โตฎก ฉนท 12

ประลฤกษมหต ทนอตดมไกร

รณรงควชย ยะดถศภยาม

ทชพฤฒปโร หตโกวทพราหมณ

กประกอบกจตาม นตไลยพธ

ทะนเพออภมง คลสงเคราะหทว

สรวฒนกร ธ เผดจดสกร

บรพณหสมย ลอทยรววร

นฤนาถอดศร ธ เสดจสระสนาน

วรองคอภมณฑ ศภสรรพประการ

ดจขตตยบราณ รณยทธนยม

พระเสดจรถยา บทคลาอนกรม

ฐตเกยชยชม พลพฤนทนกร

ถอดความ โตฎก ฉนทฯ

ครนถงเวลาอนเปนฤกษดงามแกการมชยในการรบพราหมณผเจรญทปรกษาแหงกษตรยก

ประกอบพธทางไสยศาสตรเพอใหเกดมงคลยง และเพอความมชยในการยกทพเสดจไปปราบ

ขาศก เวลาเชาขณะตะวนเรมขนพระมหากษตรยกเสดจไปสรงน า พระวรกายประดบดวย

เครองทรงอนงดงามตามแบบฉบบกษตรยโบราณคราวออกศก พระองคเสดจไปตามทางโดย

ล าดบ ประทบบนเกยชยเพอทอดพระเนตรกองทพอนยงใหญ

กาพยฉบง ๑๖

เนมตกเชษฐวทยตดร รอพอบวร

มหตอดมดดล

ใหฆาตฆองชยมงคล ค ารบสามหน

เฉลมพระฤกษเบกธง

ทมอนทเภรเรงคง คาบลาถวนลง

มโหระทกครกโครม

ดรยางคดนตรมประโคม สงขแตรแซโหม

กระหมสนนบรรสาน

ราชามาคธภบาล เถลงหลงคชาธาร

ประเสรฐสงางามทรง

ควรขตตยยานยรรยง เพยงพาหนาสนองค

สหสนยนใดปาน

ครบเตมเครองตงหลงสาร กบแพรแลลาน

ละลวนบรรเจดเฉดฉน

โอภาสอาภรณอครภณฑ คชลกษณปลนธน

กเลศกล าล ายอง

แพรวแพรวพรายพรายขายกรอง กองสกาวดาวทอง

ทงพสพรรณสรรถกล

สองพลกสกวลยเลอยล ลาดพสตรรตคน

และปกขนองซองหาง

งวงเสยเงยเศยรสายพลาง เทดทนตทาทาง

สงา บ ลา ก าลง

ขนคอคชคมกมอง กสกรายทายยง

ขนควาญประจ าด าร

เครองสงครบสรรพอนม ตามบรพประเพณ

หยหบาตรยาตรา

จาตรงคกแสนยเสนา เนองสดสายตา

ตลอดตะลงแลลาน

ขนคชขนคชชนชาญ คมพลคชสาร

ละตวก าแหงแขงขน

เคยเศกเขาศกฮกครน เสยงเพรยกเรยกมน

ค ารนประดจเดอดดาล

อรามเรองดวยเครองอลงการ นายขอหมอควาญ

กขกรด าเนน

พลหยพศเหนเชนเหน หาวเหาะเหยาะเดน

เดาะเตอนกเตนตนซอย

ตางตวดดโลดโดดลอย เรงเลนเผนคอย

จะควบประกวดอวดพล

สกายฝายแซมแกมขน ด าบางดางปน

กระเลยวเหลาเหลองแดงพรรณ

โสภาอศวาภรณสรรพ ตาบหนาพราวรร

ณเดนด ากลกาญจนมณ

ยาบยอยหอยพดด ขลมสวมกรวมส

สะคาดกนกแนมเกลา

สายถอสายงองถองเพรา คลองสอดสายเหา

งามทงพนงโกลนอาน

ขนอศวอาตมโอโอฬาร ร าทวนเทดปาน

ประหนงจะโถมโจมแทง

ตางขบและขเขมแขง ควงแสส าแดง

ดรงควธโรมรณ

ดาษดาคลาดคล าส าพล บทจรอนนต

อเนกคะแนนคณนา

ประชาชนชาวแควนวชชตางพากนอพยพหนตาย แตกษตรยลจฉวกลบทรงเฉยเมยไมสนใจจะ

อพยพมาตอตาน ท าใหทหารแหงแควนมคธเขาเมองไดอยางสะดวก

ถอดความกาพยฉบง ๑๖

พราหมณผใหญรอจนถงฤกษงามยามดกใหตฆองชยมงคล ๓ ครงแลวกโบกธงเปนการเอาฤกษเอาชย ระดม

ตกลองใหญใหครบถวน แลวตกลองโลหะอยางครกโครม ดนตรบรรเลงพรอมเปาแตรสงขผสมผสานเสยง

ดงกกกอง กษตรยแหงมคธเสดจขนเหนอพระคชาธารอนสงางามคควรกบกษตรย ราวกบพาหนะทรงของ

พระอนทรกไมปาน พรอมสรรพดวยเครองประดบหลงชาง ประทนประดบแพรลานตาดงดงาม

เครองประดบชางงามยงนก ขายถกทคลมศรษะแพรวพราวเปนดาวทองปลงสกใส พทองประดบไวงดงาม

งาทงคมปลอกสวมเปนเครองประดบ มผาคลมหลงผกสายรดประคน และสวมเครองคลองใตโคนหาง ยก

งวงเงยศรษะสายไปมา ชงาดวยทาทางสงาไมออนลา ทายชางถอขอบงคบชาง สวนควาญชางกเขาประจ าท

เครองประดบเกยรตยศพรอมสรรพตามอยางโบราณราชประเพณในเวลายกทพ พลทหาร ๔ เหลามากมาย

ละลานตา พลชางขนขชาง แตละตวลวนมก าลงมาก เคยท าศกสงครามอยางฮกเหม ก าลงตกมน สงเสยงค า

รณรองราวกบโกรธแคน เครองประดบตกแตงอยางงดงาม ควาญชางกขชางเดนมา พลมามองดราวกบจะ

เหาะเหนไปในทองฟา พอเดาะเตอนกซอยเทา แตละตวกระโดดอยางราเรงคอยแขงขนกน มทงมาสขาว

แซมด า มาสดาง มาทมสนหลงด าเปนทาง มาสเหลอง และสแดง เครองประดบมาทงหมดงดงามยง แผน

ใบโพทองและเงนทตดขางหนาสองแสงแลแวววาวดงามเดน พหอยยอยชวนชม เชอกถกสวมหวดงทอง

สายถอ สายรงใตคางมา สายรงหลง แผนหนงส าหรบปดสขางทงสอง หวงทหอยลงมาจากอานและอานมา

งามยงนก ทหารมาสงางามรายร าเพลงทวนเหมอนหนงจะเขาจโจม ตางคนขบขมาอยางเขมแขง ถอแส

บงคบมาตามวธสรบ กองทพมากมายลานตาไปหมด เดนกนมามากมายเหลอจะนบได สกยนตปลกเสก

ของขลงและคาถาอาคมทงรางกาย เสอผาจดเปนหลายหมวดหมแตกตางกน ในมอกวดแกวงอาวธตาง ๆ

ลวนแตมคมอนแวววาว พลรถทงหลายกนาชม แอกงามออนชอยสงารบกบดมและกง มองเบองบนเหนธง

ชายธงโบกสะบดพลวนามอง ปนไฟเอาใสลอเลอนลากบาง หามมาบาง มากมายพรอมดวยกระสนปนและ

ดนระเบด กองทพพรอมเพรยงโดยล าดบดนาเกรงขาม กองทพเคลอนมาเตมหนทางทงสองฟาก เสยงดง

กกกองประสานกน เสยงชาง เสยงมา เสยงโกลน เสยงโหรองของกองทพ เสยงดนตรดงเซงแซ ปพาทย ฆอง

กลอง เสยงอกทกครกโครม ฝ นตลบไปทงแผนดนเหมอนแผนดนจะถลมทลาย ออกจากเมองราชคฤหมง

ตรงไปเอาชยชนะแกเมองวชช

คณคาดานวรรณศลป

1. การสรรค า เปนการเลอกใชค าทสอความคดและอารมณไดอยางงดงาม

1.1 การเลอกใชค าไดถกตองตรงตามความหมายทตองการมการใชค าทประณต จะใชค าศพทภาษา

บาลสนสกฤษ ซงถอวาเปนภาษาสงตองแปลความทกค า เชน

ประลฤกษมหต ทนอตดมไกร

รณรงควชย ยะดถศภยาม

ทชพฤฒปโร หตโกวทพราหมณ

กประกอบกจตาม นตไลยพธ

ทะนเพออภมง คลสงเคราะหทว

สรวฒนกร ธ เผดจดสกร

บรพณหสมย ลอทยรววร

นฤนาถอดศร ธ เสดจสระสนาน

1.2 การเลอกใชศพทเหมาะแกเนอเรองและฐานะของบคคลในเรอง เชน

วรองคอภมณฑ ศภสรรพประการ

ดจขตตยบราณ รณยทธนยม

พระเสดจรถยา บทคลาอนกรม

ฐตเกยชยชม พลพฤนทนกร

1.3 การเลอกใชค าโดยค านงถงเสยง กวไดดดแปลงฉนทบางชนดใหมความสแตกตางไปจากเดม ท าให

มความไพเราะมากขน สามคคเภทค าฉนทมการใชค าทมเสยงเสนาะ ดงน

1. การใชค าทเลนเสยงหนกเบา ในบทรอยกรองประเภทฉนทกจะท าใหรสกถงรสไพเราะของ

เนองความได

2. การเลนเสยงสมผสในฉนทมทงสมผสนอกและสมผสใน โดยเฉพาะสมผสในมทงสมผสสระ

และสมผสพยญชนะ

3. การเลนสมผสค าและชดเสยง เชน

แพรวแพรวพรายพรายขายกรอง กองสกาวดาวทอง

ทงพสพรรณสรรถกล

สองพลกสกวลยเลอยล ลาดพสตรรตคน

และปกขนองซองหาง

งวงเสยเงยเศยรสายพลาง เทดทนตทาทาง

สงา บ ลา ก าลง

2. การใชโวหาร สามคคเภทค าฉนทมความไพเราะงดงามอนเกดสารทกวใชศลปะในการถายทอด

ความหมายของเนอหา โดยการใชส านวนโวหารและการใชภาพพจน เพอใหผอานมจนตนาการเหน

ภาพชดเจน

2.1 บรรยายโวหาร ใชค าใหเหนภาพชดเจนตามล าดบเหตการณ รวดเรว เขาใจงาย

2.2 พรรณนาโวหาร เปนการสรางมโนภาพใหผอานเกดภาพขนในใจหรอมองเหนภาพบรรยากาศ

2.3 อปมาโวหาร กลาวเปรยบเทยบเพอใหผอานเขาใจและเหนภาพชดเจน

จดท าโดย

นางสาวเบญจวรรณ รตนะรต ม.6/3 เลขท 24