РАСАЛЫК ЖЕК КѲРҮҮЧҮЛҮКТѲН ЖАНА

КАСТЫКТАН УЛАМ ЖАСАЛГАН КЫЛМЫШТАРДАН ЖАБЫР

ТАРТКАНДАР ҮЧҮН ЭСКЕРТМЕ

П 15ББК 67.411

Расалык жек кѳрүүчүлүктөн жана кастыктан улам жасалган кылмыштардан жабыр тарткандар үчүн эскертме. Маалы-маттык чыгарылыш. СПб. 2016. 78-бет.

Бул басылма Расалык жек кѳрүүчүлүктөн жана кастыктан улам жасалган кылмыштардан жабыр тарткандарга алардын укуктарын жана аларга келтирилген зыяндарды калыбына келтирүү үчүн зарыл болгон аракеттер жѳнүндѳ сунуштама-ларды камтыйт.Тиркемеде жардам сурап кайрылууга боло турган мекемелер жана уюмдар менен байланышуу даректери, ошондой эле жабырлануучулардын укуктарын коргоо жаатындагы норма-тивдик-укуктук документтерден мисалдар келтирилген.

Басылма Санк-Петербургдагы «Жарандык кѳзѳмѳл» коомдук уюму тарабынан даярдалып, Civil Rights Defender (Швеция) колдоосунун негизинде басылып чыкты.

Тиражы 1000 нускаакысыз таратылат

© Санк-Петербургдагы «Жарандык кѳзѳмѳл» коомдук уюму, 2016

РАСАЛЫК ЖЕК КѲРҮҮЧҮЛҮКТѲН

ЖАНА КАСТЫКТАН УЛАМ ЖАСАЛГАН

КЫЛМЫШТАРДАН ЖАБЫР ТАРТКАНДАР ҮЧҮН

ЭСКЕРТМЕ

Санкт-Петербург2016

2

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

МАЗМУНУ

Баштапкы сөз . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Эскерткичтин кыскача баяндамасы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Кылмыштардан жабырлануучулар үчүн эскерткич . . . . . . . 13

Тиркеме:

Сурамжылоо маалыматы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

РФнын Кылмыш-процессуалдык кодекси (үзүндүлѳр) . . . . 58

3

БА

ШТ

АП

КЫ

СѲ

З

БАШТАПКЫ СѲЗ

Бири-бирине туруштук бербѳѳ жана жек кѳрүү коомдун ар түрдүү чѳйрѳлѳрүндѳ пайда болууда. Экстремисттер жана террористтер ѳз максаттарына жетүү үчүн ар башка улуттар-дын, элдердин, диний ишенимдердин ѳкүлдѳрүнүн ортосунда карама-каршылыктарды жаратууда. Россияда саясий кырда-алдын ѳзгѳрүшү Россиянын мурунку тоталитардык системага кайтуусуна каршы пикирлерин билдирген жарандарга карата кылмыштуу аракеттердин орун алышына алып келди.

Россиянын мыйзамдарында жек кѳрүүгѳ байланыштуу жа-салган кылмыштар жѳнүндѳ «жек кѳрүүгѳ байланыштуу» деген түшүнүктүн ѳзү жок болгону менен, бул жааттагы мый-замдар жетишээрлик түрдѳ иштелип чыккан. Эрежеге ылай-ык, эгер кылмыш жек кѳрүүгѳ байланыштуу жасалган болсо, кылмыштын бул түрү жоопкерчиликти жогорулатуучу кырда-ал катары каралат.

Россиянын мыйзамдарындагы мүчүлүштүктѳр жек кѳрүүгѳ байланыштуу жасалган кылмыштардын курмандыктарына укуктук жардамдардын жеткиликтүүлүгүнүн чектелүү болу-шуна алып келүүдѳ.

Бул категориялар боюнча адилет сот териштирүүсүнѳ ээ бо-луу укугу кѳпчүлүк учурда мыйзамсыз түрдѳ чектелип калу-уда, мисалы, орус тилинде сүйлѳй албаган, же жеткиликтүү деңгээлде сүйлѳй албаган жабырлануучуга котормочу берил-бейт, соттор калыс эмес болушу мүмкүн, анткени алар дагы коомдо ѳкүмдүк кылып жаткан ксенефобия менен оорушат.

4

Россия Федерациясынын Кылмыш кодексинин ѳзгѳчѳ бѳлүгүндѳ жоопкерчиликти жогорулатуучу кырдаал катары каралуучу расалык айырмачылыгы боюнча жек кѳрүүнүн се-бептерин камтыган 13 берене бар. Бирок, Санкт-Петербург шаары боюнча сот департаменти* башкармалыгы жек кѳрүүгѳ байланыштуу кылмыш иштерине ѳзүнчѳ фиксация жүргүзбѳйт. Айрым бир статистиканы Санкт-Петербург жана Ленинград облусу боюнча ИИМдин Шаардык башкармалы-гы** жүргүзѳт. Бирок, алар чет жердик жарандарга жана жа-рандыгы жок адамдарга карата ар түрдүү себептерден улам жасалган кылмыштардын санын фиксациялашат.

Ксенофобиянын жана мигрантофобиянын ѳсүүсүнѳ байла-ныштуу жек кѳрүүчүлүктөн жана кастыктан улам жасалган бир катар кылмыштар ачылбай, тескеринче жабылуу бойдон калууда. Мындай кылмыштардын башкы себептери ѳзгѳргөн жок, жабырлануучулардын арыздары кабыл алынбайт: жый-ынтыгында далилдер жок болууда, күбѳлѳр табылбайт; кыл-мыштын издери жок кылынат.

Мындай кылмыштардын курмандыктары коргоо издеп укук коргоо органдарына кайрылгандан коркушат, себеби, адат-та мындай учурда жабыр тарткан адамга карата жасалган кылмыш иликтѳѳгѳ алынбастан, арыз берүүчүнүн Россия-да жүрүү макамы жѳнүндѳ маселе каралат, жек кѳрүү жана

**Статистика жана аналитика. Кылмыштуулуктун абалы: актуалдуу көрсөткүчтөр\\ Россия Федерациясынын Ички иштер министрлигинин рас-мий сайты, URL:https://mvd.ru/folder/101762/item/7207988/ (дата обраще-ния 02.03.2016).

* 2015-жылдын 6 айынын ичинде Санкт-Петербургдагы соттолуучулар-дын абалы жөнүндө салыштырма статистикалык көрсөткүчтөр\\Санкт-Петербург шаары боюнча Сот департамени башкармалыгынын расмий сайты. URL: http://usd.spb.sudrf.ru/ ( кайрылган датасы 02.03.2016).

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

5

душмандашуудан улам жасалган кылмышты иликтегендин ордуна, кылмыштын курмандыктарыРФнан чыгарып салу-уга чейин жазалоочу административдик жоопкерчиликке тартылып калышууда. Чындыгында, кылмыштын курман-дыгы мындай кырдаалга кабылган учурда ѳзүнүн бардык укуктарынан ажырабайт жана кылмышты иликтѳѳгѳ катыша алат. Колуңуздагы бул эскерткичте мындай кырдаал ѳзүнчѳ бѳлүмдѳ каралат.

Эсиңизден чыгарбаңыз, эгер кылмыш жасалып, бирок анын бети ачылбаса, анда мындай кылмышты дагы деле жасай берүүгѳ жѳндѳмдүү кылмышкер жазасыз калат.

Биле жүрүңүз, эгер Россияда Сизге жек кѳрүү жана кастыкка байланыштуу кылмыш жасалса, анда укук коргоо органдары эч токтоосуз натыйжалуу жана калыс изилдѳѳ жүргүзүүлѳрү керек жана Сиздин Россияда жүрүү макамыңыздын укуктук деңгээлине карабастан Сизди жабырлануучу (кылмыштын курмандыгы) катары таанышы керек.

Сиздин ѳз укуктарыңызды коргоодогу чекиндүүлүгүңүз келечекте сѳзсүз түрдѳ кылмышкерди жазалоо жана

келечекте неонацизм, ксенофобия жана экстремизимди токтотуу менен сыйланышы керек.

Сиз юридикалык жардам алуу үчүн «Жарандык кѳзѳмѳл» укук коргоо уюмуна кайрылсаңыз болот:

тел. (812) 380 60 30, эл. почта jurist@citwatсh.org.

БА

ШТ

АП

КЫ

СѲ

З

6

ЭСКЕРТКИЧТИН КЫСКАЧА БАЯНДАМАСЫ

ОКУЯ БОЛГОНДОН КИЙИН ДАРОО ЭМНЕ КЫЛУУ КЕРЕК1. «02» же «112» чалуу;2. Сизге каршы кылмыш жасалган жерди сүрѳткѳ тартып алуу; 3. Медициналык жардам алуу үчүн кайрылуу (жаракат таңуу

пункту, тез жардам);4. Мүмкүнчүлүккѳ жараша дарыгерден медициналык доку-

менттердин кѳчүрмѳсүн алуу;5. Кылмыш болгон жерди полиция кызматкерлери келгиче

эч тийбестен сактап туруу.

КЫЛМЫШ ЖѲНҮНДѲ АРЫЗ ТАПШЫРЫП ЖАТКАН УЧУРДА ѲЗҮН КАНДАЙ АЛЫП ЖҮРҮҮ КЕРЕК1. Жакын жердеги полициянын бѳлүмүнѳ баруу жана кыл-

мыш болгондугу жѳнүндѳ кабарлама жазуу (же оозеки билдирүү);

2. Эгер Сизге котормочу керек болсо, аны ѳз алдын-ча табыңыз жана полиция бѳлүмүнѳ аны менен чогуу барыңыз;

3. Ѳзүңүз менен чогуу диктофон алып алыңыз, же полиция бѳлүмүндѳ болгон окуяларды мобилдик телефонго жазып алыңыз;

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

7

ЭС

КЕ

РТ

КИ

ЧТ

ИН

КЫ

СК

АЧ

А Б

АЯ

НД

АМ

АС

Ы

АРЫЗДА ЭМНЕЛЕР КАМТЫЛЫШЫ КЕРЕК1. Полиция бѳлүмүнүн номуру жана анын дареги, району;2. Сиздин аты-жѳнүңүз, жашаган жериңиз, байланыш

телефондоруңуз;3. Кылмышка баа бербестен, анын болгонун болгондой то-

лук сүрѳттѳп берүү;4. Окуя болуп ѳткѳн так убакыт;5. Сизге келтирилген зыянды сүрѳттѳп берүү – материалдык

жана\моралдык;6. Датасы жана Сиздин колуңуз.

4. Сиздин кылмыш жѳнүндѳ арызыңызды кабыл алган кыз-маткерден талон-кабарлама алыңыз, анда кызматкердин аты-жѳнү жана арыз кабыл алынган датасы кѳрсѳтүлүшү керек;

5. Эгер Сиздин арызыңызды алуудан баш тартып жатышса – жетекчини чакырыңыз, «02» (же «112») чалыңыз, же бол-босо нѳѳмѳттѳгү прокурорго арызданыңыз;

6. Эгер алар Сизден кылмыш жѳнүндѳ арыз алуудан баш тартып жатышса, полиция кызматкерлеринин аты-жѳнүн жазып алыңыз, же эсиңизге түйүп алыңыз.

8

ЭГЕР СИЗДИН АРЫЗЫҢЫЗДЫ АЛУУДАН БАШ ТАРТЫШСА, ЭМНЕ КЫЛУУ КЕРЕК1. «02» же «112» телефондоруна чалыңыз;2. Нѳѳмѳттѳгү прокурорго кайрылыңыз;3. Арызга тиркелгендерди тизмелеп, баарын чогуу тапшы-

руу жөнүндө билдирүү менен бирге буюртма кат менен жөнөтүңүз же болбосо канцелярия аркылуу гана ички иш-тер министрлигинин райондук бөлүмүнө даттануу арызын бериңиз;

4. Арызга тиркелгендерди тизмелеп, баарын чогуу тапшы-руу жөнүндө билдирүү менен бирге буюртма кат менен жөнөтүңүз же болбосо РФнын КПКнин 124-беренесине ылайык канцелярия аркылуу гана райондун прокуроруна даттануу арызын жөнөтүңүз;

5. Арызга тиркелгендерди тизмелеп, баарын чогуу тапшы-руу жөнүндө билдирүү менен бирге буюртма кат менен жөнөтүңүз же болбосо РФнын КПКнин 124-беренесине ылайык канцелярия аркылуу гана полиция органынын да-реги боюнча сотко даттануу арызын тапшырыңыз.

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

9

ЭГЕР СИЗДИН АРЫЗЫҢЫЗ БОЮНЧА КЫЛМЫШ ИШИН КОЗГОБОСО ЭМНЕ КЫЛУУ КЕРЕК1. Кылмыш ишин козгоодон баш тарткандыгы жѳнүндѳ ток-

томдун кѳчүрмѳсүн алыңыз;2. РФнын Кылмыш-процессуалдык кодексинин 124-бе-

ренесине ылайык, кылмыш ишин козгоодон баш тартуу жѳнүндѳ чечим кабыл алгандыгы жөнүндө аны кароого ыйгарым укуктуу прокурорго, же тергѳѳ органынын жетек-чисине жазуу түрүндѳ даттануу арызы менен кайрылыңыз;

3. РФнын Кылмыш-процессуалдык кодексинин 125-бере-несине ылайык, кылмыш ишин козгоодон баш тарткан-дыгы жѳнүндѳ токтомдун үстүнѳн сотко даттануу арызын бериңиз.

РФнын Кылмыш-процессуалдык кодексинин 124-беренесине ылайык, прокуратурага, же

тергѳѳ органдарынын жетекчисине, ошондой эле РФнын Кылмыш-процессуалдык кодексинин 125-беренесинин негизинде сотко бир эле маалда кайрылуу сот иштерин кечеңдетиши мүмкүн. Биринчиден, сот даттануу арызы боюн-ча ишти Прокурор Сиздин даттанууңузга жооп бере элек де-ген негизде токтотуп коюушу мүмкүн. Бирок, прокурор Сизди канааттандырбаган жоопту берип кое турган болсо, ал эми сот болсо, Сиздин пайдаңыз үчүн чечим чыгарган кырдаал дагы болуп калышы мүмкүн. Демек, даттануу арызын бир убакытта берүү менен Сиз ѳзүңүздүн эле убактыңызды жо-готуп аласыз. Ар кандай кырдаалдарга даяр болуңуз деген кеңешти бермекчибиз.

ЭС

КЕ

РТ

КИ

ЧТ

ИН

КЫ

СК

АЧ

А Б

АЯ

НД

АМ

АС

Ы

10

СОТТО ѲЗҮН КАНДАЙ АЛЫП ЖҮРҮҮ КЕРЕК1. Мүмкүнчүлүккѳ жараша, сот жыйындарына ишеним кат-

тын негизинде коргоочуңуз, же ѳкүлүңүз менен чогуу катышыңыз;

2. Эгер Сиздин сотко катышууңуз мүмкүн болбосо, анда Сиз-дин коргоочуңуз же ѳкүлүңүз ишеним каттын негизинде сотто Сиздин кызыкчылыгыңызды коргосун.

3. Эгер Сизге котормочу керек болсо, Сизге котормочу берүүсү жѳнүндѳ ѳтүнүч кат менен кайрылыңыз;

КЫЛМЫШ ИШИ КОЗГОЛГОН УЧУРДА ЭМНЕ КЫЛУУ КЕРЕК 1. Ишеним каттын негизинде ѳзүңүзгѳ коргоочу, же юрист

табыңыз;2. Ѳзүңүздүн коргоочуңуздун, же юристиңиздин катышуу-

сунда тергѳѳ амалдарына катышыңыз;3. Иштин материалдары менен таанышыңыз, аларга талдоо

жүргүзүңүз: тергѳѳчү дагы эмнени аткарган жок?4. Тергѳѳгѳ активдүү катышыңыз: ѳтүнүч кат бериңиз, далил-

дерди чогултуңуз жана аларды иштин материалдарына кошуңуз; экспертиза жѳнүндѳ ѳтүнүч кат берүү ѳзгѳчѳ маанилүү;

5. Сизди жарандык доогер катары таануу боюнча ишеним кат өткөрүңүз (Сиз муну сотто жасасаңыз болот);

6. Иштин жүрүшүнѳ байкоо жүргүзүп туруңуз, тергѳѳчү ме-нен дайыма чалып байланышта болуңуз, зарылчылык жа-ралган учурда анын аракетсиздиги үчүн даттануу арызы менен кайрылсаңыз дагы болот.

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

11

Жогоруда стресстик кырдаалга кабылган учурда ыкчам түрдѳ кандай аракеттерди кѳрүү керек экендиги жѳнүндѳ кыскача баяндап бердик, адамдын жашоосуна жана ден-соолугуна каршы жасалган ар бир аракет кылмыш болуп саналат.

Тѳмѳндѳ болсо мына ушундай кырдаалдарда эмне кылуу керек экендиги жѳнүндѳ кенен сүйлѳшѳбүз.

ЭГЕР СИЗДИ РОССИЯДАН ЧЫГАРЫП ТАШТАСА, ЭМНЕ КЫЛУУ КЕРЕК1. Россияда Сиздин кызыкчылыгыңызды коргой турган кор-

гоочу табыңыз;2. Россиядагы юристиңизге ишеним кат бериңиз;3. Сиздин ал жактагы тууганыңыз өзүн Сиздин ишиңиз бо-

юнча жабырлануучу катары таануусун суранып, ѳтүнүч кат бере алат жана коргоочунун жардамы аркылуу ѳзүнүн атынан Сиздин кызыкчылыктарыңызды коргой алат. Э

СК

ЕР

ТК

ИЧ

ТИ

Н К

ЫС

КА

ЧА

БА

ЯН

ДА

МА

СЫ

4. Сот залында ѳзүн сотто алып жүрүү эрежелерин сактаңыз;5. Эгер Сиз соттун чечимин адилетсиз деп эсептесеңиз, анда

соттун чечиминин үстүнѳн даттануу арызын берсеңиз болот.

12

03

ПОЛИЦИЯ КЫЗМАТКЕРЛЕРИ КЕЛГЕНГЕ ЧЕЙИН КЫЛМЫШТЫН ОРДУН САКТАП ТУРУУ ЗАРЫЛ

«02» ЖЕ «112» ЧАЛЫҢЫЗ

КЫЛМЫШТЫН ОРДУН  СҮРѲТКѲ ТАРТУУ КЕРЕК

ДАРЫГЕРДЕН ДОКУМЕНТТЕРДИН КѲЧҮРМѲСҮН АЛУУ

МЕДИЦИНАЛЫК ЖАРДАМ АЛУУГА КАЙРЫЛУУ

СИЗГЕ КЕЛТИРИЛГЕН ЗЫЯНДАРДЫ СҮРѲТКѲ ТАРТУУ

13

ОК

УЯ

БО

ЛГО

НД

ОН

КИ

ЙИ

Н Д

АР

ОО

ЭМ

НЕ

КЫ

ЛУ

У К

ЕР

ЕК

ОКУЯ БОЛГОНДОН КИЙИН ДАРОО ЭМНЕ КЫЛУУ КЕРЕК

Ошол учурда эң биринчи жана эң негизгиси: Сизге карата кор-кунучтар кайрадан кайталанбай тургандыгына толук кѳзүңүз жеткенден кийин гана бардык аракеттерди баштоо керек. Эгер, Сиздин тиешелүү кѳндүмдѳрүңүз менен жѳндѳмдѳрүңүз болсо гана кылмышкерлердин изине түшүүгѳ, аларды кармо-ого аракет кылсаңыз. Сиз үчүн эң негизгиси жеке өзүңүздүн коопсуздугуңузду камсыз кылуу, зарылчылыкка жараша тези-рээк медициналык жардам алуу маанилүү.

1-АРАКЕТ. Окуя жѳнүндѳ шаардык телефондон «02», мобилдик теле-фондон «112» аркылуу чалып кабарлоо керек, же болбосо аймактык бѳлүмдүн телефонун бул Эскерткичтеги тиркеме-ден таба аласыздар (29-бет) жана жакынкы медициналык ме-кемеге барыңыз (жаракат бѳлүмү), ал жерден Сизге тез меди-циналык жардам кѳрсѳтүшѳт (эгер Сиз ѳзүңүз ал бѳлүмдѳргѳ бара албай турган абалда болсоңуз, дарыгерлерди жана кыз-маткерлерди чакырыңыз).

• Сиздин дарыгерге айткан сѳздѳрүңүз, тергѳѳ үчүн абдан маанилүү роль ойнойт;

• Дарыгер Сиздин айткан сѳздѳрүңүз боюнча ден-соолукка кандайча зыян келтирилгендиги тууралуу медициналык документке жазышы керек жана ал тууралуу полицияга маалымдашы керек;

14

• Мүмкүнчүлүккѳ жараша дарыгердин аты-жѳнүн, тез жар-дам бригадасынын келүү убактысын жана бригаданын номурун эстеп калыңыз;

• Дарыгерден окуя тууралуу полицияга кабар берүүсүн сураныңыз;

• Бардык маалымдамаларды жана медициналык доку-менттерди алууга аракет кылыңыздар;

• Эгер адам ѳлтүрүү болсо, ѳлтүрүлгѳн адамды жана ага келтирилген зыяндарды сүрѳткѳ тартып алыңыз.

 Болуп ѳткѳн окуя жѳнүндѳ эч кошумча-лабастан реалдуу кырдаалды, чындыкты

баяндап бериңиз. Эгер Сиз дарыгерге бирди айтып, поли-ция кызматкерине экинчи нерсени айтсаңыз, кийин Сиздин кѳрсѳтмѳлѳрүңүздѳ карама-каршылык пайда болот жана кѳрсѳтмѳңүздѳн күмѳн санап башташы мүмкүн.

Мүмкүнчүлүккѳ жараша Сизге берилген медициналык кар-тадагы жазылгандарды сүрөткө тартып же кѳчүрмѳсүн алыңыз, Сизге берилген бардык медициналык документ-терди сактаңыз (оорунун тарыхы жѳнүндѳ жазылгандардын кѳчүрмѳсүн, башка дарыгерлерге багыттама, дарылардын рецептерин ж.б.).Ѳзүңүздүн денеңизге келтирилген залакаларды сүрѳткѳ тартканга жана аларды медициналык терминдердин тили менен жазып бергенге аракет кылыңыз.

2-АРАКЕТ. Кылмыштын ордун милиция кызматкерлери келгенге чейин кылмыш болгондон кийин кандай абалда болсо, эч жерине тийбей ошол боюнча сактап туруу.

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

15

• Кол салгандардын белгилерин, тышкы келбетин жана са-нын, кол салуу учурунда коштогон чакырыктарын эстеп калганга каракет кылуу керек;

• Кылмышкерлерден калган издерге эле эмес, эч нерсеге тийбеш керек;

• Кылмыш ордун адистер карап чыкмайынча эч кандай та-залоо иштерин жасабоо керек;

• Мүмкүнчүлүккѳ жараша кылмыш ордун сүрѳткѳ тартып алыңыз;

• Эгер кылмыштын күбѳлѳрү, ѳз кѳзү менен кѳргѳндѳр бол-со, алардын кебетесин эсиңизге сактап, байланыш дарек-терин жазып алыңыз;

• Кылмыш болгон жерди, айланадагы имараттарды эсиңизге сактап алыңыз, аларда бардык кыймыл аракет-ти тартып туруучу жана байкоо жүргүзүп туруучу камера орнотулган болушу мүмкүн, алардын тергѳѳ иштерине жардамы тиет; эл нары-бери кѳп ѳткѳн жерде видео бай-коо жүргүзүүчү камера орнотулган болушу мүмкүн.

Эгер кылмышкер Сиздин тулку-боюңузду кармаган болсо, анда Сиздин кийимдериңиз жана жеке буюмдарыңыз дагы окуя болуп ѳткѳн жердин бир бѳлүгү болуп эсептелет. По-лиция келгенче кийимиңизди тазалабаңыз, ѳзгѳчѳ ал кыл-мыштын жыйынтыгында кирдеген болсо тийбей туруңуз.

ОК

УЯ

БО

ЛГО

НД

ОН

КИ

ЙИ

Н Д

АР

ОО

ЭМ

НЕ

КЫ

ЛУ

У К

ЕР

ЕК

16

ЭГЕР ЗАРЫЛЧЫЛЫК БОЛСО, КОТОРМОЧУ ТАБЫҢЫЗ

ЖАКЫН ЖЕРДЕГИ ПОЛИЦИЯ БѲЛҮМҮНѲ БАРЫҢЫЗ

КЫЛМЫШ ЖѲНҮНДѲ ЖАЗУУ ЖЕ ООЗКЕКИ ТҮРҮНДѲ БИЛДИРИҢИЗ

БИЛДИРҮҮ ТАЛОНУН СѲЗСҮЗ ТҮРДѲ АЛЫП АЛЫҢЫЗ

ПОЛИЦИЯ БѲЛҮМҮНДѲ БОЛГОНДОРДУ АУДИО ТҮРҮНДѲ ЖАЗДЫРЫП АЛЫҢЫЗ

17

КЫ

ЛМ

ЫШ

ЖѲ

НҮ

НД

Ѳ А

РЫ

З Т

АП

ШЫ

РУ

У У

ЧУ

РУ

НД

А Э

МН

Е

КЫ

ЛУ

У К

ЕР

ЕК

КЫЛМЫШ ЖѲНҮНДѲ АРЫЗ ТАПШЫРУУ УЧУРУНДА ЭМНЕ КЫЛУУ КЕРЕКАлгач өзүңүз үчүн тактап алыңыз, Сиз үчүн арызды тезирээк тапшыруу канчалык деңгээлде маанилүү. Бул жасалган кыл-мыштын мүнѳзүнѳн кѳз каранды. Эрежеге ылайык, жасалган кылмыш боюнча арызды Сиз канчалык тез тапшырсаңыз, тергѳѳ-иликтѳѳ иштери дагы ошончолук натыйжалуу болот. Арызды кылмыштын изи сууй электе тапшырыңыз. Медицина-лык мекемелер кылмыш жөнүндө маалымат жөнөтүшөрүнө карабастан, ѳзүңүз дагы арыз тапшырыңыз. Сизге жек кѳрүү жана кастыктан улам кол салса, арыз тапшыруу учурунда кылмыштын максатын жана себептерин дагы сөзсүз көрсөтүп белгилешиңиз керек.

Болуп өткөн, же боло турган кылмыш жөнүндө телефон аркы-луу дагы, же полиция бөлүмүнө келип дагы билдирсе болот. Иликтөө кылмыштын орду боюнча жүргүзүлөт, ошондуктан кылмыш болуп өткөн жерге жакын полициянын бөлүмүнө кайрылуу туура.

Эгер жакын жердеги полиция бөлүмүн издөөгө убактыңыз жетишпей жатса, Сиз боло тур-

ган же болуп өткөн кылмыш жөнүндө полициянын бардык бөлүмдөрүнө кайрылууга укуктуусуз.

Биздин өлкөдө иликтөө-тергөө иштерин жүргүзүү боюнча бир нече орган бар: полиция, Федералдык коопсуздук кыз-маты, Тергөө комитети ж.б.

18

Эгер Сиз өзүңүзгө каршы жасалган кылмыш иши кайсы ор-ганга тиешелүү экендигин билбесеңиз, полициянын жакын-кы бөлүмүнө кайрылыңыз жана кылмыш жөнүндө Сиздин арызыңызды алуусун талап кылыңыз. Полиция бөлүмдөрү күндүр-түндүр иштейт. Эгер эшик жабы-луу болсо, коңгуроону басыңыз. Коңгуроо жок болсо же эшик-ти ачпай жатса, шаардык телефондон «02» же мобилдик те-лефондон «112» чалып арызданыңыз. Чалуу акысыз. «112ге» эсебиңизде акча жок болсо дагы чалууга болот.Полиция кызматкери менен сүйлөшүүнү (өздүк же шаардык) мындай деп баштасаңыз натыйжалуурак болот: «Мен болуп өткөн кылмыш жөнүндө арыз тапшыргым келип жатат».

В Полицияга келген учурда жаңы гана болуп өткөн кылмыш жөнүндө толук маалыматты

бир гана Сиз билесиз. Полиция кызматкерлери калп маа-лыматтарга туш болууну, болуп өткөн окуяга туура эмес баа берүүнү күндө баштарынан кечиришет. Ошондуктан, Сиздин арызыңызды кабыл алуудан жана каттоодон мурун, Сиз ме-нен полиция бөлүмүнүн кызматкери сүйлөшөт. Анын суроо-лоруна так жооп бериңиз, арыз тапшырбай эле коюңуз деп көндүрүү аракети болсо макул болбоңуз, анткени кийинчирэ-эк кылмышкерлерди табууга, ошондой эле арыз тапшырууга мүмкүн болбой калат.

Бардык суроолорго тынч, жай баракат жооп бергенге аракет кылыңыз, Сиздин айткандарыңыздын чын экенин далилдеп бере турган адамдардын же окуяны көргөн күбөлөрдүн, жок дегенде Сиздин сөздөрүңүз боюнча бекемдеп бере турган адамдардын аты-жөнүн айтыңыз.

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

19

Сизге калп маалымат жана көрсөтмө бергендигиңиз үчүн кыл-мыш жазасы каралгандыгы жөнүндө сөзсүз эскертүү берилет; муну процедуранын зарыл элементи катары кабыл алыңыз.Эгерде Сиз орус тилинде сүйлөй албасаңыз, эне тилинизде сүйлөгөн котормочу чакырууну сураныңыз же өз алдынча табыңыз, себеби тергөө – сот өндүрүмүнүн жалпы бөлүгү жана Сиз өз эне тилиңизде түшүндүрмө жана көрсөтмө берүүгө укугуңуз бар.

• Сизден кылмыш жөнүндө арызды кандай гана формада

болбосун кабыл алууга милдеттүү;• Колго, эркин формада жазылган арызды деле алып

келсеңиз болот;• Анда эң негизгиси Сиздин дарегиңиз, же Сиз менен кан-

тип байланышса боло тургандыгы жөнүндө маалыматтар жана болгон окуянын маңызы камтылса болду;

• Сиз ошондой эле полициянын бөлүмүнө кылмыш туура-луу оозеки түрүндө дагы кайрылууга укуктуусуз;

• Арыз тапшыргандан кийин аны кабыл алгандыгы жөнүндө документти алуу зарыл, документте аны кабыл алган адамдын аты-жөнү, кызмат орду, ошондой эле ка-был алуу убактысы жана күнү көрсөтүлүшү керек;

• Арызды кабыл алуудан баш тарткан учурда арызды полиция бөлүмүнө же прокурорго телеграмма аркы-луу жиберсеңиз болот, же тапшырык катын почта ар-кылуу ага чогуу тиркелген материалдарды белгилеп жөнөтсөңүз болот.

КЫ

ЛМ

ЫШ

ЖѲ

НҮ

НД

Ѳ А

РЫ

З Т

АП

ШЫ

РУ

У У

ЧУ

РУ

НД

А Э

МН

Е

КЫ

ЛУ

У К

ЕР

ЕК

20

Сизден арызды оозеки түрүндө дагы алууга милдеттүү, аны дароо кабыл алуусу зарыл. Полициянын нөөмөттөгү кыз-маткери Сиздин оозеки арызыңыздын негизинде протокол түзүшү керек. Сизди үйгө кетирип жибергенге, арызды бир гана жазуу түрүндө тапшырууну, почта аркылуу жөнөтүүнү талап кылууга акылары жок. Россиянын ИИМинин 2013-жыл-дын 12-сентябрындагы «Россия Федерациясынын Ички иштер министрлигинин системасында жарандардын кайры-лууларын уюштуруу боюнча нускаманы бекитүү жөнүндө» № 707 (23.11.2015) буйругунун 173-пунктуна ылайык, по-лиция бөлүмүндө Сиздин дароо арыз жазууңуз үчүн калем сап жана кагаз болуусу керек. Сизге карата жасалган кылмыш тууралуу башка адамдар, укук коргоо уюмдары, ММКлар дагы билдириши мүмкүн. Жасалган кылмыш тууралуу башка адамдар, укук коргоо уюмдарынын, ММКлардын полиция бөлүмүнө билдирүүсү кылмыш жөнүндө келип түшкөн билдирүүнү кароо, кылмыш ишин козгоо жана иликтөө иштерин баштоо үчүн негиз бо-луп эсептелет. Эгер, Сиздин арызыңыз кабыл алынса, анын далили ката-ры Сизге номур коюлган бланк – билдирүү талонун берүүсү керек. Сизге арызыңыз кабыл алынды жана каттоодон өттү деп айтып, бирок билдирүү талонун бербесе, анда ал мый-замсыз болуп калат. Сөзсүз түрдө билдирүү талонун талап кылыңыз жана аны бекем сактаңыз. Эгер Сиздин арызыңызды Сизди ынандырбаган себептерди айтып, же себебин эч билдирбестен эле кабыл алуудан баш тартса, жетекчисин чакырыңыз. Эгер майрам күндөрүнө же түнкү убакытка туш келсеңиз, жооптуу нөөмөтчүнү сураңыз. Сиздин арызды кабыл алуудан баш тарткан полиция кызмат-керинин аты-жөнүн, кызмат ордун билип жана жазып алыңыз.

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

21

Арызды кабыл алуудан баш тарткан учурда шаардык теле-фондон «02ге» (мобилдик телефондон «112ге») чалыңыз; полиция бөлүмүнө, прокурорго телеграмма жибериңиз (те-леграмманы телефон аркылуу деле айтып жиберсе болот).

 Мындай учурда өзүңүздү колдон келишин-че сабырдуу кармаганга аракет кылыңыз

жана аты-жөнүн, ээлеген кызмат ордун жазып алууга үлгүрүңүз; Жаныңызга диктофон алып жүрүңүз же мобил-дик телефонуңузга аудио жаздырып алыңыз деген кеңеш бермекчибиз.

КЫ

ЛМ

ЫШ

ЖѲ

НҮ

НД

Ѳ А

РЫ

З Т

АП

ШЫ

РУ

У У

ЧУ

РУ

НД

А Э

МН

Е

КЫ

ЛУ

У К

ЕР

ЕК

22

• ПОЛИЦИЯ БѲЛҮМҮНҮН НОМУРУ

• БѲЛҮМДѲРДҮН РАЙОНДОР БОЮНЧА ЖАЙГАШУУЛАРЫ ЖАНА ДАРЕКТЕРИ

• СИЗДИН АТЫ-ЖѲНҮҢҮЗ• ЖАШАГАН ДАРЕГИҢИЗ• ТЕЛЕФОНУҢУЗ

• КЫЛМЫШТЫН БАРДЫК СЫПАТТАМАСЫ

• БОЛУП ѲТКѲН КЫЛМЫШ ОКУЯСЫНЫН ТАК УБАКТЫСЫ

• СИЗГЕ КЕЛТИРИЛГЕН МАТЕРИАЛДЫК ЖЕ МОРАЛДЫК ЗЫЯНДЫН СЫПАТТАМАСЫ

• ДАТАСЫ• КОЛ КОЮУ

23

АР

ЫЗ

ДА

ЭМ

НЕ

ЛЕ

РД

И К

ѲР

СѲ

ТҮ

Ү К

ЕР

ЕК

АРЫЗДА ЭМНЕЛЕРДИ КѲРСѲТҮҮ КЕРЕК

Эгер убактыңыз жетиштүү болсо, окуяны кенен баяндап бер-ген арыз жазуу пайдалуу болот: ага ылайык кылмыштын ку-рамынын орун алгандыгын жана кылмыш ишин козгоого не-гиздер бар экендигин таразалашат.Эгер Сизге жагдайдан улам, кылмыштын изи сууй электе да-роо полицияга кайрылууга туура келсе, юристтен кеңеш алу-уга убактыңыз болбойт. Ошондуктан, (же эгер оозеки түрүндө арыздансаңыз айтыңыз) болгонун болгондой жазыңыз. Оозе-ки арызды Сиздин айткандарыңыздын негизинде аныктал-ган форма боюнча полиция кызматкери кабыл алат; Сиздин милдетиңиз болуп өткөн окуяны бири-бири менен байла-ныштуу кылып айтуу, оозеки арыз Сиздин жана арызды ка-был алган кызматкердин кол тамгасы коюлуучу протоколго киргизилет. Жазуу түрүндөгү арыз Сиз кайрылып жаткан да-ректин аталышы менен башталат. Полиция бөлүмүнүн ному-рун, районун жана анын дарегин белгилөө жетиштүү. Жетек-чинин аты-жөнүн жана наамын билүү жана белгилеп жазуу милдеттүү түрдө эмес. Кылмыш жөнүндө жазуу түрүндөгү арызга Сиз өзүңүз кол тамгаңызды коюшуңуз керек.Арыздын текстинде жасалган кылмыштын жагдайлары туу-ралуу сүрөттөп берүү керек, ага баа берүүдөн качыңыз, бир гана факттарды жазыңыз. Сөзсүз түрдө кылмыш болуп өткөн орду, мүмкүн болсо окуя болуп өткөн убакыт так көрсөтүлүшү керек. Эгер Сиз кылмыштын болуу убактысын жана ордун так көрсөтүп бере албасаңыз (мындай дагы болот), ойдон чыга-рып кошумчалап кереги жок. Эсиңизде сактап калгандарды гана жазыңыз.

24

Кылмыш кандай зыян алып келгендигин сөзсүз түрдө жазыңыз. Зыян материалдык дагы болушу мүмкүн – анда кай-сы буюм уурдалды, талкаланды ж.б. санап көрсөтүү, зыяндын баасын белгилеп рулбь боюнча баалоо керек. Эгер Сиз арыз жазып жаткан учурда келтирилген зыяндын баасын так баа-лай албасаңыз, анын болжолдуу баасын жазып, кийинчирээк так баалап берем деп эскертиңиз.Зыян тулку-бойго келтирилиши мүмкүн – анда кайсы аракет-терден улам Сиздин ден-соолугуңузга зыян келтирилгенди-гин жазуу керек (эгер Сизди чапса, дал кайсы жерге чапты; эгер кылмышкер кандайдыр бир предметти колдонсо, анда эмнени колдонду, издери кайсы жерде калды; көк ала тактар, тытылган жерлер ж.б.) канчалык оорутту, медициналык жар-дам алуу үчүн кайрылдыңызбы, Сизге жардам көрсөтүштүбү, дарыландыңызбы, дарыланууну улантып жатасызбы, сарптал-ган чыгымдар жөнүндө дагы жазсаңыз болот. Эгер Сизге кел-тирилген зыяндар жыныстык коопсуздукка байланыштуу бол-со, аны дагы белгилеп көрсөткөндөн уялбаңыз. Эгер Сиздин ден-соолугуңуз жана Сиздин буюмдарыңыз зыян тартпаса, бул Сиз жабырлануучу эмессиз дегендикке жатпайт. Зыян моралдык дагы болушу мүмкүн – Сизди жынысыңызга, расаңызга, улутуңузга, тилиңизге, тегиңизге, диний баалуулуктарыңызга, Сиз тиешелүү социалдык топко бай-ланыштуу кемсинтүүгө байланыштуу тарткан азаптарыңызды, капаланууңузду дагы жазыңыз.

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

25

Эгер Сиз бир нерсени унутуп калсаңыз же так эмес белгилеп койсоңуз коркпоңуз. Эсиңизден

чыгарбаңыз, Сизди бир эле жолу сурап чектелип калышпайт (ишти козгогонго чейин, тергөөдө жана сотто) жана Сиз би-ринчи айткандарыңызды тактай жана толуктай аласыз, би-рок толуктоолор биринчи көрсөтмөгө карама-каршы келбе-ши керек.

АР

ЫЗ

ДА

ЭМ

НЕ

ЛЕ

РД

И К

ѲР

СѲ

ТҮ

Ү К

ЕР

ЕК

26

ИЧКИ ИШТЕР БѲЛҮМҮНҮН РАЙОНДУК БАШКАРМАЛЫГЫ

РАЙОНДУН ПРОКУРАТУРАСЫНА(РФНЫН КПКНИН 124-БЕР.)

ПОЛИЦИЯ БѲЛҮМҮНҮН ДАРЕГИ БОЮНЧА СОТКО (РФНЫН КПКНИН 125-БЕР.)

«02» ЖЕ «112» ТЕЛЕФОНДОРУНА ЧАЛЫҢЫЗДАР

НѲѲМѲТТѲГҮ ПРОКУРОРГО КАЙРЫЛЫҢЫЗ

АРЫЗДЫ ТАПШЫРЫК КАТ АРКЫЛУУ ЖЕ ЖЕКЕ ѲЗҮҢҮЗ КАНЦЕЛЯРИЯ АРКЫЛУУ ЖѲНѲТҮҢҮЗ

27

ЭГЕР СИЗДИН АРЫЗЫҢЫЗДЫ КАБЫЛ АЛУУДАН БАШ ТАРТЫШСА ЭМНЕ КЫЛУУ КЕРЕК

Эгер Сизге арызыңызды кабыл алуудан эмне үчүн баш тартып жатышкандыктарын жеткиликтүү түрдө түшүндүрүп беришсе деле, бул дагы башка жака кайрылууга болбойт дегенди бил-дирбейт. Мыйзам боюнча Сиз кылмыш жөнүндө билдирүүнү алуудан баш тарткандыгы жөнүндө РФнын 124-125-берене-лерине ылайык прокурорго же сотко кайрыла аласыз.Эгер баш тартуу иш күнүндө болсо, тезинен прокуратурага барыңыз: райондук прокуратураларда нөөмөтчү прокурор күн сайын саат 9.00дөн 18.00гө чейин кабыл алат. Сиз ага Сизден кылмыш жөнүндө билдирүү алгандан баш тарткан-дыгы жөнүндө өзүңүздүн даттанууңузду оозеки түрүндө ба-яндап бериңиз.Эгер Сиздин арызыңызды алуудан полициянын аймактык бөлүмүндө баш тартышса, анда Сиз ички иштер бөлүмүнүн райондук бөлүмүнө даттансаңыз болот. Ал жакта жарандар-дын даттанууларын кабыл алган нөөмөттө туруучу кызматкер жок, ошондуктан Сиз райондук ички иштер башкармалыгы-нын жетекчиси же анын орун басары кабыл алган күндөрү келишиңиз керек. Сиздин арызды алуудан баш тарткан кыз-маткерлердин аты-жөнүн, кызматтык наамын, ээлеген кыз-маттарын билип алууга аракет кылгыла.Эгер түнкү убакта, же майрам, же дем алыш күндөрү Сиздин арызды кабыл алуудан баш тартып жатышса, ал эми Сиз үчүн Э

ГЕР

СИ

ЗД

ИН

АР

ЫЗ

ЫҢ

ЫЗ

ДЫ

КА

БЫ

Л А

ЛУ

УД

АН

БА

Ш Т

АР

ТЫ

ШС

А Э

МН

Е К

ЫЛ

УУ

КЕ

РЕ

К

28

тезинен кылмыштын изи сууй электе ал тууралуу кабарлоо жан кылмышкерди кармоо маанилүү болуп жатса, шаардык телефондон «02ге» же «112ге» чалыңыз, Сиз жабырлануучу экениңизди, ал эми Сизди полиция бөлүмүнө коё бербей же сүйлөшүүнү каалабай жаткандыгын айтыңыз.Эгер Сиздин бул кайрылууңуз дагы ийгилик алып келбе-се капаланбаңыз. Сиз өз укугуңузду коргоо чечимин кабыл алганыңызды эсиңизден чыгарбаңыз. Арыз жазып, аны почта аркылуу тапшырык каты менен по-лицияга же прокуратурага тапшыруу жөнүндө кабарлама ме-нен жөнөтүңүз, жогорку жетекчилерге эмес, ээлеген кызмат орду ылдыйраак кызматкерлерге тапшырсын; Башкы проку-рорго же ички иштер министрине эмес, райондук прокурорго же ички иштер бөлүмүнүн райондук башкармалыгына тап-шырсын (жогорку инстанциялардан Сиздин арызыңыз баа-ры бир төмөн түшөт, ал эми бири-бирине жөнөтүү процесси убакытты алып коёт). Кандай гана кайрылуу болбосун аны расмий инстанциялар-га жөнөтүү керек болуп жатса, тапшырык почтасы аркылуу ага тиркелген материалдарды белгилеп, тапшыруу жөнүндө кабарлама менен жөнөтүү зарыл; себеби Сиздин колуңузда чын эле кайрылуу жөнөткөндүгүңүз тууралуу далил бар болот. Ошондой эле арызды кадимки почта аркылуу же айрым про-куратураларда турган почта үчүн атайын жашиктерге деле салсаңыз деле болот, же болбосо кабыл алуу бөлүмүндөгү нөөмөтчү прокурорго берсеңиз болот (райондун прокурору-нун сөзсүз түрдө күтө бербеңиз; Сиздин даттанууңузду кабыл алуу бөлүмүндөгү ар бир кызматкер кабыл алууга укуктуу; андан соң ал аны баары бир райондун прокуроруна жөнөтөт). Арызды берип жатып, анын көчүрмөсүнө кол коюуну жана арыз алган кызматкер аты-жөнүн жазып коюусун сураныңыз. РА

САЛЫ

К Ж

ЕК К

ѲРҮ

ҮЧҮЛ

ҮКТѲ

Н Ж

АНА

КАС

ТЫКТ

АН У

ЛАМ

ЖАС

АЛГА

Н К

ЫЛМ

ЫШ

ТАРД

АН Ж

АБЫ

Р ТА

РТКА

НД

АР Ү

ЧҮН

ЭСК

ЕРТМ

Е

29

Арыз тапшырылгандыгы жөнүндө кабарламаны колуңузга алгандан кийин ошол органдын жалпы бөлүмүнө чалып, кат-тын кирүү номурун, ал кароо үчүн кимге жөнөтүлдү билүүгө болот, андан кийин мүмкүнчүлүккө жараша карап жаткан адам же тергөөчү менен байланышып, бул арыз боюнча кан-дай чечим кабыл алынгандыгын билиңиз.Эгер Сизге жасалган кылмыш жөнүндө арызды кабыл алуу-дан жана иликтөө жүргүзүүдөн баары бир баш тартып жа-тышса, анда прокуратурага полиция кызматкерлери жасал-ган кылмышты жаап коюуга аракет кылып жатышкандыктары жөнүндө даттануу арызы менен кайрылсаңыз болот.

30

ТЕРГѲѲ ОРГАНЫНЫН ЖЕТЕКЧИСИНЕ ЖЕ ПРОКУРОРГО ЖАЗУУ ЖҮЗҮНДѲ ДАТТАНУУ АРЫЗЫН ТАПШЫРЫҢЫЗ

СОТКО ДАТТАНУУ АРЫЗЫН БЕРИҢИЗ

КЫЛМЫШ ИШИН КОЗГООДОН БАШ ТАРТУУ ЖѲНҮНДѲГҮ ТОКТОМДУН КѲЧҮРМѲСҮН АЛЫҢЫЗ

31

ЭГЕР СИЗДИН АРЫЗЫҢЫЗ БОЮНЧА КЫЛМЫШ ИШИН КОЗГОБОСО ЭМНЕ КЫЛУУ КЕРЕК

Балким мындай дагы болушу мүмкүн: Сиздин арызыңызды кабыл алышты жана каттоодон өткөрүштү. Бирок, андан кий-ин кылмыш ишин козгоодон баш тартышты.Мыйзам боюнча, үч сутканын ичинде Сиздин арызыңызды карап чыгуунун жыйынтыгы боюнча чечим кабыл алынышы керек. Бул мөөнөт тиешелүү жагдайларга карата 10 суткага чейин, же болбосо 30 суткага чейин узартылышы мүмкүн.Төмөнкүдөй чечимдер кабыл алынышы мүмкүн:• кылмыш иши козголгондугу жөнүндө;• кылмыш ишин козгоодон баш тарткандыгы жөнүндө;• кылмыш жөнүндө билдирүүнү башка органга – же кел-

тирилген зыяндар боюнча, же сотко ж.б. жибергендиги жөнүндө.

Акыркысынын негизинде мыйзам полицияны кылмыштын изин таап чыгуу боюнча чараларды көрүүгө милдеттендирет.Эгер ушул убакыт аралыгында Сизге кабыл алынган чечим жөнүндө маалымат беришпесе, анда арызыңызга эмне болду кызыгып, сурамжылай баштаңыз.Кылмыш ишин козгоодон баш тарткандыгы жөнүндө ток-том чыгары менен 24 саттын ичинде анын көчүрмөсү Сизге жиберилиши керек. Эгер Сиз кылмыш ишин козгоодон баш тарткандыгы жөнүндө билдирме алсаңыз, капаланбаңыз. Сиздин бул чечимдин үстүнөн кайрадан даттанууга укугуңуз Э

ГЕР

СИ

ЗД

ИН

АР

ЫЗ

ЫҢ

ЫЗ

БО

ЮН

ЧА

КЫ

ЛМ

ЫШ

ИШ

ИН

К

ОЗ

ГОБ

ОС

О Э

МН

Е К

ЫЛ

УУ

КЕ

РЕ

К

32

бар. Даттануу үчүн кылмыш ишин козгоодон баш тартканды-гынын негиздери, себептери жазылган токтомду берүүсүн та-лап кылыңыз (эгер аны Сизге жөнөтүшпөсө).Каякка жана кантип даттануу керек: Кылмыш ишин козгоодон баш тарткандыгы жөнүндөгү дат-тануу арызын РФнын КПКнин 124-беренесинин негизинде жазуу түрүндө ошол баш тарткан тергөө органынын жетек-чисине, же ошол деңгээлдеги прокурорго жазса болот. Миса-лы, Сизге райондук полиция органдары баш тартса, анда Сиз райондук прокурорго даттануу арызы менен кайрыласыз. Сөзсүз эле прокурордун аты-жөнүн билүү зарыл эмес; мисалы N деп аталган райондун прокуроруна даттануу арызын тап-шыруу жетиштүү жана өзүңүздүн байланыш даректериңизди, дарегиңизди, ошондой эле Сизге карата жасалган кылмыш-тын жагдайлары жөнүндө жазыңыз. Сиз эмне үчүн кабыл алынган чечим менен макул эмессиз, Сиздин пикириңиз бо-юнча тергөө органы иштин жагдайын ачып берүү үчүн кан-дай аракеттерди кылган жок эркин түрдө жазыңыз. Прокурор Сиздин даттануу арызыңызды алган убакыттан баштап үч сутканын ичинде карап чыгышы керек. Эгер Сиз доо арызын почта аркылуу жөнөткөн болсоңуз, анда күтүүгө кеткен убакытка даттанууну почта аркылуу бири-бирине жөнөтүүгө кеткен убактытты дагы кошуңуз.Эгер Сиздин ишти кароодон райондун прокурору дагы баш тартса, баардыгы бүттү деп ойлобоңуз. Сиз даттануу-ну улантышыңыз керек жана кылмыш ишин козгоону талап кылыңыз. Райондук прокурордун чечимин андан дагы жогор-куларга, шаардын прокуратурасына даттансаңыз болот. Эгер Сизди шаардын прокуратурасынан алынган жооп канааттан-дырбаса, анда РФнын Башкы прокуратурасына даттануу ары-зын жазсаңыз болот. РА

САЛЫ

К Ж

ЕК К

ѲРҮ

ҮЧҮЛ

ҮКТѲ

Н Ж

АНА

КАС

ТЫКТ

АН У

ЛАМ

ЖАС

АЛГА

Н К

ЫЛМ

ЫШ

ТАРД

АН Ж

АБЫ

Р ТА

РТКА

НД

АР Ү

ЧҮН

ЭСК

ЕРТМ

Е

33

Сиз ошондой эле, РФнын КПКнин 125-беренесинин негизин-де прокуратурага эмес, сотко кайрылсаңыз болот, мындай ка-дам айрым учурларда натыйжалуу дагы болуп калат. Соттон даттануу жөнүндө өз позициясын билдирүүсү жана таанышу-су, кылмыш жөнүндө билдирүүнү текшерүү үчүн материал-дарды талап кылуусун сураныңыз.Сотко даттануу маселелери 2009-жылдын 10-февралындагы Россия Федерациясынын Жогорку Сотунун Пленумунда №1 «РФнын КПКнин 125-беренесине ылайык соттордун датта-нууларды кароо практикалары жөнүндө» каралган.

• Даттанууну эң жогорку инстанциялардан эмес, тескерин-че эң төмөнкү инстанциялардан баштаңыз, себеби Башкы прокуратурада Сиздин даттанууңузду бир гана эгер Сизге төмөнкү инстанциялар жооп берген болсо гана карайт. Эгер «андай болбосо» Сиздин даттанууңузду «төмөн» жөнөтөт;

• Сиз прокуратурага даттанууну өзүңүз жазып, жөнөтө алсаңыз, анда сотко даттануу арызы менен кайрылууда юристке кайрылганыңыз жакшы болот. Сотко даттануу арызы менен кайрылууда, арызды жазууга, анын мазмуну-на талаптар катуу, муну жазуу атайын юридикалык билими жок адамдын колунан келбейт;

• Сиз жана Сиздин коргоочуңуз текшерүү материалдары жана тергөө органдарында кылмыш ишин козгоодон баш тартуунун себептери менен таанышууга укугуңуздар бар, муну сотко даттануу арызын берип жатканда дагы жасаса болот.

ЭГЕ

Р С

ИЗ

ДИ

Н А

РЫ

ЗЫ

ҢЫ

З Б

ОЮ

НЧ

А К

ЫЛ

МЫ

Ш И

ШИ

Н

КО

ЗГО

БО

СО

ЭМ

НЕ

КЫ

ЛУ

У К

ЕР

ЕК

34

ѲЗҮҢҮЗГѲ КОРГООЧУ ЖЕ ЮРИСТ ТАБЫҢЫЗ

ТЕРГѲѲ ИШТЕРИНЕ АКТИВДҮҮ КАТЫШЫҢЫЗ

ИШТИН МАТЕРИАЛДАРЫ МЕНЕН ТААНЫШЫҢЫЗ

ИШТИН ЖҮРҮШҮНѲ БАЙКОО ЖҮРГҮЗҮҢҮЗ, ТЕРГѲѲЧҮГѲ ЧАЛЫҢЫЗ, ЗАРЫЛЧЫЛЫККА ЖАРАЛСА АНЫН АРАКЕТСИЗДИГИНЕ ДАТТАНЫҢЫЗ

СИЗДИ ЖАРАНДЫК ДАТТАНУУЧУ КАТАРЫ ТААНУУСУ ЖѲНҮНДѲ ѲТҮНҮЧ КАТ БЕРИҢИЗ

35

КЫЛМЫШ ИШИ КОЗГОЛГОН УЧУРДА ЭМНЕ КЫЛУУ КЕРЕК

Сиз полиция бөлүмүнө кылмыш жөнүндө арызыңыз менен кайрылган соң дароо кылмыш ишин козгосо, анда Сиз тергөө иштерине катышууңуз керек. Биринчи Сизди кызматтык нөөмөттө турган тергөөчү же алгач текшерүүчү сурайт. Эгер Сизге арызыңызды кабыл алган полиция кызматкери берген суроолорду кайрадан берсе таң калбаңыз. Сиз бир нече жолу көрсөтмө бересиз, ага эрте эле көнө бериңиз. Сот өндүрүшү ушундай болот.Сизди тергөөчүгө чакыруу кагазы аркылуу, же телефон чалып чакырыш мүмкүн.Жабырлануучу дагы, күбө дагы суракка коргоочусу менен келүүгө укуктуу. Коргоочу үчүн акыны Сиз эмес, Сиздин туугандарыңыз, же укук коргоо уюмдары төлөшү мүмкүн. Коргоочунун ыйгарым укугу ордер жана күбөлүк менен бе-кемделиши мүмкүн. Тергөөчү коргоочу менен түзүлгөн ке-лишимди көрсөтүүнү же коргоочунун кызмат акысын ким төлөгөндүгүн айтууну талап кылууга акысы жок. Тергөөчү менен сүйлөшүүдө жабырлануучу же күбө өзүңүз болсоңуз деле жаныңызда кеңеш берүүчү жана Сизге юри-дикалык жардам берип, колдоо көрсөтүп турган адам бол-гону жакшы.

КЫ

ЛМ

ЫШ

ИШ

И К

ОЗ

ГОЛ

ГОН

УЧ

УР

ДА

ЭМ

НЕ

КЫ

ЛУ

У К

ЕР

ЕК

36

• Коргоочуну тандоо учурунда Сиз жашап тургана дарегиңиз, же кылмыш болуп өткөн район, кылмыш орду менен чек-телбейсиз. Сиз өзүңүзгө жаккан коргоочуну тандап алып, келишим түзсөңүз болот, анын кеңеш берүүчү жумуш орду, жумуш бөлмөсү кайсы жерде жайгашканы Сизди ойлон-дурбашы керек: Коргоочу жабырлануучуну коргоодон баш тартууга укугу жок;

• Сиз акысыз юридикалык жардам көрсөтүлө турган жаран-дардын категориясына кирбейсизби (майыптар, аз камсыз болгон үй-бүлөлөр, өспүрүмдөр ) билип алыңыз, Сиздин ишиңиздин коомдук маанилүүлүгүнө карап коргоочунун кызматын төлөп бере ала турган укук коргоо уюмдарына кайрылыңыздар. «Жарандык көзөмөл» укук коргоо уюму расалык жек көрүү жана думшман катары саноонун не-гизинде жасалган кылмыштардан жабыр тарткандарга укуктук жардам көрсөтөт;

• Кылмыш иши козголгондон кийин Сизди жабырлануучу катары кабыл алышы керек. Тергөөчү токтом чыгарат, аны Сизге тааныштырат, Сиздин укуктарыңызды түшүндүрөт;

• Эсиңизден чыгарбаңыз: Сиз жабырлануучусуз, тергөө Сиз үчүн жана Сизди коргоо үчүн Сизге каршы кылмыш жасалганды-гына байланыштуу күнөөлүүлөрдү жазалоо үчүн жүргүзүлүп жатат. Жабырлануучу катары өз укуктарыңызды активдүү пайдаланыңыз – пассивдүү болбоңуз, мүмкүнчүлүккө жара-ша тергөөгө жардам бериңиз, өзүңүз, коргоочунун жардамы менен дагы иш боюнча далилдерди жыйнаңыз;

• Сизге иликтөөнүн жүрүшү жөнүндө маалымат берип ту-руулары зарыл, Сиздин катышууңуз менен алган бардык протоколдор менен таанышууга мүмкүнчүлүк берилиши керек, бул тууралуу өтүнүч кат өткөрүп оюуңуз;РА

САЛЫ

К Ж

ЕК К

ѲРҮ

ҮЧҮЛ

ҮКТѲ

Н Ж

АНА

КАС

ТЫКТ

АН У

ЛАМ

ЖАС

АЛГА

Н К

ЫЛМ

ЫШ

ТАРД

АН Ж

АБЫ

Р ТА

РТКА

НД

АР Ү

ЧҮН

ЭСК

ЕРТМ

Е

37

• Сиздин котормочунун кызматынан акысыз пайдаланууга, көрсөтмөнү өз эне тилиңизде берүүгө укугуңуз бар;

• Сиздин өтүнүч катыңыз боюнча жүргүзүлүп жаткан тергөө аракеттеринин өндүрүшүнө тергөөчүнүн жардамы аркы-луу катышууга укуктуусуз;

• Эгер күнөөлүүнүн туугандары, достору жана эркиндик-теги күнөөлүүлөр, соттолуучу Сизди коркутуп жатса, бул жөнүндө дароо тергөөчүгө билдириңиз; бул күнөөкөргө көрүлүп жаткан чараларды өзгөртүү жана аларды камак-ка үчүн, ал эми Сизге карата – жабырлануучуларды жана күбөлөрдү коргоо программасы боюнча атайын чаралар-ды көрүүгө негиз болуп саналат;

• Сиздин далилдерди алып келип көрсөтүүгө укугуңуз бар (документтер менен предметтерди бириктирүүнү, күбөлөрдү суракка алууну суранууга, экспертиза өткөрүүсүн суранып өтүнүч кат тапшырууга ж.б.).

• Экспертизанын жыйынтыгы – медициналык (тулку-бойго залаканын келиши), социогуманитардык (текст боюнча жана адабияттан алынган), балистикалык (курал боюнча) ж.б. – жек көрүү жана душман катары саноону күчөтүү бо-юнча иштердин негизги далилдеринен болуп эсептелет;

• Алынган предметтер, курал-жарактар, адабияттар, плакат-тар, баракчалар, күнөөлүүнүн тулку-боюндагы татуиров-калар, кылмыш болгон жердеги жазуулар - кылмыш жек көрүү жана душман катары көрүүнү күчөтүү максатында жасалгандыгын далилдөөгө жардам берүүчү предметтер боюнча экспертиза жүргүзүүнү талап кылыңыз;

КЫ

ЛМ

ЫШ

ИШ

И К

ОЗ

ГОЛ

ГОН

УЧ

УР

ДА

ЭМ

НЕ

КЫ

ЛУ

У К

ЕР

ЕК

38

• Сиздин коргоочуңуз окуяны көргөндөр менен күбөлөрдөн түшүнүк кат алууга жана аларды тергөөдө жана сотто су-ракка алуу жөнүндө өтүнүч кат алууга укуктуу;

• Сиз тергөөнүн алгачкы жыйынтыгына тиешелүү бардык материалдар менен техникалык каражаттардын жардамы аркылуу таанышсаңыз болот (кагаздардын, сүрөттөрдүн көчүрмөсүн өткөрүп алуу аркылуу) жана далилдерди дагы көрсөтүп, тергөөгө толуктоо киргизсеңиз болот.

Эгер кылмыштын негизинде Сизге материалдык зыян кел-тирилсе, бул тууралуу тергөөчүгө айтканды унутпаңыз жана Сизди жарандын даттануучу катары кабыл алуусун сураныңыз. Бирок Сиз күнөөкөрдөн өндүрө турган сумманы негиздеп беришиңиз керек: Сиздин чыгымдарыңызды бе-кемдей турган квитанцияларды, эсептик счетторду же баш-ка документтерди алып келип көрсөтүңүз. Сиз ошондой эле, моралдык жактан келтирилген зыянды дагы калыбына кел-тирип берүүсүн сурансаңыз болот. Жарандык доону соттук процесс учурунда жарыяласа болот, доонун көлөмү убакыт өткөн сайын жогорулашы мүмкүн (дары-дармектерге, ме-дициналык кызмат көрсөтүүлөргө ж.б.), ошондуктан бардык документтерди жана дары-дармекке, же реабилитацияга кет-кен төлөмдөрдүн чектеринин баарын сактаңыз.

Жарандык доо, тактап айтканда материал-дык жана моралдык зыяндарды калыбына

келтирүү боюнча талаптар кылмыш иши козголгондон кий-инки – тергөөнүн, соттун бардык учурунда талап кылынышы мүмкүн.

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

39

Сиз тергөө – бул узак процесс экенин, жана сабырдуу болушуңуз зарыл экендигин түшүнүшүңүз керек. Бирок, тергөө бүтпөстөн узакка созулуп кетпеши керек. Мыйзам боюнча анын мөөнөтү - эки ай, эгер иликтөө органдары бул мөөнөттө жетишпей калса, тергөө амалдарын жүргүзүү үчүн узартылышы мүмкүн. Тергөөнүн мөөнөтү узартылса, бул жөнүндө Сизге маалымат берүүлөрү зарыл. Сиздин иштин материалдары менен аны сотко жөнөткөнгө чейин таанышу-уга (көчүрмөсүн алууга, сүрөткө тартып алууга), өтүнүч катын тапшырууга, документтердин баардыгын тиркөөсүн, кошум-ча күбөлөрдү суракка алуусун суранууга укугуңуз бар.Эсиңизден чыгарбаңыз: Сизге иликтөө-тергөө иши кан-дай жүрүп жаткандыгы жөнүндө маалымат берип туруула-ры керек. Эгер кылмыш иши кандайдыр бир себептерден улам токтотулса (мисалы, күнөлүү табылган жок), Сизге бул тууралуу дагы билдирип, токтомдун көчүрмөсүн колуңузга берүүсү зарыл. Сиздин бул чечимдин үстүнөн даттануу ары-зын жазууга укугуңуз бар.Эгер Сиздин иликтөө ишиңиз боюнча тергөөчү кайсы бир тергөө амалдарын аткарышы керек болсо, бирок тергөөчү эч бир аракетти кылбай жатса, анда ошол тергөө органынын жетекчисине, прокурорго же сотко, дагы кошумча иштерди аткарууга мүмкүн экендигин, бирок ага эч бир аракеттер көрүлбөй жаткандыгы жөнүндө жазуу түрүндө арызданыңыз.Эгер, кылмыш иши иликтөө иштери жүргүзүлгөндөн кийин токтотулуп калса жана Сиз бул чечим менен макул эмес болсоңуз, Сизге анын үстүнөн даттануунун эрежелерин түшүндүрүп берүүлөрү керек. Сиз кылмыш иши токтотулган-дыгы жөнүндө токтомду колуңузга алууга жана анын үстүнөн прокуратурага же сотко кайрылууга укуктуусуз.

КЫ

ЛМ

ЫШ

ИШ

И К

ОЗ

ГОЛ

ГОН

УЧ

УР

ДА

ЭМ

НЕ

КЫ

ЛУ

У К

ЕР

ЕК

40

СОТ ЖЫЙЫНДАРЫНА КОРГООЧУҢУЗ ЖЕ ѲКҮЛҮҢҮЗ МЕНЕН ЧОГУУ КАТЫШЫҢЫЗ

ЭГЕР СИЗ СОТ ЖЫЙЫНЫНА КАТЫША АЛБАЙ ЖАТСАҢЫЗ, АНДА КОРГООЧУҢУЗ СИЗДИН КЫЗЫКЧЫЛЫГЫҢЫЗДЫ КОРГОШУ КЕРЕК

ЭГЕР СИЗГЕ КОТОРМОЧУ КЕРЕК БОЛСО, СИЗГЕ КОТОРМОЧУ БЕРҮҮСҮН СУРАНЫҢЫЗ

ЭГЕР СОТТУН ЧЕЧИМИ АДИЛЕТСИЗ ДЕП ЭСЕПТЕСЕҢИЗ, АНЫН ҮСТҮНѲН ДАТТАНУУ АРЫЗЫН ЖАЗЫҢЫЗ

СОТ ЗАЛЫНДА СОТТО ѲЗҮН АЛЫП ЖҮРҮҮ ЭРЕЖЕЛЕРИН САКТАҢЫЗ

41

СО

Т У

ЧУ

РУ

НД

А Ѳ

ЗҮ

Н К

АН

ДА

Й А

ЛЫ

П Ж

ҮР

ҮҮ

КЕ

РЕ

К

СОТ УЧУРУНДА ѲЗҮН КАНДАЙ АЛЫП ЖҮРҮҮ КЕРЕКСиз сот жүрүп жатканда дагы котормочунун кызматынан пай-даланууга жана өз эне тилиңизде сүйлөөгө укуктуусуз.Сот учурунда сотко - « Улуу урматтуу» деп кайрылуу талап кы-лынат. Эгер ишти үч сот алып барып жатса, анда сүйлөшүүнүн формасы – «Урматтуу сот» болот.Сотто Сиздин укуктарыңызды түшүндүрүп беришет. Сот учур-дунда Сиз өзүңүздү сабырдуу кармашыңыз керек, соттту жана процесстин катышуучуларын өтө кунт коюп угушуңуз керек.Сиз сотко Сиздин кызыкчылыктарыңызды коргой турган кор-гоочу менен келсеңиз болот же болбосо, сот жыйындарынын баардыгына (жабырлануучуну суракка алган күндөн башка) өзүңүз катышып олтурбастан, өзүңүздүн өкүлүңүзгө ишеним кат берип койсоңуз болот же, Сиздин позицияңызды коргой турган коргоочу жалдап алыңыз. Сотто, туруп көрсөтмө берүү эреже катары калыптанып калган. Сотко кайрылганда дагы ордуңуздан турушуңуз керек. Сиз, сот учурунда суроолорду соттон жана коргоочудан башкалар-га гана бере аласыз. Эч кимдин сөзүн бөлгөнгө болбойт. Эгер Сизге бир нерсе жакпай жатса, Соттон өз эскертүүлөрүңүздү айтканга мүмкүнчүлүк берүүсүн сураныңыз жана Сиздин эскертүүлөрүңүздү соттун протоколуна киргизүүсү жөнүндө өтүнүч кат тапшырыңыз. Сиздин соттолуучуга суроо бергенге, кошумча көрсөтмөлөрдү бергенге, нааразычылыгыңызды айтканга, далилдерди көрсөткөнгө, тергөө аракеттеринин протоколдору менен та-анышканга, протокол боюнча эскертүүлөрүңүздү өткөргөнгө укугуңуз бар.

42

Эгер Сотто Сиз жана прокурор күнөө коюучу тарап болсоңуздар, анда иш боюнча прокурор менен бир жак-туу көз карашты бекитип алганга, далилдерди келтирүүнүн ирээтин макулдашып алганга аракет кылыңыздар. Сиздин коюлуп жаткан күнөө менен макул болууга, балким Сиздин пикириңиз боюнча соттолуп жаткан адам күнөөсүз болсо, ан-дан баш тартууга укугуңуз бар. Сот процессинин башка катышуучулары көрсөтмө берген-ден кийин, Сиз соттун уруксаты менен өзүңүздүн каршы пикириңизди айтсаңыз болот. Эсиңизден чыгарбаңыз, Сиз-дин сабырдуулугуңуз абдан чоң мааниге ээ: Сиз өзүңүздү канчалык сабырдуу кармап, процесстин жүрүшүнө канчалык кылдат байкоо жүргүзсөңүз, акыйкаттыкка жетишүүгө ошон-чолук жол ачылат.Сиз сот учурунда тараптардын жарыш сөздөрүнө катышсаңыз болот, коюлуп жаткан күнөөнүн канчалык чын экендиги боюнча, эң башкысы соттолуучулар үчүн берилүүчү жаза-нын чеги боюнча өз позицияңызды билдирсеңиз болот. Жаза берүү чарасы жана анын мөөнөтү жөнүндөгү Сиздин пикириңизди сот өкүмдү чыгарууда эске алышы керек.Эсиңизден чыгарбаңыз, Сиздин укуктарыңыз бар жана алар сакталышы керек. Бардык чечимдердин, тергөөнүн жана сот-тун аракеттеринин, ошондой эле өкүмдүн үстүнөн Сиз датта-нууга акыңыз бар.

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

43

СО

Т У

ЧУ

РУ

НД

А Ѳ

ЗҮ

Н К

АН

ДА

Й А

ЛЫ

П Ж

ҮР

ҮҮ

КЕ

РЕ

К

Ѳкүмгө карата кассациялык даттануу арызын карап чыккан-дан кийин жана (же) сот учурунда тергөөчүнүн аракеттерине жана чечимдерине (кылмыш ишин козгоодон баш тарткан-дыгы, иш боюнча өндүрүштү, тергөөнү токтоткондугу үчүн) эгерде натыйжалуу, калыс иликтөөнү жана күнөлүүлөрдү жа-залоону жүргүзүү боюнча мамлекеттин милдеттери аткарыл-баса, Сиз бул бардык чечимдердин үстүнөн кайрадан датта-на аласыз, адам укуктары боюнча Европалык сотко даттануу арызы менен кайрылсаңыз болот.

44

РОССИЯДАН СИЗДИН КЫЗЫКЧЫЛЫКТАРЫҢЫЗДЫ КОРГОЙ ТУРГАН КОРГООЧУ ТАБЫҢЫЗ

РОССИЯДАГЫ ЮРИСТИҢИЗГЕ ИШЕНИМ КАТ БЕРИҢИЗ

СИЗДИН ТУУГАНЫҢЫЗ АНЫ СИЗДИН ИШИҢИЗ БОЮНЧА ЖАБЫРЛАНУУЧУ КАТАРЫ ТААНУУСУ ЖѲНҮНДѲ ѲТҮНҮЧ КАТЫН ТАПШЫРА АЛАТ ЖАНА КОРГООЧУНУН ЖАРДАМЫ МЕНЕН СИЗДИН УКУГУҢУЗДУ КОРГОЙ АЛАТ

45

ЭГЕР СИЗДИ РОССИЯДАН ЧЫГАРЫП ЖИБЕРСЕ ЭМНЕ КЫЛУУ КЕРЕК

Эгер Россиялык сот Сизди чыгарып жиберүү жөнүндө че-чим чыгарып, андан соң Сизди чыгарып жиберсе, бул Сиздин ишиңиз утулду дегенди билдирбейт.Биринчиден, эгер Сиз иш боюнча жабырлануучу ката-ры таанылсаңыз, Сизди чыгарып жиберүү кылмыш ишин иликтөөнү токтотуу үчүн негиз болуп эсептелбейт.Экинчиден, тергөө жана сот алдында Сиздин кызыкчылыктарыңызды Сиздин коргоочу же ишеним каттын негизиндеги өкүлүңүз коргошу мүмкүн. Үчүнчүдөн, эгер Рос-сияда Сиздин тууганыңыз калса, ал өзүн Сиздин ишиңиз бо-юнча жабырлануучу катары таануу жөнүндө өтүнүч кат бере алат. Мындай жагдайда ага дагы коргоочунун же юристтин жардамы керек болот. Көңүл буруңуз, Сизди чыгарып жиберген учурда Сизди же Сиздин тууганыңызды расмий түрдө жабырлануучу тааны-ганына карабай, расалык жек көрүү боюнча кылмыштын курмандыгы иш жүзүндө Сиз өзүңүз болсоңуз, анда адам укуктары боюнча Европалык сотко даттануу арызы менен кайрыла аласыз. Биз, биздин кеңештерибиз Сизге өз укуктарыңызды натый-жалуу коргоодо жана өзүн алып жүрүүнүн туура багытын тан-доого жардам берет деп үмүттөнөбүз.

ЭГЕ

Р С

ИЗ

ДИ

РО

СС

ИЯ

ДА

Н Ч

ЫГА

РЫ

П Ж

ИБ

ЕР

СЕ

ЭМ

НЕ

КЫ

ЛУ

У К

ЕР

ЕК

46

47

ТИРКЕМЕЛЕР

САНКТ-ПЕТЕРБУРГДУН ПОЛИЦИЯ БѲЛҮМДѲРҮ (райондор боюнча)3

СА

НК

Т-П

ЕТ

ЕР

БУ

РГД

УН

П

ОЛ

ИЦ

ИЯ

Б

ѲЛ

ҮМ

ДѲ

РҮ

(Р

АЙ

ОН

ДО

Р Б

ОЮ

НЧ

А)

3 Маалымат Россиянын Санкт-Петербург жана Ленинград облустары боюнча Ички иштер министрлигинин Шаардык башкармалыгынын расмий сай-тынан алынды, Интернеттеги дареги: https://78.mvd.ru/contact/units/stp (акыркы кирген күн 2016-жылдын 1-марты).

Бөлүнүштөрү ДаректериБайланышуу үчүн

телефондору

РОССИЯНЫН ИИМНИН АДМИРАЛТЕЙСК РАЙОНУ БОЮНЧА БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнын жетекчиси – Петров СергейВикторович

190005, Санкт-Петербург ш., Советский бур., 9

Кабыл алуу: т. (812) 573-01-28

ИИМБнын нөөмөт бөлүмү:

т. (812)573-01-20, 316-02-02

E-mail: SPB_ODiR_664@mvd.ru

1-полиция бөлүмү 190000, Якубович көч., 16 т.(812)573-02-10

2-полиция бөлүмү 190068, Садовая көч., 58 т.(812)573-02-24

38-полиция бөлүмү 190013, Обводной Канал жээги, 117

т.(812)573-02-83

РОССИЯНЫН ИИМНИН ВАСИЛЕОСТРОВСК РАЙОНУ БОЮНЧА БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнын жетекчиси – Богачук СергейАлексеевич

199226, Санкт-Петербург ш., Морская наб., 15-Г

Кабыл алуу:т. (812)356-96-71

ИИМБнын нөөмөт бөлүмү:

т.(812)356-96-67

48

E-mail: SPB_ODiR_665@mvd.ru

16-полиция бөлүмү 199106, ВО, 19 линия, 10 т.(812)573-04-87, 305-02-16

30-полиция бөлүмү 199004, ВО, 8 линия, 69 т.(812)573-04-14

37-полиция бөлүмү 199406, ВО, Карташихин көч., 23

т.(812)573-04-34, 356-37-02

60-полиция бөлүмү 199155, ВО Кораблестроител көч., 40-6

т.(812)351-06-60, 352-36-33

РОССИЯНЫН ИИМНИН ВЫБОРГСК РАЙОНУ БОЮНЧА БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнын жетекчиси – Синчук РусланВикторович

194044, Санкт-Петербург ш., Лесной пр-си., 20-9E-mail: vy-borg78@mvd.ru

Кабыл алуу:т.(812)573-10-14

ИИМБнын нөөмөт бөлүмү:

т.(812)542-02-02

E-mail: SPB_ODiR_666@mvd.ru

19-полиция бөлүмү 194064, Тихорецкийпроспектиси, 14-2

т.(812)550-19-02

20-полиция бөлүмү 194044, Смолячков көч., 15 т.(812)542-20-02

36-полиция бөлүмү 194354, Есенин көч., 2 т.(812)553-36-02

49-полиция бөлүмү 194362, Парголово п., Ломоносов көч., 90

т.(812)594-84-18(оңдоо түзөө учурунда:т.(812)573-11-18)

57-полиция бөлүмү 194291, Культура пр., 12-3 т.(812)559-57-02

58-полиция бөлүмү 194355, Хошимин көч., 8-1 т.(812)517-58-02

59-полиция бөлүмү 194352, Есенин көч., 27 т.(812)517-59-02РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

49

РОССИЯНЫН ИИМНИН КАЛИНИНСК РАЙОНУ БОЮНЧА БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнын жетекчиси – Гусев МихаилВладимирович

195197, Санкт-Петербург ш., Минеральная көч., 3

Кабыл алуу:т.(812)540-41-29

ИИМБнын нөөмөт бөлүмү:

т.(812)540-02-02, 573-06-60

E-mail: SPB_ODiR_667@mvd.ru

3-полиция бөлүмү 195256, Северный проспектиси 79

т.(812)533-03-02

6-полиция бөлүмү 195257, Гражданскийпроспектиси, 90-8

т.(812)533-06-02

15-полиция бөлүмү 195265, Лужская көч., 9 т.(812)531-15-02

17-полиция бөлүмү 195276, ДемьянаБедного көч., 26-Г

т.(812)559-17-02

21-полиция бөлүмү 195271, Кондратьевскийпр., 87

т.(812)545-21-02

РОССИЯНЫН ИИМНИН КИРОВ РАЙОНУ БОЮНЧА БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнын жетекчиси – Оганов Артур Олегович

198097, Санкт-Петербург ш., Стачек проспектиси, 18

Кабыл алуу:т.(812)573-13-11

ИИМБнын нөөмөт бөлүмү:

т.(812)573-13-10,252-02-02

E-mail: SPB_ODiR_668@mvd.ru

Полициянын 8-бөлүмү 198255, Лени Голикова кѳч., 31-2

т.(812)752-08-02

Полициянын 31-бѳлүмү 198097, Севастопольская кѳч., 50-11

т.(812)252-07-02

Полициянын 64-бѳлүмү 198303, Маршал Жуков просп., 30-3

т.(812)573-14-64,757-64-02

СА

НК

Т-П

ЕТ

ЕР

БУ

РГД

УН

П

ОЛ

ИЦ

ИЯ

Б

ѲЛ

ҮМ

ДѲ

РҮ

(Р

АЙ

ОН

ДО

Р Б

ОЮ

НЧ

А)

50

РОССИЯНЫН КОЛПИНСК РАЙОНУ БОЮНЧА ИЧКИ ИШТЕР МИНИСТРЛИГИНИН БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнын жетекчиси - Климовский АндрейБорисович

196655, Колпино ш., Труда көч., 6

Кабыл алуу:т.(812)573-05-32

ИИМБнын нөөмөт бөлүмү:

т.(812)461-02-02,573-05-30

39-полиция бөлүмү 196641, КолпинскийРайону, Металлострой п., Центральная көч., 24

т.(812)573-06-03,т.(812)464-02-02

55-полиция бөлүмү 196657, Колпинский району, Трудящихся бульвары, 32

т.(812)573-06-12,т.(812)481-02-02

80-полиция бөлүмү 196655, Колпинский району, Ижорского батальона көч., 21

т.(812)573-06-22

РОССИЯНЫН ИИМНИН КРАСНОГВАРДЕЙСК РАЙОНУ БОЮНЧА БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнын жетекчиси – Куров ВикторАлексеевич

195176, Санкт-Петербург ш., Краснодонская көч., 14

Кабыл алуу:т.(812)224-09-81,ф.224-19-21

ИИМБнын нөөмөт бөлүмү:

т.(812)573-15-30,224-02-02

E-mail: SPB_ODiR_670@mvd.ru

13-полиция бөлүмү 195426, Передовиков пр., 3

т.(812)573-15-84

22-полиция бөлүмү 195176, Металлистов пр., 13

т.(812)573-16-06

26-полиция бөлүмү 195030, Ириновский пр., 46

т.(812)573-16-13

52-полиция бөлүмү 195112, Заневский пр., 28-2

т.(812)573-15-96

66-полиция бөлүмү 195067, Бестужевская көч., 59

т.(812)573-16-20

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

51

РОССИЯНЫН ИИМНИН КРАСНОСЕЛЬК РАЙОНУ БОЮНЧА БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнын жетекчиси – Бутылкин ДмитрийАнатольевич

198205, Санкт-Петербург ш, Авангардная көч., 35

Кабыл алуу:т.(812)573-54-54

ИИМБнын нөөмөт бөлүмү:

т.(812)573-53-60

E-mail: SPB_ODiR_671@mvd.ru

9-полиция бөлүмү 198320, Бронетанковая көч., 10-1

т.(812)741-80-02

42-полиция бөлүмү 198206, 2- Комсомольская көч., 4

т.(812)744-02-02,573-55-27(812)744-42-02

54-полиция бөлүмү 198329, Тамбасова көч., 4 т.(812)730-45-11,573-55-46

74-полиция бөлүмү 198332, МаршалаЗахарова көч., 20

т.(812)573-55-63

82-полиция бөлүмү 198332, Ленинский пр., 98 т.(812)743-58-68,573-64-10

84-полиция бөлүмү 198264, Тамбасова көч., 9 т.(812)730-03-10,573-64-32

РОССИЯНЫН ИИМНИНКРОНШТАДТ РАЙОНУ БОЮНЧА БѲЛҮМҮ

ИИМБнүн жетекчиси – Сучков НиколайПетрович

197760, Кронштадт ш.,Ленин пр., 20Сайт: http://ruomonvd.ru

Кабыл алуу:т.(812)311-37-09

ИИМБнүн нөөмөт бөлүмү:

т.(812)311-02-02

E-mail: SPB_ODiR_672@mvd.ru

СА

НК

Т-П

ЕТ

ЕР

БУ

РГД

УН

П

ОЛ

ИЦ

ИЯ

Б

ѲЛ

ҮМ

ДѲ

РҮ

(Р

АЙ

ОН

ДО

Р Б

ОЮ

НЧ

А)

52

РОССИЯНЫН ИИМНИН МОСКВА РАЙОНУ БОЮНЧА БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнүн жетекчиси – Травников АлександрВладимирович

196084, Санкт-Петербург ш., Московский пр., 95

Кабыл алуу:т.(812)388-13-32

ИИМБнүн нөөмөт бөлүмү:

т.(812)573-46-50

E-mail: SPB_ODiR_674@mvd.ru

29-полиция бөлүмү 196191, Варшавская көч.,37-3

т.(812)573-47-71

33-полиция бөлүмү 196211, Космонавтов проспектиси, 21-3

т.(812)573-47-73

51-полиция бөлүмү 196143, Ленсовета көч., 51-2

т.(812)573-47-74

РОССИЯНЫН ИИМНИН НЕВСК РАЙОНУ БОЮНЧА БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнин жетекчиси – Филиппова СветланаЮрьевна

193148, Санкт-Петербург ш., Грибакиных көч., 5Сайт: http://невскоеумвд.рф

Кабыл алуу:т.(812)573-56-47

ИИМБнүн нөөмөт бөлүмү:

т.(812)573-57-15

E-mail: SPB_ODiR_675@mvd.ru

10-полиция бөлүмү 192148, Крупской көч., 30 т.(812)560-02-02

23-полиция бөлүмү 193231, Дыбенко көч., 40-2

т.(812)573-71-12

24-полиция бөлүмү 193315, Большевиков көч.,59-3

т.(812)573-57-99

32-полиция бөлүмү 192013, 2-Рабфаковскийпер., 4

т.(812)573-58-02

45-полиция бөлүмү 192076, Рыбацкий пр., 2 т.(812)573-58-11

70-полиция бөлүмү 193079, Новоселов көч., 4 т.(812)573-71-21РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

53

75-полиция бөлүмү 193232, Большевиков пр.,30-5

т.(812)573-71-11

РОССИЯНЫН ИИМНИН ПЕТРОГРАДСК РАЙОНУ БОЮНЧА БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнин жетекчиси – Черняк МихаилНиколаевич

197101, Санкт-Петербург ш., Большая Монетная к., 20

Кабыл алуу:т.(812)573-44-75

ИИМБнин нөөмөт бөлүмү:

т.(812)233-02-02,232-53-74

E-mail: SPB_ODiR_676@mvd.ru

18-полиция бөлүмү 197110, Петрозаводская көч.,1/24

т.(812)573-45-98,235-18-02

43-полиция бөлүмү 197101, Б.Монетная көч., 27

т.(812)573-44-24,(812)232-43-02

71-полиция бөлүмү 197198, Мончегорская көч., 6

т.(812)573-46-13,230-71-02

РОССИЯНЫН ИИМНИН ПЕТРОДВОРЦОВ РАЙОНУ БОЮНЧА БѲЛҮМҮ

ИИМБнүн жетекчиси – Захарян РоманРодионович

198516, Петергоф ш., Первого Мая көч., 3-үй

Кабыл алуу:т.(812)573-52-71

ИИМБнүн нөөмөт бөлүмү:

т.(812)573-52-50

E-mail: SPB_ODiR_677@mvd.ru

46-полиция бөлүмү 198515, СПб ш., Петродворцовый району,Стрельна п., Фронтовая көч., 8-А

т.(812)573-53-10ф.(812)421-40-02

85-полиция бөлүмү 198412, СПб ш.,Петродворцовый району,Ломоносов ш., Швейцарская көч., 17

т.(812)573-53-02

СА

НК

Т-П

ЕТ

ЕР

БУ

РГД

УН

П

ОЛ

ИЦ

ИЯ

Б

ѲЛ

ҮМ

ДѲ

РҮ

(Р

АЙ

ОН

ДО

Р Б

ОЮ

НЧ

А)

54

РОССИЯНЫН ИИМНИН ПРИМОРСК РАЙОНУ БОЮНЧА БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнын жетекчиси –Шлапак ВладимирАркадьевич

197327, Санкт-Петербург ш., Ильюшина көч., 18-аСайт: http://www.umvdprim.ru

Кабыл алуу:т.(812)573-59-00

ИИМБнын нөөмөт бөлүмү:

т.(812)573-59-02

E-mail: SPB_ODiR_678@mvd.ru

25-полиция бөлүмү 197374, Беговая көч., 9-1 т.(812)573-59-82ф.(812)344-08-00

34-полиция бөлүмү 97343, Омская көч., 3 т.(812)573-60-28

35-полиция бөлүмү 197348, Генерал Хрулев көч., 15

т.(812)573-59-72

44-полиция бөлүмү 197371, пр. Королева, 36/8 т.(812)573-59-90

53-полиция бөлүмү 197373, Ильюшин көч., 18-А

т.(812)573-59-35

86-полиция бөлүмү 197349, Маршал Новиков көч., 4-3

т.(812)573-60-00

РОССИЯНЫН ИИМНИН ПУШКИНСК РАЙОНУ БОЮНЧА БѲЛҮМҮ

ИИМБнын жетекчиси –Доценко Игорь Анатольевич

196600, Пушкин шаары, Пушкинск кѳч., 36

Кабыл алуу:т.(812)573-19-48

ИИМБнын нөөмөт бөлүмү:

т.(812)573-18-90,470-02-02

E-mail: SPB_ODiR_679@mvd.ru

Полициянын 131-аймактык пункту

196620, Пушкин району, Павловск шаары, Госпитальная кѳч., 17

т.(812)452-20-26

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

55

РОССИЯНЫН ИИМНИН ФРУЗНЕ РАЙОНУ БОЮНЧА БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнын жетекчиси – Литвинов АндрейАлександрович

192007, Санкт-Петербург ш., Расстанная көч., 15

Кабыл алуу:т.(812)573-62-18

ИИМБнын нөөмөт бөлүмү:

т.(812)766-02-02

E-mail: SPB_ODiR_680@mvd.ru

5-полиция бөлүмү 192007, Обводной канал наб., 48

т.(812)766-11-02

7-полиция бөлүмү 192283, Малая Балканская көч., 48

т.(812)776-72-02

12-полиция бөлүмү 192241, Пражская көч., 35 т.(812)360-40-02

14-полиция бөлүмү 192281, Купчинская көч.,10-1

т.(812)776-41-02

27-полиция бөлүмү 192071, Будапештская көч., 44-2

т.(812)360-04-02

РОССИЯНЫН ИИМНИН ФРУЗНЕ РАЙОНУ БОЮНЧА БАШКАРМАЛЫГЫ

ИИМБнын жетекчиси – Станак АнатолийВладимирович

191024, г.Санкт-Петербург,ул. Мытнинская, 3Сайт: http://umvd-centr.ru/

Кабыл алуу:т.(812)573-48-96

ИИМБнын нөөмөт бөлүмү:

т.(812)271-02-02,573-48-80

E-mail: SPB_ODiR_681@mvd.ru

28-полиция бөлүмү 191011, Марат көч., 79 т.(812)573-50-58

76-полиция бөлүмү 191024, Мытнинская көч., 3

т.(812)573-49-10

78-полиция бөлүмү 191014, Чехов көч., 15 т.(812)573-51-00

СА

НК

Т-П

ЕТ

ЕР

БУ

РГД

УН

П

ОЛ

ИЦ

ИЯ

Б

ѲЛ

ҮМ

ДѲ

РҮ

(Р

АЙ

ОН

ДО

Р Б

ОЮ

НЧ

А)

56

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

САНКТ-ПЕТЕРБУРГДАГЫ ПРОКУРАТУРАЛАР (райондор боюнча)

Адмиралтей району190068,Большая Подьяческая көч., 19,тел.: 310-18-73

Василеостровск району199034,6-линия В.О., 7,тел.: 328-11-18

Выборгск району194044,Смолячков көч, 14/3,тел.: 542-51-42

Калининск району195009,Комсомол көч., 43,тел.: 294-51-03

Кировск району198097,Новоовсянниковская көч., 19 а,тел.: 252-23-11

Колпинск району196654,Колпино, Культуры көч., 8,тел.: 461-00-49

Красногвардейск району195027,Среднеохтинский пр., 52/11,тел.: 227-84-16

Красносельск району198259,Пограничник Гарькав көч.,48-үй, 4-батир, лит А,тел.: 365-97-00

57

Кронштадск району197760,Кронштадт, Петровская көч.,8-үй, 2-корпус,тел.: 311-58-89

Курорт району197701,Сестрорецк,Приморск шоссеси, 280,тел.: 437-11-06

Москва району196084,Московский пр., 129,тел.: 388-03-76

Невск району193315,СПб, Народная көч., 38 А,тел.: 447-60-79

Петроградск району 197198,Большая Монетная көч., 27 А.,тел.: 232-72-93

Петродворск району197198,СПб, Ломоносов шаары,Дворцовый пр., дом 42,тел.: 422-78-73

Приморск району197374,Савушкин көч., 83,тел.: 430-98-50

Пушкинск району196600,СПб, Глинки көч., 30-үй,тел.: 476-85-69

Фрунзе району192241,Пражская көч., 46,тел.: 708-81-30

Центральный району191040,Лиговский пр., 44,тел.: 712-02-51

СА

НК

Т-П

ЕТ

ЕР

БУ

РГД

АГЫ

ПР

ОК

УР

АТ

УР

АЛ

АР

58

РОССИЯ ФЕДЕРАЦИЯСЫНЫН ЖАЗЫК-ПРОЦЕССУАЛДЫК КОДЕКСИ (үзүндүлөр)140-БЕРЕНЕКЫЛМЫШ ИШИН КОЗГОО ҮЧҮН СЕБЕПТЕР ЖАНА НЕГИЗДЕР

1. Кылмыш ишин козгоо үчүн төмөнкүлөр себеп болот:1) кылмыш жөнүндө арыз;2) күнөөсүн мойнуна алып өзү келүү;3) жасалган же даярдалып жаткан кылмыш жөнүндө баш-

ка булактардан алынган маалымат;4) кылмыштын изине түшүү маселесин чечүү үчүн алдын

ала иликтөө органдарына тиешелүү материалдарды жөнөтүү жөнүндө прокурордун токтому.

2. Кылмыш ишин козгоо үчүн кылмыштын белгилеринен ка-бар берип турган жетиштүү көрсөткүчтөрдүн топтому не-гиз боло алат.

141-БЕРЕНЕКЫЛМЫШ ЖѲНҮНДѲ АРЫЗ

1. Кылмыш жөнүндө арыз оозеки же жазуу жүзүндө берили-ши мүмкүн.

2. Кылмыш жөнүндө жазуу жүзүндөгү арызга арыз ээси кол тамгасын коюушу керек.

3. Кылмыш жөнүндө оозеки арыз протоколго түшүрүлөт, ага арыз ээси жана ал арызды кабыл алган адам кол коюшат. Протоколдун мазмунуна арыз берүүчү жана анын инсан-РА

САЛЫ

К Ж

ЕК К

ѲРҮ

ҮЧҮЛ

ҮКТѲ

Н Ж

АНА

КАС

ТЫКТ

АН У

ЛАМ

ЖАС

АЛГА

Н К

ЫЛМ

ЫШ

ТАРД

АН Ж

АБЫ

Р ТА

РТКА

НД

АР Ү

ЧҮН

ЭСК

ЕРТМ

Е

59

РО

СС

ИЯ

ФЕ

ДЕ

РА

ЦИ

ЯС

ЫН

ЫН

ЖА

ЗЫ

К- П

РО

ЦЕ

СС

УА

ЛД

ЫК

КО

ДЕ

КС

И (

ҮЗ

ҮН

ДҮ

ЛӨ

Р)

дыгын тастыктаган документтер жөнүндө так маалымат-тар камтылышы керек.

4. Эгер кылмыш жөнүндө оозеки маалымат тергөө аракет-теринин өндүрүшүндө же соттук териштирүү учурунда жасалса, анда ал эрежеге ылайык тергөө аракеттеринин протоколуна же сот жыйынынын протоколуна киргизилет.

5. Эгерде, арыз тапшыруучу протоколду түзүүгө жеке өзү катыша албай калса, анда анын арызы бул Кодекстин 143-беренесинде бекитилген тартипке ылайык толтурулат.

6. Арыз берүүчүгө эгер ал калп маалымат берсе, Россия Феде-рациясынын Кылмыш кодексинин 306-беренесине ылайык кылмыш жоопкерчилигине тартыла тургандыгы жөнүндө эскертме берилет, бул жөнүндө протоколдо белгиленип, арыз берүүчүнүн өзүнүн кол тамгасы менен бекемделет.

7. Кылмыш жѳнүндѳгү анонимдүү билдирүү кылмыш ишин козгоо үчүн негиз боло албайт.

144-БЕРЕНЕКЫЛМЫШ ЖѲНҮНДѲ БИЛДИРҮҮНҮ КАРОО ТАРТИБИ

1. Алгач текшерүүчү, алгач текшерүү органы, тергөөчү, тергөө органынын жетекчиси жасалган, же даярдалып жаткан кылмыш жөнүндө кандай гана маалымат болбо-сун өздөрүнүн ыйгарым укуктарынын чегинде аны кабыл алууга, текшерүүгө жана бул Кодекске ылайык маалымат келип түшкөн учурдан баштап 3 суткадан кем эмес уба-кыттын ичинде ал боюнча чечим кабыл алууга милдеттүү. 1.1. Процессуалдык аракеттер өндүрүшүнө катышкан жа-

рандарга кылмыш жөнүндө маалыматтарды текшерүү учурунда бул Кодексте каралган укуктары менен мил-деттери түшүндүрүлөт, эгер процессуалдык аракеттер өндүрүшү жана жүргүзүлүп жаткан процессуалдык

60

аракеттер ошол жарандарга тиешелүү болсо, жогоруда түшүндүрүлгөн укуктарын ишке ашыруу мүмкүнчүлүгү камсыз кылынат, ошону менен катар эле өзүнө, өмүрлүк жарына (жубайына) жана башка туугандары-на каршы көрсөтмө бербөөгө укуктуу, бул жөнүндө то-лук Кодекстин 4-пунктунун 5-беренесинде көрсөтүлүп турат, ошондой эле ушул эле Кодекстин 16-бөлүмүндө бекитилген тартипке ылайык, алгач текшерүүчүнүн, алгач текшерүү органынын, тергөөчүнүн, тергөө орга-нынын жетекчисинин аракеттеринин (аракесиздик-теринин) жана чечимдеринин үстүнөн арызданууга укуктуу. Ушул эле кодекстин 161-беренесинде беки-тилген эрежеге ылайык, кылмыш жөнүндө маалымат-тарды текшерүүнүн катышуучуларына сотко чейинки өндүрүштөгү көрсөтмөлөрдү ачыкка жарыялабоо жөнүндө эскертүү берилет. Кодекстин 166-беренеси-нин 6-бөлүгүндө бекитилген тартипке ылайык, зарыл-чылыкка жараша сотко чейинки өндүрүштүн каты-шуучусунун коопсуздугу кылмыш жөнүндө маалымат берген учурдан баштап кепилдикке алынат.

3. Бул берененин биринчи бөлүгүнө ылайык, тергөө орга-нынын жетекчиси, алгач текшерүүчү органдын жетекчиси тергөөчүнүн мотивдештирилген өтүнүч катынын негизин-де 10 суткага чейин узарта алышат. Зарылчылыкка жараша документтерди текшерүү, ревизия, соттук экспертизалар, документтерди, предметтерди, өлүктөрдү изилдөө, ошон-дой эле оперативдик-издөө иш-чараларын өткөрүүнү тергөө органынын жетекчиси тергөөчүнүн өтүнүч каты боюнча, ал эми прокурор алгач текшерүүчүнүн өтүнүч каты боюнча 30 суткага чейин узартууга укуктуу, анда мындай узартууга негиз боло турган конкреттүү, реалдуу жагдайлар сөзсүз түрдө көрсөтүлөт. РА

САЛЫ

К Ж

ЕК К

ѲРҮ

ҮЧҮЛ

ҮКТѲ

Н Ж

АНА

КАС

ТЫКТ

АН У

ЛАМ

ЖАС

АЛГА

Н К

ЫЛМ

ЫШ

ТАРД

АН Ж

АБЫ

Р ТА

РТКА

НД

АР Ү

ЧҮН

ЭСК

ЕРТМ

Е

61

4. Арыз тапшыруучуга кылмыш жөнүндө маалыматтын ка-был алынгандыгы жөнүндө документ берилет, анда ма-алыматты кабыл алган адамдын аты-жөнү, ошондой эле аны кабыл алган датасы жана убактысы белгиленет.

5. Кылмыш жөнүндө маалыматты кабыл алуудан баш тарт-кан учурда бул Кодекстин 124-125-беренелеринде беки-тилген тартипке ылайык сотко же прокурорго даттануу арызын тапшырсаңыз болот.

145-БЕРЕНЕКЫЛМЫШ ЖѲНҮНДѲ МААЛЫМАТТАРДЫ КАРАП ЧЫГУУНУН ЖЫЙЫНТЫКТАРЫ БОЮНЧА КАБЫЛ АЛЫНГАН ЧЕЧИМДЕР

1. Кылмыш жөнүндө маалыматтарды карап чыгуунун жыйын-тыктары боюнча алгач текшерүү органы, алгач текшерүүчү, тергөөчү, тергөө органынын жетекчиси төмөндөгү чечим-дердин бирин кабыл алат:1) бул кодекстин 146-беренесинде бекитилген тартипке

ылайык кылмыш ишин козгоо жөнүндө;2) кылмыш ишин козгоодон баш тартуу жөнүндө;3) бул Кодекстин 151-беренесине ылайык ырааттуулугу бо-

юнча маалымат берүү жөнүндө, ал эми Кодекстин 20-бере-несинин экинчи бөлүгүнө ылайык, жеке күнөө тагуунун не-гизиндеги кылмыш иши боюнча – сотко жөнөтүү жөнүндө.

2. Кабыл алынган чечим жөнүндө арыз тапшыруучуга кабар-ланат. Муну менен чогуу ага бул чечимдин үстүнөн датта-нуу укуктары жана жаттануу тартиби түшүндүрүлөт.

3. Эгерде бул берененин биринчи бөлүгүнүн 3 пунктуна ылайык чечим кабыл алынган учурда алгач текшерүү ор-ганы, алгач текшерүүчү же прокурор кылмыштын издерин сактоо боюнча чараларды көрүшөт.

РО

СС

ИЯ

ФЕ

ДЕ

РА

ЦИ

ЯС

ЫН

ЫН

ЖА

ЗЫ

К- П

РО

ЦЕ

СС

УА

ЛД

ЫК

КО

ДЕ

КС

И (

ҮЗ

ҮН

ДҮ

ЛӨ

Р)

62

146-БЕРЕНЕКООМДУК КҮНѲѲ КОЮУНУН НЕГИЗИНДЕ КЫЛМЫШ ИШИН КОЗГОО

1. Кодекстин 140-беренесине ылайык, себептер жана не-гиздер бар болгон учурда алгач текшерүүчү орган, ал-гач текшерүүчү, тергөө органынын жетекчиси, тергөөчү өздөрүнүн ыйгарым укуктарынын чегинде кылмыш ишин козгойт, бул жөнүндө тиешелүү токтом чыгарылат.

2. Кылмыш иши козголгондугу жөнүндө токтомдо булар белги-ленет:1) датасы, убактысы жана аны чыгаруу орду;2) ал ким тарабынан чыгарылды; 3) кылмыш ишин козгоо жөнүндө себептер жана негиздер;4) кылмыш ишин козгоого негиз болгон Россия Федерация-

сынын кылмыш кодексинин пункту, бөлүгү, беренеси.4. Тергөөчүнүн, алгач текшерүүчүнүн кылмыш ишин козгоо

жөнүндөгү токтому токтоосуз түрдө прокурорго жөнөтүлөт. Токтомго кылмыш жөнүндө маалыматты текшерүү мате-риалдары тиркелет, эгерде кылмыштын изин бекемдөө жана аны жасаган адамды аныктоо боюнча өзүнчө тергөө аракеттеринин өндүрүшү жүргүзүлгөн учурда (окуя болуп өткөн жерди тинтүү, күбөлөр аркылуу далилдөө, соттук экспертизаны бекитүү) – тиешелүү протоколдор жана ток-томдор тиркелет. Прокурор токтомду алып, дароо кылмыш ишин козгоого макулдугун берет же материалдарды ко-шумча текшерүү үчүн кайра жөнөтөт. Прокурордун чечими жөнүндө текшерүүчү, алгач текшерүүчү арыз тапшыруучу-га, ошол эле күнү өзүнө карата кылмыш иши козголгон адамды (соттолуучуну) кабардар кылышат.

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

63

148-БЕРЕНЕКЫЛМЫШ ИШИН КОЗГООДОН ТАШ ТАРТУУ

1. Кылмыш ишин козгоо үчүн негиз жок болгон учурда тергөө органынын жетекчиси, тергөөчү, алгач текшерүү органы, же алгач текшерүүчү кылмыш ишин козгоодон баш тартуу жөнүндө токтом чыгарат. Ушул Кодекстин 24-беренеси-нин биринчи бөлүмүнүн 2-пунктунун негизинде кылмыш ишин козгоодон баш тартуу бир гана конкреттүү адамга карата колдонулат.

2. Конкреттүү адамды, же адамдарды кылмыш кылды де-ген шектөөгө байланыштуу ал жөнүндө маалыматты текшерүүнүн жыйынтыктары боюнча кылмыш ишин козгоодон баш тартуу жөнүндө токтомду чыгарып жатып, тергөө органынын жетекчиси, тергөөчү, алгач текшерүү органы кылмыш жөнүндө калп маалымат берген же тарат-кан адамга карата калп айткандыгы үчүн кылмыш ишин козгоо жөнүндө маселени карап чыгуууга милдеттүү.

3. Кылмыш ишин козгоодон баш тартуу жөнүндө токтом чык-кандан кийинки 24 сааттын аралыгында анын көчүрмөсү арыз берүүчүгө жана прокурорго жөнөтүлөт. Муну менен чогуу арыз берүүчүгө бул токтомдун үстүнөн даттануу уку-гу жана даттануу тартиби түшүндүрүлөт.

4. Кылмыш ишин козгоодон баш тартуунун үстүнөн про-курорго, тергөө органынын жетекчисине, же сотко ушул Кодекстин 124 жана 125-беренелерине ылайык даттануу арызы менен кайрылса болот.

5. Кылмыш ишин козгоону мыйзамсыз же негизсиз деп таап, кылмыш ишин козгоодон баш тартуу жөнүндө алгач текшерүүчүнүн, алгач текшерүү органдарынын токтомун таануу менен прокурор аны четке кагат же алгач текшерүү органынын жетекчисине өзүнүн тапшырмаларын, аларды

РО

СС

ИЯ

ФЕ

ДЕ

РА

ЦИ

ЯС

ЫН

ЫН

ЖА

ЗЫ

К- П

РО

ЦЕ

СС

УА

ЛД

ЫК

КО

ДЕ

КС

И (

ҮЗ

ҮН

ДҮ

ЛӨ

Р)

64

аткаруу мөөнөттөрүн бекитүү менен тиешелүү токтомун жөнөтөт. Тергөө органынын жетекчисинин кылмыш ишин козгоо мыйзамсыз жана негизсиз деп таап, кылмыш ишин козгоодон баш тарткандыгын таанып прокурор, Кылмыш жөнүндө билдирүүнү текшерүү материалдарын алган учурдан баштап, 5 суткадан кеч эмес мөөнөттүн ичинде кылмыш ишин козгоодон баш тартуу жөнүндө токтомду четке кагат, анын ордуна кошумча текшерүү үчүн не-гиз боло турган конкреттүү жагдайлар камтылган токтом чыгарат, аны токтоосуз түрдө кылмыш ишин козгоого негиз болгон материалдар менен чогуу тергөө органын жетекчисине жөнөтөт. Тергөө органынын жетекчисинин, тергөөчүнүн мыйзамсыз же негизсиз деп кылмыш ишин козгоодон баш тартканын таануу менен, тергөө органын башка тиешелүү жетекчиси аны четке кагат жана кылмыш ишин козгойт, же болбосо өз көрсөтмөлөрүн берип, мате-риалдарды кошумча текшерүүгө жөнөтөт, аларды аткаруу-нун мөөнөттөрүн бекитет.

6. Мыйзамсыз жана негизсиз деп табылгандыгына байла-ныштуу кылмыш ишин козгоодон баш тартууну таануу ме-нен сот өзүнүн тиешелүү токтомун чыгарат, аны аткаруу үчүн тергөө органынын жетекчисине, же алгач текшерүү органынын жетекчисине жиберет жана бул жөнүндө арыз тапшыруучуга билдирет.

7. Сот кылмыш ишин козгоодон баш тартууну мыйзамсыз же негизсиз деп табуу менен тиешелүү токтомун чыгарат, аны аткаруу үчүн тергѳѳ органынын жетекчисине же алгач текшерүү органынын башчысына жѳнѳтѳт, бул жѳнүндѳ арыз берген адамга билдирүү жѳнѳтѳт.

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

65

123-БЕРЕНЕДАТТАНУУ УКУГУ

1. Алгач текшерүү органынын, алгач текшерүүчүнүн, алгач текшерүү бөлүмүнүн жетекчисинин, тергөөчүнүн, тергөө органынын жетекчисинин, прокурордун жана соттун ара-кеттеринин (аракетсиздиктеринин) жана чечимдеринин үстүнөн даттануу кылмыштык сот өндүрүшүнүн катышуу-чулары, ошондой эле процессуалдык аракеттер өндүрүшү жана кабыл алынган процессуалдык чечимдерге кызык-дар башка жарандар тарабынан ушул Кодексте бекитил-ген тартипте жүргүзүлөт.

2. Кылмыш иши боюнча сотко чейинки өндүрүштүн жүрүшүндө кылмыштык сот өндүрүшүнүн мөөнөттөрү бузулган учурда, кылмыштык сот өндүрүшүнүн катышуу-чулары, жана ага кызыкдар башка жарандар тергөө орга-нын жетекчисине же прокурорго кайрыла алышат, ал ушул Кодекстин 124-беренесинде бекитилген тартипке жана мөөнөткө ылайык каралышы керек.

124-БЕРЕНЕДАТТАНУУНУН ПРОКУРОР ТАРАБЫНАН КАРАЛУУ ТАРТИБИ

1. Прокурор, тергөө органын жетекчиси даттанууну алгандан кийин 3 күндүн ичинде карап чыгат. Бир гана айрым учур-ларда, даттанууну текшерүү үчүн кошумча материалдар-ды талап кылуу керек болсо, же башка чараларды көрүү зарылчылыгы жаралса даттанууну карап чыгуу үчүн 10 суткага чейинки убакыт берилет, бул жөнүндө арыз тап-шыруучуга маалымат берилет. Р

ОС

СИ

Я Ф

ЕД

ЕР

АЦ

ИЯ

СЫ

НЫ

Н Ж

АЗ

ЫК

- ПР

ОЦ

ЕС

СУ

АЛ

ДЫ

К К

ОД

ЕК

СИ

(Ү

ЗҮ

НД

ҮЛ

ӨР

)

66

2. Даттанууну карап чыгуунун жыйынтыгы менен прокурор, тергөө органын жетекчиси даттанууну толук, же жарым-жартылай канааттандыруу, же болбосо аны канааттанды-руудан баш тартуу жөнүндө токтом чыгарат.2.1. Даттануу ушул Кодекстин 123-беренесинин экин-

чи бөлүгүнө ылайык канааттандырылган учурда, токтомдо ишти кароону тездетүү үчүн жасалуучу процессуалдык аракеттер жана алардын мөөнөтү көрсөтүлүшү керек.

3. Даттануу боюнча кабыл алынган чечимдер жана ан-дан ары даттанууну улантуу тартиптери жөнүндө арыз берүүчүгө тезинен кабарланышы керек.

4. Эгер зарылчылык пайда болсо, ушул Кодексте бекитилген тартипке ылайык, алгач текшерүүчү, тергөөчү прокурор-дун же тергөө органынын жетекчисинин аракеттеринин (аракетсиздигинин) жана чечиминин үстүнөн, албетте андан жогорку прокурорго же жогорку тергөө органынын жетекчисине арызданууга укуктуу.

125-БЕРЕНЕ.ДАТТАНУУНУ КАРАП ЧЫГУУНУН СОТТУК ТАРТИБИ

1. Алгач текшерүүчүнүн, тергөөчүнүн, тергөө органынын же-текчисинин кылмыш ишин козгоодон баш тартуу, кылмыш ишин токтотуу жөнүндөгү токтомдору, ошондой эле алгач текшерүүчүнүн, тергөөчүнүн тергөө органынын жетекчи-синин жана прокурордун кылмыштык соттук өндүрүштүн катышуучуларынын конституциялык укуктарына жана эр-киндиктерине зыян келтире турган, же болбосо жарандар үчүн сот адилеттигинин жеткиликтүүлүгүн кыйындата турган башка чечимдери жана аракеттери (аракетсиздик-тери) кылмыштын белгилери бар аракеттер катары тааны-РА

САЛЫ

К Ж

ЕК К

ѲРҮ

ҮЧҮЛ

ҮКТѲ

Н Ж

АНА

КАС

ТЫКТ

АН У

ЛАМ

ЖАС

АЛГА

Н К

ЫЛМ

ЫШ

ТАРД

АН Ж

АБЫ

Р ТА

РТКА

НД

АР Ү

ЧҮН

ЭСК

ЕРТМ

Е

67

лып, ошол чечимдер кабыл алынган орду боюнча район-дук сотко алардын үстүнөн даттанылышы мүмкүн. Эгер алдын ала иликтөө өндүрүшүнүн орду (иликтөө жүргүзүлө турган жер) ушул Кодекстин 152-беренесинин экинчи-алтынчы бөлүктөрүнө ылайык аныкталса, көрсөтүлгөн жогоруда белгиленген жооптуу адамдардын чечимдерине жана аракеттерине (аракетсиздиктерине) даттануу арызы райондук сот тарабынан кылмыш иши боюнча өндүрүш жүрүп жаткан органдын жайгашкан орду боюнча каралат.

2. Даттануу сотко арыз тапшыруучу, анын коргоочусу, мый-замдуу өкүлү же өкүлү тарабынан түз, же болбосо алгач текшерүүчү, тергөөчү, тергөө органынын жетекчиси, про-курор тарабынан берилиши мүмкүн.

3. Сот алгач текшерүүчүнүн, тергөөчүнүн, тергөө органынын жетекчисинин, прокурордун аракеттеринин (аракетсиз-диктеринин) жана чечимдеринин мыйзамдуулугун жана негиздүүлүгүн даттануу келип түшкөндөн кийинки 5 сутка-нын аралыгында сот жыйыны учурунда арыз берүүчүнүн өзүнүн жана анын коргоочусунун, мыйзамдуу өкүлүнүн же өкүлүнүн, жана дагы кылмыш ишине түздөн-түз ти-ешеси бар, даттануу арызын тапшырууга негиз болгон аракет (аракетсиздик) боюнча иштин жүрүшүнө кызык-дар дагы башка жарандардын, ошондой эле прокурордун, тергөөчүнүн, тергөө органынын катышуусунда текшерет. Даттанууну карала турган убакыт жөнүндө өз убагында кабардар болгон жарандардын жана анын каралышында сөзсүз катышуусу зарыл болбогон жарандардын келбей калышы, даттануу арызын соттун карашына тоскоолдук болуп эсептелбейт. Ушул Кодекстин 241-беренесинин экинчи бөлүгүнө кирген эрежелерден сырткаркы учурлар-дын баардыгында, сот карашы керек болгон даттануулар ачык сот жыйынында каралат.

РО

СС

ИЯ

ФЕ

ДЕ

РА

ЦИ

ЯС

ЫН

ЫН

ЖА

ЗЫ

К- П

РО

ЦЕ

СС

УА

ЛД

ЫК

КО

ДЕ

КС

И (

ҮЗ

ҮН

ДҮ

ЛӨ

Р)

68

4. Сот жыйынынын башталышында сот, кайсы даттануу-лар соттун кароосуна ылайык келе тургандыгын жарыя-лайт, сот жыйынына келген жарандарга укуктарын жана милдеттерин түшүндүрөт. Андан соң, эгер арыз берүүчү сот жыйынына катышып жатса, анда ал өзү даттануунун негиздүү экендиги жөнүндө түшүндүрмө берет, андан кийин сот жыйынына келген башка катышуучулар сөз алып сүйлөшөт. Арыз берүүчүгө каяша сөз сүйлөөгө (ре-плика) мүмккүнчүлүк берилет.

5. Даттанууну карап чыгуунун жыйынтыгы менен сот төмөнкү чечимдердин бирин чыгарат:1) тиешелүү кызматтагы адамдын аракеттерин (аракет-

сиздиктерин), чечимдерин мыйзамсыз же негизсиз деп таануу жана бул кетирилген кемчиликтерди четке кагу-уну анын милдети деп таануу жөнүндө;

2) даттанууну канааттандыруусуз калтыруу жөнүндө.6. Соттун токтомунун көчүрмөлөрү арыз берүүчүгө, проку-

рорго жана тергөө органынын жетекчисине жиберилет.7. Эгер алгач текшерүү органы, алгач текшерүүчү, тергөөчү,

тергөө органынын жетекчиси, прокурор же сот зарыл деп эсептебесе, даттануу берүү даттанууга чейин кабыл ал-ган, даттанууга себеп болгон чечимди токтото албайт.

42-БЕРЕНЕЖАБЫРЛАНУУЧУ

1. Жабырлануучу адам деп кылмыштын негизинде физика-лык, мүлктүк, моралдык зыян тарткан адамды, ошондой эле кылмыштын негизинде мүлкүнө жана кызматтык репутациясына зыян келтирилген юридикалык тарапты айтабыз. Жабырлануучу деп табуу жөнүндө чечим кыл-мыш иши козголгон учурдан баштап кабыл алынат, алгач РА

САЛЫ

К Ж

ЕК К

ѲРҮ

ҮЧҮЛ

ҮКТѲ

Н Ж

АНА

КАС

ТЫКТ

АН У

ЛАМ

ЖАС

АЛГА

Н К

ЫЛМ

ЫШ

ТАРД

АН Ж

АБЫ

Р ТА

РТКА

НД

АР Ү

ЧҮН

ЭСК

ЕРТМ

Е

69

текшерүүчүнүн, тергөөчүнүн, соттун токтому же соттун аныктамасы менен бекитилет. Эгер, кылмыш иши козго-луп жаткан учурда кылмыш аркылуу зыян тарткан адам жөнүндө маалыматтар жок болсо, жабырлануучу катары таануу чечими бул адам жөнүндө маалыматтар толук алы-нары менен кечиктирилбестен кабыл алынат.

2. Жабырлануучу укуктуу:1) күнөөлүүгө коюлуп жаткан күнөөлөр жөнүндө билүүгө;2) көрсөтмө берүүгө;3) өзүнө, өмүрлүк жарына (жубайына) жана башка жа-

кын туугандарына каршы көрсөтмө бербөөгө укуктуу, бул жөнүндө ушул Кодекстин 4-пунктунун 5-берене-синде толук көрсөтүлүп турат. Жабырлануучу катары ага, анын көрсөтмөлөрү кылмыш иши боюнча далил-дер катары колдонула тургандыгы жөнүндө, ошондой эле ал бул көрсөтмөлөрдү берүүдөн баш тартууга укуктуу экендиги жөнүндө эскертүү берилет;

4) далилдерди көрсөтүүгө;5) өтүнүч кат берүүгө жана кайрадан артка кайтарып

алууга;6) өзүнүн эне тилинде же өзү жакшы сүйлөй алган тилде

көрсөтмө берүүгө;7) котормочунун кызматынан акысыз колдонууга;8) өкүлүн алып жүрүүгө;9) тергөөчүнүн же алгач текшерүүчүнүн жардамы ме-

нен өзүнүн же өкүлүнүн өтүнүч катынын негизинде өндүрүлгөн тергөө аракеттерине катышууга;

10) өзүнүн катышуусунда өндүрүлгөн тергөө аракетте-ринин протоколу менен таанышууга, аларга карата эскертүү берүүгө;

11) сот экспертизасын дайындоо жөнүндө токтом жана се-репчинин корутундусу менен таанышууга;

РО

СС

ИЯ

ФЕ

ДЕ

РА

ЦИ

ЯС

ЫН

ЫН

ЖА

ЗЫ

К- П

РО

ЦЕ

СС

УА

ЛД

ЫК

КО

ДЕ

КС

И (

ҮЗ

ҮН

ДҮ

ЛӨ

Р)

70

12) алдын ала изилдөөнүн жүрүшү менен, аны менен ка-тар кылмыш иши токтотулган учурда кылмыш ишинин бардык материалдары менен таанышууга, кылмыш ишинен кандай гана маалыматтар болбосун, канчалык көлөмдө болсо дагы көчүрүп алууга, ошондой эле аны техникалык каражаттардын жардамы менен көчүрүп алууга уруксат берилет. Эгерде кылмыш ишинде бир нече жабырлануучу катышса, ар бири өзүнө келтирил-ген зыяндарга тиешелүү маалыматтар боюнча кыл-мыш ишинен таанышууга укуктуу;

13) кылмыш иши козголгондугу жөнүндө, өзүн жабырлану-учу катары таануу жөнүндө, күнөөлүүнү камакка алуу түрүндөгү чараны колдонуудан баш тартуу жөнүндө, кылмыш ишин токтотуу жөнүндө, кылмыш иши боюн-ча өндүрүштү токтотуу жөнүндө, соттолуп жаткандыгы жөнүндө кылмыш ишин багыттоо жөнүндө, алдын ала угууну, сот жыйынын дайындоо жөнүндө, биринчи ин-станциядагы соттун өкүмүнүн көчүрмөсүн алууга, ап-пеляциялык жана кассациялык сот инстанцияларынын чечимдерин алууга;

14) биринчи, экинчи, кассациялык жана териштирүү ин-станциялардагы соттордо кылмыш ишин териштирүүгө катышууга, соттук териштирүү жалпы тартиптин, ошон-дой эле ушул Кодексте көрсөтүлгөн тартиптин не-гизине ылайык эмес өткөрүлгөн учурда токтомдогу өкүмгө каршы нааразычылыгын билдирүүгө, соттун өкүмдү чыгарууга байланыштуу маселелерди караган соттук жыйынына катышууга;

15) соттук жарыш сөзгө чыгып сүйлөөгө; 16) коюлуп жаткан күнөөнү колдоого;17) сот жыйынынын протоколу менен таанышууга жана

ага эскертүү берүүгө;РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

71

18) алгач текшерүүчүнүн, тергөөчүнүн, прокурордун жана соттун аракеттеринин (аракетсиздиктеринин) жана чечимдеринин үстүнөн даттанууга;

19) соттун өкүмүнүн, аныктамасынын, соттун токтомунун үстүнөн даттанууга;

20) кылмыш иши боюнча өткөрүлгөн даттануулар, су-нуштамалар жөнүндө билүүгө жана каршы пикирин билдирүүгө;

21) ушул кодекстин 11-беренесинин үчүнчү бөлүгүнө ылайык коопсуздук чараларын көрүү жөнүндө өтүнүч катын берүүгө;21.1) жабырлануучунун, анын мыйзамдуу өкүлүнүн,

өкүлүнүн тараптардын жарыш сөзү бүтө элек учурда өткөргөн өтүнүч каты боюнча кабыл алынган токтомдун көчүрмөсүн алууга, соттун аныктамасынын негизинде эркинен ажыра-тылган соттолгон адамдын жазаны өтөө жай-ына жеткирилүүсү жөнүндө, анын ичинде бир түзөтүүчү мекемеден экинчисине жылдыруу жөнүндө, эркинен ажыратуу түрүндөгү жазасын аткарып жаткан соттолгон адамдын мекеменин аймагынан сырткаркы чыгуулары жөнүндө, сот-толгон адамдын эркинен ажыратуу мекемесинен бошотулуу убактысы жөнүндө маалыматтарды алып турууга, ошондой эле соттун өкүмдү атка-рылышына байланыштуу маселелерди кароосу жөнүндө, соттолуучунун жазадан бошотулуусу жөнүндө, өкүмдү аткаруунун кыскартылышы жөнүндө, же болбосо соттолгон адамдын жаза-сынын өтөй элек бөлүгү жазанын жумшагыраак түрүнө алмашылгандыгы жөнүндө кабардар бо-луп турууга;

РО

СС

ИЯ

ФЕ

ДЕ

РА

ЦИ

ЯС

ЫН

ЫН

ЖА

ЗЫ

К- П

РО

ЦЕ

СС

УА

ЛД

ЫК

КО

ДЕ

КС

И (

ҮЗ

ҮН

ДҮ

ЛӨ

Р)

72

22) ушул кодексте каралган башка ыйгарым укуктары-нан пайдаланууга.

3. Ушул Кодекстин 131-беренесинин талаптарына ылайык, жабырлануучуга кылмыштын негизинде келтирилген зы-яндарды, ошондой эле алдын ала иликтөөгө жана сотко катышууга байланыштуу, анын ичинде өкүлүнө кеткен бардык чыгымдарын калыбына келтирип берүү кепилдик-ке алынган.

4. Жабырлануучунун өзүнө келтирилген моралдык зыянды акчалай түрдө калыбына келтирип берүүнү суранган доо арызын канааттандырууда зыянды келтирүүнүн акчалай суммасынын көлөмү сот кылмыш ишин карап жаткан учурда же болбосо жарандык сот өндүрүшү тартибинде аныкталат.

5. Жабырлануучу укуктуу эмес:1) алгач текшерүүчүнүн, тергөөчүнүн чакыруусуна жана

сотко баруудан баш тартууга;2) билип туруп калп көрсөтмөлөрдү берүүгө, же

көрсөтмөлөрдү берүүдөн баш тартууга;3) ушул кодекстин 161-беренесине ылайык бекитилген

тартипте алдын ала эскертүү алып туруп, алдын ала иликтөөнүн көрсөткүчтөрүн ачыкка чыгарууга;

4) салыштырма иликтөө үчүн кол тамгасынын үлгүсүн же башка үлгүлөрдү берүүдөн же өзүнүн макулдугу талап кылынбаган учурларда өзүнүн соттук экспертизасына карата ачылган сот өндүрүшүнө далил катары өтүүдөн баш тартууга;

5.1. ушул берененин экинчи бөлүгүнүн 21.1-пунктуна ылай-ык, маалыматты алуу жөнүндө өтүнүч кат жабырлануу-чу, анын мыйзамдуу өкүлү, өкүлү тарабынан тараптар-дын жарыш сөзү бүтө элек учурда жазуу формасында

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

73

өткөрүлөт. Ѳтүнүч катта жабырлануучу же анын мый-замдуу өкүлү маалымдар болууну каалап жаткан маа-лыматтардын тизмеси, жашаган жеринин дареги, элек-трондук почтасынын дареги, телефон номуру, ошондой элежабырлануучунун же анын мыйзамдуу өкүлү ма-алыматты өз убагында алуусун камсыз кылган башка даректер дагы жазылат.

6. Жабырлануучу чакырган учурда өтө олуттуу себептери жок эле келбей койсо, анда аны айдап келүүгө туура келет.

7. Жабырлануучу билип туруп калп көрсөтмөлөрдү бер-гендиги үчүн Россия Федерациясынын 307-беренесине ылайык жоопкерчиликке тартылат, көрсөтмө бергенден баш тарткандыгы үчүн, өзүнүн иши боюнча соттук экспер-тиза өндүрүшүнө өзүнүн макулдугу талап кылынбастан эле күбө катары өтүүдөн баш тарткан учурда жабырлануу-чу Россия Федерациясынын Кылмыш кодексинин 308-бе-ренесине ылайык жоопкерчиликке тартылат.

8. Кылмыштын натыйжасында жабырлануучу көз жумган учурда, жабырлануучунун ушул беренеде каралган укук-тары өзүнүн жакын туугандарынын жана (же) жакын адамдарынын бирине өтөт, алар кылмыш-сот өндүрүшүнө катыша алышпаган учурда же катышууга таптакыр мүмкүн болбогон учурда – туугандарынын бирине өтөт.

9. Жабырлануучу юридикалык тарап болсо, анын укуктарын өкүлү коргоого укуктуу.

10. Кылмыш ишин иликтөөгө жабырлануучунун мыйзамдуу өкүлүнүн жана өкүлүнүн катышуусу аны ушул беренеде каралган укуктарынан ажыратпайт.

РО

СС

ИЯ

ФЕ

ДЕ

РА

ЦИ

ЯС

ЫН

ЫН

ЖА

ЗЫ

К- П

РО

ЦЕ

СС

УА

ЛД

ЫК

КО

ДЕ

КС

И (

ҮЗ

ҮН

ДҮ

ЛӨ

Р)

74

44-БЕРЕНЕЖАРАНДЫК ДООГЕР

1. Жарандык доогер негиздерге таянып, ага кылмыштын кесе-петинен мүлктүк зыян келтирилгендиги жөнүндө талапта-рын койгон жарандык же юридикалык тарап болуп эсепте-лет. Жарандык доогер катары таануу жөнүндө чечим соттун аныктамасы же соттун, прокурордун, тергөөчүнүн, алгач текшерүүчүнүн токтомунун негизинде чыгарылат. Жаран-дык доогер жарандык доо коё алат, моралдык жана мүлктүк зыянды калыбына келтирип берүүнү талап кыла алат.

2. Жарандык доо кылмыш иши козголгондон кийин, бирок алдын ала иликтөө бүткөнгө чейин өткөрүлөт. Жарандык доону өткөрүүдө жарандык доогер мамлекеттик пошли-наны төлөөдөн бошотулат.

3. Жарандык-процессуалдык мыйзамда бекитилген тартип-ке ылайык, өз укуктарын коргоого жөндөмсүз деп табыл-ган өспүрүмдөрдүн жана кандайдыр бир себептер менен өз укуктарын жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын коргой албай мүмкүнчүлүгү чектелгендердин кызыкчылыктарын коргоо үчүн жарандык доо алардын мыйзамдуу өкүлдөрү тарабынан, ал эми мамлекеттин кызыкчылыгын коргоо-до – прокурор тарабынан өткөрүлүшү мүмкүн.

4. Жарандык доогер укуктуу:• жарандык доо өткөрүүгө;• далилдерди берүүгө;• коюлган доо боюнча түшүндүрмө берүүгө;• өтүнүч кат берүүгө жана аны кайтарып алууга;• өзү эркин сүйлөгөн эне тилинде көрсөтмө жана

түшүндүрмө берүүгө;• котормочунун кызматынан акысыз пайдаланууга;

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

75

• өзүнө, өмүрлүк жарына (жубайына) жана башка тууган-дарына каршы көрсөтмө бербөөгө укуктуу, бул жөнүндө толук Кодекстин 4-пунктунун 5-беренесинде көрсөтүлүп турат. Жарандык доогердин өзүнүн макулдугу менен көрсөтмөлөрдү бере алат, ага анын бул көрсөтмөлөрдөн баш тарткандыгына карабай, анын көрсөтмөлөрү кыл-мыш иши боюнча далилдер катары колдонула турган-дыгы жөнүндө эскертүү берилиши керек;

• өкүлүнө ээ болууга;• өзүнүн катышуусунда өндүрүлгөн тергөө аракеттери-

нин протоколу менен таанышууга;• тергөөчүнүн, же алгач текшерүүчүнүн уруксаты менен

өзүнүн же мыйзамдуу өкүлүнүн өтүнүч катынын неги-зинде өндүрүлгөн тергөө аракеттерине катышууга;

• өзү койгон жарандык доодон баш тартууга. Жаран-дык доодон баш тартуу арызын кабыл алуудан мурун тергөөчү, прокурор, сот жарандык доогерге ушул бере-ненин бешинчи бөлүгүндө каралган жарандык доодон баш тартуунун зыяндары жөнүндө түшүндүрүп берет;

• иликтөө аяктагандан кийин кылмыш ишинин коюлган жарандык доого байланыштуу бөлүгү менен таанышуу-га жана кылмыш ишинен өзүнө керектүү маалыматтар-ды каалаган көлөмдө көчүрүп алууга;

• өзүнүн кызыкчылыктарына тиешелүү кабыл алынган чечимдер жөнүндө билүүгө жана жарандык доодо ко-юлган талаптарга байланыштуу процессуалдык чечим-дердин көчүрмөлөрүн алууга;

• кылмыш иши боюнча соттук териштирүүлөргө, бирин-чи жана апелляциялык инстанциялардагы сотторго ка-тышууга; Р

ОС

СИ

Я Ф

ЕД

ЕР

АЦ

ИЯ

СЫ

НЫ

Н Ж

АЗ

ЫК

- ПР

ОЦ

ЕС

СУ

АЛ

ДЫ

К К

ОД

ЕК

СИ

(Ү

ЗҮ

НД

ҮЛ

ӨР

)

76

РАСА

ЛЫК

ЖЕК

КѲ

РҮҮЧ

ҮЛҮК

ТѲН

ЖАН

А К

АСТЫ

КТАН

УЛА

М Ж

АСАЛ

ГАН

КЫ

ЛМЫ

ШТА

РДАН

ЖАБ

ЫР

ТАРТ

КАН

ДАР

ҮЧҮ

Н Э

СКЕР

ТМЕ

• жарандык доону негиздеп берүү үчүн соттук жарыш сөз учурунда сөз сүйлөөгө;

• сот жыйынынын протоколу менен таанышууга жана ага эскертүүлөрдү берүүгө;

• алгач текшерүүчүнүн, тергөөчүнүн, прокурордун жана соттун аракеттеринин (аракетсиздиктеринин) жана че-чимдеринин үстүнөн даттанууга;

• соттун жарандык доого тиешелүү өкүмүнүн, аныктама-сынын жана токтомунун үстүнөн даттанууга;

• кылмыш иши боюнча өткөрүлгөн даттануулар жана сунуштамалар жөнүндө билүүгө жана аларга каршы пикирин билдирүүгө;

• өткөрүлгөн даттануулар жана сунуштамаларды сот ка-раган күндөгү жыйындарга ушул Кодексте бекитилген тартипке ылайык катышууга.

5. Жарандык доогер жарандык доодон баш тартуу жөнүндө кылмыш иши өндүрүшүнүн бардык учурунда жарыялай алат, бир гана ал муну сот өкүм чыгаруу үчүн кеңеше тур-ган бөлмөгө чыгып кеткенге чейин жарыялап үлгүрүшү зарыл. Жарандык доодон баш тарткан учурда ал боюнча аткарылып жаткан иштер токтотулат.

6. Жарандык доогерге ушул Кодекстин 161-беренесинде бекитилген тартипке ылайык, алдын ала иликтөө иштери-нин көрсөткүчтөрүн ачыкка чыгарууга укугу жок экендиги жөнүндө эскертүү берилсе ал аны сакташ керек. Алдын ала иликтөө иштеринин көрсөткүчтөрүн ачыкка чыгар-гандыгы үчүн жарандык доогер Россия Федерациясынын Кылмыш кодексинин 310-беренесине ылайык жоопкер-чииликке тартылат.

78

РАСАЛЫК ЖЕК КѲРҮҮЧҮЛҮКТѲН ЖАНА КАСТЫКТАН УЛАМ ЖАСАЛГАН КЫЛМЫШТАРДАН ЖАБЫР ТАРТКАНДАР

ҮЧҮН ЭСКЕРТМЕ

Маалыматтык басылма

Түзүүчү – СПб КБ «Жарандык көзөмөл»30.12.2014 СПб КБ «Жарандык көзөмөл» РФнын Юстиция

министрлигинин тескемеси менен «чет элдик агенттин иш-милдетин аткаруучу» мамлекеттик эмес уюмдардын реестрине киргизилген.

Басмага даярдаган жана басып чыгарган СПб «Жарандык көзөмөл»

191040, Санкт-Петербург, Лиговский көч., 87, 300-кеңсе.

e-mail: info@citwatch.org

22.06.2016 басып чыгаруу үчүн кол коюлду. Тиражы 1000 нускада.

Акысыз таратылат