Upload
bright-advocaten
View
620
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Slides van de voordracht die Mr. Tom Devolder gaf voor Natch Europe op 10/05/2012. Creative Commons: BY-NC-ND
Citation preview
(E²) De juridische aspecten van e-business
Een toelichting en praktijkgerichte analyse van de juridische aspecten van marketing en verkoop via internet
Natch, Lokeren, 10/05/2012 #NatchBright@BrightAdvocaten
Overzicht
1. Inleiding / 7 basisprincipes
2. Marketing1. Indirecte marketing
2. Directe marketing
3. Sociale media
3. Verkoop via internet
4. Internationale aspecten
5. Risico’s & Toekomst
INLEIDING
Wettelijk kader
Basisprincipes
Vrijheid van marketing en handel via internet
4
InleidingWettelijk kader
• Geen uniforme regelgeving• Europees recht• Naast algemeen verbintenissenrecht, ook:
– Wet Marktpraktijken en Consumentenbescherming (2010)– Wet Diensten Informatiemaatschappij (2003)– Wet Verwerking Persoonsgegevens (1992)
• Ook sectorale en product- en dienstgebonden regelgeving
5
InleidingBasisprincipes
1. Hoedanigheid van de internaut
2. Informatie aan de markt
3. Privacy
4. Auteurs- en merkenrecht
5. Handelspraktijken
6. Reclame
7. Aansprakelijkheid van tussenpersonen
6
InleidingBasisprincipe 1 – Hoedanigheid van de internaut
• Consument Particulier Handelaar– Consumentenbescherming
• Natuurlijke persoon Rechtspersoon– Bescherming persoonsgegevens– Spamwetgeving (algemene e-mailadressen vs.
persoonlijke e-mailadressen)
• Online offline– “diensten van de informatiemaatschappij”– Regels WDI
7
InleidingBasisprincipe 2 – Informatie aan de markt
• Algemene informatie (geldt ook offline)– Goede trouw– Specifieke informatieverplichtingen– Opnieuw: sectorale regelgeving
• Verplichtingen eigen aan diensten van de informatiemaatschappij– Verplichte informatie op websites– Verplichte informatie op e-commerce websites
8
9
InleidingBasisprincipe 3 – Privacy
• Toepassingsgebied• Toelaatbaarheid• Rechten van de betrokkene
– Recht op informatie– Recht op inzage en verbetering– Recht op verzet (= opt-out principe)
• Aangifteverplichting– Maar: uitzonderingen voor interne bedrijfsprocessen
10
11
InleidingBasisprincipe 4 – Auteurs- & merkenrecht
• Auteurswerk: oorspronkelijk en vormgegeven werk• Merk: teken ter onderscheiding van waren en diensten
– Tekst, maar ook grafisch element, combinatie van grafisch element en tekst, geluid & film
• Eind jaren ‘90, begin 2000 problematiek van domeinnamen
• Nu: problematiek van onrechtstreeks gebruik van merken (SEO) & gebruik via sociale media– Procedures tegen Ebay / Google
12
InleidingBasisprincipe 5 - Handelspraktijken
• Handelspraktijken– Definitie– Verbodsbepalingen– Zowel B2C als B2B
• Europese richtlijn – maximale harmonisatie• Criteria
– Zwarte lijst hoe dan ook verboden– Agressieve en misleidende handelspraktijken
13
InleidingBasisprincipe 6 - Reclame
• Reclame– specifieke handelspraktijk– Zeer ruime definitie quasi elke (semi-)commerciële
communicatie– Verbod op misleidende en denigrerende reclame– Vergelijkende reclame specifieke regels– Reclame moet “als zodanig herkenbaar”
• Zoniet: expliciet aanmerken als ‘reclame’
– Reclame via elektronische post opt-in principe
14
InleidingBasisprincipe 7 – Aansprakelijkheid van tussenpersonen• Principes
– Exoneratie van aansprakelijkheid– Geen algemene toezichtsverplichting
• Belang bij marketing & verkoop via internet– SEO– UGC (sociale media, fora & blogs, enz.)– Verkoopplatformen
• Belang bij vrijheid van meningsuiting & privacy• notice & takedown procedure
15
InleidingVrijheid van marketing en handel via internet
• Vrijheid van vestiging• Richtlijn 2000/31/EG (= E-commerce richtlijn)
– Principe van het vrij verrichten van ‘diensten van de informatiemaatschappij’
– Home Country Rule principe
• Ook mededingingsrecht speelt- Website / e-commerce = passieve verkoop- Directe marketing = actieve verkoop
MARKETING VIA INTERNET
Indirecte marketing
Directe marketing
Sociale media
17
Indirecte marketing
1. Website
2. Banners / inzetreclame
3. Veilingsites, fora, weblogs, enz.
4. Indirecte/verborgen reclame (o.m. metatags)
5. SEO
Overzicht
18
Indirecte marketing
• Verplichte informatie op websites– Lijst aan identificatie- en contactgegevens– “gemakkelijke, rechtstreekse en permanente toegang”– ‘Offline’ informatieverplichtingen blijven van toepassing
• Verplichte informatie op e-commerce websites– Bijkomende informatieverplichting vóór plaatsen van order– Bijkomende informatieverplichting ná plaatsen van order
1. Websites
19
20
21
Indirecte marketing
• Meeste raakvlakken met klassieke marketing in dag- of weekbladen, kranten, enz.– Vandaar ook weinig tot geen juridische risico’s
• Dus: algemene regels inzake reclame• Wel: reclame moet als dusdanig herkenbaar zijn
– Dus: banner / (inzet)reclame die niet onmiddellijk als reclame zichtbaar is vermelding ‘Reclame’
– Op heden probleem bij sociale media (zie verder)
2. Banners / inzetreclame
22
23
Indirecte marketing
• Problematiek van de UGC• Beperkte aansprakelijkheid van tussenpersonen
– Interne policy en procedure!– Let op voor actieve handelingen
• Onrechtmatige / schadeberokkende inhoud– Laster en eerroof / belaging– Oneerlijke handelspraktijk (indien tussen ondernemers)
3. Veilingsites, fora, weblogs, enz
24
Indirecte marketing
• Indirecte/verborgen reclame (o.m. metatags)– Reclame moet als dusdanig herkenbaar zijn– Metatags (minder relevant op vandaag, zie SEO)– Product placement op internet: gesponsorde
blogberichten, gesponsorde Tweets of Facebook-berichten (zie hierna), enz.
• Opnieuw: vereiste dat reclame steeds als dusdanig herkenbaar moet zijn! Zoniet: expliciet meedelen
4. Indirecte/verborgen reclame (o.m. metatags)
25
Indirecte marketing
• Natuurlijke SEO: technische beïnvloeding zoekmachines– Probleem: kan ‘spamdexing’ als oneerlijke handelspraktijk
worden beschouwd?– Afhankelijk van de feiten (en rechtbank…)
• Gesponsorde SEO: Google Adwords– Google / Louis Vuitton (HvJ 23/03/2010)– Interflora / Marks & Spencer (HvJ 22/09/2011)
5. SEO
26
MARKETING VIA INTERNET
Indirecte marketing
Directe marketing
Sociale media
28
Direct marketing
1. E-mail, SMS/MMS, DM’s, enz.
2. Virale marketing en tell-a-friend
3. Behavioral advertising
4. SoLoMo
Overzicht
29
Directe marketing
• Inhoudelijke vereisten directe berichten– Duidelijk herkenbaar als reclame– Identiteit van de onderneming duidelijk raadpleegbaar– Verbod naamlening (art. 14, §3 WDI)
• Opt-in principe– Voorafgaande, vrije, specifieke en geïnformeerde
toestemming– Verzetsrecht en Uitzonderingen
• Bewijs
E-mail, SMS/MMS, DM’s, enz.
30
31
Directe marketing
• Begrippen• Juridische probleempunten
– Reclame of niet? gevolgen– Verwerking van persoonsgegevens? gevolgen– Opt-in bij virale e-mailmarketing? gevolgen
• Toepassingsgeval– Nice People zaak (Hof v. Beroep, Luik)– Quid via Facebook of Twitter?
Virale marketing en tell-a-friend
32
33
Directe marketing
• Behavioral advertising– Technieken: invullen gebruikersprofiel door gebruiker, maar
ook ‘cookies’, ‘web beacons’, Facebook like-buttons enz.– Opinie Group 29 van 06/2010
• Juridische problematiek– Privacywetgeving BA-profielen = persoonsgegevens– Art. 5.3 e-Privacy RL verplichte opt-in
• maar: nog niet omgezet in BE-recht• onduidelijkheid: cookie-instelling browser ook opt-in?
Behavioral advertising
34
35
36
Directe marketing
• Social, Localisation & Mobile• Diverse (nieuwe) privacy-issues
– Gedrags- en locatiegestuurde reclame– Locatiegegevens = persoonsgegevens– Aanbeveling van de Groep Gegevensbescherming Art. 29
• Localisatie steeds default op ‘uit’• Betrokkene verstaanbaar en voldoende informeren • recht tot inzage locatiegegevens
SoLoMo
37
38
MARKETING VIA INTERNET
Indirecte marketing
Directe marketing
Sociale media
40
Sociale media
• Afhankelijk van het doelpubliek (direct of indirect), gelden voor sociale media dezelfde regels – o.m. 7 basisprincipes – als voor directe en indirecte marketing
• Let wel: gebruiksvoorwaarden v/d diverse sociale media platformen!
Algemeen
41
42
43
Sociale media
• Reclame via sociale media mag (alg. vw.), maar moet herkenbaar zijn; zoniet ‘Reclame’ vermelden (of #spon, of #ad)
• Concurrentie / oneerlijke handelspraktijken via sociale media
• ‘Eigendom’ van sociale media accounts• Sociale media & onrechtmatige content
Specifieke problemen uit de praktijk
44
45
46
VERKOOP VIA INTERNET
Algemeen
Algemene voorwaarden
Overeenkomst op afstand
Bewijs
48
Verkoop via internet
• Offline = Online– Analoge toepassing algemeen verbintenissenrecht– Toestemming, hoedanigheid, oorzaak & voorwerp– Verplichtingen verkoper offline gelden ook online
• Bepaalde contracten wettelijk onmogelijk via internet– Overeenkomsten die authentieke akte vereisen– Personen- en familiaalrechtelijke overeenkomsten
Algemeen
49
Verkoop via internet
• Algemene principes • Cumulatieve voorwaarden
– mogelijke kennisname + zekere instemming (mag impliciet)– Bewijslast steeds in hoofde van verkoper (C + P)
• Specifieke bepalingen– Beding dat kennisname veinst = nietig & onrechtmatig – Mogelijkheid tot opslag en weergave
• Praktijktip:– verwerken in check-out procedure (bijv. checkbox & hyperlink)– algemene voorwaarden meedelen in PDF-formaat
Algemene voorwaarden op websites
50
Verkoop via internet
• Enkel t.a.v. consumenten• Twee regelgevingen: algemeen én voor financiële diensten• Interpretatie ‘overeenkomst op afstand’ & toepassingsgebied• Belangrijk aandachtspunten
1. informatieverplichtingen vóór de verkoop en ná de verkoop;
2. herroepingsrecht en terugbetalingsverplichting;
3. Levering
• Dwingend recht: elke contractuele afwijking = nietig• Verregaande sancties
Overeenkomst op afstand: begrip
51
Verkoop via internet
• Informatieverplichting vóór verkoop– Bijv. Leveringskosten, wijze van betaling, het al dan niet
bestaan van een herroepingsrecht, wijze van terugneming en teruggave van het goed, de kosten voor het gebruik van de techniek voor communicatie op afstand, enz.
• Informatieverplichting ná verkoop– Ten laatste bij levering of uitvoering van de dienst– Op ‘duurzame’ drager– Doch vooral: herroepingsbeding
Overeenkomst op afstand: aanvullende informatieplicht
52
Verkoop via internet
• Herroepingsrecht – Zonder opgave van motief– Geen boete, administratieve kost of schadevergoeding– Enkel kosten terugzending lastens de consument, maar
uitzonderingen
• Herroepingsbeding – Minimum 14 kalenderdagen, meer mag– Op de eerste bladzijde + formele tekst + formele opmaak– Quid e-mail?
Overeenkomst op afstand: herroepingsrecht (1/2)
53
54
Verkoop via internet
• Bepaalde gevallen: ‘ontstentenis’ v/ herroepingsbeding– Enkel in de gevallen door de WMPC of een KB voorzien– Moet worden vermeld!
• In uitzonderlijke gevallen: regels herroepingsrecht geen toepassing– Bijv. betaling parking per SMS, aankoop beltonen per SMS– logies, vervoer, het restaurantbedrijf en vrijetijdsbesteding,
Overeenkomst op afstand: herroepingsrecht (2/2)
55
56
Verkoop via internet
• Levering– binnen 30 dagen, tenzij anders overeengekomen– Risico van verzending: steeds verkoper!
• Laattijdige of gebrek aan levering – Vermoeden van wanprestatie in hoofde van verkoper– Ontbinding d.m.v. eenvoudige kennisgeving, eventueel
schadevergoeding
• Levering online diensten
Overeenkomst op afstand: Levering
57
Verkoop via internet
• Rechtsfeiten• Rechtshandelingen
– tegen handelaren: vrij bewijs– tegen particulieren/consumenten: strikter bewijsregime
• Consumenten:– regels inzake bewijsstukken– onrechtmatig beding inzake bewijsmiddelen – bij verkoop op afstand: bedingen inzake
bewijslastomkering zijn nietig
Bewijs
58
Verkoop via internetDwingende bepaling Consument Handelaar
Informatieplicht Wettelijke informatieplicht (ruim)
Wettelijke informatieplicht (beperkter, WDI)
Regels WDI Alle van toepassing Diverse uitsluitingen mogelijk
Herroepingsrecht Min. 14 dagen N.v.t.
Laattijdige levering 30 d. + actiemogelijkheden ≈ afspraken tussen partijen
Risico inzake levering Steeds voor verkoper ≈ afspraken tussen partijen
Bewijsregeling Wettelijk geregeld, in voordeel consument
Vrije bewijsvoering, vrijheid afspraken daaromtrent
Onrechtmatige bedingen
Nietig ‘Toegelaten’, zolang ze voorwerp OVK niet uithollen
INTERNATIONALE ASPECTEN
Herkomstlandbeginsel
Rechtsmacht & bevoegdheid
Toepasselijk recht
Internationale aspecten
• Art. 5 WDI Home Country Control. Principes:– de Europese harmonisatie van regels inzake
informatiediensten– een verplicht wederzijdse erkenning door de EU-lidstaten
van rechtsregels van andere EU-lidstaten– een controle op dienstverleners door het land van
herkomst.
• Aantal uitzonderingen, o.m. inzake consumentenovereenkomsten en auteursrecht
Herkomstlandbeginsel
Internationale aspecten
– Consumenten• specifieke regeling indien onderneming “zijn activiteiten op het land van de consument
richt’• HvJ. 7 december 2010 (Pammer)• vordering door een consument: (a.) lidstaat waar de onderneming haar zetel heeft, (b.)
lidstaat waar de consument woonplaats heeft.• vordering tegen een consument: lidstaat waar de consument woonplaats heeft.
– Rechtskeuze: exclusieve bevoegdheid van de gekozen rechtsmacht– Algemene regel
• Woonplaats verweerder of plaats waar de verbintenis is uitgevoerd of moet worden uitgevoerd
– Bijzondere bepalingen / exclusieve rechtsmachten: opgelet, veel uitzonderingen!
Rechtsmacht: Brussel I-Vo
Internationale aspecten
– Rechtskeuze: het recht dat de partijen hebben gekozen– Consumenten (art. 6 Rome I Vo.):
• Indien de “verkoper zijn activiteiten o.m. op het land van de consument richt”• HvJ. 7 december 2010 (Pammer)• rechtskeuze is toegestaan, maar kan geen afbreuk doen aan de dwingende bepalingen
– Regel bij verkoop en dienstverlening: recht van het land waar de verkoper/dienstverlener zijn gewone verblijfplaats heeft
– Catch-all: • verblijfplaats van partij die de kenmerkende prestatie moet verrichten, zoniet• het land waarmee zij het nauwst verbonden is.
– Let wel:• (1): bijzondere bepalingen voor tal van contracten• (2): Rome I-Vo regelt contractuele geschillen. Voor extra-contractueel: Rome II-Vo
Toepasselijk recht: Rome I-verordening
RISICO’S & TOEKOMST
64
Risico’s bij niet-naleving• Klant• Concurrenten
– Niet-naleving dwingende bepalingen = oneerlijke marktpraktijk– Stakingsvordering
• FOD Economie– Routinecontroles + klacht gebaseerde controles– Administratieve sancties of/en doorverwijzing aan O.M.
• Openbaar ministerie– Overgrote deel van de bepalingen van de WMPC, WDI en
WVP zijn correctioneel gesanctioneerd– Correctionele veroordeling (= psychologisch impact)
65
Toekomst• Europa
– Richtlijn 2011/83/EU (25/10/2011)– Nieuwe verordening inzake privacy en verwerking
persoonsgegevens– Nieuwe verordening inzake Europees Kooprecht
• België– Ingrijpende aanpassing WMPC
CONCLUSIE
67
Conclusie
• Als consument – “u hebt meer rechten dan u denkt”
• Als ondernemer– “u hebt meer verplichtingen dan u denkt”– De juridische ‘valkuilen’ zijn er, om te blijven en wellicht te
verzwaren (privacy…)– Bij aanvatten e-commerceactiviteit zorg ervoor dat uw site
onmiddellijk aan de wettelijke vereisten voldoet
• Maar…– Diverse nieuwe wetgevende initiatieven op til…
#NatchBright68
Nog vragen? Contacteer me gerust!
Tom Devolderadvocaat
@TomDevolder
Bright AdvocatenAccent Business Park - Gebouw C1 | Kwadestraat 149 / bus 22 | 8800 Roeselaretel.: +32 (51) 20 28 76 | fax: +32 (51) 21 28 76 | www.b-right.be
[email protected] | mob.: +32 (496) 76 70 62 | SkypeTM : bright_tomdevolder