Έρευνα Μετακινήσεων και προτάσεις Βιώσιμης Κινητικότητας

στο κέντρο του Βόλου

Βασίλης ΣγουρήςΠολιτικός Μηχανικός, Διευθυντής ΑΝΕΒΟ

Έργο MMOVEΔιαχείριση των μετακινήσεων στις Ευρωπαϊκές πόλεις – Αλλάζοντας Πρότυπα Κινητικότητας

στα πλαίσια του Προγράμματος Διαπεριφερειακής Συνεργασίας INTERREG IV C.

Ιανουάριος 2009 - Δεκέμβριος 2011

Στόχος του έργου:•Εξέταση πολιτικών βιώσιμης κινητικότητας σε Ευρωπαϊκές πόλεις μικρού και μεσαίου μεγέθους (50.000 – 250.000 κάτοικοι)•Εντοπισμός επιτυχημένων παραδειγμάτων στους τομείς:

α) διαχείριση κυκλοφορίας και στάθμευσης, β) μέσα μαζικής μεταφοράς,

γ) ευαισθητοποίηση των πολιτών για αλλαγή συμπεριφοράς.•Προσπάθεια μεταφοράς και εφαρμογής τους στις πόλεις εταίρους•Προτάσεις πολιτικής με λύσεις χαμηλού κόστους, που μπορούν να έχουν μεγάλες επιπτώσεις στην αλλαγή νοοτροπίας των πολιτών.•Εντοπισμός των παραγόντων που τις καθιστούν εφαρμόσιμες και σε άλλες πόλεις.

Παρατηρητήριο Αστικών Μετακινήσεων

(πόλη Pesaro της Ιταλίας)

Εθελοντική συμμετοχή 40 ιδιωτικών και δημόσιων φορέων του κέντρου της πόλης,

για την καταγραφή των αναγκών και τη χάραξη πολιτικών για τις μετακινήσεις.

Μελέτη Μεταφοράς και Εφαρμογής Βέλτιστων Πρακτικών

Μία ενιαία Διεύθυνση υπεύθυνη για την κυκλοφορίακαι το δημόσιο χώρο (πόλη Girona της Ισπανίας)

Με ορατά αποτελέσματα στην ποιότητακαι διαχείριση του δημόσιου χώρου

Περικλείεται από τις οδούς Αργοναυτών – Φιλελλήνων – Ερμού – Γκλαβάνη – Ανθ.Γαζή – Κοραή – Πλάτωνος – Αθ. Διάκου – Μπόρελ – Αργοναυτών

Διάρκεια Έρευνας:

3 μήνες

Μάιος – Ιούλιος 2011

Α’ φάση: Καταγραφή κτιρίων και στάθμευσης

Β’ φάση: Έρευνα ερωτηματολογίων εργαζομένων του κέντρου

Παντελής απουσία υποδομών στάθμευσης στο οικόπεδο

στο μεγαλύτερο μέρος του πυκνοδομημένου κέντρου

Μένουν

4.565 κάτοικοι

Διαθέτουν

1.376 αυτοκίνητα

Μόνο

395 θέσεις στάθμευσης

Έλλειμμα

981 θέσεων στάθμευσης

ΟΛΒ: 240 θέσεις

Parking ΧΕΙΡΩΝ (Public):161 θέσεις

Parking Γεροβασίλη:180 θέσεις

Parking ΑUTO INN:81 θέσεις

Υπαίθριοι χώροι με ενοικιαζόμενες θέσεις:

227 θέσεις

Υπό Κατασκευή (Parking Φιλελλήνων):

170 θέσεις

ΣΕΣ: 615 θέσεις

Στάθμευση στους Κοινόχρηστους Χώρους

ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ• Περιοχές πεζών: Πεζόδρομοι – πεζοδρόμια• Περιοχές (οδοί) ήπιας κυκλοφορίας• Απαγόρευση στάσης και στάθμευσης – Αρτηρίες

• Επιτρεπόμενη στάση – Αρτηρίες, δευτερεύοντες δρόμοι• ΣΕΣ (περιοχές και οδοί με μόνιμες ή εκ περιτροπής θέσεις στάθμευσης)• Ελεύθερη στάθμευση – δευτερεύοντες δρόμοι

Περίπου 600 κάρτες μόνιμων κατοίκων (δικαίωμα δωρεάν στάθμευσης στο ΣΕΣ)

Προσεγγίστηκαν:

93 υπηρεσίες και μεγάλα καταστήματα με 2.121 υπαλλήλους. Μοιράσθηκαν 2.146 ερωτηματολόγια απαντήθηκαν912 ερωτηματολόγια

584 μικρά καταστήματα χώροι εστίασης γραφεία, ιατρεία απασχολούν 1.346 άτομα Μοιράσθηκαν880 ερωτηματολόγιααπαντήθηκαν 757 ερωτηματολόγια

Σύνολο 1.669 ερωτηματολόγια

Τρόπος μετακίνησης εργαζομένων

ΜΕΣΟ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΔΙΑΦΟΡΑΕπιβατικό Ι.Χ. 31,1% 23,1% - 8,0%

Επαγγελματικό Ι.Χ. 0,6% 0,5% - 0,1%

Συνήθως Ι.Χ. 11,6% 43,3% 8,1% 31,7 % - 3,4%

Επιβάτης σε Ι.Χ. 1,9% 1,3% - 0,5%

Ταξί 0,4% 0,4% 0,0%

Λεωφορείο 7,7% 6,1% - 1,6%

Μοτοσυκλέτα 11,6% 17,7% 6,1%

Ποδήλατο 6,8% 11,0% 4,3%

Πεζός 18,0% 18,8% 0,8%

Συνήθως όχι Ι.Χ. 9,9% 11,4% 1,6%

Συνδυασμός 0,2% 0,2% 0,0%

Δ/Α 0,4% 1,3% 1,0%

ΣΥΝΟΛΟ 100,0% 100,0%

ΠΕΡΙΟΧΗ 1 (Αγ. Νικόλαος - Ανάληψη - Μεταμόρφωση)

ΠΕΡΙΟΧΗ 2 (Αγ. Κωνσταντίνος - Ν. Δημητριάδα - Καραγάτς - Αγ. Βασίλειος - Χιλιαδού - Οξυγόνο - Παλαιά)

ΠΕΡΙΟΧΗ 3 (Αγ. Γεώργιος - Αγ. Παρασκευή - Νέα Ιωνία - Αγ. Ανάργυροι - Νεάπολη)

ΠΕΡΙΟΧΗ 7 (Αϊβαλιώτικα - Ν. Παγασές - Αγ. Στέφανος - Κριθαριά - Μάραθος - Μεγάλη Βελανιδιά - Χρυσή Ακτή Παναγιάς - Νέα Αγχίαλος - Αλμυρός )

ΠΕΡΙΟΧΗ 5 (Αγριά - Λεχώνια - Μαλάκι - Καλά Νερά - Άφησσος - Αγ. Λαυρέντιος - Μηλιές )

Συμπεράσματα της Έρευνας

Το Ι.Χ. αυτοκίνητο αποτελεί το κυρίαρχο μέσο μεταφοράς στην πόλη, έχοντας κατακλύσει το δημόσιο χώρο.

Το κυκλοφοριακό πρόβλημα στο κέντρο του Βόλου εκδηλώνεται κυρίως ως πρόβλημα στάθμευσης.

Η έλλειψη χώρων στάθμευσης στο οικόπεδο για κατοικίες, υπηρεσίες και καταστήματα, οδηγεί στην παράνομη παρόδια στάθμευση, που θεωρείται πλέον ως μια «ανεκτή πρακτική».

Η πλειοψηφία των πολιτών θεωρεί: την υπηρεσία των αστικών λεωφορείων ως ανεπαρκή και ακριβή, τις χρεώσεις των οργανωμένων χώρων στάθμευσης ως υπερβολικές, τους ποδηλατοδρόμους ως κακής κατασκευής και ανασφαλείς, τους πεζοδρόμους γεμάτους με εμπόδια, παράνομα σταθμευμένα αυτοκίνητα ή

μηχανάκια και χωρίς προτεραιότητα των πεζών στις διασταυρώσεις, τα πεζοδρόμια μικρά, χωρίς ράμπες και γεμάτα εμπόδια.

Το πρότυπο κινητικότητας που κυριαρχεί μεταξύ των κατοίκων, η χαλαρή αστυνόμευση και η έλλειψη ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για τη βιώσιμη αστική κινητικότητα, είναι οι βασικοί λόγοι για τη σημερινή κατάσταση.

Για όλους αυτούς τους λόγους, το Ι.Χ. αυτοκίνητο και η παράνομη στάθμευση συγκροτούν το κυρίαρχο πρότυπο μετακίνησης στην πόλη.

Προτεινόμενα Μέτρα Βελτίωσης

ΜΕΣΟ ΜΕΤΡΟ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣΠΟΣΟΣΤΟ

(ανά μέτρο)ΠΟΣΟΣΤΟ (ανά μέσο)

Ι.Χ. ΑυτοκίνητοΧώροι στάθμευσης Ι.Χ. 1.058 16,81%

26,50%Τιμές στάθμευσης Ι.Χ. 610 9,69%

Μοτοσυκλέτα Χώροι στάθμευσης μοτοσυκλετών 373 5,93% 5,93%

Ποδήλατο

Ποδηλατόδρομοι 680 10,80%

20,00%Ποδηλατοστάσια 291 4,62%

Σύστημα δωρεάν ενοικίασης ποδηλάτων

288 4,58%

Λεωφορείο

Γραμμές λεωφορείων 312 4,96%

22,40%Συχνότητα λεωφορείων 477 7,58%

Τιμές εισιτηρίων λεωφορείου 621 9,87%

ΠεζόςΠεζόδρομοι 542 8,61%

19,42%Πεζοδρόμια 680 10,80%

Επαγ. Φορτηγό Χώροι φορτοεκφόρτωσης 205 3,26% 3,26%

Άλλο Άλλο 73 1,16% 1,16%

Δ/Α Δ/Α 84 1,33% 1,33%

Πρόθεση Αλλαγής Τρόπου Μετακίνησης

Μετακινούμενοι με Ι.Χ.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣΒασικοί άξονες ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού για τη βιώσιμη κινητικότητα:

1.Δημιουργία ζώνης ελεύθερης από αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης • Οριοθέτηση του κέντρου για περιορισμό της πρόσβασης και χρήσης Ι.Χ. αυτοκινήτου

• Αναμόρφωση του ΣΕΣ και απαγόρευσης στάθμευσης

• Αστυνόμευση του κέντρου

• Δημιουργία νέων χώρων στάθμευσης από το Δήμο και δημόσιους φορείς ή ιδιώτες, με κίνητρα και ειδικούς όρους για το κέντρο της πόλης.

• Δημιουργία σαφών και γρήγορων διαδρομών παράκαμψης του κέντρου.

• Συνεργασία με τις εταιρείες μεταφορών για τροφοδοσία των καταστημάτων σε συγκεκριμένες ώρες και αυστηρή τήρηση των συμφωνηθέντων.

•Ιεράρχηση του οδικού δικτύου με λειτουργική διάκριση βασικών αρτηριών, συλλεκτήριων δρόμων και περιοχών ήπιας κυκλοφορίας (κυψέλες).

• Διευκόλυνση της κυκλοφορίας στις βασικές αρτηρίες• Έλεγχος της παρόδιας παράνομης στάθμευσης στις βασικές αρτηρίες της πόλης και ειδικά στις

στάσεις λεωφορείων και τα φανάρια.• Έλεγχος της παράνομης στάθμευσης σε σημεία προσέλκυσης κοινού, όπως πολυκαταστήματα και

δημόσιες υπηρεσίες.• Ενίσχυση του ρόλου επιλεγμένων συλλεκτήριων δρόμων, ώστε να αποφεύγεται η διαμπερής

κίνηση σε περιοχές κατοικίας και να μπορέσουν να αποκτήσουν χαρακτήρα περιοχών εφησυχασμένης κυκλοφορίας.

• Εφαρμογή τεχνικών αποτροπής ή εφησυχασμού της κυκλοφορίας σε περιοχές σχολείων, παιδικών χαρών, πλατειών και πάρκων και τις προσβάσεις αυτών.

Παράκαμψη Κέντρου

Δημιουργία ζώνης ελεύθερης από Ι.Χ. αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣΒασικοί άξονες ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού για τη βιώσιμη κινητικότητα:

3.Ενίσχυση – ενθάρρυνση των μετακινήσεων με ήπια μέσα.• Στροφή των μετακινήσεων προς άλλα μέσα

Για μικρές διαδρομές: Πόδια – ΠοδήλατοΓια μεγαλύτερες διαδρομές: Λεωφορείο – ΜηχανάκιΓια μεγάλες διαδρομές: Οργάνωση στάθμευσης των Ι.Χ. αυτοκινήτων σε περιφερειακά parking και της μετεπιβίβασης (park & ride) – μεταφορά με λεωφορείο – σταθμοί ποδηλάτων.

• Οργάνωση του δημόσιου χώρου και εξοπλισμούΕγγύηση της προσβασιμότητας, ιδιαίτερα για τα άτομα με ειδικές ανάγκες.Πεζόδρομοι γρήγορης, ευχάριστης και ασφαλούς μετακίνησης από και προς το κέντρο.Δημιουργία ελεύθερων διαδρόμων διέλευσης στα πεζοδρόμια.Ράμπες πρόσβασης και ασφαλείς διαβάσεις πεζών.Ποδηλατόδρομοι: Ολοκλήρωση των βασικών ποδηλατοδρόμων που συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των χρηστών του ποδηλάτου και οδηγούν στο κέντρο και σε επιλεγμένα σημεία προορισμού.Ποδηλατοστάσια σε επιλεγμένες θέσεις.Επαρκείς χώροι στάθμευσης μοτοσυκλετών.

• Οργάνωση συστήματος ενοικίασης ποδηλάτων με κάρτα

• Οργάνωση συστήματος car sharing

4.Βελτίωση της εξυπηρέτησης και χρήσης των αστικών λεωφορείων.• Οργάνωση δρομολογίων λεωφορείων

• Δρομολόγηση Mini bus για τη σύνδεση της αφετηρίας ΚΤΕΛ με ΟΣΕ, Λιμάνι και το κέντρο της πόλης και μετακίνηση από περιφερειακά parking στο κέντρο.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

5.Αναδιοργάνωση των υπηρεσιών του Δήμου για την ανάπτυξη ενεργών πολιτικών διαχείρισης των μετακινήσεων και αναμόρφωσης του δημόσιου χώρου. Δημιουργία Παρατηρητηρίου Κινητικότητας Συμμετοχή των επιχειρήσεων / υπηρεσιών στα θέματα μετακίνησης των εργαζομένωνΔημιουργία ενιαίας υπηρεσίας του Δήμου για τη Βιώσιμη Κινητικότητα και τη διαχείριση του Δημόσιου χώρου Δημιουργία Ταμείου Βιώσιμης Κινητικότητας

6.Ανάπτυξη πρωτοβουλιών ευαισθητοποίησης και αλλαγής νοοτροπίας στα θέματα μετακίνησης και στάθμευσης στην πόλη

Ανάπτυξη πρωτοβουλιών ευαισθητοποίησης των πολιτών, ιδιαίτερα των νέων, στα θέματα βιώσιμης κινητικότητας

Προώθηση πρωτοβουλιών χρήσης ήπιων μέσων για την μετακίνηση των παιδιών προς το σχολείο και τους χώρους παιχνιδιού

Ενεργοποίηση και αξιοποίηση ομάδων εθελοντών

5. Αναδιοργάνωση των υπηρεσιών του Δήμου για την ανάπτυξη ενεργών πολιτικών διαχείρισης των μετακινήσεων και αναμόρφωσης του δημόσιου χώρου.

Δημιουργία Παρατηρητηρίου Κινητικότητας

Καθιέρωση του «Συντονιστή Μετακινήσεων» σε βασικούς φορείς του κέντρου της πόλης, όπως δημόσιες υπηρεσίες, μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις και επαγγελματικοί σύλλογοι, ως υπεύθυνου εκπροσώπου για τα θέματα μετακινήσεων, με σκοπό την εκπροσώπηση των μετακινούμενων εργαζομένων στο διάλογο, τη διαμόρφωση προτάσεων και λύσεων και την προώθηση εφαρμογής νέων μέτρων.

Δημιουργία «Παρατηρητηρίου Κινητικότητας», ως συμβουλευτικού οργάνου σε θέματα μετακινήσεων, με τη συμμετοχή των «Συντονιστών Μετακινήσεων» σε εθελοντική βάση, το οποίο μπορεί να βοηθήσει στη συλλογή δεδομένων, τη συγκέντρωση ιδεών και λύσεων για κοινές προτάσεις και την οργάνωση ενός διαλόγου για τη διαμόρφωση ενός τοπικού σχεδίου κινητικότητας με τη λήψη μέτρων και την παρακολούθηση της εφαρμογής τους με διορθώσεις και βελτιώσεις.

Υποχρέωση επιχειρήσεων / υπηρεσιών για την μετακίνηση των εργαζομένων

Ως προς τις θέσεις στάθμευσης σε κτίρια, θα πρέπει να περάσουμε από την άδεια οικοδομής (η οποία εκδόθηκε κάποτε και μπορεί να εφαρμόστηκε ή όχι αλλά δημιουργεί τετελεσμένο) στην άδεια λειτουργίας επαγγελματικού χώρου ή υπηρεσίας, η οποία θα ανανεώνεται π.χ. ετησίως, και η οποία μεταξύ των άλλων θα προβλέπει υποχρέωση εξασφάλισης θέσεων στάθμευσης εργαζομένων ή/και πελατών ή διαφορετικά υποχρέωση εξασφάλισης της μετακίνησης των εργαζομένων.

5. Αναδιοργάνωση των υπηρεσιών του Δήμου για την ανάπτυξη ενεργών πολιτικών διαχείρισης των μετακινήσεων και αναμόρφωσης του δημόσιου χώρου.

Δημιουργία ενιαίας υπηρεσίας του Δήμου για τη Βιώσιμη Κινητικότητα και τη διαχείριση του Δημόσιου χώρου

Όχι απλά κανονιστικές διατάξεις, αλλά ενεργές παρεμβάσεις για τη βελτίωση των συνθηκών στην πόλη.

Έρευνες και επεξεργασία στοιχείων για τη διαχείριση της ζήτησης των μετακινήσεων.

Δράσεις υποστήριξης ήπιων μέσων και αλλαγής συνηθειών

Στενή συνεργασία με ομάδες πολιτών, εκπροσώπους εργαζομένων για την προώθηση πολιτικών βιώσιμης κινητικότητας.

Δημιουργία Ταμείου Βιώσιμης Κινητικότητας

Οι πόροι του Ταμείου θα προέρχονται από:

• Εισπράξεις ΣΕΣ

• Πρόστιμα ΣΕΣ

• Πρόστιμα κατάληψης κοινοχρήστων χώρων

Οι πόροι του Ταμείου θα διατίθενται για έργα βελτίωσης του Δημόσιου χώρου

• Αποξήλωση εμποδίων για τη δημιουργία ελεύθερων διαδρόμων στα πεζοδρόμια

• Ράμπες αναπήρων στις διαβάσεις

• Ασφαλείς διαβάσεις πεζών

• Ολοκλήρωση ποδηλατοδρόμων

• Ποδηλατοστάσια κλπ.

Κρίσιμοι Παράγοντες Επιτυχίας

Από τη συγκριτική αξιολόγηση των επιτυχημένων πολιτικών του έργου Mmove,προκύπτει ότι καθοριστικοί παράγοντες επιτυχίας είναι κατά σειρά:

Η πολιτική υποστήριξη και μακροχρόνια δέσμευση σε στόχους.

Η συμμετοχή των τοπικών φορέων.

Η τεχνική κατάρτιση και αφοσίωση του προσωπικού.

Η ανάπτυξη ολοκληρωμένων πολιτικών .

Ο συντονισμός σε τοπικό επίπεδο.

Η χρηματοδότηση (Εθνική, Ευρωπαϊκή).