverilen izin kağıtları,

•Gerektiğinde eşyanın yükleneceği nakil aracının geleceğini bildi-rir acenta veya kumpanya belgesi,

Dış Ticaret Rejimi ve Türk Parası Kıymetini Koruma Karar ve Teb-liğlerinin gerektirdiği diğer belgeler (Lisans, acenta mektubu, tescil be-yannamesi, banka mektubu, taahhüt beyannamesi, AET tedavül belge-si gibi).

İthalatta Gümrük Beyannamesine eklenecek belgeler nelerdir? İthalatçının beyanlarını beklemek ve inceleme, kontrol ve muayene-

yi kolaylaştırmak üzere, beyannamelerine eklenilmesi zorunlu belgelerşunlardır;

•Ordino, •Orjinal Fatura ve ilgili diğer masraf faturalırını eşyanın navlunmakbuzu ile sigorta poliçesinin mükellefin imza ve kaşesini taşı-yan birer fotokopisi,

•Gerektiğinde ayrntılı eşya faturası ve çeki listesi, • İbrazı zorunlu hallerde menşe şehadetnamesi, •Özel hükümlere göre aranılan sair belgeler,

318

• İthalatçının, akreditif açılması ile ilgili olarak ödedikleri komisyo-na ilişkin makbuz.

Çıkış eşyasının muayenesi ve taşıta yüklenmesi nasıl yapılır? Eşyanın muayenesi; İdare amirleri, muavin veya uzmanlarca birin-

ci nüsha beyannameye eşyanın cins, miktar, ambalaj ve ihracatçısınındurumu ve standardizasyon hükümlerine göre kontrole tabi bulunupbulunulmadığını ve bulunduğu yerleri dikkate alarak, muayenenin şe-kil ve şumulüne de işaret etmek suretiyle muayene memuruna havaleve aynı zamanda muayeneyi müteakip eşyaya ve nakil vasıtasına yük-lenmesine nezaret edecek kolcu ile birlikte beyannameye işaret edilen-ler tarafından gerçekleştirilir.

Gümrük beyannamesi muhteviyatı eşyanın tamamının mal sahiple-ri, vekil, mümessil veya komisyoncuları tarafından muayeneye arzedil-mesi zorunludur. Muayene işlemi sundurma ve antrepoculuk tekeli al-tında bulunan yerlerde bu müesseselerin ihtiyaç nisbetinde temin vegerekli vasıtalarla donatacağı sundurma veya özel ihraç yerlerinde veçıkış işlemi yapmaya yetkili gümrük idaresinin sundurma veya göste-receği mahallerde yapılır.

İhracat İşlemlerinde diğer önemli hususlar nelerdir? Çıkış eşyasının gümrük işlemleri iç gümrük idaresinde tekemmül

ettirilerek ikinci iskele yoluyla yurt dışına çıkarılmak istenildiği takdir-de Gümrük Beyannamesinin l nci, 2 nci, 3 ncü nüshaları çıkış beyan-namesi, 4 ncü, 5 nci ve 7 nci nüshalar transit beyannamesi olarak kul-lanılır. Bu gibi hallerde 7 nci nüsha, varış gümrüğü (ikinci iskele güm-rük idaresi) tarafından onaylanarak ilk gümrüğe iade edilir.

Gümrük beyannamesi kapsamı eşyanın yapılan muayenesi ve kont-rolü sonunnda, beyana göre cins, nev'i, miktar ve kıymet bakımındanbir farklılık tesbit edilir ve bu farklılık %l0'u aşarsa; ticari mahiyet ar-zetmeyen eşyada Gümrük Kanunun'nun l56 ncı, ticari nitelik arzedeneşyadan olması halinde ise l9l8 sayılı Kaçakçılığın Men ve TakibineDair Kanun'un 45 nci maddesi uygulanarak, durumun ilgili kambiyomerciine intikal ettirilmesi gerekmektedir.

Tek Tip Gümrük beyannamesi muhteviyatı çıkış eşyasının kıymeti-nin Türk ve yabancı para olarak çıkış beyannamesinde gösterilmesi zo-runludur. Bu kıymet müstakil bir alıcı ile müstakil bir satıcı arasındatam ve serbest rekabet şartları altında tekerrür etmiş olan, eşyanın çıkış

319

mahallindeki (FOB) kıymetine tekabül eden ihraç fiyatıdır. Ayrıca Tür-kiye'den yapılacak ihracat herhangi bir vergi veya resme tabi değildir.

İthalat yapacak olan gerçek ve tüzel kişilerden Bankalar tara-fından istenen evraklar nelerdir?

İthalat Rejimi Kararı gereğince, vergi numarasına sahip gerçek vetüzel kişiler bir bankaya akreditif açtırmak üzere başvurduğunda ken-dilerinden;

•Vergi Numarasını beyan eden bir yazı • İthal edecekleri ürüne ait Proforma fatura, •Akreditif açtırma talebini belirten bir ön yazı, • eğer akreditif açtırma başvurusu bir tüzel kişi tarafından o banka-ya ilk defa yapılıyorsa ayrıca;

•Bir imza sirküleri, •Şirketin kurulduğunu gösteren Ticaret Sicil Gazetesinin bir foto-kopisi de

istenmektedir.

İhracat yapacak olan gerçek ve tüzel kişilerden Bankalar tarafındanistenilen evraklar nelerdir?

Merkez Bankası'nın 2.2.l996 tarihli 96/YB-5 sayılı İhracat Genelge-si gereğince, İhracatçı konumdaki gerçek ve tüzel kişilerden bankalar,vergi numaralarını beyan eden bir yazı istemektedirler.

Eğer ihracatçı bir tüzel kişi ise banka onlardan ayrıca;•Bir imza sirküleri, •Şirketin kurulduğunu gösteren Ticaret Sicil Gazete'sinin bir foto-kopisini de istemektedir.

İthalat veya ihracat yapan gerçek ve tüzel kişelerden gümrükişlemleri sırasında istenen evraklar nelerdir?

•Fatura (Invoice); Eğer İhracat işlemleri yapılıyorsa, düzenlenecekfatura Türkçe, meblağ ise döviz bazında olacaktır.

•Sigorta (Insurance)- mevcutsa •Çeki Listesi (Packing/WeightList) mevcutsa • İrsaliye-Konşimento - (Bill of Loding) •Ticaret AT üyesi ülkelerle yapılıyorsa; ATR-l Belgesi •Ticaret EFTA ülkeleriyle yapılıyorsa; EURO-l Belgesi

320

•Ticaret Doğu bloğu veya Uzak Doğu ülkeleri ile yapılıyorsa; ma-lın Menşei Belgesi (Bu belge, eğer bir malın bu ülkelerden ithalişlemleri yapılıyorsa gerekmektedir.)

• İhracat işlemleri sırasında; Gerçek ya da tüzel kişinin, ihraç ede-ceği malın İhracatçılar Birliği'ne üye olduğunu gösterir belge.

• İthali (veya ihracı) izne tabi mallar için; ilgili bakanlıkça verilenİthalat (veya İhracat) iznini gösterir belge.

T.C.BAŞBAKANLIK GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞI

Hükümet Meydanı, Ulus, AnkaraTel: (312)312 75 77


321

HİZMET TİCARETİ GENEL ANLAŞMASI(G A T S)

15 Nisan 1994 tarihinde imzalanan Uruguay Round Sonuç Belgesiile Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (GATS), uluslararası hizmet tica-retine ilişkin temel kavram, kural ve ilkeleri ortaya koyan ilk çok ta-raflı anlaşma olarak uluslararası ticaret kurallarının kapsamını önemliölçüde genişletmiş, uzun yıllar uluslararası kurallar dışında, ülkelerinçok değişik ve karmaşık ulusal mevzuatlarına göre yürütülen "hizmet-ler" sektörü uluslar arası disiplinlere kavuşturulmuştur.

Bu disiplinlerle, üye ülkelerin hayat standartlarının yükseltilmesi,tam istihdama ulaşılması, ticaretin yaygınlaştırması, ticaret dünyasınınküçültülmesi ve işlemlerin evrenselleştirilmesi amaçlanmaktadır.Farklı ekonomik kalkınma düzeyindeki ülkelerin, artan dünya ticare-tinden yeterli pay alabilmeleri gelişmiş ülkelerdeki artı sermayenin gü-venli yatırımlara dönüşerek, gelişme yolundaki ülkelerin hizmet ihra-cat kapasitesinin geliştirilmesine bağlı bulunmaktadır.

Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten bugüne Ülkemizin, HazineMüsteşarlığı Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğü’nün koordinasyo-nunda geldiği nokta hedeflenenden daha düşük seviyede kalmış, he-deflerimizin hızla geliştirilmesine rağmen çabalarımız bu hıza ulaşma-ya yeterli olamamıştır. Artık, çabalarımızın hızını hedeflerimizin hızınınüzerine çıkarma gereği ortaya çıkmış bulunmaktadır. Müsteşarlığımızınsahip olduğu teknolojiyi kullanarak,hizmet ticareti ile ilgili olabilecekher kuruluş ve kişiye ulaşabilmek ve ulaşılan her noktadan yansıyannitelikli eleştirilerle ülkemizin çağdaş dünyada saygın yerini alabilme-sine katkıda bulunmak amacıyla bilgilerimiz ve belgelerimiz bu sitedesunulmaktadır.

2000 Yılında hizmet ticareti ile ilgili uluslararası müzakerelerin ye-ni roundu başlayacak, daha çok sektörde daha fazla liberalizasyon içinuluslararası pazarlıkta, hedef ülkelerimizin pazarlarına yönelik hizmetihracatımızı engelleyen, yavaşlatan ülke mevzuat ve uygulamalarınıntesbit edilerek, bunların kaldırılması talep edilecektir.

Elbette bu yöntem, Türkiye’nin ticari ilişkide olduğu ülkeler tara-fından Türkiye için de kullanılacaktır. Müzakereler karşılıklılık ilkesiçerçevesinde yapılacağından, hizmet sunucusu olan gerçek ve tüzel ki-

322

şilerin bilgi donanımlarının üst seviyede olması edilgen olmayı önleye-cek, dolayısıyla başarı sağlanabilecektir. Yeni bir yüzyıla girerken, bil-gisayar destekli telekomünikasyon alt yapısının fiziki sınırları etkisiz-leştirdiği de göz önüne alındığında, herhangi bir Türk girişimcinin ken-di sektörünü uluslararası liberalizasyondan ayrı tutmayı, kapalı kalma-yı ve kendi kendine küçülerek yok olmayı isteyebileceği düşünüleme-yeceği gibi gelecek yüzyılın böyle bir düşünce için zaman bırakmaya-cağı ve fırsat vermeyeceği bilinmektedir.

T.C. BAŞBAKANLIK

Hazine Müsteşarlığıİnönü Bulvarı No:36 06510 Emek/ Ankara

Tel: (312) 2128800 –2128815 Faks: (312) 2128906http://www.hazine.gov.tr

[email protected]

323

DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ

Uluslar arası ticaretin serbestleşmesini ve düzenli işleyişini amaç-layan bir anlaşma niteliğindeki GATT, kurumsal bir yapıya kavuştu-rularak 1.1.1995 tarihi itibarıyla Dünya Ticaret Örgütüne dönüştürül-müştür. (DTÖ) kuran anlaşma ile DTÖ’nün Uruguay Round sonuçla-rını oluşturan bütün metinleri kapsayacak biçimde GATT’ın yerinegeçmiştir.

Dünya Ticaret Örgütü’nün kuruluşu ile gerek Uruguay Round so-nuçlarının gerek gelecekte sonuçlandırılacak çok taraflı ve çoklu anlaş-maların uygulanmasından sorumlu bir uluslar arası yapı oluşturulmuş-tur.

Dünya Ticaret Örgütü Çerçevesindeki, anlaşmazlıkların hallineilişkin düzenleme ile DTÖ üyesi ülkeler arasındaki anlaşmazlıkların enkısa sürede ve nihai karara itiraz edilemeyecek şekilde çözümüne ulaş-tırılması amaçlanmıştır. Oluşturulan mekanizma, şahıslar ve işletmelerarasındaki ticari ihtilaflara değil, sadece devletler arasındaki ticariuyuşmazlıklara uygulanabilmektedir.

DTÖ’ün kurucu üyeleri arasında yer alan Türkiye, iç onay prosedü-rünün tamamlanmasının ardından 26 Mart 1995 tarihinde DTÖ üyesiolmuştur. Yükümlülükleri ise 1.1.1995 tarihinden itibaren geçerlidir.Türkiye DTÖ Anlaşma ve Uzlaşmalarından kaynaklanan her türlü ta-ahhütlerini ve bildirim yükümlülüklerini yerine getirmekte ve DTÖçerçevesindeki muhtelif anlaşmaların öngördüğü mevzuat düzenleme-lerini yapmaktadır.

Dış Ticaret Örgütü’nün KOBİ’lere Yararları Nelerdir?Dünya Ticaret Örgütü’nün ortaya koyduğu sistemin hem ihracatçı-

lara hem de ithalatçılara sağladığı yararlar vardır. Bu sistem, KOBİ’le-re korunma önlemleri, sübvansiyonlar ve anti-damping hükümleri çer-çevesinde bazı imkanlar da sağlamaktadır. Söz konusu hükümler çerçe-vesinde dampingli veya sübvansiyonlu ithalattan zarar gören işletme-lerin, söz konusu ithalata karşı önlem alınmasını isteme hakkı bulun-maktadır. Ayrıca, ithalatın yerli üreticiler üzerinde ciddi zarar veya za-

324

rar tehdidi oluşturacak şekilde artması ve ülke menfaatlerinin gerektir-mesi halinde, vuku bulan zarar veya tehdidin ortadan kaldırılmasınayönelik önlemlerin alınması amacıyla işletmecilerin girişimde buluna-bilmeleri imkan dahilindedir.

T.CBAŞBAKANLIK

Dış Ticaret MüsteşarlığıTel: (312) 212 88 00 Faks: (312) 2128906


http://www.wto.org

325

İHRACATÇI BİRLİKLERİ

İhracatçı BirlikleriBirlikler İhracatı artırmak, ihracatçıların mesleki faaliyetlerini ve

ilişkilerini düzenlemek, her türlü sorunlarına çözüm bulmak ve yolgöstermek amacı ile 3274 sayılı Kanunun 26. maddesine göre 5.8.l993tarih ve 2l659 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Bakanlar Kurulu ka-rarıyla kurulmuştur. Birliklerin Üyeleri ihracatçılardır.

Birlikler İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterlikleri olarak yapılan-mıştır. Türkiye genelinde l2 genel sekreterlik vardır.

Her Genel Sekreterlik bünyesinde farklı iştigal alanları bulunmak-ta olup, toplam l9 değişik iştigal alanı mevcuttur.

Genel Sekreterlikler bünyesinde mevcut bulunan her İhracatçılarBirliğinin bir Yönetim Kurulu vardır. Bu Yönetim Kurulları ihracatçıfirmaların kendi aralarından seçtikleri üyelerden oluşur.

Yönetim Kurulu kararı ve üyelerin talepleri çerçevesinde İhtisasKomiteleri oluşturulur. Etkin biçimde çalıştırıldıklarında sektörün so-runlarının en iyi tartışılıp, çözüm yollarının araştırılabildiği ortamlar buihtisas komiteleri olmaktadır. Bu komitelerde görev almak için Yöne-tim Kurulu üyesi olma zorunluluğu yoktur.

İhracatçı Birliklerinin başlıca görevleri nelerdir? •Mesleki dayanışmayı sağlamak, • İhracatın ülke menfatlerine uygun olarak gelişmesine çalışmak, • İştigal alanına giren maddelerle ilgili olarak ihracatın arttırılması-na yönelik çalışma ve incelemeler yapmak,

• İhracatla ilgili konularda kurs, seminer, toplantı ve sempozyumdüzenlemek,

•Üyelerin çalışmalarında karşılaşacakları güçlükleri gidermeye ça-lışmak,

•Sergi açmak, açılan fuar ve sergilere katılmak ve tanıtım faaliyet-lerinde bulunmaktır.

326

İhracat sırasında İhracatçı Birliklerinin yaptığı işlemler neler-dir?

Gümrük Beyannamesinin temini ve onaylatılmasıİhracatçının, ihracat yapabilmesi için, beyannameyi İhracatçı Bir-

likleri veya Gümrük İdarelerinden temin edip, doldurarak ihracatçı bir-liklerine

Kayda Bağlı İhracatİhracat Yönetmeliği"nin "Kayda Bağlı İhracat Listesinde" yer alan

ürünlerin ihracatı için gümrük beyannamesi ile birlikte kayıt için ilgiliİhracatçı Birliklerine müracaat edilir.

Konsinye İhracatGümrük Beyannamesi ile birlikte izin için ilgili İhracatçı Birlikle-

rine başvurulur.

Kredili İhracatMal cinsi, ödeme planı ve süresini içeren satış sözleşmesinin aslı ve

tercümesi ile birlikte İhracatçı Birliklerine müracaat edilir.

Bedelsiz İhracatBedelsiz ihracat konusu malların değeri l0.000 $'dan fazla ise,"Be-

delsiz İhracat Formu" doldurulmak suretiyle İhracatçı Birliklerine baş-vurulur.

Bağlı Muamele veya Takas Yoluyla Yapılacak İhracat Bağlı Muamele talepleri gerekli belgelerle birlikte İhracatçı Birlik-

lerine yapılır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Ambargo Kararları Uyarınca

İhracatın denetime Tabi Olduğu Ülkelere Yapılacak İhracat Irak'a yöne-lik gıda, ilaç ve tıbbi malzeme ihracı serbest olup, ilgili İhracatçı Birli-ğine bilgi vermek gerekmektedir. Hırvatistan ve Bosna-Hersek'in ken-di kontrolleri altındaki bölgelere ihracat ve ithalat serbesttir. Sözkonu-su durum ve Hırvatistan'ın Birleşmiş Milletler koruması altındaki böl-

327

gelerin yer aldığı liste tüm İhracatçı Birliklerinde ve Gümrükler GenelMüdürlüğünde mevcuttur. Libya'ya BM Güvenlik Konseyinin 883 Sa-yılı Kararı ile bazı malların satılması veya sözkonusu malların üretimiveya bakımı için kullanılacak her çeşit malzemenin sağlanması veya bukonuda lisans verilmesi yasaklanmıştır.

Kotaya Tabi Ürünlerin İhracatıİhracatçıların, tekstil ve hazır giyim ürünlerinin ABD ve Kanada'ya

ihracatında bazı kategorilerde ilgili İhracatçı Birliklerinden kota tale-binde bulunmaları gerekmektedir.

http://www.oaib.gov.tr [email protected]

[email protected]

328

SEKTÖREL DIŞ TİCARET ŞİRKETLERİ

Sektörel Dış Ticaret Şirketi Nedir, Nasıl Kurulur?Mevzuat açısından 27 Eylül 1996 tarih ve 22770 sayılı Resmi Ga-

zetede yayımlanan Tebliğde de görüleceği üzere; aynı üretim dalındafaaliyet gösteren, örneğin tekstil, otomotiv, elektrik, elektronik, kimyavb. sektörlerde 1-200 arasında işçi çalıştıran ve ortakların her birininsermaye payı %10’u aşmayan, en az 10 işletmenin bir araya gelmesiy-le kurulan organizasyonlara Sektörel Dış Ticaret Şirketi (SDŞ) denilir.

SDŞ’Lere büyük firmalar da (toplam ortak sayısının %10’u oranın-da) ortak olabilirler. Örneğin, 10 ortaklı bir firmada 1 büyük firma bu-lunabilir.

Eğer yörenizde aynı sektörde faaliyet gösteren 10 firma yok ise il-gili meslek kuruluşunuzun tevsiki kaydıyla 5 firma ile de SDŞ kurabi-lirsiniz.

Bilindiği gibi ihracat kolay bir iş değildir. Öncelikle, bilgi, dene-yim, sermaye ve kadro ile birlikte iyi bir organizasyonu gerektirmek-tedir. Küçük bir işletmenin tek başına ihracat gerçekleştirmesi olduk-ça zor olduğundan SDŞ ile böyle bir kadro ve organizasyona sahip ola-cağınızdan, malınızın dış pazarlara satılması çok daha kolay olacaktır.

SDŞ kurmaya karar verdiğinizde, öncelikle bu şirketi idare edecekprofesyonel kadroları hemen bulmakta yarar vardır. Başlangıçta SDŞmerkezini, faks, telefon ve gerekirse sekreter dahil ortaklardan birininyardımıyla oluşturabilir, böylece kira,faks, telefon ve büro giderlerin-den tasarruf edebilirsiniz.

SDŞ Kurmak İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?•Müracaat Formu (SDŞ ve ortaklarınız için doldurulacak)•Ana Sözleşme (İlgili Sanayi Ticaret Sicil Gazetesinin Noter Tas-dikli Örneği)

• İmza Sirküleri (Her ortak İçin)•Her Ortak İçin Kapasite Raporugereklidir.

T.CBAŞBAKANLIK

Dış Ticaret Müsteşarlığıİnönü Bulvarı No:36 06510 Emek/Ankara

Tel: (312) 212 88 00 Faks: (312) 2128906http://www.dtm.gov.tr [email protected]

329

TIR VE ATA KARNELERİ

Uluslararası Eşya Taşımasına Dair Gümrük Sözleşmesi’nin (TIRSözleşmesi) 6. maddesine istinaden, ülkemizde kefil kuruluş olmak veTIR karnelerini vermek görevi Bakanlar Kurulu tarafından TOBB’averilmiştir.

TIR Sözleşmesi koşullarınca uluslararası eşya taşımasında kullanı-lan ve taşınan eşyanın vergi ve resimleri ile bunlara ait gecikme ceza-larını gümrük makamlarına karşı garanti eden TIR karneleri, IRU-Ce-nevre’den temin edilerek, TIR Sistemine kabul edilen işletmelerin is-tifadesine sunulmakta ve kullanılan TIR karneleri de geri alınarakIRU’ya iade edilmekte, kullanım sırasında meydana gelen sorunlar çö-zümlenmektedir. Yerinde hizmet verilmesi anlayışından hareketle, TIRkarnelerinin kullanıcılara verilmesi ve geri alınması gibi hizmetler An-kara, İstanbul, İzmir, Konya, Kayseri, Gaziantep Ticaret Odaları ileMersin, Antakya, Trabzon ve Bolu Ticaret ve Sanayi Odaları vasıtasıy-la yerine getirilmektedir.

ATA Sözleşmesi koşulları gereğince TOBB basımı ve dağıtımı yapı-lan ATA karnesi, Sözleşmeye taraf olan ülkelere geçici olarak girişi ya-pılan sergi-fuar eşyası, ticari numuneler, mesleki, bilimsel, pedagojikmalzemeler ile deniz adamları için sosyal yardım malzemeleri gibi eş-yanın geçici ithalatında kullanılmakta, karne muhteviyatı eşyanın izin-siz olarak ülkede kalması halinde söz konusu eşyanın vergi, resim vegecikme faizlerini gümrüklere karşı garanti etmektedir. ATA karneleri-nin dağıtım ve iade işlemleri Ankara, İstanbul, İzmir, Adana, Gazian-tep Ticaret Odaları ile Kayseri, Ankara Sanayi Odaları ve Antalya,Mersin, Bursa Ticaret ve Sanayi Odaları tarafından yerine getirilmek-tedir.




330

YAN SANAYİ BORSASI

Dünya ticaretindeki hızlı büyüme, mal ve hizmet fiyatlarında son 30yılda izlenen istikrar eğilimi sonuca daralan kar marjları doğal olarakfirmalar arasındaki rekabeti hızlandırmıştır. Bu durum gerek ana gerek-se yan sanayici konumundaki firmaları daha kaliteli mamulü daha dü-şük maliyetle üretecek yeni yöntemleri kullanma yarışına itmiştir.

Bu yüzden, 90'lı yılların dünya ekonomisinde, imalat birimlerini gi-derek ülkeleri dışına kaydırmaya başlayan veya ana sanayi üretiminegiren parça sayısını azaltan, stoksuz çalışan ve dolayısıyla daha sınırlısayıda ancak daha özenle seçilen yan sanayiciyle işbirliğine giren veyan sanayi ilişkisinden ziyade "Ortaklık" ilişkisini tercih eden büyükölçekli firmalar, kendileri için "En Uygun Yan Sanayici" kuruluşlarla"Nerede ve Nasıl" buluşabileceklerinin arayışı içine girmişlerdir. Bura-da En Uygun Yan Sanayici deyimiyle; Müşteri memnuniyetini arttıra-cak Toplam Kalite'ye (ISO 9000) serisi, diğer standartlar, çeşitli norm-lar, sertifikalar vb.)

•Çevreci Önlemler'e (dönüştürülebilir malzeme kullanımı, temizmühendislik çözümlerine yönelme) sahip olan

•Aynı zamanda Esnek Üretim hattıyla; •Yeniliklere hızlı biçimde uyum gösterebilecek, •Siparişleri zamanında teslim edebilecek, •Dünya fiyatlarını sunabilecek, Yan Sanayici firmaların bulunması ihtiyacı kastedilmektedir. İşte

bu ihtiyaç; günümüzün hızlı, kalıcı ve ideal çözümleri arayan iş dünya-sında Yan Sanayi Borsalarını yaratmıştır.

İlk kez l950'li yılların sonunda Fransa'da kurulan ve daha sonra Av-rupa'nın diğer ülkeleri ile Güney Amerika, Kuzey Afrika, Hindistan veUzak Doğ'ya yayılan Borsalar, özellikle küçük ve orta ölçekli firmala-rın yoğun olduğu bölgelerde görülmektedir. Zira, Yan Sanayinin oluş-ması için temel koşul, "Endüstriyel Müşteri" ile mühendislik hizmetle-rinden, üretim planlamasına kadar üretim sürecinin her safhasında iş-birliğine istekli "Küçük ve Orta ölçekli Sanayici" ağının mevcut olma-sıdır.

331

Endüstriyel Yan Sanayi nedir? Endüstriyel yan sanayi, özetle, firmaların; •kendi tesislerinde üretmedikleri ve/veya • ekonomik/teknolojik nedenlerle üretmek istemedikleri belirli par-çaları ve/veya hizmetleri daha küçük kuruluşlara yaptırma alış-kanlığı kazanmaları, dolayısıyla;

• atıl yatırımlara gitmeden, • ek yapı, tesis ve teçhizata ihtiyaç duymadan, •üretim birim maliyetlerini yükseltmeden, •kadroyu genişletip yönetimi zorlaştırmadan, sağlıklı ve devamlı üretimde bulunabilmelerine olanak veren ve bu

özelilikleri ile küçük ve orta ölçekli yan sanayicilerin ana sanayiciler-le olan "Endüstriyel İşbirliği"ni ifade eden bir faaliyet türüdür. Anılanyöntem ile, yan sanayici, belirli ürünleri, bileşenleri ve hizmetleri, anasanayici tarafından önceden hazırlanan "Bir Anlaşma/Kontrat" çerçe-vesinde üretir.

Söz konusu teknik, modern endüstrinin teknolojik karmaşıklığınınüstesinden gelinmesi için geliştirilmiş olup özellikle Metal İşleme(%82), Elektrik/Elektronik (%l3) ve Plastik/Kauçuk (%5) sektörlerin-de uygulanmaktadır.

İstanbul Yan Sanayi Borsası'nın amacı nedir? Özellikle küçük ve orta ölçekli kuruluşların faaliyetlerini içeren

"Yan Sanayi", dünyanın her yerinde, giderek büyüyen bir pazara sahip-tir. Bu gerçek, l980 sonrasında tutarlı biçimde uygulamaya konulan"İhracata Yönelik İktisat Politikaları" sonucunda hızla gelişen, sanayi-leşen ve dışa açılan ve böylece, kapalı bir tarım toplumundan karmaşıkbir sanayi ve hizmet toplumuna dönüşen ülkemiz için de geçerlidir.Dolayısıyla, sanayimizin gelişimine paralel olarak büyük önem kaza-nan yan sanayi faaliyetlerini hem ulusal hem de uluslararası düzeydekoordine edecek bir organizasyonun oluşturulması gerekliliği l990'lıyılların arifesinde yoğun şekilde hissedilmeye başlanmıştır.

Bu gerçekten hareketle, İstanbul Ticaret Odası, Birleşmiş MilletlerSınai Kalkınma Teşkilatı Unido'nun da katkılarıyla sanayi ve ticaretinmerkezi olan kentimizdeki mevcut yan sanayi faaliyetlerini koordineetmek ve geliştirmek amacıyla çağdaş bir adım atmış ve l970'li yıllar-

332

da geçirmiş olduğu YASTAB (Yan Sanayiyi Tanıtma Bürosu) deneyi-minden de yararlanarak "İstanbul Yan Sanayi Borsası"nı l990 yılındanitibaren faaliyete geçirmiştir.

Odamız bünyesinde oluşturulan Yan Sanayi Borsası, sadece kentdüzeyinde değil, ülke çapında hizmet verebilmek ilkesi ile hareket ede-rek, kuruluşundan hemen sonra yan sanayi potansiyeli mevcut diğerkentleri (Gaziantep, Bursa, İzmir)'de uygulama kapsamına alma çalış-malarını başlatmıştır.

Temel işlevi, endüstriyel yan sanayi için arz ve talebi özellikleuluslararası düzeyde karşı karşıya getirmek, ya da daha net bir ifadey-le uygun yan sanayici firmalarımızı ihracata yönlendirmek ve/veya ih-racatlarını arttırmak olan borsamız, bilgisayar destekli bilgi bankasınasahip olup;

•Uluslararası Yan Sanayi Fuarları katılımları, •Tanıtım çalışmaları, •Eğitim ve teknik yardım hizmetleri gibi faaliyetleri de organize etmektedir. Ana ve yan sanayici firmalar arasındaki endüstriyel işbirliğini ulu-

sal ve uluslararası düzeyde koordine eden Borsa, sisteme dahil olmakisteyen yan sanayici firmalarla ilgili tüm verileri, deneyimli elemanla-rının ilgili işyerini ziyaret etmeleri sonucu temin etmektedir.

Ana sanayiciler, Yan Sanayi Borsası ile İstanbul Ticaret Odası'nda-ki merkezine veya ulusal ve uluslararası fuarlardaki standlarına yaptık-ları ziyaretler sonucu ya da mektup/faks/telefon/teleks kanalıyla ilişki-ye girmekte ve önceden belirlemiş oldukları teknik özelliklere uygunürünü yapabilecek yan sanayici işletmelerle temasa geçmek istedikle-rini bildirmektedirler.

Ana sanayici firmalar tarafından iletilen söz konusu talepler içinBorsa, mevcut teknik bilgiden hareketle ayrıntılı bir çalışma yapmakta,işi kapsayan imalat süreçleri ile her bir işlem için gereken makina /teç-hizatı belirlemekte, bilgi bankası aracılığıyla anılan işi yapabilecek tek-nik kapasiteye sahip firmaları içeren listeyi hazırlamakta ve ilgili anasanayici ile listede yer alan yan sanayicileri en kısa sürede karşılaştır-mak için gerekli işlemleri yapmaktadır.

Diğer bir deyişle, Yan Sanayi Borsası, bugün için, Dünya'daki di-ğer benzerleri gibi, daha ziyade metal, plastik, kauçuk, elektrik ve

333

elektronik sektörlerine yönelik olarak çalışmakta ve temel işlev olarak,bu dallarda yan sanayici olarak çalışan küçük ve orta ölçekli işletme-lere yurt içinden ve dışından gelen talepleri, bilgisayar destekli bilgibankasındaki verileri kullanarak en isabetli şekilde dağıtma göreviniyerine getirmektedir.

Bu ana faaliyetinin dışında, Uluslararası Yan Sanayi Fuarlarına üye-lerinin toplu katılımlarını gerekleştirmek, yan sanayicilerimizin gelişenteknolojiye takip edebilmeleri için teknik geziler organize etmek, mes-leki bilgi ve becerilerini arttırmaları için eğitim toplantıları düzenle-mek, teknik yardım hizmetlerinde bulunmak ve kendilerini ilgilendirenher konuda yan sanayicilere bilgi akışını sağlamak Yan Sanayi Borsa-sı'nın diğer çalışma alanlarını oluşturmaktadır.

İSTANBUL TİCARET ODASIYan Sanayi Borsası

Reşadiye Cad. 34378 Eminönü - İstanbulTel : (212) 4556000 Faks : (212) 5131565


334

TAKAS (BARTER)

Barter kelimesi İngilizce kaynaklı olup, takas (değiş-tokuş) anlamı-na gelmektedir. Günümüzde uluslararası ticaret dilinde mal takası an-lamında kullanılmaktadır. Barter sistemi ile alış veriş, taş devri zama-nında başlamış ve bu güne kadar süregelmiştir. Paranın icadı ile birlik-te barter ticareti "bilateral" (iki istasyonlu) direkt mal takası şeklinden,"multilateral" (çok istasyonlu) indirekt mal takası şekline dönüşmüş-tür. Bilgisayar teknolojisindeki büyük ve çok hızlı gelişmenin sonucun-da insanoğlu, finans dünyasına kredi kartları, banka otomatları, kıymet-li kağıt fonları, leasing, faktoring gibi yeni sistemler getirmiştir. Bu ye-ni sistemler beraberlerinde yeni finansman yükleri de getirmiş ve fiyatartışlarına sebep olmuşlardır.

The Busines Trend Analysts'in yaptığı araştırmada dünya ticaretinin%40'ının barter sistemi ile yapıldığı tespit edilmiştir. Amerika'da yakla-şık 500 barter firması, tahminen 450.000 üye firma ile senede 400 mil-yar dolarlık iç ve dış barter ticareti yapmaktadır. The Int. Ass. of TradeExchange (IATE)'nin verdiği raporda barter ticaretinin Amerikada se-nede %16'lık bir artış gösterdiği belirtilmiştir. IRTA'nın verilerine göre1999 yılında dünyada 9 trilyon 448 milyar dolar barter ticareti yapıl-mıştır.

İsviçre'de WIR-barter organizasyonu 1934 de kurulmuş ve sadeceiç pazara hizmet vermeyi planlamıştır. Bugün yaklaşık 63.000 üyesibulunmaktadır. İsviçre'de Daha çok inşaat sektöründe ve iç piyasadapopüler olan barter ticareti 1993 de senelik %14 artış göstererek 4 mil-yar Frank'a ulaşmıştır.

Almanya'da ilk barter teşkilatı 1983 de Hamburg'ta kurulmuş,Avusturya'da ise ilk barter firması 1984 de Viyana'da faaliyete geçmiştir.

Barter sisteminin satıcıya getirdiği yararlar nelerdir?•Barter; bir pazarlama aracıdır. Barter organizasyonuna giren herfirma otomatik olarak bir pazarlama bilgi iletişim çarkının içinde-dir. Sisteme iç ve dış pazardan gelen talepler, o mal veya hizmetiarz eden üyeler için yeni bir ciro artışı yaratacaktır. Satıcı firma,para talep etmeden (barter sistemiyle) mal veya hizmet arz etmek-le, rakipleri arasında çok önemli bir avantaj ele geçirir. Buna ila-ve olarak eğer "satınalım limiti" kullanarak faizden de tasarruf et-mişse, bunun bir kısmını fiyatlarına yansıtabilir. Piyasa fiyatlarınınaltında, nakit sorunu olmadan mal satın almak, karşılığında depo-

335

daki malını normal fiyatlarla satmak ancak BarteRing organizas-yonu ile mümkündür.

•Barter; bir reklam aracıdır. Barter şirketlerinin aylık olarak yayın-ladığı üyeler listesi ve web sayfalarındaki haberler, ücretsiz ve tamhedefine ulaşan bir reklamdır.

•Barter; ödeme garantisi sağlar. Barter sistemiyle satış yapan firma,malı sevk etmeden önce alıcı firmanın Barter Şirketindeki satınalım limitini fatura bedeli kadar bloke ettirerek ödemeyi garantialtına alır. Böylece rizikosuz ve gecikmesiz olarak tahsilat gerçek-leşir.

•Barter; Değer kaybını önler. Bartering sistemindeki satışlarda, malbedeli döviz olarak satıcının hesabına alacak olarak geçirilir. Böy-lece diğer finans sistemlerindeki gecikmelerden dolayı ortaya çı-kan değer kaybı bu sistemde önlenmiş olur.

•Barter bir satınalma aracıdır. Satıştan sonra barter hesabındaki malbedeli, üye firmayı otomatik olarak yeni satınalım kaynakları ara-mak zorunda bırakacak ve sistem bu sefer satınalma yönünde ça-lışmaya başlayacaktır.

Barter sisteminin alıcıya getirdiği yararlar nelerdir?•Barter; faizden tasarruf sağlar. "Satınalım limiti" kullanan işletme-ler faizsiz ve komisyonsuz olarak ticaret yaparlar. Faiz yükününortadan kalkması (maliyetin düşmesi), kar oranlarının artması de-mektir.

•Barter; ciro artışı sağlar. Üye firma satın alma işlemini gerçekleş-tirmekle barter hesabında borçlu duruma geçer. Karşılığında kendimal veya hizmetini nakit talep etmeden arz eder, bu "satınalım" ta-rafına cazip geleceğinden satışlarda artış olur.

•Barter sistemi, satınalma personeli ve zaman açısından tasarrufsağlar. Sistem satınalma taleplerinin merkez bilgisayar tarafındansınıflandırılıp dağıtılması esasına göre çalıştığından, üye işletmelersatın almak istedikleri mal veya hizmeti aramakla vakit kaybetme-yip, bu işi onlar için Bartering merkez bilgisayarı ve danışmanla-rı yapacaktır. Böylece üyeler, personel ve zamandan tasarruf ede-ceklerdir.

•Barter sistemi likididasyona imkan sağlar. Barter sistemi ile yapı-lan satınalımda, mal bedeli nakit para ile ödenmediğinden, işlet-menin nakit durumu sürekli ve sağlıklı bir artış gösterecektir.

336

İGEME HİZMETLERİ

Araştırma ve Geliştirme Faaliyetleri :İGEME tarafından yürütülen araştırma-geliştirme çalışmaları bir

bütün olarak yurt içindeki ihracatçılarımıza verilen çeşitli hizmetlerikapsamaktadır. Bu amaçla, tarım ve sanayi sektörleri dış pazar araştır-ması çalışmalarının konusunu teşkil etmekte olup, bölgesel ve küreselgelişmelerin incelenmesi, ülke araştırmalarının yapılması araştırma fa-aliyetlerinin diğer boyutlarıdır. Araştırma çalışmaları zaman zamanJETRO (Japonya), CBI (Hollanda) ve ITC ile işbirliği içinde entegreprojeler halinde yürütülmektedir. Ayrıca Türk ihracatçısına, ihracatmevzuatı ve prosedürlerini en son şekli ile duyurmak ve bu amaçla ya-yınlar hazırlamak son yıllarda önemi giderek artan çalışmalardır. Ürünve sektörler bazında Merkezimizce hazırlanan İngilizce dilindeki ya-yınlar, CBI ve JETRO gibi kuruluşlarla yürtülen ürün bazında entegreihracatı geliştirme projeleri, bu projeler kapsamında sağlanan ürünadaptasyonu, danışmanlık, tanıtım hizmetleri ve seminerler organizeedilmesi, sürdürülen çalışmaların geliştirme boyutunu teşkil etmekte-dir. Ürünler ve sektörler bazında ihracatçılarımıza yurtdışı, ithalatçılarayurtiçi piyasalar hakkında hızlı bir şekilde bilgi verilmesi, geliştirmeçalışmalarının diğer önemli boyutunu oluşturmaktadır.

Eğitim faaliyetleri :İGEME'nin ihracatçı firma ve kuruluşlara sunduğu hizmetler ara-

sında dış ticaret konusunda düzenlenen kurs, seminer ve workshopşeklindeki eğitim faaliyetleri ağırlıklı olarak yer almaktadır. Dış ticaretile ilgili kuruluşlarda çalışan elemanların bu alandaki bilgi ve becerile-rini geliştirmek, dış ticaretin hedeflenen düzeye ulaştırılmasında vesağlıklı bir yapıya kavuşturulmasında gereksinim duyulan nitelikli iş-gücünün yetiştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla Dış Ticaret Eği-tim Programları düzenlenmektedir. Bu eğitim programlarının yanısıraihracatımızın geliştirilmesinde yararlanılabilecek "ek olanaklar"ın tanı-tıldığı ya da Türkiye ihracatı için önem arzeden belirli ürünler/pazarlarhakkında ayrıntılı bilgilerin aktarıldığı güncel konu ve gelişmelere ağır-lık veren seminerler/panaller de düzenlenmektedir.

Ticari Bilgi temini :İGEME'nin en temel işlevlerinden biri de, ticari alanda gereksinim

duyulan hızlı, zamanında ve doğru bilgi akışının sağlanması ve dışa açıl-masında gerekli olan pazar bilgilerinin en kısa sürede Türk ihracatçısı-

337

na iletilmesidir. İGEME kullanıcılarına değişik ortamlarda hizmetlersunabilmek için Compact Disc ortamında tanıtım materyalleri hazırlan-ması, ticari bilgi temini ve sunumuna ilişkin alt yapısını da tamamla-mıştır.

Tanıtım hizmetleri : İGEME ihracatçılarımızla yabancı ithalatçıların doğrudan temasını

sağlamak, tanıtma ve yeni iş olanakları yaratmaya yönelik faaliyetleri-ni geliştirmek ve etkinleştirmek amacıyla uluslararası fuarlara katılımfaaliyetlerini gerçekleştirmektedir. Ayrıca çeşitli basılı, görsel ve işitseltanıtım materyali hazırlamaktadır. Bu tanıtım materyallerinin gerekTürkiye'nin yurtdışı temsilcilikleri, gerekse İGEME benzeri kuruluşlar,yabancı Ticaret ve Sanayi Odaları kanalı ile yaygın dağıtımı yapılmak-tadır.

Uluslararası İlişkilerYurt dışındaki İGEME benzeri ulusal ve uluslararası kuruluşlar ile

ortak çalışmalar geliştirerek ekonomik işbirliğine katkıda bulunmakta-dır. Türk ihracatçısının gereksinim duyduğu ticari bilgilerin önemli birbölümü ITC'den (Uluslararası Ticaret Merkezi) temin etmektedir. Ben-zer şekilde Hollanda'nın İthalatı Geliştirme Kuruluşu CBI ile yoğun birişbirliği geliştiren İGEME, ilk yurtdışı ofisini bu kuruluşun teknik vemali desteği ile Rotterdam'da açmıştır. Aynı türde desteklerden yarar-lanmak amacıyla Japonya'nın Dış Ticareti Geliştirme Kuruluşu JETROile de benzer işbirliği faaliyetlerini geliştirmektedir.

Yayın HizmetleriAraştırma ve geliştirme çalışmalarının sonuçlarının ve ticari bilgile-

rin ilgili Türk iş çevrelerine etkin bir şekilde aktarılmasında yayın fa-aliyetlerine büyük önem veren İGEME, yurt dışındaki iş çevrelerineülkemizi, ihracat ürünlerimizi ve üretici/ihracatçı firmalarımızı tanıtanyayın faaliyetlerinde bulunmaktadır. Yayınların listesi kitabımızın so-nunda bulunmaktadır.

İGEME - İHRACATI GELİŞTİRME ETÜD MERKEZİMithatpaşa Cad. No: 60 Kızılay/Ankara

Tel: (3l2) 4l7 22 23- 4l7 63 08 Faks: (3l2) 4l7 22 33http://www.igeme.org.tr

[email protected]

338

DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER KURULU

DEİK, 1986 yılında Türk özel sektörünün 9 kuruluşu tarafındanoluşturulmuş bir organizasyondur. DEİK'in kuruluş amacı Türk iş ale-minin dış dünya ile ilişkilerini geliştirmek ve Türk ekonomisinin dün-ya ekonomisine entegrasyonuna katkıda bulunmaktır. DEİK bu amacaulaşmak için sınai işbirliği başta olmak üzere dış ticaret ağının geniş-letilmesi ve hizmet sektörlerinin yurtdışına açılması gibi iş dünyasınayeni pazar olanakları sağlayacak imkanları değerlendirmektedir. DEİK,temel gelir kaynağı üye aidatları olan, kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur.

DEİK iki taraflı İş Konseyleri aracılığı ile faaliyet göstermektedir.İş Konseyleri'nin görevi Konsey kurulan ülkeler ile ekonomik ve tica-ri ilişkileri geliştirmektir. Bu amaçla DEİK, söz konusu ülkelerde işdünyasını temsil niteliğine haiz kuruluşlar ile işbirliği yapmaktadır.1998 yılı sonu itibariyle 56 İş Konseyi'nin Türk tarafı kurulmuş bulun-maktadır.

Firmalar doğrudan doğruya ilgi alanlarına giren İş Konseyleri'neüye olmaktadır. Bir firmanın birden fazla İş Konseyi'ne üye olmasımümkün olduğundan, halen 462 firmanın 892 üyeliği mevcuttur. Fir-maların Konsey faaliyetlerine katılımı kendilerinin tespit edeceği tem-silciler vasıtasıyla sağlanmaktadır.

İş dünyasında kişisel temasların ve tanıtımın rolü ve önemi nedeniy-le Konsey faaliyetlerinin önemli bir bölümünü ortak toplantılar ve he-yet değişimleri oluşturmaktadır. Ortak toplantılar senede en az bir kez,değişimli olarak Türkiye'de ve karşı ülkede yapılmaktadır.

İçinde yaşanılan bilgi çağının bir gereği olarak İş Konseyleri'ninönemli bir faaliyeti de karşı ülkedeki ekonomik gelişmeler, ticari ve sı-nai işbirliği olanakları konusunda araştırma yapmak, yurtiçinde veyurtdışındaki hükümet kuruluşları, temsilcilikler, akademik kuruluşlar,uluslararası organizasyonlar ve araştırma kuruluşları ile işbirliği sonu-cunda sağlanan bilgileri üyelere iletmektir. DEİK tarafından yayımla-nan Türkçe, İngilizce ve diğer dillerdeki bültenler üyelere, Türk ve ya-bancı iş çevrelerine bilgi sağlamayı amaçlamaktadır.

DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER KURULUİstiklal Cad. 286/9 Odakule İş Merkezi

Beyoğlu 80050 İstanbulTel : (212) 243 41 80 (4 hat) Faks : (212)243 41 84


339

SAVUNMA SANAYİ

Savunma sanayii alanında yatırım yapmak isteyen işletmeler tara-fından, Türkiye’de "Harp Araç ve Gereçleri Üretimi, Sanayii Kuruluş-larının Kurulması ve Denetimi" hakkındaki 3763 sayılı kanun gereğin-ce "Kuruluş/Üretim Müsaadesi" alınması, üretim yapılacak tesise aitbilgi, belge, proje ve bunlarla ilgili yerlerin korunmasını sağlamaya yö-nelik "Tesis Güvenliği Belgesi" alınması, üretilen ürün ve hizmetlerinbelirli bir kalite seviyesinde olması için gerekli "Kalite Güvence Siste-mi Belgesi" alınması ve savunma sanayii ürünlerinin standart bir yapıiçinde özelliklerinin tanımlanarak kodlandırılması ve bu sayede tümNATO ülkeleri silahlı kuvvetlerinde tek bir lisan konuşulmasını sağla-yan NATO Stok Numarası tahsisi işlemlerinin yapılması gerekmekte-dir. Bu belgeler Milli Savunma Bakanlığı’nca verilmekte olup, sanayi-cilerimiz MSB Teknik Hizmetler Dairesi Başkanlığı’na başvurarak ge-rekli bilgileri alabilirler.

Kuruluş/Üretim Müsaadesi3763 sayılı kanun kapsamına giren kontrole tabi tutulan malzeme

listesinde namlulu silah, zırhlı taktik araç, askeri patlayıcı ve piroteknikmalzeme, güdümlü-güdümsüz roket ve füze, nükleer ve biyolojik si-lah, savaş uçağı-helikopter ve hava aracı, su üstü ve altı savaş gemisiile diğer askeri malzeme ve cihaz yer almaktadır.

Kuruluş/Üretim Müsaadesi almak isteyen firmaların aşağıda-ki bilgi ve belgelerle Milli Savunma Bakanlığı’na müracaat etme-leri gerekmektedir.

- Fabrika sahiplerinin açık kimlikleri- Tesisin kurulduğu/kurulacağı adres- Sermaye miktarı, hissedarlar ve oranları- Yıllık asgari/azami üretim kapasitesi- Mevcut malzeme stok miktarı- İş ve sanayi güvenliği belgesi- Şirketçe yönetilen fabrikanın esas mukavelesi- Depo ve satış merkez bürolarının adresleri- İmalat ve garanti belgesi- İthalat/İhracat belgeleri- Oda sicil kayıt defteri- Ticaret sicil gazetesi ilanı

340

- Türk Silahlı Kuvvetleri ve diğer kuruluşlara yapılan üretim- Mevcut üretim için anlaşma kontratı- Teknik resim, şartname, lisans, know-how gibi gerekli üretim bil-

gileri- Firma ile Milli Savunma Bakanlığı arasında yapılacak olan Proto-

kolBu belgelerle birlikte işletmenin müracaatını müteakip, Milli Sa-

vunma Bakanlığı’nca Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığıile koordineli olarak evraklar incelenir. Daha sonra firmada bir denet-leme yapılır. Denetleme sonucunda uygun bulunan tesise "Kuru-luş/Üretim Müsaadesi Belgesi" verilir. Bu kapsamda Milli SavunmaBakanlığı ile işletme arasında bir protokol imzalanır.

Kuruluş/Üretim Müsaadesi Belgesi alan kuruluşların;- Kurucuları, sermaye sahipleri, üretilecek madde cinsi ve yıllık

üretim miktarı, personel adedi gibi bilgileri kuruluş tarihinden itibarenve bilgilerdeki değişiklikleri bir ay içerisinde,

- Üretilen harp araç-gereçleri, silah, mühimmat ve patlayıcı maddecinsleri ile stoklarını her yıl Ocak ayı içerisinde,

- Alınan siparişlerin cins ve miktarı ile sipariş sahiplerini bir ay içe-risinde,

Milli Savunma Bakanlığı’na bildirmeleri gerekmektedir.

Tesis Güvenlik BelgesiTesis Güvenlik Belgesi NATO ve Milli olmak üzere iki çeşittir.

NATO kapsamında yürütülen projeler için yetkili makam Dışişleri Ba-kanlığı’nın NATO Dairesi Başkanlığı, Milli gizlilik dereceli projeleriçin yetkili makam Milli Savunma Bakanlığı Teknik Hizmetler DairesiBaşkanlığı’dır.

Tesis Güvenlik Belgesi almak isteyen işletmelerin aşağıdaki bil-gi ve belgelerle Milli Savunma Bakanlığı’na müracaat etmeleri ge-rekmektedir.

- 3763 sayılı kanun kapsamında üretim yapan kuruluşlardan Kuru-luş/Üretim Müsaadesi Belgesi

- Firma Özel Güvenlik El Kitabı (2 adet)- "Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağ-

lanması Hakkındaki Kanun"un uygulandığına dair belge

341

- Çevre emniyeti ve tedbirlerini gösterir kroki- Firma ile Milli Savunma Bakanlığı arasında yapılacak olan proto-

kol.

Tesis Güvenliği Belgesi için işletmelerin alması gereken önlem-ler şunlardır:

- Fiziki güvenlik önlemleri- Yangına karşı alınacak önlemler- Toplantı odaları için önlemler- Personel güvenliği- Evrak, doküman ve malzeme güvenliği- Güvenlikli oda ve odaların güvenliği.

Kalite Güvence Sistemi BelgesiSavunma sanayiine yönelik üretim yapan endüstriyel kuruluşların

istenilen kaliteyi sağlamak için uyacakları kurallar NATO’ya üye ülke-lerce belirli esaslara bağlanmıştır. Bu amaçla NATO Müttefik KaliteGüvence Yayınları(AQAP) hazırlanmıştır. AQAPlar 9 adet olup, kulla-nım amaçlarına göre sözleşme ve rehber tipinde olmak üzere iki kate-goride mütalaa edilmektedir.-Sözleşme tipi AQAP-110: Tasarım, Geliştirme ve Üretim İçin

NATO Kalite Güvence GerekleriAQAP-120: Üretim İçin NATO Kalite Güvence

GerekleriAQAP-130: Muayene İçin NATO Kalite Güvence

GerekleriAQAP-131: Son Muayene İçin NATO Kalite Gü-

vence GerekleriAQAP-150: Yazılım Geliştirme İçin NATO Kalite

Güvence Gerekleri-Rehber tipi;AQAP-100: NATO Kalite Güvence Genel RehberiAQAP-119: AQAP-110, AQAP-120 ve AQAP-130

İçin NATO RehberiAQAP-159: AQAP-150 Kullanım RehberiAQAP-170: Hükümet kalite Güvence Programı

İçin NATO RehberiSözleşme tipi dokümanlar, sözleşme isteklerinin karşılanabilmesi

için sipariş alan firma tarafından tesis edilecek ve idame ettirilecek ka-lite kontrol sistemlerinin esaslarını belirlemektedir. Rehber tipi dokü-

342

manlar, sözleşme tipi dokümanlardaki isteklerin açıklanmasında ve fir-maların tesis ettiği sistemin uygun olup olmadığının değerlendirilme-sinde kullanılmaktadır.

NATO Kodlandırma SistemiNATO Kodlandırma Sistemi, NATO ülkeleri silahlı kuvvetleri ik-

mal sistemi kullanan gerek askeri, gerekse sivil kuruluşların ikmal sis-temi içinde mevcut her çeşit ve sınıf ikmal maddesini tek bir sistemleaynı şekilde sınıflandırma, tanımlama ve NATO stok numarası tahsis iş-lemini uygulayarak, her bir ikmal maddesini tüm kullanıcı kuruluşlarıkapsayan tek bir isim ve tek bir stok numarası altında toplama ve ikmalişlemlerinin tümünde ortak bir dil ve terim birliği sağlama işlemidir.

Türkiye’de Milli Kodlandırma faaliyetlerinin sevk ve idaresindenMSB Teknik Hizmetler Dairesi Başkanlığı sorumludur. MSB’lığıncayayınlanan yönerge gereğince Türk Silahlı Kuvvetlerine malzeme sat-mak isteyen firmaların Milli Kodlandırma Bürosu(MKB)na müracaat-la, ürünlerinin kodlandırılmasını sağlamaları gerekmektedir. Bu amaçlafirmaların yapması gerekenler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

- İkmal maddesinin parça numarasını MKB.na vermek,- Varsa kendisinin veya asıl üreticisinin NSCM.sini bildirmek, yok-

sa NSCM tahsis işlemi yaptırmak,- Yeni kodlandırılacak malzeme için malzeme tanımlama bilgileri-

nin derlenmesini sağlamak,- Malzemeye ait broşür, teknik resim ve tarifname gibi dokümanla-

rı temin etmek,- Kodlandırma işleminin sonuçlandırılmasını sağlamak ve sonuçları

tedarik makamlarına bildirmek,- Asıl üretici olmadığı takdirde, yukarıda belirtilen işlemleri yap-

mak veya yaptırmak.Kodlandırma işlemleri 3212 sayılı kanun kapsamında ve cüzi bir

ücret karşılığında MSB Teknik Hizmetler Dairesi Başkanlığı’na müra-caat edilerek yapılmaktadır. Protokol doldurulup, ücret ödenmesinimüteakip kodlandırma işlemi sonuçlandırılmaktadır.

SAVUNMA SANAYİ MÜSTEŞARLIĞIKirazlıdere Mevkii, 06100 Bahçelievler / Ankara

Telefon : (312) 417 23 26 Faks : (312) 417 32 66http:// [email protected]

343

NAMSA

NAMSA (NATO Maintanance and Supply Agency); NATO Kon-seyine bağlı, İkmal ve Bakım Organizasyonunun (NAMSO- NATOMaintenance and Supply Organization ) yapısı içerisinde ikmal, ba-kım, ulaştırma, tedarik ve teknik destek faaliyetlerini yürütmekten so-rumlu icra organıdır. NATO’ya üye ülkeler NAMSA’yada üyedir.

NAMSA’nın Amacı Nedir? NATO üyesi ülkeler ve NATO Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyacı olan

aynı cins sistemler, yedek parça ve hizmetler için münferit olarak sür-dürülen satın alma faaliyetlerini birleştirerek daha bilinçli, daha büyükmiktarlarda ve daha ucuz maliyetli alım yapmaktır.

NAMSA’nın Tedarik Sistemi Nedir?NAMSA’nın tedarik faaliyetlerinde açık rekabet sistemi uygulan-

maktadır. Tedarikte , isteklerin birleştirilmesi, rekabet ortamının sağ-lanması ve dengeleme konularına önem verilmektedir. MalzemeninNATO standartlarında, yüksek kalitede, uygun fiyatta ve tam zamanın-da tedarik edilmesi esastır. NAMSA her yıl 500 Milyon Doları aşanmiktarda alım yapmaktadır. NAMSA’yla ticaret yapmak için aracı iş-letmeler, danışmanlar, ticari birlikler veya herhangi bir ticari ajansınaracılığına ihtiyaç yoktur. NAMSA ihaleleri sadece NATO üyesi ülke-lere açıktır.

NAMSA’nın Kaynak Arşivi Nedir?NAMSA’nın kaynak arşivinde 30 000’nin üzerinde işletme ve 1

200 000’nin üzerinde malzeme kaydı bulunmaktadır. İşletmelerin,NAMSA arşivine girebilmek için Milli Savunma bakanlığı Teknik Hiz-metler Daire Başkanlığı bünyesindeki Türk Milli Kodlandırma Büro-sundan NATO milli kuruluş kodu (NCAGE) almaları ve NAMSA’yasatmak istedikleri ürünlerini, NATO Kodlandırma Sistemi esaslarınagöre kodlandırmaları gerekmektedir.

NAMSA’nın kaynak arşivine alınan işletmeler, ürünleri ve sağla-dıkları hizmetlerle ilgili kalifiye kaynak olarak kabul edilir. NAMSA,doğacak ihtiyaçlara göre bu işletmelerle doğrudan temasa geçer ve tek-

344

lif ister. Herhangibir ürün veya hizmet için teklif vermeye davet edilenişletmelere, ihaleyle ilgili teknik şartnameler, teslim şartları ve varsaözel hususlar gönderilir. NAMSA tarafından ihaleye davet edilen işlet-melerin olumlu ya da olumsuz mutlaka cevap vermeleri gerekmekte-dir. Cevap vermeyen işletmeler NAMSA nezdinde güvenirliliğini yiti-rir.

NAMSA Kaynak Arşivine Kayıtlı Olmanın Yararları Neler-dir?

• İşletmeler, milli sınırlar dışına çıkarak diğer NATO ülkelerinemal/hizmet satabilme avantajınıı yakalarlar.

• İşletmeler, imalatçı kod no., stok no, AQAP/ISO 9000 gibi NA-TO’da geçerli uygulamaları gerçekleştirerek, faaliyetlerine yenibir ivme kazandırabilirler.

•Endüstriyel geri dönüş limitleri içinde kalındığı takdirde, işletme-lerin tekliflerinin yeniden değerlendirilmesiyle mal/hizmet satmaihtimali artar.

•Ortak imalat ürünlerinde, Türk işletmesi olarak değerlendirmesibüyük bir avantaj sağlar.

• İşletmeler, ileri tarihlerde yapılacak alımlar hakkında önceden bil-gi sahibi olarak gerekli hazırlıkları yaparlar.

Türkiye- NAMSA İlişkisinin Kapsamı Nedir?Türkiye; NAMSA’dan büyük miktarlarda teçhizat satın alan ancak

NAMSA’ya çok az malzeme satan bir ülkedir. Ülkemizin NAMSAalmları içindeki payı 1995-1998 yıllarında ortalama %6.5 iken bu oran1999 yılında %2.60’lara düşmüştür.

Türkiye’den NAMSA’ya satış yapılamamasının nedenleri nelerdir?•NAMSA’nın yeterince tanınmaması,•NAMSA Kaynak Arşivine girme yönteminin bilinmemesi,•Kaynak arşivindeki işletmelerin güncelleme yapmaması,•Üretilen parçalar için kalite güvence sistemiyle NATO kodifikas-yon işlemlerinin yapılmaması,

•Üretilecek malzemeye ilişkin teknik bilgilerin temininde güçlük-ler olması,

345

•MSB tarafından yürütülen kodlandırma faaliyetlerinin bütün sek-törlere yaygınlaştırılmamış olması,

•Kaynak arşivinde yer alan işletmelerin NAMSA ihale tekliflerinecevap vermemeleri veya geç cevap vermeleri nedeniyle kaynakarşivinden çıkarılmaları,

•Malzeme hizmetlere yönelik AQAP/ISO 9000 kalite belgelerininolmaması,

•Ana silah üreticisi olmadığımız/konsorsiyumlara girmediğimiziçin yedek parça satışlarında şansımızın olmaması

olarak sıralanabilir.

http://www.msb.gov.tr

http://www.ssm.gov.tr

SASAD SAVUNMA SANAYİİ İMALATÇILAR DERNEĞİParis Caddesi, Yazanlar Sokak, Kavaklıdere / Ankara

Tel: (312) 426 22 55 Faks: (312) 426 22 56http://[email protected]

[email protected]

NAMSARue de la Gare

L-8302 Capellen, G.D.Laxembourghttp://[email protected]

346

OFFSET UYGULAMALARI

Offset pek çok ülkede ulusal ekonominin geliştirilmesi amacıylauygulanan karşılıklı ticaret yöntemidir. Günümüzde karşılıklı ticaret çe-şidi veya takas ticareti olarak değerlendirilmesine rağmen, offset, ka-mu ihaleleri aracılığı ile ülke ekonomisi ve ticareti için ilave ekonomikve sosyal faydalar sağlayan bir uygulamadır.

Offset, kamu ihaleleri yolu ile;- Kamu harcamalarında, harcamaların bir bölümünün telafisi sureti

ile tasarruf sağlamak,- Yeni istihdam yaratmak,- İç pazarın ve dış ticaretin dinamizmini arttırmak,- Teknoloji transferi yolu ile üretim kalitesinin artırılmasına yardım-

cı olmak,- İşgücü eğitimini geliştirmek ve kalitesini arttırmak,- Yerli mal ve hizmetler için uluslararası alanda yeni pazarlar yarat-

mak sureti ile üretimin artışını sağlamak,- Döviz girdilerini artırarak, ödemeler dengesindeki açığın kapatıl-

masını sağlamak,gibi ülke ekonomisi için bir dizi ek yarar elde edilmesine yönelik

bir mekanizmadır. Yukarıda sayılan yararların kamu ve özel sektöreyaygınlaştırılması mümkündür.

Offset uygulamaları yolu ile özel sektör faaliyetlerinin geliştirilme-si iki temel yolla mümkündür.

•Özel Sektör ile Ortak Girişim : İhale açan taraf, ihaleyi kaza-nan tarafı, yerli işletmelerle ortak girişimde bulunmak üzere biroffset programı ile sorumlu tutabilir. Böyle bir programın özelsektöre yararı, yeni iş imkanlarının yaratılması ve buna bağlı ola-rak özel sektörün faaliyetlerinin canlanmasıdır. Bu tür programlar-la özel sektörün ileri teknoloji ve uluslararası piyasada rekabet im-kanlarına kavuşabilmesi mümkün olacaktır.

•Özel Sektör ile Alt Yapı Projeleri : Kamu harcamaları yolu ileyürütülecek bir projeye özel sektörün, offset yükümlülüğü altındayatırım yapmak yolu ile dahil edilmesi de özel sektörün faaliyetalanını genişletir. Örneğin, bir kamu ihalesinin kazanılması sırasın-da, yabancı yatırımcı, tamamlayıcı bir altyapı projesine yatırım yap-mak, projeyi işletmek veya projeye finans sağlamak şeklinde biroffset programı ile sorumlu tutulabilir.

347

Offset uygulamasından beklenen yararlar ülkelerin ekonomi politi-kasına ve gelişmişlik düzeylerine bağlı olarak değişmektedir.

Gelişmekte olan ülkelerde offset işlemlerinin uygulanma nedenle-rini aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:

- Yeni ihracat imkanlarının yaratılması veya yeni sanayilerin geliş-tirilmesi, yeni sanayi kollarına istihdam sağlanması,

- Yerli sanayi için iş imkanları yaratılması,- Ödemeler dengesinin iyileştirilmesine yönelik siyasi ve ekono-

mik politikalar,- Kota ve ticari kısıtlamaların aşılması,- Teknoloji yenileme veya yeni teknoloji edinme,- Sanayileşmiş ülkelerce oluşturulan korumacılığın aşılması.Offset uygulamalarının yerli firmalarla ortak girişimden alt yapı

projelerine kadar uzanan geniş bir alana yayılması özel sektörün geliş-mesine yardımcı olacaktır. Ülkemizde yüksek bedelli, uzun vadeli verekabete açık düzenlemelerin çoğu sivil alanda uygulanmaktadır. Örne-ğin baraj, hava alanı, köprü, otoyol, metro gibi büyük alt yapı projele-ri, telekomünikasyon, inşaat ve sağlık gibi sektörler, offset programla-rının uygulanmasına elverişli sektörlerdir. Bu sektörlerde ağırlıklı ola-rak faaliyet gösteren ve büyük çaplı uluslararası ihalelerle dış alımlar-da ve yatırımlarda bulunan kamu kurum ve kuruluşlarının başlayacak-ları offset uygulamaları ile kullandıkları döviz kaynaklarının ülkemizeyeni ihracat olanakları, yeni teknolojiler, gelişmiş eğitim olanakları,kalifiye işgücü olarak geri dönmesini sağlayacak ve böylece kendi di-ğer kurumsal ihtiyaçlarının da bir bölümünü karşılamış olacaklardır.

Offsetin Kapsamı nedir?Milli Savunma Bakanlığı - Savunma Sanayii Müsteşarlığı'nca yürü-

tülen projeler çerçevesinde; yapılacak döviz ödemelerinden dolayı, ül-kenin ödemeler dengesinde meydana gelebilecek açıkları kısmen ya datamamen telafi etmek amacı ile, anlaşma gereğince, Türkiye'den yapı-lacak savunma alanına yönelik ihracat ve diğer döviz kazandırıcı işlem-lerin tümü offsettir. Aşağıda belirtilen ve ana tedarik anlaşma kapsamıdışında kalan işlemler offset olarak değerlendirilmektedir.

- Yeni veya tevsi, yabancı sermaye yatırımları- Teknoloji, lisans ve know-how transferi- Kalifiye işgücü yaratmak amacı ile masrafı ilgili işletmeye ait ol-

mak üzere, ilgili Firmaca T.C. vatandaşlarının yararlanması için sağla-

348

nan ve Milli Savunma Bakanlığı - Savunma Sanayii Müsteşarlığı'ncaonaylanan yurt içi ve yurt dışı eğitim imkanları

- Türkiye'deki üniversite ve/veya diğer araştırma kuruluşlarına yap-tırılacak AR-GE çalışmaları

- Türkiye'deki sanayi kuruluşlarına, prototip geliştirmek amacı ileyaptırılacak AR-GE çalışmaları ve/veya bu kuruluşlarda AR-GE birim-leri oluşturulması amacı ile yapılacak yatırımlar

- Milli Savunma Bakanlığı - Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafın-dan önceden onaylanmak kaydıyla, Türkiye'de teknolojik gelişimi veürünlerinin ihracatı öncelikle desteklenen sektörlerde faaliyetlerde bu-lunan imalatçı şirketlerin dış pazarlarda ürünlerini pazarlamak amacıile dış ülkelerde kurdukları, kısmen veya tamamen ortak oldukları ya-bancı şirketlerle ilgili Firmanın yaptığı ortaklık yatırımları

- Milli Savunma Bakanlığı - Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafın-dan yürütülen projelerde savunma yan sanayii ürünlerinin ilgili Firma-nın ülkesinde doğrudan veya dolaylı olarak savunma sektöründe pazar-lanmasını amaç edinen ve Türk savunma sanayii ve/veya savunma yansanayii şirketlerinin ortak oldukları yabancı şirketler yolu ile yapılanmal ve hizmet ihracı

- Yeni ve tevsi yatırımlar sonucunda gerçekleştirilecek mal ve hiz-met ihracı ile uzun dönemde ortaya çıkabilecek diğer alternatif ihracatimkanları

- Milli Savunma Bakanlığı - Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafın-dan yürütülmekte olan projeler çerçevesinde, savunma sanayii veya sa-vunma yan sanayii firmalarınca yapılacak ihracat ve başka ülkelerinSavunma Bakanlıkları ile uluslar arası savunma kuruluşlarına doğrudanveya dolaylı olarak yapılacak makine, teçhizat, yedek parça satışları

- Türk bandıralı deniz nakliyat araçlarının kullanılması durumundanet bazdaki sigorta bedelleri, nakliye ve navlun giderleri.

Offseti gerçekleştiren işletme olarak, taahhütte bulunan proje iledoğrudan ilgili firma, ilgili işletmenin hisselerinin %50'sinden fazlası-na sahip olduğu yan işletmeler ve bu işletmelerin hisselerinin %50'sin-den fazlasına sahip olduğu diğer işletmeler ile , Milli Savunma Bakan-lığı - Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafından onaylanmak kaydıyla il-gili işetmece offset anlaşmasında öngörülen işletmeler kabul edilmek-tedir.

Doğrudan offset, ortak üretimi gerçekleştiren işletmeler veya bun-ların yurt içi alt kontraktörlerince Ana Tedarik Anlaşmasına konu olan

349

ürün hatlarında (tip ve modeline bakılmaksızın aynı veya benzer tekno-lojilerle üretilenler dahil olmak üzere) proje ile doğrudan veya yakın-dan ilgili alanlarda gerçekleştirilen üretimlerin, sistem, alt-sistem,komponent, parça, malzeme ve hizmet seviyesinde yurt dışına ihracıdır.

Dolaylı offset, Milli Savunma Bakanlığı - Savunma Sanayii Müste-şarlığı tarafından yürütülen projeler çerçevesinde, yukarıda belirtilenoffset kapsamındaki değerlendirilen ve doğrudan offset dışında kalanişlemlerin gerçekleştirilmesidir.

Türkiye'de Offset UygulamasıMilli Savunma Bakanlığı tarafından hazırlanan "Türk Savunma Sa-

nayii Politikası ve Stratejisi Esasları Uygulama Yönergesi"nde offseteyönelik bir bölüm mevcuttur. Bu bölümde, savunma sanayii alanındayürütülen offset programlarının hedefleri aşağıdaki şekilde sıralanmak-tadır:

- Savunma sanayii ürünleri ile ilgili diğer endüstriyel ürünlerin ih-racı ve yabancı sermaye yatırımları yolu ile ülkeye döviz girişi sağlan-ması ve böylece proje nedeniyle yurt dışına gidecek dövizin mümkünolan azami ölçüde tekrara ülke ekonomisine kazandırılması,

- Her türlü teknoloji transferi yolu ile yurt içinde yaratılacak yeniüretim imkanları yanında ve mevcut üretimde sağlanacak artışlardan dayararlanılarak döviz tasarrufu sağlanması,

- Yurt içi katma değer ve yeni iş alanları yaratılarak, projelerin uzunbir süre verimli bir çerçevede yürütülmesinin ve kurulan sanayininkendi kendine ayakta durabilmesinin temini,

- Teknoloji transferi ve ihracat yolu ile mevcut ve kurulacak sana-yinin kalite, standart ve verimlilik düzeyinin yükseltilmesi ve böylecebir bütün olarak Türk ekonomisinin uluslararası alandaki rekabet gücü-nün artırılması.

Yine aynı yönergede, savunma sanayii alanındaki offset uygulama-larının ile ilgili faaliyetler, kendi alanlarına giren tedarik faaliyetleri ileilgili olarak, Milli Savunma Bakanlığı ve Savunma Sanayii Müsteşar-lığı tarafından ve birbirleri ile koordinasyon yapılarak yürütülmektedir.

SAVUNMA SANAYİ MÜSTEŞARLIĞIKirazlıdere Mevkii, 06100 Bahçelievler / Ankara

Telefon : (312) 417 23 26 Faks : (312) 417 32 66http:// www.ssm.gov.tr [email protected]

350

BİLGİ DÖKUMANTASYON

351

352

TOBB BİLGİ HİZMETLERİ

Bilgi Hizmetleri Dairesi Başkanlığı ve bağlı müdürlüklerinde Ülke-mizin sanayi ve ticaret alanında uluslararası rekabet gücünü arttırmaya,verimliliği ve ekonomik büyümeyi hızlandırmaya yönelik, ulusal veuluslararası her türlü bilginin erişilebilir ve kullanılabilir olmasını sağ-lamak amacı doğrultusunda faaliyetler sürdürülmektedir.

Veritabanları ve Bilgi Erişim Hizmetleri;•Sanayi veri tabanından bilgilendirme hizmetleri :Kapasite raporuyaptırmış bulunan yaklaşık 30.000 sanayiciye ilişkin bilgiler veril-mektedir.

•Reuters Hizmetleri: REUTERS firmasından ürün fiyat bilgilerialınmaktadır ve 10 adet Ticaret Borsasına bu bilgiler ücretsiz ola-rak sağlanmaktadır.

•Ticaret Sicil Gazetesi İndeks bilgileri hazırlama ve dağıtım hiz-metleri: Ticaret Sicili Gazetesi (yayınlanan ilanların ilan türü, ga-zete sayısı, sayfa numarası ve yayın tarihi bilgilerinden oluşan) in-deks bilgilerine abone olmak isteyen kurum yada kuruluşlar buhizmetimizden başvuruları dahilinde yararlanabilmektedir.

•Yurt dışı firma bilgileri araştırılması: Türk özel sektörü ve kamukesiminden yurt dışı firmalara ilişkin bilgi talebleri Internet kana-lıyla ve CD veri tabanları aracılığıyla (Thomas Register, Compass,Çeşitli ülke ihracatçı ve ithalatçıları CD’leri vb) araştırılarak talepsahiplerine ulaştırılmaktadır.

•Milli Mal Numaralama Merkezinden Barkod alan işletmelerle il-gili çalışmalar: Birliğimizden barkod almış 9.500 civarındaki fir-manın adres, telefon, faks, sektör bilgileri liste ve etiket halindehazırlanarak ihtiyac sahiplerine ücreti karşılığında verilmektedir.

• İhracatcı firmalara ilişkin bilgi hazırlama: İGEME tarafından ha-zırlanan ihracatcı firmalara ilişkin bilgiler Internet aracılığıyla ül-ke ve mal bazında hazırlanarak isteyenlere sunulmaktadır.

•Diğer Hizmetler: •Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü kanalından temin ettiğimiz ül-kemizdeki 8.000 civarındaki yabancı sermayeli firmanın yabancısermaye menşei, oranı, sektörü, adres, telefon ve faks bilgileri ta-lepleri karşılanmaktadır.

353

•Ülkemizdeki fuar organizasyonları ve çeşitli mevzuatlara ilişkinbilgilere ulaşmak isteyenlere yardım edilmektedir.

•Oda-Borsalarımızın adres ve yönetici bilgileri isteyenlere liste veetiket halinde sunulmaktadır. Bu bilgilere web sitemizden de ula-şılabilmektedir.

İş İmkanları ve İşbirliği Bilgi Ağları • Internet Hizmetleri: Web sayfalarında, girişimciler için gerekliolan bilgiler, kendi bilgilerini girebilecekleri alanlar ve TOBB ak-tiviteleri, duyuruları ve ilgili linkler yer almaktadır.

• "İşbirliği Teklifleri" ve "Dış Ticaret Talepleri" Bülteni : TOBB’neyurt dışındaki firma ve kuruluşlardan gelen mali, ticari ve teknikkonulardaki işbirliği tekliflerinin ve dış ticaret talep ve teklifleri-nin yer aldığı aylık TOBB Ekonomik Forum Dergisi eki olarak birbülten çıkarılmaktadır. Bu bilgiler aynı zamanda Internet üzerin-den Web sayfalarımızda işletmelerimize duyurulmaktadır.

•BC-NET ve BRE Faaliyetleri: Avrupa Birliği Komisyonu, AB İş-letmelerarası İşbirliği Ağı BC-NET ve AB İşletmelerarası İşbirli-ği Merkezi BRE’yi 2001 yılında yürürlüğe giren yeni çokyıllıprogram kapsamına almayarak 31 Aralık 2000 tarihi itibarıyla ka-patma kararı almıştır.

Komisyon, şimdi bu işbirliği ağları konusundaki politikasını; ortakarama faaliyetini daha geniş kapsamlı bir firma-destekli ağ ortamındagerçekleştirmeye doğru geliştirecek yeni bir formül üzerinde çalış-maktadır.

Bu çalışmalar tamamlanana değin, BRE/BC-NET’in veri tabanı es-ki üyelerine açık kalacak ve işbirliği teklifleri almayı sürdürecektir.

•Uluslararası İhalelerin Toplanması, İşlenmesi ve Duyurulması:Çeşitli kanallardan TOBB’ne ulaşan ve Türkçe’ye çevirisi yapılanyurt dışı ihale duyuruları, 39 odaya iletilmektedir.

•Türk işletmelerinin Internet Aracılığıyla Duyurulması (TOBB-İOS): TOBB, Türk işletmelerinin Internet aracılığıyla yurt dışınaduyurulmaları ve bu sayede çeşitli iş/ işbirliği olanaklarının yanısıra daha geniş dış ticaret hacmine ulaşmaları için calışmalar yap-maktadir. Bu çalışmaların bir ürünü olup yakında faaliyete geçe-cek olan "Internet Işbirliği Olanakları Sistemi" sayesinde, işlet-melerimiz Sistem menüsünde bulunan Türkçe ya da İngilizce ürün

354

ve faaliyet kodlama sisteminden yararlanarak ürünlerini, faaliyet-lerini ve yapmak istedikleri işbirliği tiplerini kendileri kolaylıklasisteme koyarak dünyaya açılabileceklerdir.

•ABCINFOS (Balkan Odaları Birliği Bilgi Değişim Ağı): Balkanülkeleri arasında ticaretin güçlendirilmesi amacıyla kurulan Bal-kan Odaları Birliği bünyesinde, üye ülkelerin firmaları arasında iş-birliği ve ticaretin yaratılması, yaygınlaştırılması, geliştirilmesiamacıyla ABCINFOS adıyla karşılıklı bilgi değişiminin amaçlan-dığı internet tabanlı bir sistem oluşturulmuştur. Türk firmaları böy-lelikle üye ülke firmalarıyla eşleşebilmekte, ücretsiz olarak firmatanıtımlarını yapabilmekte ve üye ülkeler hakkında bilgi edinebil-mektedirler.

Kütüphane ve Belge Erişim ÇalışmalarıTOBB Kütüphanesi öncelikle Birlik servislerinin araştırmalarına

kaynak olacak kitap, dergi, CD vs. dokümanları sağlamak, bilgiyi enhızlı biçimde ilgili kişilere ulaştırmak ve Oda/Borsa mensupları ile özelve resmi sektör araştırmacılarının yararlanması amacıyla kurulmuş,ekonomi konusunda uzmanlaşmış bir özel araştırma kütüphanesidir.Ayrıca 1996 yılından itibaren Avrupa Dokümantasyon Merkezi (EDC)olarak faaliyet göstermektedir. Bu yönüyle de Avrupa Birliği konusun-da araştırma yapan herkesin kullanımına açık bir merkez konumunda-dır.

TOBBAtatürk Bulvarı No. 149 Bakanlıklar /AnkaraTel: (312)418 43 21 Faks: 3(12)417 15 57


355

KOSGEB AVRUPA BİLGİ MERKEZİ

Avrupa Bilgi Merkezleri (ABM) Ağı, KOBİ’lerin ihtiyaç duyduklarıbilgilere erişimlerini kolaylaştırmak ve özellikle Tek Pazar’a geçiş sonra-sında değişen iş ortamında rehberlik etmesi amacıyla 1987 yılında Avru-pa Komisyonu Müteşebbis Genel Müdürlüğü tarafından kurulmuştur.

ABM AB politikası, mevzuatı ve programları ile iş dünyasının bü-tün yönleri hakkında güvenilir ve sürekli olarak güncellenen bilgi sağ-layarak gerek KOBİ’lerin Tek Avrupa Pazarının kurulmasına destek ol-masını gerekse de bunun sonucunda oluşan imkanlardan azami fayda-yı elde etmelerini sağlamaya çalışmaktadır.

1987-1992 yılları arasında AB üyesi ülkelerde ABM kuruluşlarınıgerçekleştirerek KOBİ Bilgi Ağını oluşturan Avrupa Komisyonu, 1992yılından itibaren Merkezi Doğu Avrupa (MDA) ve Akdeniz ülkelerin-de "Ulusal Merkez" statüsü ile kurulan merkezler ile Avrupa BilgiMerkezleri Ağının genişlemesine imkan tanımıştır. 2001 yılında 15 ABüyesi ülke ile Norveç ve İzlanda’da 232 adet, 10 MDA ülkesinde 38adet ve 12 Akdeniz ülkesinde 12 adet olmak üzere toplam 37 ülkedeki282 Avrupa Bilgi Merkezi sundukları bilgilendirme hizmetleri KO-Bİ’lerin Avrupalılaşmalarına destek olmaktadır.

Avrupa Bilgi Merkezleri, üye ülkelerde ticaret ve/veya sanayi oda-sı, bölgesel gelişme ajansı, banka veya sektör temsilci kuruluşu gibiyerel düzeyde iyi tanınan bir evsahibi yapının bünyesinde bağımsız birkuruluş olarak hizmet vermektedir. Üye olmayan ülkelerde ise ülke öl-çeğinde yaygın teşkilatı olan yalnızca bir kuruluş evsahibi görevini üst-lenmekte ve kurulan Avrupa Bilgi Merkezi alt bilgi ağını oluşturmakkoşulu ile "Ulusal Merkez" olarak işlev görmektedir.

ABM’lerin bir diğer önemli fonksiyonu da, işletmelerin karşılaş-tıkları sorunlar ve ihtiyaçları hakkında Avrupa Komisyonu’na önlem al-ması için geri besleme yapmasıdır. Komisyon açısından, ABM KO-Bİ'lerden, odalardan ve meslek kuruluşlarından gelen bilgilerin saklan-dığı bilgi deposu durumundadır. Bu bilgilerin toplanması, AB kararları-nın ve politikalarının, bölgelerin ekonomik durumlarına uygun olması-nı sağlamaktadır.

2001-2005 yıllarını kapsayacak ve AB İşletmeler Çok Yıllık Prog-ram" ve eAvrupa programı içerisindeki GoDigital girişimi çerçevesin-de ABM’ler, KOBİ’lerin E-İş ve E-Ticaret konularında yardım ve tav-siyelerde bulunmaları için "KOBİ’ler için İlk Durak İnternet Dükkanı(First Stop Internet Shop)" görevini üstlenmişlerdir.

356

AB Komisyonu-KOSGEB arasında 1994 yılında imzalanan anlaş-mayla "Ulusal Merkez" statüsünde ile Avrupa Bilgi Merkezi kurularakTürkiye’nin AB’nin KOBİ Bilgi Ağına katılımı sağlanmıştır.

KOSGEB başkanlığının koordinasyonu ve işbirliğinde yürütülecekAB İşletmeler Çok Yıllı Programı kapsamında sayıları birden onüçe art-tırılacak olan KOSGEB Avrupa Bilgi Merkezleri, işletmelerimizin eko-nomi ve iş dünyası ile ilgili güncel bilgi taleplerini karşılamakta, ya-bancı firmalarla işbirliği kurmalarını sağlamakta ve ülkemizde E-Tica-retin altyapısının oluşturulması ve yaygınlaşmasına önemli katkıda bu-lunmaktadır.

Avrupa Bilgi Merkezi Avrupa Komisyonu ve 35 ülkedeki AvrupaBilgi Merkezlerinin Türkiye ile ilgili sorularına ve bilgi taleplerine deyanıt vermekte veya ilgili kuruluşlara yönlendirmektedir.

ABM Bilgilendirme Hizmetleri nelerdir?

Yabancı Firma Profilleri Danimarka’daki hazır giyim ithalatçıları kimlerdir?..İtalya’daki ambalaj makinesi üreticilerine nasıl ulaşabilirim?..Tayvan’daki bilgisayar firmalarının e-posta adresleri nedir?..Romanya’daki en yüksek cirosu olan gıda ithalatçıları kimlerdir?...vb. sorularınızı yanıtlamak için;•14 Avrupa ülkesindeki (Belçika, Almanya, Danimarka, İspanya,Finlandiya, Fransa, İtalya, İrlanda, İngiltere, Portekiz, Lüksem-burg, Hollanda, Norveç ve İsveç) 400.000,

•12 Asya – Pasifik ülkesindeki (Tayvan, Tayland, Vietnam, YeniZelanda, Singapur, Filipinler, Güney Kore, Hindistan, Avustralya,Çin, Japonya ve Hong-Kong) 300.000,

•16 Doğu Avrupa ülkesindeki (Azerbeycan, Beyaz Rusya, ÇekCunhuriyeti, Estonya, Hırvatistan, Macaristan, Litvanya, Letonya,Moldova, Polonya, Romanya, Rusya, Slovenya, Slovakya ve Uk-rayna Yugoslavya) 150.000,

•9 Orta Doğu - Afrika ülkesindeki (Cezayir, Bahreyn, Mısır, Fas,Oman, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Tunus ve Birleşik ArabEmirlikleri) 100.000,

olmak üzere yaklaşık 1.000.000 adet ithalatçı, ihracatçı, üreticive/veya satıcının

•Adı, adresi, telefonu, faksı, ilgili kişisi•Çalışan sayısı, finansal bilgileri, kuruluş tarihi, faaliyet konusu

357

•Elektronik adresleri (E-Posta, Web sitesi)•Ürettiği ürün ve/veya hizmetler (ithalatçı/ihracatçı, üretici/satıcı) bilgilerinde ABM bilişim uzmanları tarafından araştırmalar yapıl-

maktadır.

CE İşaretlemesiHangi ürünler için AB’nin ürün pasaportu alınabiliyor?AB’nin ürün pasaportunu almak için neler yapılması gerekiyor?vb. sorularınıza cevap vermek için, 1995’de çıkarılmaya başlanan

"Yeni Yaklaşım Yönergeleri" kapsamında çeşitli ürünler için sağlık, gü-venlik, çevre ve tüketiciyi koruma konularında zorunlu şartları içerenCE (Conformite Europeenne) işaretlemesi ile ilgili;

• İlgili güncel AB mevzuatı (yönergeler, ürün güvenliliği, sorumlu-luğu, vb.),

•Yapılacak işlemlerin akış şemaları, örnek uygunluk beyanatları, vb.• İlgili standartlar, soru ve cevaplar, önemli adreslerbilgilerinde ABM bilişim uzmanları tarafından taramalar gerçek-

leştirilmektedir...

Avrupa Birliği MevzuatıAB ülkelerine ihracat için uymam gereken yönetmelikler nelerdir?AB ülkeleri ile ithalat-ihracatta gerekli ATR belgesi nasıl düzenle-

nir?AB ile Gümrük Birliği sonrasında alınan kararlar hangileridir?vb. konulardaki sorularınızın yanıtları, Avrupa Birliği’nin L ve C se-

risi Resmi Gazete’lerini içeren bilgi bankaları ile CD'ler kullanılarakaraştırılmaktadır. 1952 yılından itibaren

•AB’nin yönergeleri, yönetmelikleri,...•Avrupa Komisyonu ve Avrupa Konseyi kararları, •Adalet Divanı kararları,•Hazırlık çalışmaları, vb. mevcut olup sürekli olarak güncellenmektedir…

Avrupa Birliği Sektör RaporlarıAB’nin tekstil ve hazır giyim sektöründeki ithalat-ihracat rakamla-

rı nedir?AB’nin gıda sektöründeki üretim rakamları hangi seviyededir?vb. sorularınız, Avrupa Komisyonu’nun sektör temsilcisi kuruluşlar

ile birlikte uluslararası faaliyet kodlama sistemine (NACE) göre hazır-

358

ladığı ve üretim, ithalat, ihracat, vb. bilgilerini kapsayan Sektör Rapor-ları temin edilerek yanıtlanmaktadır.

Avrupa Birliği Programları ve İhale DuyurularıAB’nin MEDA kapsamında Türkiye’ye yönelik projelerin ihaleleri

hangileridir?Türkiye’nin de katılabildiği AB’nin çevre programına nasıl başvu-

rabilirim?AB’nin ve ABM’lerin KOBİ’lere yönelik yayınlarına nasıl ulaşabi-

lirim?vb. sorularınızın yanıtları, ABM katma değerli bilgi ağından temin

edilen bilgi ve dokümanların KOSGEB ABM web sitesinde yayınlan-ması ile karşılanmaktadır. Ayrıca 3 aylık olarak Türkiye ile ilgili bilgi-leri içeren "Newsletter" (İngilizce) ile 2 aylık olarak "KOSGEB Sana-yicinin Sesi" dergisinin içerisinde AB ile ilgili bilgileri içeren "ABDosyası" olarak yayınlanmaktadır.

ABM İşbirliği HizmetleriAB’nin işbirliği programları aracılığı ile ABM bilgi ağından temin

edilen teknik, ticari, finansal ve ortak yatırım konularındaki;•80 ülkeden yabancı firmaların işbirliği - işortaklığı teklifleri işlet-melerimize ulaştırılmakta,

•Türk firmalarının işbirliği - işortaklığı tekliflerinin 80 ülkede ya-yınlanması sağlanmaktadır.

Avrupa Birliği’nin KOBİ’lere yönelik İşbirliği (Partnership) Prog-ramları aracılığıyla gelen işbirliği yapma – işortaklığı kurmak isteyenyabancı firmaların teklifleri, aylık olarak KOSGEB ABM Web sitesin-de yayınlanmaktadır.

Ayrıca Türkiye’nin yurtdışı temsilcilikleri aracılığı ile haftalık ola-rak gelen yabancı firmaların ithalat-ihracat teklifkeri de internet üzerin-deki web sitesinde yayınlanmaktadır.

KOSGEB MKEK Binası, Kat 11 Tandoğan/ Ankara

Tel: (312) 212 81 90 Faks: (312) 212 25 08http://www.kosgeb.gov.trhttp://www.kobinet.org.tr

[email protected]

359

KOBİNETKÜÇÜK VE ORTA BOY İŞLETMELER BİLGİ AĞI

Avrupa Bilgi Merkezi tarafından Nisan 1998 tarihinde kurulan KO-BİNET bilgi ağı;

• işletmelerimizin rekabet güçlerini artırmak için ihtiyaç duydukla-rı güncel bilgilere erişebilecekleri ve dünya ile elektronik iletişimkurabilecekleri bir eTicaret kapısıdır.

• her ölçekteki (küçük, orta, büyük) ve her sektördeki (imalat, hiz-met) işletmelerimizi elektronik ortamda buluşturan bir eTicaretMerkezidir.

•Avrupa Birliği KOBİ Bilgi Ağının Türkiye’deki uzantısıdır.

KOBİNET Bilgi Bankasında Hangi Bilgileri Bulabilirsiniz?KOBİNET Web sitesi; KOBİ’lere hizmet sunan kurum ve kuruluş-

ların sağladığı güncel bilgilerden oluşturulan ülkemizin internet üzerin-deki en kapsamlı Bilgi Bankalarından birisini içermektedir. İşletmele-rimiz, çeşitli konulardaki güncel bilgilere internet üzerinden erişebil-dikleri gibi sözkonusu kurum ve kuruluşlara taleplerini veya sorularınıKOBİNET üzerinden gönderebilmektedir.

KOBİ-NET Bilgi Bankasında;•Ekonomi ve İş Dünyası(Ülke, sektör, il raporları, şirket kuruluş rehberi, ihracat rehberi, ya-

yınlar ve dokümanlar, vb.)•Finans İmkanları(Sermaye piyasaları, kredi ve finans imkanları, factoring, leasing,

finansal desteler ve yardımlar, vb.)•Mevzuat(İhracata yönelik devlet yardımları, yatırım teşvikleri, sınai mülki-

yet hakları, yönetmelikler, tebliğler, vb.)•Avrupa Birliği(Gümrük Birliği, AB programları, bültenler, yayınlar, vb.)•Firma Rehberleri(KOBİNET üyelerinin web sayfalarının yanısıra ASO, MİB, BEY-

SAD, TESİD, vb. kuruluşların üyelerinin firma bilgileri)

360

• İşbirliği-İşortaklığı Teklifleri(80 ülkeden gelen iş teklifleri, yurtdışı temsilciliklerimizden ulaşan

ithalat-ihracat talepleri)konularında güncel bilgilere işletmelerimiz ÜCRETSİZ ulaşabilir-

siniz.

KOBİNET ile Hangi Kuruluşlara Ulaşabilirsiniz?KOBİNET Bilgi Bankasına içerik sağlayan ve destek olan kuruluş-

lar arasında;•Kamu Kuruluşları(KOSGEB, Avrupa Bilgi Merkezi, Patent Enstitüsü, …) •Finans Kuruluşları(İMKB, AlternatifBank, Garanti Bankası, Halkbank, Pamukbank,

Yapı Kredi Bankası,..) •Vakıflar, Birlikler, Dernekler,(İKV, DEİK, Akdeniz İhr. Birliği, BEYSAD, MİB, TESİD, …) •Ticaret ve/veya Sanayi Odaları(Ankara SO, İstanbul ve Gaziantep TO, Bursa ve Kayseri TSO, …) •Organize Sanayi Bölgeleri (OSB)(Afyon, Ankara-İvedik, Gaziantep, İstanbul-Dudullu, Kırşehir, …) bulunmaktadır.

KOBİNET Üyeliği ile Edinilen eKARTVİZİT Nedir?KOBİNET üyeliği sonucunda her işletmeye;6 dilde (Türkçe, İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca, İspanyol-

ca)standart WEB SAYFASI hazırlanarak,ömürboyu kullanabilecekle-riE-POSTA ADRESİ (işletme adı@kobinet.org.tr) sağlanarak İnternetsonrasında oluşan yeni ekonomi için gerekli olan Elektronik Kartvizit(eKartvizit)’e ÜCRETSİZ sahip olmaları sağlanmaktadır.

eKartvizit hizmeti sonrasında KOBİ-NET üyelerinin, İnternet hiz-meti aldığım işletmeyi değiştirdiğimde, kartvizitimdeki e-posta adre-sim de değişecek mi?

Kartvizitimi verdiğim müşterilerime, yeni e-posta adresimi nasılbildireceğim?

Ürünlerimin İtalyancası nedir?Firmamın Almanca Web sayfasını nasıl hazırlayabilirim?sorularına yanıt aramasına gerek kalmamaktadır!…

361

KOBİNET Web Sayfası Bulundurma Hizmeti Nedir?İşletmelerimize KOBİNET Web sitesinde ücretsiz 5 MB’lık alan

ayrılmaktadır. Üyelerimiz, hazırladıkları veya hazırlatacakları web say-faları ile oluşturacabilecekleri web sitelerini 7/24 teknik destek hizme-ti ile işletilen KOBİNET servis bilgisayarında kendilerine ayrılan bö-lümde yayınlayabilmektedir.

Sözkonusu bölümde KOBİNET üyeleri, işletmelri ve ürünleri/hiz-metleri ile ilgili detaylı bilgi, resim/fotoğraf, vb. yayınlayabilmektedir.Ayrıca işletmelerimiz sözkonusu bölümü, bayi veya müşterileri ilepaylaşabilecekleri bir ortam (power point sunuları, ürün tanıtım kata-logları, vb.) olarak da kullanabilmektedir.

KOBİNET üyeleri; firmaları ile ilgili bilgilerini kendileri güncelleyebilmektedir,10.000’in üzerindeki işletmenin web sayfalarına ulaşabilmektedir, hazırladıkları veya hazırlatacakları web sayfaları ile oluşturabile-

cekleri web sitelerini, KOBİNET üzerinde bulundurabilmekte ve ya-yınlayabilmektedir,

İnternet hizmeti aldıkları işletmeyi değiştirdiklerinde değişmeye-cek ömürboyu KOBİNET E-POSTA adresine sahip olmaktadır.

Ayrıca KOBİNET üyelerinin 6 dilde hazırlanan Web sayfalarına,Avrupa Birliği’nin 37 ülkedeki KOBİ Bilgi Ağına dahil 325 adet Avru-pa Bilgi Merkezi doğrudan erişebilmektedir.

KOBİNET’e Kimler, Nasıl Üye Olabilir?KOBİ-NET’e imalat ve hizmet sektörlerindeki küçük, orta ve bü-

yük ölçekteki tüm işletmeler üye olabilmektedir. Üye olmak için Internet’te "http://www.kobinet.org.tr" adresinden

Başvuru Formunu doldurmanız yeterlidir. Internet abonesi değilsenizKOBİNET başvuru temin etmek üzere KOSGEB Avrupa Bilgi Merke-zine veya KOSGEB Hizmet Merkezlerine başvurabilirsiniz.

KOBİ-NET Üyeliğinin Sağladığı Ücretsiz İmkanlarHiç değişmeyecek e-posta adresi,6 dilde WEB Sayfası,Web sayfası bulundurma imkanı,Dünya ile elektronik ortamda iletişim,İşletme bilgilerini güncelleme imkanı,Sanal iş dünyasında etkin işletme/ürün tanıtımı,Müşteri/tüketici arasında doğrudan temas imkanı,

362

Dünya ve Türkiye’deki güncel ekonomi ve iş dünyası bilgilerinehızlı erişim,

Kamu kuruluşlarına, derneklere, vakıflara, odalara elektronik or-tamda doğrudan ulaşım imkanı,

Türkiye’nin en güncel işletme Rehberine erişim,80 ülkedeki işletmelerin iş tekliflerine ulaşım,Avrupa Birliği ile ilgili son bilgilere ve gelişmelere erişim,

KOSGEB MKEK Binası, Kat: 11,Tandoğan – AnkaraTel: (312) 212 81 90 Faks: (312) 223 87 69


363

E- TİCARET

Elektronik ticaret, çeşitli uluslararası kuruluşlarca çeşitli şekillercetanımlanmıştır. Bu tanımları da toparlayarak, elektronik ticareti, "bilgi-sayar ağları aracılığı ile ürünlerin üretilmesi, tanıtımının, satışının, öde-mesinin ve dağıtımının yapılması" olarak tanımlayabiliriz. Yapılan iş-lemler, sayısal biçime dönüştürülmüş yazılı metin, ses ve video görün-tülerinin işlenmesi ve iletilmesini içerir.

Ayrıca, ticari sonuçlar doğuran ya da ticari faaliyetleri destekleyeneğitim, tanıtım-reklam, kamuoyunu bilgilendirme gibi amaçlar içinelektronik ortamda yapılan işlemler de elektronik ticaret kapsamındadeğerlendirilmelidir.

Elektronik ticaret konusunda, dünya genelinde yaşanan gelişmele-re paralel olarak bir çok ülke ve uluslararası kuruluş elektronik ticaretve onunla bağlantılı konuları gündemine almıştır. WTO (Dünya TicaretÖrgütü), UNCTAD (BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı), OECD (İk-tisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı), Avrupa Birliği, Birleşmiş Mil-letlere bağlı CEFACT ( Birleşmiş Milletler Yönetim, Ticaret ve Ulaş-tırma İşlemlerini Kolaylaştırma Merkezi), UNCITRAL ( BirleşmişMilletler Uluslararası Ticaret Kanunu Komisyonu) gibi kuruluşlar ileITU (Uluslararası Haberleşme Birliği) ve Dünya Bankası ticarette et-kinliğin sağlanması amacıyla, elektronik ticarete ilişkin konularda yo-ğun olarak çalışmalar yürütülmektedir.

Elektronik ticaret konusunda yasal düzenlemelerini tamamlamışörnek bir ülke olmadığı gibi, uluslararası platformlarda, bu konuda tar-tışmalar da devam etmektedir. Bu nedenle, Türkiye gibi gelişmekteolan ülkelerin, gelişmiş ülkelere göre geride kaldığı söylenemez. An-cak, elektronik ticarette yaşanan hızlı gelişme, ülkemizde, fiziki alt ya-pı eksikliklerinin hızla tamamlanmasını ve gerekli yasal düzenlemelereilişkin çalışmaların bir an önce başlatılmasını zorunlu kılmaktadır.

Elektronik Ticaretin Kapsamı Nedir?Elektronik ortamda açık ve kapalı ağlar üzerinden yapılan; mal (ta-

şınır, taşınmaz) ve hizmet (bilgi servisleri, danışmanlık, finans, hukuk,sağlık, eğitim, ulaştırma vb.) ticareti, sayısal biçime çevrilmiş yazılımetin, ses, video görüntülerinin işlenmesi ve iletilmesi, ürün tasarımı,üretim, doğrudan tüketiciye pazarlama, üretim izleme, sevkiyat izle-

364

me, tanıtım, reklam ve bilgilendirme, sipariş verme, sözleşme yapma,banka işlemleri ve fon transferi, konşimento gönderme, gümrükleme,ortak tasarım geliştirme ve mühendislik, kamu alımları, elektronik pa-ra (sanal para) çıkarma, elektronik hisse alışverişi ve borsa, açık arttır-ma, sayısal imza, e-noterlik, güvenilir üçüncü taraf işlemleri, vergilen-dirme ve vergi toplama, fikri mülkiyet haklarının transferi, kiralanma-sı vb. işlemleri elektronik ticaret kapsamında değerlendirilmektedir.

Elektronik Ticaretin Araçları Nelerdir?• Telefon,• Fax,• Televizyon,• Elektronik ödeme ve para transfer sistemleri,• Elektronik veri değişimi (Electronic Data Interchange-EDI) • İnternetşeklinde altı ana araç tesbit edilebilir. Fakat çoğu zaman elektronik

ticaret, internet ve diğer ağlar üzerinden yapılan ticaret olarak algılan-makta ve tartışmalar bu araçlar üzerinde odaklaşmaktadır. Elektronikticaretin çok yeni bir kavram olmamasına karşın, ticari işlemlerde birveya daha fazla insan tarafından ses, görüntü ve yazılı metinlerin aynıanda interaktif bir biçimde iletilmesi, zaman ve mekan sınırının olma-yışı ve nispeten daha düşük maliyetlerle çalışılabilmesi şeklinde inter-net ortamının sunduğu olanaklar, elektronik ticaret kavramını hızla gün-deme getirmiştir. Bu olanaklar internetin diğer elektronik ticaret araç-larına göre daha esnek olmasını sağlamaktadır. İnternet ortamı iletişimve ticaretin önündeki engelleri azaltmaktadır.

Klasik elektronik ticaret araçlarından, Telefon esnek ve interaktif-tir. Faks ise pahalıdır ve interaktif olmasına rağmen gönderilen dokü-manın görüntü kalitesi iyi değildir. Televizyon çok yaygın olmasınarağmen tek yönlü bir iletişim aracıdır.

Ticaretin önemli destekleri olan elektronik ödeme ve fon transfersistemleri (ATM, kredi kartları, borç kartları ve akıllı kartlar) sadece pa-ra aktarılmasında kullanıldığından ticaret sürecinde sınırlı bir bölüme hi-tap etmektedir.

EDI, ticaret yapan iki kuruluş arasında, insan faktörü olmaksızınbilgisayar ağları aracılığı ile belge ve bilgi değişimini sağlayan bir sis-tem olarak elektronik ticaretin önemli bir aracıdır.

365

EDI kamu ve özel sektör kuruluşlarının etkin biçimde iletişim kur-maları ihtiyacından doğmuş olup, modern bilgi teknolojilerinin getirdi-ği avantajlardan yararlanmaktadır. Geleneksel ticari işlemlerde, mek-tuplar, notlar gibi yapılanmamış (unstructured) dökümanlarla birliktefaturalar, sipariş formları, teslim belgeleri gibi standart şekilde yapılan-mış (structured) dökümanlar kullanılmaktadır. Elektronik posta (e-ma-il) yapılanmamış tipte dökümanların iletilmesinde kullanılırken EDIyapılanmış mesaj değişimini sağlamaktadır. Böylece standart bilgilerindiğer bilgisayar sistemlerine kolayca aktarılmasını olanaklı kılmaktadır.

EDI' de amaç, sipariş alınması, ticari sözleşmelerin ve faturalarınhazırlanması gibi işlemler ile gümrük, bankacılık ve buna benzer işlem-lerin yapılmasında tekrarlar önlenerek, maliyetlerin düşürülmesi ve iş-lemlerin en az hatayla en kısa sürede tamamlanmasıdır. EDI gümrükidarelerinin otomasyonunda oldukça etkin biçimde kullanılmaktadır.

Ticarette daha etkin olunması amacıyla "tam zamanında" (Just inTime-JIT) ve "hızlı yanıt" (Quick Response-QR) gibi anlayışlar geliş-tirilmiş ve bunların gerçekleştirilmesi için, iş akışında herhangi bir kat-ma değer yaratmayacak işlemlerin elimine edilmesi gerektiği belirlen-miştir. Bu nedenle, bir çok uluslararası kuruluş ve büyük bölgesel or-ganizasyonlar EDI kullanmakta ve ticaret yapan herkesin de EDI kul-lanabilir duruma gelmesi önerilmektedir. EDI uygulamasıyla, zaman-dan ve işlem maliyetlerinden tasarruf sağlanmasının yanısıra, bilgilerinelektronik ortamda değişimi nedeniyle insan faktöründen kaynaklananhatalar da ortadan kalkmış olacaktır. Uluslararası ticaret, nakliyeciler,komisyoncular, bankalar, sigortacılar, gümrük idareleri, ticaret yapanfirmalar ve diğer ilgili devlet kuruluşlarının katıldığı bir süreçtir. EDI,tüm tarafların bilgiye elektronik ortamda ulaşmasına imkan vererek sü-reyi kısaltmakta, işlemlerin tekrarlanmamasını ve muhtemel hatalarınortadan kaldırılmasını sağlamaktadır.

Elektronik Ticaretin Tarafları Kimlerdir? • Alıcı• Satıcı• Üretici• Bankalar

366

• Komisyoncular• Sigorta Şirketleri• Nakliye Şirketleri• Özel sektör bilgi teknolojileri• Sivil toplum örgütleri• Üniversiteler• Onay kurumları, elektronik noterler• Dış Ticaret Müsteşarlığı• Gümrük Müsteşarlığı• Diğer Kamu Kurumlarıolarak sıralayabiliriz.Amaçlanan düzeyde e-ticaretin gerçekleşebilmesi için ülkemizde

olduğu gibi diğer ülkelerde de belli bir süreye ihtiyaç vardır. Bu konu-daki çalışmalar dünyada da yeni hız kazanmaya başlamıştır. Ülkelerinelektronik ticarete geçiş süresini kısalttıkları ölçüde uluslararası ticaret-te üstünlük sağlayacakları açıktır.

Kapalı bilgisayar ağları üzerinden elektronik ticaret uygulamalarıbir ölçüye kadar gerçekleştirilmektedir. Ancak, açık bilgisayar ağı olaninternet, elektronik ticaret için çok daha uygun bir alt yapıdır. Internet-le, kapalı yapıdan açık yapıya geçerek küresel ağların getireceği avan-tajlardan yararlanmak mümkün olacaktır. Bu da, özellikle KOBİ’lerindünya ticaretinde yer almalarına imkan sağlayacaktır.

Piyasaların hızla küreselleştiği ve bilginin ticaret yapanlar için stra-tejik öneme sahip olduğu günümüzde, özellikle KOBİ’lerin ticari bilgive iletişim ihtiyacının karşılanması amacıyla, BM Ticaret NoktalarınıGeliştirme Programı (UNCTAD ) çerçevesinde pek çok ülkede ticaretnoktaları kurulmuştur. UNCTAD tarafından desteklenen UNTPDC’nin geliştirdiği Küresel Ticaret Noktaları Ağı KOBİ'lere "ElektronikTicaret Olanakları" sunmaktadır. Tüccarlar bu ağ üzerinden sunulanETO hizmet ile, ihtiyaç duydukları piyasa, nakliye, sigorta, kredi ola-nakları, gümrük mevzuatı ile ithalat ve ihracat bilgilerine kolayca ula-şabilmekte ve kendi ürün ve hizmetlerini tanıtabilmektedirler. GTPNet, ticaret alanındaki kamu ve özel sektör çabalarının desteklenmesi vemilli ekonomilerin verimlilik düzeylerinin artırılması için, 180 ülkedekurulmuş olan ticaret noktalarını internet üzerinden birbirine bağlayan

367

"Küresel Ticaret Noktaları Ağı"dır. Dünyanın her tarafındaki kullanıcı-larına elektronik posta ve Internet News aracılığı ile dağıtılan ürün, hiz-met ve yatırım bilgileri GTPNet’in ETO hizmeti olup İnternet üzerin-de en fazla başvurulan sitelerdendir. Tüm ticaret noktaları GTPNetüyesi olarak bu sistemden yararlanabilmektedir. GTPNet üzerinde,ETO kullanımı ve EDI uygulaması ile KOBİ'lere, kendi olanakları ileulaşamayacakları bilgileri edinme, küresel pazarlara ulaşma imkanısağlanmaktadır.

Ancak, bu sistemdeki alış-veriş işlemleri birbirlerini tanımayan veönceden bir bağlantısı olmayan kullanıcılar arasında gerçekleşmektedir.İşte bu durum, kullanıcıların sisteme güvenini sağlamak, bilginin gizli-liğini ve bütünlüğünü korumak gibi bir çok sorunu da beraberinde ge-tirmektedir. Bu çerçevede, sayısal imza ve bilginin güvenliği ile haksızrekabetin önlenmesi, kişisel bilginin, tüketicinin ve fiziki mülkiyethaklarının korunması gibi konular büyük önem kazanmaktadır.

Ülkemizde Elektronik Ticaret Nasıl Gerçekleşebilir?Ülkemizde elektronik ticaretin aşağıda sıralanan aşamallarda ger-

çekleştirilebileceğini söylemek mümkündür. •Birinci aşama, bilgisayar ağları üzerinden bilgi ve belgelerin de-ğişimidir. Bu konuda ülkemizde de kapalı sistemlerde başarılı uy-gulamalar vardır. Ancak, açık sistemler üzerinde ulusal ve ulusla-rarası veri değişimi için, örneğin BM/EDIFACT gibi bir standar-dın uluslararası düzeyde kabul edilmesi gerekmektedir.

• İkinci aşama, sipariş verme, faturalama, sözleşme yapma, sigor-talama, nakliye ve ödeme gibi işlemlerin elektronik ortama akta-rılmasıdır.

•Üçüncü aşama ise, sayısal imzaya yazılı imza statüsü kazandırıl-ması, elektronik kayıtların belge olarak kabul edilmesi, iç ve dış ti-caret mevzuatı, gümrük mevzuatı ve elektronik ortamda vergilen-dirme gibi devletin yetkili olduğu konularda, uluslararası uygula-malar da dikkate alınarak yasal düzenlemelerin yapılmasıdır.

•Dördüncü aşama, internet üzerinden güvenli bir şekilde bilgi vebelge değişiminin sağlanmasıdır. Böylece iç ve dış ticaret müm-kün olduğu kadar çok kesime yayılmış olacaktır.

368

Elektronik Ticaretin Yararları Nelerdir?Uluslararası ticari işlemlerde, sözleşmenin yapılmasından nihai

ödemeye kadar, alıcılar, satıcılar, bankalar, nakliyeciler, sigortacılar,gümrük idareleri ve bu sürece dahil diğer taraflar, ticarete konu olanmal veya hizmetlere ilişkin pek çok bilgi üretmekte, iletmekte, almak-ta, işlemekte, düzenlemekte ve dosyalamaktadır. Geleneksel ticarette,bir ülkeden diğer bir ülkeye, bir sevkiyat sürecinde ortalama 50 belgedüzenlenmekte ve bu belgelerin 360 civarında kopyası çıkartılmaktadır.Genellikle işlemi başlatan kişi tarafından doldurulan bilgiler, bu süre-ce dahil tüm taraflarca talep edilmekte ve bu bilgilerin elle tekrar dol-durulması sırasında pek çok hata yapılabilmekte ve bilgilerin ilgili ma-kamlara aktarılması uzun zaman almaktadır. Örneğin, batılı bir firmanınÇinli bir firma ile normal koşullarda ticaret sözleşmesi imzalamasıyaklaşık olarak üç ayda sonuçlanmakta, malın ihracat süresi üretim sü-resinden daha uzun olabilmektedir. Geleneksel yöntemlerle yapılan ti-carette ticari işlem maliyetlerinin tüm dünya ticaret hacminin %7-10'unu kapsadığı BM Uluslararası Ticaret Etkinliği Sempozyumu’ndaaçıklanmıştır.

Geleneksel ticaret karşısında e-ticaretin avantajları aşağıdakişekilde belirlenebilir:

•Ticari işlemlerin yürütülmesi için gerekli bilgiler, işlemi başlatankişi tarafından, ticaret sürecine dahil tüm tarafların (üretici, satıcı,alıcı, gümrük idareleri, sigortacı, nakliyeci, bankalar, diğer kamukurumları vb.) birbirine bağlı bilgisayarlarından birisine öncedenbelirlenmiş standart formatta bir kez girildiğinde kısa bir süreiçinde tüm tarafların bilgisayarlarına ulaşmaktadır. Gereken belge-ler elektronik ortamda hazırlanmakta ve bu bilgi ve belgeler ilgi-lilerin kullanımına sunulmaktadır. Böylece, işlemler minimum ha-ta ile kısa bir süre içinde ve kırtasiye masrafı ödenmeksizin ta-mamlanmaktadır.

•Malların üretiminden satışına kadar olan zincirde değişiklikler ol-makta, alıcı ve satıcının bir araya gelmesi gerekmediğinden, özel-likle hizmet ticaretinde işlem maliyetleri düşmekte, aracıların ye-rini web sayfaları veya elektronik bülten panoları almaktadır.

369

• İşletmelerin pek çok faaliyetinin daha düşük maliyetle yapılmasıve üreticiler arasında rekabetin artmasının yanısıra bilgilerin hızlıve etkin biçimde iletilmesi sağlanmaktadır.

•Daha hızlı bir şekilde ürün geliştirilmesi, test edilmesi ve müşteriihtiyaçlarının tesbit edilmesi mümkün kılındığından, talebe karşıarz tarafı daha hızlı uyum göstermektedir.

•Perakende satışlarda önemli değişiklikler olması beklenmektedir.Alıcılar kendi evlerinden sipariş verme ve istedikleri ürünleri ken-di evlerinde teslim alma imkanına kavuşmaktadır. Firmalar bu or-tamda müşterilerine çok daha fazla sayıda ürün seçeneği sunabil-mektedir.

•Tüketiciler için işlem maliyetleri ve nakliye masrafları düşürül-mektedir.

•Ürünlerin sipariş edilmesi ile teslim alınması arasında geçen süre-den kaynaklanan maliyetler ile stok maliyetleri düşmektedir.

• İnternetin yaygınlaşması ve bu ortamda sunulabilen bilgilerin art-masıyla bilgi ve iletişim piyasalarında değişiklikler beklenmekte-dir. Tüketicilerin daha yüksek kalitede bilgi talep etmesi, bilgitoplama ve işleme alanında uzmanlaşmayı gerektirmektedir. Buda bilgi işlem sektöründe yeni iş imkanları yaratacaktır. Yeni fikir-lere sahip bir girişimcinin bu ortamda tanınması ve yer edinmesidaha kolay olacaktır.

http://www.dtm.gov.trhttp://www.kobinet.org.tr

370

İLGİLİ KURUM VE

KURULUŞLAR

371

372

TİKATÜRK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI

Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı (TİKA), Doğu Blokuve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği'nin dağılması sonucunda,Orta Asya, Kafkasya, Karadeniz ve Balkanlar'da ortaya çıkan yeni ba-ğımsız devletlerin kalkınma çalışmalarına yardım sağlamak amacıyla1992 yılı başında kurulmuştur.

Bakanlar Kurulu'nun 24 Ocak 1992 tarihi kararıyla, 21124 sayı ve27 Ocak 1992 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren480 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Dışişleri Bakanlığı'na bağ-lı bir teşkilat olarak kurulan TİKA, 28 Mayıs 1999 tarihinde Başbakan-lığa bağlanmıştır. 4668 sayılı Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Baş-kanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun 12 Mayıs 2001 tarih ve24400 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. TİKAilgili Devlet Bakanlığı'na karşı sorumlu ve tüzel kişiliği haiz bir kuru-luştur.

TİKA'nın kuruluş amacı, başta Türk Dili'nin konuşulduğu ülkelerve Türkiye'ye komşu ülkeler olmak üzere, gelişme yolundaki ülkelerinkalkınmalarına yardımcı olmak, bu ülkelerle ekonomik, ticari, teknik,sosyal, kültürel ve eğitim alanlarında işbirliğini projeler ve programlararacılığıyla geliştirmektir.

TİKA'nın görevleri nelerdir?•Gelişme yolundaki ülkelerle ekonomik, ticari, teknik, sosyal, kül-türel ve eğitim işbirliğini, bu ülkelerin kalkınmalarına katkıda bu-lunacak projelerle geliştirmek.

•Gelişme yolundaki ülkelerin kalkınma hedefleri ve ihtiyaçlarını dagözönüne alarak, ekonomik, ticari, teknik, sosyal, kültürel ve eği-tim işbirliği ve yardım konularını belirlemek ve bu amaçla gerek-li proje ve programları hazırlamak veya özel kuruluşlara hazırlat-mak.

•Gelişme yolundaki ülkelerin bağımsız devlet yapılarının geliştiril-mesi, mevzuatın hazırlanması, kamu görevlilerinin yetiştirilmesi,serbest piyasa ekonomisine geçiş sürecinde bankacılık, sigorta, dış

373

ticaret, bütçe ve vergi sistemi gibi alanlarda ihtiyaç duyacaklarıyardımları sağlamak, bu ülkelere uzmanlar gönderilmesi, bu ülke-lerden gelecek eleman ve öğrencilerin eğitim ve staj görmesi, bukişilere burs tahsis edilmesi amacıyla gerekli düzenlemeleri vekoordinasyonu yapmak.

•Eğitim ve kültür alanlarındaki işbirliği programlarının, yurtdışın-da, Türk Kültür Merkezleri aracılığıyla yürütülmesi için gereklidüzenlemeleri yapmak.

• Ana hizmet ve görevleriyle ilgili konularda diğer kamu kurum vekuruluşları ile gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlamak.

TİKA, kuruluşundan 2000 yılı sonuna kadar 17 ülkede 380 yardımve işbirliği projesi gerçekleştirmiştir. Bu projelerin 290'ı ayrı ayrı ülke-ler için, 90''ı ise bir çok ülkeyi kapsayan bölgesel ve genel projeler ola-rak düzenlenmiştir. TİKA projelerinin ilgili olduğu ülkeler kısaca Av-rasya ülkeleri olarak adlandırdığımız Orta Asya'da Kazakistan, Kırgızis-tan, Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan, ve Moğolistan, Kafkas-ya'da Azerbaycan ve Gürcistan, Karadeniz'de Rusya Federasyonu, Uk-rayna ve Moldova, Balkanlar'da Romanya, Bulgaristan, Makedonya,Arnavutluk ve Bosna-Hersek, Akdeniz'de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhu-riyeti'dir.

TİKA, kuruluşundan 2000 yılı sonuna kadar yaklaşık 22000 adam-haftalık eğitim programı düzenlemiştir. Bu eğitim programları içindeen fazla ele alınan konular; Türkçe eğitimi, uluslararası ilişkiler, kamuyönetimi, bankacılık, muhasebe, pazarlama, işletme, maliye, vergi,gümrük, teknoloji eğitimi, iş geliştirme, istatistik, karayolu, sağlık,çevre, turizm ve mahalli idarelerdir.

TİKA kuruluşundan 2000 yılı sonuna kadar yaklaşık 1700 adam-aylık uzmanlık desteğinde bulunmuştur. Uzmanlık sağladığı konularçok çeşitlidir. Şüphesiz TİKA bu konuların hepsinde uzman istihdametmemekte, ancak Türk kamu kuruluşlarının uzmanlık birikimlerindenyararlanmaktadır.

TİKA, yardım amacı taşımayan, özellikle kültürel ilişkilerin geliş-tirilmesini amaçlayan işbirliği projeleri de sürdürmektedir. Hoca Ah-met Yesevi Türbesi Restorasyonu Projesi ve Orhun Anıtlarının Resto-rasyonu Projesi bu tür projelerin en önemlileridir.

374

TİKA, özellikle bölgesel işbirliğinin kurulması gereken konularda,bölgesel konferans, kongre, seminer ve çalışma toplantıları da düzenle-mekte, ortak bölgesel görüşlerin oluşmasına ve bölgesel işbirliğiningelişmesine çaba göstermektedir.

TİKA muhtelif yayınlarla çalışmalarını ilgili çevrelere tanıtmakta-dır. Aylık yayınlanan Avrasya Dosyası, üç aylık Avrasya Etüdleri Dergi-si, Ülke Raporları, Ülke Mevzuat Kitapları ve Kültür Kitapları Serisi,TİKA yayınlarının başlıcalarıdır.

TİKAAkay Cd. No:6, 06640 Küçükesat /AnkaraTel: (312) 4172790 Faks: (312) 4172799

http:// [email protected]

375

TÜRKAK TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

Temel Amaçları Nelerdir?Son yıllarda; ürünlerin ve hizmetlerin ilgili standartlara ve teknik

düzenlemelere uygunluğunu tespit etme çalışmaları, modern ekonomi-lerin birbirleri ile olan ilişkilerinde önem kazanan bir konu haline gel-miştir.Bu gelişmeye paralel olarak; uygulamada olan kota, gümrükvergisi vb. şekildeki ticaret engelleri gibi kısıtlamaların ortadan kaldı-rılmasına ilaveten, ülkelerin tüketici güvenliği ve çevre koruma amaç-lı olarak hazırladıkları standartlar ve teknik düzenlemelerin, tarife dışıengeller şeklinde uluslararası ticareti olumsuz etkilemesi, önlenmesigereken bir olgu şeklinde ortaya çıkmıştır.

Teknik engellerin ortaya çıkmaması için; uluslararası standart kuru-luşları, aynı ürünler için farklı standartlar ve teknik düzenlemelerin ha-zırlanmasını önleyici tedbirler ve politikalar geliştirmektedirler. Diğertaraftan; ürünlerin ilgili standartlara uygunluğunu tespit etmek, tüketi-ci beklentilerini karşılar nitelikte olduğunu ortaya koymak için yapılandeney, muayene ve belgelendirme çalışmalarının nitelik itibarıyla ülke-den ülkeye farklılık göstermeden yürütülmesini sağlayan düzenlemelergündemde yer almaktadır.

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)'nün yanısıra, Avrupa Birliği, APECve NAFTA ekonomik blokları; kısaca "uygunluk değerlendirmesi" ola-rak nitelendirilen deney, muayene ve belgelendirme çalışmalarınınuluslararası kriterlere göre uyarlanmış biçimde yapılmasını temin et-mek amacıyla bir dizi tedbir almıştır. Bunlardan; DTÖ tarafından ger-çekleştirilen "Ticarette Teknik Engeller" (TBT) Anlaşması kayda de-ğer bir nitelik taşımakta olup, uygunluk değerlendirmesi hizmeti verenkuruluşların, uluslararası ilgili kriterlere göre faaliyet göstermelerinisağlamak için; anlaşmayı imza eden ülkelere, akreditasyon sistemleri-ni kurma şartını getirmektedir. Buna ilaveten; tarafı olduğumuz, Avru-pa Gümrük Birliği Anlaşmasında da standardizasyon, belgelendirmeve metroloji konularında AB'nin ilgili mevzuatına ve uygulamalarınauyumun sağlanması şartı mevcuttur.

Ülkemizde üretilen malların piyasalarda dolaşımı için, yukarıda de-ğinilen anlaşmaların öngördüğü şekilde; güvenilir ve şeffaf uygunluk

376

değerlendirmesi işlemlerinden geçirilerek ilgili rapor ve belgelerintanzim edilmesini sağlamak, Türk Akreditasyon Kurumu'nun temelamacıdır.

Görevleri Nelerdir?Akreditasyona konu olan dört temel alanda faaliyet gösterecek olan

kurum ve kuruluşların uluslararası kabul görmüş kriterlere göre faali-yet göstermesini sağlamak üzere 27.10.1999 tarih ve 4457 sayılı yasaile ulusal akreditasyon kurumu olan Türk Akreditasyon Kurumu(TÜRKAK) kurulmuştur.

Uluslararası pazarda serbest ürün dolaşımının sağlanması amacı ileürünlerde standart gereksinimleri ve müşteri isteklerinin tam olarakkarşılanmasını teminen, her ülke ulusal denetim ve oto kontrol meka-nizmalarını oluşturarak uluslararası sisteme uygunluğunu garanti altınaalmaktadır. Kısaca yeterliliğin teyidi ve bunun yazılı onayı için gerekliprosedür olarak tanımlanan akreditasyon kavramı, anılan sistemin altyapısını oluşturmaktadır.

Bir ürün ya da hizmetin pazara sunulmasını teminen akreditasyonakonu olan dört temel unsur mevcuttur. Bunlar;

•Kalibrasyon ve test laboratuvarlarının akreditasyonu: Üretim ve ti-carete konu olan her tür ölçümü yapan laboratuvarların test / ka-librasyon sonuçlarının ulusal veya uluslararası metroloji, ölçümstandartlarına uygun olması ve bu ölçümlerin uluslararası kuruluş-larca belirlenen kurallara göre yapılmasının teyidi,

•Ürün / hizmet belgelendirmesi yapan kuruluşların akreditasyonu:Pazara sunulan her ürün veya hizmetin ulusal veya uluslararası ka-bul görmüş standart,direktif veya kurala uygun olarak üretildiği-nin garanti altına alınmasının teyidi,

•Sistem belgelendirmesi yapan kuruluşların akreditasyonu: Üretimveya hizmet sektöründe faaliyet gösteren bir kuruluşun ulusal ve-ya uluslararası kabul görmüş standartlara göre belirli bir kalite gü-vence modeline (örneğin;ISO 9000, QS9000,ISO 14000 gibi) uy-gun faaliyet gösterdiğini onaylayan kuruluşların tescil edilmesi,

377

•Personel belgelendirmesi yapan kuruluşların akreditasyonu: Yu-karıda belirtilen her üç konuda faaliyet gösteren kuruluşlarda ça-lışan teknik personelin eğitim ve belgelendirmesini (örneğin; tah-ribatsız muayene,kaynak konusunda çalışan personel) yapan kuru-luşların faaliyetlerini ulusal ve uluslararası kabul görmüş standart-lara uygun olarak gerçekleştirdiğinin teyidi.

TÜRKAKAkay Cad. 11/2 06640 Bakanlıklar Ankara

Tel: (312) 419 32 00 Faks:(312) 419 87 00http://www.turkak.org.tr

[email protected]

378

TESK TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI

KONFEDERASYONU

Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birlikleri ve Esnaf ve Sanatkarlar Fe-derasyonları arasında birliği temin etmek, gelişmeyi ve ilerlemeyi sağ-lamak, genel olarak esnaf ve sanatkarların çalışmalarının meslek icabıve memleket yararına uygun bir şekilde yürütülmesini düzenlemek, buhususta lüzumlu görülecek her türlü tedbir ve teşebbüslerde bulun-mak,Esnaf ve sanatkarları yurt çapında ve uluslar arası kurum ve kuru-luşlar düzeyinde temsil etmek, ulusal ekonomideki gelişmelere paralelolarak lüzumlu görülecek mesleki tedbirleri almak, esnaf ve sanatkarımesleki eğitimlerini geliştirmek,ekonomik,sosyal ve kültürel yöndengelişmelerini sağlamak amacıyla faaliyet yürütecek tesisler,şirket-ler,kurum ve kuruluşlar kurmak ve,

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca verilecek görevleri yapmakla gö-revli olarak, esnaf ve sanatkarlarımıza yönelik her türlü çalışmayı yü-rütmek amacıla507 sayılı kanunla kurulan TESK’in kasım 2001 itiba-riyle 225 meslek dalında faaliyet gösteren 2.752.222 üyesi bulunmak-tadır. TESK’in

İl ve ilçelerde 3.427 Esnaf ve Sanatkar Odası,Her ilde1 adet(İstanbul’da iki adet) olmak üzere 82 Esnaf ve Sanat-

kar Odalar Birliği,11 meslek dalında (ayakkabı,terzi,ağaç işleri,madeni işler,elektrik

elektronik vb. teknisyenleri, şöforler ve otomobilciler,lokantacılar,kah-veci ve kıraathaneciler,berberler ve kuaförler,bakkallar ve bayiler,fırın-cılar) 11 mesleki federasyon ile tüm yurt sathına yaygın bir teşkilat ağıbulunmaktadır.

UEAPME Avrupa Esnaf-Sanatkar, Küçük ve Orta Ölçekli İşletme-ler Birliği, WASME Dünya Küçük ve Orta Boy İşletmeler Birliği veIACME- Uluslar arası Sanatkarlar ve küçük orta ölçekli işletmeler bir-liği üyesi olan TESK Başkanlığı KOSGEB ve BAĞKUR Yönetim Ku-rullarında temsil edilmektedir. MEKSA Vakfını tesis eden TESK KrediGaranti Fonu A.Ş., Forum Fuarcılık, ASİLSAN A.Ş., SAMTAŞA.Ş.’nin ortağıdır.

379

TESKOMB- Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Ko-operatifleri Birlikleri Merkez Birliği TESK’in ilgili kuruluşudur.

Esnaf ve Sanatkarların hak ve menfaatlerinin korunması ve rekabetgüçlerinin arttırılması amacıyla TESK ulusal ve uluslararası kuruluşlar-la işbirliği yaparak projeler yürütmektedir.

1990,1994,1998 yılarında gerçekleştirilen Esnaf ve Sanatkarlar Şu-raları esnaf ve sanatkarların sorunlarının tartışılması, çözüm önerilerininüretilmesi ve kaydedilen gelişmelerin değerlendirilmesi amacıyla ilgi-li tüm kurum ve kuruluşların katıldığı önemli bir etkinliktir.

TESK Tunus Caddesi No.4 06680 Bakanlıklar/AnkaraTel: (3l2) 4l8 32 69-72 Faks: (3l2) 425 75 26


380

TMMOBTÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ

TMMOB 7303 sayılı kanun, 66 ve 85 sayılı Kanun Hükmünde Ka-rarnamelerle değişik 6235 sayılı Yasayla 1954 yılında kurulmuştur.TMMOB tüzel kişiliğe sahip, Anayasanın 135. Maddesinde belirtilenkamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olup TMMOB’nin,31.12.2000 tarihinde Oda sayısı 23’e, üye sayısı ise 220.000’e ulaşmış-tır.

TMMOB çalışmalarını 23 Oda, bu Odalara bağlı 160 şube ve 30 İlKoordinasyon Kurulu ile sürdürmektedir. TMMOB’ye bağlı Odalara50 kadar mühendislik, mimarlık ve şehir plancılığı disiplininden mezunolan mühendis, mimar ve şehir plancıları üyedir.

TMMOB Yasası’nda Birliğin amaçları şöyle sıralanmıştır;•Günün gerek ve koşullarına ve mevcut olanaklara göre, yasa vetüzük hükümleri içinde kalmak üzere, mühendis ve mimarlarımeslek kollarına ayırmak, meslek ve çalışma konuları aynı ya dabirbirine yakın bulunan mühendis ve mimarlık grubu için Odalarkurmak.

•Mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının ortak gereksin-melerini karşılamak, mesleki etkinlikleri kolaylaştırmak, mesleğingenel yararlara uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek men-suplarının birbirleriyle ve halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğü vegüveni hakim kılmak üzere, meslek disiplinini ve ahlakını koru-mak; kamunun ve ülkenin çıkarlarının korunmasında, yurdun do-ğal kaynaklarının bulunmasında, korunmasında ve işletilmesinde,çevre ve tarihi değerlerin ve kültürel mirasın korunmasında, tarım-sal ve sınai üretimin artırılmasında, ülkenin sanatsal ve teknik kal-kınmasında gerekli gördüğü tüm girişim ve etkinliklerde bulun-mak.

•Meslek ve çıkarları ile ilgili işlerde, resmi makamlar ve öteki ku-ruluşlar ile işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve önerilerde bu-lunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı, normları, bilimsel şartna-meler, tip sözleşmeler ve bunlar gibi bütün bilimsel evrakı incele-

381

mek ve bunların değiştirilmesi, geliştirilmesi, ya da yeniden ko-nulması yolunda önerilerde bulunmak.

TMMOB, Odalarının kendi eşdeğeri kuruluşlarla kurdukları ilişki-lerine paralel olarak Dünya Mühendislik Birlikleri Federasyonu’nun(WFEO) üyesidir.

TMMOBAtatürk Bulvarı No:131, Kat:9,

Bakanlıklar 06640 AnkaraTel: (312) 4181275 Faks: (312) 4174824

[email protected]@tmmob.org.tr

382

TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU

15 Ekim 1961 tarihinde İstanbul’da bulunan altı işveren sendikası-nın kurduğu birlik 20 Aralık 1962 yılında TİSK adını almış olup 17 sen-dika TİSK üyesidir. Üyesi bulunan sendikaları ve işverenleri ILO,IOE-Uluslar arası İşverenler Teşkilatı,UNICE-Avrupa Sanayi ve İşverenKonfederasyonları Birliği,OECD,BIAC Ticaret ve Sanayi İştişare Ko-mitesi gibi uluslar arası kuruluşlarda temsil eden ve 6 vakfın üyesi olanTİSK uluslar arası düzeyde 27 kurum,konsey veya komitede temsiledilmektedir.

TİSK’in aylık işveren dergisi başta olmak üzere üyelerinin bilgi-lendirilmesi ve sorunlarının çözümüne yönelik olarak değerli yayınlarıbulunmaktadır.

TİSKMeşrutiyet Caddesi No:1 / 4

Kızılay/AnkaraTel: (312)4183217-18 Faks: (312)4184473


383

ULUSLARARASI NAKLİYECİLER DERNEĞİ

Türkiye’de karayolu ile uluslararası nakliye yapma işi ile iştigaledenler, 2908 sayılı Dernekler Kanunu’nun hükümlerine uygun olarak"Uluslararası Nakliyeciler Derneği"ni kurmuşlardır.

Uluslar arası pazarlarda rekabet edebilmek için üretilen malın veüretimde kullanılan hammaddenin ucuz kaliteli ve tam zamanında ta-şınması çok önemlidir.

Derneğin Kuruluş Amacı UND Uluslararası Karayolu Taşımacılığının Türkiye’de ve uluslara-

rası alanda geliştirilmesi amacıyla;•Uluslararası Karayolu Taşımacılığında çalışan vasıtaların kullanılı-şına ve geliştirilmesine ait lüzumlu bilimsel ve teknik araştırmalaryapar.

•Kendi sahası ile ilgili konularda, hakem görevi ifa eder. •Ulaştırma Bakanlığı ve diğer kamu kurum ve kuruluşları nezdin-de; sektörü ilgilendiren konularda girişimlerde bulunur, görüş bil-dirir ve yapılacak yasal düzenlemelerde, mesleki fayda ve yekne-saklığı temin amacıyla uygulamalarda yardımcı olur.

•Dernek üyeleri arasında dayanışmasını sağlar, aralarında çıkabile-cek ihtilaflarda arabuluculuk yapar. Derneğin amacına aykırı düşe-bilecek işlem ve eylemleri Yönetim Kurulunca uygun görülecekesaslar içinde önlemeğe çalışır, gerekli tedbirleri alır.

•Uluslararası karayolu taşımacılığı yapmak üzere yeni kurulan iş-letmelerin, gerek uluslararası nakliyecilik için tezkiyelendirmesive gerekse, yetki belgesi verilmek üzere Ulaştırma Bakanlığıncainceleme ve değerlendirmesi esnasında, gerekli yardım, açıklamave istişarelerde bulunur.

•Karayolu ile uluslararası taşımacılık için gerekli bulunan ve Der-neğimize yetki verilmiş her türlü belgenin tedariki ve dağıtımınıyapar, bu konu ile ilgili olarak çıkabilecek uyuşmazlıkları giderir.

•Uluslararası karayolu taşımacılığı ile ilgili dış dünyadaki kuruluş-ların çalışmalarını takip ve bu sahadaki gelişmelerin ülke yararınaolanlarını tesbit ve tercih eder. Tüm çağdaş ve teknolojik gelişme-leri ülkemizde uygulanabilir hale getirici tedbirler alır.

384

•Uluslararası karayolu taşımacılığı ile ilgili yayınları izleyerek üye-lerine duyurur, konferans ve seminerler düzenler, kurslar açar.

•Gereğinde, uluslararası karoyul taşımacılığı ile ilgili her seviyede,resmi ve özel kuruluşlar nezdinde temsilci bulundurur, bu ma-kamlar karşısında üyelerini temsil eder.

•Derneği ve dernek üyelerinin tümünü ilgilendiren konularda do-ğabilecek idari ve kazai ihtilaflara taraf olur, davalar açar, müda-hil sıfatı ile katılır, icra takipleri yapar ve tüm hukuki işlemler içinyeteri kadar vekil nasp ve tayin eder.

•Dernek amacına uygun faaliyetlerle ilgili olarak gayrimenkulleri-ne tasarruf eder, ipotek dahil olmak üzere gayrimenkuller üzerin-de Dernek leh ve aleyhinde her türlü aynı ve şahsi hakları iktisaptesis terkin ve fek eder. Taşınmazlar kiralar veya kiraya verebilir.

ULUSLARARASI NAKLİYECİLER DERNEĞİNispetiye cad. Seher Yıldız Sok. No:10 Etiler/İstanbul

Tel: (212) 287 10 89 Faks: (212) 287 09 80http:// www.und.org.tr

[email protected]

385

TMMMBTÜRK MÜŞAVİR MÜHENDİSLER VE

MİMARLAR BİRLİĞİ

Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği, 25 Nisan 1980 ta-rihinde, dernek statüsünde kurulmuş olup merkezi Ankara'dadır.

TMMMB, 1987 yılında Müşavir Mühendisler Uluslararası Federas-yonu-FIDIC'e üye olmuştur ve söz konusu örgütün Türkiye'deki tektemsilcisidir. Merkezi Lozan/İsviçre'de bulunan ve 1913 yılında kuru-lan FIDIC, 67 ülkenin ulusal müşavirlik örgütlerini bünyesinde üyeolarak bulundurmaktadır. Bugün dünya teknik müşavirlik kurallarınıbelirleyen ve Dünya Bankası, Kalkınma Bankaları gibi uluslararası fi-nans kuruluşlarını yönlendiren tek ve en önemli uluslararası mühendis-lik örgütüdür.

TMMMB’nin Dünya Bankası, Avrupa Kalkınma Bankası gibi kuru-luşların yanısıra 21 Avrupa ülkesi müşavir mühendislerinin ulusal bir-liklerinin temsil edildiği Avrupa Müşavirlik Mühendislik Birlikleri Fe-derasyonu EFCA'ya tam üyelik için yaptığı başvuru 28 - 29 Mayıs2001 tarihlerinde Slovenya'nın Başkenti Ljubljana'da gerçekleştirilenDirektörler/Sekreterler ve Başkanlar Toplantısı ile Genel Kurul Top-lantısını içeren Konferansı'nda oy birliğiyle kabul edilmiştir.

Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği Faaliyetleri şunlardır; •Ülkemiz inşaat sektöründe yaşanan güncel sorunları; toplantı, se-miner ve paneller düzenleyerek kamu kurum ve kuruluş yetkilile-ri ve sektörde sorumluluk alan kurumlarla birlikte tartışarak doğ-ru çözüm yolları aramak,

• İnşaat sektöründe vazgeçilmez nitelikte sorumluluğu olan teknikmüşavirlik sektörünün sorunlarını, düzenleme ve uygulama yetki-sindeki kamu görevlilerine aktarmak, doğru çözüm yolları ara-mak,

•Yanlış uygulamalar sonucu oluşan haksız rekabeti ortadan kaldır-mak için önleyici çalışmalar yapmak,

•Değişen ve gelişen teknolojinin uluslararası uygulamalarındakibaşarılı örneklerini ülkemize taşımak,

386

• İnşaat sektörünün çağdaş koşullara uygun gelişmesi, ancak birbütün olarak "Yapıda Kalite"nin sağlanması ile mümkündür. Bunedenle; bir projede görev alan tarafların sorumluluklarını taşıma-larını temin etmek üzere, gerekli yasa ve yönetmeliklerde değişik-lik yapılması için çaba göstermek,

• İşveren-müteahhit-müşavir üçgeninde, müşavirlik sektörünün so-rumluluğunu belgeleyecek olan "Profesyonel Sorumluluk Sigor-tası"nı ilgili makamlara ve kamuya anlatmak, uygulanmasını sağ-lamak,

•Teknik müşavirin kalite belgesi olan "Profesyonel Sorumluluk Si-gortası"ndan üyelerinin faydalanabilmesi için uygun koşullaroluşturmak,

•Üyelerinin, kendi işletme faaliyetlerindeki kaliteyi yükseltmekiçin eğitim programları hazırlamak, bu konuda üyelerine kılavuzolmak,

•Gelişmiş ülkelerde kabul edilmiş ve büyük kredi kuruluşlarıncaönerilen FIDIC yayınlarının kullanımını arttırarak doğru kurallarıyerleştirmek.

TÜRK MÜŞAVİR MÜHENDİSLER VE MİMARLAR BİRLİĞİAhmet Rasim Sok. 35/2 Çankaya 06550 Ankara

Tel: (312) 4408970 Faks: (312) 4408972http://[email protected]

387

TMB Türkiye Müteahhitler Birliğive

UMB Uluslararası Müteahhitler Birliği,

1952 yılında müteahhitlere hizmet vermek üzere kurulan TürkiyeMüteahhitler Birliği (TMB) 80'li yılların sonlarından itibaren verdiğihizmetlerle yurt içinde ve yurt dışında inşaat sektörünün bir temsilcisiolarak tanındı. TMB inşaat sektörünü ilgilendiren kısa ve uzun dönempolitikaların oluşturulmasında teknik önerilerde bulunmaktadır. Günü-müzde, TMB'nin 98 Türk inşaat firmasını temsil eden 109 üyesi bulun-maktadır. TMB Avrupa İnşaat Sanayii Federasyonu'na (FIEC) 2000 yı-lında tam üye olmuştur.

Yurtdışında gerçekleştirilen müteahhitlik hizmetlerinin artmasın-dan sonra, yeni bir ihtiyaç baş göstermiş ve TMB, yurtdışında yaptık-ları işleri daha da geliştirmek için faal olan üye müteahhitlere faydasağlamak üzere kardeş bir kurumun kurulmasını gerçekleştirerek 1991yılında uluslararası Müteahhitler Birliği - UMB'yi oluşturdu. UMB,1992 yılından beri Avrupa Konut Yapımcıları ve İnşaatçıları Birliği-UEPC'nin 12. ve Avrupa Birliği dışındaki tek üyesidir. UMB aynı za-manda İslam ülkeleri Müteahhitler Federasyonu'nun üyesidir. UMB2000 yılının Mart ayında Avrupa Uluslararası Müteahhitler Birliği(EIC) ile bir işbirliği anlaşması imzaladı. UMB çeşitli kaynaklardanyabancı ülkelerdeki eğilimler hakkında bilgi toplamakta ve üyelerineen hızlı şekilde bilgilendirmektedir. UMB'nin 56 adet üyesi bulunmak-tadır.

Uluslararası Alanda Türk Müteahhitliği 1980'li yıllarda Türk müteahhitleri eski Sovyetler Birliği pazarına

girmiş olup, Bağımsız Devletler Topluluğu'nun (BDT) oluşumundansonra önemli işler alınmıştır. 1990 sonrasında Türk müteahhitleri tara-fından alınan inşaat projelerinin yarısından fazlası Rusya Federasyonuve diğer BDT ülkeleri kaynaklıdır. Aralık 1999 itibarı ile eski Sovyet-ler Birliği ülkelerinde UMB üyelerince gerçekleştirilen 538 sözleşme-lerin toplamı 10.8 milyar Amerikan dolarıdır.

Orta Asya'daki Türk Cumhuriyetleri de aynı dönemde gelişen yenipazarlardır. Günümüzde Türk müteahhitleri 4 kıtada 49 ülkede çalış-

388

maktadır. Son zamanlarda Pakistan, Filipinler, Tayland, Malezya veEndonezya'da bazı sözleşmeler kazanılmıştır. Yakın gelecekte potansi-yel pazarlar ise diğer Asya ülkeleri, Doğu ve Güney Doğu Avrupa ül-keleri olarak görülmektedir. Dünya çapında Türk müteahhitleri tarafın-dan gerçekleştirilen projelerin toplam bedeli 40 milyar Amerikan Do-ları olarak tahmin edilmektedir. Türk müteahhitleri piyasadaki en ge-lişmiş teknolojileri kullanmakta ve her çeşit kapsamlı inşaat ve altya-pı projelerini inşa etmektedirler. Çalışma alanları; otoyollar, tüneller,köprüler, barajlar, limanlar, havaalanları, rafineriler, boru hatları ve herçeşit komplike inşaatlar gibi kapsamlı inşaat faaliyetlerini içermekte-dir.Coğrafi açıdan pek çok pazarın yakın olduğu Türkiye’de Türk mü-teahhitleri, 8 yıl içinde toplam proje değeri 11 milyar Amerikan Dola-rı tutarında, 400 km.'si yapım aşamasında olan 1500 km.'lik otoyolu ba-şarı ile inşa etmişlerdir. Bu projeler hem ulusal hem de uluslararasıfonlar tarafından finanse edilmiştir.

TMB Türkiye Müteahhitler Birliğive

Uluslararası Müteahhitler Birliği Ahmet Mithat Efendi Sok 21, 06550, Çankaya/Ankara

Tel: (312) 4391712-13 Faks: (312) 4400253http:// [email protected]

389

İKTİSADİ KALKINMA VAKFI

İKV ne zaman kuruldu? Ankara anlaşması ile Türkiye de Avrupa'daki siyasal barış ve eko-

nomik refaha yönelik bütünleşme hareketine katılmış oluyordu. Eko-nomik, sosyal ve teknik pek çok sorunla karşılaşması muhtemel olanTürkiye'nin Avrupa'daki gelişmeleri izlemesi ve Türkiye'deki kuruluş-lara bilgi akımını sağlaması zorunluluğu ortaya çıkmıştı. Bu ihtiyaca ce-vap verebilmek amacıyla l965 yılında İstanbul Ticaret Odası BaşkanıBehçet Osmanağaçoğlu ve İstanbul Sanayi Odası Başkanı Fazıl Zobuİktisadi Kalkınma Vakfını kurdular.

İKV’nin Kuruluş amacı nedir? "Vakfın ana amacı, Türk anayasası temel ilkeleri ve Türkiye'nin im-

zaladığı uluslararası anlaşmalar çerçevesinde, Türkiye'nin ekonomik vesosyal kalkınmasına katkıda bulunmaktır. İKV ana amacına yönelikolarak Türkiye'nin dış ülkelerle, ekonomik gruplaşmalarla ve özellikleAvrupa Birliği ile ilişkilerinin gelişmesi için araştırmaların yapılmasıve yaptırılması; kamuoyunu aydınlatıcı seminer, konferans, panel vebenzeri toplantılar düzenlenmesi, yayınlar, yurt içinde ve dışında kamuve özel kurumlarla işbirliği yapılması ve koordinasyonun sağlanması,yurtdışına yönelik tanıtım çalışmalarını yürütmektedir.

Verilen hizmetler nelerdir? Bilgi Temini; Gümrük Birliği'nin işleyişiyle ilgili olarak KOBİ’le-

rin sorularını yanıtlamakta ve sorunlarına çözüm üretmektedir. Türk fir-malarının AB ülkelerine yaptıkları ihracatta karşılaştıkları spesifik so-runlarını tespit etmekte ve bu sorunların "Türkiye-AB Gümrük BirliğiOrtak Komitesi" toplantılarında görüşülmesini sağlamaktadır.

İşbirliği Programları; AB'nin KOBİ'lere yönelik işbirliği programıolan Europartenariat'ın Türkiye'deki organizasyonu ile aynı sistem çer-çevesinde Medpartenariat programının Türkiye organizasyonunu yü-rütmektedir.

Eğitim programları; AB, Tek Pazar ve Gümrük Birliği alanlarındaişletmelere düzenli bilgi akışını sağlayan birimlerin ilgili konularda

390

eğitimini gerçekleştiren "Bilgi Ağı Projesi"nde, küçük ve orta ölçeklifirmalara bilgi ulaştıracak dağıtım birimlerindeki personelin yurt içi veyurt dışı eğitim programları aracılığı ile AB ve Gümrük Birliği alanın-daki eğitimi gerçekleştirilmektedir.

İKTİSADİ KALKINMA VAKFIRumeli Caddesi No. 85/7 80220 Osmanbey/İstanbul

Tel : (2l2) 230 76 37-233 94 37 Faks: (2l2) 247 75 87http://www.ikv.org.tr

[email protected]

İKV Brüksel OfisiAvenue Franklin Roosvelt 148/A ; 100 Bruxelles/Belgigue

Tel:00 32 2 646 40 40 Faks: 00 32 2 646 95 [email protected]

391

MEKSA

MEKSA (Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayi Destekleme) Vakfı,Türkiye'de meslek eğitiminin gelişimine katkıda bulunmak ve küçüksanayiye destek olmak amacıyla, 1985 yılında kurulmuştur. Berlin Kal-kınma ve İşbirliği Kurumu inisiyatifi ile kamu yararına kurulan Vakıf,mesleki eğitimle ilgili tüm tarafları Yönetim Kurulu çatısı altında top-lamıştır. Sivil toplum kuruluşlarının mesleki eğitim sistemi içerisindedaha fazla yer almalarına yönelik çalışmalar yürüten MEKSA Vakfı, buçerçevede pilot projeler uygulamaktadır.

Genellikle yabancı kaynaklı kalkınma fonlarından finanse edileneğitim projeleri, uygulandığı bölgelerde ve sektörlerde faaliyet göste-ren kurum ve kuruluşların, eğitim sorumluluğunu paylaşmalarını ve gi-derek üstlenmelerini hedeflemektedir.

Farklı hedef gruplara yönelik kurslar biçiminde organize edilenprojeler dışında MEKSA Vakfı, Türkiye'de mesleki eğitim sisteminingeliştirilmesine yönelik kapsamlı projelerde de aktif rol almaktadır.

Proje çalışmaları sırasında MEKSA Vakfı, alanında uzman eğitmen-ler tarafından hazırlanmış mesleki kitapların yayınlanmasına da destekvermiştir. Düzenlenen mesleki eğitimlerin dünyadaki gelişmelere pa-ralel olması amacıyla, yabancı yayınevleri ile iletişim kurulmuş ve çe-şitli mesleki yayınların Türkçe basımları konusunda anlaşmalar yapıl-mıştır.

Çırak Öğrencilere Yönelik ProgramlarMEKSA Vakfı, çalışma ilkeleri 3308 sayılı "Çıraklık ve Meslek Eği-

timi Yasası" tarafından belirlenmiş çırak statüsündeki öğrencilere yöne-lik eğitimler sunmaktadır. Öğrenciler, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlıÇırak Eğitim Merkezleri'nde teorik, çalıştıkları işletmelerde de pratikeğitimlerini almaktadırlar. MEKSA Vakfı ise İşletmelerüstü EğitimMerkezleri'nde, alanında uzman eğitmenlerle çırak öğrencilerin pratikeğitimlerine destek vermekte Federal Almanya'da uygulanan İkiliMesleki Eğitim Modeli, Türkiye'ye uyarlanarak edilerek başarılı bir şe-kilde uygulanmaktadır.

Çeşitli Avrupa ülkelerinde benzerleri uygulanan bu sisteme yeni biryorum getiren MEKSA Vakfı, öğrencilerin pratik eğitimlerini profes-

392

yonel eğiticilerden almalarını sağlayarak, öğrenmeyi kolaylaştırmayıve işletmedeki verimi artırmayı hedeflemektedir.

Uzun süreli eğitimlerin yanısıra, çalışmakta olanların mesleki bece-rileri geliştirmeye ya da çalışma yaşamına atılmak isteyenlerin meslekedinmelerine yönelik kısa süreli kurslar da düzenlenmektedir:

MESLEKİ EĞİTİM VE KÜÇÜK SANAYİİ DESTEKLEME VAKFIÜsküp Caddesi 24/9Çankaya 06680 Ankara

Tel: (312) 468 15 25 Faks: (312) 468 58 97http://www.meksa.org.tr

[email protected]

393

TOSYÖV Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler, SerbestMeslek Mensupları ve Yöneticileri Vakfı

TOSYÖV'ün amacı nedir?1989 yılında kurulan ve halen 3500 kayıtlı üyesi bulunan TOS-

YÖV'ün amacı KOBİ'lere sağlıklı bir yapı, adil bir teşvik sistemi, ye-terli finansman kaynakları, uygun yatırım imkanları, gelişmiş teknolo-ji ürünü makine ve teçhizat, kaliteli eğitim ve danışmanlık hizmetleri,sağlıklı ana - yan sanayi ilişkisinin temini için araştırmalar yapmak,ömürler üretmek, kamu oyunu bilgilendirmek ve KOBİ'ler için yaygınbir kurumsal ağ oluşturmaktır.

Merkezi Ankara'da bulunan Vakfın 32 ilde desteklenen derneği veşubelere hizmet vermektedir.

TOSYÖV'ün faaliyetleri nelerdir?TOSYÖV Ekonomik İşbirliği Borsası KOBİ'lerin ulusal ve ulusla-

rarası düzeyde işbirliği kurabilmesi için WASME, EMSU, OTO vb.uluslararası kuruluşların ve KOSGEB'in bilgi bankalarından yararlan-maktadır.

KOBİ'lerin teknolojik, finansman ve pazarlama konularındaki da-nışmanlık ihtiyacının karşılanması amacıyla Hollanda'nın NMCP, Fran-sa'nın ECTI, Almanya'nın SES Emekli Uzmanlar Kuruluşları ile işbir-liği yapılmaktadır.

Ayrıca KOBİ Danışmanlık ve Yönetim Hizmetleri Projesi kapsa-mında 80'i aşkın danışmandan oluşan bir danışman havuzu bulunanTOSYÖV KOBİ'lere eğitim ve danışmanlık hizmeti sunmaktadır.60.000 KOBİ'ye dağıtımı yapılan Girişim gazetesi başta olmak üzereyayınladığı kitap, seri kitap, broşür ve dergilerle KOBİ'lerin bilgilen-mesi ve bilinçlenmesine katkıda bulunan TOSYÖV, TBMM KOBİ Ça-lışma Grubunda da KOBİ'lerin sorunlarının çözümüne yönelik mevzu-atın hazırlanması ve kanunlaşması için çalışmalar yürütmektedir.

TOSYÖV, KOBİ'lerin kredi kullanımında karşılaştıkları teminatgösterme sorununun çözümü amacıyla faaliyet gösteren KGF AŞ'ninortağıdır.

TOSYÖVUğur Mumcu Sokak No. 17/6 06700 G.O.P/AnkaraTel: (3l2) 447 88 81- 2-3 Faks: (3l2) 447 40 60http://www.tosyov.org.tr [email protected]

394

ÇEVKO VAKFI

Avrupa Birliği Üyeleri ve ÇEVKO'nun geri dönüşüm prog-ramlarına esas olan temel ilkeler nelerdir?

•Sorumluluklar paylaşılmalıdır. •Atık yönetimi entegre hale getirilmelidir. •Yöntemler çervesel açıdan etkili olmalıdır. •Tüm sistem ekonomik açıdan verimli olmalıdır. •Ticari engellemelerden kaçınılmalıdır. • İkincil hammadde için pazar teşkil edilmelidir.

ÇEVKO'nun amaçları nelerdir? •Geri kazanım için, sağlıklı ve sürdürülebilir bir atık yönetimi sis-teminin geliştirilmesine yardımcı olmak,

•Kullanılmış ambalajların yeniden değerlendirilmesine yönelik ça-lışmalara Kamu Yönetimi, Yerel Yönetimler ile endüstri ve geniştüketici kesimlerinin katılımını sağlamak

•Entegre bir atık yönetimi sisteminin geliştirmesi için bilimsel ça-lışmalar yapmak.

•Bu amaçla,uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliğini gerçek-leştirmek ve bu bilgileri tüm ilgili kesimlerle paylaşmak.

•Kullanılmış ambalajların ayrı toplatılması ve değerlendirilmesineyönelik çalışmalarda, tüketici duyarlılığını geliştirecek eğitici vetanıtıcı faaliyetler yapmak.

•Ambalaj, kullanılmış ambalaj ve çevre ilişkileri konusunda, en-düstrinin ortak fikir yapısını oluşturmak,

•Üye kuruluşlar arasında ortak görüş ve kordinasyon sağlamak, •Türkiye'de geri kazanma ve değerlendirme konusuyla belirlene-cek hukuksal yapının Avrupa Birliği yapısına uyum sağlaması içinçalışmak ve öneriler geliştirmek,

•Uluslararası ticarette önemi giderek artan "çevreye duyarlı yatı-rımlar ve kanunlar" konusunda entegrasyon rehberliği yapmak.

ÇEVKO'nun faaliyetleri nelerdir? 1991 yılında kurulan ÇEVKO, kullanılmış ambalajların değerlendi-

rilmesi, ekonomik ve kalıcı bir geri dönüşüm sisteminin yerleşmesiiçin, aşağıda belirtilen faaliyetleri sürdürmektedir.

395

Ana, ilk ve orta okullar düzeyinde ambalaj ve çevre ilişkisinin an-latıldığı, geri dönüşümün, hammadde ve enerjiden tasarruf olduğu bi-lincine yönelik eğitim çalışmaları yapılmaktadır.

"Entegre Geri Dönüşüm Sistemi"nin temeleni oluşturmak üzereyerel yönetimlerle işbirliği yapmak, kullanılmış ambalajların kaynağın-da ayrı toplanması, sınıflandırılması ve değerlendirilmesi çalışmalarınadestek olunmaktadır.

ÇEVKO’nun Bilimsel ve teknolojik çalışmalar•Geri dönüşüm ve geri dönüşüm sistemleri için etüdler, •Hukuksal yapının doğru geri dönüşüm sisteminin kurulmasını sağ-layacak yönde geliştirilmesi.

•Bilgi iletişimi amacıyla uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapılma-sı.

ÇEVKO ile ilgili sektörler hangileridir? •Ambalaj üreticileri ve ithalatçıları •Ambalajlı ürün üreticileri •Geri kazanım ve geri dönüşüm kuruluşları •Ambalajlı ürün dağıtım zincirindeki kuruluşlar

ÇEVKOÇevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı

Cenap Şahabettin Sok. No:94 Koşuyolu Kadıköy/İstanbulTel: (2l6) 428 78 90-64 Faks: (2l6) 4287895


396

KALDER - KALİTE DERNEĞİ

KALDER ne zaman kuruldu? Çağdaş kalite felsefesinin ülkemizde etkinlik kazanması ve yaygın-

laştırılması amacıyla 1991 kurulmuştur.

KALDER'in vizyonu nedir? İş mükemmelliği konusunda örnek ve önder olarak ülkemizin ge-

lişme politika ve stratejilerinde önemli bir kuruluş olmaktır.

KALDER'in misyonu nedir? •Kalite konusunda bilgi birikimini artırmak ve uzmanlığı geliştir-mek.

•En iyi uygulamaları öğrenmek ve paylaşmak. •Ülkenin rekabet gücünü artırmak. •Organizasyonları toplumsal sorumluluk konusunda bilinçlendir-mek.

• İş yaşamındaki uyuma ve kurumsal dayanışmaya katkıda bulun-mak.

KALDER'in stratejisi nedir? •Sosyal amaçlı kuruluşlarla, üyesi olan şirketlerle ve yönetim ko-nusunda uzman kişi ve kuruluşlarla işbirliği,

•Toplam Kalite Yönetimi'nin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması, •Kalder'in yönetim sisteminin geliştirilmesi, •Güçbirliği ve tanıtımın en yüksek düzeyde tutulabilmesi için ileti-şimin etkinliğinin artırılması.

KALDER'in faaliyetleri nelerdir? Kalder, uzmanlık grupları ve çalışma komiteleri aracılığıyla misyo-

nunu gerçekleştirmek için aşağıdaki etkinlikleri yürütür. •Ankara-İzmir ve çeşitli illerde şube çalışmaları; Önce Kalite Der-gisi, Aylık Bülten, kitap, video vb. görsel ve işitsel yayınlar

•Eğitim programları •TÜSİAD-KALDER Ulusal Kalite Ödülü •TÜSİAD KALDER-Ulusal Kalite Kongresi

397

•Uluslararası kalite kurum ve kuruluşlarının etkinliklerinin izlen-mesi bilgi ve deneyim değişiminin sağlanması, ulusal kuruluşlarınkalite etkinliklerinin desteklenmesi.

•Kuruluşlardaki takım çalışmalarının incelenmesi ve başarılı geliş-tirme, iyileştirme metodlarının saptanması

•Ülke kültür ve koşullarına uygun bir Reengineering modelinin ge-liştirilmesi

•Metroloji ve kalibrasyon konularında bilgi birikiminin yaygınlaş-tırılması.

•Bilimsel yollarla çevre bilincinin tüm kuruluşlara yayılması •Kalite maliyeti bilincinin ve uygulamalarının yerleştirilmesi • "Benchmarking" kavramının yaygınlaştırılması •Panel, Kalite Sohbetleri vs. sosyal etkinliklerle kalite dostlarınınbir araya getirilip bilgi ve tecrübe birikimlerinin paylaşılması

•Kalite Kütüphanesi oluşturulması

KALDERBağdat Caddesi No. 449/4 Suadiye 8l070 İstanbul

Tel: (2l6) 4ll 00 34 Faks: (2l6) 4ll 00 36http://www.kalder.org.tr

[email protected]

398

BİTAV

Bilimsel ve Teknik Araştırma VakfıBİTAV TÜBİTAK ve bağlı kuruluşlarının programlarını gerçekleş-

tirmesini stratejilerini uygulamalarını ve amaçlarına ulaşmalarını sağla-mak üzere her türlü desteği vererek var olan bilimsel ve teknolojik altyapının geliştirilmesi için TÜBİTAK'a destek vererek veya özel giri-şimcilerin etkin katılımını gerçekleştirerek şirketleri vasıtasıyla çalışmayapar.

Vakıf iletişim teknolojisinin yaygın kullanımını sağlamak üzere ti-cari işletmeler kurar veya TÜBİTAK'a destek vererek bilimsel araştır-maların endüstride kullanılmasını, teknolojik yeniliklerin hızla uygula-nabilmesi için TÜBİTAK ile Yüksek Öğrenim Kurumları ve Türk Sa-nayii arasındaki ilişkiyi ve iletişimi sağlar.

Ayrıca Bilimsel ve Teknolojik bulguların toplumda yayılmasını sağ-lamak üzere tanıtım, eğitim ve yayın faaliyetlerini destekler ve oluştu-racağı fonlarla bilimsel çalışmalara ve bilim adamlarına destek verir.

BİTAV ulusal ve uluslararası nitelikli bilimsel toplantıların düzen-lenmesine destek vermektedir.

BİLİMSEL VE TEKNİK ARAŞTIRMA VAKFIAtatürk Bulvarı No:221 Kavaklıdere / Ankara Tel: (312) 4277588 Faks: (312) 4272672

http://www.bitav.org.tr: [email protected]

399

400

İLGİLİ ADRESLER

401

402

403

KOSGEB HİZMET BİRİMLERİ

KOSGEB BÖLGESELKALKINMA ENSTİTÜSÜAbdülhak Hamid Cad. No:86606470 Altmışevler / ANKARATel : (312) 368 95 06

368 95 08-09Fax : (312) 368 22 [email protected]

KOSGEB ADANA KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜYeşiloba Mahallesi SanayiSitesi 1150/58 Sokak 34.BlokNo:28 01110 Seyhan/[email protected]

ANKARA ÜNİVERSİTESİTEKNOLOJİ GELİŞTİRMEMERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ A.Ü.Ziraat Fakültesi Kampüsü06110 Dışkapı/ANKARATel : (312) 360 45 06 Fax : (312) 360 59 [email protected]

KOSGEB AYDIN KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜAydın Denizli Karayolu ÜzeriEsnaf Odaları Birlik BaşkanlığıBinası Zemin KatıAYDINTel : (256) 231 12 80-82Fax : (256) 231 12 [email protected]

KOSGEB ÇORUM KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜSanayi Bölgesi Sosyal TesisleriKOSGEB Binası19200 ÇORUMTel : (364) 254 97 17-21-22Fax : (364) 254 97 [email protected]

KOSGEB PAZARARAŞTIRMA VE İHRACATIGELİŞTİRME ENSTİTÜSÜAbdulhak Hamid Cad.No: 866Altmışevler Mamak/ ANKARATel : (312) 370 43 50 (3 Hat)Fax : (312) 370 43 [email protected]

KOSGEB ANKARA OSTİMKÜGEM MÜDÜRLÜĞÜCevat Dündar Cad. No:156 06370 Ostim / ANKARATel : (312) 354 25 02 - 354 15 86

(312) 354 16 31Fax : (312) 354 54 [email protected]

KOSGEB ANKARA SİNCANKÜGEM MÜDÜRLÜĞÜAnkara Organize Sanayi BölgesiSincan Dökümcüler Sitesi 7.Sk.06935 Sincan/ANKARATel : (312) 267 02 85 (3 Hat)Fax : (312) 267 02 [email protected]

KOSGEB BARTIN KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜKırtepe Mah.Hamam Sok.No:24BARTINTel : (378) 228 20 81Fax : (378) 228 23 [email protected]

KOSGEB DENİZLİ KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜSümer Mah. İş ve İşçi BulmaKurumu Zemin Kat No:38DENİZLİTel : (258) 268 37 51 - 251 42 88Fax : (258) 268 61 [email protected]

KOSGEB GİRİŞİMCİLİĞİGELİŞTİRME ENSTİTÜSÜAbdülhak Hamid Cad. No:86606470 Altmışevler / ANKARATel : (312) 368 95 00-01-02Fax : (312) 368 99 [email protected]

ANKARA ODTÜTEKNOLOJİ GELİŞTİRMEMERKEZ MÜDÜRLÜĞÜO.D.T.Ü. Kampüsü 06531ANKARATel : (312) 210 13 00 (6 Hat)Fax : (312) 210 13 [email protected]

KOSGEB ANKARA SİTELERKÜGEM MÜDÜRLÜĞÜSamsun Devlet Yolu 1. Cad. 88/1Demirciler Sitesi 06160 Siteler / ANKARATel : (312) 351 51 37 – 353 71 53Fax : (312) 351 15 [email protected]

KOSGEB BURSA KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜİnönü cad. Yuvam İşhanıNo.113 Kat:5 16149 BURSATel : (224) 271 65 61(3 Hat)Fax : (224)271 65 [email protected]

KOSGEB ESKİŞEHİR KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜSanayi Odası Organize SanayiBölgesi 5.Cad. 26110ESKİŞEHİRTel : (222) 236 06 63 - 64Fax : (222) 236 06 [email protected]

404

KOSGEB ERZURUM KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜOrganize Sanayi Bölgesi YönetimCad. 25090 ERZURUMTel : (442) 327 32 14-15Fax : (442) 327 09 [email protected]

GEBZE YTE-KOSGEBTEKNOLOJİ GELİŞTİRMEMERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ KOSGEB-Tekmer Binası Gebzeİleri Teknoloji Enstitüsü ÇayırovaKampüsü Gebze / KOCAELİTel : (262) 654 27 05-09Fax : (262) 654 26 [email protected]

İSTANBUL İTÜ-KOSGEBTEKNOLOJİ GELİŞTİRMEMERKEZ MÜDÜRLÜĞÜKOSGEB Binası İ.T.Ü. AyazağaKampüsü 80626Maslak/İSTANBULTel : (212) 285 05 00 (6 Hat)Fax : (212) 285 68 [email protected]

İSO-İÜ AVCILAR KOSGEBTEKNOLOJİ GELİŞTİRME MERKEZ MÜDÜRLÜĞÜİstanbul Üniversitesi ÖğrenciKültür Merkezi 34850Avcılar/İSTANBULTel: (212) 421 00 99-421 24 07Fax: (212) 421 24 [email protected]

KOSGEB KAYSERİ KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜYeni Sanayi Celalettin Cad. No:5438060 KocasinanKAYSERİTel : (352) 331 71 55 - 56

332 43 99Fax : (352) 331 71 [email protected]

KOSGEB GAZİANTEPKÜGEM MÜDÜRLÜĞÜKüçük Sanayi Sitesi AnafartalarBulvarı P.K. 4 27110 ŞehitkamilGAZİANTEPTel : (342) 235 01 14 (4 Hat)Fax : (342) 235 18 [email protected]

KOSGEB İSTANBUL (DSS)KÜGEM MÜDÜRLÜĞÜİkitelli Organize Sanayi BölgesiESKOP Sanayi Sitesiİkitelli/İSTANBULTel : (212) 671 10 22 (5 Hat)Fax : (212) 671 10 [email protected]

İSTANBUL B.Ü.-KOSGEBTEKNOLOJİ GELİŞTİRMEMERKEZ MÜDÜRLÜĞÜBoğaziçi Üniversitesi KuzeyKampüsü B Kapısı Bebek YoluSk. 80815 Hisarüstü/İSTANBULTel : (212) 287 45 86(pbx)Fax : (212) 287 45 [email protected]

KOSGEB İZMİR KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜAtatürk OSB 10013 Sk.35477 Çiğli-İZMİRTel : (232) 376 73 27-28Fax : (232) 376 73 [email protected]

KAYSERİ E.Ü.-KOSGEBTEKNOLOJİ GELİŞTİRMEMERKEZ MÜDÜRLÜĞÜErciyes Üniversitesi KampüsüKAYSERİTel : (352) 437 12 30

437 12 33437 12 57

Fax : (352) 437 61 [email protected]

KOSGEB GEBZE KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜŞekerpınar Mevkii TOSB İçiHonda Fabrikası Karşısı41400 Gebze / KOCAELİ

Tel : (262) 658 87 94Fax : (262) 658 87 [email protected]

KOSGEB İSTANBUL (İMES)KÜGEM MÜDÜRLÜĞÜİMES Sanayi Sitesi 308. Sk. C BlokNo:46 Y.Dudullu81230 İSTANBULTel : (216) 313 05 43 - 313 10 91Fax : (216) 364 81 [email protected]

İSTANBUL Y.T.Ü.-KOSGEBTEKNOLOJİ GELİŞTİRMEMERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ80750 Yıldız BeşiktaşİSTANBULTel : (212) 236 43 31-32


KOSGEB K.MARAŞ KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜTrabzon Cad. Ticaret BorsasıBinası Giriş Kat46100 KAHRAMANMARAŞTel : (344) 223 39 18-225 70 45Fax : (344) 225 31 [email protected]

KOSGEB KONYA KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜBÜSAN Sanayi SitesiAnkara Yolu Üzeri 6. Km42300 KONYATel : (332) 345 06 03 (pbx) Fax : (332) 345 06 [email protected]

405

KOSGEB MALATYA KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜÖZSAN San. Sitesi Sosyal TesislerP.K.256 44100 MALATYATel : (422) 238 02 66 - 238 08 46Fax : (422) 238 12 [email protected]

KOSGEB SAMSUN KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜOrganize Sanayi Bölgesi Sosyal Tesis AlanıKutlukent/SAMSUNTel : (362) 266 97 14-15Fax : (362) 266 97 [email protected]

KOSGEB TRABZON KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜFatih Küçük Sanayi Sitesi SosyalHizmet Binası Kat:3 61100Değirmendere/TRABZONTel : (462) 325 70 07-08Fax : (462) 325 57 [email protected]

KOSGEB ZONGULDAKKÜGEM MÜDÜRLÜĞÜDevrek Cad. Çaydamar Mah.67020 Çaydamar/ ZONGULDAKTel : (372) 253 36 48Fax : (372) 253 67 [email protected]

KOSGEB AB İRTİBAT BÜROSUEuropen Economy House4, Rue 3, De Lalaing, bte12,B-1040Bruxelles/BELGIUMTel : 32-2-285 40 20Fax: 32-2-230 36 [email protected]

KOSGEB MERSİN KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜKüçük Sanayi Sitesiİdari Binası Kat.1MERSİNTel : (324) 235 12 25 Fax : (324) 235 12 04MERSİ[email protected]

KOSGEB SİNOP KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜKüçük Sanayi Sitesi İdare BinasıKat. 3 Ordu Köyü SİNOPTel : (368) 271 46 92Fax : (368) 271 48 [email protected]

TRABZON KTÜ-KOSGEBTEKNOLOJİ GELİŞTİRMEMERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ Karadeniz Teknik ÜniversitesiMimarlık Bölümü Zemin Kat61080 TRABZONTel : (462) 325 94 20-21Fax : (462) 325 94 [email protected]

KOSGEB DİYARBAKIRTEMSİLCİLİĞİTicaret ve Sanayi Odası Ali EmirCad. Ticaret Merkezi Kat. 3DİYARBAKIRTel : (412) 228 17 18-19Fax : (412) 224 45 [email protected]

KOSGEB NEVŞEHİR KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜLale K.S.S. Hizmet Blokları No:450200 NEVŞEHİR

Tel : (384) 212 86 01Fax : (384) 213 86 [email protected]

KOSGEB ŞANLIURFA KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜOrganize Sanayi Bölgesi 1.Cad. P.K.111 63000ŞANLIURFATel : (414) 369 16 28


KOSGEB VAN KÜGEMMÜDÜRLÜĞÜCumhuriyet Cad. Demirciler Sk.Ticaret ve Sanayi Odası Binası Kat:1VANTel : (432) 214 21 57Fax : (432) 214 58 [email protected]

KOSGEB İSKENDERUNTEMSİLCİLİĞİZiya Gökalp Cad.No:2İSKENDERUNTel: (326) 614 52 25 (3 Hat)Fax: (326) 617 10 17

KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI WEB ADRESİKAMU KURUM , KURULUŞLARIT.C. BAŞBAKANLIK www.basbakanlik.gov.trÇALIŞMA BAKANLIĞI www.calisma.gov.trÇEVRE BAKANLIĞI www.cevre.gov.trDIŞ İŞLERİ BAKANLIĞI www.mfa.gov.trMALİYE BAKANLIĞI www.maliye.gov.trSANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI www.sanayi.gov.trYARGITAY www.yargitay.gov.trDIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI www.foreigntrade.gov.trHAZİNE MÜSTEŞARLIĞI www.treasury.gov.trAB GENEL SEKRETERLİĞİ www.abgs.gov.trBAĞ-KUR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.bagkur.gov.trDEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ www.die.gov.trDEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI www.dpt.gov.trTÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ www.tobb.org.trDIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER KURULU www.deik.org.trEXİMBANK www.eximbank.gov.trGAP İDARESİ BAŞKANLIĞI www.gap.gov.trHALK BANKASI www.halkbank.gov.trİSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI www.imkb.gov.trİŞ KURUMU www.iskur.gov.trKOSGEB www.kosgeb.gov.trREKABET KURUMU www.rekabet.gov.trSERMAYE PİYASASI KURULU www.spk.gov.trSOSYAL SİGORTALAR KURUMU www.ssk.gov.trT.C. MERKEZ BANKASI www.tcmb.gov.trTÜRK AKREDİTASYON KURUMU www.turkak.org.trTÜRK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI www.tika.gov.trTÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ www.turkpatent.gov.trTÜRK STANDARTLARI ENSTİTÜSÜ www.tse.org.trTÜRKİYE BİLİMSEL ARAŞTIRMA KURUMU www.tubitak.gov.trTÜRKİYE ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş. www.tedas.gov.trYÜKSEK ÖĞRETİM KURUMU www.yok.gov.trBAĞKUR İSTANBUL İL MÜDÜRLÜĞÜ www.bagkur.gov.trİSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ www.ibb.gov.trİSTANBUL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ www.istanbul-meb.gov.trİSTANBUL VALİLİĞİ www.istanbul.gov.trARSA OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.arsaofisi.gov.trBASIN YAYIN VE ENFORMASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.byegm.gov.trBAŞBAKANLIK DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI www.basbakanlik-dpb.gov.trBAŞBAKANLIK TAPU VE KADASTRO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.tapu.gov.trBAŞBAKANLIK TOPLU KONUT İDARESİ BAŞKANLIĞI www.toki.gov.trBAŞBAKANLIK YÜKSEK DENETLEME KURULU www.ydk.gov.trEKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MERKEZİ www.esam.org.trESİM TEST HİZMETLERİ A.Ş. www.esim.com.trİHRACATI GELİŞTİRME ETÜD MERKEZİ www.igeme.org.trİKTİSADİ KALKINMA VAKFI www.ikv.org.trMESLEKİ EĞİTİM VE KÜÇÜK SANAYİ DESTEKLEME VAKFI www.meksa.org.tr

406

WEB ADRESLERİ

KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI WEB ADRESİULUSLAR ARASI KURULUŞLAR, ORGANİZASYONLARMİLLİ PRODUKTİVİTE MERKEZİ www.mpm.org.trTESCİLLİ MARKALAR DERNEĞİ www.tmd-tr.comTÜM TÜKETİCİLERİ KORUMA DERNEĞİ www.ttkd.org.trTÜRK DIŞ TİCARET VAKFI www.tdv.trTÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ www.tmmob.org.trTÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ www.barobirlik.org.trTÜRKİYE EKONOMİK VE SOSYAL ETÜDLER VAKFI www.tesev.org.trTÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU www.tesk.org.trTÜRKİYE ORTA ÖLÇEKLİ SAN. VE YÖNETİCİLER VAKFI www.tosyov.org.trTÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFI www.ttgv.org.trASYA KALKINMA BANKASI www.adb.orgAVRUPA BİRLİĞİ www.europa.eu.intAVRUPA KALİTE ÖRGÜTÜ www.eoq.orgAVRUPA KOMİSYONU www.coe.frAVRUPA SERBEST TİCARET BİRLİĞİ www.efta.intAVRUPA YATIRIM BANKASI www.eib.orgBİRLEŞMİŞ MİLLETLER www.un.orgBİRLEŞMİŞ MİLLETLER KALKINMA TEŞKİLATI www.unido.orgDÜNYA BANKASI www.worldbank.orgDÜNYA İHRACATI GELİŞTİRME BÖLGELERİ BİRLİĞİ www.wepza.orgDÜNYA TİCARET ORGANİZASYONU www.wto.orgEBRD-AVRUPA İMAR VE KALKINMA BANKASI www.ebdr.comEKONOMİK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA TEŞKİLATI www.oecd.orgİSLAM KALKINMA BANKASI www.isdb.orgİSTANBUL DEFTERDARLIĞI www.ist-def.gov.trİSTANBUL DÜNYA TİCARET MERKEZİ A.Ş. www.wtcistanbul.comTÜRKİYE TURİNG OTOMOBİL KURUMU www.turing.org.trTEKEL www.tekel.gov.trTÜYAP TÜM FUARCILIK YAPIM A.Ş. www.tuyap.com.trANADOLU AJANSI www.anaduluajansi.com.trBORU HATLARI İLE PETROL TAŞIMA A.Ş. www.botas.gov.trDEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.dsi.gov.trEKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MERKEZİ www.esam.org.trELEKTRİK İŞLERİ ETÜT İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.eie.gov.trETİ HOLDİNG A.Ş. www.etiholding.gov.trİHRACATI GELİŞTİRME ETÜD MERKEZİ www.igeme.org.trKARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.kgm.gov.trKÖY HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.khgm.gov.trKÜTÜPHANELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.kutuphanelergm.gov.trMADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.mta.gov.trMAKİNE VE KİMYA ENDÜSTRİSİ KURUMU www.mkek.gov.trMİLLİ KÜTÜPHANE www.mkutup.gov.trMİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİ www.mpm.org.trORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.ogm.gov.trÖZELLEŞTİRME İDARESİ BAŞKANLIĞI www.oib.gov.trPETROL İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.pigm.gov.trPOSTA VE TELGRAF TEŞKİLATI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.ptt.gov.trSAVUNMA SANAYİ MÜSTEŞARLIĞI www.ssm.gov.trSERMAYE PİYASASI KURULU www.spk.gov.trSERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.foreigntrade.gov.tr/sb.htmTARIM İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.tigem.gov.tr

407

408

KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI WEB ADRESİULUSLAR ARASI KURULUŞLAR, ORGANİZASYONLARTOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ www.tmo.gov.trEMEKLİ SANDIĞI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ www.emekli.gov.trTÜRKİYE DEMİR VE ÇELİK İŞLETMELERİ www.tdci.gov.trTÜRKİYE ELEKTRİK DAĞITIMI A.Ş. www.tedas.gov.trTÜRKİYE ELEKTRİK ÜRETİM VE İLETİM A.Ş. www.teas.gov.trTÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU GENELMÜDÜRLÜĞÜ www.tki.gov.trTÜRKİYE PETROLLERİ ANONİM ORTAKLIĞI www.tpao.gov.trTÜRKİYE TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ MERKEZ BİRLİĞİ www.tarimkredi.org.tr

DERNEKLERADANA GENÇ İŞADAMLARI DERNEĞİ www.agiad.orgAMBALAJ SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.ambalaj.org.trANTALYA SANAYİCİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ www.ansiad.org.trASANSÖR VE YÜRÜYEN MERDİVEN SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.aysad.org.trAYAKKABI YAN SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.aysad.comBURSA SANAYİCİLERİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ www.busiad.org.trEGE GENÇ İŞ ADAMLARI DERNEĞİ www.egiad.org.trEGE GİYİM SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.egsd.org.trEV TEKSTİLCİLERİ DERNEĞİ www.turkiyeevteksder.comFAKTORİNG DERNEĞİ www.faktoringdernegi.org.trFİNANSAL KİRALAMA DERNEĞİ www.fider.org.trFRANCHISING DERNEĞİ www.ufrad.org.trFUAR YAPIMCILARI DERNEĞİ www.fydfair.orgGAZİANTEP GENÇ İŞ ADAMLARI DERNEĞİ www.gagiad.org.trGEMLİK SANAYİCİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ www.gemsiad.org.trGENÇ YÖNETİCİ VE İŞ ADAMLARI DERNEĞİ www.gyiad.orgGÜMRÜK KONTROLÖRLERİ DERNEĞİ www.gumrukkontrolor.org.trİNŞAAT MALZEMESİ SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.yem.net/imsadİSTANBUL GÜMRÜK KOMİSYONCULARI DERNEĞİ www.igmd.orgİSTANBUL NAKIŞ SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.insad.org.trİŞ HAYATI DAYANIŞMA DERNEĞİ www.ishat.org.trİZMİT GENÇ İŞ ADAMLARI DERNEĞİ www.izgiad.orgKALDER KALİTE DERNEĞİ www.kalder.orgKONFEKSİYON YAN SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.kysd.org.trKOZMETİK ARAŞTIRMACILARI DERNEĞİ www.tukad.comMALİYE GELİRLER KONTROLÖRLERİ DERNEĞİ www.gkd.org.trMALİYE HESAP UZMANLARI DERNEĞİ www.hud.org.trMÜSTAKİL SANAYİCİ VE İŞ ADAMLARI DERNEĞİ www.musiad.org.trOFİS MOBİLYALARI SANAYİCİ VE İŞ ADAMLARI DERNEĞİ www.omsiad.org.trOLUKLU MUKAVVA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.omud.org.trOTOMOTİV SANAYİ DERNEĞİ www.osd.org.trOTOMOTİV YETKİLİ SATICILARI DERNEĞİ www.oyder-tr.comÖZEL OKULLAR DERNEĞİ www.ozelokullardernegi.org.trPAZARLAMA VE KAMUOYU ARAŞTIRMACILARI DERNEĞİ www.arastirmacilar.orgPERSONEL YÖNETİMİ DERNEĞİ www.peryon.cjb.netPROMOSYON ÜR. İMALATÇILARI VE SATICILARI DERNEĞİ www.promoturk.orgREKLAMCILAR DERNEĞİ www.rd.org.trSAVUNMA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.sasad.org.trTAKIM TEZGAHLARI İŞ ADAMLARI DAYANIŞMA DERNEĞİ www.tiad.orgTAŞIT ARAÇLARI PARÇA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.taysad.org.trTESCİLLİ MARKALAR DERNEĞİ www.tmd-tr.comTRİKO SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.trisad.org

409

KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI WEB ADRESİTÜKETİCİLER DERNEĞİ www.tuder.netTÜKETİCİYİ KORUMA DERNEĞİ www.tuketicikoruma.orgTÜM TÜKETİCİ KORUMAVE DAYANIŞMATÜKETİM KOOPERATİFİ www.ttkd.org.trTÜRK AMERİKAN İŞADAMLARI DERNEĞİ www.amcham.org.trTÜRK ELEKTRONİK SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.tesid.org.trTÜRK KÜTÜPHANECİLERİ DERNEĞİ www.kutuphaneci.org.trTÜRK TESİSAT MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ www.ttmd.org.trTÜRKİYE ALÜMİNYUM SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.talsad.orgTÜRKİYE BİLİŞİM DERNEĞİ www.tbd.org.trTÜRKİYE DERİ KONFEKSİYONCULARI DERNEĞİ www.come.to/dericonderTÜRKİYE DÖKÜM SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.tudoksad.org.trTÜRKİYE GENÇ İŞ ADAMLARI DERNEĞİ www.tugiad.org.trTÜRKİYE GİYİM SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.tgsd.org.trTÜRKİYE KİMYA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.tksd.org.trTÜRKİYE TEKSTİL TERBİYE SANAYİCİLERİ DERNEĞİ www.medyatext.com/ttsdTÜRKİYE TURİZM YATIRIMCILARI DERNEĞİ www.ttyd.org.trTÜRKİYE YEM SANAYİCİLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ www.turkiyeyembir.org.trULUSAL SANAYİCİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ www.usiad.org.trULUSLAR ARASI NAKLİYECİLER DERNEĞİ www.und.org.trÜNİVERSİTE VE ARAŞTIRMA KÜTÜPHANECİLERİ DERNEĞİ www.unak.org.trYABANCI SERMAYE DERNEĞİ www.yased.org.tr

VAKIFLARAVRUPAASYATÜRK EKONOMİK SOSYALVE KÜLTÜRELARAŞTIRMALAR VAKFI www.avsam.orgEGE EKONOMİ GELİŞTİRME VAKFI www.ege.orgİKTİSADİ KALKINMA VAKFI www.ikv.org.trİSTANBUL SANAYİ ODASI VAKFI www.iso.org.trMARMARAGRUBU STRATEJİK VE SOSYALARAŞTIRMALAR VAKFI www.marmaragrubuvkf.comMESLEKİ EĞİTİM VE KÜÇÜK SANAYİ DESTEKLEME VAKFI www.meksa.org.trMESS EĞİTİM VAKFI www.messegitim.com.trTOPLUMSAL EKONOMİK SİYASALARAŞTIRMALAR VAKFI www.tesav.org.trTÜRK DIŞ TİCARET VAKFI www.tdv.org.trTÜRK PLASTİK SANAYİCİLERİ ARAŞTIRMA, GELİŞTİRME VE EĞİTİM VAKFI www.pagev.org.trTÜRK TANITMA VAKFI www.tutav.org.trTÜRKİYE EKONOMİK VE SOSYAL ETÜDLER VAKFI www.tesev.org.trTÜRKİYE KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELER, SERBESTMESLEK MENSUPLARI VE YÖN. VAKFI www.tosyov.org.trTÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFI www.ttgv.org.trYURT MADENCİLİĞİNİ GELİŞTİRME VAKFI www.ymgv.org.tr

BİRLİKLERAKDENİZ İHRACATÇI BİRLİKLERİ www.akib.org.trANKARA ESNAF VE SANATKAR ODALARI BİRLİĞİ www.ankesob.org.trANTALYA ESNAF VE SANATKARLAR ODALARI BİRLİĞİ www.aesob.org.trANTALYA İHRACATÇI BİRLİKLERİ www.aib.org.trBEYAZ ET SANAYİCİLERİ VE DAMIZLIKÇILAR BİRLİĞİ www.besd-bir.org.trDOĞU ANADOLU İHRACATÇILARI BİRLİĞİ www.daib.org.trEGE İHRACATÇI BİRLİKLERİ www.egebirlik.org.trGEMİ İNŞA SANAYİCİLERİ BİRLİĞİ www.gisb.comGÜNEYDOĞU ANADOLU İHRACATÇI BİRLİKLERİ www.gaib.org.trİSTANBUL ESNAF VE SANATKARLAR ODALARI BİRLİĞİ www.istesob.org.trİSTANBUL İHRACATÇI BİRLİKLERİ www.iib.org.trİSTANBUL MADEN VE METALLER İHRACATÇI BİRLİKLERİ www.immib.org.trANTALYA İHRACATÇI BİRLİKLERİ www.aib.org.tr

410

KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI WEB ADRESİBEYAZ ET SANAYİCİLERİ VE DAMIZLIKÇILAR BİRLİĞİ www.besd-bir.org.trDOĞU ANADOLU İHRACATÇILARI BİRLİĞİ www.daib.org.trEGE İHRACATÇI BİRLİKLERİ www.egebirlik.org.trGEMİ İNŞA SANAYİCİLERİ BİRLİĞİ www.gisb.comGÜNEYDOĞU ANADOLU İHRACATÇI BİRLİKLERİ www.gaib.org.trİSTANBUL ESNAF VE SANATKARLAR ODALARI BİRLİĞİ www.istesob.org.trİSTANBUL İHRACATÇI BİRLİKLERİ www.iib.org.trİSTANBUL MADEN VE METALLER İHRACATÇI BİRLİKLERİ www.immib.org.trİSTANBULTEKSTİLVE KONFEKSİYON İHRACATÇILARI BİRLİĞİ www.itkib.org.trİZMİR ESNAF VE SANATKARLAR ODALARI BİRLİĞİ www.iesob.org.trKARADENİZ İHRACATÇI BİRLİĞİ www.hnutexparis.orgMAKİNE İMALATÇILARI BİRLİĞİ www.mib.org.trORTA ANADOLU İHRACATÇI BİRLİKLERİ www.oaib.gov.trTARİŞ İNCİR, ÜZÜM,PAMUK,ZEYTİN VE ZEYTİNYAĞI TARIM SATIŞ KOOP.BİRLİĞİ www.taris.com.trTÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ www.tmmob.org.trTÜRK MÜŞAVİR MÜHENDİSLER VE MİMARLAR BİRLİĞİ www.tmmmb.org.trTÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ www.ttb.org.trTÜRKİYE BANKLAR BİRLİĞİ www.tbb.org.trTÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ www.barobirlik.org.trTÜRKİYE ÇİMENTO MÜSTAHSİLLERİ BİRLİĞİ www.tcma.org.trTÜRKİYE HAZIR BETON BİRLİĞİ www.thbb.org.trTÜRKİYE KENT KOOPERATİFLERİ MERKEZ BİRLİĞİ www.turkkent.org.trTÜRKİYE MÜTEAHHİTLER BİRLİĞİ www.tca-uic.org.trTÜRKİYE PREFABRİK BİRLİĞİ www.prefab.org.trTÜRKİYE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER ODALARI BİRLİĞİ www.turmob.org.trTÜRKİYE SEYAHAT ACENTALARI BİRLİĞİ www.tursab.org.trTÜRKİYE SİGORTA VE REASÜRANS ŞİRKETLERİ BİRLİĞİ www.tsrsb.org.trTÜRKİYE VE ORTA DOĞU AMME İDARESİ ENSTİTÜSÜ www.todaie.gov.trTÜRKİYE YAYINCILAR BİRLİĞİ www.turkaybir.org.trULUDAĞ İHRACATÇILAR BİRLİKLERİ www.uib.org.trULUSLAR ARASI MÜTEAHHİTLER BİRLİĞİ www.tca-uic.org.tr

TİCARETVE SANAYİ ODALARIADAPAZARI TİCARET VE SANAYİ ODASI www.adptso.org.trAFYON TİCARET VE SANAYİ ODASI www.afyontso.orgALANYA TİCARET VE SANAYİ ODASI www.altso.org.trANTAKYA TİCARET VE SANAYİ ODASI www.antakyatso.org.trANTALYA TİCARET VE SANAYİ ODASI www.atso.org.trBOLU TİCARET VE SANAYİ ODASI www.bolutso.org.trBOZÜYÜK TİCARET VE SANAYİ ODASI www.bozuyuk.tso.org.trBURSA TİCARET VE SANAYİ ODASI www.btso.org.trÇAYCUMA TİCARET VE SANAYİ ODASI www.caycumatso.org.trÇORLU TİCARET VE SANAYİ ODASI www.corlu-tso.org.trERZURUM TİCARET VE SANAYİ ODASI www.erzurumtso.org.trFATSA TİCARET VE SANAYİ ODASI www.fatsatso.org.trISPARTA TİCARET VE SANAYİ ODASI www.ispartatso.org.trİSKENDERUN TİCARET VE SANAYİ ODASI http://abone.turk.net/itsoKAHRAMANMARAŞ TİCARET VE SANAYİ ODASI www.kmtso.org.trKARABÜK TİCARET VE SANAYİ ODASI www.karabuktso.comKARAMAN TİCARET VE SANAYİ ODASI www.ktso.org.trKARAPINAR TİCARET VE SANAYİ ODASI www.katso.org.tr

411

KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI WEB ADRESİMALATYA TİCARET VE SANAYİ ODASI www.malatyaso.org.trMALKARA TİCARET VE SANAYİ ODASI www.malkaratso.comMANİSA TİCARET VE SANAYİ ODASI www.mtso.orgMERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI www.mtso.org.trMUSTAFA KEMAL PAŞA TİCARET VE SANAYİ ODASI www.mkptso.org.trNEVŞEHİR TİCARET VE SANAYİ ODASI www.cappadocia50.comRİZE TİCARET VE SANAYİ ODASI www.rizetso.orgSAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI www.samsuntso.org.trSİVAS TİCARET VE SANAYİ ODASI www.sivtso.org.trŞIRNAK TİCARET VE SANAYİ ODASI www.dominet.com.tr/sirnakTEKİRDAĞ TİCARET VE SANAYİ ODASI www.tekirdag-tso.org.trTOSYA TİCARET VE SANAYİ ODASI www.tosyatso.org.trTRABZON TİCARET VE SANAYİ ODASI www.ttso.org.trUŞAK TİCARET VE SANAYİ ODASI www.usaktso.org

TİCARET ODALARIADANA TİCARET ODASI www.adana-to.org.trANKARA TİCARET ODASI www.atonet.comAYDIN TİCARET ODASI www.atob.org.trBEYŞEHİR TİCARET ODASI www.beysehir-to8k.comDENİZLİ TİCARET ODASI www.dto.org.trEDREMİT TİCARET ODASI www.edremit-to.org.trESKİŞEHİR TİCARET ODASI www.esk-to.org.trGAZİANTEP TİCARET ODASI www.gto.org.trİSTANBUL TİCARET ODASI www.tr-ito.comİZMİR TİCARET ODASI www.isto.org.trKAYSERİ TİCARET ODASI www.kayserito.org.trKONYA TİCARET ODASI www.kto.org.trKUŞADASI TİCARET ODASI www.ktonet.orgMARMARİS TİCARET ODASI www.mto.org.trNAZİLLİ TİCARET ODASI www.nastic.org.tr

SANAYİ ODALARIADANA SANAYİ ODASI www.adaso.org.trANKARA SANAYİ ODASI www.aso.org.trDENİZLİ SANAYİ ODASI www.dso.org.trEGE BÖLGESİ SANAYİ ODASI www.ebso.org.trESKİŞEHİR SANAYİ ODASI www.eso.org.trGAZİANTEP SANAYİ ODASI www.gso.org.trİSTANBUL SANAYİ ODASI www.iso.org.trKAYSERİ SANAYİ ODASI www.kayso.org.trKOCAELİ SANAYİ ODASI www.kosano.org.trKONYA SANAYİ ODASI www.kso.org.trİSTANBUL VE MARMARA, EGE,AKDENİZ,KARADENİZ www.chamber-of-BÖLGELERİ DENİZ TİCARET ODASI shipping.org.trMERSİN DENİZ TİCARET ODASI www.mdto.org

BORSALARADANA TİCARET BORSASI www.adanatb.org.trAFYON TİCARET BORSASI www.afyontb.orgANKARA TİCARET BORSASI www.atb.gov.trANKARA TİCARET BORSASI www.atb.gov.trBALIKESİR TİCARET BORSASI www.web.ttnet.net.tr/users/balborsaBANDIRMA TİCARET BORSASI www.badirmaticaretborsasi.org.trCEYHAN TİCARET BORSASI www.ctb.org.tr

KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI WEB ADRESİEDİRNE TİCARET BORSASI www.etb.org.trERZURUM TİCARET BORSASI www.erzurumtb.org.trGAZİANTEP TİCARET BORSASI www.gtb.org.trGEMLİK TİCARET BORSASI www.gemticbor.org.trISPARTA TİCARET BORSASI www.ispartatb.org.trİSTANBUL ALTIN BORSASI www.iab.gov.trİSTANBUL TİCARET BORSASI www.istanbulticaretborsasi.org.trİZMİR TİCARET BORSASI www.itb.org.trKARAMAN TİCARET BORSASI www.karamantb.org.trKIRKLARELİ TİCARET BORSASI www.kirklarelitb.org.trKONYA TİCARET BORSASI www.ktb.org.trMERSİN TİCARET BORSASI www.mersinticaretborsasi.org.trPOLATLI TİCARET BORSASI www.polatliborsa.org.trSÖKE TİCARET BORSASI www.soketicaretborsasi.org.trTEKİRDAĞ TİCARET BORSASI www.tdag-ticbor.org.tr

SERBEST BÖLGELERANTALYA SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ www.ant-free-zone.org.trDOĞU ANADOLU SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ www.esbm.com.trİSTANBUL TRAKYA SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ www.isbas.com.trMARDİN SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ www.masbas.com

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİADANA HACI SABANCI ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.adanaorganize.orgAFYON ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.afyontsocci.org/aosb.htmlANKARA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.aosb.org.trANTALYA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.antalyaosb.org.trBURSA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.bosb.org.trÇERKEZKÖY ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.osb.cerkezkoy.comDENİZLİ ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.dosb.org.trESKİŞEHİR ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.eosb.org.trGEBZE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.gosb.com.trİNEGÖL ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.inegolosb.org.trİSTANBUL ORGANİZE DERİ SANAYİ BÖLGESİ www.turkderi.org.trİZMİR ATATÜRK ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.iaosb.org.trKAYSERİ 1. ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.kayseriorganize.org.trKOCAELİ – GEBZE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.gosb.com.trKONYA II. ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.konya-orgmd.gov.trMANİSA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.mosb.org.trNİĞDE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.nigdeorganize.cjb.netTRABZON ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.tosbol.org.trUŞAK ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ www.uosb.org.tr

HUKUK SİTELERİTÜRK HUKUK SİTESİ http://www.turkhukuksitesi.comHUKUKÇU http://hukukcu.comİDEAL HUKUK http://www.idealhukuk.comHUKUK http://www.hukuk.gen.trHUKUK REHBERİ http://www.hukukrehberi.netHUKUK 2000 http://hukuk2000.8k.com

412

WEB SAYFASI İÇERİĞİ WEB ADRESİBaşbakanlık bilgi sistemi http://www.bybs.gov.trTelefon faturanızı öğrenin http://b1b.156.b.45/fatura/fat/fat.aspResim arama motoru http://ipix.yahoo.comDünya haritası http://plasma.nationalgeographic.comT.C. Kimlik numaranızı öğrenin http://tckimlik.nvi.gov.trİnternette dijital imzanız olsun http://verisign.comÇeşitli clipart resimler http://www.123clip-art.comTüm yasal mevzuat http://www.ajanstuba.com.trAskerlik yoklaması http://www.asal.msb.gov.tr/telfax.htmİllerde önemli telefonlar http://www.bybs.gov.trDünya haritasında tıklayın bir yere ve orayı tanıyın, http://www.city.netharitasını çıkarınİnternette hard disk alanı http://www.click2send.comSağlık sitesi http://www.doktornet.comİnternetten program indirme http://www.download.comKanuni haklarınızı öğrenin http://www.egm.gov.tr/iletisim.htmSürücü ceza puanınızı öğrenin http://www.egm.gov.tr/surucuceza.aspEmekli Sandığı http://www.emekli.gov.trİnternette ingilizce öğrenmek isteyenler http://www.englishpractice.comYangına ve depreme karşı korunma http://www.fires.com.trÇeşitli dillerde tercüme yapın http://www.freetranslation.comİnternet vergi dairesinden otomobilinizin vergi http://www.gelirler.gov.tr/borcunu öğreninİstanbul yol durumunu internette kamera ile izle http://www.ibb.gov.tr/kamera/Alfabetik sıra ile ücretsiz tüm kanunlar http://www.idealhukuk.com/mevzuat/kanun/kanun_alfabetik.htm_Online pasaport müracaatı yapabilirsiniz http://www.iem.gov.tr/ilksayfa.htmSon çıkan mevzuatı öğrenin http://www.mevzuat.netMilli piyango sonuçları http://www.millipiyango.gov.trTürkçe ekran koruyucu http://www.screensaver.gen.trTüketici şikayetleri http://www.sikayet.comBilgisayar programları hakkında soru/cevp http://www.sorucevap.comTren saatleri ve ücretleri http://www.tcdd.gov.tr/trensaatleri.htmlTurizm, gezi, oteller, turistik yerler http://www.travellingturkey.comTürkiye genelinde telefon rehberi http://www.ttrehber.gov.trUçak saatleri ve ücretleri http://www.turizm.gov.tr/ulasim/havayollari.htmlGünlük TV programları http://www.tv7.gen.tr

413

GÜNLÜK YAŞAMDA GEREKLİ OLABİLECEK WEB ADRESLERİ

414