Raport: IP w polskich spółkach giełdowych

Własność intelektualna – niedoceniana podstawa

przewagi konkurencyjnej

Warszawa, 25 listopada 2010 r.

Czym jest własność

intelektualna (IP)?

Najczęściej wykorzystywane IP

Ryzyko spowodowane brakiem ochrony IP� podrabianie i nieuczciwa konkurencja

� naruszanie cudzych praw

Korzyści z wykorzystania IPKorzyści z wykorzystania IP� zwiększenie konkurencyjności firmy

� lepsze rezultaty działalności operacyjnej

� większa ilość aktywów, które można wykorzystywać

komercyjnie

� możliwości licencjonowania i sprzedaży praw IP

� podniesienie wartości firmy

Jak powinno wyglądać zarządzanie IP?

� audyt stanu posiadania – jakie elementy IP chronimy,

czego nam brakuje

� stworzenie strategii inwestowania – wyznaczenie kierunków

rozwoju i wybranie realizujących je elementów IProzwoju i wybranie realizujących je elementów IP

� wykorzystanie IP do budowania przewagi konkurencyjnej –

przez zwiększenie efektywności operacyjnej lub obniżenie

kosztów działalności

� transakcje na IP – uzyskanie maksymalnych korzyści

z kupna/sprzedaży lub licencjonowania

Wnioski z raportu

� polskie spółki są nastawione na produkcję dóbr niskoprzetworzonych

� krajowe firmy nie są gotowe na bezpieczną ekspansję zagraniczną

� do ochrony własności intelektualnej przedsiębiorstwa są

zmuszane przez międzynarodową konkurencję, rzadziej jest to zmuszane przez międzynarodową konkurencję, rzadziej jest to

konwencja branży czy świadomość prezesów i zarządów

� firmy z GPW w niewielkim stopniu wykorzystują własność

intelektualną do zwiększenia swojej wartości i efektywności operacyjnej

10246

586

336

1344

Znaki towarowe

Wzory przemysłowe

Wzory użytkowe

Patenty

Zgłoszenia dokonane przez spółki giełdowe

Zgłoszenia dokonane w 2009 r.

Wnioski:

� własność intelektualna jest

stosowana na bardzo

podstawowym poziomie

marka jest utożsamiana ze

Zgłaszane elementy IP

18333

770

1889

3089

Znaki towarowe

Wzory przemysłowe

Wzory użytkowe

Patenty

Zgłoszenia dokonane w 2009 r.� marka jest utożsamiana ze

znakiem towarowym, a cechy

funkcjonalne produktu schodzą

na dalszy plan

� z tego powodu polskie firmy

stawiają się w roli

podwykonawców, dostarczają

produkty niskoprzetworzone

10%

Firmy ze zgłoszonym

przynajmniej jednym

znakiem towarowym

Wnioski:

� funkcjonowanie aż 10 proc.

spółek giełdowych jest

obarczone ryzykiem – w sytuacji

gdy ich znaki towarowe nie są

zarejestrowane, dochodzenie

Znaki towarowe

90%

Firmy bez zgłoszonych

znaków towarowych

zarejestrowane, dochodzenie

roszczeń z tytułu podrabiania

może być bardziej

skomplikowane i zajmować

więcej czasu

� inwestorzy mogą nie być

skłonni do kupowania akcji

takich przedsiębiorstw

Branże z najlepszą ochroną:

� branża chemiczna, farmaceutyczna, materiałów budowlanych

� wysoki poziom świadomości

� gdy firma jest ostatecznym dostawcą dla klienta masowego, marka ma większe

znaczenie

Znaki towarowe

znaczenie

UPRP OHIM WIPO

Branże znaki

towarowe

znaki

towarowe

znaki

towarowe

ochrona

OHIM

ochrona

WIPO OHIM+WIPO

b.ochrony

zgr. bez ochrony

liczba

spółek

przemysł chemiczny 142 29 8 2 1 2 0 0 5

40,0% 20,0% 40,0% 0,0% 0,0%

przemysł farmaceutyczny 594 50 24 1 3 3 1 0 8

12,5% 37,5% 37,5% 12,5% 0,0%

przemysł materiałów budowlanych 698 24 59 5 5 3 4 0 17

29,4% 29,4% 17,6% 23,5% 0,0%

Liczba spółek

Najgorzej chronione branże:

� branża finansowa, motoryzacyjna i deweloperzy

� marka jest w tych branżach jednym z najważniejszych narzędzi służących do

wpływania na klienta, dlatego brak rejestracji może zaskakiwać

� nie ma praktyki przeprowadzania audytów własności intelektualnej

Znaki towarowe

� nie ma praktyki przeprowadzania audytów własności intelektualnej

UPRP OHIM WIPO

Branże znaki

towarowe

znaki

towarowe

znaki

towarowe

ochrona

OHIM

ochrona

WIPO OHIM+WIPO

b.ochrony

zgr. bez ochrony

liczba

spółek

finanse - inne 46 1 0 1 0 0 26 10 27

3,7% 96,3% 37,0%

deweloperzy 98 13 8 1 0 2 16 5 19

5,3% 10,5% 84,2% 26,3%

przemysł motoryzacyjny 62 7 5 1 0 2 3 1 6

16,7% 33,3% 50,0% 16,7%

Liczba spółek

Branże z największą ilością zgłoszeń:

� przemysł spożywczy i media

� firmy działają w bezpośrednim kontakcie z klientem masowym

� w branży spożywczej standardem jest duża ilość produktów, które stosunkowo

często zmieniają oznaczenia (zwłaszcza symbole); to jednocześnie świadczy o

Znaki towarowe

często zmieniają oznaczenia (zwłaszcza symbole); to jednocześnie świadczy o

braku specjalizacji

� w branży mediowej rejestruje się każdy format czy tytuł ze świadomością, że

można szukać dodatkowych źródeł przychodu, np. z licencji

UPRP OHIM WIPO

Branże znaki

towarowe

znaki

towarowe

znaki

towarowe

ochrona

OHIM

ochrona

WIPO OHIM+WIPO

b.ochrony

zgr. bez ochrony

liczba

spółek

przemysł spożywczy 2706 102 224 1 3 9 10 2 23

4,3% 13,0% 39,1% 43,5% 8,7%

media 1166 34 3 3 1 2 7 1 13

23,1% 7,7% 15,4% 53,8% 7,7%

Liczba spółek

Branże z największą ilością zgłoszeń zagranicznych:

� przemysł paliwowy i elektromaszynowy

� ochronę znaków towarowych wymusza konkurencja międzynarodowa

� w przemyśle elektromaszynowym znaczenie ma również eksportowy charakter

tej branży

Znaki towarowe

tej branży

UPRP OHIM WIPO

Branże znaki

towarowe

znaki

towarowe

znaki

towarowe

ochrona

OHIM

ochrona

WIPO OHIM+WIPO

b.ochrony

zgr. bez ochrony

liczba

spółek

przemysł paliwowy 867 63 103 1 1 4 3 1 9

11,1% 11,1% 44,4% 33,3% 11,1%

przemysł elektromaszynowy 368 48 36 8 4 6 11 0 29

27,6% 13,8% 20,7% 37,9% 0,0%

Liczba spółek

Wnioski:

� firmy nie dostrzegają

korzyści, które mogą płynąć z

wzornictwa

� to kolejny element służący do

Wzory przemysłowe

15%

Firmy z zgłoszonym

przynajmniej jednym

wzorem przemysłowym

Firmy bez zgłoszonych � to kolejny element służący do

wpływania na klientów

� im mniej przetworzone są

produkty, im mniej jest „w

nich” wzorów i

wynalazków, tym trudniej

uzyskać za nie wyższą cenę

85%


wzorów przemysłowych

Branże z najlepszą ochroną:

� przemysł tworzyw sztucznych, drzewny i papierniczy oraz spożywczy

� wysoki poziom świadomości

� w przemyśle meblarskim wzornictwo jest jedną z najważniejszych cech

produktu

Wzory przemysłowe

produktu

� w przemyśle spożywczym rejestruje się dużo opakowań

UPRP OHIM WIPO

Branże

w zory przem.

w zory przem.

w zory przem.

ochrona

OHIM

Ochrona

WIPO OHIM+WIPO

b.ochrony

zagr. bez ochrony

liczba

spółek

przemysł tworzyw sztucznych 11 17 0 3 0 0 3 1 6

50,0% 50,0% 16,7%

przemysł drzewny i papierniczy 108 35 0 2 0 0 7 4 9

22,2% 77,8% 44,4%


13,0% 4,3% 82,6% 47,8%

Liczba spółek

Branże z największą ilością zgłoszeń zagranicznych:

� przemysł spożywczy, drzewny i papierniczy oraz elektromaszynowy

� charakter eksportowy branży

� większa ilość znaków zarejestrowanych w OHIM może świadczyć o zagranicznym

pochodzeniu firm lub racjonalizacji kosztów – ten rodzaj ochrony rozciąga się na

Wzory przemysłowe

pochodzeniu firm lub racjonalizacji kosztów – ten rodzaj ochrony rozciąga się na

całą Unię Europejską

UPRP OHIM WIPO

Branże

w zory przem.

w zory przem.

w zory przem.

ochrona

OHIM

Ochrona

WIPO OHIM+WIPO

b.ochrony

zagr. bez ochrony

liczba

spółek


13,0% 4,3% 82,6% 47,8%

przemysł drzewny i papierniczy 108 35 0 2 0 0 7 4 9

22,2% 77,8% 44,4%

przemysł elektromaszynowy 84 146 2 7 0 1 21 19 29

24,1% 3,4% 72,4% 65,5%

Liczba spółek

Wnioski:

� polskie spółki w niewielkim

stopniu korzystają z możliwości,

jakie dają wynalazki i wzory

użytkowe

Wynalazki i wzory użytkowe

32%Firmy z zgłoszonym

przynajmniej jednym

wynalazkiem lub wzorem

użytkowym

� wynalazki mogą zwiększać

konkurencyjność firm –

wzbogacając funkcjonalność

produktów oraz przyczyniając

się do obniżenia kosztów

produkcji

68%

użytkowym


wynalazków i wzorów

użytkowych

Branże z największą ilością zgłoszeń:

� przemysł elektromaszynowy, metalowy i paliwowy

� innowacyjność jest wymogiem branży, a powodzenie firm zależy od

wynalazków, jakie wykorzystują

Wynalazki i wzory użytkowe

wynalazki wzory użytkowe wyn.+ wz. użytk. bez zgłoszeń ogółem

przemysł elektromaszynowy 435 131 566 4 29

przemysł metalowy 250 29 279 6 20

przemysł paliwowy 153 33 186 4 9

Branża

Zgłoszenia krajowe Liczba spółek

Sektor nauki

42,1%

Sektor

gospodarki

24,1%

Osoby fizyczne

33,8%

Wnioski:

� mała ilość zgłoszeń wynika z

braku kultury badań R&D lub

postrzegania ich jako wydatku,

a nie inwestycji, która zwróci

się w czasie i podniesie

Wynalazki i wzory użytkoweZgłoszenia wynalazków w 2009 r.

Sektor nauki

9%

Sektor

gospodarki

42%

Osoby

fizyczne

49%

się w czasie i podniesie

wartości firmy

� firmy są mało

innowacyjne, brakuje

powiązania biznesu i sektora

nauki

Zgłoszenia wzorów użytkowych w 2009 r.

Podsumowanie raportu

� firmy nie dokonują audytów, które mogłyby pokazać im braki w ochronie

� brak informacji o stanie posiadanego IP nie pozwala na przygotowanie dobrych

strategii jego wykorzystania – a przez to, zwiększenia efektywności

operacyjnej i wartości firmy

� za ochronę własności intelektualnej odpowiedzialność ponoszą prezesi

� ponieważ niewiele firm wykorzystuje możliwości, jakie daje własność intelektualna,

jest w tej dziedzinie spory potencjał i można na tym skorzystać – trzeba tylko

zmienić sposób myślenia

Zarządzanie IP w polskich spółkach

� najczęściej zarządzane jest przez rzeczników patentowych oraz prawników

� działania dotyczą głównie ochrony przed naruszeniami

� rzadko prowadzone są badania IP konkurencji

� wydatki na IP często postrzegane są jako koszt, a nie jako inwestycja

� IP nie jest powiązane ze strategiami wzrostu oraz rozwoju

Praktyka wykorzystania IP

� IP nie jest optymalnie wykorzystywane do poprawy efektywności operacyjnej

� nie powiększa sprzedaży

� nie powiększa marż

� monopol patentowy nie jest wykorzystywany

� patenty obniżające koszty nie są rozwijane

� EFEKT – nie zwiększa się EBITDA

Praktyka wykorzystania IP

� IP nie jest wykorzystywane w budowaniu wartości firmy

� brak pozytywnego wpływu na EBITDA

� nie są rozwijane unikalne kompetencje firmy

� ograniczany jest potencjał rozwoju w zakresie nowych marek, ofert, klientów

Wnioski

� konieczność przeniesienia zarządzania IP na wyższy poziom – zarząd firmy

� zbudowanie organizacji mającej na celu efektywne zarządzanie IP

obecne rekomend.

Wizja rozwoju firmy

Strategie i zarządzanie

Działalność operacyjna

Administracja

zarządzanie IP

Realizacja celów biznesowych

Bezpieczeństwo operacyjne

Prezes

R&DDział Prawny

(Zarządz. IP)Business Dev. Marketing Finanse Inne działy

Doradztwo Zarzadz.

IP w organizacji firmy – model obecny

Dział Badań

Doradztwo

prawne

Sprawy dot.

sporów

Sprawy dot.

naruszeń pat.

Licencje

Zarządzanie IP

M&A

Zarzadz.

produktamiDział Analiz Sprzedaż

wg Rembrandts in the Attic; Kevin G. Rivette i David Kline

Patenty

• R&D - prace nad innowacjami i ich wdrożeniem

• Patenty są udzielane i zaskarżane

• Patenty i tajemnice handlowe są

archiwizowane w Dziale Prawnym

• Dostęp do dokumentacji IP ograniczony

do prawników

IP w organizacji firmy – model rekomendowany (wg standardów międzynarodowych)

Prezes

R&D Dział Prawny Business Dev. Marketing Finanse Inne działy

LicencjeZarządzanie


Zarządzanie IP

Prawo

Dział BadańSprawy dot.

sporów

Sprawy dot.

naruszeń pat.

Licencje

Zarządzanie

patentamiM&A


wg Rembrandts in the Attic; Kevin G. Rivette i David Kline

• Informacja nt. IP dostępna

jest w całej firmie

• Wiedza nt. IP jako

podstawa do realizacji

strategii biznesowej przez

wszystkie działy firmy

• Wiedza nt.

konkurencyjności i

finansowej wartości

składników IP jest

wykorzystywana przez całą

firmę

Prawo

patentowe

Zarządzanie IP

Dziękujemy za uwagę