نونکات 1012 لاس زا اقیرفآ لامش و هنایمرواخ رد یعامتجا یاه شبنج ییاضف لیلحت یرابخا دمحم

ناریا ،نارهت ،یزکرم نارهت دحاو یمالسا دازآ هاگشناد رایشناد 1دعاسم نومزآ انیم

زکرم نارهت دحاو یمالسا دازآ هاگشناد یسایس یایفارغج هتشر دشرا یسانشراک هتخومآ شناد

11/10/3131 :هلاقم شریذپ خیرات 11/30/3131 :هلاقم تفایرد خیرات

هدیکچ .دبای یم رییغت بترم روطب هناهاگآان ای هناهاگآ یرابجا ای یرایتخا یعمج ای یدرف یناسنا تامیمصت اب ًاالوصا ییایفارغج یاضف هک مسا یاهتکرح ییاضف شخپ :مسا هدیدرگ حرطم یدئوس حرطم نادیفارغج دنارتسارگاه نتسروت سوت هک شخپ هیرظن قبط ....و رصم یبیل رد نآ شرتسگ و سنوت یا یعامتجا یاه شبنج عورش اب .دوشیم ببس ار راتفر هویش ای و یادنا اشچ ینوگرگد و یلخاد لماوع و للع فرط کی یا تالوطت نیا رد .مشگ یا هدیدع یکیتلپوئژ تالوطت راچد اقیرفآ لامش و هنایمرواخ هقطنم یعس شهوژپ نیا رد اذل .مسا ثطب لباق ...و وتان اکیرمآ نوچمه یا هقطنمارف و یا هقطنم نارگییاب شقن و روضح رگید فرط یا نشور ینیاتن و هتخادرپ اقیرفآ لامش و هنایمرواخ رد یعامتجا یاه شبنج ییاضف لیلطت هب شخپ هیرظن یا یریگ هرهب اب مسا هدش دروم رد کنیا یعامتجا یاه شبنج هنیمی رد صوصخب و ناریا رد شخپ هیرظن ندروخن کطم اغریلع .ددرگ لصاح بسانم و یرایسب اب یبسن قباطت هک مسا نآ یا یکاح هلصاح جیاتن اقیرفآ لامش و هنایمرواخ رد هداد خر یعامتجا یاه شبنج ییاضف شخپ هجو راشتنا عون رظن یا هچنانچ :دراد و هتشاد ریخا یعامتجا یاه شبنج نیا ار ییاضف راشتنا یروئت رد رظن دروم یاهدرکراک یا یبیل رصم یاهروشک هک یروطب .مسا هدوب قداص اقیرفآ لامش و هنایمرواخ رد یعامتجا یاه شبنج صوصخ رد (یتیارس شخپ) و دش عورش 0201 ربماسد 32 یا هداد خر شبنج .دنداد همادا ار یمدرم شبنج سنوت بالقنا ریثات مطت....و نمی نیرطب هیروس رئازنلا) دیدج و نامهیم نیمیرس هب (سنوت) نابزیم نیمیرس یا ایهافم اه هشیدنا راکفا شبنج عون نیا رد .دراد همادا زین یونه دادعت یفرب هلولگ دننامه هک یروطب .دوب ییالاب راشتنا معرس یاراد دوبن یکیزیف ترنه نوچ و درک ترنه (...و رصم یبیل لحارم «ییاضف شخپ رد رثوم لماوع» رظن یا .دش گرزب زین ششوپ مطت هیحان بیترت نیمه هب و شرتسگ نامی رورم هب اهروشک یروئت رد (اه هدیدپ مکرح ریسم شخپ دصقم شخپ أدبم شخپ عوضوم نامی یطم ای هیوح) دنارتسارگاه سوت هدش نایب .مسا قیبطت لباق زین اقیرفآ لامش و هنایمرواخ یعامتجا یاه شبنج صوصخ رد شخپ .اقیرفآ لامش و هنایمرواخ -یعامتجا شبنج -ییاضف شخپ :یدیلک ناگژاو

(لوئسم هدنسیون) د اسم نومزآ انیم -1

1313 ناتسبات ،موس هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 180

همدقم .تسا هدوب یهلا گرزب نایدا هاگتساخ و مل هاگداز ،یرشب ناشخرد یاه ند ت دهم رود یاه هتشذگ زا هنایمرواخ رتسب هراو ه هقطنم یا ،سیسات هزات کچوک یاه تلود روهظ و ینا ث تلود طوقس زا سپ دهد یم ناشن دهاوش .تسا هدوب تالوحت و رییغت ربماسد 21 زا یسنوت ناوج یزوسدوخ زا هک اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ رد هتفرگ تروص ریخا یمدرم یاه شبنج .دوشگ را ش یب ثداوح زا ول م و شنترپ هقطنم یا خیرات رد ار یا هزات یلصف ًالاددجم ،دش زاغآ 0108 هقطنم رسارس رد ت رس هب دش یم روصت ادتبا رد هچنآ زا شیب ،دش زاغآ سنوت روشک زا نآ أدبم هک شبنج یا رب مکاح یسایس – یداصتقا دب تیعضو زا یبر یاهتلم زا یرایسب هک داد خر یطیارش رد لوحت یا ،تفای شرتسگ اهلاس هک ار رییغت مد تسیش هنیمز ،یع ج شنک کی رد سنوت تلم یزوریپ عقاو رد .دندوب یضاران ناشیاهروشک رب هوال نایم یا رد هتبلا .دوب رییغت یوس هب تکرح یارب یکرحم و تخاس ریذپ رواب دوب امرفیح هقطنم یا رب ،کوب سیف) ریظن ی ا تجا یاه هیبش هل ج زا اه هناسر ،هقطنم یا یاهروشک رب مکاح یداصتقا– یسایس یاه تهابش .دنا هدوب راذگریثات هدیدپ یا راشتنا ت رس رب زین (...و بویتوی ،رتیئوت لا ش و هنایمرواخ رد ی ا تجا یاه شبنج ییاضف -ینایم شرتسگ یگنوگچ یسررب ض هدش یعس هلاقم یا رد .دریگ رارق لیلحت و هیزجت و یسررب دروم (دنارتسگاه) ییاضف شخپ هیرظن اب اه شبنج یا قباطت یگنوگچ ،اقیرفآ قیقحت هقباس هدرتسگ ،ریگ شچ تالوحت و اهدادیور هصر نونکات 0108 لاس یاهزور یرخآ زا اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ هقطنم ی ل فلتخم یاه هتشر نادن شیدنا و نارظنبحاص دیدرگ ث اب هتفرگ تروص تالوحت .تسا هدوب یا هقباس یب و لیلحت و هیزجت رد دهد یم ناشن ناریا رد هتفرگ تروص یسررب ییلو .دزادرپب هتفرگ تروص تالوحت یواکاو هب «دنارتسارگاه تسروت» طسوت هدش حرطم ییاضف شخپ هیرظن زا ،هقطنم رد هتفرگ تروص ی ا تجا یاه شبنج .تسا هدیدرگن هدافتسا یدئوس نادیفارغج یروآدرگ شور و قیقحت شور

شخپ ییایفارغج لدم زا هدافتسا اب و درگنب هدیدپ یا ییایفارغج یاهدنیارف هب رتشیب ات تسا نآ رب شهوژپ یا لیلحت هب ،دوب هدیدرگ حرطم دنارتسارگاه تسروت یدئوس نورعم نادیفارغج طسوت 8211 لاس رد هک ییاضف .دزادرپب هدیدپ یا ییایفارغج اه هیرظن ندو ن ناون ،قیقحت یا رد یرظن هاگدید ندرک حرطم زا ققحم نده .تسا یرظن قیقحت نیا تیهام هلوقم دروم رد دوخ راک و شالت اب نارظنبحاص و نادن شیدنا هک دنشاب یم قیقحت عوضوم دروم رد ییاه لدم و نادیفارغج دنارتسارگاه تسروت طسوت هک ییاضف شخپ هیرظن زا هدافتسا اب ققحم .دناهداد هئارا ی ا تجا یاه شبنج اهتنا رد و دشاب ییاه هیضرف و اهریغتم هچ لابند هب دیاب هک دبای یم رد قیقحت لوط رد ،هتشگ نایب یدئوس نورعم .دیا ن ییعت یرایعم هچ ساسارب ار اهرییغتم یب هدمآ تسد هب طباور

080 ...يعامتجا یاه شبنج يیاضف لیلحت

یا هناخباتک) فلتخم یاه شور طسوت ار هدش هتفرگ رظنرد عوضوم دراد شالت ققحم اجنیارد :قیقحت یژولودتم، یققحم ریاس رایتخا رد و یدنب هقبط ار نآ زا لصاح یاه هداد و یروآدرگ (.....و هلاقم ،تالجم ،تنرتنیا ،همان نایاپ ل عب هدافتسا قیقحت یا رد یفیصوت – یلیلحت شور زا ات هدش یعس ورنیا زا دهد رارق عوضوم یا هب دنم هقال .دیآ یاه هدیدپ ییاضف لیلحت ریگرد هک ییارگ تابثا بتیم زا ماهلا اب دراد یعس ققحم قیقحت یا رد :قیقحت درکیور یهاگن هقطنم رد هداد خر ی ا تجا یاه شبنج هب ،دراد هجوت یسایس یاهدنیارف -ییاضف یاهدا ن هب و تسا یسایس .دشاب هتشاد ارذگ (دنارتسارگاه تسروت یدئوس نادیفارغج) ییاضف شخپ هیرظن :یرظن لدم.

ییاضف شخپ هیرظن و دیدرگ رشتنم دنال هاگشناد رد یدئوس نادیفارغج دنارتسارگاه تسروت هلیسو هب ،3011 لاس رد ادتبا شخپ هیرظن یاه هدیدپ و اه یروآون شرتسگ هنیمز رد ار شخپ هیرظن رد ار شخپ هیرظن دوخ نارای ه اب دنارتسارگاه یلوا یارب .(803 ،2231 ،ییویش) تفرگ رایب یزرواشک :دنناد یم رثوم ریز حرش هب شخپ هیرظن اب هطبار رد ییاضف دنیارف لیلحت رد ار یلصا لما شش ،نادیفارغج یا طیارش یاراد تسا ی م ییایفارغج طیحم یا دوش یم رهاظ شخپ دنیارف نآ رد هک تسا یطیحم ای هزوح-1 .دهد لییشت ار یداضترپ هرهچ ای و دشاب یتخاونیی یعیبط ،اه لاس و اهزور ریظن .دشاب هتشاد مه زا ادج یاه هرود ای و دیآ رد موادم تروص هب تسا ی م هک تسا نامز-8 .دنک یم نایب t1t2t3 ار »آ یلاوتم یاه هرود و دهد یم ناشن tc اب ار اه هدیدپ یویت و زاغآ هطقن دنارتسارگاه ،یییژولونیت ،یزرواشک یاهیروآون ،ریگاو ضارما ی م شخپ عوضوم .تسا شخپ عوضوم ،شخپ دنیارف رد-3 هجرد رظن زا ،شخپ تا وضوم .دشاب اهنیا ریاظن و وئدیو یاههاگتسد ،سابل یاهلدم ،اهراتفر ،اهامایپ ،اه تیع ج ،هینانچ .دننک یم ادیپ توافت رگیدیی اب یسرتسد تلوهس نازیم و یریذپ طابترا ،یریذپ طابترا ،شریذپ شزاس ،ناهج هدنام بق یاهروشک رد ،یتشادهب تاروتسد پاچ رد دایز هنیزه ببس هب ،هداوناخ یزیر همانرب یاه کنینیت .دراد شخپ هیرظن یبای هد اق رد مهم شقن ،طیارش یا ه ه هک تسا شور .دشاب یم هدافتسا و یسرتسد لباق رت ک .دشاب یم اه یروآون و اه هدیدپ هاگتساخ ،یطیارش تحت هک تسا ییایفارغج فلتخم یاه نایم ،شخپ أدبم-0 .دسر یم اه نایم یا هب موادم نایرج ای شخپ عوضوم هک تسا یاه نایم ،شخپ دصقم-0

1313 ناتسبات ،موس هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 280

.دسرب دصقم هب ات دبای یم نایرج یا هژیو یاهریسم رد شخپ عوضوم ،یطیارش تحت ،اه هدیدپ تکرح ریسم-1 اجنیا رد .دراد اه یروآون و اه هدیدپ یریذپ طابترا رد هد شقن ،هلصاف لما هک دهد یم ناشن شخپ هیرظن هعلاطم اهرهش نایم و دمآرد اه هورگ نایم یداصتقا -ی ا تجا هلصاف مه و تسا ییایفارغج هلصاف مه هلصاف لما زا ام دارم .(003-103 ،عبنم نا ه)دشاب یم اتسور و قیقحت فده

رد ار یاهدمایپ و جیاتن هچ ،دوب هنوگچ نآ تکرح ریس ،زاغآ اجک زا اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ تالوحت هینیا هب شهوژپ یا نادها هل ج زا ،دوب هنوگچ ایفارغج یاضف رتسب رد نآ تکرح نایرج هینیا رت هم ه ه زا و تشادرب .دیآ یم را ش قیقحت یلصا تالاوس هقطنمارف یاهتردق شقن رانک رد اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ یاهروشک رب مکاح یداصتقا– یسایس هدننیش راتخاس -1 .تسناد ریخا ی ا تجا یاه شبنج لماو و لل زا ناوت یم ار یا .دشابیم ریخا تالوحت شرتسگ همادا یزاس هنیمز اهروشک یا بلغا ی ا تجا– یداصتقا-یسایس یاه تهباشم -8 تالوحت ناوت یم هدیدرگ نایب (دنارتسارگاه تسروت) طسوت هک ییاضف شخپ هیرظن هب هجوت اب دسر یم رظن هب -3 .دو ن یسررب ار اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ رد هداد خر قیقحت تایضرف هقطنمارف یاهتردق شقن رانک رد ،اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ یاهروشک رب مکاح یداصتقا-یسایس هدننیش راتخاس-1 .دنا هدوب ریخا ی ا تجا یاه شبنج زورب لماو و لل هل ج زا یا ریخا تالوحت هنماد شرتسگ زاس هنیمز رگیدگی اب اهروشک یا بلغا ی ا تجا و یداصتقا-یسایس یاهتهباشم-8 .تسا هدوب هدیدرگ نایب دنارتسارگاه تسروت یدئوس نادیفارغج طسوت هک ییاضف شخپ هیرظن هب هجوت اب دسریم رظن هب-3 .دو ن یسررب ار اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ رد ریخا تالوحت ناوتیم زاین دروم میهافم و فیراعت 1ی ا تجا شبنج

یدا شیب و مک یرما هب نردم نارود رد عماوج یسایس و ی ا تجا یگدنز زا یشخب ناون هب ی ا تجا یاه شبنج یاهراتفر زا یهنوگ ی ا تجا شبنج .دنتسه ور هبور هدیدپ یا اب یا هنوگ هب عماوج ه ه ًالابیرقت و دنا هدش لیدبت هب هعماج رد اهراتفر یا .تسا صاخ هلأسم ای تیعضو کی هب مدرم زا یا هد خساپ یع ج راتفر .دنتسه یع ج .تسا هل ج زا ی ا تجا شبنج هک دبای یم یلجت ینوگانوگ یاه لیش

1 Social movement

380 ...يعامتجا یاه شبنج يیاضف لیلحت

قیرط زا ،کرتشم یفده یمات اب ،کرتشم عفانم درب شیپ یارب یع ج ششوک ار ی ا تجا شبنج "زندیگ ینوتنآ" شبنج دوخ یع ج راتفر باتک رد زین نایلیک و رنرت .دنک یم فیرعت ی سر یاهداهن هزوح زا جراخ یع ج ل ای تخاس یل ًالاتیاهن و جیورت و غیلبت یارب هک دنناد یم هعماج دارفا زا یا ه و جم یع ج هتسد مادقا ار ی ا تجا دارفا زا یا هد ای اه هورگ یب رد ینعی هعماج زا یا هراپ و شخپ ای و یلک روط هب هعماج رد یرییغت زا یریگولج .(www.hamshahrionline.ir) دننک یم فیرعت دننک یم مادقا و جیسب ،هعماج دارفا زا یاه و جم یوس زا اهشالت و اهشنک زا یاه و جم ای نایرج ار ی ا تجا شبنج دروفسکآ ناگژاو گنهرف سکام .دنکیم فیرعت دنراد شیارگ نآ هب ای دننکیم تکرح یصاخ نده یوس هب هتسویپ شیب و مک یلیش هب هک یاهشنک صخشم شیب و مک یفده هب لین یارب هک دنادیم هعماج دارفا زا یهورگ یع ج مادقا ار نآ زین ربو دنکیم فیرعت ددرگیمرب یرگید نارگشنک شنک هب هک یرادانعم یناسنا راتفر ناون هب ار یتوافتم ی ا تجا(www.pajoohe.com). هب ی ا تجا یاه شبنج هزورما .تسا هدش نادنچود رضاح نامز رد ی ا تجا یاه شبنج تی ها ،"یلیت" داقت ا هب رد اهنآ روضح و مدرم رتشیب هچ ره یهاگآ اب .تسا هدش لدب یمدرم یاههتساوخ یریگیپ یارب مه یاهرازبا زا ییی و یریگ لیش زین و ،یسایس تا ی صت و اهدنور رب یراذگریثات یارب اهنآ شالت و یسایس و ی ا تجا یاه هصر یاهرازبا و یاه هویش هب ی ا تجا یاه شبنج ،یمدرم تابلاطم یریگیپ یارب کیتارکومد یاهرازبا ندش هنیداهن .(11 ،1231 ،یلیت) دنا هدش لدب تابلاطم هب یبایتسد یارب زیمآ ت لاسم رظن رد ی ا تجا داضت یصاخ عون کی ناون هب تسیاب یم ی ا تجا یاه شبنج هک دراد دوجو یما ًالابیرقت قفاوت دننک یم هزرابم نآ یارب هک یعبانم زا و بیقر نارگشنک ای نافیرح زا تسا ینشور فیرعت ضتم داضت .دنوش هتفرگ – یعقاو نارگشنک هب عوجر ی ا تجا داضت عاونا ه ه کرتشم هجو .دننک یم هرکاذم نآ تفرگ رایتخا رد یارب ای .(823 ،0131 ،تجح یرداق) دنشاب دن شزرا نابیقر ای نافیرح ه ه یارب هک تسا یفادها و -هتفای نامزاس ینعی یعامتجا یاه شبنج عاونا* :هل ج زا دنراد یفلتخم عاونا ی ا تجا یاه شبنج .تسا هعماج رد ریگارف ینوگرگد ،نآ نده هک زاس نوگرگد شبنج -فلا

یزاب ار لوحت یلصا یورین و روتوم شقن هک هعسوت لاح رد عماوج رد تسا یشبنج ،طسوتم هقبط شبنج -ب .دنک یم دوجوم ی ا تجا مظن یاه هبنج زا یخرب اهنت دهاوخ یم و دراد یرتدودحم یاه نده ًالالو عم تاحالصا شبنج -ج .دهد رییغت ار لوحت و رییغت داجیا یارب ییوجشناد راد تهج و هنابلطواد ،یرایتخا ،یع ج ل یانعم هب ییوجشناد شبنج -ه .تسا ی ا تجا - یسایس

1313 ناتسبات ،موس هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 480

یریگ عضوم هب ،ی ا تجا و یناسنا یاه هغدغد اب هک دوشیم هتفگ یدهعتم ناگدرک لیصحت هب یریفنشور شبنج -و ،نارگید و یبسارکربا سالیین) دنیا ن یم مادقا ،یناهج هعماج و شیوخ هعماج مهم و ساسح لئاسم و ثحابم رد2131، 303). 1بالقنا انعم رییغت و شروشو بوشآ ،ندش نوگرگد ،رگید لاح هب یلاح زا تشگرب ، تشگرب یانعم هب یوغل رظن زا بالقنا میهافم ی هیقب دننا ه و تسا هدش هئارا ینوگانوگ یاه فیرعت زین بالقنا یحالطصا یانعم ی هرابرد .تسا هدش دوجو دنشاب هتشاد لوبق ار نآ ی ا تجا مول نادن شیدنا رتشیب لقادح هک لماک و عماج فیرعت کی یناسنا مول .درادن ناوت یم هک دراد دوجو نآ زا یفیرعت اما ،دروخ یم مشچ هب بالقنا ه لک فیرعت رد هک یاهرظن نالتخا دوجو اب یناینب و عیرس رییغت تهج رد یمدرم تکرح کی بالقنا هک تسا یا تراب نآ و درک لوبق یبسن روط هب ارنآ کی یتمویح یاه تیلاعف و اه شور ،یربهر ،ی ا تجا یاهراتخاس ،یسایس یاهداهن طلسم یاهرواب و اه شزرا .(031 ،0131 ،نارگید و یناقرز)دشاب یم تنوشخ اب ماوت هک تسا هعماج نده ، یشیپ تردق ماظن تسیش مه رد اب و هدرک داجیا هعماج نوگانوگ یاه هنیمز رد یداینب یتارییغت اه بالقنا هدش حرطم ینوگانوگ یاهیروئت اهبالقنا لل نایب رد .دننک یم لابند ار یمو تساوخ بولطم ماظن ندنیفا یپ زا یخرب شخب ماهلا نرق ود تدم هب هک تسا بالقنا یتسیسکرام هیرظن ،اهیروئت یا یرت هم هل ج زا .تسا .تسا هدوب ناهج رسارس رد یسایس تازرابم زین و بازحا و دارفا و دننک یم یزاب ار یلصا شقن بالقنا دنیآرف رد هک دنتسه تاقبط یا "سکرام" رظن رب انب یساسا روط هب سکرام .دنتسین رادروخرب ی ا تجا هد تارییغت داجیا یارب مزال ناوت زا یبهذم و یموق یاه هورگ و یتاقبط هزرابم هب دریگب تدش یسایس و ی ا تجا ،یداصتقا یاه هنیمز رد یتاقبط داضت هعماج رد هچنانچ دوب دقتعم .دش دهاوخ رجنم بالقنا سپس

بالقنا و یعامتجا شبنج توافت :1-1 هرامش لودج بالقنا یعامتجا شبنج *

1 هزوح رد رییغت هنیمز ،همانرب اب و تدم زارد یدنور رد اه شبنج .دنروآ یم مهارف ار ی ا تجا و یسایس

ی م و دنماجنا یم یع ج تایح ناکرا ه ه رد یداینب تارییغت هب اه بالقنا و دنوش رجنم ی ا تجا و گنهرف یسایس هزوح رد ریگارف تارییغت هب تسا .دننک طقاس زین ار یسایس ماظن هتبلا

8

ای ییا یپهار ریظن زیمآ ت لاسم یاه شور رب ینتبم ًالامو اه شبنج طابترا شبنج کی یاض ا .دنتسه وگتفگ و ثحب ای تا وبطم راشتنا قیرط زا ار شبنج نادها و دنراد رگیدیی اب یییدزن و ورردور .دننک یم لابند یرورض عقاوم رد اه نابایخ رد روضح

هک ناگبخن زا یهورگ و دنتسه هار ه یریگرد و تنوشخ اب ًالامو اه بالقنا .دناسر یم تردق هب دنا هتشادن تردق رد یتلاخد بالقنا زا شیپ ات

3 هعماج زا یصاخ راشقا و هقبط هب دودحم ی ا تجا یاه شبنج رد ناگبخن و یسایس تالییشت و بازحا قیرط زا اهنآ تابلاطم هک تسا .دنک یم لابند شیوخ راداوه یسایس

دنوش یم جیسب دوجوم مظن هیل هعماج دارفا لک اه بالقنا رد

هدنراگن :میظنت -www.resaneh.org)) :عبنم

1 Revolution

580 ...يعامتجا یاه شبنج يیاضف لیلحت

:یناهج ماظن و اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ یاهروشک یتعنص هیلوا لحارم زونه اهروشک یا .دنراد قلعت موس ناهج هب اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ رد عقاو یاهروشک رتشیب و تازیهجت ،یفرصم یاهالاک ،ییاذغ داوم تادراو و ماخ داوم تارداص هب هتسباو تدشب و دننک یم یط ار ندش .دنشاب یم یژولونیت رد یمالسا ناریا طقف و دوش یم هدهاشم ی ا تجاو یلخاد یاه یرباربان هقطنم یا یاهروشک ه ه رد یبیرقت روطب بوسحم ناهج یاهروشک یرت ینغ را ش رد تفن دمآردرپ ناگدننکرداص .تسا موش هد اق یا زا ءانثتسا لاح رظن زا ،هدوبن رادروخرب یداصتقا هعسوت و دشر زا ،یدادادخ راشرس تورث یا مغر یل هنافساتم اما .دنوش یم .دنتسه یناهج گرزب یاهتردق هب هتسباو یسایس

1313 ناتسبات ،موس هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 680

لیلحت و هیزجت و اییرمآ هب هتسباو یاه یروتاتیید طوقس و تالداعم زا یرایسب ندروخ مه رب ث اب ،بر ناهج مدرم شزیخ زا یرایسب هدیدرگ ث اب ،هدش وربور نآ اب ناهج و هداد خر اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ رد هزورما هچنآ .دش برغ .دریگ رارق ریثات تحت ...و زاگ ،تفن ت یق هل ج زا لماو زا یرایسب و رییغت یناهج یاهتسایس لیلحت هب ،یدئوس نادیفارغج دنارتسارگاه تسروت هیرظن هدافتسا اب تسا هدش شالت شهوژپ زا شخب یا رد یا شرتسگ و شخپ ،لییشت تل و هتخادرپ اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ قطانم رد ی ا تجا یاه شبنج ییاضف :دوش نایب اهشبنج شخپ ناکم و دصقم ،هزوح و اریذپ هاگ ،شخپ هزوح یا تسا یعیبط .تسا شخپ نایم و دصقم ،هزوح شخپ هیرظن ثحابم و لماو زا ییی .تسا یداصتقا و ی ا تجا ،ینید ،یبهذم ،یگنهرف ،یریف سناجت دوجو اریذپ طیحم زا روظنم .دشاب اریذپان هاگ لماو .تسا یگنهرف و یداژن ،ینابز ،یبهذم یاه نایش هل ج زا تافالتخا و توافت دوجو اریذپان طیحم زا روظنم بجوم اریذپان لماو و ،دندرگ یم اه هدیدپ شخپ رد عیرست و ییارگ ه و د اسم یاه هنیمز داجیا بجوم اریذپ .دوش یم ییارگاو روحم کت تمویح) اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ یاهروشک یسایس متسیس یاه تهابش رب هوال هک تسا یا تیعقاو ،کرتشم نابز دوجو .تسا «یبر کرتشم نابز» هقطنم یا مدرم طابترا و دنویپ لما یرت مهم (یروتاتیید ای یاه هیبش و تنرتنیا صوصخ هب و نویزیولت ،ویدار ،اه همانزور قیرط زا یا هناسر تاطابترا و رابخا زا هدافتسا هرهب مه تایبرجت زا و لابند ار رگیدیی رابخا بر نالاعف یاربانب .دو ن یم لیهست رایسب تالوحت یا رد ی ا تجا کی یسایس لاعف یاهورین ،بر گرزب یایند زا یئزج ناون هب رگیدیی هب یییدزن سح رگید یوس زا .دنرب یم زورب ور یا زا .تخاس یم رت ساسح بتارم هب هیاس ه روشک رد یسایس تالوحت هب تبسن ار یبر روشک .(00 ،0131 ،نارگید و یدوصقم) دو ن ادیپ یرست اهروشک یا مدرم یب رد تدش هب یضارت ا یاه شبنج دنچ رد هک دنتسه رادروخرب یدایز کرتشم هجو زا اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ هقطنم رد دوجوم یاهروشک عقاو رد :دو ن هصالخ ار اهنآ ناوت یم ریز لما هتسب یاه متسیس اب دنا هدش یمدرم مایق و یمارآان شوختسد سنوت بالقنا زا سپ هک ییاهروشک یا یما ت -1 یا ی شاه ندرا یدودح ات و ریازجلا ، ی ،رصم رد هل ج زا هک .دندش یم هرادا مکاح بزح ای درف کی هب رصحنم .تسا س ل لباق هنی هب هلاسم شخب .تسا ید و تیموق ،نابز هل ج زا یکرتشم یاه یگژیو یاراد و هدوب «یمالسا» هقطنم یا یاهروشک رتشیب-8 ،دنز یم هرگ مه هب ار هقطنم یا هک یرتراوتسا دنویپ .تسا بر یموق تیوه اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ تیوه مظ ا .دننک یم یفرعم نا لسم ار دوخ اه ی هنایمرواخ دصرد 21 .تسا ید

780 ...يعامتجا یاه شبنج يیاضف لیلحت

تمالس رس یداصتقا نارحب نافوت یدودح زا ات یتعنص یاهروشک هک یلاح رد ،هباشم شیبا ک یتشیعم تیعضو-3 هدنام بق یاهروشک هب ،یرست لاح رد نارحب جوم هزات ،دنتسه تهاقن نارود ندنارذگ لاح رد و هدمآ نوریب .تسا هدیدرگ دراو اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ رد یداصتقا رد یبر یاهروشک ار شخپ دصاقم و اه نایم و میریگب رظن رد هقطنم رد شخپ زکرم ار سنوت رگا تروص یا رد .دوش یم اریذپ الماک یطیحم دراو شخپ جاوما ًالانئ طم میریگب رظن

اقیرفا لامش و هنایمرواخ یاهروشک رد ناناملسم عیزوت :1-2 هرامش هشقن

شخپ أدبم کی دهاش ام ،یل ب یدباعلا یز روشک یا روه ج سیئر طوقس و سنوت رد هداد خر ی ا تجا شبنج عوقو اب بالقتنا یاربانب .میدوب اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ هقطنم مدرم یوس زا یسیلفر یریبعت هب ای و یدارا ریغ یریذپریثات .دیآ یم را ش هب هقطنم یا رد شوارت و شخپ نوناک ،سنوت یلوا یا هک تسا یا لیلدب ،هقطنم یاهروشک ریاس طسوت سنوت بالقنا یریذپریثات لیالد زا ییی تفگ ناوتب دیاش تکراشم زا ینیون یوگلا ،روتاتیید کی ندز رانک ض تسناوت ت رس هب هک دوب بر ناهج رد یمدرم شبنج سرت زا هک ییاهتلم ؛دروآ دوجوب هقطنم یاهتلم رد ار یروابدوخ ی ون سنوت بالقنا .دراذگب شیا ن هب ار یمدرم هب هک دوب یجوم رگزاغآ بالقنا یا .دندوب هداد ت اه لاس هقطنم یاه یروتاتیید هب لیم رس زا هن و بوکرس ندز رانک یارب هک تسناد یاه تلم زا یا هرود ناوت یم ار هرود یا اذل ؛دیماجنا هقطنم رسارس رد ریگارف یاه شروش .دننکیم اپ رب کیتارکومد یاه ماظن و دننکیم مایق اهروتاتیید

1313 ناتسبات ،موس هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 880

تدم دنلب و تدم هاتوک رد دناوت یم ،اهروشک رگید رب سنوت مدرم مایق تاریثات هک تسا یا تی ها زئاح هتین هتبلا یاهروشک زا یرایسب مدرم ،میدوب دهاش دادخر یا ییادتبا یاهزور رد هک روطنا ه وس کی زا .دهد ناشن ار دوخ هب تسد روشک یا مدرم زا تفرگ وگلا اب دندرک شالت دندوب وربور سنوت هباشم شیب و مک تیعضو اب هک یبر رورم اب هک تسا یعیبط ،هقطنم یا نارظن بحاص زا یخرب رواب هب رگید یوس زا .دننزب ناشیاهتلود هیل ضارت ا نایمرد سنوت رد هدش داجیا رییغت زا یشان ساسحا و قوش و روش یاضف ،اه تلود یوس زا تیعضو لرتنک و نامز داعبا رد ار سنوت بالقنا رتقی و رتنرژ ریثات دیاب ور ی ه زا .دنک شکورف ینامز تدم زا سپ یبر یاهتلم هقطنم مدرم راب یلوا یارب دیاش هک ییوگلا .تخاس حرطم هقطنم رد یون ییوگلا سنوت بالقنا .دید تدم دنلب و یگماکدوخ هیلب ،هتسنادن طبترم ناشروشک رد یبرغ تلاخد و یجراخ شد هب ار دوخ تکالف و اهیتخبدب تل یارب یبسانم رایسب یوگلا سنوت انعم یا رد .دندیروش نآ هیل و هتسناددوخ تالیشم لیلد مکاح ناگبخن داسف نیون ماظن» دناوتیم هک ییوگلا ،دنتخاس حرطم دوخ دن تز یگدنز و اهیدازآ یلصا شد اب هقطنم مدرم هزرابم

.دهد لیش ار «یاهقطنم

980 ...يعامتجا یاه شبنج يیاضف لیلحت

شخپ نامز همادا نونکات و زاغآ سنوت زا 0108 ربماسد 21 زا اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ یمدرم تاضارت ا و اه شزیخ ،اه بالقنا رد و ناتسبر ،یبیل ، ی ،هیروس رد ی ک ینامز هلصاف اب اه یمارآان زا یا هریجنز اب تاضارت ا یا سپس .دراد .تفای همادا .....و نا ،یناتیروم ،نانبل هل ج زا اهروشک رگید رتیچوک یحطس

شخپ عوضوم هک ،تسا هدش رکذ یددعتم لماو هنایمرواخ و اقیرفآ لا ش یاهروشک رد بر یاه تلم مایق لل یبای هشیر رد ،هدرتسگ داسف نوچ ه یلئالد وس کی زا .دریگ یم رب رد ار ی ا تجا و یسایس – یداصتقا یاهدرییور زا یفیط اب هزرابم زین رگید یخرب ،دننک یم حرطم ار رتهب یتشیعم و یهافر تانایما زا یرادروخرب یارب شالت و رقف ،ضیعبت رکذ دراوم دنچره .دننادیم مدرم مایق یلصا لیلد ار هعماج رب مکاح ناقفخ و بوکرس ،یثوروم تمویح ،دادبتسا – یسایس درییور اب ناوت یم یدنب هتسد کی رد لاح یا اب ،دناهتشاد شقن هقطنم تاضارت ا عوقو رد یگ ه هدش .تخادرپ اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ رد ی ا تجا یاه شبنج شخپ عوضوم یسررب هب یداصتقا

:یداصتقا -یسایس

1313 ناتسبات ،موس هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 190

رد کیژولونیت و ی ا تجا ،یگنهرف ،یداصتقا ،یسایس یاههنیمز رد ینوگرگد ،هداد ناشن اه یسررب تفگ دیاب ادتبا و ی ا تجا یراداور ،یگنهرف ینوگانوگ ،یسایس تکراشم ،یداصتقا هافر .دیا نیم خر رگیدیی اب ماگ ه روشک کی .دبایی ن ار ندش نوگرگد تصرف یرگید یب ییی و دنا هتسویپ مهب عا تجا رد درف تفای تیولوا هچراپیی هعسوت هک دهد یم ناشن ار تیعقاو یا ،اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ یبر یاهروشک رد هنمادرپ یتابث یب هتفرگن تروص هقطنم یا رد ،هدو ن خر اپورا رد هک یا هنوگ هب اه هنیمز ه ه شیبا ک رد تفرشیپ یناگ ه ینعی .تسا نایما ،اههیداحتا و بازحا نوچ ه ی ا تجا یاهداهن مارآ و ماگ هب ماگ یراذگ هیاپ و یسایس هعسوت یب عقاو رد و داصتقا .دیماجنا دهاوخ ی ا تجا یاهشی شک هب ،یسایس هعسوتیب ،یداصتقا هعسوت اریز ،درادن دوجو هعسوت .دنتسه یناسنا یاهتیلاعف هب نداد نامزاس و ندیشخب مظن یارب داهن ود ،توافتم ًالالماک یاهرازبا زا هدافتسا اب تسایس ناونعب تلود هچ رگا .دننک یم یعم ار ی ا تجا یاهدمایپ و دنراذگ یم رثا رگیدیی رب یسایس و یداصتقا یاهتیلاعف مه زا ار اهنآ دیابن اما .دنتسه یتوافتم یاه یگژیو یاراد ناهج رد داصتقا مسجت ناون هب رازاب و تسایس مسجت .تسناد کفنم د اوق ینچ ه و یصوصخ تییلام عیزوت و تیهام ییعت قیرط زا یداصتقا یاه تیلاعف رب یقی تارثا تلود رب ًالاعبط و یداصتقا یاهورین رب یدایز رثا دناوت یم تلود هینیا هب تبسن مدرم یهاگآ .دراد یداصتقا راتفر رب رظان ءاشنم دوخ یدوخ هب زین داصتقا .تسا هدوب یسایس داصتقا تفای تی ها رد یا هد لما ،دراذگب اهنآ تشونرس هقطنم رد هداد خر تالوحت رد ار یا زورما هینیا ا ک .دشاب هتشاد رثا یسایس یاهدمایپ رب دناوت یم هک تسا تردق .میدوب دهاش اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ هافر یرت ک و یتابث یب یرتشیب ،دیآ یم مشچ هب بر ناهج هرتسگ رد هچنآ ،اهههد تشذگ زا سپ ،زورما یزیچ ،هنایمرواخ یبر یاهروشک رتشیب رد نونکات لالقتسا نامز زا رگرادتقا یاه یژر همانراک رد .تسا یداصتقا هعماج رد درف روضح یگنر ک ،یندم هعماج فعض ،یسایس یاهداهن دوب ک ،یتاقبط نژر نایش ،هدرتسگ رقف ءزج .تسا ییارگ رادتقا گنهرف ،تسا راد هشیر و هدنیفا هیاس نانچ ه هچنآ و دیآ ی ن مشچ هب ریگارف یتابث یب و ،دراد همادا هقطنم یاهروشک زا یرایسب رد هزورما هب و دش زاغآ سنوت زا هک اه نابایخ هب یگ شخ نامدرم ریزارس یا ه ه .دناهدش ور هبور یندشنراینا و شحاف تسیش اب اه هنیمز ه ه رد ارگرادتقا یاه میژر هک تسا یا یایوگ لئوماس هک روطنا ه یداصتقا هافر هب ندیسر هار یرت هاتوک هک هناهب یا هب .دندرک مظن یادف ار یدازآ اه یژر یداصتقا دشر ات دنریگب اپ ارگرادتقا یاه یژر دیاب تسخن ینعی .تسا (هنایارگادتقا راذگ) تسا هدرک نایب نوتگنیتناه .دنروآ مهارف هعماج رد یجیردت ییارگداهن و مظن یرارقرب هار زا ار یداصتقا هافر شیازفا هنیمز و دننک قیوشت ار تسا یندش ینامز اهنت .درادن دوجو هاوخلد هنوگ هب هعسوت و هافر هب ندیسر تهج رد ییارگداهن و مظنیب هینآ لاح .دنهد ناشن ار یرادربنامرف یرتشیب نادنورهش و دشاب یسایس ناربهر تسد رد تردق یرتشیب هک

090 ...يعامتجا یاه شبنج يیاضف لیلحت

نادنچ هقطنم رد ی ا تجا یگدنز اب ار ییارگرادتقا گنهرف ،هقطنم یا رد زین نامدرم زا یرایسب تروص ره رد شزومآ شرتسگ ،هافر داجیا رد مکاح ناگبخن و تردق یاهراتخاس یلو .دنداد قطنم یا هب ت ،دنتفای ی ن ناوخ هان موادم فیعضت و تردق رتشیب هچ ره زکر ت .دندوب دمآ راکان رایسب یدرف یربارب و ی ا تجا لهاست ،شرورپو هک ور نآ زا هن ،دنا هتخیر اهنابایخ هب یبر یاهروشک رد نامدرم .دز ماد هقطنم رد یتابث یب هب ،یندم هعماج-یداصتقا ًالاصوصخ هنیمز ه ه رد مکاح ناگبخن و ناربهر هک لاس یدب هیلب ،دنناد یم بولطمان ار ییارگرادتقا .دناهتفای دمآراکان تخس یسایس رد اه یژر یا یزوریپ یلو ،درک ل حت ار ارگرادتقا یاه یژر اهلاس یارب یمزرس یا مدرم هک یبونج هرک نالخ رب یراتخاس هب ارگرادتقا راتخاس کی زا راذگ هک دش ببس دنمورین یسایسو یداصتقا هعسوت هب ندیشخب ققحت هعسوت تسا هتسناوتن یبر هنایمرواخ یاهروشک رتشیب رد یسایس یاهراتخاس .دریگ ماجنا یمارآ هب کیتارکومد و یسایس ناربهر تسد رد هرسیی یسایس تردق .دروآ مهارف هعماج یارب اه صخاش یرت ییاپ رد یتح یداصتقا تکراشم یرت ک و دندرک ل حت ار یسایس یاهراشف یرت یگنس نامدرم و دش زکر تم تردق هب هتسباو ناگبخن و داتفا مکاح یاههورگ تسد هب هعماج رد تورث و تردق عفانم ه ه .دنتفای ار اهراک درب شیپ رد شقن و یسایس رایشآ نامدرم رب هتفر هتفر هچنآ یلو .دنداد ناشن دوخ زا ار یگتشذگدوخ زا و یرابدرب هزادنا یرتشیب نادنورهش رد کیژتارتسا و یناسنا ،یدام عبانم تیریدم رد مکاح یاههورگ و یسایس ناربهر یتیافکیب و یدمآراکان .تشگ بونج ات اقیرفآ لا ش زا ار یبر یاههدوت هک دوب اه یهاگآ ی ه .دوب یداصتقا هعسوت هب ندیشخب ققحت یاتسار رد 0108 رخاوا زا هک ی ا تجا یاهشبنج .دنرادرب نایم زا ار مظن دا ن هنوگره ات دناشک اهنابایخ هب سراف جیلخ هداد خر اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ اهروشک یا رد هچنآ هک تسا تیعقاو یا یایوگ ،داتفا هار هب یبر یاهروشک .تسا اهروشک هنوگ یا یسایس و یداصتقا ییوس ه مد زا ناشن هب اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ رد ینوگرگد شوختسد یاهروشک رد نامدرم هک) کیتارکومد تسایس ندرک ادج سپ اب ار دوخ هک نردم یسارکومد اریز ،دنمدوس هن تسا ی م هن (...و یراییب ،رقف) یداصتقا هلاسم زا دنتسه نآ لابند هلاسم ؛دشاب یسایس هرسیی یا هدیدپ دناوتی ن ،دهدیم ناشن نامدرم یور هب (یسایس) یمو هصر ندش زاب یا زا .دوش هدر ش ادج یمو زاب یاه هرظانم و ینوناق عفانم دروخرب ،یسایس قوقح تسبراک زا دیابن زین یداصتقا هیلب تسا هدوب اهروشک یا رد بالقنا یزاس هنیمز یسایس هلاسم اهنت ای و یداصتقا هلاسم اهنت هک تفگ ناوتی ن ور .دنا هتشاد شقن نآ رد ود ره شخپ یاهرازبا و یراجم ،اهریسم نایرج ،نآ زا سپ ات دنهد ماجنا ار یراتفر هک دنا مزال دارفا زا یلقادح کی ،تسا هدش هتفگ شخپ هیرظن رد هچنانچ رگید یراجم و اهداهن نایم یا رد هتبلا .دبای همادا دوش یم لیدبت هب هک یفرب هدوت کی دننام ،دوخ هب دوخ ه اشا یمدرم یاهشروش رگید و رصم و سنوت رد یاه میژر رییغت هک ینامز زا.دنهد یرست ار شخپ راک هک تسا مزال زین

1313 ناتسبات ،موس هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 290

یارب یرازبا ناون هب ی ا تجا یاه هناسر تی ها زا یرایسب دمآ دوجوب اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ یاهروشک رد .(01 ،1131 ،زاین یب) دندروآ نایم هب خس تاضارت ا یا شخپ

اقیرفآ لامش و هنایمرواخ رد كوب سیف ذوفن دشر :1-1 هرامش رادومن

http://www.internetworldstats.com/facebook.htm هقطنم رد هدرتسگ تارییغت رد ار ی هم شقن ًالا لسم ی ا تجا یاههناسر داد ناشن هتفرگ تروص یاه یسررب تانایما ،ی ا تجا یاه هناسر هتفرشیپ لسن ناون هب ی ا تجا یاه هیبش .دننک یم یزاب اقیرفا لا ش و هنایمرواخ یاهدنیارف یخرب رد نادنورهش تکراشم شیازفا رما یا .دنروآ یم مهارف یتنرتنیا ناربراک یارب یهجوت لباق یلماعت فیط هزور ه ه هک هدش ث اب ی ا تجا یاه هیبش ندوب یلماعت یگژیو .تسا هتشادرب رد ار ی ا تجا و یسایس دناوت یم اه عوضوم یا ،تاقوا یهاگ هک .دتفا قافتا اه هیبش یا رد یالنا لیش هب عونتم یاهعوضوم زا یاهدرتسگ یسایس تکراشم یا زراب قادصم .دوش رجنم ی ا تجا و یسایس یاه هژورپ رد تکراشم دننام یگرزب یاهتصرف هب .درک هدهاشم یبر یاهروشک رد یتلود دض یاهتکرح نایرج رد ناوت یم ار ی ا تجا ور یا زا ،دنراد رارق مکاح نایرج ریثات تحت ًالاتد بر ناهج رد یمو یاه هناسر ،یتنس روطب هک اجنآ زآ .داد رارق نانآ تابلاطم و تارظن هئارا تهج ناریفنشور رایتخا رد ار یرت بسانم هنیمز ی ا تجا یاه هیبش هب .دو ن ایهم رما یا یارب یبسانم ل حم هنایمرواخ و اقیرفآ لا ش رد یتنرتنیا ناربراک هدافتسا دشر خرن شیازفا دشر شیازفا تسخن هبتر 1108 لاس رد تنرتنیا ناربراک یدصرد 0/22 هقباس یب دشر خرن اب اقیرفا لا ش هک یوحن .دشاب یم اراد ار مراهچ هبتر ناهج رد دصرد 2/13 دشر دشر خرن اب زین هنایمرواخ .دهد یم ناشن ار ناربراک ریز رادو ن .تساهروشک یا رد رازبا یا دایز رایسب تیفرظ زا ناشن ،مارآان یاهروشک رد ناربراک رامآ هب یهاگن .دهد یم ناشن ار 0108 لاس رد تدم نا ه اب هسیاقم رد 1108 لاس رد کوب سیف ناربراک دادعت شیازفا هدنهد ناشن

اقیرفآ لامش و هنایمرواخ تالوحت رد یا هقطنمارف لماوع شقن* یفلتخم یاهریغتم ،بر ناهج زیتس دادبتسا ،یضارت ا یاه شبنج ناگدننک تیاده و اه کرحم ،اه هشیر دروم رد اه هناسر لاعف شقن رانک رد لماو یا هک .....و ی ا تجا یاهیرباربان ،رقف یگدرتسگ ،یسایس دوکر دننام ،دش یفرعم رکذ دراوم رب هوال .دندرک ل اه شبنج هدنهد تهج یدح ات و روزیلاتاک تروص هب ًالاتد ،ی ا تجا یاه هیبش و .دنا هدوبن ریثات یب تالوحت یا ،یهد تهج و تیاده رد یا هقطنمارف یاهورین هل ج زا زین یرگید یاهریغتم هدش یمدرم شزیخ زا لبق لاح رد یاهروشک یوس هب یتعنص یاهروشک و برغ ت س زا ندش یناهج نایرج ندش ریزارس هب هجوت اب اه یبرغ ریف هب یمدرم یاه شزیخ زا لبق دروآ یم هار ه هب ار یصاخ تامازلا دوخ اب نایرج یا هینیا هب هجوت اب و هعسوت

390 ...يعامتجا یاه شبنج يیاضف لیلحت

تاحالصا نده اب هک گرزب هنایمرواخ حرط نوچ ه ییاه حرط هئارا قیرط زا تاحالصا ماجنا اب ات دندوب هداتفا هعسوت)یداصتقا ،(هتسیاش یاه تمویح و یسارکومد یوس هب هقطنم تکرح) یسایس هزوح هس رد برغ رظن دروم حرط ینچ ه و (یبرغ یاهرایعم اب هتخیهرف یا هعماج سیسات) یگنهرف و ی ا تجا و (یداصتقا یاه تصرف و اپورا هیداحتا نیب کیژتارتسا تکراشم یا هلحرم حرط» هب موسوم هنایمرواخ رد تاحالصا یارب اپورا هیداحتا

هقطنم تالداعم دوب ی م هک ییاه شزیخ داجیا و یریگ لیش زا «هنایمرواخ و هنارتیدم یایرد هزوح یاهروشک .دیا ن یریگ شیپ دنزب مقر لیئارسا صوصخ هب شا یا هقطنم نانا یپ مه و برغ ررض هب ار یا یمدرم یاه شزیخ عوقو زا سپ ریگرد نوچ ه یلماو ،اپورا یوس زا هدش یحارط تاحالصا دنور ندنام ماکان و گرزب هنایمرواخ حرط تسیش اب هب اهروشک یا ات دش ث اب برغ رد یداصتقا نارحب زورب و ناتسکاپ و ناتسناغفا ،قار رد وتان و اییرمآ ندش دنناوتن و لفاغ درک یم دیدهت اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ بر یاهروشک رد ار ناشعفانم هظحل ره هک یرطخ زا ی ون .دنزرو تردابم هقطنم یا رد دوخ هدناشن تسد دمآراکان و هدوسرف یاه ماظن یزاسون و یزاسزاب هب ررقم د وم رد یتفن یاهدمآ رد هب هتسباو و یتنار داصتقا ،تفن ت یق و اضاقت شهاک و برغ یداصتقا نارحب رگید یوس زا هب هتسباو یاه تمویح زا ار اه یتیاضران حطس و تخاس هجاوم دیدش دوکر و تاناسون اب ار هنایمرواخ یاهروشک ی ا تجا ،یداصتقا ناماس هبان و بهتلم عاضوا تفرگ تدش هک یلیش هب داد شیازفا مدرم یب رد اهروشک یا برغ اب هظحل ره هک درک لیدبت یت اس ب ب کی هب ار هنایمرواخ هک دز مقر یا هنوگ هب ار طیارش قطانم یا یگنهرف و .دریگبارف ار هقطنم رساترس نآ شتآ و دوش رجفنم دوب ی م کچوک یا هقرج رد راو ونیمد یاه بالقنا زاغآ هطقن هک دوب یا هقرج یداصتقا دب عاضوا هب ضارت ا رد سنوت مدرم ییا یپهار لئاسم حطس رد مدرم یاه هتساوخ هک دوب یا اه بالقنا یا دروم رد تی ها زئاح هتین .دش هقطنم یاهروشک دعب هب نامز یا زا .تفای یرست ی ا تجا و یسایس یاه هزوح هل ج زا رگید یاه هزوح هب و دنا ن یقاب یداصتقا و هنایمرواخ عاضوا تیریدم یارب دوخ یلم عفانم یاه تیولوا ساسا رب ار ییاهویرانس و اه یژتارتسا اپورا و اییرمآ (www.irdc.ir) تخادرپ میهاوخ اهنآ زا یخرب نایب هب راصتخا هب هک دندو ن ارجا و یحارط اقیرفآ لا ش .نادحتم ظفح یارب تاحالصا زا تیا ح-1 .هدش طقاس ماظن هتسباو هندب ظفح-8 .اه بالقنا دنور ندرک یشیاسرف-3 .تمواقم ههبج هیل رب هقطنم رد یزاس نارحب-0 .رذگ نارود زا سپ یزاس تلود دنیارف یارب یزاسوگلا-0 .هیزجت و بوکرس ،یماظن هلخادم-1

1313 ناتسبات ،موس هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 490

تایضرف خساپ و نومزآ

یاهتردق شقن رانک رد اقیرفآ لامش و هنایمرواخ یاهروشک رب مکاح یداصتقا– یسایس هدننکش راتخاس (فلا

.تسناد ریخا یعامتجا یاه شبنج لماوع و للع زا ناوت یم ار یا هقطنمارف راتخاس شقن یب یا رد هک تسا هناگدنچ هوجو یاراد اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ رد هداد خر ی ا تجا یاه شبنج .تسا رادروخرب یرت نوزف تی ها زا اهروشک یا یسایس-یداصتقا هیلب تسناد (...،دمآرد ،لاغتشا) یداصتقا تابلاطم ناوت ی ن اهنت ار بر ناهج روهظون یاه شبنج یلصا هبلاطم تساه شبنج یا رد مدرم تابلاطم رگید زا نوناق تی کاح و یدنورهش قوقح تیا ر ،دازآ تاباختنا ،یسایس یدازآ .دجنگ یم یهاوخ یسارکومد بلاق رد هک راتخاس حالصا هب تسد هک هداد قوس ییوس و ت س هب ار اهنآ ،هداد تسد یبر یاه تلم هب هک یتراقح ساسحا .تساهروشک یا مدرم یب رد یهاگآ دشر زا یشان هتبلا و دیدش رایسب ساسح یا ،دننزب یسایس -یداصتقا دندو ن یعس ادتبا رد یا هقطنمارف یاهروشک دندو ن افیا ار ی هم شقن زین یا هقطنمارف یاهروشک یب یا رد هتبلا ره ای اییرما هک لیلد هب اما .دنهد ماجنا هداد خر ی ا تجا یاه شبنج رد ار یحطس و هدش لرتنک تاحالصا هک یاهروشک تفگ ناوت یم یاربانب ،دنرادن تسد رد یمدرم یاهتکرح لرتنک یارب مزال مزاول و رازبا یرگید تردق ناوت ی ن و دهد یم همادا زونه تالوحت یا یورره هب ،دنا هتشادن تالوحت یا عورش رد ار یرثوم شقن یا هقطنمارف هرهب یارب تدم زارد رد یبرغ یاهروشک ریاس و اییرمآ هک تسا یعیبط اما ،داتفا دهاوخ قافتا هچ هک درک ینیب شیپ مدرم لمات و تقد دنمزاین مهم یا هک دننک یزیر همانرب اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ هقطنم یاهروشک قیبطت و یرادرب .تسا مدرم یاهروشک

590 ...يعامتجا یاه شبنج يیاضف لیلحت

-یم ریخا تالوحت شرتسگ همادا یزاس هنیمز اهروشک نیا بلغا یعامتجا– یداصتقا-یسایس یاه تهباشم(ب

.دشاب هب هقطنم نورد دوجوم یاهتوافت یا اما ،دنراد رگیدیی اب یاهتوافت دنچ ره اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ یاهروشک اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ رد هک تسا یا تیعقاو .تسا ناهج قطانم ریاس اب هقطنم یا یاهتوافت زا رتزیچان بتارم یاهتلود و لاربیلوئن یداصتقا یاه همانرب (یروتاتیید ای یروحم کت تمویح)اه نآ یسایس یاه تهابش رب هوال .تسا یبر کرتشم نابز نامدرم یا طابترا و دنویپ لما یرت مهم ،تیرثکا ید ناون هب یتنس مالسا و یتنار تنرتنیا صوصخ هب و نویزیولت ،ویدار ،همانزور قیرط زا یا هناسر تاطابترا و رابخا زا هدافتسا کرتشم نابز دوجو یندم هعماج یاههورگ بر نالاعف یاربانب .تخاس مهارف اهروشک هنوگ یا نامدرم یارب ی ا تجا یاه هیبش و زا و دندرک یم یریگیپ هداد خر تالوحت یا رد ار رگیدیی رابخا ،دنتشاد مه اب یلاعف طابترا نویسیزوپا یاهورین یاهورین ،بر یایند زا یئزج ناون هب رگیدیی هب یییدزن سح هتشذگ یا زا .دندو ن یم هدافتسا رگیدیی تایبرجت زا .تخاس یم رت ساسح بتارم هب هیاس ه یاهروشک رد یسایس تالوحت هب تبسن ار یبر روشک کی یسایس لاعف یرست دندوب شریذپ هدامآ هک اهروشک ریاس مدرم یب رد تدش هب دش زاغآ سنوت زا هک یضارت ا یاه شبنج ور یا .دراد همادا زین نانچ ه و ادیپ

تالوحت ناوتیم هدیدرگ نایب (دنارتسارگاه نتسروت) طسوت هک ییاضف شخپ هیرظن هب هجوت اب دسر یم رظن هب(ج

.دومن یسررب ار اقیرفآ لامش و هنایمرواخ رد هداد خر

هیرظن (رادریگاو ای یتیارس شخپ) هاگدید زا یعیبط روطب اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ ی ا تجا یاه شبنج شرتسگ رد ت رس هب یمدرم تاضارت ا .دشاب یم شخپ عاونا زا ییی هک یتیارس شخپ هب هجوت اب .تسا هدو ن تیعبت شخپ نآ یرتیچوک هب زکرم یرتگرزب زا هینیا ای و یییزیف لاقتنا نودب دندوب یروآون و رییغت شریذپ هدامآ هک یمدرم یب .دو ن ادیپ یرست ت رس هب زاغآ ،دبای نایرج یا رد هدش هراشا لماو .دشاب یم رثوم هدیدپ کی ه اشا و شرتسگ رد دنچ یلماو هک شخپ یروئت هب هجوت اب :تشاد قابطنا هقطنم رد هداد خر ی ا تجا یاه شبنج اب هیرظن (ی ا تجا-یداصتقا-یسایس) کرتشم هوجو یاراد اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ یاهروشک :دصقم و نایم ،هزوح -1 ًالالماک طیحم دراو دش زاغآ سنوت زا هک ی ا تجا یاه شنج دیدرگ ث اب مه تسد رد تسد لماو یا ه ه دنتسه .ددرگ اریذپ ناوج یزوسدوخ تسناد هداد خر ی ا تجا یاه شبنج شخپ أدبم ناون هب ناوت یم ار سنوت روشک :شخپ أدبم -8 نا کاح هطلس تحت اهلاس هک ینامدرم یب رد ار رییغت رواب اهروشک یا مدرم یزوریپ و دیزوب یدیس رهش رد یسنوت .دو ن ریذپ رواب دندوب (..و یفاذق ،کرابم) نوچ یدبتسم یاهروشک رتا ت هچ ره ت رس هب و زاغآ سنوت زا 0108 ربماسد 21 زا ی ا تجا یاه شبنج :شخپ نامز -3 .دراد همادا زین زونه و تفرگرب رد ار اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ

1313 ناتسبات ،موس هرامش ،مشش لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 690

ی ا تجا یاهشبنج همادا و زاغآ یارب ار هنیمز یا هقطنمارف لماو رانک رد یداصتقا -یسایس لل :شخپ عوضوم-0 .تخاس مهارف اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ رد یاه شبنج ه اشا یارب یرازبا ناون هب ناوت یم ار ی ا تجا یاه هیبش هل ج زا یطابترا یاه هناسر :شخپ رازبا -0 .تسناد اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ رد ی ا تجا یریگ هجیتن

قوس ریخا ی ا تجا یاهیمارآان و تالوحت ت س هب ار اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ یبر یاهروشک هک هچنآ کشیب یبر هنایمرواخ رد ار اهیمارآان یا هنیمز و رتسب هک .تسا یلل لا یب و یلخاد لماو و لل زا یاه و جم ،هداد .تسا هتخاس مهارف دناوت یم هک تسا فلتخم یاهدنیارف و لماو زا یعبات اهاضف و اه نایم رد اه شزرا و اه هدیدپ شخپ هوحن و راشتنا یاضف رد هداد خر ی ا تجا یاه شبنج شخپ و راشتنا .دنک وربور تیدودحم اب ای و لیهست ار نآ ذوفن هزوح هعسوت یاه شبنج ییاضف شخپ .دش حیرشت یبوخب دنارتسارگاه هیرظن هب هجوت اب اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ ییایفارغج لا ش و هنایمرواخ یاهبالقنا گنز دسر یم رظنب .تسا ....و یگنهرف ،یسایس ،یداصتقا لل هدنریگربرد ی ا تجا .دوب هدمآرد ادص هب شیپ یاهلاس زا اقیرفآ هدوب اهروشک یا رد زراب یاهیگژیو زا یداصتقا هدرتسگ داسف ،ینیشن هیشاح شرتسگ ،مروت و یراییب خرن شیازفا یداصتقا لما رد ار هقطنم ریخا یاهنارحب یلصا هشیر اتسار ی ه رد .درک مهارف ار ریخا تاقافتا هنیمز و رتسب هک ًالافرص یاهتساوخ زا اهنآ هنماد تفرگ رظن رد دیاب زین ار یا اما دو ن وجتسج دیاب یتلاد یب و رقف شرتسگ و یاهترورض و یبرغ لود تیا ح دروم یاههرهچداسف و یسایس دادبتسا زا مدرم ترفن و هتفر رتارف یداصتقا .تسا هدوزفا نآ ق عت و تاضارت ا تدش رب ی ا تجا یاهیدازآ دبتسم و دساف یاهتلود رارقتسا و وس کی زا هنایمرواخ رد را عتسا عفانم اب یتنس دادبتسا یناشوپ ه تقیقح رد .دیآیم را ش هب ریخا هداد خر یاه شبنج و هقطنم ینونک یاه نارحب یلصا هشیر هقطنم رد اهنآ عفانم ظفاح لا ش و هنایمرواخ رد یا هقطنمارف نارگشنک لک رد ،تفرگ هدیدان دیابن ار یلمارف یاهورین شقن نایم یا رد هتبلا تالوحت زا لابقتسا یگدامآ برغ ،داد ناشن ریخا تالوحت رد برغ یاهراتفر و دریل ،دنا هتشاد تلاخد اقیرفآ ،دوشن یهتنم تابث هب دوجوم مارآان طیارش هک ینامز ات ،بر ناهج رد دوخ نادها درب شیپ یارب و هتشادن ار یراج خر تالوحت هدنیآ دروم رد یرواد و دوب دهاوخ ییاپ رگ هلخادم یاهورین یاهتسایس حیحص لیلحت و هیزجت نایما و دناهدیسرن میژر رییغت هلحرم هب ی ا تجا یاهشبنج زا یرایسب تسا دوز زونه اهشبنج ییوس و ت س و هداد .تساهنآ هدنیآ راظتنا رد یتشونرس هچ تسین صخشم زین میژر رییغت تروص رد یتح تاداهنشیپ هیرظن .دروآ را ش هب ل و قیقحت یارب یرورض یا نهار و هشقن ،بوچراچ ،رازبا کی ناون هب ناوت یم ار هیرظن .دشاب یققحم زا یرایسب یارب ییاشگهار و یرثوم شقن یرازبا ناون هب دناوتیم

790 ...يعامتجا یاه شبنج يیاضف لیلحت

هوحن ،ه اشا تل مه .دراد ار یییزیف و یریف یروآون هنوگ ره حیضوت و ییبت تیلباق ؛شخپ هیرظن هک ییاجنآ زا و جاوما زا یخرب یرادیاپ زین و نآ ددجم شرتسگ لل و نآ فقوت لل مه و نآ شخپ یراجم و اهریسم ،شرتسگ و دیدج یاه هار دناوتیم دنارتسگاه تسروت شخپ هیرظن زا هدافتسا ور یا زا .دهد حیضوت ار رگید یخرب لاوز .دشاب دش هئارا مراهچ لصف رد اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ رد هک روطنا ه ینینچ یا یاه تیعقوم لیلحت یارب یرثوم-یم قافتا یزیچ هچ هینیا مهف .تسج هرهب فلتخم یاهتیلاعف و تامادقا هیجوت و ییبت یارب ناوتیم هیرظن یا زا یارب یحیضوت دناوتیم هیرظن یا .تسا رودقم قوف هیرظن دربراک کرد هیاس رد دهدیم خر هدیدپ نآ ارچ و دتفا هدامآ هک ینامدرم طسوت نآ شریذپ و اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ ی ا تجا یاهشبنج ییایفارغج شرتسگ و عیزوت هب هتسباو هیلب دنتسین یعیبط تباث یناوق لثم فلتخم یاه هدیدپ هک دو ن هجوت دیاب هتبلا .دشاب دندوب شریذپ یا زا نانی طا اب ار هدیدپ ه ه یتسرد هب ناوتی ن اذل دنتسه فلتخم ینایم و ینامز طیارش و اهرتماراپ ،اهریغتم .دو ن هدافتسا هیرظن ییایفارغج یاهرازبا زا ات دنک ک ک ی ا تجا مول ناققحم هب هینیا رب هوال دناوتیم هیرظن یا لاح ی رد اما هب ار نانآ هذ و زاب یسایس نانادیفارغج یارب ار یا هزات هار دناوت یم ؛دنیا ن هدافتسا ی ا تجا یاه هدیدپ کرد یارب و لئاسم ینچ اب ههجاوم یارب یشخبرثا مسینایم و دزاس هدوشگ ی ا تجا یاه شبنج فلتخم یاههبنج زا یخرب .دشاب هدیچیپ تالیشم عبانم .(ع) قداص ماما هاگشناد رشن ،نارهت ،لوا پاچ ،هداز یدشرم یل رتکد ه جرت ،1231 ،2121-0008 ی ا تجا یاه شبنج،،زلراچ ،یلیت پاچ هلاقم ،0131 ،هنایمرواخ هقطنم رد ریخا یاه بالقنا و یییتلپوئژ تالوحت یرواکاو ،یل ناضمر ،هداز یلیلخ ،یداهدیس ،یناقرز

.اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ یییتلپوئژ تالوحت و مالسا شیا ه رد هدش .یسانشاتیگ یفارگوتراک و ییایفارغج هسسوم ،2231 ،مهدزای پاچ ،(لوا دلج) ایفارغج هفسلف رد ون یاه هشیدنا ، یسح ،ییویش هقطنم یضارت ا یاه شبنج و ییایفارغج -ییاضف یتلاد یب ،اضردی ح ،یترصن ، یسح ،یشه یراتخم ،یفطصم ،تجح یرداق

.اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ یییتلپوئژ تالوحت و مالسا شیا ه رد هدش پاچ هلاقم ،0131،اقیرفآ لا ش و هنایمرواخ .شخپاچ رشن ،نارهت ،2131،نایوپ سح :ه جرت ،یسانش هعماج گنهرف ،نارگید و یبسارکربا سالیین .0131 ،مود هرا ش ،یردیح ،قیاقش ،یدوصقم ،یبتجم ،یراذگتسایس همان هر .0131 ،028 هرا ش ، سحم ،یفسوی ،یداصتقا -یسایس همانلصف

Statistical update on arab states and territories and north Africa countries-ilo department of statistics-may 2011

Mena regional strategy update 2011-middle east & north Africa- response to recent development http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1382/820325/news/thought.htm http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=29580 http://www.khabaronline.ir/news-152516.aspx http://www.khabaronline.ir/news-152516.aspx -0 http://www.irdc.ir/fa/content/12457/print.aspx http://www.khabaronline.ir/detail/126393/