Mustafa Değerli - 2017 - Doktora Tezi - Teknoloji Transfer Ofisleri için Kritik Başarı Faktörleri

TEKNOLOJİ TRANSFER OFİSLERİ İÇİN KRİTİK BAŞARI

FAKTÖRLERİ

Mustafa DEĞERLİ

DOKTORA TEZİ

YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ ANABİLİM DALI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

BİLİŞİM ENSTİTÜSÜ

OCAK 2017

Mustafa DEĞERLİ tarafından hazırlanan “TEKNOLOJİ TRANSFER OFİSLERİ İÇİN KRİTİK

BAŞARI FAKTÖRLERİ” adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından OY BİRLİĞİ ile Gazi

Üniversitesi YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ Anabilim Dalında DOKTORA TEZİ olarak kabul

edilmiştir.

Danışman: Doç. Dr. Metehan TOLON

İşletme, Gazi Üniversitesi

Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Doktora Tezi olduğunu onaylıyorum. …………………...……………

Başkan: Prof. Dr. Alptekin SÖKMEN

İşletme, Gazi Üniversitesi


Üye: Doç. Dr. Hakkı Okan YELOĞLU

Teknoloji ve Bilgi Yönetimi, Başkent Üniversitesi


Üye: Doç. Dr. Selçuk ÖZDEMİR

Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi, Gazi Üniversitesi


Üye: Yrd. Doç. Dr. Gülşah KARAKAYA

İşletme, Orta Doğu Teknik Üniversitesi


Tez Savunma Tarihi: 12/01/2017

Jüri tarafından kabul edilen bu tezin Doktora Tezi olması için gerekli şartları yerine getirdiğini

onaylıyorum.

…………………...……………

Doç. Dr. Bünyamin CİYLAN

Bilişim Enstitüsü Müdürü

ETİK BEYAN

Gazi Üniversitesi Bilişim Enstitüsü Tez Yazım Kurallarına uygun olarak hazırladığım bu tez

çalışmasında;

Tez içinde sunduğum verileri, bilgileri ve dokümanları akademik ve etik kurallar

çerçevesinde elde ettiğimi,

Tüm bilgi, belge, değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun

olarak sunduğumu,

Tez çalışmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak

gösterdiğimi,

Kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı,

Bu tezde sunduğum çalışmanın özgün olduğunu,

bildirir, aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını kabullendiğimi beyan

ederim.

Mustafa DEĞERLİ

12/01/2017

iv

TEKNOLOJİ TRANSFER OFİSLERİ İÇİN KRİTİK BAŞARI FAKTÖRLERİ

(Doktora Tezi)

Mustafa DEĞERLİ

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

BİLİŞİM ENSTİTÜSÜ

Ocak 2017

ÖZET

Bu araştırmada, üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği açısından

oldukça önemli enstrümanlardan olan teknoloji transfer ofisleri (TTO’lar) veya türevi

organizasyonlar için kritik başarı faktörlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda,

öncelikle kapsamlı bir literatür incelemesi gerçekleştirilmiştir. Literatür incelemesinden

damıtılan bilgilerle, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerini

belirlemek üzere özgün ve kapsamlı bir anket hazırlanmıştır. Anket, uzman gözden

geçirmeleriyle rafine edilmiş ve pilot olarak uygulanmıştır. Pilot uygulama sonucunda

toplanan veriler ve dönütler dikkate alınarak, anket tekrar rafine edilmiş ve uzman gözden

geçirmeleri sağlanmıştır. Son hâline getirilen anket kullanılarak, Türkiye’de TTO’lar veya

türevi organizasyonlarda uzman/profesyonel olarak çalışan/görev alan veya bu konu ile ilgili

230 kişiden veri toplanmıştır. Anketin güvenilirlik ve geçerliliği sağlanmıştır. Toplanan

veriler üzerinde, kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modeli yaklaşımına göre analizler

gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri uygulanmış,

ilk model oluşturulmuş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Sonrasında, modeli iyileştirmek

amacıyla ve izlenen yaklaşım gerektirdiği için, ilk model değiştirilmiş ve iyileştirilmiş,

doğrulayıcı faktör analizleri tekrarlanmış, iyileştirilmiş final model oluşturulmuş ve

değerlendirmeler yapılmıştır. Sonuçta, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı

faktörleri konusunda, 11 kritik başarı faktörü, bu faktörlerle ilgili 67 öge, özellik ve/veya

durum ve faktörler arasındaki 25 anlamlı ilişki belirlenmiştir. Bu araştırmanın sonuçlarının,

TTO’lar veya türevi organizasyonların süreçlerini ve performanslarını iyileştirme

konusunda ilgili tüm paydaşlar için yararlı olacağı değerlendirilmektedir.

Bilim Kodu : 1146.2.131

Anahtar Kelimeler : Teknoloji transfer ofisi (TTO), TTO’lar veya türevi organizasyonlar,

kritik başarı faktörleri, üniversite/araştırma organizasyonları –

sanayi/endüstri işbirliği, araştırma, teknoloji geliştirme ve inovasyon

yönetimi

Sayfa Adedi : 137

Danışman : Doç. Dr. Metehan TOLON

v

CRITICAL SUCCESS FACTORS FOR TECHNOLOGY TRANSFER OFFICES

(Ph. D. Thesis)

Mustafa DEĞERLİ

GAZİ UNIVERSITY

INFORMATICS INSTITUTE

January 2017

ABSTRACT

In this research, it was aimed to determine critical success factors for technology transfer

offices (TTO’s) or their derivatives which are highly salient instruments on the subject of

university/research organizations – industry collaboration. In this context, primarily, a

comprehensive literature review was conducted. With the intention of determining critical

success factors for TTO’s or their derivatives, an authentic and comprehensive questionnaire

was prepared by using the information distilled from the pertinent literature review. The

questionnaire was refined by means of expert reviews and a pilot study was applied.

Regarding the collected data and feedbacks from the pilot study, the questionnaire was again

refined and expert reviews were again ensured. By using the finalized questionnaire, data

were collected from 230 people in Turkey who work as experts/professionals in/for TTO’s

or their derivatives or who are associated with this subject. Reliability and validity of the

questionnaire were ensured. Analyses were conducted on the collected data with reference

to the partial least squares structural equation modeling approach. In this scope, exploratory

and confirmatory factor analyses were applied, the initial model was composed, and

evaluations were done. Subsequently, to improve the model and as required by the followed

approach, the initial model was modified and improved, confirmatory factor analyses were

repeated, the improved final model was composed, and evaluations were done.

Consequently, on the subject of critical success factors for TTO’s or their derivatives, the 11

critical success factors, the 67 elements, features and/or situations related with these factors,

and the 25 meaningful relationships among these factors were determined. It is evaluated

that the results of this research will be of assistance for all relevant stakeholders in regard to

improving processes and performances of TTO’s or their derivatives.

Science Code : 1146.2.131

Keywords : Technology transfer office (TTO), TTO’s or their derivatives, critical

success factors, university/research organizations – industry

collaboration, research, technology development and innovation

management

Page Number : 137

Supervisor : Assoc. Prof. Dr. Metehan TOLON

vi

TEŞEKKÜR

En başta ve özellikle; bu doktora tezini, ilgili araştırmayı ve doktora derecesini, 14 Nisan

2015’te ani, beklenmedik ve erken bir şekilde ebediyete intikal eden, çok değerli Babam,

en büyük heyecanım ve mümtaz şahsiyet Hacı DEĞERLİ (1958-2015)’ye ithaf ediyorum.

Öncelikle; hayatımın kendisi ile birlikte geçirme şansı bulduğum ilk 29 yılında ve yokluğunu

kuşkusuz çokça ve oldukça derinden hissettiğim sonrasında, manevi ve maddi her türlü ilgi,

alaka ve destekleri sayesinde bugünlerimi ve yarınlarımı kendisine borçlu olduğum değerli

ve saygın insan, Babam, Hacı DEĞERLİ (1958-2015)’ye içtenlikle çok teşekkür ediyorum.

Kendisinden öğrendiğim istisnasız her şeyi en iyi şekilde yapmak prensibini, onun kadar iyi

olmasa da her zaman elimden gelen en iyi şekilde uygulayacağıma, kendisine söz veriyorum.

Ardından; özellikle kıymetli ve fedakâr annem Ayşe DEĞERLİ’ye, değerli ağabeyim

İbrahim DEĞERLİ’ye, sevgili kardeşim Hasan DEĞERLİ’ye ve tüm diğer değerli aile

fertlerime ve yakınlarıma, bana şimdiye kadar gösterdikleri her türlü samimi özveri, sevgi,

muhabbet ile saygı, ilgi, alaka ve hoşgörü için içtenlikle teşekkür ediyorum. Koşulsuz ve

samimiyetle sağladıkları kesintisiz manevi ve maddi destekler için kendilerine minnettarım.

Doktoraya başladığım ilk günden mezun oluncaya değin, kendisiyle tanışmaktan ve ortak

çalışmalar yapmaktan gurur duyduğum, bu çalışmanın her aşamasında ilgi, bilgi, görgü ve

özverisini içtenlikle sağlayan değerli akademisyen Doç. Dr. Metehan TOLON’a, değerli

Tez İzleme Kurulu Üyeleri’ne ve saygıdeğer Jüri Üyeleri’ne önemli, anlamlı ve kaliteli

ilgi ve katkıları için samimi bir şekilde teşekkür ediyorum. Bu kapsamda, değerli hocalarım

Prof. Dr. Alptekin SÖKMEN ve Doç. Dr. Selçuk ÖZDEMİR’e ayrıca teşekkür ediyorum.

Nihayet ölümün olduğu yerde, ölüm kadar ciddi veya kayda değer başkaca ancak ve sadece

tek şeyin, görece kısa bir süreliğine gelip geçtiğimiz bu dünya üzerinde hoş bir seda, farklı

ve güzel yaşanmışlıklar, özgün ve anlamlı katkılar ve değerli çalışmalar bırakmak olduğunu

düşünüyorum. Bu dünyadan gelip geçerken, bu bağlamda sarf ettiğim bütün düşünsel,

duygusal ve fiziksel eforlara vesile olan, manevi ve maddi destek sağlayan, isimlerini burada

teker teker listelememin imkânsız olduğu tüm dostlarıma, arkadaşlarıma, hocalarıma,

sevdiklerime ve sevenlerime teşekkür ediyor, derin sevgi, saygı ve selamlarımı sunuyorum.

vii

İÇİNDEKİLER

Sayfa

ÖZET .............................................................................................................................. iv

ABSTRACT ................................................................................................................... v

TEŞEKKÜR .................................................................................................................... vi

İÇİNDEKİLER ............................................................................................................... vii

ÇİZELGELERİN LİSTESİ ............................................................................................. x

ŞEKİLLERİN LİSTESİ .................................................................................................. xii

SİMGELER VE KISALTMALAR ................................................................................. xiii

1. GİRİŞ ....................................................................................................... 1

2. LİTERATÜR İNCELEMESİ ................................................................... 5

2.1. Üniversite/Araştırma Organizasyonları – Sanayi/Endüstri İşbirliği Bağlamı ile

ilgili Çalışmalar ................................................................................................... 5

2.2. Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO’lar) veya Türevi Organizasyonlar için Kritik

Başarı Faktörleri Bağlamı ile ilgili Çalışmalar ................................................... 11

2.3. Türkiye’de TTO’lar veya Türevi Organizasyonların Tarihçesi ve Mevcut

Durum ................................................................................................................. 23

3. UYGULANAN METOT VE ANALİZ SONUÇLARI ........................... 25

3.1. Araştırmada İzlenen Yolun Özeti ........................................................................ 25

3.2. Araştırma için Anketin Hazırlanması, Anketin Geliştirilmesi ve Verilerin

Toplanması .......................................................................................................... 26

3.3. Araştırmada Toplanan Verilerin Betimsel Analizi ve Analiz Sonuçları ............. 27

3.4. Araştırmada Kullanılan Anketin Güvenilirliği ve Geçerliliği ............................. 37

3.5. Araştırmada Kullanılan İstatistiksel Metot - Kısmi En Küçük Kareler Yapısal

Eşitlik Modeli Yaklaşımı .................................................................................... 38

3.6. Araştırmada Uygulanan Açımlayıcı Faktör Analizi ve Analiz Sonuçları ........... 38

3.6.1. Örnek büyüklüğü yeterliliğinin kontrolü .................................................. 39

viii

Sayfa

3.6.2. Anti-görüntü korelasyon matrisinin kontrolü............................................ 39

3.6.3. Kaiser-Meier-Olkin ve Bartlett testinin uygulanması ............................... 39

3.6.4. Çıkarılan toplumluluk değerlerinin kontrolü ............................................ 40

3.6.5. Faktör analizi çıkarma metodunun belirlenmesi ve uygulanması ............. 42

3.6.6. Döndürme metodunun belirlenmesi ve uygulanması ................................ 42

3.6.7. Maddelerin ana yüklenmelerinin kontrolü ................................................ 43

3.6.8. Döndürülmüş bileşen/faktör matrisinin oluşturulması .............................. 45

3.6.9. Faktör sayısının belirlenmesi .................................................................... 45

3.6.10. Açıklanan toplam varyansın değerlendirilmesi ....................................... 47

3.6.11. Faktörler ve faktörlerle ilişkili maddelerin belirlenmesi ve analizi ........ 47

3.7. Açımlayıcı Faktör Analizi Sonucunda TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar

için Tespit Edilen Kritik Başarı Faktörleri .......................................................... 48

3.7.1. TTO’nun uygulamaları .............................................................................. 48

3.7.2. İç teşvik mekanizmaları ............................................................................ 49

3.7.3. Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler .............................. 49

3.7.4. TTO’nun süreç ve performans yönetimi ................................................... 49

3.7.5. İlişki kurulan organizasyon özellikleri ...................................................... 49

3.7.6. TTO’nun temel hizmetleri ......................................................................... 50

3.7.7. TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi ................................................ 50

3.7.8. TTO’nun insan kaynakları ........................................................................ 50

3.7.9. TTO’nun ilişki kurma tercihleri ................................................................ 50

3.7.10. TTO’nun özellikleri ................................................................................ 50

3.7.11. Akademisyen / araştırmacı tutum ve davranışları ................................... 51

3.8. Araştırmada Uygulanan Doğrulayıcı Faktör Analizleri ve Analizlerin

Sonuçları ............................................................................................................. 51

ix

Sayfa

3.8.1. Modelin SmartPLS ile çizilmesi ............................................................... 51

3.8.2. PLS algoritmasının çalıştırılması .............................................................. 51

3.8.3. Faktörlere yüklenmelerinin kontrolü ......................................................... 60

3.8.4. Kompozit güvenilirliklerin kontrolü ......................................................... 62

3.8.5. Çıkarılan ortalama varyans değerlerinin kontrolü ..................................... 62

3.8.6. Yakınsak geçerliliğin sağlanması .............................................................. 63

3.8.7. Ayırıcı geçerliliğin kontrolü ve sağlanması .............................................. 63

3.9. Modellerin Değerlendirilmesi ............................................................................. 64

4. BULGULAR ............................................................................................ 71

4.1. TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri - Tanımlar 71

4.2. TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri - Model ..... 74

4.3. TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri - Kontrol

Listesi .................................................................................................................. 84

5. SONUÇ ................................................................................................... 93

KAYNAKLAR ............................................................................................................... 97

EKLER ............................................................................................................................ 107

EK-1. Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli ............... 108

EK-2. Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - ilk hâli ................ 130

EK-3. Veri toplama aşamasında kişiye özel olarak gönderilen davet mesajı içeriği ...... 131

EK-4. Araştırma kapsamında toplanan veri .................................................................... 132

EK-5. Araştırma kapsamında IBM SPSS 23 kullanılarak yapılan analizlerin sonuçları 133

EK-6. Faktörler arası ilişkilerin anlamlılık değerleri ...................................................... 134

EK-7. Araştırma kapsamında SmartPLS 3 kullanılarak yapılan analizlerin sonuçları ... 135

ÖZGEÇMİŞ .................................................................................................................... 136

x

ÇİZELGELERİN LİSTESİ

Çizelge Sayfa

Çizelge 2.1. Araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya

durumlar) ve maddeler oluşturulurken yararlanılan literatür incelemesi

kaynakları ................................................................................................... 14

Çizelge 3.1. Araştırmaya katılanların görev/pozisyon açısından dağılımları 1 .............. 28

Çizelge 3.2. Araştırmaya katılanların görev/pozisyon açısından dağılımları 2 .............. 28

Çizelge 3.3. Araştırmaya katılanların deneyim açısından dağılımları ............................ 29

Çizelge 3.4. Araştırmaya katılanların öğrenim durumu açısından dağılımları ............... 29

Çizelge 3.5. Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi

organizasyonlarda hizmet verdikleri alan sayıları açısından dağılımları ... 29


organizasyonların hizmet verdikleri alan sayıları açısından dağılımları .... 29


organizasyonların tüzel kişilikleri açısından dağılımları ............................ 30


organizasyonlarda hizmet verdikleri alanlar açısından dağılımları ............ 30


organizasyonların hizmet verdikleri alanlar açısından dağılımları ............. 31


organizasyonlarda kişi olarak hizmet verdikleri alanların dağılımları ..... 31


organizasyonlarda genelde hizmet verilen alanların dağılımları .............. 34

Çizelge 3.12. Araştırmada anketteki maddeler için katılımcılar tarafından verilen

cevapların tanımlayıcı istatistik değerleri ................................................. 35

Çizelge 3.13. Araştırmada kullanılan anket için hesaplanan güvenilirlik (Cronbach

alfa) değeri ................................................................................................ 37

Çizelge 3.14. KMO ve Bartlett test sonuçları ................................................................. 40

Çizelge 3.15. Maddeler için çıkarılan toplumluluk değerleri ......................................... 40

xi

Çizelge Sayfa

Çizelge 3.16. Döndürülmüş bileşen / faktör matrisi ....................................................... 43

Çizelge 3.17. Açıklanan toplam varyans ........................................................................ 45

Çizelge 3.18. İyileştirilmiş final model için maddelerin faktörlere yüklenme değerleri 60

Çizelge 3.19. Faktörlerin kompozit güvenilirlik değerleri .............................................. 62

Çizelge 3.20. Faktörlerin çıkarılan ortalama varyans değerleri ...................................... 63

Çizelge 3.21. Ayırıcı geçerlilik - faktörler arası korelasyon değerleri............................ 64

Çizelge 3.22. İyileştirilmiş final modelde faktörler arasındaki ilişkilerin anlamlılık

değerleri .................................................................................................... 69

Çizelge 3.23. İyileştirilmiş final modelde ilişkili faktörlerin R kare değerleri ............... 70

Çizelge 4.1. TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri - kontrol

listesi ........................................................................................................... 84

xii

ŞEKİLLERİN LİSTESİ

Şekil Sayfa

Şekil 3.1. Çizilen ilk model (faktörler) ........................................................................... 52

Şekil 3.2. Çizilen ilk model (faktörler ve maddeler) ...................................................... 53

Şekil 3.3. Çizilen iyileştirilmiş final model (faktörler) ................................................... 54

Şekil 3.4. Çizilen iyileştirilmiş final model (faktörler ve maddeler) .............................. 55

Şekil 3.5. İlk model için PLS algoritması sonuçları (faktörler) ...................................... 56

Şekil 3.6. İlk model için PLS algoritması sonuçları (faktörler ve maddeler) ................. 57

Şekil 3.7. İyileştirilmiş final model için PLS algoritması sonuçları (faktörler) .............. 58

Şekil 3.8. İyileştirilmiş final model için PLS algoritması sonuçları (faktörler ve

maddeler) ........................................................................................................ 59

Şekil 3.9. İlk model için anlamlılık değerleri (faktörler) ................................................ 65

Şekil 3.10. İlk model için anlamlılık değerleri (faktörler ve maddeler) ......................... 66

Şekil 3.11. İyileştirilmiş final model için anlamlılık değerleri (faktörler) ...................... 67

Şekil 3.12. İyileştirilmiş final model için anlamlılık değerleri (faktörler ve maddeler) . 68

Şekil 4.1. TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri – model..... 74

xiii

SİMGELER VE KISALTMALAR

Bu çalışmada kullanılmış bazı simgeler ve kısaltmalar, açıklamaları ile birlikte aşağıda

sunulmuştur.

Simgeler Açıklama

% Yüzde

Kısaltmalar Açıklama

AATD Akademisyen / Araştırmacı Tutum ve Davranışları

ABD Amerika Birleşik Devletleri

Ar-Ge Araştırma ve Geliştirme

df Serbestlik Derecesi

DTMDD Dış Teşvik Mekanizmaları, Destekler ve Düzenlemeler

FSMH Fikri Sınai (Sanayi/Endüstri) Mülkiyet Hakları

İKOÖ İlişki Kurulan Organizasyon Özellikleri

İTM İç Teşvik Mekanizmaları

KMO Kaiser-Meyer-Olkin

Maks. Maksimum / En Büyük

M Örnek Ortalaması

MD Madde

Min. Minimum / En Küçük

N Sayı / Adet

O Orijinal Örnek

Ort. Ortalama

P Anlamlılık Değeri

PCA Principal Component Analysis (Temel Bileşenler Analizi)

PLS Partial Least Squares (Kısmi En Küçük Kareler)

SD Standard Deviation (Standart Sapma)

Sig. Anlamlılık

Std. Standart

TTGV Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı

xiv

Kısaltmalar Açıklama

TTO Teknoloji Transfer Ofisi

TTOİK TTO’nun İnsan Kaynakları

TTOİKT TTO’nun İlişki Kurma Tercihleri

TTOÖ TTO’nun Özellikleri

TTOPİPY TTO’nun Proje, İlişki ve Paydaş Yönetimi

TTOSPY TTO’nun Süreç ve Performans Yönetimi

TTOTH TTO’nun Temel Hizmetleri

TTOU TTO’nun Uygulamaları

TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu

1

1. GİRİŞ

Teknoloji transferi, teknoloji transferi ve ilgili faaliyetlerin ilgili paydaş organizasyonlar

tarafından hangi gerekçe, motivasyon, amaç ve hedeflerle yapıldığına/yapılacağına ve

teknoloji transferi işinin gerçekleştirildiği/gerçekleştirileceği bağlama ve çevreye göre çok

farklı şekillerde tanımlanabilir. Ancak teknoloji transferini genel olarak; bilgi, beceri,

bilimsel keşifler, üretim metotları ve diğer inovasyonların üniversiteler, araştırma

organizasyonları, devlet kurumları, özel firmalar, sanayi/endüstri ve diğer ilgili

organizasyonlar arasında transfer edilmesi, paylaşılması ve yaygınlaştırılması süreci olarak

tanımlamak mümkündür [1]. Bir başka tanım ile teknoloji transferi, teknolojinin farklı

ülkeler, bölgeler, işletmeler, üniversiteler veya araştırma organizasyonları arasında transfer

edilmesidir [2].

Teknoloji transferi oldukça kapsamlı, çok boyutlu ve bağlamsal olarak ele alınması gereken

bir konudur. Verilen tanımlarda da belirtildiği gibi, teknoloji transferi farklı ülkeler, bölgeler,

işletmeler, üniversiteler veya araştırma organizasyonları, devlet kurumları, firmalar,

sanayi/endüstri ve diğer ilgili organizasyonlar arasında çok boyutlu bir biçimde

gerçekleştirilebilir ve bu açıdan çok farklı şekillerde yapılan faaliyetler teknoloji transferi

kapsamında nitelendirilebilir.

Bu araştırmada, teknoloji transferi kavramı ve bu kavram ile ilgili faaliyetler özel olarak

üniversiteler/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri organizasyonları arasında

gerçekleştirilen bir kapsam, çerçeve ve bağlamda ele alınmaktadır. Öyle ki; bu araştırmanın

temel amacı olan teknoloji transfer ofisleri (TTO’lar) veya türevi organizasyonlar için kritik

başarı faktörlerinin belirlenmesi kapsamında, teknoloji transferi ve bu bağlamdaki ilgili

uygulamalar, özel olarak TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından temel olarak

üniversiteler/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri arasında gerçekleştirilen bir

karakter sergilemektedir.

Dünya ölçeğinde bir değerlendirme yapıldığında; TTO’lar veya türevi organizasyonlar, ilgili

üniversiteler/araştırma organizasyonları veya diğer organizasyonlar tarafından çok çeşitli

amaç, hedef ve gerekçelerle kurulmakta ve işletilmektedirler. Öte yandan, Türkiye özelinde

bir değerlendirme yapılırsa; TTO’lar veya türevi organizasyonlar, üniversite/araştırma

organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği ve üniversite/araştırma organizasyonlarında

2

ortaya çıkarılan bilgi, inovasyon ve/veya teknolojilerin sanayi/endüstriye transferi ve

ticarileştirilmesi konusunda temel hizmetler sağlayan ve çeşitli faaliyetler yürüten

organizasyonlar şeklinde tanımlanabilir [3].

Farklı ülkelerin veya devletlerin rejimleri ve ilgili idari/yönetsel düzenlemeleri ile

uygulamaları kaynaklı olarak, TTO’lar veya türevi organizasyonlar farklı tüzel kişiliklere

sahip olabilmektedirler. Özel olarak, Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonları, tüzel

kişilikleri bakımından dört ana kategoride ele almak mümkündür. Türkiye’de TTO’lar veya

türevi organizasyonların tüzel kişilikleri [3]:

Yükseköğretim kurumu bünyesinde TTO faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş

bölüm/birim,

Yükseköğretim kurumunun ortak olduğu ve TTO faaliyetlerine yönelik kurulmuş

şirket,

Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketi veya

TTO faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş ve teknoloji geliştirme bölgesi yönetici

şirketinin ortak olduğu şirket.

TTO’lar veya türevi organizasyonun hangi amaçlar, hedefler, gerekçeler ve bağlam

gerçekleri ile kuruldukları ve işletildiklerine bağlı olarak, TTO’lar veya türevi

organizasyonların hizmet verdikleri ve katkı sağladıkları alanlar farklılaşabilmektedir.

Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlar temelde beş ana alanda hizmet sağlamakta

ve faaliyetler yürütmektedirler. Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlarda temelde

hizmet sağlanan alanlar ve uygulanan faaliyetler [3]:

Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim hizmetleri,

Destek programlarından yararlanmaya yönelik hizmetler,

Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite–sanayi işbirliği hizmetleri),

Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama

hizmetleri ve

Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri.

Türkiye’deki her bir TTO veya türevi organizasyon, olgunluk seviyeleri ile amaç ve

hedeflerine göre bu alan ve/veya faaliyetlerden bazen birini, genellikle birkaçını, zaman

zaman tamamını veya nadir de olsa daha fazlasını yerine getirmek üzere faaliyetler

yürütmektedirler.

3

Türkiye’de son yıllarda sıkça gündeme gelen ve özellikle üniversiteler olmak üzere araştırma

organizasyonları tarafından yüksek seviyede önem verilen ve işlev yüklenen TTO’lar veya

türevi organizasyonlar, oldukça önemli bir konu olan üniversiteler/araştırma

organizasyonları ve endüstri/sanayi arasındaki organik bağı oluşturmada, iyileştirmede ve

yaşatmada kayda değer bir rol oynamaktadırlar. Üniversite/araştırma organizasyonları ve

sanayi/endüstri işbirliği, çok boyutlu ve görece farklı motivasyonlardaki tarafların bir araya

gelmesini ve ortak bir paydada buluşmasını gerektirir. Öyle ki; etkili ve verimli

üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri organizasyonları işbirliklerinin

kurulması, yaşatılması ve sürekli iyileştirilebilmesi için genellikle birçok

üniversite/araştırma organizasyonunun barındırdığı serbestlik/özgürlük, otonomi/özerklik,

gerçeğin açıkça araştırılması ve özgünlük/orijinallik gibi kaygılar ile özellikle

sanayi/endüstrinin sahip olduğu etkililik, verimlilik, yönetişim ve anlamlı ekonomik

katkı/çıktı gibi beklentilerin mümkün mertebe örtüştürülmesi ve organik bir biçimde entegre

edilmesi gerekmektedir [4].

Türkiye’de özellikle 2010 yılından sonra daha fazla ve sık rastlanılır olan ve

üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği açısından oldukça kayda

değer araçlardan olan TTO’lar veya türevi organizasyonların, hem kuruluş hem de

işletilmeleri ile ilgili kritik başarı faktörlerinin tespit edilmesinin ve yorumlanmasının

oldukça önemli ve yararlı olacağı değerlendirilmektedir. Öyle ki; ancak bu sayede, görece

oldukça başlangıç aşamasında olan Türkiye’deki TTO’lar veya türevi organizasyonların tüm

ilgili paydaşlar için gerçekten etkili ve verimli olmaları temin edilebilecektir.

Bu araştırmanın temel gerekçesi, Türkiye’deki TTO’lar veya türevi organizasyonların tüm

organizasyonlar gibi sürekli gelişmeye ve iyileşmeye açık bir karakterleri olduğunu

varsayarak, hem Türkiye’deki TTO’lar veya türevi organizasyonlar, hem TTO’lar veya

türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma

organizasyonları, hem de ilgili devlet veya hükümet organları, yasal otoriteler, kamuya/özel

sektöre ait kolaylaştırıcı veya destekleyici organizasyonlar ve sanayi/endüstri

organizasyonları için yararlı ve yol gösterici nitelikli olabilecek sonuçlara ulaşmaktır. Bu

kapsamda reaktif bir biçimde TTO’lar veya türevi organizasyonların anlamlı bir süre

beklentinin altında veya olabilecekten daha iyi performans sergilemelerini izlemek ve buna

istinaden bir araştırma yapmak yerine; proaktif bir biçimde, ilgili paydaşların tamamı için

yararlı ve yol gösterici nitelikli olabilecek bulgulara ulaşılması hedeflenmiştir.

4

Sonuç olarak; Türkiye’de üniversiteler/araştırma organizasyonları ve endüstri/sanayi

arasında çok fonksiyonlu bir köprü işlevi yerine getirmesi amacıyla kurulan ve işletilen

TTO’lar veya türevi organizasyonların, kalite, kapsam, takvim ve bütçe ile ilgili belirlenen

hedeflere ulaşabilmeleri ve bu hedefleri olumlu anlamda aşabilmeleri için kuşkusuz bir

takım kritik başarı faktörleri söz konusudur. Bu kritik başarı faktörlerinin kapsamlı bir

şekilde belirlenmesi ve bu yapılırken TTO’lar veya türevi organizasyonlarda

uzman/profesyonel olarak çalışılan/görev alan veya bu konu ile ilgili kişilerin

görüşlerinin/değerlendirmelerinin dikkate alınması oldukça önemli bir durumdur.

Bu araştırmada, günümüzde üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği

açısından oldukça önemli ve etkili enstrümanlar arasında yer alan TTO’lar veya türevi

organizasyonlar için temel kritik başarı faktörlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Bu araştırmanın amacı, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için

Kritik başarı faktörlerini,

Kritik başarı faktörleri arasındaki ilişkileri ve

Kritik başarı faktörlerini açıklayan maddeleri belirlemektir.

Bu araştırmanın sonuçlarının, TTO’lar veya türevi organizasyonların süreçlerini ve

performanslarını iyileştirmede ilgili tüm paydaşlar için yararlı ve yol gösterici olacağı

değerlendirilmektedir.

5

2. LİTERATÜR İNCELEMESİ

2.1. Üniversite/Araştırma Organizasyonları – Sanayi/Endüstri İşbirliği Bağlamı ile

ilgili Çalışmalar

Üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği, üniversiteler/araştırma

organizasyonları ve sanayi/endüstri organizasyonlarının sahip oldukları ve bir araya

geldiklerinde ilaveten sahip olacakları imkân ve kabiliyetler ile hem bilimsel ve teknolojik

hem de ekonomik yönden ilerleme kaydetmek için ortaya koydukları planlı, amaca yönelik,

disiplinli ve sistematik faaliyetler ve çalışmalar olarak tanımlanabilir [5].

Bütün gelişmiş ve gelişmekte olan dünya ülkeleri değişen ve gelişen şartlara bağlı olarak

yeni teknolojiler (bilgi, beceri, bilimsel keşifler, üretim metotları ve diğer inovasyonlar)

geliştirmek ve bunlardan azami ölçüde istifade etmek için ilgili tarafların aktif ve verimli

işbirliğine dayalı araştırma, teknoloji geliştirme ve inovasyon plan ve programları ve

uygulamamaları üzerinde ısrarla çalışmaktadırlar [5].

Her ne kadar daha önceki zamanlarda çeşitli seviyelerde ve şekillerde gerçekleşmeye

başlamış olsa da, üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği, özellikle

1990’lı yıllardan itibaren daha fazla önemsenen ve üzerinde çalışılmaya başlayan bir

uygulama alanı olmuştur. 1990’lı yıllardan itibaren daha fazla önemsenen ve üzerinde

akademik araştırmalar yürütülen bir alan olan üniversite/araştırma organizasyonları –

sanayi/endüstri işbirliği konusunda yapılan akademik araştırmalar şu beş ana kategoride

toplanabilir [6]:

İşbirliklerinin formları,

İşbirliklerinin motivasyonları,

İşbirliklerinin oluşturulması ve işletilmesi,

İşbirliklerini kolaylaştıran veya zorlaştıran unsurlar ve

İşbirliklerinin çıktıları.

Üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği, günümüz ekonomik, sosyal

ve teknolojik koşullarında var olmak, gelişmek, rekabet etmek ve ilerlemek isteyen tüm ülke,

devlet ve bölgelerin en önemli gündemlerinde en üst sıralarda yer alan oldukça kayda değer

bir husustur. Üniversite/araştırma organizasyonları – endüstri/sanayi işbirliklerinde genelde

6

üç önemli ana aktör vardır. Bunlar üniversite/araştırma organizasyonları, endüstri/sanayi ve

devlet/hükümettir [7]. Buna ek olarak, üniversiteler/araştırma organizasyonları ve

sanayi/endüstri işbirliği ve bu işbirliğinin niteliği, ilgili ülkelerin ulusal bilim, teknoloji ve

inovasyon sistemleri ve politikalarından bağımsız düşünülemez [4]. Bu hususların

tamamının birbirleri ile organik olarak bağları teşkil edilmiş bir şekilde ele alınması

gerekmektedir.

Dünyada yerleşik olarak bilinen ve literatürde anlamlı karşılık bulan üniversite/araştırma

organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği odaklı ilk uygulama ve girişimler Amerika

Birleşik Devletleri (ABD)’nde ortaya çıkmıştır. ABD’nin günümüzde özellikle teknoloji ve

inovasyon konularında bu denli önemli ve büyük bir yere sahip olmasında, ABD’nin

üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği açısından diğer ülkelerle

kıyaslandığında çok daha önceden ve hatta ilk olarak başlatmış olduğu projeler, programlar,

girişimler ve düzenlemeler etkili olmuştur [4].

Üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği konusunda, dünya

ölçeğinde, sırası ile 1853 ve 1857 yıllarında ABD kongresinde sunulan iki temel yasa taslağı

önemli bir kilometre taşı ve başlangıç olarak değerlendirilmektedir. Bu taslaklar ile

alışılagelmiş bilimsel ve klasik eğitim faaliyetlerinin yanı sıra profesyonel ve mesleki

bağlamlarda (tarım ve mekanik uygulamalar) da eğitimler verilmesi ve okullara kamu

arazilerinin bu maksatla hibe edilmesi amaçlanmış ve bu taslaklar 1862 yılında Morill yasası

olarak uygulamaya konulmuştur [4].

Morill yasasını 1914 tarihli Smith-Lever yasası takip etmiş ve bu yasa ile daha önce tarım

ve mekanik uygulamalar ile kısıtlı olan yapı, daha farklı meslek grupları ve kategorileri de

içerecek şekilde genişletilmiş ve uygulamalı araştırma ve işbirliği çalışmaları daha yüksek

seviyeli ve geniş çaplı olarak teşvik edilmiş ve iyileştirilmiştir [4].

Tüm dünya ölçeği dikkate alındığında, 1981 yılında ABD’de yürürlüğe sokulan Bayh-Dole

yasası genel olarak üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği

uygulamalarını ve özel olarak üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri

işbirliği açısından oldukça önemli ve etkili bir enstrüman olan teknoloji transfer merkezleri

(teknoloji transfer ofisleri/arayüzleri) veya türevi organizasyonların politika ve

yaklaşımlarını derinden etkileyen ve şekillendiren bir unsur olmuştur [4].

7

Bu yasa en temel anlamıyla devlet/kamu kaynakları ile desteklenen araştırmaların

çıktılarının ticarileştirilmesinde hak sahipliklerine yeni bir yaklaşım getirmiştir. Bu yeni

yaklaşımın sonucunda, bahse konu çıktıların transferi/ticarileştirilmesi ile elde edilen

kazançların TTO’lar veya türevi organizasyonlara giderlerinde kullanmak üzere gelir olarak

aktarılması, bahse konu çıktının araştırmacısına veya buluş/inovasyon sahibine pay olarak

verilmesi ve ilgili çıktının ortaya çıktığı üniversite/araştırma kurumuna araştırma, teknoloji

geliştirme, inovasyon ve eğitim hususlarında kullanılmak üzere pay olarak verilmesi

mümkün kılınmıştır. Bu sayede ABD’de üniversite/araştırma organizasyonları ve

sanayi/endüstri işbirliği açısından ve araştırma çıktılarında olumlu anlamda oldukça radikal

iyileşmeler sağlanmıştır [4].

Üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliğini doğrudan veya dolaylı

olarak çeşitli şekillerde ve seviyelerde yönlendiren mekanizmalar çoğunlukla karmaşık, çok

boyutlu ve tarafların (üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri) özellikleri,

gerçekleri, çevresel koşulları ve bağlamlarından çok yüksek oranda etkilenen bir nitelik

sergilerler [8].

Bu açıdan bakılırsa, üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği

kapsamı ve başarısı için beklenen kâr, araştırmacıların maliyetleri, tarafların göreceli

pazarlık güçleri ve işbirliğinin süresini belirleyen ayrılma oranları özellikle dikkate alınması

gereken hususlardır [8].

Bir diğer taraftan, inovasyon, firma büyüklüğü, firmaların açıklıkları, firmanın araştırma ve

geliştirme kapasiteleri ve inovasyon bariyerleri başarılı üniversite/araştırma

organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliklerini önemli derecede şekillendiren belirleyici

unsurlardır [9].

Günümüzde üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği çok boyutlu ve

nispeten ayrı istek ve eğilimlerdeki paydaşların bir araya gelmesini ve ortak bir düzlemde,

anlamlı ve örgütlü bir şekilde faaliyetler gerçekleştirmesini gerektirir. Öyle ki; başarılı

olması daha muhtemel üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri

organizasyonları işbirliklerinin kurulması, yaşatılması ve sürekli iyileştirilebilmesi için

özellikle üniversite/araştırma organizasyonlarının sahip oldukları serbestlik/özgürlük,

otonomi/özerklik, gerçeğin açıkça araştırılması ve özgünlük/orijinallik gibi özellikler ve

8

motivasyonlar ile sanayi/endüstri organizasyonlarının sahip oldukları etkililik, verimlilik,

yönetişim ve anlamlı ekonomik katkı/çıktı gibi hedefler ve beklentilerin anlamlı ve uygun

bir şekilde ilişkilendirilmesi ve bütünleştirilmesi gerekmektedir [4].

Ancak bu şekilde ve sayede, tarafların/paydaşların katkıları önemli derecede değerli ve

anlamlı olabilmekte ve ilgili kapsamda belirlenen amaç ve hedeflere ulaşılabilmektedir.

Daha ötesinde, bu türden durumlar ve uygulamalar ile hem üniversiteler/araştırma

organizasyonları hem de endüstri/sanayi organizasyonları daha fazla gelişme ve ilerleme

fırsatı bulabilmektedirler.

En az beklentileri karşılayan seviyede veya daha başarılı olunabilmesi için,

üniversite/araştırma organizasyonları – endüstri/sanayi işbirliklerinde hem stratejik hem de

taktik perspektifli bir yaklaşım gösterilmelidir. Buradan hareketle, hem uzun vadeli olarak

stratejik planlama ve yönetim açısından hem de kısa/orta vadeli olarak planlı ve olağan

karakterli işlere odaklanmak ve bunları birbirlerine göre anlamlı ve uygun bir şekilde

hizalamak gerekmektedir [10].

Paydaş organizasyonlar işbirliğinden en üst seviyede yararı hem stratejik hem de taktik

olarak bir yaklaşım sergilediklerinde elde edebilirler. Bu nedenle tarafların/paydaşların rutin

operasyonel gereksinimleri karşılamanın ötesinde daha ileri bir şekilde karşılıklı çıkar ve

kazanç esasına uygun olarak ilişkilerini oluşturmaları, sürdürmeleri ve geliştirmeleri esas

olmalıdır.

Üniversitelerin değişen dünya koşulları, teknolojik gelişmeler ve rekabet ortamının da etkisi

ile sadece lisans düzeyinde öğrenci eğiten, ders veren ve sadece öğretim faaliyetleri

yürütülen yerler olarak hayatlarına anlamlı bir şekilde devam edemeyecekleri aşikârdır.

Üniversitelerin hem eğitim ve öğretim hem de araştırma, teknoloji geliştirme ve inovasyon

ile ilgili faaliyetlerin aktif ve etkin bir paydaşı olmaları gerekir.

Üniversitelerin temel işlevleri eğitim & öğretim ve araştırma & geliştirme şeklinde ifade

edilebilir. Bu kapsamda üniversitelerin yaptığı araştırma & geliştirmenin bilgi birikimine

katkı sağlamak veya teknoloji geliştirmek şeklinde olduğu savunulabilir. Bütün sanayileşmiş

ve gelişmiş ülkelerin gelişmelerinde ve kalkınmalarında üniversitelerin ve araştırma

organizasyonlarının olumlu anlamda büyük etkileri ve katkıları olmuştur [11].

9

Birçok diğer önemli ve anlamlı yararının yanı sıra, üniversite/araştırma organizasyonları –

sanayi/endüstri işbirliği sayesinde, üniversiteler ile halk/milletin yakınlaşması, kaynaşması

ve bütünleşmesi mümkün olabilmektedir [12]. Bu sayede, halkın/milletin desteğini de almış

bir şekilde, üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği pratikleri daha

başarılı olma fırsatı yakalayabilecektir.

ABD’de üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği konusunda

yürütülen teknoloji transfer programlarının bazıları (neredeyse yarısı) bağlı oldukları

üniversitelere veya araştırma organizasyonlarına oldukça yüksek meblağlarda ekonomik

katkılar sağlamakta ve buna ek olarak üniversitelerin veya araştırma organizasyonlarının

bulundukları bölgenin yerel kalkınmasında oldukça önemli bir rol üstlenmektedirler [13].

ABD başta olmak üzere, üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri

organizasyonları işbirlikleri konusunda mesai harcayan, plan, program ve politika geliştiren

ve uygulamaya koyan tüm ülke ve hükümetler hem yerel anlamda gelişme ve ilerleme

göstermekte hem de küresel anlamda daha etkili, söz sahibi ve güçlü olabilmektedirler.

Araştırma, teknoloji geliştirme ve inovasyon açısından belirli bir olgunluk seviyesinin

üstünde olan çabalar ve çalışmalar anlamlı ve değerli teknoloji transferi pratiklerinin özünü

ve çekirdeğini oluştur. Bu açıdan bir değerlendirme yapılırsa, özellikle araştırma

motivasyonundaki üniversiteler/araştırma organizasyonları ile teknolojiyi gerçekleştirmek

ve kullanmak ve hatta bunu inovasyona dönüştürmek kaygısındaki sanayi/endüstrinin

etkileşimi ve işbirliği oldukça önemlidir [4]. Bu paydaşlar birbirlerine daha fazla yaklaşım

göstererek ve işbirliğine girişerek hem kendi kalkınmalarına hem de bölgesel ve küresel

ölçekte kalkınmaya olumlu hizmet edebilirler.

Günümüz teknolojik ve ekonomik koşullarında, artık başarılı, dünya ölçeğinde rekabet

edebilen, topluma çok boyutlu ve nitelikli hizmetler ve yararlar sağlayan, kaliteli ve nitelikli

üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının sanayi/endüstri organizasyonları ile işbirlikleri

kurmaları ve sürdürmeleri bir tercih değil, zorunluluk hâline gelmiştir [14, 15].

Öyle ki, şimdilerde üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının değer ve kalite

endekslerinde üst sıralara yerleşebilmelerinde en önemli belirleyici unsurlardan biri bu

organizasyonların sanayi/endüstri organizasyonları ile yaptıkları işbirlikleridir.

10

Üniversite/araştırma organizasyonları – endüstri/sanayi işbirliklerinde başarısızlığa neden

olan veya başarı seviyesini farkedilir bir seviyede azaltabilen ana unsurlar ise şu şekilde

listelenebilir [9]:

Güven eksikliği,

Ar-Ge aktivitelerindeki düşük eğilimler,

Gizlilik ve mahremiyet çatışmaları

Kalite ve standardizasyondan kaçınma,

Zayıf iletişim,

Eğitim eksikliği,

Yetersiz toplantılar,

Tüm projenin değil, proje modüllerinin paylaşılması,

Dokümantasyon eksiklikleri,

Kötü deneyimler,

Rekabet avantajına zarar veren uygulamalar,

Öz/çekirdek yeteneklerin yetersizliği,

Paydaşların açıklık eksiklikleri,

Uygun olmayan koruma teknikleri ve

Zaman veya takvim planı olmayan ve işbirliği olarak ele alınan proje girişimleri.

Bir başka değerlendirmeye göre, üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri

işbirliğinde başarı için yedi kural bulunmaktadır. Bunlar [16]:

Bilgi, alan ve entegrasyon yönetiminde başarılı proje yöneticileri seçmek,

Üniversite/araştırma organizasyonlarında paydaşlara işbirliğinin sanayi/endüstriye

hangi hususlarda yarar sağlayabileceği vizyonunu aşılamak,

Uzun vadeli ilişkilere yatırım yapmak,

Üniversite/araştırma organizasyonlarında yer alan paydaşlarla güçlü iletişim bağları

kurmak,

Sanayi/endüstrideki paydaşlarda projelerle ilgili geniş farkındalık yaratmak ve

Çalışmanın her aşamasında destekler sağlamak.

Üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği açısından çok çeşitli yol ve

yöntemler söz konusudur. Bu yöntemler şu şekilde listelenebilir [4]:

Araştırma için genel destekler,

11

Gayri resmî araştırma işbirlikleri,

Sözleşmeli araştırma çalışmaları,

Bilgi transferi ve eğitim projeleri,

Üniversiteler veya araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri işbirliği ile

yürütülen ve devlet tarafından desteklenen araştırma projeleri,

Araştırma konsorsiyumları,

Üniversiteler veya araştırma organizasyonları ile sanayi/endüstri işbirliği amaçlı

kurulan ve işletilen organizasyonlar (merkezler/enstitüler),

Kuluçka merkezleri ve teknoparklar ve

Teknoloji transfer ofisi (TTO) veya türevi organizasyonlar (Teknoloji transfer

merkezleri veya teknoloji transfer arayüzleri).

Bu araştırmada, sürekli rekabetin arttığı ve ülkelerin birbirlerine özellikle teknolojik

konularda meydan okuduğu dünya şartlarında, üniversite/araştırma organizasyonları –

sanayi/endüstri işbirliği açısından oldukça önemli araçlar arasında önemli bir yer oluşturan

TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerinin belirlenmesi

amaçlanmıştır.

2.2. Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO’lar) veya Türevi Organizasyonlar için Kritik

Başarı Faktörleri Bağlamı ile ilgili Çalışmalar

Kuramsal açıdan ele alındığında, post-modern yönetim yaklaşımlarının da doğal bir sonucu

olarak; stratejik amaç ve hedeflere ulaşmak ve bunları olumlu anlamda sürekli aşabilmek

için, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerinin belirlenmesi

hususunun ele alınması önemli ve özellikle Türkiye’de gittikçe değerli bir hâl alan bir konu

hâline gelmektedir.

Dünyada, çeşitli tüzel kişilikler ve farklı isimlerle anılan TTO’lar veya türevi

organizasyonlar, özellikle üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği

açısından dikkate alınan ve üzerinde çok çeşitli araştırmalar yapılan bir alan olarak karşımıza

çıkmaktadır.

Bu araştırma kapsamında, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri

konusu ile ilgili daha evvel yapılmış ve bu araştırmanın amacı ve kapsamı dikkate

12

alındığında yararlanılabilecek çalışmaları tespit etmek ve bu araştırma özelinde TTO’lar

veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri bağlamı ile ilgili maddeleri (ögeler,

özellikler ve/veya durumlar) belirlemek üzere kapsamlı ve detaylı bir literatür incelemesi

gerçekleştirilmiştir.

Literatür incelemesi sonucunda, bu konu ile ilgili olarak çok çeşitli çalışmalar tespit

edilmiştir. Daha önce yapılan çalışmaların çoğunun TTO’lar veya türevi organizasyonlar

için kritik başarı faktörleri konusu için çeşitli özel ve bir veya birkaç konuya odaklanmış

çalışmalar olduğu tespit edilmiştir.

Dünya ölçeğinde yapılmış olan ve TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı

faktörleri konusu ile ilişkilendirilebilecek çeşitli özel ve bir veya birkaç konuya odaklanmış

olan çalışmaların, genel olarak ele aldığı hususlardan özellikle öne çıkanlar şu şekilde

listelenebilir:

Araştırmacıların ilgi ve katılımları,

TTO’lar veya türevi organizasyonlardaki entelektüel sermaye,

Patent ve lisanslama,

TTO’lar veya türevi organizasyonların alanlara/konulara özelleşmeleri,

Organizasyon yapıları,

Kazançların ve gelirlerin dağıtımı,

Teşvikler,

Coğrafi konum,

Organizasyonel hafıza,

İşbirliklerinin formları,

Pazarlama yöntem ve stratejileri,

Şirketleşme (spin-off),

Lobi faaliyetleri ve

Eşgüdüm.

Bu araştırma kapsamında yapılan literatür araştırması sonucunda, daha evvel yapılmış ve

incelenen çalışmaların hiçbirinin TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı

faktörleri açısından değerlendirildiğinde, bu araştırmada olduğu kadar kapsamlı ve detaylı

olmadığı görülmüştür.

13

Bu araştırma kapsamında yapılan kapsamlı ve detaylı literatür incelemesi sonucunda, bu

araştırmanın kapsamı ve bağlamına özel olarak özgün bir nitelikte hazırlanan ankette

kullanılan maddeler, ilgili literatürden azami ölçüde istifade edilerek oluşturulmuştur.

Bahse konu maddeler oluşturulurken, bir veya daha fazla kaynakta ele alınan hususlar tek

başına veya birden fazla kaynakta yer alan hususlardan bazıları ise gerektikçe uygun ve

anlamlı bir şekilde birleştirerek ele alınmıştır.

Kuramsal olarak özellikle altı çizilmek gerekirse; bu araştırma, literatürden edindiği

hususların önemli bir bölümünü hazır olarak değil, ilgili makaleleri / araştırmaları geniş bir

şekilde tahlil ederek, maddeleri ilgili makaleleri / araştırmaları neredeyse birer cümleyle

özetleyecek bir şekilde damıtarak oluşturmuştur.

Bu araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya durumlar) ve

maddeler oluşturulurken istifade edilen literatür incelemesi kaynakları Çizelge 2.1.’de

verilmiştir.

Uygulanan kapsamlı literatür incelemesi sonucunda, özellikle Türkiye kaynaklı ve Türkçe

dilindeki erişilebilir kaynaklarda, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı

faktörleri konusunda istifade edilebilecek çalışma veya araştırma sayısının oldukça sınırlı

olduğu görülmüştür. Burada, genel olarak üniversite/araştırma organizasyonları –

sanayi/endüstri işbirliği konusunda, özel olarak da TTO’lar veya türevi organizasyonlar

konusunda Türkiye’nin gelişmeye hayli açık olan karakteri gerekçe olarak gösterilebilir.

Öyle ki, Türkiye’de bu iki konu her ne kadar 1990’lı yıllardan beri zikrediliyor olsa da, bu

kapsamda sistematik ve kapsamlı çalışmaların ancak 2000’li yıllarla başladığı tespiti

yapılabilir ve bu da bu alanlarda yapılan araştırma / çalışama sayısındaki şimdilik görece

düşüklüğün bir rasyoneli olarak öne sürülebilir.

Bu yönü ile de ele alındığında; söz konusu bu araştırma, genel olarak üniversite/araştırma

organizasyonları – sanayi/endüstri işbirliği bağlamında, özel olarak da TTO’lar veya türevi

organizasyonlar konusunda, Türkiye’de ilgili paydaşların tamamını içerecek şekilde bir yol

ve yöntem içermesi ve kapsamlı nitelikli sonuçları bakımından, Türkiye kaynaklı ilgili bilgi

birikimine farkedilir derecede önemli ve anlamlı bir katkı sağlayabilecek bir nitelik

göstermek üzere hazırlanmış ve geliştirilmiştir.

14

Çizelge 2.1. Araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya durumlar)

ve maddeler oluşturulurken yararlanılan literatür incelemesi kaynakları

Tanımlayıcı – Ögeler, Özellikler ve/veya Durumlar Kaynaklar

MD1 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan

farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim hizmetleri

[3, 17, 18,

19, 20]

MD2 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan destek

programlarından yararlanmaya yönelik hizmetler [3, 19]

MD3 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan proje

geliştirme/yönetim hizmetleri (üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri) [3, 19, 21]

MD4 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan fikri

sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama

hizmetleri

[3, 17, 19,

22]

MD5 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan

şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri

[3, 17, 19,

23, 24, 25,

26]

MD6 – Akademisyenlerin/araştırmacıların TTO’lar veya türevi

organizasyonlar ve araştırma sonuçlarının ticarileştirilmesi hakkındaki

olumlu tutumları

[27, 28]

MD7 – Akademisyenlerin/araştırmacıların üniversitelerin/araştırma

organizasyonlarının rolü ve işlevi ile ilgili düşünceleri/inanışları [17, 28]

MD8 – Akademisyenlerin/araştırmacıların endüstri/sanayi ile ilişkileri ve

birlikte çalışmalar yapmaları [28]

MD9 – TTO’lar veya türevi organizasyonlarda, alanlarında uzman,

stratejik vizyon sahibi, iş ve işbirlikleri kurma ve yönetme niteliklerine ve

disiplinler arası/ötesi bakış açısına sahip profesyoneller istihdam etmek

[17, 19, 21,

29, 30, 31]

MD10 – TTO’lar veya türevi organizasyonlarda uygun ve yeterli yetenek,

yetkinlik, deneyim ve kapasitede tam zamanlı profesyoneller istihdam

etmek

[17, 30, 32,

33, 34, 35,

36]

15

Çizelge 2.1. (devam) Araştırmadaki ankette kullanılan maddeler (ögeler, özellikler ve/veya


kaynakları

MD11 – TTO’lar veya türevi organizasyonlarda üniversite/araştırma

organizasyonları ve endüstri/sanayi ilişkilerini ve uyumlarını

güçlendirmek üzere yönetimde profesyonel, bütünüyle akademik olmayan

kişilerin de yer almaları

[37]

MD12 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından belirlenen ve ilan

edilen misyon (görev) ifadeleri [38]

MD13 – TTO’lar veya türevi organizasyonların tüm paydaşları açısından

kolay kullanılabilen, kapsayıcı ve bilgilendirici genel ağ (web) sayfalarına

sahip olmaları

[22]

MD14 – TTO’lar veya türevi organizasyonların şeffaf/hesap verebilir,

proaktif ve sonuç odaklı olmaları [39, 40]

MD15 – TTO’lar veya türevi organizasyonların güncel dünya

gerçeklerine göre teknoloji transferine ek olarak bilgi transferine de

odaklanmaları

[41]

MD16 – TTO’lar veya türevi organizasyonların doğal ve uygulamalı

bilimlere ek olarak sosyal bilimler alanında yapılan çalışmalarla da

ilgilenmeleri

[42]

MD17 – TTO’lar veya türevi organizasyonların araştırma-yoğun

(araştırma odaklı) ve disiplinlerarası çalışmalar yürüten

üniversiteler/araştırma organizasyonları ile bağlı/ilişkili olmaları

[37, 43, 44]

MD18 – TTO’lar veya türevi organizasyonların daha çok mühendislik ve

doğal bilimler odaklı/yoğun olan üniversiteler/araştırma organizasyonları

ile birlikte çalışmaları

[34]

MD19 – TTO’lar veya türevi organizasyonların özellikle büyük ölçekli

veya bilim-yoğun sektörlerde faaliyet gösteren organizasyonlarla

çalışmaları

[45]

16



kaynakları

MD20 – TTO’lar veya türevi organizasyonlarda uygun, etkili ve verimli

organizasyon yapıları ve iş bölümü yaklaşımları/uygulamaları kurulması

ve yaşatılması

[17, 46, 47,

48]

MD21 – TTO’lar veya türevi organizasyonların bölgesel bazlı ve sektör

odaklı olmaları [32]

MD22 – Küçük çaplı üniversiteler/araştırma organizasyonlarının kendileri

için ayrı ayrı TTO’lar veya türevi organizasyonlar kurmak yerine, ortak

ve müşterek olarak TTO’lar veya türevi organizasyonlar kurmaları ve

yaşatmaları

[37, 49]

MD23 – Büyük ve geniş çaplı üniversiteler/araştırma organizasyonları

için tek ve büyük çaplı TTO’lar veya türevi organizasyonlar oluşturup

yaşatmak yerine, daha küçük küçük, kendi özel alanlarında uzmanlaşmış

ve özelleşmiş farklı yapıların kurulması ve sürdürülmesi

[32]

MD24 – TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili

üniversiteler/araştırma organizasyonları ile entegre/bütünleşik bir yapıda

teşkil edilmeleri

[50]


üniversiteler/araştırma organizasyonları ile olan ilişkilerinin hiyerarşik

organizasyon şeklinde değil, ilişki ve etkileşime dayalı ağ (network)

organizasyon şeklinde olması

[24, 51]

MD26 – Akademisyenler/araştırmacılar tarafından geliştirilen

teknolojiler/inovasyonlar üzerinden akademisyenleri/araştırmacıları ilgili

endüstri/sanayi organizasyonuna hissedar yapmak veya

akademisyenlere/araştırmacılara sebep oldukları kazançtan oransal olarak

hisseler vermek üzere mekanizmalar oluşturmak ve işletmek

[52, 53, 54]

MD27 – Akademisyenlerin/araştırmacıların faaliyetler sırasında veya

sonucunda elde ettikleri hisseleri/çıkarları arttırmak [17, 52, 53]

17



kaynakları

MD28 – Üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında

akademisyenler/araştırmacılar için TTO’lar veya türevi organizasyonların

faaliyetleri ile ilgili uygulanan teşvik ve ödüllendirme sistemleri

[17, 55, 56]

MD29 – TTO’lar veya türevi organizasyonların

üniversitelerdeki/araştırma organizasyonlarındaki

akademisyenleri/araştırmacıları girişimciliğe teşvik eden ve onları bu

bağlamda destekleyen çalışmalar yapmaları

[17, 26, 56,

57]

MD30 – TTO’lar veya türevi organizasyonların, etki ve başarıyı ölçmek

ve izlemek üzere uygun ve anlamlı performans göstergeleri/indikatörleri

belirlemeleri, bunlarla ilgili özel, ölçülebilir, ulaşılabilir ve izlenebilir

hedefler koymaları ve hedeflere göre ilerlemeyi takip etmeleri

[58]

MD31 – TTO’lar veya türevi organizasyonların hem kendilerine ait hem

de bağlı/ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının

yapılarının, süreçlerinin ve prosedürlerinin zayıf yanlarını ve

darboğazlarını belirlemeleri, bunlara ilişkin iyileştirme planları yapmaları

ve uygulamaları

[59]

MD32 – Uyum ve verimlilik açılarından TTO’lar veya türevi

organizasyonlarda uygulamaların/çalışmaların periyodik olarak bağımsız

kişilerce/sistemlerce denetlenmesi ve değerlendirilmesi

[19]

MD33 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından büyük başarılar

veya kazanımların sürekli iyileşmeyi/gelişmeyi ve ilerlemeyi

durdurmaması veya rehavet yaratmaması ve sürekli iyileşme/gelişme

faaliyetlerinin sürdürülmesi

[60]

MD34 – TTO’lar veya türevi organizasyonların ve bunların bağlı/ilişkili

oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının bağlamları,

bulundukları çevrenin koşulları, coğrafi konumları ve ekonomik gerçekler

[17, 30, 31,

34, 45, 46,

49, 61]

18



kaynakları

MD35 – TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları

üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının akademisyen/araştırmacı

kaliteleri, araştırma ve geliştirme bütçeleri, büyüklükleri, doktora

öğrencileri sayıları ve araştırma yoğunlukları

[17, 30, 31,

34, 37, 47,

49, 55, 61,

62, 63]

MD36 – Bağlı/ilişkili olunan üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının

ilgili TTO’lar veya türevi organizasyonları sahiplenmeleri, fonlamaları ve

desteklemeleri

[19, 22, 64,

65]


üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının organizasyon yapıları ve

yasal statüleri/durumları

[19, 44, 61]

MD38 – TTO'lar veya türevi organizasyonların ilişkili/bağlı oldukları

üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında toplamda ortaya çıkartılan

teknolojik veya inovasyonla ilgili çıktıların nitelik ve nicelik olarak belirli

bir kritik seviyenin üzerinde olması

[53]


üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında

teknoparkların/teknokentlerin var olması

[31]

MD40 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından, bağlı/ilişkili

olunan üniversiteler/araştırma organizasyonları, ilgili birimleri ve

akademisyenler/araştırmacılar ile uyumlu ve birbirine hizmet eden

nitelikte politika, vizyon, misyon ve stratejilerin birlikte belirlenmesi,

bunlara uygun planlama ve uygulamalar yapılması

[19, 22, 34,

36, 64, 66,

67]

MD41 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından amaçlara uygun

olarak etkili ve verimli proje yönetimi pratiklerinin planlanması ve

uygulanması

[22, 68]

MD42 – TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerde paydaşları

iyi belirlemeleri ve paydaşlarının ilgilerini, çıkarlarını, etkilerini ve

katılımlarını amaçlarına göre iyi yönetmeleri

[69, 70]

19



kaynakları

MD43 – TTO’lar veya türevi organizasyonların paydaşları ile olan

ilişkilerini etkin bir şekilde oluşturmaları ve geliştirmeleri [22, 69, 70]

MD44 – TTO’lar veya türevi organizasyonların profesyonel

organizasyonlarla aktif ilişkiler kurmaları ve

akademisyenleri/araştırmacıları ilgili fonlama kurumları ve

endüstri/sanayi temsilcileri ile bir araya getirmeleri

[71, 72, 73,

74]


araştırmacılar/akademisyenler ve endüstri/sanayi arasındaki bağlantıları

ve ilişkileri (network) iyileştirmek üzere çalışmalar yapmaları

[64, 75]

MD46 – TTO’lar veya türevi organizasyonların kendi çalışmalarına

yönelik olarak, kendilerine özel politikalar, amaçlar, hedefler, stratejiler,

süreçler, prosedürler ve uygulamalar tanımlamaları ve gerçekleştirmeleri

[19, 34, 58,

59, 68, 76]

MD47 – Patentleme bağlamında, daha az bürokratik, dinamik, etkin ve

özellikle destekleyici ve teşvik edici mekanizmalar kurulması ve

sürdürülmesi

[17, 56, 77,

78, 79]

MD48 – TTO’lar veya türevi organizasyonların organizasyonlarında

öğrenmenin/hafızanın nasıl en etkili ve verimli oluştuğunu/geliştiğini

belirlemeleri ve buna uygun olarak faaliyetler geliştirmeleri

[80]

MD49 – TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili yasa, yönetmelik,

mevzuat ve düzenlemeleri proaktif bir biçimde dikkatle takip etmeleri ve

bu bağlamdaki gelişmeleri ve değişiklikleri özellikle dikkate alarak

faaliyetler yürütmeleri

[74, 81]

MD50 – TTO’lar veya türevi organizasyonların yanlışlardan veya hatalı

uygulamalardan dersler çıkartmaları ve öğrenen bir karakter sergilemeleri [82]

MD51 – TTO’lar veya türevi organizasyonların, koordinasyon (eşgüdüm),

sonuç odaklılık, arz ve talep sahiplerini belirleme, değerlendirme ve

eşleştirme kabiliyetlerine sahip olmaları, gerektikçe iş geliştirme

faaliyetlerine odaklanmaları

[36]

20



kaynakları

MD52 – TTO’lar veya türevi organizasyonların yürüttükleri faaliyetlerde

büyük oranda birebir (özel) hizmet vermeleri [36]

MD53 – Lisansüstü öğrencilerin/araştırmacıların şirketleşmeyi (spin-off)

potansiyel bir kariyer fırsatı olarak görmeleri ve bu yönde

cesaretlendirilmeleri/yönlendirilmeleri

[67]

MD54 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından tanımlanan ve

işletilen pazarlama yöntem ve stratejileri [19]


akademisyenleri/araştırmacıları pazarlama ve pazarlık konularında

eğitimli ve donanımlı hâle getirmeleri

[83]

MD56 – TTO’lar veya türevi organizasyonların hem

akademisyenlerin/araştırmacıların hem de yöneticilerin/idarecilerin

beklentilerini karşılayan ve çelişki/çatışma yaratmayan bir şekilde tutum

ve davranış sergilemeleri

[84]


yöneticilerle/idarecilerle iletişim kurarak ve gerektikçe lobi faaliyetleri

yürüterek girişimci araştırmacıları/akademisyenleri özendirmek üzere

çalışmalar yapmaları

[17, 18, 19,

26]

MD58 – TTO’lar veya türevi organizasyonların, sigorta

(lisanslama/patentleme işlerinde başarısız olunsa da kazanmak) gibi

niteliklendirilebilecek çeşitli yollarla akademisyenlerin/araştırmacıların

lisanslama/patentleme işlerini TTO’lar veya türevi organizasyonlar

üzerinden yapmalarını sağlamaları

[85]

MD59 – TTO’lar veya türevi organizasyonların patent yarışına değil

inovasyon yarışına girmeleri ve bu bağlamda daha fazla çalışmalar

yapmaları

[86]

21



kaynakları

MD60 – TTO’lar veya türevi organizasyonların üniversitelerde/araştırma

organizasyonlarında yer alan teknoparklar/teknoloji geliştirme bölgeleri

ile işbirlikleri kurmaları

[87]

MD61 – TTO’lar veya türevi organizasyonların bilgilendirme toplantıları

ile faaliyetleri hakkında şeffaflık sağlamaları ve resmi olmayan (informal)

yüz yüze iş keşfi toplantıları yapmaları

[20]

MD62 – TTO’lar veya türevi organizasyonların kendi operasyonel

maliyetlerini veya harcamalarını ürettikleri/yarattıkları finansal/parasal

sonuçlar üzerinden karşılayacak şekilde düzenlemeler yapmaları ve bu

nedenle finansal/parasal açıdan daha başarılı olmak için daha fazla motive

olmaları

[88]

MD63 – TTO’lar veya türevi organizasyonların çalışmalarında erken

aşamalarda ilgili süreçlere dâhil olmaları, ilgili paydaşları da erken

aşamalarda süreçlere dâhil etmeleri ve bunu geniş ve proaktif bir

yaklaşımla yapmaları

[22, 33, 69,

89]

MD64 – TTO’lar veya türevi organizasyonların performans

kıyaslamalarını hem dâhili hem de harici olarak proaktif bir şekilde

yapmaları

[22]

MD65 – Akademisyenlerin/araştırmacıların kendi firmalarını kurmalarına

(şirketleşmek / spin-off) imkânlar sağlanması ve destek olunması [23, 24, 25

MD66 – Akademisyenlerin/araştırmacıların kendi firmalarını kurmaları

(şirketleşmek / spin-off) ile ilgili açık ve iyi tanımlanmış şirketleşme

(spin-off) stratejileri tanımlanması

[17, 24]

MD67 – Akademik kültür, değerler ve hedefler ile endüstriyel öncelikler,

ekonomik ihtiyaçlar ve imkânlar arasında mümkün olan en iyi dengenin

kurulması

[31, 68, 84,

90]

22



kaynakları

MD68 – Üniversiteler/araştırma organizasyonları ve endüstri/sanayi

arasındaki anlayışların, iş birliklerinin, ağların ve etkileşimlerin

arttırılması

[21, 71]

MD69 – Patent, sözleşme ve pazar araştırması destekleri, vb. gibi

destekleri de içeren farklı ve çoklu destek programları, girişim

sermayeleri ve fonların varlığı

[17, 19, 64]

MD70 – Devletin ve ilgili otoritelerin politikaları/destekleri (yasalar,

yönetmelikler, mevzuatlar, teşvikler, vb.) ve ulusal inovasyon ve

girişimcilik sistemleri

[17, 19, 34,

43, 46, 64,

91, 92]

MD71 – Üniversite-sanayi işbirliği, fikri haklar sistemi ve hak sahiplikleri

ile ilgili ön açıcı ve yol gösterici nitelikli ve mevcut yaşanan sorunları

dikkate alan düzenlemelerin yapılması ve uygulanması

[19]

MD72 – TTO’lar veya türevi organizasyonlar için benzer yapılar veya

uygulamalar arasında etkili bir iletişim, eşgüdüm ve işbirliği kurulması ve

sürdürülmesi

[19]

MD73 – TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine ilişkin

gerektiğinde başvurabilecekleri rehber nitelikli dokümanların varlığı [19]

MD74 – TTO’lar veya türevi organizasyonların, çalışmalarında bilişim

teknolojilerinden/uygulamalarından ve entegre yönetim ve öneri

sistemlerinden yararlanmaları

[93, 94]

MD75 – İhlaller, uyuşmazlıklar, çatışmalar ve/veya anlaşmazlıklarla ilgili

olarak TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından ihtiyaç

duyulduğunda başvurulabilecek ve destek alınabilecek bir altyapı veya

kaynağın olması

[17, 19]

23

2.3. Türkiye’de TTO’lar veya Türevi Organizasyonların Tarihçesi ve Mevcut Durum

Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlar, üniversite/araştırma organizasyonları –

sanayi/endüstri işbirliği ile temel olarak üniversite/araştırma organizasyonlarında ortaya

çıkarılan bilgi, inovasyon ve/veya teknolojilerin sanayi/endüstriye aktarılması, transferi,

yaygınlaştırılması ve ticarileştirilmesi bağlamında servisler sağlayan ve projeler/faaliyetler

yürüten organizasyonlardır [3].

Diğer taraftan, Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlar; üniversite/araştırma

organizasyonlarında üretilen bilgi ve teknolojinin, uygulamaya dönüştürülerek

ticarileştirilmesine ve bu süreç sonucunda ekonomik/sosyal/kültürel değer kazanmasına,

üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri kuruluşları arasında etkili işbirliği

oluşturulmasına, sanayinin/endüstrinin gereksinim duyduğu nitelikli bilgi ve teknolojinin

üniversite/araştırma organizasyonlarında üretilmesine, bu etkili ve verimli işbirlikleri

sonucunda üniversite/araştırma organizasyonları ve sanayi/endüstri arasında bilgi ve

teknoloji aktarımına ve somut çıktıların geliştirilmesine hizmet etmek üzere teşkil edilmekte

ve yaşatılmaktadırlar [40].

Türkiye’de kurulmuş ve işler durumda olan TTO’lar veya türevi organizasyonları tüzel

kişilik karakterleri bakımından temel olarak dört farklı kategoride gruplamak mümkündür

[3]:

Yükseköğretim kurumu bünyesinde TTO’lar veya türevi organizasyonların

faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş bölümler/birimler,

Yükseköğretim kurumunun ortak olduğu ve TTO’lar veya türevi organizasyonların

faaliyetlerine yönelik kurulmuş şirketler,

Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri veya

TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş ve

teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketinin ortak olduğu şirketler.

Türkiye’de faaliyet yürüten TTO’lar veya türevi organizasyonlar temelde beş ana boyutta

faaliyet yürütmektedirler. Türkiye’deki TTO’lar veya türevi organizasyonlar olgunluk

seviyeleri temelli olarak amaç ve hedeflerine göre bu faaliyet boyutlarından birini, birkaçını,

tamamını veya bazen de daha fazlasını yerine getirmektedirler. Bu faaliyet boyutları [3]:

Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim hizmetleri,

24

Destek programlarından yararlanmaya yönelik hizmetler,

Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite–sanayi işbirliği hizmetleri),

Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama

hizmetleri ve

Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri.

Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlar, özellikle TÜBİTAK tarafından

üniversite/araştırma organizasyonlarında yenilikçiliğin ve girişimciliğin tetiklenmesi

amacıyla politika araçlarının geliştirilmesi bağlamında aktif bir şekilde desteklenmektedir

[40]. Bu kapsamda, TÜBİTAK, Türkiye’de faal olan ve çeşitli açılardan belirli bir olgunluk

seviyesinin üzerinde olan 25 adet TTO veya türevi organizasyona 2012 yılından beri

TÜBİTAK 1513 Destek Programı kapsamında hibe nitelikli fon sağlamıştır. Buna ek olarak,

henüz başlangıç veya kuruluş aşamasında olan dokuz adet TTO veya türevi organizasyon

yine TÜBİTAK tarafından TÜBİTAK 1601 Destek Programı kapsamında hibe nitelikli

olarak fonlanmıştır.

Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyet alanları ile ilgili ilk önemli ve

anlamlı başlangıç 1990’lı yılların başlarında Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme

ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) tarafından başlatılan ve sürdürülen kuluçkalık

(inkübasyon) merkezleridir. Bu merkezler, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyet

alanları ile ilgili bilhassa şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri bakımından önemli

ve yararlı bir işlev görmüşlerdir. Bunu takip eden dönemde, 1996 yılında TÜBİTAK

tarafından yürürlüğe sokulan ve yaklaşık 10 yıl süren Üniversite-Sanayi Ortak Araştırma

Merkezleri Programı (ÜSAMP), TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyet alanları ile

ilgili bir diğer önemli ve anlamlı deneyim olmuştur. Daha ileriki yıllarda ise, özellikle

2005/2006 yıllarını takip eden zaman diliminde, Türkiye’de TTO’lar veya türevi

organizasyonların faaliyet alanları ve bu kapsamdaki organizasyon sayıları anlamlı şekilde

artmaya başlamıştır [19]. 2017 yılı başı itibarıyla, Türkiye’de çeşitli olgunluk seviyelerinde

olan işler durumda 55-60 civarında TTO veya türevi organizasyon söz konusudur. Özellikle

2010 yılı sonrasında Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonların hem sayıca

artmalarında hem de nitelik ve olgunluk olarak iyileşmelerinde, TÜBİTAK’ın sağladığı özel

destek programları ve Türkiye’nin üniversite/araştırma organizasyonları – sanayi/endüstri

işbirliği ile araştırma, teknoloji geliştirme ve inovasyon konularında gösterdiği pozitif

yönelimler ve atılımlar doğrudan etkili olmuştur.

25

3. UYGULANAN METOT VE ANALİZ SONUÇLARI

3.1. Araştırmada İzlenen Yolun Özeti

Bu araştırmada, hem daha önce yapılmış ve bu araştırmada yararlanılabilecek çalışmaları

tespit etmek hem de bu araştırma özelinde TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik

başarı faktörleri konusu ile ilgili maddeleri belirlemek için hem Türkçe hem de İngilizce

kaynakları içeren kapsamlı ve detaylı bir literatür incelemesi gerçekleştirilmiştir.

Bunun sonrasında, literatür incelemesi sonucunda elde edilen bilgiler esas alınarak, TTO’lar

veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerini belirlemek üzere veri toplamak için

yeni, özgün ve kapsamlı bir anket hazırlanmıştır. İlk defa hazırlanan anket uzman gözden

geçirmeleriyle rafine edilmiş ve ankete ilk hâli verilmiştir. İlk hâli verilen anket pilot olarak

uygulanmıştır. Pilot uygulama sonucunda toplanan veriler ve katılımcılardan elde edilen

dönütler dikkate alınarak anket tekrar rafine edilmiş ve uzman gözden geçirmeleri

sağlanmıştır. Hem pilot uygulama sonucunda elde edilen verilerin analiz sonuçları hem de

uzman görüşleri dikkate alınarak son hâline getirilen anket kullanılarak, Türkiye’de TTO’lar

veya türevi organizasyonlarda uzman/profesyonel olarak çalışan/görev alan veya bu konu

ile ilgili olan toplam 230 kişiden veri toplanmıştır. Araştırmada kullanılan anketin

güvenilirlik ve geçerliliği sağlanmıştır.

Bu araştırma kapsamında toplanan veriler üzerinde kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik

modeli yaklaşımına göre istatistiksel analizler gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, açımlayıcı

ve doğrulayıcı faktör analizleri uygulanmış, ilk model oluşturulmuş ve değerlendirmeler

yapılmıştır. Müteakiben, ilk oluşturulan modeli iyileştirmek amacıyla ve izlenen istatistiksel

yaklaşım gerektirdiği için, ilk model değiştirilmiş ve iyileştirilmiş, doğrulayıcı faktör

analizleri tekrarlanmış, iyileştirilmiş final model oluşturulmuş ve değerlendirmeler

yapılmıştır. Araştırma kapsamında, faktörler arası ilişkiler bağlamında oluşturulan ve test

edilen hipotezlere ilişkin hipotezler ve hipotez testi sonuçları Çizelge 3.22. ve EK-6

(Faktörler arası ilişkilerin anlamlılık değerleri)’da yer almaktadır.

Sonuç olarak, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri açısından 11

faktör, bu faktörlerle ilgili 67 madde (öge, özellik ve/veya durum) ve bu faktörler arasındaki

istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı 25 ilişki tespit edilmiştir.

26

3.2. Araştırma için Anketin Hazırlanması, Anketin Geliştirilmesi ve Verilerin

Toplanması

Bu araştırma kapsamında, literatür incelemesi sonucunda elde edilen bilgiler esas alınarak,

TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerini belirlemek üzere veri

toplamak için yeni, özgün ve kapsamlı bir anket hazırlanmıştır. Hazırlanan anket uzman

gözden geçirmeleriyle rafine edilmiş ve ankete ilk hâli verilmiştir.

Anketin ilk hâli üç bölüm ve toplam 161 sorudan (ilk bölümde 7, ikinci bölümde 153 ve

üçüncü bölümde 1 soru) oluşmuştur. Anketin ilk hâli kullanılarak 20 kişinin katılımı ile bir

pilot uygulama gerçekleştirilmiştir. Pilot uygulama sonucunda toplanan veriler ve

katılımcılardan elde edilen dönütler dikkate alınarak anket tekrar rafine edilmiş ve uzman

gözden geçirmeleri sağlanmıştır.

Anketin son hâli üç bölüm ve toplam 82 sorudan (ilk bölümde 6, ikinci bölümde 75 ve

üçüncü bölümde 1 soru) oluşmuştur. Anketin son hâlinin birinci bölümü (Giriş), araştırmaya

katılan kişiler hakkında betimsel verilerin toplanması amacı ile tasarlanan ve altı sorudan

oluşan bölüm olmuştur. Anketin ikinci bölümü (Ana), özel olarak araştırmaya katılan

kişilerin TTO'lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri açısından listelenen

olası bazı ögeler, özellikler ve/veya durumlar hakkında, bunların TTO'lar veya türevi

organizasyonların başarılarını/performanslarını etkileyip etkilemeyecekleri açısından görüş

ve değerlendirmelerini her bir ifade için birden beşe kadar olan numaralardan (1 = Hiç

Etkilemez, 2 = Etkilemez, 3 = Kararsızım, 4 = Etkiler ve 5 = Bütünüyle Etkiler) birini seçerek

yansıtması beklenen ve 75 sorudan oluşan bölüm olmuştur. Anketin, üçüncü ve son bölümü

(Diğer) ise, araştırmaya katılan kişi/katılımcıların, TTO’lar veya türevi organizasyonların

başarıları/performansları açısından kritik olarak değerlendikleri ilave faktörler ile ilgili

fikirlerini veya düşüncelerini yazabilecekleri bir bölüm olarak tasarlanmıştır. Anketin her

bir bölümünün nasıl doldurulmasının beklendiği ile ilgili açıklamalar, ankette ilgili

bölümlerin başlangıç kısımlarında yönerge olarak verilmiştir.

Bu araştırma kapsamında özgün olarak hazırlanan ve veri toplamak üzere kullanılan anketin

son hâli EK-1 (Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli) ve

anketin ilk hâli EK-2 (Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - ilk

hâli)’de verilmiştir.

27

Bu araştırmada kullanılan anket Google Forms kullanılarak hazırlanmış ve çevrimiçi olarak

İnternet üzerinden uygulanmıştır. Araştırmada veriler Google Forms kullanılarak

hazırlanmış anket ile İnternet üzerinden toplanmıştır. Veri toplama aşamasında katılımcılara

elektronik posta ve LinkedIn yoluyla ulaşılmıştır. Araştırmada yer alan katılımcılar

Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlarda uzman/profesyonel olarak çalışan/görev

alan veya bu konu ilgili kişilerden oluşmuştur. İnternet üzerinde yer alan kurumsal genel ağ

sayfaları ve LinkedIn üzerindeki profesyonel profiller üzerinden edinilen iletişim bilgileri

ile toplamda yaklaşık 650 kişi ile iletişim kurulmuş ve bu kişilere araştırmaya katılım çağrısı

kişiye özel olarak ve birer hafta ara ile toplam iki kez olacak şekilde gönderilmiştir.

Veri toplama sürecinde kişiye özel olarak gönderilen mesaj içeriği EK-3 (Veri toplama

aşamasında kişiye özel olarak gönderilen davet mesajı içeriği)’te verilmiştir. Veri toplama

süreci sonunda toplamda 230 kişi/katılımcıdan toplanan ham veri EK-4 (Araştırma

kapsamında toplanan veri)’te verilmiştir. Uygulanan analizlerin tam sonuçları EK-5

(Araştırma kapsamında IBM SPSS 23 kullanılarak yapılan analizlerin sonuçlar), EK-6

(Faktörler arası ilişkilerin anlamlılık değerleri) ve EK-7 (Araştırma kapsamında SmartPLS

3 kullanılarak yapılan analizlerin sonuçlar)’de verilmiştir.

3.3. Araştırmada Toplanan Verilerin Betimsel Analizi ve Analiz Sonuçları

Bu araştırmada, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerini

belirlemek üzere özgün olarak hazırlanan anket kullanılarak, veriler Türkiye’de TTO’lar

veya türevi organizasyonlarda uzman/profesyonel olarak çalışan/görev alan veya bu konu

ile ilgili olan kişilerden toplanmıştır.

Veri toplanan 230 kişiye/katılımcılara ait, katılımcıların görevleri/pozisyonları, deneyimleri,

öğrenim durumları, katılımcıların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi

organizasyonların tüzel kişilikleri, katılımcıların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya

türevi organizasyonlarda hizmet verdikleri alanlar ve katılımcıların görev

aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya türevi organizasyonların hizmet verdikleri alanlar ile ilgili

betimsel istatistik analiz sonuçları Çizelge 3.1., Çizelge 3.2., Çizelge 3.3., Çizelge 3.4.,

Çizelge 3.5., Çizelge 3.6., Çizelge 3.7., Çizelge 3.8., Çizelge 3.9., Çizelge 3.10., Çizelge

3.11. ve Çizelge 3.12.’de verilmiştir.

28

Çizelge 3.1., Çizelge 3.2., Çizelge 3.3., Çizelge 3.4., Çizelge 3.5., Çizelge 3.6., Çizelge 3.7.,

Çizelge 3.8., Çizelge 3.9., Çizelge 3.10., Çizelge 3.11. ve Çizelge 3.12.’de verilen betimsel

istatistik analiz sonuçlarında görüldüğü üzere, araştırmaya katılanlar oldukça geniş ve

kapsayıcı bir yelpazeden olmuştur.

Bu durum, araştırmanın sonuçlarının geçerliliği ve anlamlılığı açısından önemli bir

göstergedir. Öyle ki, bu araştırmada Türkiye’de TTO’lar veya türevi organizasyonlarda

uzman/profesyonel olarak çalışan/görev alan veya bu konu ile ilgili olan oldukça kapsayıcı

bir gruptan veri toplanmıştır.

Çizelge 3.1. Araştırmaya katılanların görev/pozisyon açısından dağılımları 1

Görev/Pozisyon Sıklık % Kümülatif %

Uzman Yardımcısı 28 12,2 12,2

Uzman 84 36,5 48,7

Başuzman 8 3,5 52,2

Akademisyen/Araştırmacı 27 11,7 63,9

Yönetici 24 10,4 74,3

Direktör 15 6,5 80,8

Koordinatör 30 13 93,8

Diğer 14 6,1 100,0

Toplam 230 100,0

Çizelge 3.2. Araştırmaya katılanların görev/pozisyon açısından dağılımları 2

Görev/Pozisyon Sıklık % Kümülatif %

Uzman Yardımcısı 28 12,2 12,2

Uzman 84 36,5 48,7

Başuzman 8 3,5 52,2

Akademisyen/Araştırmacı 27 11,7 63,9

Avukat/Hukuk Müşaviri* 2 0,9 64,8

Danışman/Mentor* 12 5,2 70

Yönetici 24 10,4 80,4

Direktör 15 6,5 86,9

Koordinatör 30 13 100

Toplam 230 100

* Çizelge 3.1.’de Diğer’i oluşturan ögeler

29

Çizelge 3.3. Araştırmaya katılanların deneyim açısından dağılımları

Deneyim Sıklık % Kümülatif %

0 - 1 Yıl 21 9,1 9,1

1 - 3 Yıl 53 23 32,1

3 - 5 Yıl 92 40 72,1

5 - 10 Yıl 43 18,7 90,8

10+ Yıl 21 9,1 100,0

Toplam 230 100,0

Çizelge 3.4. Araştırmaya katılanların öğrenim durumu açısından dağılımları

Öğrenim Durumu Sıklık % Kümülatif %

Lisans 55 23,9 23,9

Yüksek Lisans 116 50,4 74,3

Doktora 59 25,7 100,0

Toplam 230 100,0


organizasyonlarda hizmet verdikleri alan sayıları açısından dağılımları

Hizmet Sayısı Sıklık % Kümülatif %

1 47 20,4 20,4

2 90 39,1 59,5

3 59 25,7 85,2

4 11 4,8 90

5 23 10,0 100,0

Toplam 230 100,0


organizasyonların hizmet verdikleri alan sayıları açısından dağılımları

Hizmet Sayısı Sıklık % Kümülatif %

1 1 0,4 0,4

2 21 9,1 9,5

3 52 22,6 32,1

4 19 8,3 40,4

5 137 59,6 100,0

Toplam 230 100,0

30


organizasyonların tüzel kişilikleri açısından dağılımları

TTO veya Türevi Organizasyonun Tüzel Kişiliği Sıklık % Kümülatif

%

Yükseköğretim kurumu bünyesinde TTO

faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş birim 120 52,2 52,2

Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketi 87 37,8 90,0

TTO faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş ve

teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketinin

ortak olduğu şirket

13 5,7 95,7

Yükseköğretim kurumunun ortak olduğu ve TTO

faaliyetlerine yönelik kurulmuş şirket 10 4,3 100,0

Toplam 230 100,0


organizasyonlarda hizmet verdikleri alanlar açısından dağılımları

Hizmet Alanları Sıklık* %

Destek programlarından yararlanmaya yönelik

hizmetler 143 62,17

Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite-

sanayi işbirliği hizmetleri) 140 60,87

Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim

hizmetleri 131 56,96

Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri 84 36,52

Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları

(FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri 65 28,26

*230 kişi arasında

31


organizasyonların hizmet verdikleri alanlar açısından dağılımları

Hizmet Alanları Sıklık* %


hizmetleri 226 98,26


hizmetler 224 97,39


sanayi işbirliği hizmetleri) 211 91,74

Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları

(FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri 151 65,65

Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri 148 64,35

*230 kişi arasında


organizasyonlarda kişi olarak hizmet verdikleri alanların dağılımları

Kişi Olarak Hizmet Verilen Alanlar Sıklık % Kümülatif %


hizmetleri; Destek programlarından yararlanmaya

yönelik hizmetler; Proje geliştirme/yönetim

hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)

33 14,3 14,3



yönelik hizmetler

32 13,9 28,3




hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri);

Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH)

yönetimi ve lisanslama hizmetleri; Şirketleşme (spin-

off) ve girişimcilik hizmetleri

23 10,0 38,3


hizmetler; Proje geliştirme/yönetim hizmetleri

(Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)

19 8,3 46,5


sanayi işbirliği hizmetleri); Şirketleşme (spin-off) ve

girişimcilik hizmetleri

16 7,0 53,5


hizmetleri 13 5,7 59,1

32

Çizelge 3.10. (devam) Araştırmaya katılanların görev aldıkları/çalıştıkları TTO’lar veya

türevi organizasyonlarda kişi olarak hizmet verdikleri alanların dağılımları


hizmetler 10 4,3 63,5


sanayi işbirliği hizmetleri) 9 3,9 67,4


sanayi işbirliği hizmetleri); Fikri sınai

(sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi

ve lisanslama hizmetleri; Şirketleşme (spin-off) ve


9 3,9 71,3

Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri 9 3,9 75,2


hizmetleri; Proje geliştirme/yönetim hizmetleri


7 3,0 78,3


yönetimi ve lisanslama hizmetleri 6 2,6 80,9



(Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri); Fikri sınai


ve lisanslama hizmetleri

5 2,2 83,0


hizmetler; Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik

hizmetleri

5 2,2 85,2






yönetimi ve lisanslama hizmetleri

5 2,2 87,4







3 1,3 88,7



yönelik hizmetler; Şirketleşme (spin-off) ve


3 1,3 90,0


hizmetleri; Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet

hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri

3 1,3 91,3

33


türevi organizasyonlarda kişi olarak hizmet verdikleri alanların dağılımları



hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri;

Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik hizmetleri

3 1,3 92,6



(Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri); Şirketleşme

(spin-off) ve girişimcilik hizmetleri

3 1,3 93,9




3 1,3 95,2





3 1,3 96,5



(Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri); Şirketleşme

(spin-off) ve girişimcilik hizmetleri

2 0,9 97,4






2 0,9 98,3


hizmetleri; Şirketleşme (spin-off) ve girişimcilik

hizmetleri

2 0,9 99,1



yönelik hizmetler; Fikri sınai (sanayi/endüstri)

mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama

hizmetleri

1 0,4 99,6







1 0,4 100,0

Toplam 230 100,0

34


organizasyonlarda genelde hizmet verilen alanların dağılımları

TTO veya Türevi Organizasyonda Genelde Hizmet

Verilen Alanlar Sıklık % Kümülatif %








137 59,6 59,6




hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)

51 22,2 81,7



yönelik hizmetler

17 7,4 89,1






yönetimi ve lisanslama hizmetleri

9 3,9 93,0






9 3,9 97,0





2 0,9 97,8







1 0,4 98,3



hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri

1 0,4 98,7



hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri;


1 0,4 99,1

35


türevi organizasyonlarda genelde hizmet verilen alanların dağılımları




1 0,4 99,6


sanayi işbirliği hizmetleri) 1 0,4 100,0

Toplam 230 100,0

Çizelge 3.12. Araştırmada anketteki maddeler için katılımcılar tarafından verilen cevapların

tanımlayıcı istatistik değerleri

Madde N Min. Maks. Ort. SD

MD1 230 3 5 4,57 0,562

MD2 230 3 5 4,61 0,506

MD3 230 3 5 4,64 0,498

MD4 230 4 5 4,63 0,485

MD5 230 3 5 4,63 0,517

MD6 230 3 5 4,43 0,562

MD7 230 2 5 4,36 0,617

MD8 230 1 5 4,48 0,574

MD9 230 2 5 4,56 0,548

MD10 230 2 5 4,55 0,595

MD11 230 2 5 4,49 0,597

MD12 230 1 5 2,58 1,106

MD13 230 4 5 4,46 0,499

MD14 230 2 5 4,42 0,537

MD15 230 3 5 4,39 0,523

MD16 230 1 5 2,74 1,122

MD17 230 3 5 4,31 0,490

MD18 230 2 5 4,23 0,564

MD19 230 2 5 4,23 0,524

MD20 230 3 5 4,39 0,524

MD21 230 1 5 4,28 0,561

MD22 230 1 5 2,46 1,256

MD23 230 1 5 3,01 0,864

MD24 230 3 5 4,32 0,561

MD25 230 2 5 4,35 0,593

MD26 230 3 5 4,40 0,499

MD27 230 3 5 4,40 0,516

MD28 230 3 5 4,42 0,512

MD29 230 3 5 4,42 0,512

36

Çizelge 3.12. (devam) Araştırmada anketteki maddeler için katılımcılar tarafından verilen

cevapların tanımlayıcı istatistik değerleri

MD30 230 1 5 4,42 0,641

MD31 230 2 5 4,43 0,635

MD32 230 1 5 4,38 0,693

MD33 230 1 5 4,42 0,627

MD34 230 3 5 4,33 0,490

MD35 230 1 5 4,32 0,544

MD36 230 3 5 4,37 0,503

MD37 230 1 5 4,31 0,574

MD38 230 2 5 4,29 0,508

MD39 230 2 5 4,32 0,546

MD40 230 4 5 4,53 0,500

MD41 230 2 5 4,29 0,573

MD42 230 2 5 4,39 0,539

MD43 230 2 5 4,39 0,547

MD44 230 3 5 4,39 0,524

MD45 230 1 5 4,38 0,562

MD46 230 1 5 4,39 0,601

MD47 230 3 5 4,38 0,496

MD48 230 1 5 4,37 0,605

MD49 230 1 5 4,40 0,587

MD50 230 3 5 4,43 0,513

MD51 230 2 5 4,43 0,546

MD52 230 2 5 4,42 0,583

MD53 230 1 5 4,40 0,602

MD54 230 1 5 4,30 0,648

MD55 230 2 5 4,27 0,633

MD56 230 1 5 4,36 0,617

MD57 230 3 5 4,38 0,537

MD58 230 2 5 4,19 0,750

MD59 230 2 5 4,34 0,598

MD60 230 3 5 4,36 0,516

MD61 230 3 5 4,39 0,531

MD62 230 1 5 3,01 1,247

MD63 230 2 5 4,37 0,558

MD64 230 1 5 4,31 0,672

MD65 230 3 5 4,39 0,514

MD66 230 3 5 4,39 0,498

MD67 230 1 5 4,31 0,651

MD68 230 1 5 4,33 0,547

MD69 230 1 5 4,36 0,572

MD70 230 1 5 4,44 0,586

37

Çizelge 3.12. (devam) Araştırmada anketteki maddeler için katılımcılar tarafından verilen

cevapların tanımlayıcı istatistik değerleri

MD71 230 1 5 4,43 0,562

MD72 230 1 5 4,41 0,612

MD73 230 1 5 4,30 0,668

MD74 230 3 5 4,36 0,515

MD75 230 1 5 4,27 0,630

N 230

3.4. Araştırmada Kullanılan Anketin Güvenilirliği ve Geçerliliği

Bu araştırma kapsamında geliştirilen anketin güvenilirliği Cronbach alfa değeri esas alınarak

kontrol edilmiştir. IBM SPSS Statistics 23 aracı kullanılarak bu araştırma için hesaplanan

güvenilirlik istatistiği sonucunda Cronbach alfa değeri 0,95 olarak bulunmuştur (Çizelge

3.13.).

Çizelge 3.13. Araştırmada kullanılan anket için hesaplanan güvenilirlik (Cronbach alfa)

değeri

Cronbach

Alfa Değeri

Strandartlaştırılmış

Maddeler Üzerinden

Cronbach Alfa

Madde Sayısı

0,953 0,958 75

Bir anketin güvenilirliği değerlendirilirken kabul edilebilir alt limit 0,70’tir ve açımlayıcı

faktör analizi çalışmalarında bu değer 0,60 ise de kabul edilebilir [95, 96, 97].

Bu araştırmadaki anket için toplanan veriler üzerinden tespit edilen 0,95 değeri belirtilen alt

limitlerin oldukça üzerinde olduğu için güvenilirlik kriteri başarılı bir şekilde sağlanmıştır.

Bu araştırma kapsamında geliştirilen anketin geçerliliğini sağlamak üzere uzman görüş ve

değerlendirmelerine başvurulmuştur [95, 96, 97].

Kapsamlı ve detaylı bir literatür incelemesi sonucunda taslağı oluşturulan anketin

hazırlanması ve son hâline getirilmesi ile ilgili tüm aşamalarda TTO’lar veya türevi

organizasyonlarda uzman/profesyonel olarak çalışan/görev alan üç kişi (bir uzman, bir

direktör ve bir akademisyen) ve bu konu ile ilgili iki akademisyen olmak üzere toplam beş

38

uzmanın görüşleri ile anket daha kapsayıcı ve rafine bir hâle getirildiği için anket ile ilgili

geçerlilik kriteri de başarılı bir şekilde sağlanmıştır.

3.5. Araştırmada Kullanılan İstatistiksel Metot - Kısmi En Küçük Kareler Yapısal

Eşitlik Modeli Yaklaşımı

Bu araştırma kapsamında, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri

ve bu faktörler arasındaki istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı ilişkileri tespit etmek

üzere, prensip olarak kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modeli yaklaşımı kullanılmıştır.

Bu kapsamda uygulanan kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modeli yaklaşımında; veri

toplama, açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizleri ana adımları

gerçekleştirilmiştir [98].

Bu sırada önce ilk model oluşturulmuş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Sonrasında, modeli

iyileştirmek amacıyla ve izlenen yaklaşım gerektirdiği için, ilk model değiştirilmiş ve

iyileştirilmiş, doğrulayıcı faktör analizleri tekrarlanmış, iyileştirilmiş final model

oluşturulmuş ve değerlendirmeler yapılmıştır.

3.6. Araştırmada Uygulanan Açımlayıcı Faktör Analizi ve Analiz Sonuçları

Bu araştırma kapsamında, uygulanan açımlayıcı faktör analizi 11 temel unsurdan

oluşmuştur. Bu unsurlar:

Örnek büyüklüğü yeterliliğinin kontrolü,

Anti-görüntü korelasyon matrisinin kontrolü,

Kaiser-Meier-Olkin (KMO) ve Bartlett testinin uygulanması,

Çıkarılan toplumluluk değerlerinin kontrolü,

Faktör analizi çıkarma metodunun belirlenmesi ve uygulanması,

Döndürme metodunun belirlenmesi ve uygulanması,

Maddelerin ana yüklenmelerinin kontrolü,

Döndürülmüş bileşen/faktör matrisinin oluşturulması,

Faktör sayısının belirlenmesi,

Açıklanan toplam varyansın değerlendirilmesi ve

Faktörler ve faktörlerle ilişkili maddelerin belirlenmesi.

39

3.6.1. Örnek büyüklüğü yeterliliğinin kontrolü

Her ne kadar ilgili araştırmanın bağlamsal birçok özelliğine ve amacına bağlı bir unsur olsa

da, açımlayıcı faktör analizi için genellikle önerilen en az örnek büyüklüğü 100’dür [97].

Daha iyi sonuçlar için ise en az 200 değeri önerilmektedir [99].

Bu araştırmada 230 kişiden veri toplanmıştır. Bu açıdan değerlendirildiğinde, bu araştırma

için açımlayıcı faktör analizi açısından örnek büyüklüğü yeterliliği kontrol edilmiş ve

önerilen minimum değerleri olumlu anlamda aştığı ve ilgili kriteri sağladığı görülmüştür.

3.6.2. Anti-görüntü korelasyon matrisinin kontrolü

Bu araştırma kapsamında toplanan veriler üzerinde, IBM SPSS Statistics 23 aracı

kullanılarak anti-görüntü korelasyon matrisi oluşturulmuştur. Bu sayede ankette yer alan her

bir madde için örnekleme yeterliliğinin ölçüm değerleri kontrol edilmiştir. Anti-görüntü

korelasyon matrisinin köşegenlerinde yer alan örnekleme yeterliliğinin ölçüm değerleri

sayesinde matrisin faktörlere ayrılma gücü kontrol edilebilmektedir [100]. Faktörlere

ayrılabilirlikten emin olmak ve maddeler arasında yüksek korelasyonu sağlamak için bu

matrisin köşegenlerinde yer alan değerlerin 0,5 veya üzerinde olması beklenir.

Bu araştırmada faktör analizinde içerilen nihai maddeler için ilgili değerlerin 0,526 ve 0,901

arasında olduğu görülmüştür. Sonuç olarak; bu araştırma için anti-görüntü korelasyon

matrisinin köşegeni üzerinde yapılan örnekleme yeterliliği ölçümü değerleri kontrolü

sonuçları da uygun ve başarılı olarak sonuçlanmıştır.

3.6.3. Kaiser-Meier-Olkin ve Bartlett testinin uygulanması

Başarılı ve verimli bir açımlayıcı faktör analizi gerçekleştirebilmek için Kaiser-Meier-Olkin

(KMO) örnek yeterliliği değerinin 0,6’dan büyük olması ve Bartlett testinde anlamlılık (Sig.)

değerinin 0,05’ten küçük olması önerilmektedir [97, 101].

Bu araştırma kapsamında toplanan veriler üzerinde açımlayıcı faktör analizinde içerilen

nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı kullanılarak KMO ve Bartlett testi

uygulanmıştır. Uygulanan test sonucunda, bu araştırma için KMO değeri 0,790 ve Bartlett

testinde anlamlılık (Sig.) değeri 0,00 olarak hesaplanmıştır (Çizelge 3.14.).

40

Çizelge 3.14. KMO ve Bartlett test sonuçları

Kaiser-Meyer-Olkin – Örnek Yeterliliği Ölçümü 0,790

Bartlett Test

Yaklaşık Chi-Square 15929,968

df 2211

Sig. 0,000

Bu açıdan değerlendirildiğinde, bu araştırmanın açımlayıcı faktör analizi açısından KMO ve

Bartlett testinden de uygun ve başarılı bir şekilde geçtiği tespit edilmiştir.

3.6.4. Çıkarılan toplumluluk değerlerinin kontrolü

Uygun ve başarılı bir faktör analizi için maddelerin çıkarılan toplumluluk değerlerinin 0,40

ve üzerinde olması beklenir [102]. Ayrıca, herhangi bir madde için çıkarılan toplumluluk

değerlerinin 0,20 veya altında olması durumunda o madde veya maddelerin analizden

çıkartılması önerilir [103]. Bu araştırma kapsamında toplanan veriler üzerinde açımlayıcı

faktör analizinde içerilen nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı kullanılarak

hesaplanan çıkarılan toplumluluk değerlerinin önerilen değerleri sağlayacak şekilde 0,424

ve 0,882 arasında olduğu (Çizelge 3.15.) tespit edilmiştir.

Çizelge 3.15. Maddeler için çıkarılan toplumluluk değerleri

Madde

Tanımlayıcısı İlk Çıkarılan

MD1 1,000 0,712

MD2 1,000 0,882

MD3 1,000 0,848

MD4 1,000 0,844

MD5 1,000 0,604

MD6 1,000 0,764

MD7 1,000 0,879

MD8 1,000 0,830

MD9 1,000 0,787

MD10 1,000 0,844

MD11 1,000 0,775

MD13 1,000 0,610

MD14 1,000 0,752

MD15 1,000 0,780

MD17 1,000 0,599

41

Çizelge 3.15. (devam) Maddeler için çıkarılan toplumluluk değerleri

MD18 1,000 0,736

MD19 1,000 0,695

MD21 1,000 0,707

MD24 1,000 0,708

MD25 1,000 0,596

MD26 1,000 0,748

MD27 1,000 0,814

MD28 1,000 0,840

MD29 1,000 0,843

MD30 1,000 0,735

MD31 1,000 0,780

MD32 1,000 0,649

MD33 1,000 0,837

MD34 1,000 0,694

MD35 1,000 0,777

MD36 1,000 0,815

MD37 1,000 0,585

MD38 1,000 0,741

MD39 1,000 0,635

MD40 1,000 0,636

MD41 1,000 0,697

MD42 1,000 0,846

MD43 1,000 0,840

MD44 1,000 0,785

MD45 1,000 0,761

MD46 1,000 0,636

MD47 1,000 0,762

MD48 1,000 0,705

MD49 1,000 0,761

MD50 1,000 0,688

MD51 1,000 0,684

MD53 1,000 0,704

MD54 1,000 0,534

MD56 1,000 0,710

MD57 1,000 0,706

MD58 1,000 0,479

MD59 1,000 0,553

MD60 1,000 0,718

MD61 1,000 0,755

42

Çizelge 3.15. (devam) Maddeler için çıkarılan toplumluluk değerleri

MD63 1,000 0,718

MD64 1,000 0,696

MD65 1,000 0,815

MD66 1,000 0,819

MD67 1,000 0,670

MD68 1,000 0,684

MD69 1,000 0,671

MD70 1,000 0,732

MD71 1,000 0,743

MD72 1,000 0,703

MD73 1,000 0,682

MD74 1,000 0,424

MD75 1,000 0,547

3.6.5. Faktör analizi çıkarma metodunun belirlenmesi ve uygulanması

Açımlayıcı faktör analizinde birçok farklı yol (çıkarma metodu) olmasına karşın en sık

kullanılan ve en pratik sonuçlar üreten yol temel bileşenler analizi yoludur [97, 104]. Bahse

konu bu metotların tümümün temel esprisi maddeleri bileşenlere/faktörlere uygun ve anlamlı

bir şekilde eşleştirmek/dağıtmaktır. Bu sayede, faktörleri açıklayan maddeler tespit edilmiş

olunur.


nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı üzerinde yer alan açımlayıcı faktör analizi

metodu olarak temel bileşenler analizi (PCA) kullanılmıştır.

3.6.6. Döndürme metodunun belirlenmesi ve uygulanması

Açımlayıcı faktör analizinde, döndürme yaklaşımı sayesinde bileşen/faktör matrisinin daha

kolay anlaşılmasına imkân sağlanır. Açımlayıcı faktör analizinde döndürme işlemleri için de

tanımlı ve uygulanan birçok seçenek bunmaktadır fakat bunların tamamının temel rasyoneli

bileşen/faktör matrisinin daha kolay anlaşılmasına hizmet etmeleridir. Birçok farklı

döndürme metodu olmasına karşın, en sık kullanılan ve en pratik olan metot “varimax”

metodudur [97, 101, 102, 105].

43


nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı üzerinde yer alan döndürme metodu olarak

“varimax” kullanılmıştır.

3.6.7. Maddelerin ana yüklenmelerinin kontrolü


nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı kullanılarak maddelerin

bileşenlere/faktörlere ana yüklenme değerleri hesaplanmıştır. Bu araştırma kapsamında

uygulanan açımlayıcı faktör analizinde mutlak değeri 0,4 değerinin altında olan madde ana

yüklenmelerinin bastırılması tercih edilmiştir [97]. Bu sayede daha açık ve kolaylıkla

anlaşılması daha mümkün olan bir matris yapısı oluşturulmuştur. Maddelerin hesaplanan ana

yüklenmelerini gösteren döndürülmüş bileşen/faktör matrisi Çizelge 3.16.’da verilmiştir.

Çizelge 3.16. Döndürülmüş bileşen / faktör matrisi

Bileşen / Faktör

MD 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

MD1 0,781

MD2 0,915

MD3 0,891

MD4 0,895

MD5 0,737

MD6 0,850

MD7 0,913

MD8 0,870

MD9 0,836

MD10 0,901

MD11 0,809

MD13 0,721

MD14 0,769

MD15 0,799

MD17 0,602

MD18 0,771

MD19 0,736

MD21 0,635

MD24 0,745

MD25 0,656

MD26 0,800

MD27 0,864

44

Çizelge 3.16. (devam) Döndürülmüş bileşen / faktör matrisi

MD28 0,860

MD29 0,861

MD30 0,813

MD31 0,838

MD32 0,744

MD33 0,857

MD34 0,774

MD35 0,815

MD36 0,792

MD37 0,678

MD38 0,774

MD39 0,685

MD40 0,710

MD41 0,589

MD42 0,752

MD43 0,755

MD44 0,698

MD45 0,670

MD46 0,583

MD47 0,791

MD48 0,756

MD49 0,789

MD50 0,754

MD51 0,771

MD53 0,757

MD54 0,638

MD56 0,771

MD57 0,780

MD58 0,622

MD59 0,688

MD60 0,797

MD61 0,818

MD63 0,777

MD64 0,718

MD65 0,844

MD66 0,839

MD67 0,557

MD68 0,682

MD69 0,761

MD70 0,788

MD71 0,803

MD72 0,773

MD73 0,707

MD74 0,562

MD75 0,715

45

3.6.8. Döndürülmüş bileşen/faktör matrisinin oluşturulması


nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı kullanılarak döndürülmüş bileşen/faktör

matrisi oluşturulmuştur. Döndürülmüş bileşen/faktör matrisi Çizelge 3.16.’da verilmiştir.

3.6.9. Faktör sayısının belirlenmesi

Faktör sayısının belirlenmesinde Kaiser kriteri dikkate alınmıştır [101]. Bu hususta,

optimum faktör sayısını belirlemek üzere özdeğerlerin korelasyon matrisinde 1,5 değeri

ayrılma noktası olarak belirlenmiştir. Toplanan veriler üzerinde analizde içerilen nihai

maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 ile ve 1,5 değeri ayrılma noktası olarak belirlenerek

açımlayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiş ve optimum bileşen/faktör sayısı olarak on bir (11)

sayısı elde edilmiştir. Bileşenler/faktörler için özdeğerler Çizelge 3.17.’de yer almaktadır.

Çizelge 3.17. Açıklanan toplam varyans

Bileşen

/ Faktör

İlk Özdeğerler Kare Yüklenmelerin

Çıkarılan Toplamları

Kare Yüklenmelerin

Döndürme Toplamları

Toplam Varyans

%

Birikimli

% Toplam

Varyans

%

Birikimli

% Toplam

Varyans

%

Birikimli

%

1 18,302 27,316 27,316 18,302 27,316 27,316 9,576 14,292 14,292

2 5,684 8,483 35,799 5,684 8,483 35,799 5,840 8,717 23,009

3 4,520 6,746 42,545 4,520 6,746 42,545 5,231 7,807 30,816

4 3,786 5,650 48,195 3,786 5,650 48,195 4,997 7,458 38,274

5 3,090 4,612 52,807 3,090 4,612 52,807 4,599 6,864 45,137

6 2,732 4,077 56,884 2,732 4,077 56,884 3,854 5,752 50,889

7 2,508 3,743 60,627 2,508 3,743 60,627 3,244 4,842 55,731

8 2,270 3,388 64,015 2,270 3,388 64,015 2,777 4,145 59,876

9 2,149 3,207 67,222 2,149 3,207 67,222 2,769 4,132 64,008

10 1,714 2,558 69,780 1,714 2,558 69,780 2,749 4,104 68,112

11 1,557 2,324 72,104 1,557 2,324 72,104 2,675 3,992 72,104

12 1,246 1,859 73,963

13 1,155 1,723 75,687

14 0,999 1,491 77,178

15 0,912 1,361 78,539

16 0,873 1,303 79,842

17 0,817 1,219 81,061

18 0,751 1,121 82,183

19 0,716 1,069 83,252

20 0,704 1,050 84,302

21 0,655 0,977 85,279

46

Çizelge 3.17. (devam) Açıklanan toplam varyans

22 0,633 0,945 86,225

23 0,590 0,880 87,105

24 0,571 0,852 87,957

25 0,537 0,802 88,759

26 0,490 0,731 89,490

27 0,468 0,698 90,188

28 0,441 0,659 90,847

29 0,424 0,632 91,479

30 0,373 0,557 92,036

31 0,354 0,529 92,565

32 0,333 0,497 93,062

33 0,318 0,474 93,537

34 0,291 0,434 93,971

35 0,284 0,424 94,395

36 0,275 0,411 94,806

37 0,270 0,403 95,209

38 0,252 0,375 95,585

39 0,245 0,366 95,950

40 0,217 0,324 96,274

41 0,197 0,294 96,569

42 0,181 0,270 96,839

43 0,179 0,268 97,107

44 0,173 0,259 97,365

45 0,157 0,235 97,600

46 0,150 0,224 97,824

47 0,141 0,210 98,034

48 0,123 0,183 98,217

49 0,121 0,180 98,398

50 0,112 0,167 98,564

51 0,107 0,160 98,724

52 0,100 0,149 98,873

53 0,088 0,132 99,005

54 0,082 0,122 99,127

55 0,077 0,115 99,242

56 0,072 0,108 99,350

58 0,059 0,089 99,532

59 0,056 0,084 99,616

60 0,052 0,078 99,694

61 0,043 0,065 99,759

62 0,037 0,056 99,815

63 0,032 0,047 99,862

64 0,028 0,042 99,904

65 0,026 0,039 99,944

66 0,022 0,033 99,977

67 0,015 0,023 100,00

47

3.6.10. Açıklanan toplam varyansın değerlendirilmesi


nihai maddeler için, IBM SPSS Statistics 23 aracı kullanılarak toplam açıklanan varyans

çizelgesi (Çizelge 3.17.) oluşturulmuştur.

Bu araştırma için açıklanan toplam varyans değeri tespit edilen 11 faktör için birikimli olarak

toplamda %72,104 olmuştur. Bu açıdan genellikle kabul edilebilir alt değer %50’dir [106].

Bu açıdan değerlendirildiğinde, bu araştırma açıklanan toplam varyans değeri açısından da

tatmin edici ve kayda değer bir sonuç üretmiştir.

3.6.11. Faktörler ve faktörlerle ilişkili maddelerin belirlenmesi ve analizi

Bu araştırma kapsamında uygulanan açımlayıcı faktör analizi sonucunda tespit edilen

faktörler ve faktörlerle ilişkili maddeler Çizelge 3.16.’da verilmiştir.

Açımlayıcı faktör analizi öncesinde, toplanan veriler üzerinde açımlayıcı faktör analizinde

içerilecek maddeler için, 230 veri üzerinden Çizelge 2.1.’de yer alan anket maddelerine

katılımcılar tarafından verilen cevapların (katılımcıların her bir madde için 1-5 arasında

verdiği değerler) ortalama değerleri hesaplanmıştır.

Maddelerin ortalama değerlerinin 4,64 ve 2,46 arasında dağılım gösterdiği (Çizelge 3.12.)

görülmüştür. Katılımcıların maddeler için ankete verdiği değerlerden “1”, “2” ve “3”

değerleri ilgili maddenin TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri

bağlamında etkilediği veya bütünüyle etkilediği anlamına gelmediği için, faktör analizi

öncesinde 4’ten daha küçük ortalamalara sahip olan MD22 (2,46), MD12 (2,58), MD16

(2,74), MD62 (3,01) ve MD23 (3,01) tanımlayıcı numaralı maddeler açımlayıcı faktör

analizine dâhil edilmemiştir.

Başarılı ve kaliteli bir açımlayıcı faktör analizi için her bir faktörün en az iki ve idealde de

en az üç madde ile eşleştirilmesi gerekir [102, 107, 108]. Açımlayıcı faktör analizinde eğer

bir madde birden fazla bileşen/faktöre yükleniyorsa o madde veya maddelerin açımlayıcı

faktör analizinden düşürülmesi, o madde/maddelerin analize dâhil edilmemesi önerilir [102,

103].

48

Bu rasyonelle, bu araştırma kapsamında uygulanan doğrulayıcı faktör analizinde, MD20

tanımlayıcılı madde tek başına bir faktöre yüklendiği için ve MD52 ve MD55 tanımlayıcılı

maddeler birden fazla (ikişer) faktöre yüklendikleri için doğrulayıcı faktör analizine dâhil

edilmemiştir.

Sonuç olarak, belirtilen gerekçelerle MD12, MD16, MD20, MD22, MD23, MD52, MD 55

ve MD62 tanımlayıcılı maddeler ayıklandıktan sonra kalan maddelerin ortalama değerlerinin

4,64 ve 4,19 arasında değiştiği tespit edilmiştir.

3.7. Açımlayıcı Faktör Analizi Sonucunda TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için

Tespit Edilen Kritik Başarı Faktörleri

Bu araştırma kapsamında uygulanan açımlayıcı faktör analizi sonucunda, TTO’lar veya

türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri açısından 11 kritik başarı faktörü

belirlenmiştir.

İlgili faktörler belirlenirken, açımlayıcı faktör analizi sonucunda o faktöre yüklenen

maddelerin ortak özellikleri ve genel çerçevesi dikkate alınmıştır. Tespit edilen 11 faktör

için, faktörlerin her biri ile ilgili maddeler ve bu maddelerin ilgili faktörlere yüklenme

değerleri Çizelge 3.16.’da yer almaktadır. Her bir faktör ile ilgili maddeler (ögeler, özellikler

ve/veya durumlar) Çizelge 4.1.’de verilmiştir. Ayrıca her bir faktör için ilgili faktörün

açıklanan toplam varyansın ne kadarını oluşturduğu ile ilgili bilgiler Çizelge 3.17.’de

verilmiştir.

3.7.1. TTO’nun uygulamaları

TTO’nun uygulamaları (TTOU) faktörü ile TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından

uygulanan pratikler ve bu pratiklerin birtakım özellikleri kastedilmiştir. Öyle ki, TTO’lar

veya türevi organizasyonların hem genel hem de özel olarak yerine getirdiği

pratikler/uygulamalar, bunların özellikleri ve bazı özel faaliyetler TTOU faktörünü

oluşturmaktadır. TTOU faktörü TTO’lar veya türevi organizasyonların tüm

uygulamaları/pratikleri arasında özellikle diğerlerinden ayrışan ve kendi içlerinde

birlikte/ilişkili görülen hususlardan oluşmaktadır.

49

3.7.2. İç teşvik mekanizmaları

İç teşvik mekanizmaları (İTM) faktörü ile iç/dâhili teşvik ve özendirme ile ilgili hususlar

kastedilmiştir. Başka bir ifadeyle, TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve/veya bu

organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları ilgili üniversiteler/araştırma organizasyonları

tarafından ilgili paydaşlara (özellikle bağlı veya ilişkili olunan üniversiteler/araştırma

organizasyonlarında yer alan akademisyenlere ve araştırmacılara) yönelik olarak işletilen

teşvik edici ve özendirici mekanizmalar İTM faktörünü oluşturmaktadır.

3.7.3. Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler (DTMDD) faktörü ile TTO’lar veya

türevi organizasyonlar ve bunların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma

organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin diğer temel etkili unsurlarının

(devlet/hükümet organları, yasal otoriteler, kolaylaştırıcı/destekleyici organizasyonlar,

sanayi/endüstri organizasyonları, vb.) teşvik, destek ve düzenlemeleri kastedilmiştir.

DTMDD ile özellikle ulusal veya bölgesel temelli olabilecek anlamlı teşvikler, destek

programları ve yarar sağlayan yasa/yönetmelik/mevzuat çalışmaları ve uygulamaları

özellikle vurgulanmıştır.

3.7.4. TTO’nun süreç ve performans yönetimi

TTO’nun süreç ve performans yönetimi (TTOSPY) faktörü TTO’lar veya türevi

organizasyonların amaç ve hedeflerini süreçlerini ve performanslarını sürekli iyileştirerek

gerçekleştirmesi ile ilgili faktördür. TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine

stratejik bir açından ve süreç ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları

ve bunu sürdürmeleri TTOSPY faktörünün çekirdeğini oluşturur.

3.7.5. İlişki kurulan organizasyon özellikleri

İlişki kurulan organizasyon özellikleri (İKOÖ) faktörü ile TTO’lar veya türevi

organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının

bağlamsal gerçekleri ve ilgili üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının temel özellikleri

kastedilmiştir.

50

3.7.6. TTO’nun temel hizmetleri

TTO’nun temel hizmetleri (TTOTH), TTO’lar veya türevi organizasyonların sağladığı temel

hizmetler (servisler) ve uyguladıkları temel faaliyetler anlamına gelen faktördür. TTOTH

faktörü, TTO’lar veya türevi organizasyonların varoluş gayelerini oluşturan temel

faaliyet/faaliyetler demektir. TTOTH, TTO’lar veya türevi organizasyonların temelde

yaptığı işler olarak ifade edilebilir.

3.7.7. TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi

TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi (TTOPİPY) ile TTO’lar veya türevi

organizasyonlar tarafından yürütülen proje, ilişki ve paydaş yönetimi pratiklerinin özellikleri

ve olgunlukları kastedilmiştir. Projelerini, organizasyonlarla olan ilişkilerini ve paydaşlarını

etkili ve verimli bir şekilde yönetmek üzere TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından

benimsenen yaklaşımlar TTOPİPY faktörünün temelini oluşturur.

3.7.8. TTO’nun insan kaynakları

TTO’nun insan kaynakları (TTOİK), TTO’lar veya türevi organizasyonlarda çeşitli görevler

alan ve çalışan profesyoneller ve bunların özellikleri, yetkinlikleri ve olgunlukları anlamına

gelmektedir. TTOİK faktörü, TTO’lar veya türevi organizasyonlarda istihdam ve entelektüel

sermaye yönetimi açısından dikkate alınması gereken unsurları içerir.

3.7.9. TTO’nun ilişki kurma tercihleri

TTO’nun ilişki kurma tercihleri (TTOİKT) ile TTO’lar veya türevi organizasyonların ilişki

kurarlarken, organizasyonel olarak bağlanırlarken ve işbirliği oluştururlarken özellikle

dikkate aldıkları veya alacakları temel unsurlar ve tercihler kastedilmiştir. TTOİKT faktörü

ile TTO’lar veya türevi organizasyonlar bağlamlarını şekillendirirler.

3.7.10. TTO’nun özellikleri

TTO’nun özellikleri (TTOÖ), TTO’lar veya türevi organizasyonların birtakım özellikleri

anlamına gelmektedir. TTOÖ faktörü temel olarak TTO’lar veya türevi organizasyonların

hem organizasyonel hem de yönetsel/idari bazı özelliklerini kapsamaktadır.

51

3.7.11. Akademisyen / araştırmacı tutum ve davranışları

Akademisyen / araştırmacı tutum ve davranışları (AATD) faktörü ile TTO’lar veya türevi

organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonlarında

çalışan veya görev alan akademisyenler ve araştırmacıların TTO’lar veya türevi

organizasyonların faaliyetleri açısından tutum ve/veya davranışları kastedilmiştir.

3.8. Araştırmada Uygulanan Doğrulayıcı Faktör Analizleri ve Analizlerin Sonuçları

Bu araştırma kapsamında, uygulanan doğrulayıcı faktör analizlerinin her biri yedi temel

unsurdan oluşmuştur. Bu temel unsurlar şu şekilde listelenebilir:

Modelin SmartPLS aracı ile çizilmesi,

Parçalı en küçük kareler (PLS) algoritmasının çalıştırılması,

Faktörlere yüklenmelerinin kontrolü,

Kompozit güvenilirliklerin kontrolü,

Çıkarılan ortalama varyans değerlerinin kontrolü,

Yakınsak geçerliliğin sağlanması ve

Ayırıcı geçerliliğin kontrolü ve sağlanması.

3.8.1. Modelin SmartPLS ile çizilmesi

Bu araştırma kapsamında doğrulayıcı faktör analizi için modeller SmartPLS 3 [108] aracı

kullanılarak çizilmiştir. SmartPLS 3, parçalı en küçük kareler yapısal eşitlik modeli

yaklaşımında sıklıkla kullanılan bir programdır.

Bu araştırma kapsamında SmartPLS 3 ile çizilen modeller (ilk model ve iyileştirilmiş final

model) Şekil 3.1., Şekil 3.2., Şekil 3.3. ve Şekil 3.4.’te verilmiştir.

3.8.2. PLS algoritmasının çalıştırılması

SmartPLS aracı ile modeller çizildikten sonra aracın/programın sunmuş olduğu PLS

algoritması modellerin yakınsak ve ayırıcı geçerliliği kontrol etmek üzere çalıştırılmıştır.

SmartPLS 3 ile çizilen modeller (ilk model ve iyileştirilmiş final model) için çalıştırılan PLS

algoritması sonuçları Şekil 3.5., Şekil 3.6., Şekil 3.7. ve Şekil 3.8.’de verilmiştir.

52

Şekil 3.1. Çizilen ilk model (faktörler)

53

Şekil 3.2. Çizilen ilk model (faktörler ve maddeler)

54

Şekil 3.3. Çizilen iyileştirilmiş final model (faktörler)

55

Şekil 3.4. Çizilen iyileştirilmiş final model (faktörler ve maddeler)

56

Şekil 3.5. İlk model için PLS algoritması sonuçları (faktörler)

57

Şekil 3.6. İlk model için PLS algoritması sonuçları (faktörler ve maddeler)

58

Şekil 3.7. İyileştirilmiş final model için PLS algoritması sonuçları (faktörler)

59

Şekil 3.8. İyileştirilmiş final model için PLS algoritması sonuçları (faktörler ve maddeler)

60

3.8.3. Faktörlere yüklenmelerinin kontrolü

Bu araştırma kapsamında, SmartPLS aracı ile PLS algoritmaları çalıştırılmıştır. Maddelerin

faktörlere yüklenmeleri ilk model için Şekil 3.6. ve iyileştirilmiş final model için Şekil

3.8.’de gösterilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen iyileştirilmiş final modele ilişkin

maddelerin faktörlere yüklenmeleri Çizelge 3.18’de yer almaktadır.

Doğrulayıcı faktör analizinde maddelerin faktörlere yüklenme değerleri açısından en düşük

değer olarak 0,4 değeri önerilmektedir [110]. Bu araştırmada, SmartPLS aracı kullanılarak

uygulanan PLS algoritması sonucunda iyileştirilmiş final modele ilişkin faktörlere

maddelerin yüklenmeleri önerilen minimum değeri anlamlı bir şekilde aşar nitelikte 0,938

ve 0,571 arasında değişmiştir. Sonuç olarak, bu araştırma kapsamında uygulanan doğrulayıcı

faktör analizinde maddelerin faktörlere yüklenme değerleri açısından da başarılı bir sonuca

ulaşılmıştır.

Çizelge 3.18. İyileştirilmiş final model için maddelerin faktörlere yüklenme değerleri

MD TT

OU İTM

DTM

DD

TTO

SPY

İK

OÖ

TTO

TH

TTO

PİPY

TTO

İK

TTO

İKT

TT

OÖ

AA

TD

MD1 0,836

MD2 0,938

MD3 0,901

MD4 0,878

MD5 0,772

MD6 0,898

MD7 0,908

MD8 0,919

MD9 0,910

MD10 0,905

MD11 0,915

MD13 0,721

MD14 0,863

MD15 0,869

MD17 0,812

MD18 0,876

MD19 0,825

MD21 0,804

MD24 0,836

MD25 0,716

MD26 0,857

MD27 0,892

MD28 0,903

61

Çizelge 3.18. (devam) İyileştirilmiş final model için maddelerin faktörlere yüklenme

değerleri

MD29 0,902

MD30 0,829

MD31 0,867

MD32 0,747

MD33 0,893

MD34 0,851

MD35 0,843

MD36 0,908

MD37 0,764

MD38 0,855

MD39 0,753

MD40 0,746

MD41 0,791

MD42 0,903

MD43 0,918

MD44 0,872

MD45 0,850

MD46 0,783

MD47 0,854

MD48 0,801

MD49 0,857

MD50 0,820

MD51 0,815

MD53 0,827

MD54 0,645

MD56 0,807

MD57 0,830

MD58 0,571

MD59 0,662

MD60 0,806

MD61 0,842

MD63 0,804

MD64 0,813

MD65 0,888

MD66 0,903

MD67 0,774

MD68 0,806

MD69 0,808

MD70 0,839

MD71 0,832

MD72 0,804

MD73 0,772

MD74 0,626

MD75 0,642

62

3.8.4. Kompozit güvenilirliklerin kontrolü

Kompozit güvenilirlik değerleri esas alınarak bir faktörün kendisine yüklenen maddeler

tarafından ne kadar iyi ölçüldüğü belirlenir [111]. Bunun için önerilen minimum değer

0,70’tir [112].

Bu araştırmada, iyileştirilmiş final modele ilişkin SmartPLS aracı ile hesaplanan kompozit

güvenilirlik değerleri Çizelge 3.19.’da verilmiştir. Bu araştırmada iyileştirilmiş final modele

ilişkin faktörlerin kompozit güvenilirlik değerleri 0,962 ve 0,893 arasında değişmiştir ve

önerilen alt sınır değeri olumlu anlamda aşmıştır. Sonuçta, uygulanan doğrulayıcı faktör

analizinde faktörlerin kompozit güvenilirlikleri açısından da başarılı bir sonuca ulaşılmıştır.

Çizelge 3.19. Faktörlerin kompozit güvenilirlik değerleri

Faktöreler

Kompozit

Güvenilirlik

Değerleri

Akademisyen / Araştırmacı Tutum ve Davranışları 0,934

Dış Teşvik Mekanizmaları, Destekler ve Düzenlemeler 0,928

İlişki Kurulan Organizasyon Özellikleri 0,930

İç Teşvik Mekanizmaları 0,962

TTO’nun İnsan Kaynakları 0,935

TTO’nun İlişki Kurma Tercihleri 0,898

TTO’nun Özellikleri 0,893

TTO’nun Proje, İlişki ve Paydaş Yönetimi 0,938

TTO’nun Süreç ve Performans Yönetimi 0,924

TTO’nun Temel Hizmetleri 0,938

TTO’nun Uygulamaları 0,957

3.8.5. Çıkarılan ortalama varyans değerlerinin kontrolü

Çıkarılan ortalama varyans değerleri, her bir faktör için faktörle ilgili maddelerin

varyanslarının ortalamasıdır [111]. Bu açıdan, çıkarılan ortalama varyans değerleri için

önerilen en düşük değer 0,50’dir [112].

Bu araştırmada, iyileştirilmiş final modele ilişkin SmartPLS aracı üzerinden çalıştırılan PLS

algoritması sonucunda elde edilen çıkarılan ortalama varyans değerleri Çizelge 3.20.’de

verilmiştir.

63

Çizelge 3.20. Faktörlerin çıkarılan ortalama varyans değerleri

Faktöreler Çıkarılan Ortalama

Varyans Değerleri

Akademisyen / Araştırmacı Tutum ve Davranışları 0,825

Dış Teşvik Mekanizmaları, Destekler ve Düzenlemeler 0,619

İlişki Kurulan Organizasyon Özellikleri 0,690

İç Teşvik Mekanizmaları 0,784

TTO’nun İnsan Kaynakları 0,828

TTO’nun İlişki Kurma Tercihleri 0,688

TTO’nun Özellikleri 0,678

TTO’nun Proje, İlişki ve Paydaş Yönetimi 0,754

TTO’nun Süreç ve Performans Yönetimi 0,637

TTO’nun Temel Hizmetleri 0,751

TTO’nun Uygulamaları 0,600

Bu araştırma kapsamında, SmartPLS aracı kullanılarak uygulanan PLS algoritması

sonucunda elde edilen iyileştirilmiş final modele ilişkin faktörlerin çıkarılan ortalama

varyans değerleri 0,828 ve 0,600 arasında değişmiştir ve önerilen alt sınır değeri her bir

faktör için sağlanmıştır. Sonuç olarak, bu araştırma kapsamında uygulanan doğrulayıcı

faktör analizinde faktörlerin çıkarılan ortalama varyansları açısından da başarılı bir sonuca

ulaşılmıştır.

3.8.6. Yakınsak geçerliliğin sağlanması

Bu araştırma kapsamında uygulanan doğrulayıcı faktör analizinde yakınsak geçerlilik,

maddelerin faktörlere yüklenmelerinin kontrolü, kompozit güvenilirliklerin kontrolü ve

çıkarılan ortalama varyans değerlerinin kontrolü ve sağlanması üzerinden sağlanmıştır.

3.8.7. Ayırıcı geçerliliğin kontrolü ve sağlanması

Bu araştırma kapsamında tespit edilen faktörlerin biricikliğini/eşsizliğini doğrulamak üzere

faktörler için ayırıcı geçerlilik kontrol edilmiştir. Ayırıcı geçerlilik her bir faktör için

çıkarılan ortalama varyans değerlerinin kareköklerinin faktörler arasındaki korelasyonlardan

büyük olması durumunda sağlanır [111, 112]. Bu araştırma kapsamında uygulanan

doğrulayıcı faktör analizinde hesaplanan her bir faktör için çıkarılan ortalama varyans

değerlerinin kareköklerinin faktörler arasındaki korelasyonlardan büyük olmuştur (Çizelge

3.21.).

64

Çizelge 3.21. Ayırıcı geçerlilik - faktörler arası korelasyon değerleri

Faktörler AA

TD

DTM

DD

İK

OÖ İTM

TTO

İK

TTO

İKT

TT

OÖ

TTO

PİPY

TTO

SPY

TTO

TH

TT

OU

AATD 0,907

DTMDD 0,218 0,786

İKOÖ 0,158 0,357 0,831

İTM 0,223 0,357 0,448 0,886

TTOİK 0,144 0,241 0,216 0,219 0,911

TTOİKT 0,172 0,325 0,504 0,295 0,288 0,829

TTOÖ 0,176 0,345 0,357 0,304 0,209 0,439 0,823

TTOPİPY 0,237 0,566 0,517 0,439 0,255 0,419 0,411 0,868

TTOSPY 0,136 0,435 0,314 0,251 0,268 0,388 0,387 0,473 0,798

TTOTH 0,025 0,272 0,084 0,153 0,092 0,121 0,138 0,212 0,275 0,866

TTOU 0,184 0,347 0,311 0,305 0,306 0,355 0,266 0,495 0,367 0,213 0,774

3.9. Modellerin Değerlendirilmesi

Bu araştırma kapsamında, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerini

ve bu faktörler arasındaki ilişkileri belirlemek üzere açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör

analizleri uygulanmış, ilk model oluşturulmuş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Sonrasında,

modeli iyileştirmek amacıyla ve izlenen yaklaşım gerektirdiği için, ilk model değiştirilmiş

ve iyileştirilmiş, doğrulayıcı faktör analizleri tekrarlanmış, iyileştirilmiş final model

oluşturulmuş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Bu sırada, modeller (faktörler ve faktörler

arasındaki ilişkiler) değerlendirilirken temelde önyükleme metodu uygulanmıştır.

Önyüklemede durum (gerçek örnek) sayısı olarak bu araştırmada veri toplanan kişi sayısı

olan 230 ve örnek (bot örnek) sayısı olarak 5000 sayısı esas alınmıştır [113]. SmartPLS aracı

kullanılarak uygulanan önyükleme metodu ile ilk model, değiştirilmiş ve iyileştirilmiş

modeller ve iyileştirilmiş final model için anlamlılık değerleri hesaplanmıştır. Bu kapsamda

ilk model ve iyileştirilmiş nihai modele ilişkin hesaplama sonuçları Şekil 3.9., Şekil 3.10.,

Şekil 3.11. ve Şekil 3.12.’de verilmiştir.

Bu araştırma kapsamında iyileştirilmiş final model için faktörler arasında istatistiksel olarak

önemli derecede anlamlı ilişkilere dair analiz sonuçları Çizelge 3.22.’de verilmiştir. Çizelge

3.22.’de yer alan ilişkilerin tamamı istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı olarak tespit

edilmiş ve ilgili 11 faktör ve aralarındaki bu ilişkiler iyileştirilmiş final modeli

oluşturmuştur. Tüm faktörlerin birbirleri ile ilişkilerine dair test sonuçları EK-6 (Faktörler

arası ilişkilerin anlamlılık değerleri)’da verilmiştir.

65

Şekil 3.9. İlk model için anlamlılık değerleri (faktörler)

66

Şekil 3.10. İlk model için anlamlılık değerleri (faktörler ve maddeler)

67

Şekil 3.11. İyileştirilmiş final model için anlamlılık değerleri (faktörler)

68

Şekil 3.12. İyileştirilmiş final model için anlamlılık değerleri (faktörler ve maddeler)

69

Çizelge 3.22. İyileştirilmiş final modelde faktörler arasındaki ilişkilerin anlamlılık değerleri

Faktörler Arası İlişkiler Orijinal Örnek

(O)

Std. Sapma

(SD)

T

(|O/SD|) P

DTMDD -> AATD 0,215 0,058 3,688 0,000

DTMDD -> İKOÖ 0,358 0,059 6,072 0,000

DTMDD -> İTM 0,194 0,066 2,933 0,002

DTMDD -> TTOİK 0,189 0,078 2,416 0,008

DTMDD -> TTOÖ 0,249 0,064 3,885 0,000

DTMDD -> TTOPİPY 0,373 0,060 6,246 0,000

DTMDD -> TTOSPY 0,195 0,092 2,134 0,016

DTMDD -> TTOTH 0,190 0,069 2,738 0,003

İKOÖ -> İTM 0,338 0,073 4,610 0,000

İKOÖ -> TTOÖ 0,268 0,063 4,272 0,000

İKOÖ -> TTOİK 0,148 0,084 1,761 0,039

İKOÖ -> TTOİKT 0,371 0,073 5,109 0,000

İKOÖ -> TTOPİPY 0,264 0,066 4,029 0,000

İTM -> TTOPİPY 0,145 0,062 2,347 0,009

TTOİK -> TTOİKT 0,153 0,071 2,159 0,015

TTOİK -> TTOU 0,164 0,082 1,993 0,023

TTOİKT -> TTOSPY 0,159 0,081 1,967 0,025

TTOİKT -> TTOU 0,141 0,053 2,668 0,004

TTOÖ -> TTOİKT 0,274 0,061 4,478 0,000

TTOÖ -> İTM 0,116 0,064 1,816 0,035

TTOÖ -> TTOPİPY 0,145 0,057 2,527 0,006

TTOÖ -> TTOSPY 0,156 0,072 2,177 0,015

TTOPİPY -> TTOSPY 0,229 0,085 2,679 0,004

TTOPİPY -> TTOU 0,394 0,068 5,828 0,000

TTOSPY -> TTOTH 0,191 0,070 2,717 0,003

Parçalı en küçük kareler yapısal eşitlik modeli yaklaşımında geliştirilen modelin uygunluğu

ve kalitesi istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı ilişkiler, kompozit güvenilirlik

değerleri ve R kare değerleri üzerinden değerlendirilir [111, 112, 113].

Bu araştırma kapsamında uygulanan parçalı en küçük kareler yapısal eşitlik modeli

yaklaşımı sonucunda, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri

bağlamında oluşturulan iyileştirilmiş final modele ilişkin, modelin uygunluğu ve kalitesini

ortaya koyan; istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı ilişkiler Çizelge 3.22.’de, önerilen

alt sınır değerini (0,7) olumlu şekilde aşan kompozit güvenilirlikler Çizelge 3.19.’da ve

iyileştirilmiş final modelde yer alan birbirleri ile ilişkili faktörlerin R kare değerleri Çizelge

3.23.’te verilmiştir.

70

Çizelge 3.23. İyileştirilmiş final modelde ilişkili faktörlerin R kare değerleri

Faktörler R Kare Değerleri

TTOPİPY 0,471

TTOİKT 0,350

TTOSPY 0,313

TTOU 0,294

İTM 0,256

TTOÖ 0,182

İKOÖ 0,128

TTOTH 0,104

TTOİK 0,078

AATD 0,046

Özgün olarak oluşturulan ve geliştirilen bu iyileştirilmiş final modelde, TTOPİPY, TTOİKT,

TTOSPY, TTOU ve İTM faktörlerinin R kare değerleri en yüksek olan faktörler olduğu ve

DTMDD, İKOÖ ve TTOÖ faktörlerinin faktörlerle ilişkili olma açısından en çok öne çıktığı

tespit edilmiştir.

Sonuçta, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri bağlamında özgün

olarak bu araştırma kapsamında oluşturulmuş ve geliştirilmiş olan iyileştirilmiş final model,

uygulanan parçalı en küçük kareler yapısal eşitlik modeli yaklaşımının önerilen gereklerinin

tamamını başarılı bir biçimde karşılayan, 11 faktör ve 25 ilişkiden oluşan bir model olarak

ortaya konmuştur.

71

4. BULGULAR

Bu araştırmada uygulanan açımlayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizleri ve parçalı

en küçük kareler yapısal eşitlik modeli yaklaşımı sonucunda; TTO’lar veya türevi

organizasyonlar için kritik başarı faktörleri belirlenmiş, bu bağlam için özgün ve kapsamlı

bir model ve bir kontrol listesi oluşturulmuş ve geliştirilmiştir.

4.1. TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri - Tanımlar

Bu araştırma sonucunda, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri

açısından tespit edilen başlıca faktörlere ilişkin tanımlar ilerleyen bölümlerde verilmiştir.

TTO’nun uygulamaları (TTOU)

TTOU faktörü ile TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından uygulanan pratikler ve bu

pratiklerin birtakım özellikleri kastedilmiştir. Öyle ki, TTO’lar veya türevi

organizasyonların hem genel hem de özel olarak yerine getirdiği pratikler/uygulamalar,

bunların özellikleri ve bazı özel faaliyetler TTOU faktörünü oluşturmaktadır. TTOU faktörü

TTO’lar veya türevi organizasyonların genel olarak tüm uygulamaları/pratikleri arasında

özellikle diğerlerinden ayrışan ve kendi içlerinde birlikte/ilişkili görülen hususlardan

oluşmaktadır.

İç teşvik mekanizmaları (İTM)

İTM faktörü ile iç/dâhili teşvik ve özendirme ile ilgili hususlar kastedilmiştir. Başka bir

ifadeyle, TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve/veya bu organizasyonların bağlı veya

ilişkili oldukları ilgili üniversiteler/araştırma organizasyonları tarafından ilgili paydaşlara

(özellikle bağlı veya ilişkili olunan üniversiteler/araştırma organizasyonlarında yer alan

akademisyenlere ve araştırmacılara) yönelik olarak çeşitli şekillerde işletilen teşvik edici ve

özendirici mekanizmalar İTM faktörünü oluşturmaktadır.

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler (DTMDD)

DTMDD faktörü ile TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve bunların bağlı veya ilişkili

oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin diğer

72

temel etkili ve belirleyici unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal otoriteler,

kolaylaştırıcı/destekleyici organizasyonlar, sanayi/endüstri organizasyonları, vb.) teşvik,

özendirme, destek ve düzenlemeleri kastedilmiştir. DTMDD faktörü ile özellikle ulusal veya

bölgesel bazlı olabilecek harici nitelikli çok yönlü teşvikler, destek programları ve

mekanizmalar ile doğrudan yarar sağlayan yasa/yönetmelik/mevzuat çalışmaları ve

uygulamaları vurgulanmıştır.

TTO’nun süreç ve performans yönetimi (TTOSPY)

TTOSPY faktörü, TTO’lar veya türevi organizasyonların amaç ve hedeflerini süreçlerini ve

performanslarını sürekli iyileştirerek gerçekleştirmesi ile ilgili olarak tanımlanan faktördür.

TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine stratejik bir yaklaşımla/şekilde ve süreç

ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları ve bunu sürdürmeleri

TTOSPY faktörünün özünü oluşturur.

İlişki kurulan organizasyon özellikleri (İKOÖ)

İKOÖ faktörü ile TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları

üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının çok yönlü bağlamsal gerçekleri ve bu

bağlamda ilgili üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının birtakım belli başlı özellikleri

kastedilmiştir.

TTO’nun temel hizmetleri (TTOTH)

TTOTH, TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili paydaşlar için sağladığı temel

hizmetler (servisler) anlamına gelen faktördür. TTOTH faktörü, TTO’lar veya türevi

organizasyonların varoluş gayelerini oluşturan temel faaliyet/faaliyetler demektir. TTOTH,

TTO’lar veya türevi organizasyonların temelde yaptığı işlerin derlendiği bir küme seti olarak

da ifade edilebilir.

TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi (TTOPİPY)

TTOPİPY ile TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından yürütülen proje, ilişki ve

paydaş yönetimi pratiklerinin özellikleri ve olgunlukları kastedilmiştir. Projelerini, ilgili

organizasyonlarla olan ilişkilerini ve ilgili paydaşlarını etkili ve verimli bir şekilde yönetmek

73

üzere, TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından alınan tedbirler ve benimsenen

yaklaşımlar TTOPİPY faktörünün temelini oluşturur.

TTO’nun insan kaynakları (TTOİK)

TTOİK faktörü, TTO’lar veya türevi organizasyonlarda çeşitli seviyelerde görev alan ve

çalışan iş görenler/profesyoneller ve bu profesyonellerin özellikleri, yetkinlikleri ve

olgunlukları anlamına gelmektedir. TTOİK faktörü, TTO’lar veya türevi organizasyonlarda

istihdam ve entelektüel sermaye yönetimi açısından dikkate alınması gereken unsurları

içerir.

TTO’nun ilişki kurma tercihleri (TTOİKT)

TTOİKT ile TTO’lar veya türevi organizasyonların ilişki kurarlarken, organizasyonel olarak

bağlanırlarken ve işbirliği oluştururlarken özellikle dikkate aldıkları veya alacakları temel

unsurlar ve tercihler kastedilmiştir. Bu faktör ile TTO’lar veya türevi organizasyonlar

bağlamlarını şekillendirirler.

TTO’nun özellikleri (TTOÖ)

TTOÖ, TTO’lar veya türevi organizasyonların birtakım özellikleri anlamına gelmektedir.

TTOÖ faktörü TTO’lar veya türevi organizasyonların hem organizasyonel hem de

yönetsel/idari bazı özelliklerini kapsamakta, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için genel

olarak niteliği ortaya koyan unsurlar olarak görülmektedir.

Akademisyen / araştırmacı tutum ve davranışları (AATD)

AATD faktörü ile TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları

üniversiteler/araştırma organizasyonlarında çalışan/görev alan akademisyenler ve

araştırmacıların, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetleri konusundaki özel tutum

ve/veya davranışları amaçlanmıştır. Bu kapsamda ele alındığında, TTO’lar veya türevi

organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonlarında

çalışan/görev alan akademisyenler ve araştırmacıların, TTO’lar veya türevi

organizasyonların rolü, işlevi, amacı ve değeri ile ilgileri düşünceleri ve davranışları

belirleyici bir nitelik göstermektedir.

74

4.2. TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri - Model


bağlamında bir model (Şekil 4.1.) oluşturulmuş ve geliştirilmiştir. 11 faktör (1- TTO’nun

Uygulamaları, 2- İç Teşvik Mekanizmaları, 3- Dış Teşvik Mekanizmaları, Destekler ve

Düzenlemeler, 4- TTO’nun Süreç ve Performans Yönetimi, 5- İlişki Kurulan Organizasyon

Özellikleri, 6- TTO’nun Temel Hizmetleri, 7- TTO’nun Proje, İlişki ve Paydaş Yönetimi, 8-

TTO’nun İnsan Kaynakları, 9- TTO’nun İlişki Kurma Tercihleri, 10- TTO’nun Özellikleri

ve 11- Akademisyen / Araştırmacı Tutum ve Davranışları) ve bu faktörler arasında

istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı 25 ilişki, modeli oluşturmuştur.

Şekil 4.1. TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri – model

75

TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından kritik başarı faktörleri açısından ortaya konan

özgün ve kapsamlı modeli oluşturan istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı ilişkiler

takip eden kısımlarda listelenmiş ve her bir anlamlı ilişki etraflı bir şekilde yorumlanmıştır.

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; akademisyen / araştırmacı tutum ve

davranışlarını etkilemektedir.

Organizasyonlar çevrelerinden ve ilişkili organizasyonlardan aldıkları olumlu destekler veya

türevi kolaylaştırıcılar sayesinde amaç ve hedeflerine daha kolay ve maliyet etkin yollarla

ulaşabilirler. Öte yandan, destekler ve türevi kolaylaştırıcılar (teşvikler, destek programları

ve yarar sağlayan yasa/yönetmelik/mevzuat çalışmaları ve uygulamaları) organizasyonları

amaçlarına ulaşma açısından bağlamsal olarak derinden etkilerler. Bu açıdan TTO’lar veya

türevi organizasyonlar ile ilgili olarak, TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve bunların

bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer alan ana

ekosistemin diğer temel etkili unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal otoriteler,


destek ve düzenlemeleri, TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları

üniversiteler/araştırma organizasyonlarında çalışan/görev alan akademisyenler ve/veya

araştırmacıların TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetleri noktasındaki tutum

ve/veya davranışları açısından oldukça belirleyici ve önemlidir.

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; ilişki kurulan organizasyon

özelliklerini etkilemektedir.

Organizasyonlara dışardan sağlanan teşvikler, destekler ve kolaylaştırıcı düzenlemeler,

organizasyonların hem stratejik hem de taktik ve operasyonel faaliyetlerinde kayda değer

iyileşme ve ilerlemelere yol açabilmektedir. Bu açıdan bakıldığında, TTO’lar veya türevi

organizasyonlar ve bunların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma

organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin diğer temel etkili unsurlarının

(devlet/hükümet organları, yasal otoriteler, kolaylaştırıcı/destekleyici organizasyonlar,

sanayi/endüstri organizasyonları, vb.) teşvik, destek ve düzenlemeleri, TTO’lar veya türevi

organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının

bağlamsal gerçekleri ve ilgili üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının temel özellikleri

hesaba katıldığında etkili bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır.

76

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; iç teşvik mekanizmalarını

etkilemektedir.

TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve bunların çeşitli şekillerde bağlı veya ilişkili oldukları

üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin diğer temel etkili,

yön veren ve belirleyici unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal otoriteler,


özendirme, destek ve düzenlemeleri; TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve/veya bu



organizasyonlarında yer alan akademisyenlere ve araştırmacılara) yönelik olarak çeşitli

şekillerde işletilen teşvik edici ve özendirici mekanizmaları şekillendiren bir husustur. Öyle

ki; harici kaynaklı teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler bir şekilde iç teşvik

mekanizmalarının teşkil edilmesinde sürdürülmesinde önemli bir rol oynamaktadır.

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun insan kaynaklarını

etkilemektedir.

Dış teşvikler, çok yönlü destek programları ve muhataplarına doğrudan ve fark edilir nitelikli

yararlar sağlayan yasa/yönetmelik/mevzuat çalışmaları ve uygulamaları, organizasyonlar

için oldukça yararlı ve elverişli sonuçlar doğurabilen önemli enstrümanlardır. Özellikle

TTO’lar veya türevi organizasyonlar için bu kapsamda bir değerlendirme yapıldığında,

TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve bunların bağlı veya ilişkili oldukları

üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin diğer temel etkili

unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal otoriteler, çeşitli kolaylaştırıcı/destekleyici

organizasyonlar, sanayi/endüstri organizasyonları ve benzeri gibi diğer organizasyonlar)

teşvik, özendirme, destek ve düzenlemeleri, TTO’lar veya türevi organizasyonlarda çeşitli

seviyelerde görev alan ve çalışan profesyoneller ve bu profesyonellerin özellikleri,

yetkinlikleri ve olgunlukları açısından belirleyici olmaktadır.

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun özelliklerini etkilemektedir.

Organizasyonlara hârici kanallardan sağlanan çeşitli destekler (teşvikler, destek programları

ve doğrudan yarar sağlayan yasa/yönetmelik/mevzuat çalışmaları ve uygulamaları)

77

organizasyonlar için yön veren ve karakter oluşturan bir hâl alabilmektedir. Bu husus

bilhassa TTO’lar veya türevi organizasyonlar bağlamında ele alındığında, TTO’lar veya

türevi organizasyonlar ve bu organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları


unsurlarının teşvik, destek ve düzenlemeleri, TTO’lar veya türevi organizasyonların hem

organizasyonel hem de yönetsel/idari bazı özelliklerini yüksek oranda etkilemektedir.

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş

yönetimini etkilemektedir.

Organizasyonların amaç ve hedeflerine ulaşırken etraflarından elde ettikleri destekler,

organizasyonlar için hedefler açısından dikkate değer iyileşmeler yaratmada genellikle

oldukça etkili ve yararlı olmaktadır. TTO’lar ve türevi organizasyonların içinde yer aldıkları

ekosistemden elde ettikleri/edecekleri destekler buna güzel birer örnektir. Buna istinaden,

TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve bunların bağlı veya ilişkili oldukları


unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal otoriteler, kolaylaştırıcı/destekleyici

organizasyonlar, sanayi/endüstri organizasyonları, vb.) teşvik, destek ve düzenlemeleri,

projelerini, ilgili organizasyonlarla olan ilişkilerini ve ilgili paydaşlarını etkili ve verimli bir

şekilde yönetmek üzere TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından alınan tedbirler ve

benimsenen yaklaşımlar açısından değerlendirildiğinde oldukça etkili, önemli ve kritiktir.

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun süreç ve performans


Olumlu ve zamanında elde edilebilen destek ve kolaylaştırıcılar, organizasyonlar açısından

çoğu zaman hayat kurtarıcı olabilmektedir. Bu kapsamda TTO’lar ve türevi organizasyonlar

açısından değerlendirildiğinde, TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve bunların bağlı veya

ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer alan ana ekosistemin

diğer temel etkili belirleyici unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal otoriteler,


destek ve düzenlemeleri, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine stratejik bir

derinlikte ve süreç ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları ve bunu

sürdürmeleri açısından önemli ve çoğunlukla istenen bir durumdur.

78

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun temel hizmetlerini

etkilemektedir.

Hârici etki ve katkılar organizasyonların bağlamlarını ve faaliyetlerini çoğu zaman derinden

etkileyebilmektedir. Bu husus özellikle TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından da

çoğunlukla geçerlidir. Bu açıdan dikkate alındığında, TTO’lar veya türevi organizasyonlar

ve bunların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonları dışında yer

alan ana ekosistemin diğer temel etkili unsurlarının (devlet/hükümet organları, yasal

otoriteler, çeşitli kolaylaştırıcı/destekleyici organizasyonlar, sanayi/endüstri

organizasyonları, vb.) teşvik, destek ve düzenlemeleri, TTO’lar veya türevi

organizasyonların varoluş gayelerini oluşturan temel faaliyet/faaliyetleri yani temelde

yaptığı işleri şekillendiren, etkileyen ve geliştiren unsurlardır.

İlişki kurulan organizasyon özellikleri; iç teşvik mekanizmalarını etkilemektedir.

Organizasyonların bağlı oldukları veya ilişkili oldukları diğer organizasyonların özellikleri

bağlamsal olarak özellikle dikkate alınması ve irdelenmesi gereken bir konudur. TTO’lar

veya türevi organizasyonlar özelinde düşünüldüğünde, TTO’lar veya türevi

organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının

çeşitli bağlamsal gerçekleri ve ilgili üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının temel

özellikleri, TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve/veya bu organizasyonların bağlı veya


(özellikle bağlı/ilişkili olunan üniversiteler/araştırma organizasyonlarında görev alan

akademisyenlere ve araştırmacılara) yönelik olarak işletilen teşvik edici ve özendirici

mekanizmaları önemli seviyede etkiler ve bunlara yön verir.

İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun özelliklerini etkilemektedir.

Birbirine organizasyon ilişkileri ile veya yönetimsel olarak bağlı olan organizasyonlarda

ilişkiler, genellikle daha üstte olan organizasyonun daha altta olana çeşitli özelliklerini

sirayet ettirmesi ile sonuçlanır. Günümüzde, TTO’lar veya türevi organizasyonların, bağlı

veya ilişkili oldukları organizasyonlarla olan ilişkileri de bu kapsamda ele alınabilir. TTO’lar

veya türevi organizasyonlar açısından bu husus özellikle hesaba katıldığında, TTO’lar veya

türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma

79

organizasyonlarının çok yönlü bağlamsal gerçekleri ve ilgili üniversitelerin/araştırma

organizasyonlarının temel özelliklerinin, TTO’lar veya türevi organizasyonların

organizasyonel ve yönetsel/idari özelliklerini şekillendirdiği sonucuna varılır.

İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun insan kaynaklarını etkilemektedir.

Organizasyonlar çevrelerinden ve özellikle ilişki kurdukları, bağlı oldukları ve etkileşimde

bulundukları organizasyonlardan olumlu veya olumsuz anlamda çeşitli seviyelerde

etkilenirler. Bu açıdan genel olarak bakıldığında, TTO’lar veya türevi organizasyonların

bağlı/ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının bağlamsal gerçekleri ve

ilgili üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının birtakım temel özellikleri, TTO’lar veya

türevi organizasyonlarda çeşitli seviyelerde görev alan ve çalışan profesyoneller ve bu

profesyonellerin özellikleri, yetkinlikleri ve olgunlukları açısından anlamlı bir şekilde fark

yaratan bir faktördür. TTO’lar veya türevi organizasyonlardaki entelektüel sermaye olan

insan kaynaklarının, ilişki kurulan organizasyon özellikleri tarafından anlamlı bir şekilde

etkileniyor olması, bağlamsal ve çevresel gerçeklerin önemine bir kez daha ışık tutmaktadır.

İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun ilişki kurma tercihlerini etkilemektedir.

Organizasyonların doğrudan organik bağı olan diğer organizasyonlar, organizasyonlar

açısından birçok açıdan oldukça belirleyici ve şekillendiricidir. Bu husus, genel olarak tüm

organizasyonlar, özel olarak da TTO’lar ve türevi organizasyonlar için kabul edilebilir bir

gerçektir. Bu bakımdan, TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları

üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının bağlamsal gerçekleri ve ilgili

üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının temel özellikleri, TTO’lar veya türevi

organizasyonların ilişki kurarlarken, organizasyonel olarak bağlanırlarken ve işbirliği

oluştururlarken özellikle dikkate aldıkları veya alacakları temel unsurlar ve tercihler

bakımından etkili ve anlamlı olan bir faktördür.

İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimini

etkilemektedir.

Doğrudan bağlı olunan veya bir şekilde güçlü bir organizasyon bağı ile organik olarak bağlı

olunan organizasyonun temel özellikleri, ilgili organizasyonlara çoğu zaman çerçeve çizen

80

ve durum belirleyen bir boyut yaratır. Özellikle TTO’lar veya türevi organizasyonlar için bu

açıdan bir tahlil yapıldığında, TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili

oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının çeşitli bağlamsal gerçekleri ve ilgili

üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının birtakım temel özelliklerinin, projelerini, ilgili

organizasyonlarla olan ilişkilerini ve ilgili paydaşlarını etkili ve verimli bir şekilde yönetmek

üzere TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından alınan tedbirleri ve benimsenen

yaklaşımları yüksek seviyede etkilediği ve yönlendirdiği tespitine ulaşılır. Bu durum

birbirine organik bağı olan iki organizasyonun birbirlerini doğrudan etkilemeleri ve

şekillendirmeleri şeklinde özetlenebilir.

İç teşvik mekanizmaları; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimini etkilemektedir.

Teşvik ve özendirmeye yönelik eforlar organizasyonlarda birçok konu ve durum için

genellikle etkili enstrümanlar olarak görülmektedir. TTO’lar veya türevi organizasyonlar

için bu kapsamda bir değerlendirme yapıldığında, iç/dâhili teşvik ve özendirme ile ilgili bazı

hususlar, yani TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve/veya bu organizasyonların bağlı veya


(özellikle bağlı/ilişkili olunan üniversiteler/araştırma organizasyonlarında yer alan

akademisyenlere ve araştırmacılara) yönelik olarak işletilen teşvik edici ve özendirici

mekanizmalar; projelerini, ilgili organizasyonlarla olan ilişkilerini ve ilgili paydaşlarını

etkili ve verimli bir şekilde yönetmek üzere TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından

alınan tedbirler ve benimsenen yaklaşımlar açısından dikkate alındığında belirleyici ve etkili

unsurlardır.

TTO’nun insan kaynakları; TTO’nun ilişki kurma tercihlerini etkilemektedir.

TTO’lar veya türevi organizasyonlar için oldukça kritik bir unsur olan insan kaynakları veya

entelektüel sermaye faktörü, TTO’lar veya türevi organizasyonların ilişki kurma tercihleri

açısından belirleyici bir özellik göstermektedir. Öyle ki; TTO’lar veya türevi

organizasyonların ilişki kurarlarken, organizasyonel olarak bağlanırlarken ve işbirliği

oluştururlarken özellikle dikkate aldıkları veya alacakları temel unsurlar ve tercihler,

TTO’lar veya türevi organizasyonlarda çeşitli seviyelerde görev alan ve çalışan

profesyoneller ve bu profesyonellerin özellikleri tarafından önemli oranda etkilenmekte ve

şekillendirilmektedir.

81

TTO’nun insan kaynakları; TTO’nun uygulamalarını etkilemektedir.

Organizasyonların en önemli unsurlarından biri olan insan kaynakları veya entelektüel

sermayeleri, kuşkusuz TTO’ların uygulamalarını önemli oranda şekillendiren bir husustur.

Öyle ki; TTO’lar veya türevi organizasyonlarda çeşitli seviyelerde görev alan ve çalışan

profesyoneller ve bu profesyonellerin özellikleri, yetkinlikleri ve olgunlukları, TTO’nun

uygulamalarını önemli oranda şekillendirir ve bu konuda belirleyici bir karakter sergiler.

TTO’nun insan kaynakları, TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından uygulanan

pratikler ve bu pratiklerin birtakım özellikleri açısından belirleyicidir.

TTO’nun ilişki kurma tercihleri; TTO’nun süreç ve performans yönetimini etkilemektedir.

Giderek karmaşıklaşan ve büyüyen koşullar dikkate alındığında, organizasyonlar açısından

gerekli olan ilişki/işbirliği faaliyetlerinde bir takım tercihler ve tasarruflar mevcuttur. Bu

bakımdan, TTO’lar veya türevi organizasyonların ilişki kurarlarken, organizasyonel olarak

bağlanırlarken ve işbirliği oluştururlarken özellikle dikkate aldıkları veya alacakları temel

unsurlar ve tercihler, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine stratejik bir

derinlikte ve süreç ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları ve bunu

sürdürmeleri açısından dikkate özellikle değer bir fark yaratmakta ve etkili olmaktadır.

TTO’nun ilişki kurma tercihleri; TTO’nun uygulamalarını etkilemektedir.

Organizasyonlar kendi stratejik, taktik ve operasyonel hedefleri ve gerçeklerini hesaba

katarak başka organizasyonlarla gerektikçe ve gereken derinliklerde ilişkiler kurup,

etkileşimlerde bulunurlar. Öyle ki, TTO’lar ve türevi organizasyonlar için de bu durum

çoğunlukla geçerlidir. Şöyle ki; TTO’lar veya türevi organizasyonların ilişki kurarlarken,

organizasyonel olarak bağlanırlarken ve işbirliği oluştururlarken özellikle dikkate aldıkları

veya alacakları birtakım temel unsurlar ve tercihler, TTO’lar veya türevi organizasyonların

hem genel hem de özel olarak yerine getirdiği pratikler/uygulamalar, bunların özellikleri ve

bazı özel faaliyetler konusunda ele alındığında önemli oranda etkili ve belirleyici olmaktadır.

TTO’nun özellikleri; TTO’nun ilişki kurma tercihlerini etkilemektedir.

Organizasyonların özellikleri, organizasyonların ilişki kurarken yüksek oranda etkilendikleri

unsurların başında gelmektedir. Bu gerçek, TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından

82

da özellikle geçerlidir. Öyle ki, TTO’lar veya türevi organizasyonların hem organizasyonel

hem de yönetsel/idari bazı özellikleri, TTO’lar veya türevi organizasyonların ilişki

kurarlarken, organizasyonel olarak bağlanırlarken ve işbirliği oluştururlarken özellikle

dikkate aldıkları veya alacakları temel unsurlar ve tercihler açısından belirleyicidir.

TTO’nun özellikleri; iç teşvik mekanizmalarını etkilemektedir.

Organizasyonlar ilişkili oldukları ve daha özel olarak organik olarak bağlı oldukları

organizasyonlarla birçok ortak paydaya sahip olurlar. Öyle ki, ilişkili organizasyonların

birbirlerinden beklentileri, bu organizasyonların karşılıklı hareket tarzlarını önemli oranda

şekillendirir. Buradan hareketle, TTO’lar veya türevi organizasyonların hem organizasyonel

hem de yönetsel/idari bazı özellikleri, TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve/veya bu



organizasyonlarında yer alan akademisyenlere ve araştırmacılara) yönelik olarak işletilen

teşvik edici ve özendirici mekanizmalar açısından önemli derecede etkili bir faktördür.

TTO’nun özellikleri; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimini etkilemektedir.

Hangi temel karakteristiklere sahip olduğu, organizasyonun önemli faaliyetleri açsından

temel teşkil eden bir realitedir. TTO’lar veya türevi organizasyonlar için bu kapsamda bir

değerlendirme yapıldığında, TTO’lar veya türevi organizasyonların hem organizasyonel

hem de yönetsel/idari bazı özelliklerinin, projelerini, ilgili organizasyonlarla olan ilişkilerini

ve ilgili paydaşlarını etkili ve verimli bir şekilde yönetmek üzere TTO’lar veya türevi

organizasyonlar tarafından alınan tedbirleri ve benimsenen yaklaşımları önemli derecede

etkilediği sonucuna ulaşılır.

TTO’nun özellikleri; TTO’nun süreç ve performans yönetimini etkilemektedir.

Organizasyon özellikleri organizasyonun kültürünü belirleyen en önemli unsurlardan biri

olarak organizasyondaki birçok önemli faaliyetin çerçevesini de yüksek oranda belirler. Bu

kapsamda TTO’lar veya türevi organizasyonlar için özel olarak bir değerlendirme

yapıldığında, TTO’lar veya türevi organizasyonların hem organizasyonel hem de

yönetsel/idari bazı özelliklerinin, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine

83

stratejik bir bakışla ve süreç ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları

ve sürdürmeleri yani TTO’lar veya türevi organizasyonların amaç ve hedeflerini süreçlerini

ve performanslarını sürekli iyileştirerek gerçekleştirmesi konusunda etkili olduğu görülür.

TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi; TTO’nun süreç ve performans yönetimini

etkilemektedir.

Yönetim faaliyetlerinin proje, ilişki ve paydaşlara bakan yönleri, günümüz dünya

koşullarında gittikçe daha önemli ve kritik bir konuma ulaşmıştır. Bu noktada, projelerini,

ilgili organizasyonlarla olan ilişkilerini ve ilgili paydaşlarını etkili ve verimli bir şekilde

yönetmek üzere TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından alınan tedbirler ve

benimsenen yaklaşımlar, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine stratejik bir

bağlamda ve süreç ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları ve bunu

sürdürmeleri açısından oldukça kritik ve kayda değer bir unsur olarak görülmektedir.

TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi; TTO’nun uygulamalarını etkilemektedir.

Proje, ilişki ve paydaş yönetimi kapsamında uygulanan pratiklerin günümüzde var olan çok

çeşitli modern nitelikli organizasyonların başarılarına veya başarısızlıklarına olan doğrudan

veya dolaylı etki ve katkıları yadsınamaz. Bu açıdan bakıldığında, TTO’lar veya türevi

organizasyonlar tarafından yürütülen proje, ilişki ve paydaş yönetimi pratiklerinin özellikleri

ve olgunlukları, TTO’lar veya türevi organizasyonların hem genel hem de özel olarak yerine

getirdiği pratikler/uygulamalar, bunların özellikleri ve bazı özel faaliyetler bakımından etkili

ve belirleyici bir karakter sergilemektedir.

TTO’nun süreç ve performans yönetimi; TTO’nun temel hizmetlerini etkilemektedir.

Günümüzdeki her türlü organizasyon için olduğu gibi, TTO’lar veya türevi organizasyonlar

için de süreç ve performans yönetimi oldukça önemli, kullanışlı ve gereklidir. Bu kapsamda

değerlendirildiğinde, TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine stratejik bir

minvalde ve süreç ve performansın sürekli iyileştirmesi odaklı olarak yaklaşmaları ve bunu

bir gelenek olarak sürdürmeleri, TTO’lar veya türevi organizasyonların varoluş gayelerini

oluşturan temel faaliyet/faaliyetler yani TTO’lar veya türevi organizasyonların temelde

yaptığı işler açısından önemli oranda etkili ve belirleyici olmaktadır.

84

4.3. TTO’lar veya Türevi Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri - Kontrol

Listesi

Bu araştırma sonucunda, tespit edilen 11 özgün faktör ile ilgili her bir faktör için ayrı ayrı

gruplandırılmış toplam 67 özel madde, ortaya çıkarılan modelde yer alan faktörlerin hangi

ögeler, özellikler ve/veya durumlar ile karşılanabileceğini veya kotarılabileceğini gösteren

kontrol listesini meydana getirmiştir. Bu kontrol listesi Çizelge 4.1.’de verilmiştir.

Çizelge 4.1. TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri - kontrol listesi

Faktörler

Ögeler, Özellikler ve/veya Durumlar

+

/

-

TTO’nun Uygulamaları

TTO’lar veya türevi organizasyonların bilgilendirme toplantıları ile faaliyetleri

hakkında şeffaflık sağlamaları ve resmi olmayan (informal) yüz yüze iş keşfi

toplantıları yapmaları

TTO’lar veya türevi organizasyonların üniversitelerde/araştırma

organizasyonlarında yer alan teknoparklar/teknoloji geliştirme bölgeleri ile

işbirlikleri kurmaları

TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili yasa, yönetmelik, mevzuat ve

düzenlemeleri proaktif bir biçimde dikkatle takip etmeleri ve bu bağlamdaki

gelişmeleri ve değişiklikleri özellikle dikkate alarak faaliyetler yürütmeleri

TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili yöneticilerle/idarecilerle iletişim

kurarak ve gerektikçe lobi faaliyetleri yürüterek girişimci

araştırmacıları/akademisyenleri özendirmek üzere çalışmalar yapmaları

TTO’lar veya türevi organizasyonların çalışmalarında erken aşamalarda ilgili

süreçlere dâhil olmaları, ilgili paydaşları da erken aşamalarda süreçlere dâhil

etmeleri ve bunu geniş ve proaktif bir yaklaşımla yapmaları

TTO’lar veya türevi organizasyonların hem akademisyenlerin/araştırmacıların

hem de yöneticilerin/idarecilerin beklentilerini karşılayan ve çelişki/çatışma

yaratmayan bir şekilde tutum ve davranış sergilemeleri

85

Çizelge 4.1. (devam) TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri -

kontrol listesi

TTO’lar veya türevi organizasyonların, koordinasyon (eşgüdüm), sonuç odaklılık,

arz ve talep sahiplerini belirleme, değerlendirme ve eşleştirme kabiliyetlerine

sahip olmaları, gerektikçe iş geliştirme faaliyetlerine odaklanmaları

Lisansüstü öğrencilerin/araştırmacıların şirketleşmeyi (spin-off) potansiyel bir

kariyer fırsatı olarak görmeleri ve bu yönde cesaretlendirilmeleri/yönlendirilmeleri

TTO’lar veya türevi organizasyonların organizasyonlarında öğrenmenin/hafızanın

nasıl en etkili ve verimli oluştuğunu/geliştiğini belirlemeleri ve buna uygun olarak

faaliyetler geliştirmeleri

TTO’lar veya türevi organizasyonların yanlışlardan veya hatalı uygulamalardan

dersler çıkartmaları ve öğrenen bir karakter sergilemeleri

TTO’lar veya türevi organizasyonların tüm paydaşları açısından kolay

kullanılabilen, kapsayıcı ve bilgilendirici genel ağ (web) sayfalarına sahip olmaları

TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından, bağlı/ilişkili olunan

üniversiteler/araştırma organizasyonları, ilgili birimleri ve

akademisyenler/araştırmacılar ile uyumlu ve birbirine hizmet eden nitelikte

politika, vizyon, misyon ve stratejilerin birlikte belirlenmesi, bunlara uygun

planlama ve uygulamalar yapılması

TTO’lar veya türevi organizasyonların patent yarışına değil inovasyon yarışına

girmeleri ve bu bağlamda daha fazla çalışmalar yapmaları

TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından tanımlanan ve işletilen pazarlama

yöntem ve stratejileri

TTO’lar veya türevi organizasyonların, sigorta (lisanslama/patentleme işlerinde

başarısız olunsa da kazanmak) gibi niteliklendirilebilecek çeşitli yollarla

akademisyenlerin/araştırmacıların lisanslama/patentleme işlerini TTO’lar veya

türevi organizasyonlar üzerinden yapmalarını sağlamaları

86


kontrol listesi

İç Teşvik Mekanizmaları

Akademisyenlerin/araştırmacıların faaliyetler sırasında veya sonucunda elde

ettikleri hisseleri/çıkarları arttırmak

TTO’lar veya türevi organizasyonların üniversitelerdeki/araştırma

organizasyonlarındaki akademisyenleri/araştırmacıları girişimciliğe teşvik eden ve

onları bu bağlamda destekleyen çalışmalar yapmaları

Üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında akademisyenler/araştırmacılar için

TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetleri ile ilgili uygulanan teşvik ve

ödüllendirme sistemleri

Akademisyenlerin/araştırmacıların kendi firmalarını kurmalarına (şirketleşmek /

spin-off) imkânlar sağlanması ve destek olunması

Akademisyenlerin/araştırmacıların kendi firmalarını kurmaları (şirketleşmek /

spin-off) ile ilgili açık ve iyi tanımlanmış şirketleşme (spin-off) stratejileri

tanımlanması

Akademisyenler/araştırmacılar tarafından geliştirilen teknolojiler/inovasyonlar

üzerinden akademisyenleri/araştırmacıları ilgili endüstri/sanayi organizasyonuna

hissedar yapmak veya akademisyenlere/araştırmacılara sebep oldukları kazançtan

oransal olarak hisseler vermek üzere mekanizmalar oluşturmak ve işletmek

Patentleme bağlamında, daha az bürokratik, dinamik, etkin ve özellikle

destekleyici ve teşvik edici mekanizmalar kurulması ve sürdürülmesi

Dış Teşvik Mekanizmaları, Destekler ve Düzenlemeler

Üniversite-sanayi işbirliği, fikri haklar sistemi ve hak sahiplikleri ile ilgili ön açıcı

ve yol gösterici nitelikli ve mevcut yaşanan sorunları dikkate alan düzenlemelerin

yapılması ve uygulanması

Devletin ve ilgili otoritelerin politikaları/destekleri (yasalar, yönetmelikler,

mevzuatlar, teşvikler, vb.) ve ulusal inovasyon ve girişimcilik sistemleri

87


kontrol listesi

TTO’lar veya türevi organizasyonlar için benzer yapılar veya uygulamalar

arasında etkili bir iletişim, eşgüdüm ve işbirliği kurulması ve sürdürülmesi

Patent, sözleşme ve pazar araştırması destekleri, vb. gibi destekleri de içeren farklı

ve çoklu destek programları, girişim sermayeleri ve fonların varlığı

İhlaller, uyuşmazlıklar, çatışmalar ve/veya anlaşmazlıklarla ilgili olarak TTO’lar

veya türevi organizasyonlar tarafından ihtiyaç duyulduğunda başvurulabilecek ve

destek alınabilecek bir altyapı veya kaynağın olması

TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine ilişkin gerektiğinde

başvurabilecekleri rehber nitelikli dokümanların varlığı

Üniversiteler/araştırma organizasyonları ve endüstri/sanayi arasındaki anlayışların,

iş birliklerinin, ağların ve etkileşimlerin arttırılması

Akademik kültür, değerler ve hedefler ile endüstriyel öncelikler, ekonomik

ihtiyaçlar ve imkânlar arasında mümkün olan en iyi dengenin kurulması

TTO’nun Süreç ve Performans Yönetimi

TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından büyük başarılar veya kazanımların

sürekli iyileşmeyi/gelişmeyi ve ilerlemeyi durdurmaması veya rehavet

yaratmaması ve sürekli iyileşme/gelişme faaliyetlerinin sürdürülmesi

TTO’lar veya türevi organizasyonların hem kendilerine ait hem de bağlı/ilişkili

oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının yapılarının, süreçlerinin ve

prosedürlerinin zayıf yanlarını ve darboğazlarını belirlemeleri, bunlara ilişkin

iyileştirme planları yapmaları ve uygulamaları

TTO’lar veya türevi organizasyonların, etki ve başarıyı ölçmek ve izlemek üzere

uygun ve anlamlı performans göstergeleri/indikatörleri belirlemeleri, bunlarla

ilgili özel, ölçülebilir, ulaşılabilir ve izlenebilir hedefler koymaları ve hedeflere

göre ilerlemeyi takip etmeleri

88


kontrol listesi

Uyum ve verimlilik açılarından TTO’lar veya türevi organizasyonlarda

uygulamaların/çalışmaların periyodik olarak bağımsız kişilerce/sistemlerce

denetlenmesi ve değerlendirilmesi

TTO’lar veya türevi organizasyonların performans kıyaslamalarını hem dâhili hem

de harici olarak proaktif bir şekilde yapmaları

TTO’lar veya türevi organizasyonların kendi çalışmalarına yönelik olarak,

kendilerine özel politikalar, amaçlar, hedefler, stratejiler, süreçler, prosedürler ve

uygulamalar tanımlamaları ve gerçekleştirmeleri

TTO’lar veya türevi organizasyonların, çalışmalarında bilişim

teknolojilerinden/uygulamalarından ve entegre yönetim ve öneri sistemlerinden

yararlanmaları

İlişki Kurulan Organizasyon Özellikleri

TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları

üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının akademisyen/araştırmacı kaliteleri,

araştırma ve geliştirme bütçeleri, büyüklükleri, doktora öğrencileri sayıları ve

araştırma yoğunlukları

Bağlı/ilişkili olunan üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının ilgili TTO’lar

veya türevi organizasyonları sahiplenmeleri, fonlamaları ve desteklemeleri

TTO’lar veya türevi organizasyonların ve bunların bağlı/ilişkili oldukları

üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının bağlamları, bulundukları çevrenin

koşulları, coğrafi konumları ve ekonomik gerçekler

TTO'lar veya türevi organizasyonların ilişkili/bağlı oldukları

üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında toplamda ortaya çıkartılan

teknolojik veya inovasyonla ilgili çıktıların nitelik ve nicelik olarak belirli bir

kritik seviyenin üzerinde olması

89


kontrol listesi


üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında teknoparkların/teknokentlerin var

olması


üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının organizasyon yapıları ve yasal

statüleri/durumları

TTO’nun Temel Hizmetleri

TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan destek programlarından

yararlanmaya yönelik hizmetler

TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan fikri sınai

(sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri

TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan proje geliştirme/yönetim

hizmetleri (üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)

TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan farkındalık, tanıtım,

bilgilendirme ve eğitim hizmetleri

TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan şirketleşme (spin-off) ve


TTO’nun Proje, İlişki ve Paydaş Yönetimi

TTO’lar veya türevi organizasyonların paydaşları ile olan ilişkilerini etkin bir

şekilde oluşturmaları ve geliştirmeleri

TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerde paydaşları iyi belirlemeleri ve

paydaşlarının ilgi, çıkar, etki ve katılımlarını amaçlarına göre iyi yönetmeleri

TTO’lar veya türevi organizasyonların profesyonel organizasyonlarla aktif ilişkiler

kurmaları ve akademisyenleri/araştırmacıları ilgili fonlama kurumları ve

endüstri/sanayi temsilcileri ile bir araya getirmeleri

90


kontrol listesi

TTO’lar veya türevi organizasyonların araştırmacılar/akademisyenler ve

endüstri/sanayi arasındaki bağlantıları/ilişkileri iyileştirmek için çalışma yapmaları

TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından amaçlara uygun olarak etkili ve

verimli proje yönetimi pratiklerinin planlanması ve uygulanması

TTO’nun İnsan Kaynakları

TTO’lar veya türevi organizasyonlarda uygun ve yeterli yetenek, yetkinlik,

deneyim ve kapasitede tam zamanlı profesyoneller istihdam etmek

TTO’lar veya türevi organizasyonlarda, alanlarında uzman, stratejik vizyon sahibi,

iş ve işbirlikleri kurma ve yönetme niteliklerine ve disiplinler arası/ötesi bakış

açısına sahip profesyoneller istihdam etmek

TTO’lar veya türevi organizasyonlarda üniversite/araştırma organizasyonları ve

endüstri/sanayi ilişkilerini ve uyumlarını güçlendirmek üzere yönetimde

profesyonel, bütünüyle akademik olmayan kişilerin de yer almaları

TTO’nun İlişki Kurma Tercihleri

TTO’lar veya türevi organizasyonların daha çok mühendislik ve doğal bilimler

odaklı/yoğun olan üniversiteler/araştırma organizasyonları ile birlikte çalışmaları

TTO’lar veya türevi organizasyonların özellikle büyük ölçekli veya bilim-yoğun

sektörlerde faaliyet gösteren organizasyonlarla çalışmaları

TTO’lar veya türevi organizasyonların bölgesel bazlı ve sektör odaklı olmaları

TTO’lar veya türevi organizasyonların araştırma-yoğun (araştırma odaklı) ve

disiplinlerarası çalışmalar yürüten üniversiteler/araştırma organizasyonları ile

bağlı/ilişkili olmaları

91


kontrol listesi

TTO’nun Özellikleri

TTO’lar veya türevi organizasyonların güncel dünya gerçeklerine göre teknoloji

transferine ek olarak bilgi transferine de odaklanmaları

TTO’lar veya türevi organizasyonların şeffaf/hesap verebilir, proaktif ve sonuç

odaklı olmaları

TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili üniversiteler/araştırma

organizasyonları ile entegre/bütünleşik bir yapıda teşkil edilmeleri

TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili üniversiteler/araştırma

organizasyonları ile olan ilişkilerinin hiyerarşik organizasyon şeklinde değil, ilişki

ve etkileşime dayalı ağ (network) organizasyon şeklinde olması

Akademisyen / Araştırmacı Tutum ve Davranışları

Akademisyenlerin/araştırmacıların üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının

rolü ve işlevi ile ilgili düşünceleri/inanışları

Akademisyenlerin/araştırmacıların endüstri/sanayi ile ilişkileri ve birlikte

çalışmalar yapmaları

Akademisyenlerin/araştırmacıların TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve

araştırma sonuçlarının ticarileştirilmesi hakkındaki olumlu tutumları

92

93

5. SONUÇ


bağlamında; 11 kritik başarı faktörü, bu faktörlerin aralarındaki istatistiksel olarak önemli

derecede anlamlı 25 ilişkinin oluşturduğu özgün bir model ve bu faktörleri etkili ve verimli

şekilde gerçekleştirmek üzere her bir faktör için özel olarak gruplandırılmış toplam 67 öge,

özellik ve/veya durumdan oluşan kapsamlı bir kontrol listesi oluşturulmuş ve geliştirilmiştir.

Kritik başarı faktörleri olarak tespit edilen 11 temel faktör şu şekilde sıralanabilir:

TTO’nun Uygulamaları

İç Teşvik Mekanizmaları

Dış Teşvik Mekanizmaları, Destekler ve Düzenlemeler

TTO’nun Süreç ve Performans Yönetimi

İlişki Kurulan Organizasyon Özellikleri

TTO’nun Temel Hizmetleri

TTO’nun Proje, İlişki ve Paydaş Yönetimi

TTO’nun İnsan Kaynakları

TTO’nun İlişki Kurma Tercihleri

TTO’nun Özellikleri

Akademisyen / Araştırmacı Tutum ve Davranışları

Bu faktörlere ilişkin tanımlar ve detaylı açıklamalar Bölüm 4.1. (TTO’lar veya Türevi

Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri – Tanımlar)’de yer almaktadır.

Faktörlerin aralarındaki anlamlı olarak belirlenen 25 ilişki, modeli (Şekil 4.1) oluşturmuştur.

Modelde öne çıkan önemli ilişkiler şöyle listelenebilir:

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; akademisyen / araştırmacı

tutum ve davranışlarını etkilemektedir.

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; ilişki kurulan organizasyon

özelliklerini etkilemektedir.

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; iç teşvik mekanizmalarını

etkilemektedir.

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun insan kaynaklarını

etkilemektedir.

94

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun özelliklerini

etkilemektedir.

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun proje, ilişki ve

paydaş yönetimini etkilemektedir.

Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun süreç ve performans


Dış teşvik mekanizmaları, destekler ve düzenlemeler; TTO’nun temel hizmetlerini

etkilemektedir.

İlişki kurulan organizasyon özellikleri; iç teşvik mekanizmalarını etkilemektedir.

İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun özelliklerini etkilemektedir.

İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun insan kaynaklarını etkilemektedir.

İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun ilişki kurma tercihlerini

etkilemektedir.

İlişki kurulan organizasyon özellikleri; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimini

etkilemektedir.

İç teşvik mekanizmaları; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimini etkilemektedir.

TTO’nun insan kaynakları; TTO’nun ilişki kurma tercihlerini etkilemektedir.

TTO’nun insan kaynakları; TTO’nun uygulamalarını etkilemektedir.

TTO’nun ilişki kurma tercihleri; TTO’nun süreç ve performans yönetimini

etkilemektedir.

TTO’nun ilişki kurma tercihleri; TTO’nun uygulamalarını etkilemektedir.

TTO’nun özellikleri; TTO’nun ilişki kurma tercihlerini etkilemektedir.

TTO’nun özellikleri; iç teşvik mekanizmalarını etkilemektedir.

TTO’nun özellikleri; TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimini etkilemektedir.

TTO’nun özellikleri; TTO’nun süreç ve performans yönetimini etkilemektedir.

TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi; TTO’nun süreç ve performans yönetimini

etkilemektedir.

TTO’nun proje, ilişki ve paydaş yönetimi; TTO’nun uygulamalarını etkilemektedir.

TTO’nun süreç ve performans yönetimi; TTO’nun temel hizmetlerini etkilemektedir.

Faktörler arasında istatistiksel olarak önemli derecede anlamlı olarak tespit edilen bu

ilişkilere ilişkin etraflı açıklamalar ve yorumlar Bölüm 4.2. (TTO’lar veya Türevi

Organizasyonlar için Kritik Başarı Faktörleri – Model)’de yer almaktadır.

95

TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri açısından oluşturulan

modelde yer alan faktörleri uygun ve olgun bir şekilde ele almak ve gerçekleştirmek üzere,

her bir faktör için ayrı ayrı ve özel olarak gruplandırılmış toplam 67 maddeden (öge, özellik

ve/veya durum) oluşan kontrol listesi Çizelge 4.1’de verilmiştir. Bu kontrol listesi, TTO’lar

veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri konusunda tespit edilen 11 temel

kritik başarı faktörünün her birinin hangi özel ögeler, özellikler ve/veya durumlar ile etkili

ve verimli bir şekilde karşılanabileceğini veya kotarılabileceğini açık ve detaylı bir şekilde

ortaya koyan kapsamlı ve yol gösterici bir kılavuz niteliği göstermektedir.

Bu araştırma sonucunda ortaya konan özgün ve kapsamlı nitelikli model (tanımlanan

faktörler ve belirlenen faktörler arası ilişkiler) ve kontrol listesinin, TTO’lar veya türevi

organizasyonların süreçlerini ve/veya performanslarını iyileştirmede ilgili tüm paydaşlar

için anlamlı ve kayda değer kazançlar ve faydalar sağlayacağı değerlendirilmektedir.

Öyle ki; tespit edilen faktörler, geliştirilen model ve kontrol listesinden yararlanarak,

TTO’lar veya türevi organizasyonlar kendi süreçlerini ve performanslarını iyileştirmek üzere

temel olarak odaklanmaları gereken alanları, bu alanlar arasındaki anlamlı ilişkileri ve bu

alanlara dair pratik olarak neler yapabilecekleri veya neleri dikkate alabilecekleri ile ilgili

öge, özellik ve/veya durumları açık ve net bir şekilde görebilecektirler. Burada, kuşkusuz

ilgili organizasyonların stratejik amaç ve hedefleri ve durumsallık yaklaşımları da özellikle

hesaba katılmalıdır. Bu faktörleri, modeli ve ilgili kontrol listesini bir bütün olarak ele alıp,

yararlanabilecekleri gibi; organizasyonlar kendi bağlamsal gerçekleri, özellikleri ve

stratejik, taktik veya operasyonel amaç ve hedeflerine göre bu faktörleri, modeli ve ilgili

kontrol listesini kısmi olarak da ele alıp, ilgili amaç ve hedeflere ulaşma veya bu hedefleri

olumlu anlamda aşmada kazanç ve fayda sağlayabileceklerdir.

Benzer şekilde, TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları

üniversiteler/araştırma organizasyonları, bu araştırma sonucunda oluşturulan ve geliştirilen

model ve kontrol listesini esas alarak yine TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili

süreçlerini ve performanslarını iyileştirmek ve bu organizasyonlardan elde etmek istedikleri

kazanç ve faydayı arttırmak üzere genel olarak hangi hususları dikkate almaları gerektiğini

ve bu hususları bilhassa hangi özel yollarla veya açılardan uygun ve başarılı bir şekilde ele

alabileceklerini ve gerçekleştirebileceklerini anlayabileceklerdir. Bu açıdan da, TTO’lar

veya türevi organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma

96

organizasyonları, hem kendi bağlamsal gerçekleri ve stratejik amaç ve hedefleri hem de ilgili

TTO’lar veya türevi organizasyonlarının bağlamsal gerçekleri ve stratejik amaç ve hedefleri

açısından bu araştırmanın sonuçlarından bir bütün olarak veya özelliklerine, amaç ve

hedeflerine uygun olarak bölümsel olarak yararlanabilirler. Bu sayede, TTO’lar veya türevi

organizasyonların bağlı veya ilişkili oldukları üniversiteler/araştırma organizasyonları,

TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından anlamlı süreç ve performans iyileştirmesi

sağlayabileceklerdir.

Öte yandan, ilgili devlet veya hükümet organları, yasal otoriteler, kamuya veya özel sektöre

ait kolaylaştırıcı veya destekleyici organizasyonlar ve sanayi/endüstri organizasyonları, bu

araştırma sonucunda nitelikli olarak ortaya konan model ve ilgili kontrol listesinden istifade

ederek, TTO’lar veya türevi organizasyonların makro, mezo ve mikro ölçekte belirlenen

amaç ve hedeflere ulaşabilmeleri ve bu hedefleri olumlu anlamda aşabilmeleri için genel

olarak hangi bağlamlarda özel olarak nelerin dikkate alınması gerektiği ve neler

yapılabileceği veya yapılması gerektiği yönünde tüm dinamikleri ve bunlar arasındaki

anlamlı ilişkileri hesaba katan genel fakat yeterince detaylandırılmış bir resmi görebilecek

ve özellikle süreç ve performansı iyileştirmek üzere uygulamaya dönük bilgi ve fikir

edinebileceklerdir.

Bu araştırma, kapsamı, derinliği, içerdiği örneklem kitlesi, uyguladığı metodoloji ve ortaya

koyduğu bulguları ve sonuçları bakımından, gerçekleştirildiği ve sonuçlarının yayımlandığı

zaman itibarıyla, Türkiye için türünün ilk ve tek örneği olan bir araştırmadır. Ayrıca yine

kapsam, derinlik, örneklem kitlesi, metodoloji ve sonuçlar bakımından bu araştırmaya

benzer bir araştırma dünya ölçeğindeki Türkçe ve İngilizce dillerinde açık ve erişilebilir

literatürde henüz mevcut değildir. Dolayısıyla, bu araştırma hem metodoloji hem de içerik,

bağlam, bulgular ve sonuçlar açısından kapsamlı, özgün ve orijinal bir araştırma olmuştur.

Gelecekte, TTO’lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri konusunda

ortaya konan bu model (tanımlanan faktörler ve belirlenen faktörler arası ilişkiler) ve kontrol

listesinin öncelikle ulusal sonrasında da küresel düzlemde ilgili paydaşlar tarafından

uygulanması ve gerçek hayat ve uygulamalardan edinilen bilgi, birikim ve tecrübelerle test

edilmesi ve gerekebilecek açılardan rafine edilmesi uygun ve yararlı olabilecektir. Bu

sayede, hem ilgili model ve kontrol listesinin geçerli kılınması hem de iyileştirilerek ilgili

tüm paydaşlar için daha çok yarar sağlayabilecek bir hâle getirilmesi mümkün olabilecektir.

97

KAYNAKLAR

1. Audretsch, D. B., Lehmann, E. E., Link, A. N., and Starnecker, A. (2012). Introduction:

Technology transfer in the global economy. In D. B. Audretsch, E. E. Lehmann, N. L.

Link, and A. Starnecker (Eds.), Technology Transfer in a Global Economy. Springer

New York, Heidelberg Dordrecht London, England, pp. 1-9.

2. Liu, S., Fang, Z., Shi, H., and Guo, B. (2010). Theory of Science and Technology Transfer

and Applications. Auerbach Publications, Taylor & Francis Group, LLC, NW, USA.

3. TÜBİTAK. (2012). Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programı Uygulama

Esasları. TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu), Türkiye.

4. Kiper, M. (2010). Dünyada ve Türkiye’de Üniversite-Sanayi İşbirliği ve Bu Kapsamda

Üniversite-Sanayi Ortak Araştırma Merkezleri Programı (ÜSAMP). Türkiye Teknoloji

Geliştirme Vakfı (TTGV), Ankara, Türkiye.

5. Küçükçirkin, M. (1990). Üniversite-Sanayi İşbirliği - Ülke Sanayii ve Ekonomisi

Açısından Önemi. TOBB, Afşaroğlu Matbaası, Ankara, Türkiye.

6. Ankrah, S. and Al-Tabbaa, O. (2015). Universities–industry collaboration: A systematic

review. Scandinavian Journal of Management, 31(3), 387-408.

7. Salleh, M. S. and Omar, M. Z. (2012, November). University-industry collaboration

models in Malaysia. 6th International Forum on Engineering Education (IFEE 2012),

Kuala Lumpur, Malaysia, pp. 654-664, 20-22 November 2012.

8. Calcagnini, G., Giombini, G., Liberati, P., and Travaglini, G. (2015). A matching model

of university–industry collaborations. Small Business Economics, 46(1), 31-43.

9. M. Fiaz and B. Rizran. (2011). University-industry ecosystem: Factors for collaborative

environment. In Kim, T., Adeli, H., Kim, H., Kang, H., Kim, K. J., Kiumi, A., and Kang,

B. (Eds.), Software Engineering, Business Continuity, and Education. London, NewYork:

Springer Heidelberg Dordrecht, pp. 651-661.

10. Liew, M. S., Shahdan, T. N. T., and Lim, E. S. (2012, October). Enablers in enhancing

the relevancy of university-industry collaboration. 3rd World Conference on Learning,

Teaching & Educational Leadership, AWERC, Brussels, Belgium, pp. 1889-1896, 25-

28 Oct. 2012.

11. Ertürk, İ. (1993). Üniversite sanayi işbirliği. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar

Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 55-57.

12. Vardar, Y. (1998). Üniversite – Araştırma – Teknoloji – Sanayi İlişkileri Üzerine

Düşünceler. İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Rektörlüğü Yayını, Bornova, İzmir.

98

13. Trune D. R. and Goslin, L. N. (1998). University technology transfer programs: A

profit/loss analysis. Technological Forecasting and Social Change, 57(3), 197-204.

14. Alkan, R. M. (2014). Üniversite-sanayi işbirliği için bazı öneriler. Yüksekögretim

Dergisi, 4(2), 61-68.

15. Cengiz, E. (2014). Üniversite-sanayi işbirliği üzerine değerlendirmeler. Yüksekögretim

Dergisi, 4(1), 1-8.

16. Pertuzé, J. A., Calder, E. S., Greitzer, E. M., and Lucas, W. A. (2010). Best practices

for industry-university collaboration. MIT Sloan Management Review, 83-90.

17. Phan, P. H. and Siegel, D. S. (2006). The effectiveness of university technology transfer.

Foundations and Trends in Entrepreneurship, 2(2), 77-144.

18. Wolson, R. A. (2007). The role of technology transfer offices in building the South

African biotechnology sector: An assessment of policies, practices and impact. The

Journal of Technology Transfer, 32(4), 343-365.

19. Kiper, M., Küçükçınar, A., Özdemir, A. H., Bayhan, D., ve Altay, T. A. (2010).

Üniversite-Sanayi İşbirliğinde Önemli Bir Araç: Teknoloji Transfer Arayüzleri. Türkiye

Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV), İşkur Matbaacılık, Ankara, Türkiye.

20. Bennetzen M. V. and Møller, L. S. (2013). Technology transfer: Bridging academic

research and society – a communicative approach. Journal of Commercial

Biotechnology, 19(2), 11-16.

21. Siegel, D. S., Waldman, D. A., Atwater, L. E., and Link, A. N. (2003). Commercial

knowledge transfers from universities to firms: Improving the effectiveness of

university–industry collaboration. The Journal of High Technology Management

Research, 14(1), 111-133.

22. York, A. S. and Ahn, M. J. (2012). University technology transfer office success factors:

A comparative case study. International Journal of Technology Transfer and

Commercialisation, 11(1-2), 26-50.

23. Graff, G., Heiman, A., and Zilberman, D. (2002). University research and offices of

technology transfer. California Management Review, 45(1), 88-115.

24. Apple, K. (2008). Evaluating university technology transfer offices. In Acs, Z. J. and

Audretsc, D. B. (Eds.), Public Policy in an Entrepreneurial Economy. Springer

Science+Business Media: New York, USA, pp. 139-157.

25. Aldridge, T. and Audretsch, D. B. (2010). Does policy influence the commercialization

route? Evidence from National Institutes of Health funded scientists. Research Policy,

39(5), 583-588.

99

26. Osiri, J. K., Miller, D. R., Clarke, L., and Jessup, L. (2014). Academic entrepreneurship:

technology transfer in higher education. Journal of Entrepreneurship Education, 17(1),

39-61.

27. Jensen, R. A., Thursby, J. G., and Thursby, M. C. (2003). Disclosure and licensing of

university inventions: ‘The best the authors can do with the s**t the authors get to work

with’. International Journal of Industrial Organization, 21, 1271-1300.

28. Wu, Y., Welch, E. W., and Huang, W. L. (2015). Commercialization of university

inventions: Individual and institutional factors affecting licensing of university patents.

Technovation, 36-37, 12-25.

29. Kılıç, A. ve Ayvaz, Ü. (2011). Üniversite-sanayi-devlet işbirliğinin sağlayıcısı olarak

teknoparklar ve teknoloji transferi işbirliklerinde mevcut durum. Savunma Bilimleri

Dergisi, 10(2), 58-79.

30. Üstündağ, A., Uğurlu, S., and Kılınç, M. S. (2011). Evaluating the performance of

technology transfer offices. Journal of Enterprise Information Management, 24(4), 322-

337.

31. Mirabent, J. B., García, J. L. S., and Soriano, D. E. R. (2015). University–industry

partnerships for the provision of R&D services. Journal of Business Research, 68(7),

1407-1413.

32. Chapple, W., Lockett, A., Siegel, D., and Wright, M. (2005). Assessing the relative

performance of U.K. university technology transfer offices: Parametric and non-

parametric evidence. Research Policy, 34(3), 369-384.

33. Heisey, P. W. and Adelman, S. W. (2011). Research expenditures, technology transfer

activity, and university licensing revenue. The Journal of Technology Transfer, 36(1),

38-60.

34. Curi, C., Daraio, C., and Llerena, P. (2012). University technology transfer: How

(in)efficient are French universities?. Cambridge Journal of Economics, 36(3), 629-654.

35. Algieri, B., Aquino, A., and Succurro, M. (2013). Technology transfer offices and

academic spin-off creation: the case of Italy. The Journal of Technology Transfer, 38(4),

382-400.

36. TÜBİTAK. (2014). TÜBİTAK 1513 Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programı

Proje Öneri Formu Hazırlama Kılavuzu. TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik

Araştırma Kurumu), Türkiye.

37. Muscio, A. (2010). What drives the university use of technology transfer offices?

Evidence from Italy. The Journal of Technology Transfer, 35(2), 181-202.

100

38. Fitzgerald, C. and Cunningham, J. A. (2015). Inside the university technology transfer

office: Mission statement analysis. The Journal of Technology Transfer, 1-12.

39. West, D. M. (2012). Improving University Technology Transfer and

Commercialization. The Center for Technology Innovation, The Brookings Institution.

40. TÜBİTAK TEYDEB. (2014). TÜBİTAK 1513 Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme

Programı. TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu), Türkiye.

41. Akgün, A. E., Keskin, H., ve Günsel, A. (2005). Bilgi ekonomisi kapsamında teknoloji

transferinin bilgi transferine dönüşümüne dair bir literatür taraması. İktisadi ve İdari

Bilimler Dergisi, 19(1), 227-242.

42. Yalçıntaş, M., Kaya, C. Ç., and Kaya, B. (2015). University-industry cooperation

interfaces in Turkey from academicians’ perspective. Procedia - Social and Behavioral

Sciences, 195(3), 62-71.

43. Dundas, N. H. (2012). Research intensity and knowledge transfer activity in UK

universities. Research Policy, 41(2), 262-275.

44. Erdil, E., Pamukçu, M. T., Akçokmak, İ. S., ve Erden, Y. (2013). Değişen üniversite-

sanayi işbirliğinde üniversite örgütlenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68(2), 95-

117.

45. Cardamone, P., Pupo, V., and Ricotta, F. (2015). University technology transfer and

manufacturing innovation: The case of Italy. Review of Policy Research, 32(3), 297-

322.

46. Anderson, T. R., Daim, T. U., and Lavoie, F. F. (2007). Measuring the efficiency of

university technology transfer. Technovation, 27(5), 306-318.

47. Hülsbeck, M., Lehmann, E. E., and Starnecker, A. (2013). Performance of technology

transfer offices in Germany. The Journal of Technology Transfer, 38(3), 199-215.

48. Huyghe, A., Knockaert, M., Wright, M., and Piva, E. (2014). Technology transfer

offices as boundary spanners in the prespin-off process: The case of a hybrid model.

Small Business Economics, 43(2), 289-307.

49. Brescia, F., Colombo, G., and Landoni, P. (2014). Organizational structures of

knowledge transfer offices: An analysis of the world’s top-ranked universities. The

Journal of Technology Transfer, 1-20.

50. Derrick, G. E. (2015). Integration versus separation: Structure and strategies of the

technology transfer office (TTO) in medical research organizations. The Journal of

Technology Transfer, 40(1), 105-122.

101

51. Crooker, A. R. (2007). Improved Methodology for the Commercialization of University

Intellectual Property, Master’s Thesis, University of Kentucky.

52. Feldman, M., Feller, I., Bercovitz, J., and Burton, R. (2002). Equity and the technology

transfer strategies of American research universities. Management Science, 48(1), 105-

121.

53. Stadler, I. M., Castrillo, D. P., and Veugelers, R. (2007). Licensing of university

inventions: The role of a technology transfer office. International Journal of Industrial

Organization, 25(3), 483-510.

54. Savva, N. and Taneri, N. (2005). The role of equity, royalty, and fixed fees in technology

licensing to university spin-offs. Management Science, 61(6), 1323-1343.

55. Bigliardi, B., Galati, F., Marolla, G., and Verbano, C. (2015). Factors affecting

technology transfer offices’ performance in the Italian food context. Technology

Analysis & Strategic Management - Taylor & Francis, 27(4), 361-384.

56. Hsu, D. W. L., Shen, Y. C., Yuan, B. J. C., and Chou, C. J. (2015). Toward successful

commercialization of university technology: Performance drivers of university

technology transfer in Taiwan. Technological Forecasting and Social Change, 92, 25-

39.

57. Kassicieh, S. (2012, August). The case for a different public sector intellectual property

policy. Technology Management for Emerging Technologies (PICMET) - 2012,

Vancouver, BC, pp. 923-926, July 29 2012-Aug. 2 2012.

58. Gumbi, S. (2010). A review of performance standards to monitor, evaluate and assess

the impact of technology transfer offices. South African Journal of Science, 106(7-8),

1-9.

59. Resende, D. N., Gibson, D., and Jarrett, J. (2013). BTP - Best transfer practices. A tool

for qualitative analysis of tech-transfer offices: A cross cultural analysis. Technovation,

33(1), 2-12.

60. Etzkowitz, H. (2013). StartX and the ‘paradox of success’: Filling the gap in Stanford’s

entrepreneurial culture. Social Science Information, 52(4), 605-627.

61. Martínez, M. G. C. and Quevedo, J. G. (2013). Knowledge transfer and university

patents in Mexico. Academia Revista Latinoamericana de Administración, 26(1), 33-

60.

62. Ambos, T. C., Mäkelä, K., Birkinshaw, J., and D'Este, P. (2008). When does university

research get commercialized? Creating ambidexterity in research institutions. Journal

of Management Studies, 45(8), 1424-1447.

102

63. Gurmu, S., Black, G. C., and Stephan, P. E. (2010). The knowledge production function

for university patenting. Economic Inquiry, 48(1), 192-213.

64. Sharma, M., Kumar, U., and Lalande, L. (2006). Role of university technology transfer

offices in university technology commercialization: Case study of the Carleton

University Foundry Program. Journal of Services Research, 6, 109-139.

65. Xu, Z., Parry, M. E., and Song, M. (2011). The impact of technology transfer office

characteristics on university invention disclosure. IEEE Transactions on Engineering

Management, 58(2), 212-227.

66. Kiper, M. (2010). Üniversite-Sanayi İşbirliğinde Önemli Bir Araç: Teknoloji Transfer

Ofisleri Kavramsal Altyapı Dünyada Durum ve Örnekler. Türkiye Teknoloji Geliştirme

Vakfı (TTGV).

67. Boh, W. F., Haan, U. D., and Strom, R. (2012). University technology transfer through

entrepreneurship: Faculty and students in spinoffs. The Journal of Technology Transfer,

1-9.

68. Barnes, T., Pashby, I., and Gibbons, A. (2002). Effective university – industry

interaction: A multi-case evaluation of collaborative R&D projects. European

Management Journal, 20(3), 272-285.

69. McAdam, R., Miller, K., McAdam, M., and Teague, S. (2012). The development of

university technology transfer stakeholder relationships at a regional level: Lessons for

the future. Technovation, 32(1), 57-67.

70. Miller, K., McAdam, M., and McAdam, R. (2014). The changing university business

model: A stakeholder perspective. R&D Management, 44(3), 265-287.

71. Darroch, F. and Toleman, M. (2005). Bridging the academia-industry divide:

Academics reach out!? An answer from Italy. Software Practitioner, 15-16(6-1), 3-12.

72. O’Gorman, C., Byrne, O., and Pandya, D. (2008). How scientists commercialise new

knowledge via entrepreneurship. The Journal of Technology Transfer, 33(1), 23-43.

73. Huggett, B. (2014). Reinventing tech transfer. Nature Biotechnology, 32(12), 1184-

1191.

74. İnternet: Wrenn, J. (March, 2015). The seven habits of a highly effective office of

sponsored research. Web: http://www.webcitation.org/6i2cNwIkZ adresinden 13 Mart

2016’da alınmıştır.

75. Mondragón, H. N., Domínguez, D. P., and Flores, R. S. (2013). A conceptual model of

technology transfer for public universities in Mexico. Journal of Technology

Management & Innovation, 8(4), 24-35.

103

76. Gubitta, P., Tognazzo, A., and Destro, F. (2015). Signaling in academic ventures: The

role of technology transfer offices and university funds. The Journal of Technology

Transfer, 1-26.

77. Baldini, N., Grimaldi, R., and Sobrero, M. (2006). Institutional changes and the

commercialization of academic knowledge: A study of Italian universities’ patenting

activities between 1965 and 2002. Research Policy, 35(2006), 518-532.

78. Sellenthin, M. O. (2009). Technology transfer offices and university patenting in

Sweden and Germany. The Journal of Technology Transfer, 34(6), 603-620.

79. Baldini, N. (2010). Do royalties really foster university patenting activity? An answer

from Italy. Technovation, 30(2), 109-116.

80. Weckowska, D. M. (2015). Learning in university technology transfer offices:

Transactions-focused and relations-focused approaches to commercialization of

academic research. Technovation, 41, 62-74.

81. Arnold, C. (2012). The AIA and TTOs: How technology transfer offices can best handle

the changes in patent law brought about by the America invents act. Journal of Law &

Education, 41(2), 417-425.

82. Zheng, Y., Miner, A. S., and Georgey, G. (2013). Does the learning value of individual

failure experience depend on group-level success? Insights from a university technology

transfer office. Industrial and Corporate Change, 22(6), 1557-1586.

83. Fenga, H. I., Chen, C. S., Wang, C. H., and Chiang, H. C. (2012). The role of intellectual

capital and university technology transfer offices in university-based technology

transfer. The Service Industries Journal, 32(6), 899-917.

84. O’Kane, C., Mangematin, V., Geoghegan, W., and Fitzgerald, C. (2015). University

technology transfer offices: The search for identity to build legitimacy. Research Policy,

44(2), 421-437.

85. Panagopoulos, A. and Carayannis, E. G. (2013). A policy for enhancing the disclosure

of university faculty invention. The Journal of Technology Transfer, 38(3), 341-347.

86. Dalmarco, G., Dewes, M. F., Zawislak, P. A., and Padula, A. D. (2011). Universities’

intellectual property: Path for innovation or ptent competition?. Journal of Technology

Management & Innovation, 6(3), 159-170.

87. Erün, T. (2009). Ankara’dakı̇ Teknoparklarda Türk Savunma Sanayı̇ Tarafından

Sürdürülen Teknolojı̇ Transfer Uygulamalarının Analı̇zı̇; ODTÜ Teknopark ve Bı̇lkent

Cyberpark Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi, Kara Harp Okulu, Savunma Bilimleri

Enstitüsü Teknoloji Yönetimi Ana Bilim Dalı.

104

88. Abrams, I., Leung, G., and Stevens, A. J. (2009). How are U.S. technology transfer

offices tasked and motivated— Is it all about the money?. Research Management

Review, 17(1), 1-34.

89. Heinonen, T. (2015). Management of innovation in academia: A case study in Tampere.

Journal of Technology Management & Innovation, 10(2), 198-210.

90. Sorensen, J. A. T. and Chambers, D. A. (2008). Evaluating academic technology

transfer performance by how well access to knowledge is facilitated––defining an access

metric. The Journal of Technology Transfer, 33(5), 534-547.

91. Santos, M. E. R. D. and Torkomian, A. L. V. (2013). Technology transfer and

innovation: The role of the Brazilian TTOs. International Journal of Technology

Management & Sustainable Development, 12(1), 89-111.

92. Ramaciotti, L. and Rizzo, U. (2015). The determinants of academic spin-off creation by

Italian universities. R&D Management, 45(5), 501-514.

93. Porcela, C., Lorenteb, A. T., Martínezb, M. A., and Viedmab, E. H. (2012). A hybrid

recommender system for the selective dissemination of research resources in a

technology transfer office. Information Sciences, 184(1), 1-19.

94. Rampersad, G., Plewa, C., and Troshani, I. (2012). Investigating the use of information

technology in managing innovation: A case study from a university technology transfer

office. Journal of Engineering and Technology Management, 29(1), 3-21.

95. Carmines, E. G. and Zeller, R. A. (1979). Reliability and Validity Assessment. SAGE

Publications, Beverly Hills, London.

96. Kimberlin, C. L. and Winterstein, A. G. (2008). Validity and reliability of measurement

instruments used in research. American Society of HealthSystem Pharmacists, 65(2),

2276-2284.

97. Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., and Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data

Analysis - A Global Perspective (7th Edition). Pearson Education, Inc. Upper Saddle

River, New Jersey.

98. Weston, R. and Gore, P. A. (2006). A brief guide to structural equation modeling. The

Counseling Psychologist, 34(5), 719-751.

99. Fabrigar, L. R., Wegener, D. T., MacCallum, R. C, and Strahan, E. J. (1999). Evaluating

the use of exploratory factor analysis in psychological research. Psychological Methods,

4(3), 272-299.

100. Pett, M. A., Lackey, N. R., and Sullivan, J. J. (2003). Making Sense of Factor Analysis:

The Use of Factor Analysis for Instrument Development in Health Care Research.

Thousand Oaks, CA: SAGE.

105

101. Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2001). Using Multivariate Statistics (4th Edition).

Needham Heights, MA: Allyn and Bacon.

102. Costello, A. B. and Osborne, J. W. (2005). Best practices in exploratory factor analysis:

Four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment

Research & Evaluation (PARE), 10(7), 1-9.

103. Yong, A. G. and Pearce, S. (2013). A beginner’s guide to factor analysis: Focusing on

exploratory factor analysis. Tutorials in Quantitative Methods for Psychology, 9(2),

79-94.

104. Williams, B., Onsman, A., and Brown, T. (2010). Exploratory factor analysis: A five-

step guide for novices. Australasian Journal of Paramedicine (AJP), 8(3), 1-13.

105. İnternet: DeCoster, J. (August, 1998). Overview of factor analysis (www.stat-

help.com). Web: http://www.webcitation.org/6i2c2ANZE adresinden 13 Mart

2016’da alınmıştır.

106. Beavers, A. S., Lounsbury, J. W., Richards, J. K., Huck, S. W., Skolits, G. J., and

Esquivel, S. L. (2013). Practical considerations for using exploratory factor analysis in

educational research. Practical Assessment, Research & Evaluation (PARE), 18(6), 1-

13.

107. O’Brien, R. M. (1994). Identification of simple measurement models with multiple

latent variables and correlated errors. Sociological Methodology (JSTOR), 24(1994),

137-170.

108. Bollen, K. A. (2002). Latent variables in psychology and the social sciences. Annual

Review of Psychology, 53, 605-634.

109. Ringle, C. M., Wende, S., and Becker, J. M. (2015). SmartPLS 3. Bönningstedt:

SmartPLS, 2015.

110. Hulland, J. (1999). Use of partial least squares (PLS) in strategic management research:

A review of four recent studies. Strategic Management Journal, 20(2), 195-204.

111. Gotz, O., Gobbers, K. L., and Krafft, M. (2010). Evaluation of structural equation

models using the partial least squares (PLS) approach. In V. E. Vinzi, W. W. Chin, J.

Henseler, and H. Wang (Eds.), Handbook of Partial Least Squares: Concepts, Methods

and Applications. London, New York: Springer, pp. 691-711.

112. Bagozzi, R. P. and Yi, Y. (1988). On the evaluation of structural equation models.

Journal of the mAcademy of Marketing, 16(1), 74-94.

113. Hair, J. F., Ringle, C. M., and Sarstedt, M. (2011). PLS-SEM: Indeed a silver bullet.

Journal of Marketing Theory and Practice, 19(2), 139-151.

106

107

EKLER

108

EK-1. Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli

Teknoloji Transfer Ofisleri için Kritik Başarı Faktörleri - Anket

Araştırma Hakkında

Ülkemizde son zamanlarda sıkça gündeme gelen ve özellikle üniversiteler olmak üzere

araştırma organizasyonları tarafından yüksek seviyede önem verilen ve işlev yüklenen

teknoloji transfer ofisleri (TTO’lar) veya türevi organizasyonlar, oldukça önemli bir konu

olan üniversiteler/araştırma organizasyonları ve endüstri/sanayi arasındaki organik bağı

oluşturmada, iyileştirmede ve yaşatmada kayda değer bir rol oynamaktadırlar.

Üniversiteler/araştırma organizasyonları ve endüstri/sanayi arasında çok fonksiyonlu bir

köprü işlevi yerine getirmesi beklenen TTO’lar veya türevi organizasyonların, kalite,

kapsam, takvim ve bütçe ile ilgili belirlenen hedeflere ulaşabilmeleri ve hedefleri olumlu

anlamda aşabilmeleri için kuşkusuz bir takım kritik başarı faktörleri söz konusudur. Bu

kritik başarı faktörlerinin belirlenmesi ve bu yapılırken TTO’lar veya türevi

organizasyonlarda uzman/profesyonel olarak çalışılan/görev alan veya bu bağlam ile ilgili

kişilerin görüşlerinin/değerlendirmelerinin dikkate alınması oldukça önemli bir durumdur.

Bu sayede tespit edilecek kritik başarı faktörleri, TTO’lar veya türevi organizasyonlar

açısından süreç/performans iyileştirmede dikkate alınabilecek önemli konular olacaktır.

Bu araştırmada TTO'lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörlerinin

belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Anket Hakkında

Bu anket üç (3) ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm (Giriş), ankete katılan kişiler

hakkında betimsel verilerin toplanması amacı ile tasarlanan bölümdür. İkinci bölüm (Ana),

özel olarak ankete katılan kişilerin TTO'lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı

faktörleri bağlamında listelenen olası bazı ögeler, özellikler ve/veya durumlar hakkında,

bunların TTO'lar veya türevi organizasyonların başarılarını/performanslarını etkileyip

etkilemeyecekleri açısından görüş ve değerlendirmelerini her bir ifade için birden beşe

kadar olan numaralardan birini seçerek yansıtması beklenen bölümdür. Üçüncü ve son

bölüm (Diğer) ise, ankete katılan kişilerin, TTO’lar veya türevi organizasyonların

başarıları/performansları bağlamında kritik olarak değerlendikleri ilave faktörler ile ilgili

fikirlerini veya düşüncelerini yazabilecekleri bir bölüm olarak tasarlanmıştır.

Anketin her bir bölümünün nasıl doldurulmasının beklendiği ile ilgili açıklamalar, ilgili her

bölümün başında “Yönerge” olarak verilmiştir.

Anketi tamamlamanız tahminen 15 dakikanızı alacaktır.

Araştırmada elde edilen veriler kümülatif olarak değerlendirilip, yorumlanacaktır ve elde

edilen veriler ve sonuçlar sadece bilimsel amaçlarla kullanılacaktır.

Araştırmanın sonuçları hakkında dileyen katılımcılar aşağıda verilen e-posta adresini

kullanarak araştırmacıdan bilgi isteyebilecekler, bu durumda çalışma tamamlandığında

araştırma sonuçları kendileriyle paylaşılacaktır.

109

EK-1. (devam) Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - son hâli

Araştırmacı Hakkında

Araştırma ile ilgili her türlü soru, bilgi ve/veya önerileriniz için aşağıdaki iletişim

bilgileriyle araştırmacıya ulaşabilirsiniz.

Göstereceğiniz ilgi ve sağlayacağınız değerli katkı için çok teşekkür ederim.

Mustafa Değerli

[email protected]

www.mustafadegerli.com

Anketi doldurmaya başlamak için lütfen Sonraki (Next) butonuna basınız/tıklayınız.

SONRAKİ

mailto:[email protected]

http://www.mustafadegerli.com/

110



* Gerekli

1. Bölüm - Giriş

Yönerge: Aşağıda yer alan soruları size en uygun seçeneği/seçenekleri işaretleyerek

lütfen yanıtlayınız.

Göreviniz/pozisyonunuz? *

En son çalıştığınız/görev aldığınız teknoloji transfer ofisi veya türevi organizasyondaki

görevinizi/pozisyonunuzu lütfen seçiniz.

O Akademisyen/Araştırmacı

O Direktör

O Koordinatör

O Yönetici

O Başuzman

O Uzman

O Uzman Yardımcısı

O Asistan

O Diğer: .............

Deneyiminiz? *

TTO'lar veya türevi organizasyonların faaliyet alanları ile ilgili olarak toplam profesyonel

deneyiminizi yıl olarak lütfen belirtiniz.

O 0 - 1 Yıl

O 1 - 3 Yıl

O 3 - 5 Yıl

O 5 - 10 Yıl

O 10+ Yıl

111


Öğrenim durumunuz? *

En son mezun olduğunuz öğrenim seviyesini lütfen seçiniz.

O Doktora

O Yüksek Lisans

O Lisans

O Ön Lisans

O Diğer: .............

Çalıştığınız/görev aldığınız TTO veya türevi organizasyonun tüzel kişiliği? *

Çalıştığınız/görev aldığınız TTO veya türevi organizasyonun tüzel kişiliğini lütfen seçiniz.

O Yükseköğretim kurumu bünyesinde TTO faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş birim

O Yükseköğretim kurumunun ortak olduğu ve TTO faaliyetlerine yönelik kurulmuş şirket

O Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketi

O TTO faaliyetlerine yönelik olarak kurulmuş ve teknoloji geliştirme bölgesi yönetici

şirketinin ortak olduğu şirket

O Diğer: .............

Çalıştığınız/görev aldığınız TTO veya türevi organizasyonda sizin (kişi olarak) hizmet

verdiğiniz alanlar? *

Çalıştığınız/görev aldığınız TTO veya türevi organizasyonda sizin (kişi olarak) hizmet

verdiğiniz alan/alanları lütfen seçiniz. Gerekirse "Diğer" alanını (da) seçerek ilave hizmet

yerine getiriyorsanız yazabilirsiniz.

Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim hizmetleri

Destek programlarından yararlanmaya yönelik hizmetler

Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)

Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri


Diğer: .............

“

” “

” “

” “

” “

” “

”

112


Çalıştığınız/görev aldığınız TTO veya türevi organizasyonda hizmet verilen

alanlar? *

Çalıştığınız/görev aldığınız TTO veya türevi organizasyonda genel olarak hizmet verilen

alan/alanları lütfen seçiniz. Gerekirse "Diğer" alanını (da) seçerek ilave hizmetler

veriliyorsa yazabilirsiniz.

Farkındalık, tanıtım, bilgilendirme ve eğitim hizmetleri

Destek programlarından yararlanmaya yönelik hizmetler

Proje geliştirme/yönetim hizmetleri (Üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri)

Fikri sınai (sanayi/endüstri) mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri


Diğer: .............

Tüm soruları yanıtladıktan sonra, ankete devam etmek için lütfen Sonraki (Next) butonuna

basınız/tıklayınız. Geri (Back) butonuna basarak/tıklayarak bir önceki bölüme

geçebilirsiniz.

GERİ

SONRAKİ

“

” “

” “

” “

” “

” “

”

113



* Gerekli

2. Bölüm - Ana

Yönerge: Aşağıda TTO'lar veya türevi organizasyonlar için kritik başarı faktörleri

bağlamında olası bazı ögeler, özellikler ve/veya durumlar listelenmiştir. Bunların,

TTO'lar veya türevi organizasyonların başarılarını/performanslarını etkileyip

etkilemeyecekleri açısından görüş ve değerlendirmelerinizi her bir ifade için birden

beşe kadar olan numaralardan birini seçerek lütfen belirtiniz.

1 = Hiç Etkilemez

İlgili öge, özellik ve/veya durumun, TTO'lar veya türevi organizasyonların

başarılarını/performanslarını hiç bir şekilde etkilemeyeceğini

düşünüyorum/değerlendiriyorum.

2 = Etkilemez


başarılarını/performanslarını genel olarak etkilemeyeceğini


3 = Kararsızım


başarılarını/performanslarını etkileyip etkilemeyeceği bağlamında bir karar veremiyorum.

4 = Etkiler


başarılarını/performanslarını genel olarak etkileyeceğini düşünüyorum/değerlendiriyorum.

5 = Bütünüyle Etkiler


başarılarını/performanslarını bütünüyle/tamamen etkileyeceğini


Ögeler, Özellikler ve/veya Durumlar:

1. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan farkındalık, tanıtım,

bilgilendirme ve eğitim hizmetleri *

1 2 3 4 5

Hiç Etkilemez O O O O O Bütünüyle Etkiler

114


2. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan destek programlarından

yararlanmaya yönelik hizmetler *

1 2 3 4 5


3. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan proje geliştirme/yönetim

hizmetleri (üniversite-sanayi işbirliği hizmetleri) *

1 2 3 4 5


4. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan fikri sınai (sanayi/endüstri)

mülkiyet hakları (FSMH) yönetimi ve lisanslama hizmetleri *

1 2 3 4 5


5. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından sağlanan şirketleşme (spin-off) ve

girişimcilik hizmetleri *

1 2 3 4 5


6. Akademisyenlerin/araştırmacıların TTO’lar veya türevi organizasyonlar ve araştırma

sonuçlarının ticarileştirilmesi hakkındaki olumlu tutumları *

1 2 3 4 5


115


9. TTO’lar veya türevi organizasyonlarda, alanlarında uzman, stratejik vizyon sahibi, iş ve

işbirlikleri kurma ve yönetme niteliklerine ve disiplinler arası/ötesi bakış açısına sahip

profesyoneller istihdam etmek *

1 2 3 4 5


10. TTO’lar veya türevi organizasyonlarda uygun ve yeterli yetenek, yetkinlik, deneyim ve

kapasitede tam zamanlı profesyoneller istihdam etmek *

1 2 3 4 5


11. TTO’lar veya türevi organizasyonlarda üniversite/araştırma organizasyonları ve

endüstri/sanayi ilişkilerini ve uyumlarını güçlendirmek üzere yönetimde profesyonel,

bütünüyle akademik olmayan kişilerin de yer almaları *

1 2 3 4 5


12. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından belirlenen ve ilan edilen misyon

(görev) ifadeleri *

1 2 3 4 5


13. TTO’lar veya türevi organizasyonların tüm paydaşları açısından kolay kullanılabilen,

kapsayıcı ve bilgilendirici genel ağ (web) sayfalarına sahip olmaları *

1 2 3 4 5


116


14. TTO’lar veya türevi organizasyonların şeffaf/hesap verebilir, proaktif ve sonuç odaklı

olmaları *

1 2 3 4 5


15. TTO’lar veya türevi organizasyonların güncel dünya gerçeklerine göre teknoloji

transferine ek olarak bilgi transferine de odaklanmaları *

1 2 3 4 5


16. TTO’lar veya türevi organizasyonların doğal ve uygulamalı bilimlere ek olarak sosyal

bilimler alanında yapılan çalışmalarla da ilgilenmeleri *

1 2 3 4 5


17. TTO’lar veya türevi organizasyonların araştırma-yoğun (araştırma odaklı) ve

disiplinlerarası çalışmalar yürüten üniversiteler/araştırma organizasyonları ile bağlı/ilişkili

olmaları*

1 2 3 4 5


18. TTO’lar veya türevi organizasyonların daha çok mühendislik ve doğal bilimler

odaklı/yoğun olan üniversiteler/araştırma organizasyonları ile birlikte çalışmaları *

1 2 3 4 5


117


19. TTO’lar veya türevi organizasyonların özellikle büyük ölçekli veya bilim-yoğun

sektörlerde faaliyet gösteren organizasyonlarla çalışmaları *

1 2 3 4 5


20. TTO’lar veya türevi organizasyonlarda uygun, etkili ve verimli organizasyon yapıları

ve iş bölümü yaklaşımları/uygulamaları kurulması ve yaşatılması *

1 2 3 4 5


21. TTO’lar veya türevi organizasyonların bölgesel bazlı ve sektör odaklı olmaları *

1 2 3 4 5


22. Küçük çaplı üniversiteler/araştırma organizasyonlarının kendileri için ayrı ayrı TTO’lar

veya türevi organizasyonlar kurmak yerine, ortak ve müşterek olarak TTO’lar veya türevi

organizasyonlar kurmaları ve yaşatmaları *

1 2 3 4 5


23. Büyük ve geniş çaplı üniversiteler/araştırma organizasyonları için tek ve büyük çaplı

TTO’lar veya türevi organizasyonlar oluşturup yaşatmak yerine, daha küçük küçük, kendi

özel alanlarında uzmanlaşmış ve özelleşmiş farklı yapıların kurulması ve sürdürülmesi *

1 2 3 4 5


118


24. TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili üniversiteler/araştırma organizasyonları ile

entegre/bütünleşik bir yapıda teşkil edilmeleri *

1 2 3 4 5


25. TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili üniversiteler/araştırma organizasyonları ile

olan ilişkilerinin hiyerarşik organizasyon şeklinde değil, ilişki ve etkileşime dayalı ağ

(network) organizasyon şeklinde olması *

1 2 3 4 5


26. Akademisyenler/araştırmacılar tarafından geliştirilen teknolojiler/inovasyonlar

üzerinden akademisyenleri/araştırmacıları ilgili endüstri/sanayi organizasyonuna hissedar

yapmak veya akademisyenlere/araştırmacılara sebep oldukları kazançtan oransal olarak

hisseler vermek üzere mekanizmalar oluşturmak ve işletmek *

1 2 3 4 5


27. Akademisyenlerin/araştırmacıların faaliyetler sırasında veya sonucunda elde ettikleri

hisseleri/çıkarları arttırmak *

1 2 3 4 5


28. Üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında akademisyenler/araştırmacılar için

TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetleri ile ilgili uygulanan teşvik ve

ödüllendirme sistemleri *

1 2 3 4 5


119


29. TTO’lar veya türevi organizasyonların üniversitelerdeki/araştırma

organizasyonlarındaki akademisyenleri/araştırmacıları girişimciliğe teşvik eden ve onları

bu bağlamda destekleyen çalışmalar yapmaları *

1 2 3 4 5


30. TTO’lar veya türevi organizasyonların, etki ve başarıyı ölçmek ve izlemek üzere uygun

ve anlamlı performans göstergeleri/indikatörleri belirlemeleri, bunlarla ilgili özel,

ölçülebilir, ulaşılabilir ve izlenebilir hedefler koymaları ve hedeflere göre ilerlemeyi takip

etmeleri *

1 2 3 4 5


31. TTO’lar veya türevi organizasyonların hem kendilerine ait hem de bağlı/ilişkili

oldukları üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının yapılarının, süreçlerinin ve

prosedürlerinin zayıf yanlarını ve darboğazlarını belirlemeleri, bunlara ilişkin iyileştirme

planları yapmaları ve uygulamaları *

1 2 3 4 5


32. Uyum ve verimlilik açılarından TTO’lar veya türevi organizasyonlarda

uygulamaların/çalışmaların periyodik olarak bağımsız kişilerce/sistemlerce denetlenmesi

ve değerlendirilmesi *

1 2 3 4 5


120


33. TTO’lar veya türevi organizasyonlar açısından büyük başarılar veya kazanımların

sürekli iyileşmeyi/gelişmeyi ve ilerlemeyi durdurmaması veya rehavet yaratmaması ve

sürekli iyileşme/gelişme faaliyetlerinin sürdürülmesi *

1 2 3 4 5


34. TTO’lar veya türevi organizasyonların ve bunların bağlı/ilişkili oldukları

üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının bağlamları, bulundukları çevrenin koşulları,

coğrafi konumları ve ekonomik gerçekler *

1 2 3 4 5


35. TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma

organizasyonlarının akademisyen/araştırmacı kaliteleri, araştırma ve geliştirme bütçeleri,

büyüklükleri, doktora öğrencileri sayıları ve araştırma yoğunlukları *

1 2 3 4 5


36. Bağlı/ilişkili olunan üniversitelerin/araştırma organizasyonlarının ilgili TTO’lar veya

türevi organizasyonları sahiplenmeleri, fonlamaları ve desteklemeleri *

1 2 3 4 5


37. TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları üniversitelerin/araştırma

organizasyonlarının organizasyon yapıları ve yasal statüleri/durumları *

1 2 3 4 5


121


38. TTO'lar veya türevi organizasyonların ilişkili/bağlı oldukları üniversitelerde/araştırma

organizasyonlarında toplamda ortaya çıkartılan teknolojik veya inovasyonla ilgili çıktıların

nitelik ve nicelik olarak belirli bir kritik seviyenin üzerinde olması *

1 2 3 4 5


39. TTO’lar veya türevi organizasyonların bağlı/ilişkili oldukları üniversitelerde/araştırma

organizasyonlarında teknoparkların/teknokentlerin var olması *

1 2 3 4 5


40. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından, bağlı/ilişkili olunan

üniversiteler/araştırma organizasyonları, ilgili birimleri ve akademisyenler/araştırmacılar

ile uyumlu ve birbirine hizmet eden nitelikte politika, vizyon, misyon ve stratejilerin

birlikte belirlenmesi, bunlara uygun planlama ve uygulamalar yapılması*

1 2 3 4 5


41. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından amaçlara uygun olarak etkili ve verimli

proje yönetimi pratiklerinin planlanması ve uygulanması *

1 2 3 4 5


42. TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerde paydaşları iyi belirlemeleri ve

paydaşlarının ilgilerini, çıkarlarını, etkilerini ve katılımlarını amaçlarına göre iyi

yönetmeleri *

1 2 3 4 5


122


43. TTO’lar veya türevi organizasyonların paydaşları ile olan ilişkilerini etkin bir şekilde

oluşturmaları ve geliştirmeleri *

1 2 3 4 5


44. TTO’lar veya türevi organizasyonların profesyonel organizasyonlarla aktif ilişkiler

kurmaları ve akademisyenleri/araştırmacıları ilgili fonlama kurumları ve endüstri/sanayi

temsilcileri ile bir araya getirmeleri *

1 2 3 4 5


45. TTO’lar veya türevi organizasyonların araştırmacılar/akademisyenler ve

endüstri/sanayi arasındaki bağlantıları ve ilişkileri (network) iyileştirmek üzere çalışmalar

yapmaları *

1 2 3 4 5


46. TTO’lar veya türevi organizasyonların kendi çalışmalarına yönelik olarak, kendilerine

özel politikalar, amaçlar, hedefler, stratejiler, süreçler, prosedürler ve uygulamalar

tanımlamaları ve gerçekleştirmeleri *

1 2 3 4 5


47. Patentleme bağlamında, daha az bürokratik, dinamik, etkin ve özellikle destekleyici ve

teşvik edici mekanizmalar kurulması ve sürdürülmesi *

1 2 3 4 5


123


48. TTO’lar veya türevi organizasyonların organizasyonlarında öğrenmenin/hafızanın nasıl

en etkili ve verimli oluştuğunu/geliştiğini belirlemeleri ve buna uygun olarak faaliyetler

geliştirmeleri *

1 2 3 4 5


49. TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili yasa, yönetmelik, mevzuat ve

düzenlemeleri proaktif bir biçimde dikkatle takip etmeleri ve bu bağlamdaki gelişmeleri ve

değişiklikleri özellikle dikkate alarak faaliyetler yürütmeleri *

1 2 3 4 5


50. TTO’lar veya türevi organizasyonların yanlışlardan veya hatalı uygulamalardan dersler

çıkartmaları ve öğrenen bir karakter sergilemeleri *

1 2 3 4 5


51. TTO’lar veya türevi organizasyonların, koordinasyon (eşgüdüm), sonuç odaklılık, arz

ve talep sahiplerini belirleme, değerlendirme ve eşleştirme kabiliyetlerine sahip olmaları,

gerektikçe iş geliştirme faaliyetlerine odaklanmaları *

1 2 3 4 5


52. TTO’lar veya türevi organizasyonların yürüttükleri faaliyetlerde büyük oranda birebir

(özel) hizmet vermeleri *

1 2 3 4 5


124


53. Lisansüstü öğrencilerin/araştırmacıların şirketleşmeyi (spin-off) potansiyel bir kariyer

fırsatı olarak görmeleri ve bu yönde cesaretlendirilmeleri/yönlendirilmeleri *

1 2 3 4 5


54. TTO’lar veya türevi organizasyonlar tarafından tanımlanan ve işletilen pazarlama

yöntem ve stratejileri *

1 2 3 4 5


55. TTO’lar veya türevi organizasyonların akademisyenleri/araştırmacıları pazarlama ve

pazarlık konularında eğitimli ve donanımlı hâle getirmeleri *

1 2 3 4 5


56. TTO’lar veya türevi organizasyonların hem akademisyenlerin/araştırmacıların hem de

yöneticilerin/idarecilerin beklentilerini karşılayan ve çelişki/çatışma yaratmayan bir şekilde

tutum ve davranış sergilemeleri*

1 2 3 4 5


57. TTO’lar veya türevi organizasyonların ilgili yöneticilerle/idarecilerle iletişim kurarak

ve gerektikçe lobi faaliyetleri yürüterek girişimci araştırmacıları/akademisyenleri

özendirmek üzere çalışmalar yapmaları *

1 2 3 4 5


125


58. TTO’lar veya türevi organizasyonların, sigorta (lisanslama/patentleme işlerinde

başarısız olunsa da kazanmak) gibi niteliklendirilebilecek çeşitli yollarla

akademisyenlerin/araştırmacıların lisanslama/patentleme işlerini TTO’lar veya türevi

organizasyonlar üzerinden yapmalarını sağlamaları *

1 2 3 4 5


59. TTO’lar veya türevi organizasyonların patent yarışına değil inovasyon yarışına

girmeleri ve bu bağlamda daha fazla çalışmalar yapmaları *

1 2 3 4 5


60. TTO’lar veya türevi organizasyonların üniversitelerde/araştırma organizasyonlarında

yer alan teknoparklar/teknoloji geliştirme bölgeleri ile işbirlikleri kurmaları *

1 2 3 4 5


61. TTO’lar veya türevi organizasyonların bilgilendirme toplantıları ile faaliyetleri

hakkında şeffaflık sağlamaları ve resmi olmayan (informal) yüz yüze iş keşfi toplantıları

yapmaları *

1 2 3 4 5


62. TTO’lar veya türevi organizasyonların kendi operasyonel maliyetlerini veya

harcamalarını ürettikleri/yarattıkları finansal/parasal sonuçlar üzerinden karşılayacak

şekilde düzenlemeler yapmaları ve bu nedenle finansal/parasal açıdan daha başarılı olmak

için daha fazla motive olmaları *

1 2 3 4 5


126


63. TTO’lar veya türevi organizasyonların çalışmalarında erken aşamalarda ilgili süreçlere

dâhil olmaları, ilgili paydaşları da erken aşamalarda süreçlere dâhil etmeleri ve bunu geniş

ve proaktif bir yaklaşımla yapmaları *

1 2 3 4 5


64. TTO’lar veya türevi organizasyonların performans kıyaslamalarını hem dâhili hem de

harici olarak proaktif bir şekilde yapmaları *

1 2 3 4 5


65. Akademisyenlerin/araştırmacıların kendi firmalarını kurmalarına (şirketleşmek / spin-

off) imkânlar sağlanması ve destek olunması *

1 2 3 4 5


66. Akademisyenlerin/araştırmacıların kendi firmalarını kurmaları (şirketleşmek / spin-off)

ile ilgili açık ve iyi tanımlanmış şirketleşme (spin-off) stratejileri tanımlanması *

1 2 3 4 5


67. Akademik kültür, değerler ve hedefler ile endüstriyel öncelikler, ekonomik ihtiyaçlar

ve imkânlar arasında mümkün olan en iyi dengenin kurulması *

1 2 3 4 5


127


68. Üniversiteler/araştırma organizasyonları ve endüstri/sanayi arasındaki anlayışların, iş

birliklerinin, ağların ve etkileşimlerin arttırılması *

1 2 3 4 5


69. Patent, sözleşme ve pazar araştırması destekleri, vb. gibi destekleri de içeren farklı ve

çoklu destek programları, girişim sermayeleri ve fonların varlığı *

1 2 3 4 5


70. Devletin ve ilgili otoritelerin politikaları/destekleri (yasalar, yönetmelikler, mevzuatlar,

teşvikler, vb.) ve ulusal inovasyon ve girişimcilik sistemleri *

1 2 3 4 5


71. Üniversite-sanayi işbirliği, fikri haklar sistemi ve hak sahiplikleri ile ilgili ön açıcı ve

yol gösterici nitelikli ve mevcut yaşanan sorunları dikkate alan düzenlemelerin yapılması

ve uygulanması *

1 2 3 4 5


72. TTO’lar veya türevi organizasyonlar için benzer yapılar veya uygulamalar arasında

etkili bir iletişim, eşgüdüm ve işbirliği kurulması ve sürdürülmesi *

1 2 3 4 5


128


73. TTO’lar veya türevi organizasyonların faaliyetlerine ilişkin gerektiğinde

başvurabilecekleri rehber nitelikli dokümanların varlığı *

1 2 3 4 5


74. TTO’lar veya türevi organizasyonların, çalışmalarında bilişim

teknolojilerinden/uygulamalarından ve entegre yönetim ve öneri sistemlerinden

yararlanmaları *

1 2 3 4 5


75. İhlaller, uyuşmazlıklar, çatışmalar ve/veya anlaşmazlıklarla ilgili olarak TTO’lar veya

türevi organizasyonlar tarafından ihtiyaç duyulduğunda başvurulabilecek ve destek

alınabilecek bir altyapı veya kaynağın olması *

1 2 3 4 5


Tüm soruları yanıtladıktan sonra, ankete devam etmek için lütfen Sonraki (Next) butonuna

basınız/tıklayınız. Geri (Back) butonuna basarak/tıklayarak bir önceki bölüme

geçebilirsiniz.

Sonraki bölümde yer alan Gönder (Send) butonuna basarak/tıklayarak cevaplarınızı

kaydetmeyi/göndermeyi lütfen unutmayınız.

GERİ

SONRAKİ

129



3. Bölüm - Diğer

Yönerge: Aşağıda yer alan genel soruya yazarak cevap verebilirsiniz.

Önceki bölümlerde belirtilenlerden farklı olarak, sizce TTO'lar veya türevi

organizasyonların başarıları açısından etkili olabileceğini düşündüğünüz diğer muhtemel

faktörleri lütfen aşağıya yazınız?

Yanıtınız

Lütfen Gönder (Submit) butonuna basarak/tıklayarak cevaplarınızı kaydediniz/gönderiniz.

GERİ

GÖNDER


Anketi tamamladınız.

Araştırma ile ilgili her türlü soru, bilgi ve/veya önerileriniz için aşağıdaki iletişim

bilgileriyle araştırmacıya ulaşabilirsiniz.

Gösterdiğiniz ilgi ve sağladığınız değerli katkı için çok teşekkür ederim.

Mustafa Değerli

[email protected]




130

EK-2. Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - ilk hâli

Bu araştırma kapsamında özgün olarak hazırlanan ve pilot çalışmada kullanılan, teknoloji

transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketinin ilk hâli aşağıda verilen İnternet

adreslerinde dijital olarak yer almaktadır.

Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri anketi - ilk hâli:

http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A2-QI.pdf

https://sites.google.com/site/MDMISPhDD

https://goo.gl/forms/jYtVoB28qcsXCOsq1

http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A2-QI.pdf


https://goo.gl/forms/jYtVoB28qcsXCOsq1

131

EK-3. Veri toplama aşamasında kişiye özel olarak gönderilen davet mesajı içeriği

Konu:

Teknoloji Transfer Ofisleri icin Kritik Basari Faktorleri - Anket

Metin:

Y hanim / X bey merhaba,

“Teknoloji Transfer Ofisleri icin Kritik Basari Faktorleri” uzerine bilimsel bir

arastirma yurutuyorum ve bunun icin ozgun bir anket

(http://goo.gl/forms/G0l8YiYgqA) hazirladim.

Bu kapsamda, teknoloji transfer ofisleri (TTO’lar) veya turevi organizasyonlarda

uzman/profesyonel olarak calisan/gorev alan veya bu baglam ile ilgili kisilerin

goruslerine/degerlendirmelerine ihtiyac duyuyorum.

Degerli zamaninizi ayirarak lutfen bu bilimsel arastirmaya katkida bulunabilir

misiniz?

Ilgili anketin adresi: http://goo.gl/forms/G0l8YiYgqA

Gostereceginiz ilgi ve saglayacaginiz degerli katki icin cok tesekkur ederim.

Mustafa Degerli

[email protected]


http://goo.gl/forms/G0l8YiYgqA

http://goo.gl/forms/G0l8YiYgqA



132

EK-4. Araştırma kapsamında toplanan veri

Bu araştırma kapsamında toplanan ham veri aşağıda verilen İnternet adreslerinde dijital

olarak yer almaktadır.

Ham veri birinci bölüm:

http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A4-RD-Part1.xlsx


Ham veri ikinci bölüm:



Ham veri üçüncü bölüm:









133

EK-5. Araştırma kapsamında IBM SPSS 23 kullanılarak yapılan analizlerin sonuçları

Bu araştırma kapsamında IBM SPSS 23 aracı kullanılarak yapılan analizlerin detaylı

sonuçları aşağıda verilen İnternet adreslerinde dijital olarak yer almaktadır.

IBM SPSS 23 analiz sonuçları:

http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A5-AR-SPSS.htm

http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A5-AR-SPSS.xlsx


http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A5-AR-SPSS.htm

http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A5-AR-SPSS.xlsx


134

EK-6. Faktörler arası ilişkilerin anlamlılık değerleri

Bu araştırma kapsamında uygulanan analizler sonucunda, faktörler arası ilişkilerin tespit

edilen anlamlılık değerleri aşağıda verilen İnternet adreslerinde dijital olarak yer almaktadır.

Faktörler arası ilişkilerin anlamlılık değerleri:

http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A6-IFSL.pdf


http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A6-IFSL.pdf


135

EK-7. Araştırma kapsamında SmartPLS 3 kullanılarak yapılan analizlerin sonuçları

Bu araştırma kapsamında SmartPLS 3 aracı kullanılarak yapılan analizlerin detaylı sonuçları

aşağıda verilen İnternet adreslerinde dijital olarak yer almaktadır.

İlk model için analiz sonuçları 1:

http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A7-AR-SPLS-I1.xlsx


İlk model için analiz sonuçları 2:



İyileştirilmiş final model için analiz sonuçları 1:

http://www.mustafadegerli.com/PhD/MIS/MD-MIS-PhD-D-A7-AR-SPLS-F1.xlsx


İyileştirilmiş final model için analiz sonuçları 2:











136

ÖZGEÇMİŞ

Kişisel Bilgiler

Soyadı, Adı : DEĞERLİ, Mustafa

Uyruğu : T.C.

Telefon : 0533 698 0522

E-posta : [email protected]

Web Adresi : www.mustafadegerli.com

Eğitim Derecesi Okul/Program Mezuniyet Yılı

Doktora Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Sağlık Bilişimi Devam Ediyor

Doktora Gazi Üniversitesi

Yönetim Bilişim Sistemleri 2017

Yüksek Lisans Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Bilişim Sistemleri 2012

Lisans

Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Bilgisayar ve Öğretim

Teknolojileri Eğitimi

2008

İş Deneyimi, Yıl Çalıştığı Yer Görev

Ekim 2015 – Devam

&

Ekim 2012 – Şubat 2015

TÜBİTAK

İleri Teknolojiler

Araştırma Enstitüsü

Uzman Araştırmacı,

Kalite ve Süreç

Yönetimi Bölümü

Şubat 2015 – Eylül 2015 OBSS

Open Business Software Solutions

Yönetici,

Kalite ve Süreç

Yönetimi Departmanı

Haziran 2010 – Eylül 2012 MilSOFT

Yazılım Teknolojileri AŞ

Kalite Güvence

Uzmanı, Kalite

Güvence Direktörlüğü

Haziran 2009 – Haziran 2010

&

Haziran 2006 – Haziran 2008

SEBİT

Eğitim ve Bilgi Teknolojileri AŞ

Test Uzmanı,

Kalite Bölümü



137

Yabancı Dil

İngilizce

Yayınlar

1. Değerli, M. (2017). Teknoloji Transfer Ofisleri için Kritik Başarı Faktörleri. Doktora Tezi. Gazi

Üniversitesi, Bilişim Enstitüsü, Yönetim Bilişim Sistemleri Anabilim Dalı.

2. Değerli, M. ve Tolon, M. (2016). Teknoloji transfer ofisleri için kritik başarı faktörleri. Bilişim

Teknolojileri Dergisi - International Journal of Informatics Technologies, 9(2), 197-220.

3. Değerli, M. ve Kaygan, P. (2016). Sistem projelerinde elektrik & elektronik mühendisleri ve

bilgisayar mühendislerinin işbirliklerinin iyileştirilmesi. Onuncu Ulusal Yazılım Mühendisliği

Sempozyumu (UYMS 2016) Bildiri Kitabı, 1721, 166-178. ISSN: 1613-0073

4. Değerli, M., Özbudak, E. K., ve Çolakoğlu, F. N. (2016). Bir süreç uyarlama yaklaşımı örneği:

Süreç uyarlama matrisi (SUM), deneyimler ve öneriler. Onuncu Ulusal Yazılım Mühendisliği

Sempozyumu (UYMS 2016) Bildiri Kitabı, 1721, 675-683. ISSN: 1613-0073

5. Değerli, M. ve Tolon, M. (2015). Mobil işletim sistemleri (iOS ve Android) açısından kullanıcı

memnuniyetini etkileyen faktörler. Dokuzuncu Ulusal Yazılım Mühendisliği Sempozyumu (UYMS

2015) Bildiri Kitabı, 1483, 770-781. ISSN: 1613-0073

6. Değerli, M. and Özkan, S. (2014). Achieving and Ensuring Business Process Acceptance for

Systems and Software Engineering and Management. In Business Performance Measurement and

Management. Cambridge Scholars Publishing, UK. ISBN-13: 978-1443861397 – ISBN-10:

1443861391

7. Değerli, M. ve Özkan, S. (2013). Savunma uygulamalarında mühendislik ve yönetim iş

süreçlerinin çalışanlar tarafından benimsenmesi için bir model. Beşinci Ulusal Savunma

Uygulamaları Modelleme ve Simülasyon Konferansı (USMOS 2013) Bildiri Kitabı, 202-211.

ISBN: 978-605-88041-1-1

8. Değerli, M. ve Özkan, S. (2013). İş süreçlerine çalışanlar açısından bir bakış: Tespitler ve öneriler.

KalDer Önce Kalite Dergisi. 167, 42-43. ISSN: 1301-4978

9. Değerli, M. ve Özkan, S. (2013). Yazılım veya yazılım-yoğun sistem mühendisliği iş süreçleri

açısından yüksek olgunluk seviyesinde olan veya yüksek olgunluk seviyesine ulaşmak isteyen

organizasyonlar için bazı tespitler ve öneriler. Yedinci Ulusal Yazılım Mühendisliği Sempozyumu

(UYMS 2013) Bildiri Kitabı, 1072, 1-16. ISSN: 1613-0073

10. Değerli, M. and Özkan, S. (2013). More about the high-maturity for business processes: Certain

distilled practical implications. 18th International Conference on Transformative Research in

Science, Engineering, and Business Innovation (SDPS 2013) Proceedings, 119-124. ISSN:

1090-9389

11. Değerli, M. and Özkan, S. (2012). Factors influencing the acceptance of processes: The process

acceptance model (PAM). Poster Presented at the SEPG Europe 2012 Conference. Software

Engineering Institute (SEI) of Carnegie Mellon University.

12. Değerli, M. (2012). Identifying Factors Influencing the Acceptance of Processes: An Empirical

Investigation Using the Structural Equation Modeling Approach. Master’s Thesis. Graduate

School of Informatics, Information Systems, Middle East Technical University.

GAZİ GELECEKTİR…