KarGroup - II MODUŁ

Kurs opiekun osób starszych i dzeci

II MODUŁ

1. Pielęgnacja osób starszych

2. Pielęgnacja dziecka

3. Pierwsza pomoc

Zasady pielęgnacji i higieny dzieci oraz osób starszych

Pielęgnacja osób starszych

Utrata zdolności psychoruchowych (częściowa lub całkowita) czy zaburzenia w wykonywaniu

codziennych czynności przez seniorów związana jest z postępującym procesem starzenia. Do

najczęściej występujących chorób u osób starszych zalicza się: choroby układu nerwowego, do

których należą Parkinson czy Alzheimer, choroby układu krążeniowego, układu kostnego, takie

jak, zwyrodnienia stawów czy osteoporoza, układu pokarmowego i mięśniowego. Pielęgnując

osobę starszą należy podchodzić

do niej indywidualnie, zwracając

uwagę na jej stan fizyczny i

psychiczny, predyspozycje,

zachowanie czy umiejętności,

także te utracone, ja również na

stan socjalny i dostęp do

medycznych udogodnień.

Niezwykle istotna jest pomoc

innych osób, przede wszystkim

bliskich z rodziny, przyjaciół, pielęgniarek czy grup wsparcia. Głównym celem pielęgnacji jest

poprawienie stanu zdrowia, samopoczucia osoby starszej, poprawienie lub utrzymanie prawidłowej

pielęgnacji, a także dyskretna kontrola stanu psychofizycznego podopiecznego (należy zwrócić

przede wszystkim uwagę na ewentualne odchylenia od normy, co pozwoli szybką reakcję, która

może nawet uratować życie). Proces pielęgnacyjny daje możliwość nawiązania i utrzymania

kontaktu psychoruchowego z osobą starszą. B. Ślusarska i D. Zarzycka twierdzą, że pielęgnowanie

jest ogółem czynności, takich jak doradzanie, towarzyszenie i postępowanie wobec drugiego

człowieka poprzez pomoc, troskę i wsparcie, w celu podtrzymania lub wzbudzenia aktywności

1


osoby starszej lub jego opiekunów, by osiągnąć pewne możliwości, które będą dostosowane do jego

indywidualnego potencjału w sferze psychospołecznej i biologicznej. Dzięki temu możliwe jest

zapewnienie utrzymania optymalnej, akceptowanej przez osobę starszą jakości życia, na

płaszczyźnie godności osoby ludzkiej, zdrowia czy choroby. Podział opieki nad osobą starszą

można najprościej dokonać na opiekę profesjonalną i nieprofesjonalną (w tym również

samoopiekę). W obu klasyfikacjach ważne jest zapewnienie dbałości o wypełnianie wszystkich

celów pielęgnacyjnych, które zależą przede wszystkim od stopnia samodzielności osoby, nad którą

sprawowana jest opieka. Nie należy zapominać, że pielęgnowanie jest procesem indywidualnym. W

zależności od osoby, jej schorzeń, chorób oraz ogólnego stanu, może ulec pewnym modyfikacjom.

Opieka nieprofesjonalna - podstawowe zasady pielęgnowania osób starszych

samodzielnych i częściowo samodzielnych

Opiekę nad osobą starszą rozpoczynamy od właściwego przygotowania mieszkania, pomieszczenia.

Najważniejszym sprzętem w pokoju jest łóżko, dlatego powinno mieć odpowiednią wysokość,

która umożliwi osobie starszej samodzielne wstawanie, siadanie czy kładzenie się. Jeśli opiekujemy

się osobą leżącą, warto pamiętać o tym, by łóżko ustawić w taki sposób, aby mieć do niego dostęp z

trzech stron.

Jeśli chodzi o materac, powinien być on zrobiony z materiału, który umożliwi rozłożenie ciężaru

ciała na możliwie największej powierzchni. Materace zmiennociśnieniowe są w takiej sytuacji

dobrym rozwiązaniem, ponieważ zmieniają punkt podparcia, eliminują ból ciała spowodowany

długim leżeniem oraz masują. Dostępne na rynku są również materace wypełnione gorczycą lub

granulatem styropianowym.

Materac, powinien zmniejszać ucisk na ciało, dzięki temu poprawi się ukrwienie tkanek, zmniejszy

ból spoczynkowy. Dobry materac zapewni wygodę, zmniejszy ryzyko wystąpienia odleżyn i

uszkodzenia skóry u osób, które stale leżą. Będzie działał wspomagająco w leczeniu ran. Dokładne,

codzienne prześcielenie łóżka wpłynie na pozytywne samopoczucie chorego, a także na jakość i

wygodę osoby starszej.

Warto pamiętać również o tym, by umieścić niewielki stolik przy łóżku chorego, pozbyć się

wszelkich dywaników, zadbać o to, by nie było śliskich powierzchni czy stopni, usunąć wysokie

progi oraz zadbać o porządek. To wszystko pozwoli na uniknięcie wielu urazów.

2


W miarę możliwości w takich pomieszczeniach jak łazienka, przedpokój powinniśmy zamontować

poręcze. Należy zadbać, by schody miały równe stopnie oraz poręcze, a krzesła oparcie. Powinno

się zapewnić łatwy dostęp do toalety, łazienki czy kuchni, ale także do telefonu czy dzwonków

przyłóżkowych.

W pomieszczeniach powinniśmy zagwarantować odpowiednią dla podopiecznego atmosferę,

niekiedy wystarczą kwiaty czy zmiana koloru ścian, właściwe oświetlenie.

Obserwując osoby starsze podczas wykonywania codziennych czynności, także podczas chodzenia

czy przyjmowania lekarstw, jedzenia – czy spożywają odpowiednią ilość pokarmów - możemy

zapobiec wielu chorobom. Należy zwracać uwagę także na wszelkie zmiany zachowania, higienę

oraz objawy chorobowe. Kluczową sprawą jest zapewnienie opieki medycznej, ale także

towarzystwa osobie starszej, opieki w procesie pielęgnacyjnym, zwłaszcza u osób, które są

częściowo samodzielne. Warto zachęcać również do aktywności fizycznej (umiarkowanej) i

intelektualnej.

Zasady pielęgnowania osób starszych leżących, niesamodzielnych,

pozostających w domu

Profesjonalnej opieki wymagają osoby starsze niesamodzielne, leżące pozostające w domu. Jeśli nie

jest to z jakiś przyczyn niemożliwe, należy zadbać o towarzystwo, odpowiednie otoczenie oraz

wyposażenie łóżka. Mając do czynienia z osobą obłożnie chorą należy pamiętać o tym, żeby

zmieniać jej pozycję ciała w łóżku mniej więcej, co 2 godziny. Samo ułożenie ciała jest związane ze

stanem zdrowia osoby chorej. Zmiana ułożenia ciała pozwoli na zmniejszenie ryzyka powstania

odleżyn oraz pozwoli na zachowanie minimalnej aktywności biernej.

Warto zainwestować w takich sprzęt, jak: materac przeciwodleżynowy, podpórki, szczególnie pod

miejsca, które są narażone na nadmierny nacisk prowadzący do niedotlenienia tkanek i powstanie

odleżyn. Odleżyny mogą powstać w następujących miejscach na skutek ucisku na piętach,

kolanach, kościach udowych i biodrowych, na kręgosłupie – odcinek piersiowy i krzyżowy, a nawet

małżowinach usznych, kościach udowych i biodrowych, łopatkach, barkach, ramionach,

nadgarstkach i kości kulszowej.

3


Mycie osoby w łóżku należy do kolejnego elementu pielęgnacji osoby starszej. Ważne jest, by taką

osobę angażować i zachęcać do samodzielnego wykonywania czynności higienicznych, jeśli

oczywiście jest to możliwe. Dwa razy w tygodniu osoba starsza powinna mieć możliwość kąpieli w

wannie lub wzięcia prysznica. Czynności te korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi,

zapobiegają odparzeniom czy odleżynom, umożliwiają ruch w stawach, a nawet poprawiają

samopoczucie.

Opiekun powinien nie tylko zwracać szczególną uwagę na konkretne schorzenia, na które cierpi

chory, ale także na zmniejszenie ryzyka wystąpienia takich dolegliwości, które wynikają z

długotrwałego leżenia, to jest chociażby odleżyn, zapalenia płuc, zesztywnienia stawów czy

powstania zakrzepów.

Wykonując wszelkie czynności należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarza, pielęgniarki,

fizjoterapeuty czy psychologa. Zapewnienie łatwego dostępu do przedmiotów codziennego użytku

stanowi priorytetowe zadanie, dlatego należy pamiętać o postawieniu stoliku przy łóżku,

zapewnienie dostępu do płynów, zwłaszcza wody i pokarmów, czy telefonu.

Wymienione powyżej zalecenia i zasady pielęgnacji są ogólne, ponieważ proces pielęgnacji może

ulec zmianie w poszczególnych przypadkach chorób, schorzeń czy ogólnego stanu osoby starszej.

Istotną część opieki nad chorym stanowi jego pielęgnacja. Wykonując codzienne czynności według

schematu, tworzy się stały rytm dzienny. Daje on choremu poczucie komfortu i bezpieczeństwa,

opiekunowi zaś poczucie kontrolowania sytuacji.

Najważniejsze czynności opiekuńcze:

to czynności higieniczne, to jest zmiana pościeli, bielizny chorego, codzienna toaleta ciała,

mycie włosów czy zmiana pielucho majtek.

Nie mając doświadczenia w opiece nad chorym wykonanie tych czynności może stanowić duże

wyzwanie. Zastosowanie się do określonych technik z pewnością ułatwi opiekę nad chorym.

Wskazówki, które zostały podane w poradniku zawsze trzeba dostosować do warunków oraz samej

osoby, nad którą sprawuje się opiekę. Profesjonalny sprzęt ułatwiający wykonywanie czynności

opiekuńczych z pewnością ułatwi to zadanie, ale nie jest niezbędny. Warto zapamiętać i stosować

się do najważniejszych, uniwersalnych zasad. Komfort zarówno opiekuna jak i chorego, szacunek

do chorego, siebie i wykonywanej pracy z pewnością pozytywnie wpłynie na budowanie relacji.

Do ważnych, codziennych zasad wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych należą:

4


• Przygotowanie pomieszczenia przed rozpoczęciem pielęgnacji – należy sprawdzić

temperaturę, zmniejszyć liczbę osób do koniecznych, by nie krępować chorego.

• W jednym miejscu ułóż wszystko, co będzie niezbędne do wykonania czynności, tak by

mieć to pod ręką. Nie będzie konieczne szukanie, a wręcz przeciwnie, w taki sposób

ułatwimy sobie sprawne działanie. Oszczędność czasu swojego i chorego wpłynie

korzystnie, uniknie się w ten sposób również takich sytuacji jak wyziębienie czy

wypadnięcie z łóżka chorego, czy nawet samo zniecierpliwienie.

• Przed rozpoczęciem toalety lub czynności pielęgnacyjnych porozmawiaj z

podopiecznym. Można spytać o samopoczucie chorego, a także ocenić jego sprawność. Być

może chory sam będzie w stanie wykonać daną czynność, jeśli go do tego zachęcimy. W

razie potrzeby, obserwując działanie chorego, możemy mu pomóc.

• Informuj chorego, co chcesz zrobić (zawsze!). Jeśli chory wyrazi sprzeciw, nie zniechęcaj

się, a spróbuj raczej wytłumaczyć i przekonać. Ponów próbę za jakiś czas, jeśli usłyszysz

zdecydowany sprzeciw. Zwracaj uwagę na korzyści, to jest przekonaj, że wykonanie danej

czynności wpłynie na lepsze samopoczucie i sam wygląd. W przypadku, gdy chory nie

słyszy lub nie widzi, zawsze uprzedź, zanim coś zrobisz, delikatnie dotykając chorego

dłonią.

• Używanie krótkich zdań oznajmujących pozwoli uniknąć natychmiastowego sprzeciwu

chorego. Powiedz, np. Teraz umyjemy włosy. Raczej unika się form pytających, sugerują

one bowiem choremu możliwość odmowy.

• Zabezpieczaj łóżko chorego, tak by uchronić go przed wypadnięciem. Jeśli do łóżka jest

zamocowana drabinka, zamknij ją. Stojąc z jednej strony łóżka, zadbaj o to, by druga strona

była również zabezpieczona.

• Dbaj o porządek. Na bieżąco powinno się wyrzucać zużyte materiały. W tym celu

przygotuj pojemnik na takie odpady jak gaziki, ręczniki papierowe czy myjki.

Warto pamiętać, by zachęcać chorego do samodzielnego wykonywania czynności. Nie jest to forma

odmawiania pomocy, a wręcz przeciwnie, mobilizujemy chorego do aktywności, które jest swojego

rodzaju formą rehabilitacji. Dzięki temu poprawimy sprawność chorego oraz wydłużymy czas, w

którym będzie on przynajmniej częściowo niezależnym.

Pracując z otyłą osobą możemy spokojnie ułożyć ją sami na boku, wystarczy zastosować

odpowiednią technikę. Chorego zaleca się ułożyć na boku „do siebie”. to znaczy tak, aby

5


zabezpieczyć go przed możliwością wypadnięcia z łóżka. Tyłem do siebie układamy chorego

podczas wykonywania czynności higienicznych, takich jak chociażby ścielenie łóżka, czy mycie

pleców. Postępuj wtedy analogicznie.

Nigdy nie zapominaj o zabezpieczeniu łóżka krzesłem lub drabinką po przeciwnej stronie, do której

stoisz!

W jaki sposób obrócić osobę niesamodzielną w łóżku?

Zachęcamy do skorzystania ze wskazówek poniżej:

• zanim przystąpisz do działania, poinformuj chorego, co zamierzasz zrobić, następnie opuść

wezgłowie łóżka, usuń poduszki pozostawiając tylko niewielką pod głową,

• ustań po stronie, w którą zamierzasz obrócić chorego, nogę dalszą od siebie zegnij w

kolanie, na klatce piersiowej umieść dalszą rękę chorego, natomiast rękę bliższą ułóż zgiętą

pod kątem 90 stopni,

• złap chorego za dalszy bark oraz za biodro, następnie pociągnij delikatnie do siebie i ułóż go

na boku,

• jeżeli jest taka konieczność, ze względu na stan chorego, należy zabezpieczyć jego ułożenie

poduszkami, większą poduszkę umieszczamy pod plecami, drugą w okolicy stykających się

kolan, a trzecią pod dalszą nogą, tak by ją odciążyć,

• po obróceniu chorego, upewnij się czy jest mu wygodnie, przykryj kołdrą, a łóżko

zabezpiecz drabinką.

PIELĘGNACJA DZIECKA

Dbałość o higienę nie jest gwarancją zdrowia, a jej zaniedbywanie stanowić może poważne

zagrożenie dla zdrowia. Warto dlatego skupić się na tym, w jaki sposób dbać o higienę dziecka.

Co to jest higiena osobista?

Potocznie rzecz ujmując, higiena osobista jest utrzymywaniem ciała w czystości, a także unikaniem

6


chorób. Szersze znaczenie tego terminu można znaleźć w medycynie. Higiena obejmuje wszelkie

działania, które podejmuje indywidualnie człowiek, by nie dopuścić do choroby, utrzymać dobry

stan zdrowia oraz sprawność psychiczną i fizyczną. Stąd zwrot higiena osobista. Jest to ogół

praktyk, które mają na celu chronienie przed chorobami, urazami i, które służyć mają, by utrzymać

jak najdłużej dobrą kondycję fizyczną, psychiczną.

Znaczenie higieny dla zdrowia dziecka

Z pewnością większość z rodziców odczuwa potrzebę zadbania o higienę dzieci. Świadomi rodzice

zdają sobie sprawę z tego, jak bardzo jest ona ważna. Przestrzeganie jej wpływa nie tylko na dobre

zdrowie dziecka, ale również na prawidłowy rozwój dziecka, nie tylko fizyczny, również na ten

emocjonalny, społeczny i umysłowy. Istnieje związek między zdrowiem a tempem rozwoju

psychofizycznego. Najlepiej widoczny jest on w okresie noworodkowym i niemowlęcym, ale

również ma ogromne znaczenie w późniejszych etapach rozwoju dziecka.

Zdrowie bezpośrednio wpływa na szybszy wzrost dzieci, prawidłowy rozwój ruchowy, ale także na

pogodę dziecka, jego energię i ciekawość, zdolność uczenia się.

Sama dbałości o higienę nie jest oczywiście gwarancją zdrowia, ale jej zaniedbywanie może

doprowadzić do jego utraty. Nie ma więc wątpliwości, co do tego czy należy dbać o higienę dzieci,

a raczej w jaki sposób to czynić.

Wątpliwości pojawiające się u rodziców są zrozumiałe, nawet specjaliści nie we wszystkich

aspektach są zgodni. Jeśli chodzi na przykład o tzw. hipotezę higieny. Według tej teorii brak

kontaktu z czynnikami chorobotwórczymi, wirusami, bakteriami czy pasożytami w okresie

wczesnego dzieciństwa wpływa na niekorzystnie na prawidłowy rozwój odporności dziecka, co w

konsekwencji prowadzi do podatności na alergie. Logicznie rozumując, jeśli zatem otoczenie

dziecka jest zbyt sterylne, może się to przyczynić do pogorszenia stanu zdrowia dziecka. W

praktyce rzadko możemy spotkać się z aż taką dozą sterylności.

Zamieszanie mogą wprowadzić również różne przekonana na temat higieny.

W niektórych środowiskach znana jest tzw. reguła 5 sekund, oznacza ona, że jeśli spadło nam coś

do jedzenia, np. na ziemię, podłogę, trawę, itp., a my to podniesiemy w ciągu 5 sekund, będzie to

można spokojnie skonsumować, bez obaw, że zostały na jedzeniu jakieś bakterie. Rzeczywistość

jest jednak inna, to nie czas wpływa na to, ile bakterii dostanie się do jedzenia, a raczej sama

7


wilgotność jedzenia, jego konsystencja.

Dyskusjom podlega również fakt zmienności w jaki sposób należy właściwie dbać o higienę. Wraz

ze zmianą warunków życia, zmienia się również i sposób, w jaki należy dbać o higienę. Praktyki

stosowane przez naszych dziadków mogą być całkowicie nieskuteczne, czasem nawet niekorzystne

w dzisiejszych czasach.

Dla przykładu nasze babcie ubierały dzieci do snu w grube piżamy, dodatkowo przykrywając

pierzyną. W dzisiejszych czasach, gdy w większości domów jest ogrzewanie centralne, a w

pomieszczeniach jest ciepło i w dzień i w nocy, nie ma już potrzeby używania grubych okryć.

Wręcz przeciwnie, może do doprowadzić do przegrzania się dziecka.

Sam fakt istnienia tych różnic, niejasności nie oznacza wcale, że nie można stworzyć uniwersalnych

reguł i wskazówek dla rodziców, w jaki sposób mają dbać o higienę dziecka oraz jak ją skutecznie

przekazywać. W licznych poradnikach można z łatwością znaleźć cenne rady dotyczące opieki nad

dzieckiem w różnym wieku, dlatego naszą uwagę skupimy raczej na tym, jak nauczyć dziecko, by

samo dbało o własną higienę.

Pomoc w kształtowaniu dobrych nawyków higienicznych u dziecka

Naukę kształtowania dobrych nawyków higienicznych można rozpocząć już od najmłodszych lat

dziecka, ponieważ już od początku jego życia mamy na to wpływ. Przykładem jest codzienna kąpiel

noworodka. Niemowlę przyzwyczaja się do regularnych kąpieli całego ciała. Jeśli zachowane są

podstawowe reguły, takie jak odpowiednia temperatura wody czy otoczenia, delikatny środek

myjący oraz miękkie gąbki, rytuał codziennej kąpieli staje się dla dziecka oczywistym i naturalnym,

co w efekcie prowadzi do ukształtowania dobrego, trwałego nawyku. Nie należy dopuścić do tego,

by dziecko podczas kąpieli odczuwało jakikolwiek dyskomfort, zwracajmy uwagę na to, by się nie

zachłysnęło wodą lub nie podrażniło oczu mydłem.

Wraz z rozwojem i wiekiem dziecka czynności wykonywane podczas kąpieli będą się zmieniać,

jednak sam jej cel nie zmieni się.

Dobrym przykładem jest również higiena jamy ustanej. Noworodek nie posiada zębów. Nie zmienia

to jednak faktu, że i dziąsła i język powinny być przemywane zmoczonym gazikiem. Regularność

wykonywania tej czynności sprawi, że dziecko przyzwyczai się do czyszczenia jamy ustnej. W

przyszłości dużo łatwiej będzie je nauczyć szczotkować zęby.

8


Nigdy nie jest za późno, by kształtować nawyki higieniczne. Dlatego nawet jeśli z jakiś powodów

nie udało się nauczyć dziecka pożytecznych nawyków, nie powinno się z nich rezygnować w ogóle.

Rodzice, których dzieci niewiele jedzą, zamartwiają się o to, że ich pociechy są przez cały dzień

głodne, stąd nieustannie podsuwają dzieciom posiłki. Takie zachowanie nie wpływa korzystnie na

wyrobienie u dzieci nawyku, że posiłki powinno spożywać się regularnie – 4 do 5 razy dziennie.

Między posiłkami powinno raczej unikać się przekąsek. Wytworzenie u dziecka tego nawyku,

wymaga samozaparcia oraz dużej determinacji ze strony rodziców, ale jest bardzo owocne.

Naśladowanie formą nauki

Z pewnością zauważaliśmy, że dzieci bardzo często powtarzają i naśladują zachowania innych

osób. Czynią to spontanicznie. Wykorzystując ten fakt, możemy przekazać w taki sposób wiedzę

dotyczącą prozdrowotnych zachowań. Jeśli dziecko będzie widziało, że każdy z domowników

przed posiłkiem myje ręce zdecydowanie szybciej wejdzie mu to w nawyk. Takiej szansy nie będzie

miał jego rówieśnik, który nie na okazji, by obserwować dobre zachowania w swoim domu.

To rodzice są są wzorem i przykładem dla swoich pociech. Zarówno mama jak i tata są dla małego

dziecka najważniejszymi osobami. Dziecko często stara się naśladować rodziców, obserwując ich

codziennie. Jest to szansa dla opiekunów, by nauczyli swoje dzieci dobrych zachowań, ale i

odpowiedzialność, by nie przekazać złych modeli.

Postępując z wyważeniem, spójnie z tym, co przekazują rodzice, mogą oni uzyskać pozytywne

efekty. Wypracowanie u dziecka dobrych zachowań, zachęcanie go do przestrzegania zasad higieny

wymaga niejednokrotnie perswazji. Bywa, że trzeba dziecko przekonać do tego, że coś powinno

robić, np. dokładnie i starannie myć zęby, także gdy jest zmęczone, codziennie zmieniać bieliznę, a

nie tylko wtedy, gdy nieświeżo pachnie.

Bywa również tak, że trzeba wytłumaczyć dziecku i przekonać je do tego, by czegoś nie robiło, np.

kładło się spać do łóżka w ubraniu, szybko jadło, ponieważ chce się bawić.

Tylko spokojne i zrozumiałe dla dziecka przedstawienie argumentów może być skuteczne. Dlatego

należy zwracać uwagę dziecku, co jest dobre dla zdrowia, unikać wymyślania lub straszenia

nieprzestrzegania nakazów czy zakazów.

Zachowanie rodzica powinno być spójne z tym, co przekazuje dziecku. Nie można nauczyć dziecka

9


powolnego jedzenia, jeśli sami spożywamy posiłek w pośpiechu. Są wyjątkowe sytuacje, w których

taka rozbieżność jest niemożliwa do uniknięcia, np. jeśli przekonujemy dziecko wieczorem, że jest

już późno i powinno iść spać, a nie dalej się bawić. Nie będzie to oznaczać, że sami również

musimy już położyć się do łóżka. Dlatego tak istotne jest wytłumaczenie dziecku zasad, które

bezpośrednio dotyczą jego osoby. Dziecko powinno rozumieć, które nawyki dotyczą wszystkich, a

które tylko jego i dlaczego tak właśnie jest.

Zabawa jako forma kształtowania dobrych nawyków higienicznych

Zabawa jest doskonałą formą nauki dziecka zachowań prozdrowotnych. Przekazanie wiedzy w

odpowiedniej formie nie musi się wiązać z ciężką pracą lub obowiązkiem zarówno dla dziecka, jak

i rodzica. Najważniejsze jest przekazanie dziecku celu wykonywania danej czynności. Dla

przykładu: codzienna kąpiel może wiązać się zabawą, ale nie może jej zastąpić, nie należy

doprowadzić do sytuacji, w której dziecko będzie traktować kąpiel jako zabawę w łazience.

W wypracowaniu dobrych nawyków higienicznych u dzieci kluczową rolę odgrywa

systematyczność. Nie będzie to wykonalne, jeśli uczymy dziecko tylko okazjonalnie. Wplecenie

prozdrowotnych zachowań w codzienną rutynę przyniesie pozytywne efekty. Dlatego codzienne

wykonywanie tych czynności nie powinno być odkładane na inny dzień, tylko dlatego, że dziecko

jest zmęczone lub nie ma na nie ochoty, rodzic nie ma czasu, są wakacje, przyjechali goście.

Stosowanie się do tej zasady często bywa dla rodziców i dzieci trudne, ale tylko dzięki

systematyczności i wytrwałości możliwe jest wypracowanie trwałych i dobrych nawyków.

Pierwsza pomoc

Resuscytacja u osób dorosłych

Zasady udzielania pierwszej pomocy oraz prawidłowe wykonanie resuscytacji krążeniowo -

oddechowej (RKO).

Podstawową zasadą pierwszej pomocy jest wezwanie pogotowia, w miarę możliwości utrzymanie

przy życiu poszkodowanego oraz niepogłębianie urazów, aż do momentu przybycia pogotowia

10


ratunkowego.

Najważniejsze zasady:

Bezpieczeństwo – należy sprawdzić czy my sami udzielający pomocy,

poszkodowany, jak i świadkowie zdarzenia są bezpieczni. Czy w miejscu,

którym będziemy udzielać pomocy jest bezpiecznie.

Sprawdź reakcję poszkodowanego – należy sprawdzić czy

poszkodowany jest przytomny - w tym celu delikatnie potrząśnij za

ramiona osobę poszkodowaną i zapytaj „Co ci się stało?”, poproś o

otworzenie oczu (jeśli poszkodowany ma je zamknięte).

Jeśli poszkodowany reaguje:

• nie ruszaj poszkodowanego jeśli nie zagraża mu niebezpieczeństwo! – nie przenoś bez

potrzeby, ponieważ możesz pogłębić jego urazy,

• nie zostawiaj go samego,

• zadawaj pytania i słuchaj poszkodowanego, by dowiedzieć się jak najwięcej o jego stanie, o

samym zdarzeniu i wezwij pomoc - jeśli istnieje taka konieczność, sprawdzaj regularnie stan

poszkodowanego. Rozmawiając z poszkodowanym dbasz o jego komfort psychiczny,

możesz dowiedzieć się faktów z samego zdarzenia bądź uzyskać informację na temat

przyjmowanych leków, przebytych chorób. Jeśli zaistnieje taka konieczność będziesz mógł

przekazać, te informacje służbom ratunkowym.

Jeżeli nie reaguje – tzn. nie odpowiedział na twoje pytanie, nie

zareagował na dotyk, nie oddycha:

• poproś o pomoc konkretnych przechodniów/świadków zdarzenia,

którzy będą mogli wezwać pogotowie, pomóc ci w wykonywaniu

odpowiednich czynności – zwracaj się do konkretnych osób,

• jeśli poszkodowany nie leży na plecach - odwróć go, a następnie

udrożnij jego drogi oddechowe: połóż rękę na czole

poszkodowanego i delikatnie odegnij jego głowę do tyłu, unosząc

jednocześnie żuchwę do góry – w taki sposób zadbasz o to, by jego

11


drogi oddechowe były drożne.

.

Sprawdź oddech – przytrzymując odchyloną głowę do tyłu, pochyl się

nad poszkodowanym i skontroluj czy oddech jest prawidłowy

poprzez:

• wzrok - zaobserwuj czy klatka piersiowa się porusza,

• słuch – przyłóż w pewnej odległości do ust swoje ucho i posłuchaj,

• dotyk - na policzku możesz poczuć ciepło oddechu.

Pamiętaj:

poszkodowany może słabo oddychać bądź nieregularnie w pierwszych minutach po

zatrzymaniu krążenia,

nie traktuj jako prawidłowego oddechu pojedynczych, głośnych westchnień,

sprawdź prawidłowość oddechu przez 10 sekund,

dorosła, zdrowa osoba w ciągu minuty wykonuje podczas minuty 16 – 20 oddechów,

jeśli masz wątpliwości czy oddech u poszkodowanego jest prawidłowy, postępuj tak, jakby

był nieprawidłowy.

Gdy oddech jest prawidłowy, a poszkodowany nie odzyskał przytomności:

• zastosuj u poszkodowanego pozycję boczną bezpieczną, tak by zapewnić drożność dróg

oddechowych,

• wezwij pogotowie,

• sprawdzaj regularnie oddech – średnio 1 raz na minutę, może się bowiem zdarzyć, że

poszkodowany przestanie prawidłowo oddychać zanim na miejscu zjawią się służby

ratunkowe.

Jeśli zauważyłeś, że oddech jest nieprawidłowy:

• poproś kogoś o pomoc, a jeżeli jesteś sam, wezwij pogotowie (udziel niezbędnych

12


informacji – przede wszystkim o stanie poszkodowanego i miejscu zdarzenia, nigdy nie

rozłączaj się pierwszy) zanim przystąpisz do pozostałych czynności, tj. rozpocznij

wykonywanie ucisków klatki piersiowej zgodnie z wytycznymi:

poszkodowany powinien leżeć na równym, twardym podłożu (nie może być to np. łóżko),

sprawdź czy pod plecami poszkodowanego nie ma żadnych przedmiotów, które mogłyby

uszkodzić np. kręgosłup, podczas wykonywania uciśnięć,

uklęknij na oba kolana obok poszkodowanego,

rozepnij koszulę/bluzę poszkodowanego – uciski wykonujemy zawsze na gołej klatce

piersiowej,

nadgarstek jeden ręki ułóż na klatce piersiowej (mniej więcej na wysokości 1/3 klatki

piersiowej), a następnie połóż na nią nadgarstek drugiej ręki,

Ułóż nadgarstek jednej

ręki na środku klatki

piersiowej

Nadgarstek drugiej ręki ułóż

na już położonym

spleć palce obu dłoni i upewnij się, że nie będziesz wywierać nacisku na żebra

poszkodowanego, na jego nadbrzusze czy dolny koniec mostka,

na wyprostowanych rękach w łokciu wykonaj uciski na głębokość od 4 do 5 cm, pochyl się

nad poszkodowanym, by łatwiej wykonywać uciski,

nie odrywając dłoni od mostka, zwolnij nacisk na klatkę piersiową po każdym uciśnięciu,

klatka piersiowa powinna znaleźć się w wyjściowym położeniu,

uciski wykonują z częstotliwością 100 na minutę, rytmicznie, bez przerw – uciskaj i

zwalniaj nacisk w takim samym tempie;

Wykonaj oddechy ratownicze i kolejne uciski:

• wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej, a następnie 2 oddechy,

• jeśli masz maseczkę do sztucznego oddychania koniecznie jej użyj,

13


• udrożnij drogi oddechowe, tj. odchyl głowę poszkodowanemu, równocześnie unosząc do

góry jego żuchwę,

• palcem wskazującym i kciukiem ręki umieszczonej na czole poszkodowanego, zaciśnij

skrzydełka nosa, tak by powietrze, które będziesz wdychać nie uciekało przez dziurki w

nosie,

• usta poszkodowanego zostaw otwarte, żuchwę utrzymuj w pozycji uniesionej,

• weź wdech, tak jakbyś sam miał oddychać (normalny), usta poszkodowanego obejmij

szczelnie swoimi ustami, upewnij się, że powietrze, które wdmuchujesz nie ucieka,

• przez około 1 sekundę wykonaj 1 oddech ratowniczy (tak jakbyś sam oddychał), obserwuj

równocześnie czy klatka piersiowa się unosi, tylko taki oddech będzie efektywny,

• utrzymuj nadal odchyloną do tyłu głowę poszkodowanego i uniesioną żuchwę, odsuń swoje

usta tak by klatka piersiowa poszkodowanego mogła wrócić do pozycji wyjściowej (zajmie

to nie więcej niż 1 sekundę),

• wykonaj kolejny oddech ratowniczy, po wykonaniu 2 oddechów kontynuuj uciskanie klatki

piersiowej,

• wykonuj resuscytację w stosunku 30 : 2, czyli 30 uciśnięć i 2 oddechy ratownicze,

• jeśli poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać przerwij swoje działania, jeśli nadal nie

oddycha nie przerywaj resuscytacji,

• jeśli podczas pierwszego oddechu klatka piersiowa osoby poszkodowanej się nie uniosła,

sprawdź czy w jamie ustnej nie ma on żadnego widocznego ciała obcego lub czy

prawidłowo odchyliłeś głowę i uniosłeś żuchwę,

• nie wykonuj więcej oddechów niż to konieczne, czyli po 2 próbach wentylacji zacznij

uciskać klatkę piersiową,

• jeśli na miejscu wypadku, podczas prowadzenia reanimacji, jest więcej niż jeden ratownik,

ratownicy powinni się zmieniać, żeby uniknąć zmęczenia, co 1-2 minuty. Należy pamiętać,

aby nie robić przerw pomiędzy zmianami ratowników, ponieważ w takim wypadku

resuscytacja przestaje być efektywna.

Wykonuj same uciski klatki piersiowej, jeśli:

• nie jesteś w stanie (nie masz przy sobie maseczki do sztucznego oddychania) lub nie chcesz

wykonywać oddechów ratowniczych,

14


• wykonując same uciśnięcia klatki piersiowej, rób to bez przerwy, w tempie 100 uciśnięć na

minutę,

• poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać możesz przerwać swoje działania, ale w

innym przypadku nie przerywaj resuscytacji.

Resuscytację możesz przerwać jedynie, gdy:

• na miejsce przybędą wykwalifikowane służby medyczne i przejmą działania,

• poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać,

• nie będziesz już w stanie fizycznie wykonywać uciśnięć, będziesz wyczerpany.

Pamiętaj! Numery alarmowe

999 - Pogotowie Ratunkowe

998 - Straż Pożarna

997 - Policja

112 – ogólny numer alarmowy, połączenie jest bezpłatne i można je zrealizować z dowolnego

telefonu komórkowego, nawet bez karty SIM.

601 100 100 - numer WOPR - Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego

601 100 300 - numer komórkowy GOPR i TOPR, czyli Górskiego oraz Tatrzańskiego Ochotniczego

Pogotowia Ratunkowego

15

Career

KarGroup - II MODUŁ