1-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TANIMI

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

3-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN NEDENLERİ

4- KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN OLUMSUZ ETKİLERİ

5- KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNELEMEYE YOumlNELİK

STRATEJİLER NELERDİR

6- TUumlRKİYErsquoDE KAYIT DIŞI İSTİHDAM SORUNU

Kayıt dışı istihdam kavramı ilk defa 1970 yılında

Uluslararası Ccedilalışma Oumlrguumltuuml (ILO)rsquonun duumlzenlediği

Duumlnya İstihdam Programı kapsamındaki Kenya

raporunda lsquorsquoenformel sektoumlrrsquorsquo olarak kullanılmıştır

Kayıt Dışı İstihdam Kendi adına ve bağımsız ya da bir

işverene hizmet akdiyle bağlı ccedilalışanların ccedilalışmalarının veya

elde ettikleri uumlcret ve kazanccedilların ilgili kamu kurum ve

kuruluşlarına (Sosyal Guumlvenlik Kurumu Maliye) hiccedil

bildirilmemesi ya da guumln sayısı veya uumlcret tutarı olarak eksik

bildirilmesini ifade eder

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

21-Ccedilalışanların Hiccedil Bildirilmemesi

Hiccedil bildirilmeme işlemi işveren işccedili ekonomik koşullar veya

her uumlccedil faktoumlrden de kaynaklı olabilir Kayıt dışı istihdamın en

yaygın olan şeklidir İş hayatında hiccedil bildirimleri yapılmadan

ccedilalıştırılan gruplar aşağıdaki gibi sıralanabilir

Yabancı kaccedilak işccedililer

Ccedilalışan ccedilocuklar

Sosyal Guumlvenlik Kurumundan

gelir ve aylık alanlar

Kayıt dışında ccedilalışan erkek ve

kadınlar

Kayıt dışında ccedilalışan dul yetim ve maluller

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

22- Ccedilalışanların Eksik veya Yanlış Bildirilmesi

Ccedilalışılan suumlre ve oumldenen uumlcret arttıkccedila yapılması gereken

oumldeme miktarı da artar Gerek işveren gerekse işccedililer bu

yuumlkuumlmluumlluumlklerden kurtulabilmek adına ilgili kurumlara eksik ya

da yanlış bilgiler vererek kayıt dışı istihdama neden olurlar

İşccedilinin hizmet guumlnuumlnuumln eksik bildirilmesi

İşccedilinin uumlcretinin eksik ya da yanlış bildirilmesi

İşccedilinin başlamasının geccedil bildirilmesi

İşccedilinin işten ayrılışının erken bildirilmesi

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

23-İşccedili Tarafından Gerccedilekleştirilen Eksik ya da Yanlış Bildirimler

Kayıtsız ikinci veya daha fazla işte ccedilalışma

Primini kendisi tahsil ederek bildirilmesini engelleme

31- Ekonomik nedenler

32- Sosyal nedenler

33- Mali Yuumlkler

34-İşletmeden kaynaklanan nedenler

35- Kamudan kaynaklanan nedenler

36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği

37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler

38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler

31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması

İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal

mali yuumlkler

Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi

09042013

Kayıt dışı istihdam kavramı ilk defa 1970 yılında

Uluslararası Ccedilalışma Oumlrguumltuuml (ILO)rsquonun duumlzenlediği

Duumlnya İstihdam Programı kapsamındaki Kenya

raporunda lsquorsquoenformel sektoumlrrsquorsquo olarak kullanılmıştır

Kayıt Dışı İstihdam Kendi adına ve bağımsız ya da bir

işverene hizmet akdiyle bağlı ccedilalışanların ccedilalışmalarının veya

elde ettikleri uumlcret ve kazanccedilların ilgili kamu kurum ve

kuruluşlarına (Sosyal Guumlvenlik Kurumu Maliye) hiccedil

bildirilmemesi ya da guumln sayısı veya uumlcret tutarı olarak eksik

bildirilmesini ifade eder

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

21-Ccedilalışanların Hiccedil Bildirilmemesi

Hiccedil bildirilmeme işlemi işveren işccedili ekonomik koşullar veya

her uumlccedil faktoumlrden de kaynaklı olabilir Kayıt dışı istihdamın en

yaygın olan şeklidir İş hayatında hiccedil bildirimleri yapılmadan

ccedilalıştırılan gruplar aşağıdaki gibi sıralanabilir

Yabancı kaccedilak işccedililer

Ccedilalışan ccedilocuklar

Sosyal Guumlvenlik Kurumundan

gelir ve aylık alanlar

Kayıt dışında ccedilalışan erkek ve

kadınlar

Kayıt dışında ccedilalışan dul yetim ve maluller

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

22- Ccedilalışanların Eksik veya Yanlış Bildirilmesi

Ccedilalışılan suumlre ve oumldenen uumlcret arttıkccedila yapılması gereken

oumldeme miktarı da artar Gerek işveren gerekse işccedililer bu

yuumlkuumlmluumlluumlklerden kurtulabilmek adına ilgili kurumlara eksik ya

da yanlış bilgiler vererek kayıt dışı istihdama neden olurlar

İşccedilinin hizmet guumlnuumlnuumln eksik bildirilmesi

İşccedilinin uumlcretinin eksik ya da yanlış bildirilmesi

İşccedilinin başlamasının geccedil bildirilmesi

İşccedilinin işten ayrılışının erken bildirilmesi

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

23-İşccedili Tarafından Gerccedilekleştirilen Eksik ya da Yanlış Bildirimler

Kayıtsız ikinci veya daha fazla işte ccedilalışma

Primini kendisi tahsil ederek bildirilmesini engelleme

31- Ekonomik nedenler

32- Sosyal nedenler

33- Mali Yuumlkler

34-İşletmeden kaynaklanan nedenler

35- Kamudan kaynaklanan nedenler

36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği

37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler

38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler

31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması

İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal

mali yuumlkler

Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi

09042013

Kayıt Dışı İstihdam Kendi adına ve bağımsız ya da bir

işverene hizmet akdiyle bağlı ccedilalışanların ccedilalışmalarının veya

elde ettikleri uumlcret ve kazanccedilların ilgili kamu kurum ve

kuruluşlarına (Sosyal Guumlvenlik Kurumu Maliye) hiccedil

bildirilmemesi ya da guumln sayısı veya uumlcret tutarı olarak eksik

bildirilmesini ifade eder

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

21-Ccedilalışanların Hiccedil Bildirilmemesi

Hiccedil bildirilmeme işlemi işveren işccedili ekonomik koşullar veya

her uumlccedil faktoumlrden de kaynaklı olabilir Kayıt dışı istihdamın en

yaygın olan şeklidir İş hayatında hiccedil bildirimleri yapılmadan

ccedilalıştırılan gruplar aşağıdaki gibi sıralanabilir

Yabancı kaccedilak işccedililer

Ccedilalışan ccedilocuklar

Sosyal Guumlvenlik Kurumundan

gelir ve aylık alanlar

Kayıt dışında ccedilalışan erkek ve

kadınlar

Kayıt dışında ccedilalışan dul yetim ve maluller

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

22- Ccedilalışanların Eksik veya Yanlış Bildirilmesi

Ccedilalışılan suumlre ve oumldenen uumlcret arttıkccedila yapılması gereken

oumldeme miktarı da artar Gerek işveren gerekse işccedililer bu

yuumlkuumlmluumlluumlklerden kurtulabilmek adına ilgili kurumlara eksik ya

da yanlış bilgiler vererek kayıt dışı istihdama neden olurlar

İşccedilinin hizmet guumlnuumlnuumln eksik bildirilmesi

İşccedilinin uumlcretinin eksik ya da yanlış bildirilmesi

İşccedilinin başlamasının geccedil bildirilmesi

İşccedilinin işten ayrılışının erken bildirilmesi

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

23-İşccedili Tarafından Gerccedilekleştirilen Eksik ya da Yanlış Bildirimler

Kayıtsız ikinci veya daha fazla işte ccedilalışma

Primini kendisi tahsil ederek bildirilmesini engelleme

31- Ekonomik nedenler

32- Sosyal nedenler

33- Mali Yuumlkler

34-İşletmeden kaynaklanan nedenler

35- Kamudan kaynaklanan nedenler

36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği

37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler

38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler

31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması

İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal

mali yuumlkler

Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi

09042013

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

21-Ccedilalışanların Hiccedil Bildirilmemesi

Hiccedil bildirilmeme işlemi işveren işccedili ekonomik koşullar veya

her uumlccedil faktoumlrden de kaynaklı olabilir Kayıt dışı istihdamın en

yaygın olan şeklidir İş hayatında hiccedil bildirimleri yapılmadan

ccedilalıştırılan gruplar aşağıdaki gibi sıralanabilir

Yabancı kaccedilak işccedililer

Ccedilalışan ccedilocuklar

Sosyal Guumlvenlik Kurumundan

gelir ve aylık alanlar

Kayıt dışında ccedilalışan erkek ve

kadınlar

Kayıt dışında ccedilalışan dul yetim ve maluller

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

22- Ccedilalışanların Eksik veya Yanlış Bildirilmesi

Ccedilalışılan suumlre ve oumldenen uumlcret arttıkccedila yapılması gereken

oumldeme miktarı da artar Gerek işveren gerekse işccedililer bu

yuumlkuumlmluumlluumlklerden kurtulabilmek adına ilgili kurumlara eksik ya

da yanlış bilgiler vererek kayıt dışı istihdama neden olurlar

İşccedilinin hizmet guumlnuumlnuumln eksik bildirilmesi

İşccedilinin uumlcretinin eksik ya da yanlış bildirilmesi

İşccedilinin başlamasının geccedil bildirilmesi

İşccedilinin işten ayrılışının erken bildirilmesi

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

23-İşccedili Tarafından Gerccedilekleştirilen Eksik ya da Yanlış Bildirimler

Kayıtsız ikinci veya daha fazla işte ccedilalışma

Primini kendisi tahsil ederek bildirilmesini engelleme

31- Ekonomik nedenler

32- Sosyal nedenler

33- Mali Yuumlkler

34-İşletmeden kaynaklanan nedenler

35- Kamudan kaynaklanan nedenler

36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği

37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler

38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler

31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması

İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal

mali yuumlkler

Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi

09042013

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

22- Ccedilalışanların Eksik veya Yanlış Bildirilmesi

Ccedilalışılan suumlre ve oumldenen uumlcret arttıkccedila yapılması gereken

oumldeme miktarı da artar Gerek işveren gerekse işccedililer bu

yuumlkuumlmluumlluumlklerden kurtulabilmek adına ilgili kurumlara eksik ya

da yanlış bilgiler vererek kayıt dışı istihdama neden olurlar

İşccedilinin hizmet guumlnuumlnuumln eksik bildirilmesi

İşccedilinin uumlcretinin eksik ya da yanlış bildirilmesi

İşccedilinin başlamasının geccedil bildirilmesi

İşccedilinin işten ayrılışının erken bildirilmesi

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

23-İşccedili Tarafından Gerccedilekleştirilen Eksik ya da Yanlış Bildirimler

Kayıtsız ikinci veya daha fazla işte ccedilalışma

Primini kendisi tahsil ederek bildirilmesini engelleme

31- Ekonomik nedenler

32- Sosyal nedenler

33- Mali Yuumlkler

34-İşletmeden kaynaklanan nedenler

35- Kamudan kaynaklanan nedenler

36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği

37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler

38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler

31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması

İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal

mali yuumlkler

Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi

09042013

2-KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN TUumlRLERİ

23-İşccedili Tarafından Gerccedilekleştirilen Eksik ya da Yanlış Bildirimler

Kayıtsız ikinci veya daha fazla işte ccedilalışma

Primini kendisi tahsil ederek bildirilmesini engelleme

31- Ekonomik nedenler

32- Sosyal nedenler

33- Mali Yuumlkler

34-İşletmeden kaynaklanan nedenler

35- Kamudan kaynaklanan nedenler

36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği

37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler

38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler

31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması

İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal

mali yuumlkler

Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi

09042013

31- Ekonomik nedenler

32- Sosyal nedenler

33- Mali Yuumlkler

34-İşletmeden kaynaklanan nedenler

35- Kamudan kaynaklanan nedenler

36- Denetim yetersizliği ve zorunluluğu ile cezaların etkinsizliği

37- Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler

38- Sosyal yardım sisteminden kaynaklanan nedenler

31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması

İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal

mali yuumlkler

Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi

09042013

31-Ekonomik Nedenler İşsizlik ve formel sektoumlruumln işguumlcuuml arzını karşılayamaması

İşguumlcuuml uumlzerindeki vergi ve sigorta primi gibi ağır kamusal

mali yuumlkler

Kaynak httpwwwoecdorgdevrisinginformalemploymentwillincreasepovertyhtm erişim tarihi

09042013

32-Sosyal nedenler Goumlccedil ve ccedilarpık kentleşme

Nuumlfus artışı

İşguumlcuumlnuumln niteliği ile eğitim ve bilinccedil

seviyesinin duumlşuumlkluumlğuuml

33-Mali Yuumlkler Sigorta prim oranları

Uumlcretlerden kesilen vergiler

Kıdem tazminatı

İşveren uumlzerindeki diğer yuumlkler

34-İşletmelerden kaynaklanan nedenler Kuumlccediluumlk işletmelerin yaygınlığı

İşletmelerin rekabet guumlcuumlnuumln duumlşuumlkluumlğuuml

Kurumsallaşma duumlzeyinin yetersizliği

Marka yaratamama ve fason uumlretim

35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı

Mevzuatın karışıklığı

Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği

Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış

36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın

etkinsizliği Denetimin yetersizliği

Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği

Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu

37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler

Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu

Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik

Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı

Asgari uumlcret

38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan

Nedenler Sosyal yardımlar

Primsiz oumldemeler

İşsizlik oumldemeleri

Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013

Toplam

2010 Ekim 2011 Ekim

Toplam

istihdam

Kayıt dışı

istihdam

Kayıt dışıToplam

istihdamKayıt dışı istihdam

Kayıt dışı

() ()

Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418

Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251

İşveren 1229 302 246 1244 281 226

Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657

Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919

Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846

Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872

İşveren 90 58 644 96 56 583

Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737

Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942

Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27

Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22

İşveren 1138 244 214 1149 225 196

Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56

Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753

34-İşletmelerden kaynaklanan nedenler Kuumlccediluumlk işletmelerin yaygınlığı

İşletmelerin rekabet guumlcuumlnuumln duumlşuumlkluumlğuuml

Kurumsallaşma duumlzeyinin yetersizliği

Marka yaratamama ve fason uumlretim

35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı

Mevzuatın karışıklığı

Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği

Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış

36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın

etkinsizliği Denetimin yetersizliği

Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği

Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu

37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler

Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu

Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik

Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı

Asgari uumlcret

38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan

Nedenler Sosyal yardımlar

Primsiz oumldemeler

İşsizlik oumldemeleri

Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013

Toplam

2010 Ekim 2011 Ekim

Toplam

istihdam

Kayıt dışı

istihdam

Kayıt dışıToplam

istihdamKayıt dışı istihdam

Kayıt dışı

() ()

Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418

Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251

İşveren 1229 302 246 1244 281 226

Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657

Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919

Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846

Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872

İşveren 90 58 644 96 56 583

Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737

Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942

Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27

Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22

İşveren 1138 244 214 1149 225 196

Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56

Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753

35-Kamudan kaynaklanan nedenler Buumlrokratik işlemlerin fazlalığı

Mevzuatın karışıklığı

Kamu kurumları arasında yaşanan iletişim eksikliği

Kamu hizmetlerine ve kamu harcamalarına olumsuz bakış

36-Denetim yetersizliği ve zorluğu ile cezanın

etkinsizliği Denetimin yetersizliği

Cezaların etkinsizliği ve eşitsizliği

Sabit olmayan ve mevsimlik işyerlerinin denetiminin zorluğu

37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler

Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu

Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik

Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı

Asgari uumlcret

38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan

Nedenler Sosyal yardımlar

Primsiz oumldemeler

İşsizlik oumldemeleri

Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013

Toplam

2010 Ekim 2011 Ekim

Toplam

istihdam

Kayıt dışı

istihdam

Kayıt dışıToplam

istihdamKayıt dışı istihdam

Kayıt dışı

() ()

Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418

Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251

İşveren 1229 302 246 1244 281 226

Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657

Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919

Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846

Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872

İşveren 90 58 644 96 56 583

Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737

Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942

Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27

Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22

İşveren 1138 244 214 1149 225 196

Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56

Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753

37-Sosyal guumlvenlik ve vergi sisteminden kaynaklanan nedenler

Sık ccedilıkarılan sosyal guumlvenlik ve vergi afları ve borccedillanma kanunu

Sosyal guumlvenlik hizmetinden memnuniyetsizlik

Emeklilik sistemi ve emeklilik yaşı

Asgari uumlcret

38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan

Nedenler Sosyal yardımlar

Primsiz oumldemeler

İşsizlik oumldemeleri

Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013

Toplam

2010 Ekim 2011 Ekim

Toplam

istihdam

Kayıt dışı

istihdam

Kayıt dışıToplam

istihdamKayıt dışı istihdam

Kayıt dışı

() ()

Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418

Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251

İşveren 1229 302 246 1244 281 226

Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657

Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919

Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846

Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872

İşveren 90 58 644 96 56 583

Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737

Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942

Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27

Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22

İşveren 1138 244 214 1149 225 196

Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56

Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753

38-Sosyal Yardım Sisteminden Kaynaklanan

Nedenler Sosyal yardımlar

Primsiz oumldemeler

İşsizlik oumldemeleri

Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013

Toplam

2010 Ekim 2011 Ekim

Toplam

istihdam

Kayıt dışı

istihdam

Kayıt dışıToplam

istihdamKayıt dışı istihdam

Kayıt dışı

() ()

Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418

Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251

İşveren 1229 302 246 1244 281 226

Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657

Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919

Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846

Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872

İşveren 90 58 644 96 56 583

Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737

Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942

Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27

Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22

İşveren 1138 244 214 1149 225 196

Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56

Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753

Kaynak httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtmerişim tarihi 09042013

Toplam

2010 Ekim 2011 Ekim

Toplam

istihdam

Kayıt dışı

istihdam

Kayıt dışıToplam

istihdamKayıt dışı istihdam

Kayıt dışı

() ()

Toplam 22972 9996 435 24486 10236 418

Uumlcretli ve yevmiyeli 14069 3709 264 15241 3823 251

İşveren 1229 302 246 1244 281 226

Kendi hesabına 4532 3086 681 4659 3063 657

Uumlcretsiz aile işccedilisi 3142 2900 923 3341 3069 919

Tarım 5905 5035 853 6292 5321 846

Uumlcretli ve yevmiyeli 648 573 884 719 627 872

İşveren 90 58 644 96 56 583

Kendi hesabına 2454 1841 75 2554 1883 737

Uumlcretsiz aile işccedilisi 2712 2563 945 2924 2755 942

Tarım Dışı 17067 4961 291 18194 4915 27

Uumlcretli ve yevmiyeli 13421 3135 234 14523 3196 22

İşveren 1138 244 214 1149 225 196

Kendi hesabına 2077 1245 599 2106 1180 56

Uumlcretsiz aile işccedilisi 430 337 784 417 314 753

42-Rekabete Etkisi Kayıtlı işccedili ccedilalıştıran işyerleri kayıtsız

işccedili ccedilalıştıran işyerleriyle rekabet edememekte ve bu durum

da haksız rekabete neden olmaktadır Esasen kayıtlı işccedili

ccedilalıştıranlarca bu duruma bir suumlre direnilmekle birlikte daha

sonra bu direnccedil kırılmakta kayıtlı işccedili ccedilalıştıranlar da kayıtsız

konuma geccedilmek zorunda kalmaktadır

41-Kayıt Dışı İstihdamın Uumllke Ekonomisine Etkisi Oumlzetle oumldenmesi gerekip de oumldenmeyen vergi sigorta ve işsizlik

sigortası primi kesintilerinden Devletin yoksun kalmasıdır Bunun

sonucu olarak Devlet gelirlerini artırabilmek iccedilin vergi ve prim

oranlarını yuumlksek tutmakta bu da pahalılaşmaya sebebiyet

vermektedir

43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı

bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir

dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir

dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu

konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de

sebebiyet verebilmektedir

44- Sosyal Guumlvenliğe

Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal

guumlvenlik kurumunun accedilıklarına

sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar

her yıl Hazine tarafından karşılanmak

zorunda kalınmaktadır

45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir

46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin

kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini

duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı

istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk

engellerden birisidir

47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır

43-Gelir Dağılımına Etkisi Gelir dağılımı

bozuk olan uumllkelerde kayıt dışı istihdam bu gelir

dağılımının daha da bozulmasına yol accedilmaktadır Gelir

dağılımı uumllkeler accedilısından oldukccedila oumlnemli olup bu

konudaki adaletsizlikler ekonomilerin ccediloumlkmesine de

sebebiyet verebilmektedir

44- Sosyal Guumlvenliğe

Etkisi Kayıt dışı istihdam sosyal

guumlvenlik kurumunun accedilıklarına

sebebiyet vermekte ve bu accedilıklar

her yıl Hazine tarafından karşılanmak

zorunda kalınmaktadır

45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir

46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin

kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini

duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı

istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk

engellerden birisidir

47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır

45- Etik Değerlere EtkisiKayıt dışı istihdam toplumdaki etik değerleri zayıflatmakta ve dejenere olmasına yol accedilmaktadır Zira kayıt dışı istihdam insanları haksız kazanca ve emek harcamadan luumlks bir yaşam suumlrduumlrmeye youmlnlendirmektedir

46-Oumlrguumltlenmeye Etkisi Oumlrguumltlenmek iccedilin

kayıtlı ccedilalışmak gerekmektedir Bunun aksini

duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Dolayısıyla kayıt dışı

istihdam oumlrguumltluuml toplumun oumlnuumlndeki en buumlyuumlk

engellerden birisidir

47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır

47- Ccedilalışanlara Etkisi Kayıt dışı istihdam ccedilalışanlar accedilısından kısa vadede ccedilalışanın ve bakmakla yuumlkuumlmluuml oldukları kişilerin sağlık ve ccedileşitli kısa vadeli riskler accedilısından sosyal guumlvencesiz kalmaları sağlık yardımlarından yeterince faydalanamamaları uzun vadede ise emeklilik haklarından mahrum kalmaları veya geccedilimlerini sağlayamayacak derecede duumlşuumlk emeklilik aylığı bağlanması sonucunu doğurmakta ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı sonucu işccedilinin uğrayacağı gelir kaybı tedavi masrafları ve işguumlcuuml kaybının ortaya ccedilıkmasına neden olmaktadır

51-Kayıt Dışı İstihdamı Azaltmaya Potansiyeli

Olan Sektoumlrler

Tarım sektoumlruumlnuumln kuumlccediluumllmesi

Eğitim seviyesinin yuumlkseltilmesi

İş hayatında kurumsallaşmanın artması

Emeklilik yaşının yuumlkseltilmesi Fiyat istikrarının ve suumlrduumlruumllebilir buumlyuumlmenin sağlanması

52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli

Olan Sektoumlrler

İşsizlik oranının yuumlkselmesi

Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması

5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR

Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013

52-Kayıt Dışı İstihdamı Artırma Potansiyeli

Olan Sektoumlrler

İşsizlik oranının yuumlkselmesi

Kuumlresel rekabetin hız kazanması Sosyal yardım sisteminin kurulamamış olması

5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR

Kaynak httpwwwtuikgovtrGostergedoid=58979ampmetod=IlgiliGosterge erişim tarihi 08042013

5b-Reel sektoumlruumln guumlccedillendirilmesi

Mali ve yasal yuumlkuumlmluumlluumlklerin azaltılması

İşguumlcuuml piyasasının esnekleştirilmesi

Buumlrokrasinin azaltılması ve karar alma suumlreccedillerinin hızlandırılması

5a-Yoksulluk ve işsizlikle

muumlcadele

Aktif istihdam politikaları ve ilk işe

başlarken verilecek teşvikler

İşsizlik ve yoksullukla muumlcadele

5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi

Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi

Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması

Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin

ortadan kaldırılması

Sosyal diyaloğun sağlanması

5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE

YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR

5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma

Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması

Cezaların caydırıcılığının arttırılması

Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması

Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi

Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması

Mevzuatın geliştirilmesi

KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm

(Erişim21012012)

Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa

Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti

Ekonomik faaliyete goumlre

toplam istihdam

Ekonomik faaliyete goumlre

kayıt dışı istihdam

Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr

Tarım 318 69 449 454

Sanayi 237 260 64 36

İnşaat 69 127 109 114

Hizmetler 376 545 248 89

Toplam 1000 1000 259 104

5c-Kişilerin tutum ve davranışlarının değiştirilmesi

Eğitim ve bilinccedil seviyesinin yuumlkseltilmesi

Kamuya duyulan guumlvensizliğin azaltılması

Toplumda oluşan af ve yapılandırma duumlzenlemelerinin

ortadan kaldırılması

Sosyal diyaloğun sağlanması

5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE

YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR

5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma

Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması

Cezaların caydırıcılığının arttırılması

Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması

Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi

Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması

Mevzuatın geliştirilmesi

KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm

(Erişim21012012)

Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa

Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti

Ekonomik faaliyete goumlre

toplam istihdam

Ekonomik faaliyete goumlre

kayıt dışı istihdam

Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr

Tarım 318 69 449 454

Sanayi 237 260 64 36

İnşaat 69 127 109 114

Hizmetler 376 545 248 89

Toplam 1000 1000 259 104

5-KAYIT DIŞI İSTİHDAMI OumlNLEMEYE

YOumlNELİK STRATEJİLER NELERDİR

5d-Kayıtlı ccedilalışmaya zorlanma

Denetim sisteminin revizyonunun sağlanması

Cezaların caydırıcılığının arttırılması

Kamu kurumları arasındaki koordinasyonun arttırılması

Kayıtlı sisteme youmlnelik hak ve su istimallerin oumlnlenmesi

Mikro sosyal sigorta politikasının uygulanması

Mevzuatın geliştirilmesi

KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm

(Erişim21012012)

Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa

Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti

Ekonomik faaliyete goumlre

toplam istihdam

Ekonomik faaliyete goumlre

kayıt dışı istihdam

Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr

Tarım 318 69 449 454

Sanayi 237 260 64 36

İnşaat 69 127 109 114

Hizmetler 376 545 248 89

Toplam 1000 1000 259 104

KaynakReis Angel-Urdinola ve Quijada Torres (2009)rsquoder httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm

(Erişim21012012)

Tuumlrkiyersquodeki Sektoumlrel Yapılar ve Avrupa

Komparatoumlr (Karşılaştırıcı) Seti

Ekonomik faaliyete goumlre

toplam istihdam

Ekonomik faaliyete goumlre

kayıt dışı istihdam

Tuumlrkiye Komparatoumlr Tuumlrkiye Komparatoumlr

Tarım 318 69 449 454

Sanayi 237 260 64 36

İnşaat 69 127 109 114

Hizmetler 376 545 248 89

Toplam 1000 1000 259 104

Yıllar İtibariyle Kayıt Dışı İstihdam (Bin Kişi)

Kayıt Dışı İstihdam Toplam İstihdam (Bin Kişi)Kayıt Dışı İstihdam

Oranı

2000 10925 21581 506

2001 11382 21524 529

2002 11133 21354 521

2003 10943 21147 517

2004 9843 1 9632 5 01

2005 9666 2 0067 4 82

2006 9593 2 0423 4 7

2007 9423 2 0738 4 54

2008 9220 2 1194 4 35

2009 9328 2 1277 4 38

2010 9772 2 2594 4 33

2011 10139 24110 421

Haz11 10327 25577 404

Kaynak httpwwwmaliyegovtrYillikEkonomikRaporYC4B1llC4B1k20Ekonomik20Rapor202012pdferişim tarihi 08042013

Aralık 2012 doumlneminde herhangi bir sosyal guumlvenlik

kuruluşuna kayıtlı olmadan ccedilalışanların oranı bir oumlnceki yılın

aynı doumlnemine goumlre 18 puan azalarak 374 oldu Bu

doumlnemde geccedilen yılın aynı doumlnemine goumlre tarım sektoumlruumlnde

sosyal guumlvenlikten yoksun ccedilalışanların oranı 834rsquoten 84rsquoe

yuumlkselirken tarım dışı sektoumlrlerde 255rsquoten 235rsquoe geriledi

Sosyal guumlvenlik kapsamında olmayan uumlcretli ve yevmiyeli

ccedilalışanların oranı ise bir oumlnceki yılın aynı doumlnemine goumlre 21

puan azalarak 206 oldu

Kayıt dışı ccedilalışanlar 18 puan azaldı

Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr

Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir

Sigortasız ccedilalıştırılan kişilerin sigortasız ccedilalıştırıldıklarına ilişkin sosyal guumlvenlik il muumlduumlrluumlkleri ve sosyal guumlvenlik merkez muumlduumlrluumlklerine yazılı başvuru yaparak veya ALO 170 Hattını arayarak bu konuda şikayet veya ihbarda bulunabilmeleri muumlmkuumlnduumlr

Sigortasız ccedilalıştırılan işccedililer dışında sigorta prim guumln sayısı eksik goumlsterilen suumlrekli sigorta giriş-ccedilıkışı yapılan gerccedilek uumlcretleri uumlzerinden sigorta primleri yatırılmayan işccedililerin de aynı duyarlılıkta olmaları beklenmektedir

TUumlRKİYErsquoDE KAYITLI BİR YAŞAM İCcedilİN

ALO 170

Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali

Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo

httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172

546pdf erişim tarihi 04052013

Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo

httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon

text=intlvf erişim tarihi 06042013

Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo

httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim

tarihi05042013

Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve

Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo

httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi

05042013

httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi

09042013

Karaaslan Erkan (2010) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdam Ve Neden Olduğu Mali

Kayıpların Buumltccedile Uumlzerindeki Etkileri Tuumlrkiye Oumlrneğirsquorsquo

httphakanhozyildizcomfileresourcekayitdisiistihdamkitap[1]_120130172

546pdf erişim tarihi 04052013

Guumlloğlu Tuncay (2005) lsquorsquoTuumlrkiyersquode Kayıt Dışı İstihdam Gerccedileğine Bir Bakışrsquorsquo

httpdigitalcommonsilrcornelleducgiviewcontentcgiarticle=1008ampcon

text=intlvf erişim tarihi 06042013

Levent Recep (2012) lsquorsquoKayıt Dışı İstihdamrsquorsquo

httpwwwisvesosyalguvenlikcomanasayfamakale21html erişim

tarihi05042013

Ccediliray Umut (2012) lsquorsquokayıt Dışı Ekonomimim İstihdam Uumlzerindeki Etkileri Ve

Kayıt Dışı İle Proaktif Muumlcadele Youmlntemlerirsquorsquo

httpwwwalomaliyecom2012umut_ciray_kayitdisihtm erişim tarihi

05042013

httpwwwtuikgovtrPreHaberBultenleridoid=13464 erişim tarihi

09042013