1

1قواعد عربی عربی اول دبيرستان

� لناه� ق�رءانا �ا أنز� �إن �ا ع�ربي�عق!لون... �م ت �ک لعل

ه اللبسم الذ�ی خل�ق

2

فهرست(3-10درس اول )

(11-21درس دوم )

(26-29درس چهارم )

(30-39درس پنجم )

(40-47درس ششم )

(48-50درس هفتم )

(51-55درس هشتم ) ( 22-25درس سوم )

(61-65درس دهم )

(56-60درس نهم )

3

درس اول )جهت ها(

: رو به رو : پشت ، أمام� : زير ، خ�ل?ف� �ح?ت� ت

: كنار ?ب� ن ?د� ، ج� ن ف�و?ق�: باالي ، : نزد!  ع!

: ميان �ين� : كجا ، ع�ل�ي : بر، روي ،ب أين�: كجا أين� كلمات پرسشی ) اسماء استفهام( كسي، : چه م�ن?

چه كساني�ي : كي، چهم�ت

موقع

: چه چيز ماذا : آياهل   : آيا أ

�يف�  : چگونهك   : چهما!ماذا : براي چه،ل

چرا!م�ن  : براي چه ل

كسي�م : چند تا، چقدر ك �  : كدامأى

4

درس اول )جهت ها(

فرق »ه�ل« و» أ« چيست؟ »ه�ل« و» أ« هر دو به معني آيا هستند.

« براي فعل منفي نمي آيد ولي» أ « مي آيد.  )أال الف: »ه�ل?�سم�ع� ؟ آيا نمي شنوي؟( ت

ب:» ه�ل? « در جمله اي كه مخاطب را بين دو سؤال قرار � نمي آيد. �ع�م يا ال انتظار نداريم معموال مي دهيم و پاسخ ن

در چنين حالتي » أ« مي آيد. جاج� أم أخوك؟ - أخى( )آيا تو شيشه را eت� الز ر? �س� )أ أنت� ك

شكستي يا برادرت ؟ برادرم.(� »هل« و » أ« حرف استفهامند نه اسم استفهام. ضمنا

5

درس اول )جهت ها(منفي كردن

� فعل ماضي با » فعل ماضي و مضارع چگونه منفي مي شدند؟ معموالما« و مضارع با » ال« منفي

ال يذه�ب�:يذه�ب�ما ذ�ه�ب�: مي شود. ذ�ه�ب� : نمي رودمي رود نرفت: رفت

� ماضي با » ما« و مضارع با »ال« سؤالي مي شود؟  چرا معموال�نط�ق� ع�ن اله�و�ي )از روي هوا و هوس ﴾به اين آيه دق�ت كنيد: و� ما ي ﴿

سخن نمي گويد.(مي بينيم كه فعل مضارع! »ينط!ق�« با حرف » ما« منفي شده است. ام�ا

الزم است دانش آموزان براي منفي كردن! مضارع فقط از حرف » ال« استفاده كنند. چون كتاب

درسي بر اين اساس تنظيم شده است.

6

درس اول )جهت ها(مستقبل

« بر ـ « يا » س�وف� مستقبل چگونه ساخته مي شد؟ با افزودن » س�سر مضارع، معادل! فعل مستقبل در فارسي درست مي شود. سـ ، سوف

م�ع�: مي شنود �س? م�ع� يا س�وف� يسم�ع�: خواهد شنيد.ي �س? ي س�فعل نهي

به نحوه ساختن فعل نهي توج�ه كنيد:

�ذ?ه�ب� ال تذه�ب?ال تذه�ب�ت

جان! �خر� جان!ت جاال تخر� ال تخر�

�دخ�لون� ال تدخ�لواال تدخ�لون�ت

�جل!سين� ال تجل!سىنتجل!سيـال ت

�قط�عان! ال تقط�عاال تقط�عان!ت

?ن� �ب ?ت �ك ?ن�ت �ب ?ن�ال تكت �ب ال تكت

7

درس اول )جهت ها(نحوه ي ساختن فعل امر

�ذ?ه�ب� !ذ?ه�ب?تذ?ه�ب�ت ا

?ع�بان! �ل ?ع�بان!ت ?ع�باتل !ل ام�عون� �س? م�عون�ت �س? م�عوات !س? ا

�بين� ?ت �ك �بين�ت ?ت �ك �بـىت ?ت �ك ا

�رج!عان! ج!عان!ت �ر? ج!عات !ر? ا

?ن� �ض?ح�ك ?ن�ت �ض?ح�ك ?ن�ت !ض?ح�ك ا

8

درس اول )جهت ها(صیغه های افعال�ر غائب �ر مخاطبمفرد مذك !لغائب مفرد مذك ل

للمخاط�ب�ر غائب �ي مذك �ين! مثن �ر مخاطبللغائب �ي مذك مثن

�ين! للمخاطب�ر غائب �ر مخاطبللغائبين�جمع مذك للمخاطبين�جمع مذك

�ث غائب �ث مخاطبللغائبةمفرد مؤن للمخاطبةمفرد مؤن�ث غائب �ي مؤن �ث مخاطبمثن �ي مؤن �ين! مثن للغائبت

�ين! �ت للمخاطب�ث غائب �ث مخاطبجمع مؤن للغائبات جمع مؤن

للمخاطباتللمتكل�م مع الغيرمتكل�م مع الغيرللمتكل�م وحده متكل�م وحده

9

درس اول )جهت ها(إعراب

!عراب چيست؟ به عالمت آخرين حرف كلمه و نقشي كه در جمله منظور از ادارد اعراب مي گويند.

�ه و به �ه يعني چه؟ به جمله اي كه با فعل شروع شود فعلي �ه و فعلي جمله اسميجمله اي كه با اسم

�ه مي گويند. شروع شود اسمي�ه : مبتدا و خبر ب( در جمله اجزاي جمله را نام ببرید. الف( در جمله اسمي

�ه: فعل + فاعل+ مفعول فعلي!عراب ياعالمت! حرف آخر اين نقش ها را کدام است؟ ا

_�_ يا _�_ مبتدا و خبر هر دو مرفوع هستند يعني روي حرف آخر آنها عالمت وجود دارد.

مثال: الله� رحيم� . مبتدا خبر فاعل . جواد�ذ�ه�ب� مثال : فاعل، مرفوع است.

قرار دارد. _�_ يا _�_ مفعول، منصوب است. يعني روي آخرين حرف! كلمه �د�مثال: �و�ج�د� الو�ل �د� مفعول . مفتاحا مفعول . المفتاح�و�ج�د� الو�ل

10

درس اول )جهت ها(حروف جر عبارتند از:  »ع�ل�ي، إل�ي، م!ن، ف!ى، بـ ،

، ع�ن، م�نذ�« لـ ، ك�هر اسمي كه بعد از اين حروف بيايد مجرور به حرف جر نام دارد و به مجموع » حرف جر و! بعد از خودش« جار و مجرور مي گويند . اسم

مثال: .ع�ل�ي الباب!المفتاح� . الباب!المفتاح� ع�ل�ي

جار و مجرور مجرور به حرف جر

11

درس دومفعل و بسياري از اسم ها در زبان عربي داراي سه حرف اصلي و گاهي

چهار حرف اصلي هستند. به فعل هايي كه داراي سه حرف اصلي هستند ثالثي و فعل هايي كه

داراي چهار حرف اصلي مي گويند. رباعي هستند؛

?ع�با !ل �ما، ا ت ، ج�ل�س? جان! �خ?ر� ، ت �سم�عين� ، ت يذه�بون�العبتما، اجلسان، خرجين،تـسمعون، تذهبي

به اين پنج فعل دق�ت كنيد:?ع�با ( !ل �ما، ا ت ، ج�ل�س? جان! �خ?ر� ، ت �سم�عين� ، ت �ذه�بون� )ي

آيا مي توانيد حروف اصلي آنها را تشخيص دهيد؟حروف خط کشیده شده، حروف! اصلي! هر فعل هستند. به اين فعل ها

�الثي« يعني »سه تايي« »ثگفته مي شود.

12

درس دوم

�الثي هستند؟ آيا همه فعل ها در زبان عربي ث�الثي هستند يعني داراي سه حرف اصلي خير، بيشتر فعلها ث

هستند. ام�ا بعضي فعل ها داراي : لرزيد. مانند: چهار حرف اصلي هستند. ل� ?ز� ل : ترجمه  ز� ج�م� �ر? ت

كرد.به فعل هايي كه چهار حرف اصلي دارند رباعي گفته مي شود. 

فعل ثالثي دو نوع است:د 1  �- ثالثي مزيد2- ثالثي مجر

اغلب فعل هايي كه در دوره راهنمايي با آن آشنا شده ايد ثالثي د بودند. �مجر

�بوا ?ت �ك ، ا ، ح�م�ل�ت? !رون� �صب ، ت �م� ، تحك ف�ع?نا، يلع�بان! م!عوا، ر� س�

13

درس دوم

د به فعلي مي گويند كه ��الثي مجر صيغه فعل ماضي! او�لينثآن از سه حرف تشكيل مي

ف�ع?نا، م!عوا، ر� د هستند )س� �� اين فعلها ثالثي مجر شود. مثال ، !رون� �صب ، ت �م� �حك ، ت �لع�بان� ي

�بوا( او�لين صيغه ماضي! اين فعلها به ترتيب عبارتند �كت ، ا ح�م�ل?ت� ، �ع!ب� ف�ع�، ل م!ع�،ر� از) س�

( مي بينيم همه اين فعل ها سه حرفي �ب� �ت ، ك ، ح�م!ل� �ر� ، ص�ب �م� ح�كاند.

�بوا ?ت �ك - ا - ح�م�ل�ت? !رون� �ص?ب - ت �م� �ح?ك - ت �لع�بان! ف�ع?نا- ي م!عوا - ر� س�

�ب� �ت �ر� - ح�م�ل� - ك �م� - ص�ب �ع!ب� - ح�ك ف�ع� - ل م!ع� - ر� س�

14

درس دوم ثالثي مزيد

فعل ثالثي مزيد به فعلي گفته مي شود كه اولين صيغه ماضي آن بيشتر از سه حرف باشد.

- ق�د�م?نا- ساف�روا �م- إج?ل�س?ت� ت - هاج�ر? �ع�ل�مون� ج?نا- ت أخ?ر� فعل توج�ه كنيد: او�لين صيغه ماضي اين فعل ها عبارتند از:6به اين

- أج?ل�س�- ق�د�م� - ساف�ر� - هاج�ر� �م� ج� - ع�ل أخ?ر�            ق�دد�م� �لم�      ع�ل

مي بينيد كه به اولين صيغه ماضي هر يك از اين فعل ها حرفي اضافه شده است.

فعل ثالثي مزيد به فعلي گفته مي شود كه اولين صيغه ماضي آن بيشتر از سه حرف باشد.

بنا براين به اين فعلها فعل هاي ثالثي مزيد گفته مي شود. د از مزيد به اولين صيغه ماضي! آن فعل مراجعه مي كنيم. �براي تشخيص مجر

15

درس دوم

باب وزن ماضي وزن مضارع وزن امر

إفعال أف?ع�ل� �ف?ع!ل� ي أف?ع!ل?

�فعيل ت ف�ع�ل� �ف�ع�ل� ي ف�ع�ل?

�ة م�فاع�ل فاع�ل� �فاع!ل� ي فاع!ل?

هر كدام از فعلهاي ثالثي مزيد، دري از نظر معني بر روي ما مي گشايد؛ به هر گروه از اين افعال يك باب

مي گويند و فعلهاي ثالثي مزيد داراي هشت باب مشهور هستند كه ما در درس دوم با سه باب از بابهاي ثالثي مزيد آشنا مي شويم. شما مي توانيد اين بابها را در

جدول زير مشاهده كنيد:

16

درس دوم

دانش آموزان عزيز، شما اكنون مي توانيد مثالهايي را در باب هاي گفته شده مالحظه كنيد. به معني

 مثال براي ثالثي مزيد باب »إفعال«. كلمه ها نيز دق�ت كنيد

د، فعل باالعبارت است از: �ثالثي مجر

باب وزن ماضي وزن مضارع وزن امر

إفعال أف?ع�ل� �ف?ع!ل� ي أف?ع!ل?

ماضي مضارع مصدر امر مخاطب

: ج�ل�س�نشست

�ج?ل!س� : مي ينشيند

: ج�لوسنشستن

!ج?ل!س? : ابنشين

17

درس دوم

مثال براي ثالثي مزيد باب »تفعيل «:

د فعل باال عبارت است از: �ثالثي مجر

ماضي مضارع مصدر امر مخاطب

ل� �ز� : پايين نآورد

ل� �ز� �ن : پايين يمي آورد

?زيل �ن : پايين تآوردن

ل? �ز� : پايين نبياور

ماضي مضارع مصدر امر مخاطب

ل� �ز� : پايين نآمد

?ز!ل� �ن : پايين يمي آيد

�زول : پايين نآمدن

?ز!ل? !ن : پايين ابيا

18

درس دوم مثال براي ثالثي مزيد باب »مفاعلة«

ماضي مضارع مصدر امر مخاطب

: جال�س�همنشيني

كرد

�جال!س� : يهمنشيني

ميكند

: �جال�س�ةمهمنشيني

: جال!س?همنشيني كن

19

درس دوم

د فعل! باال را كمي جلوتر خوانديم. گاهي مصدر �ثالثي مجراين باب بر وزن »ف!عال« است.

�داف!ع�، م�داف�ع�ة �جاه!د�: م�جاه�د�ة )ج!هاد( – داف�ع�، ي مثال: جاه�د�، ي)د!فاع( )امر()مضارع(

: ل� �ز� �ن : پايين مي آوري ت ل? �ز�  پايين بياور.ن : �مين� �عل  ياد بده.ع�ل�مى :ياد مي دهي. ت

: �جال!سون� همنشيني   جال!سوا:همنشيني مي كنيد.تكنيد.

: �جاه!دان!   جهاد كنيد.جاه!دا: جهاد مي كنيد.ت : ?ر!م� �ك : احترام مي گذاري.ت ?ر!م? احترام بگذار.أك

: �خ?ر!ج?ن� :خارج مي كنيد.ت خارج كنيد.أخ?ر!ج?ن�

20

درس دوم

نكته، همزه باب إفعال در فعل امر، هميشه مفتوح » أ« است. مثال:

: )نيكي مي كني( �ح?س!ن� : )نيكي كن(ت أح?س!ن?: )داخل مي كنيد( �د?خ!الن! أد?خ!ال: )داخل كنيد(ت

21

درس دوم)سماعي – قياسي(

د »ـسماعي« هـستند. �ماـضي، مـضارع و مـصدر در ثالثي مـجرسماعي يعني شنيداري. يعني از قبل بايد آنها

را شنيده باشيم. به مصدر اين فعل ها دق�ت كنيم.

أ      ح!ف?ظح�ف!ظ�   ق!راء�ة ق�ر�

ف�           ج�لوسج�ل�س� ع!رفان ع�ر�

ــد »قياســي« ا ماضــي، مضــارع و مصــدر در ثالثي مزي �ــ امهستند؛ يعني اگر يك مورد را بلد باشيم بقيه فعلها

و مصدرها را با مقايسه كردن مي سازيم.

فعل هايي كه در يكي از بابهاي افعال و تفعيل به كار مي روند؛ اغلب به صورت متعد�ي ترجمه مي

ل� : نازل شد �ز� شوند. يعني نياز به مفعول دارند. مانند: ن: نازل كرد. ل� �ز� ل� و ن أنز�

22

درس سومپنج باب ثالثي مزيد

)با حفظ كردن اين جدول بيشتر قواعد! درس! سوم را به راحتي ياد مي گيريد(

باب وزن ماضي

وزن مضارع

وزن مصدر

وزن امر

�ف�عeل ت �ف�ع�ل� ت �ف�ع�ل� �ت ي �ف�عeل ت �ف�ع�ل? ت

�فاع�ل ت �فاع�ل� ت �فاع�ل� �ت ي �فاع�ل ت �فاع�ل? ت

!عال !فت ا �ع�ل� !ف?ت ا �ع!ل� �ف?ت ي �عال !فت ا �ع!ل? !فت ا

!نف!عال ا !نف�ع�ل� ا �نف�ع!ل� ي !نف!عال ا !نف�ع!ل? ا

!فعال !ست ا �ف?ع�ل� !ست ا �ف?ع!ل� �ست ي !فعال !ست ا �ف?ع!ل? ت !س? ا

23

درس سومماضي مضارع مصدر امر مخاطب

:پيشرفت �ق�د�م� تكرد

:پيشرف �ق�د�م� يتت مي كند

�ق�دeم:پيشرف تت كردن

:پيشرفت �ق�د�م? تكن

: وانمود �ظاه�ر� تكرد

:وانمود �ظاه�ر� �ت يمي كند

�ظاه�ر:وانمود تكردن

:وانمود �ظاه�ر? تكن

: ك� �ر� !شت اشركت كرد

: �ر!ك� ت �ش? يشركت مي

كند

!راك: !شت اشركت كردن

: �ر!ك? !شت اشركت كن

: �م� �ع?ل ت !س? اخواست بداند

: مي !م� �ع?ل �ست يخواهد بداند

!عالم: !ست اطلب دانستن

: !م? �ع?ل !ست ابخواه كه

بداني: نابود ?ه�د�م� !ن ا

شد:نابود ?ه�د!م� �ن ي

مي شود!نه!دام:نابود ا

شدن: نابود ?ه�د!م? !ن ا

شو

24

درس سوم:نكته ها

�فاعـ�ل« مفـعول : 1نكـته در ترجـمه ـبه فارـسي فعلـهاي ـباب »توجود ندارد.

�ظــاه�ر� اس� ت �مــردم در خيابانهــا . ف!ى الشــوارع النــتظاهرات كردند.

جار و مجرور فاعل    فعل

�ة ـحرف : 2نكـته �فاـع�ل و م�فاع�ـل ـگاهي در ترجـمه فعلـهاي ـباب ت»با« مي آيد.

ديق�ه� : جـواد ك� صـ� ار� �ـع اجواد� ت رد. أ ـب وا ـك خي دوسـتش دـع: برادرم �جال!س� األبرار� نيكان همنشيني ميكند.باي

ول : 3نكته ني مفـع ل الزم هسـتند يـع ال فـع اب انفـع اي ـب فعلـهندارند.

!نه�د�م� . خانه ويران شد. البيت� ا

فاعل فعل

25

درس سوم

�ف�عeل الزم هستند؛ ام�ا گاهي : 4نكته !عال و ت !فت فعلهاي باب اهم متعد�ي مي باشند.

)الزم يعني بدون مفعول معني اش كامل است؛ ولي متعد�ي احتياج به مفعول دارد.(

�خ!ر� بالرازى: ما به رازي �ف?ت �ح� الورد�: گل باز شد. نحن� ن �ف�ت ت مي كنيم.رافتخا

فعلهاي باب استفعال بيشتر اوقات متعد�ي هستند : 5نكته يعني مفعول الزم دارند.

األرض. نفت را از ! من باطن ط� النف نستخرج� درون زمين استخراج مي كنيم.

فعل و فاعل مفعول جار و مجرور

26

درس چهارم )اسم جامد و اسم مشتق(

اسم جامد از كلمه ي ديگري گرفته نشده است.

�ل ) اـبراين اـسم ـها جاـمد هـستند: قلم، ـسحاب ) ـب �حر ) ـكوه (، ج� (دريا (، ب

اسم مشتق از كلمه ي ديگري گرفته شده است. اين اسم ها مشتق هستند. اين اسم

مه، أعل�م، معل�م، �ها از فعل »ع�ل!م�« مشتق شده اند. ) عال!م، معلوم، ع�ليم، عالمتعل�م.(

اسم فاعل اسم مفعول

اسم مكاناسم مشتق اسم زمان

اسم مبالغه اسم تفضيل

صفت مشبهه

27

درس چهارم )اسم جامد و اسم مشتق(

در اين كتاب با هفت اسم مشتق آشنا مي شويم. اسم فاعل و اسم مفعول را در همين درس و اسم مكان

�هه و اسم تفضيل را در درس پنجم خواهيم و زمان، اسم مبالغه، صفت مشبفعلهاي اسم فاعل درخواند.

د بر وزن ��الثي مجر مي آيد. مفعول و اسم مفعول بر وزن فاعلثاسم فاعل »انجام دهنده كار« معني مي دهد و اسم مفعول بر عكس است

يعني كار بر آن انجام ميشود.

اسم فاعل

به نـحوه ـساخته ـشدن! اـسم فاـعل از چـند فـعل ثالثي مجرد دق�ت كنيد:

�ب� �ت !باك ت! ب اكك ت ب ك ت

�ص�ر� ص!ران ص! ر ان ن ص ر ن

�م� ك!ماح ك! م اح ح ك م ح�ك

�ع� !عاص ن! ع اصص ن ع ص�ن ن

28

درس چهارم )اسم جامد و اسم مشتق(

          اسم مفعول

د فـعل ثالثي مـجرد ول از چـن به نـحوه ـساخته ـشدن اـسم مفـعدق�ت كنيد:

�ح� حوفتم� حو ف ت م�ف ت حف�ت

دوحمم� دوح م م� ح م دح�م!د�

�د� دوعبم� دو ع ب م�ع ب د ع�ب

ب�                 بوضرم� بو ض ر م�ض ر ب ض�ر�

29

درس چهارم )اسم جامد و اسم مشتق(

آيا ساختن اسم فاعل و اسم مفعول در ثالثي مزيد فرق مي كند؟ اسم فاعل در فعلهاي ثالثي مزيد از فعل مضارع ساخته مي شود.

حرف! مضارعه )يـ ( را بر مي داريم و بهجاي آن ) م�ـ ( مي آوريم. سپس يك حرف مانده به آخر، كسره مي

مثال:گيرد.

� �م�ي �عل�مم�ع�ل !ح�ي �صل!ح م� صل �جاه!دم� جاه!د�ي �ظ!ر�ي �ظ!رم�نت نتاسم مفعول در فعلهاي ثالثي مزيد به همان روش! اسم فاعل ساخته

مي شود ولي يك حرف مانده بهآخر، فتحه مي گيرد. مثال:

� �ظ!ر�ي �نتظ�رم�نت �د�ي �دم�ق�ل ق�ل

� ل�ر?ي س�لم�س! �ر? �م!د�ي �م�دم�عت عت

30

درس پنجم

اسم مكان و اسم زمانم�ف?ع�ل :اسم مكان و زمان بر وزن م�فع�ل يا م�فع!ل مي آيند

م�ف?ع!لوو همان طور كه از نامشان پيداست بر زمان و مكان داللت

مي كنند.به نحوه ساختن اسم مكان و زمان دق�ت كنيد:

�ب� �ت �ب كتبك ?ت ج�د�م�ك م�س?ج!دسجدس�

�د� �د عبدع�ب ل�م�ع?ب �ز� ?ز!لنزلن م�ن

ب� �ع!ب�م�غ?ر!ب غربغ�ر� ?ع�بلعب ل م�ل

31

درس پنجم

دو نكته:� اسم مكان و زمان فقط : 1نكته در زبان فارسي غالبا

مفهوم مكاني دارند ام�ا در عربي، هم مفهوم مكاني وهم مفهوم زماني دارند.

)نكته خارج از كتاب درسي( كلماتي مانند: مدرسة، : 2نكته مزرعة نيز اسم مكان هستند و » ة « در آخر

آنها به معني كثرت )بسياري( است. مدرسة: جايي كه در آن بسيار درس مي خوانند.

32

درس پنجم

�ههصفت مشبمي توان گفت صفت مشبهه همان صفت ساده در فارسي

است. مثال: تشنه ع�ط?شان: زبرخ�ش!ن: زشتق�بيح: زيباج�ميل: �س!ل: سختص�ع?ب: گواراع�ذ?ب: شريفشريف: تنبلك

�هه عبارتند از: ف�عيل: شريف   وزنهاي مشهور صفت مشبه?ل ف�ع?الن: ع�ط?شان ف�ع!ل: خ�ش!ن ف�ع?ل: س�

اسم مبالغه ف�ع�ال اسم مبالغه دو وزن مشهور دارد، كه عبارتند از:

ف�ع�الة�ار: يعني !اسم مبالغه بر بسياري �: صب صفت داللت دارد. مثال

مة: كسي كه �كسي كه خيلي صبر مي كند. عالخيلي مي داند

33

درس پنجم

به نحوه ساختن! اسم مبالغه توج�ه كنيد:

!م� ـ� :عـ لـ م: ع�ل �:ة مـ اعـ ل ةماع�ل

راغ�ف�:ر ا غـ فـ�:غـ فـ ر: غ�ف�ر�

ةراأم�:ةر ا أم�ـ :أ مـ ر: أم�ر�

�ر� ـ� :صـ بـ ر :ص�ب �: راص�ـ ب راص�ب

34

درس پنجم

اسم تفضيلمعادل! صفت برتر و برترين در فارسي اسم تفضيل :

است. به عبارت ديگر صفتهايي كه داراي »تر« و »ترين« هستند معادل اسم تفضيل هستند. اسم تفضيل بر

�ث گاهي بر وزن وزن أفعل است و براي مؤن ف�عل�ي مي آيد.

بر وزن » أفع�ل«          « ف�عل�يبر وزن » اسم تفضيل:

به نحوه ساختن اسم تفضيل توج�ه كنيد:

�ي ،أح?س�ن :ح�س�ن� ن �ر� ح�س? �ب �ر :ك ?ب ي ،أك ?ر� �ب ص�غ�ر� كي،أص?غ�ر : ص�غر�

35

درس پنجمبه ترجمه اسم تفضيل نيز دق�ت كنيد:

�بير: ي: بزرگك �بر� �ر، ك ، بزرگ ترينبزرگ تر أكبي: كوچك ص�غير: كوچك تر،كوچك ترين أصغ�ر، ص�غر�

�ث �ث بر وزن ف�عل�ي مي آيد؟ وقتي براي مؤن ،چه موقع اسم تفضيل براي مؤن�: .صفت بياوريم مثالفل�ي: فاطمه بزرگتر فاطمة� الكبري: eروستاي پايين ترالقرية� الس

�حليل الص�رف!ى و اإلعراب :الت همان »تجزيه كردن« و اعراب همان »تركيب كردن« در فيتحليل صر

دستور زبان فارسي است. يعني ذكر مشخ�صات كلمه فيتجزيه و تركيب يعني چه؟ تجزيه يا تحليل صر

بدون توج�ه به موقعيت آن در جمله.

36

درس پنجمتركيب يا إعراب يعني ذكر نقش و حالتي كه كلمه در جمله

ايفا مي كند.� آموخته ايم كه كلمه سه نوع است و فعل، اسم :قبال

. حرف در تجزيه ي هر يك، چه مواردي را بايد ذكر ببينيمحال

كنيم. مواردي كه در تجزيه »اسم« ) التحليل الصرف!ى ( رعايت

مي شود عبارتند از:�ي يا جمع است؟ 1 �ر 2- عدد: مفرد، مثن - جنس: مذك

�ث؟ است يا مؤن- جامد است يا مشتق. اگر مشتق است كدام يك از انواع 3

هفتگانه است؟- نعرفه است یا نکره 5- معرب است یا مبنی ؟ 4

مواردي كه در تجزيه ي » فعل« )التحليل الصرف!ى ( رعايت مي شود عبارتند از :

- ثالثي 3- صيغه فعل 2- ماضي، مضارع يا امر است. 1د است يا مزيد و اگر مزيد است از كدام �مجر

- متعدی است یا 5-معرب است یا مبنی؟ 4 باب است؟ الزم؟

37

درس پنجم موارد تجزيه ي » حرف« عبارتند از:

:- نوع حرف1ـ! ( ـ! / ل /ع�ل�ي/ إلي/ب )حرف تعريف = ال(؛؛ ) حرف جر = م!ن / ف!ى / ع�ن?

)حرف استفهام: ه�ل، أ() ـ ، س�وف� )حرف نفي= ال ، ما ( ؛ ) حرف استقبال = س�

- حرف مورد نظر مبني بر چيست؟ ) اين مطلب را در درس هشتم 2خواهيد خواند.(

- عامل است )روی کلمه بعد ازخود ازنظر اعراب اثر گذار است(یا غیر 3عامل؟ )روی کلمه بعد ازخود

در اإلعراب يا تركيب ذكر اين موارد الزم است:اثر گذار نیست( -5جار� و مجرور -4 خبر و مرفوع-3 مبتدا و مرفوع-2فاعل و مرفوع- 1

فعل و-6مجرور به حرف جر�ه- 8 مفعول و منصوب-7فاعل �ه است يا اسمي ذكر! اين كه جمله، فعلي

38

درس پنجم�ار: بسيار : 1نكته در ترجمه اسم هاي مبالغه از لفظ »بسيار« استفاده مي كنيم. )ص�ب

بردبار غ�ف�ار: بسيار آمرزنده(

گاهي اسم تفضيل ) بدون ال( شبيه فعل ماضي باب إفعال مي شود. در چنين : 2نكته موردي بايد به

معني جمله دق�ت كنيم. دانش آموزان است. بهترين التالميذ: صادق أحس�ن�صادق� !ه!: صادق به دوستانش أحس�ن�صادق� !أصد!قائ . نيكي كرد ب

اسم تفضيل، دو معني »تر« و » ترين« دارد. ام�ا اگر بعد از آن »م!ن« بيايد، به : 3نكته صورت »تر«

ترجمه �هر: دريا بزرگتر از رودخانه است مي شود. البحر� أكبر� م!ن� الن

� به صورت »ترين« ترجمه  مي شود. اگر بعد از اسم تفضيل حرف » م!ن« نيايد، معموال: بهترين دانش آموز. أحسن� طالب 

39

درس پنجم

نكته خارج از كتاب درسي : هر گاه دو طرف : 4نكته �ث باشند از مقايسه مؤن

» أفعل« براي بيان برتري استفاده مي شود نه ف�عل�ي. مثال: زهرا )فاطمة� أكبر� م!ن زهراء(: فاطمه بزرگ تر از

است.در چنين تركيب ها يي نيز از وزن »أفعل« استفاده مي

�م: بهترين شركت! ر!كة  ف!ى العال جهان شود. أحس�ن� ش�

40

درس ششم

ضماير منفصــــــل مرفوع

ضماير منفصـــــــل منصوب

ضماير متصـــل بـــه ســـه قســـم كلمـــه ــل ــ ــماير متص ــ )ضمنصوب يا مجرور(

- هو� او1 �اه� او را إ ـي ــه! ـه�،ـ

ـش�- ه�مـا آن 2

دو ــا آن إ ــ �اه�م ي

دو را ـه�ما ،ــــه!ما

ـشان- ه�م 3

آنان ان إ ـ�اه�م آـن ي

را ــه!م ـه�م، ــ

ـشان- هى� او4 ا او را إ �اـه ي ـها

ـش- ه�مـا آن 5

دو ــا آن إ ــ �اه�م ي

دو را ـه�ما، ــــه!ما

ـشانه�ن� 6 -

آنان اه�ن� آنـان إ �ـ ي

را ــه!ن� ، ـ ـه�ن�

ـشان- أنت� تو7 �اك� ـتو را إ ـي ـك�

ـت

41

درس ششم

ضماير منفصــــــل مرفوع

ضماير منفصـــــــل منصوب

ضماير متصـــل بـــه ســـه قســـم كلمـــه )ضــــــماير متصــــــل

وب يا مجرور(صمن

- أنتمــا شــما 8دو تا

�مــا شــما إ �اك يدوتا را

�ما ـتان ـك

- أنتم ـشما 9 �م ـشما إ ـ�اك يرا

�م ـتان ـك

- أنت! تو10 �اك! ـتو را إ ـي ـك! ـت- أنتمــا شــما 11

دو تا�مــا شــما إ �اك ي

دوتا را �ما ـتان ـك

أنتن� 12 -شما

�ن� شـما إ اك �ـ يرا

�ن� ـتان ـك

- أنا من13 �اى� مرا إ ي ـى ـم�حن� ما 14 - ن �انا ما راإ ي ـنا ـمان

42

درس ششم�ك نكته ها �يك�)شاه�د?ت (ع�ل أخوك�

ترجمه ي ضماير متصل به سه قسم كلمه : 1نكته يا) ضمير متصل نصب و جر( را مي توان با ترجمه يضماير منفصل يكي دانست. اين ضماير به هر سه نوع

�صل مي شوند. مثال: كلمه مت: تو را ديدم ع�ل�ي + �ك� �ه�دت� + ـك� = شاه�دت شا

�يك� : بر تو ـك� = ع�لأخو + ـك� = أخوك� : برادر تو

ـه�م) (ـه!ما ـه�ما )(ـه!ـه�)(ـه!ن�ـه�ن�) (ـه!م هر گاه قبل از ضماير ) ـه�، ـه�ما،ـه�م، ـه�ن� (. » : 2نكته

« بيايد؛ تبديل به ) ـه! ، ـه!ما،ىكسره« يا » ـه!م، ـه�ن� ( مي شوند . مثال: ف!ى مدرسة! + ه� = ف!ى

!ه! ف!ى + ه�ما = فيه!ما مدرست�اك در او�ل جمله بيايند؛ : 3نكته هر گاه ضمايري مانند إي

ترجمه فارسي را با »فقط« يا »تنها« شروع�د� : فقط تو را مي پرستيم. يا تنها تو ﴾مي كنيم. إياك� نعب ﴿

را مي پرستيم.

43

درس ششم

:ضماير متصل فاعلي�صل فاعلي چسبيده به فعل ماضي، مضارع و امر ضماير مت

�صل �ه بعضي فعل ها ضمير مت است؛ البتفاعلي ندارند بلكه ضمير مستتر )يعني پنهان ( دارند.

�صل فاعلي عبارتند از : ضماير مت، نا، ، ت� �ن� �ما، ت ، ت �م، ت! �ما، ت ، ت ، ت� (ی ) ا، و، ن�

�صل فاعلي را بشناسيم و از براي اينكه بهتر ضماير مت�صل فاعلي طرفي بدانيم كدام فعل ها ضمير مت

ندارند بلكه ضمير مستتر دارند؛ به جدول صفحه بعد توج�ه كنيد:

44

درس ششمماضي مضارع امر

ل� ــ� ــ ــمير ف�عـ ــ ضـ

مستتر هو�ل� ــ� ــمير يفعـ ضـمستتر هو

ا ن!ايفع�لـ ا اف�ع�لـو واف�ع�ل ــ ن� ويفعلـ

وضـــــــــمير ?ف�ع�ل�ت

مستتر هى� ــل� ــ �فع ــمير ت ــ ض

مستتر هى� �ت ــ ا ا ف�ع�ل �فعلـ ن! ات

ا? ن� ن� ف�ع�ل ? ن�يفع�ل

ن�? ت� ت� ف�ع�ل ل� ــ� ــ �فع ــمير ت ــ ض

مستتر أنت�!فعــــل? ضــــمير ا

مستتر أنت�

45

درس ششمماضي مضارع امر

? �ماف�ع�ل �ما ت ت �فعلـ ان! ات ! ا افع�لـا? �مف�ع�ل �م ت ت �فع�لــ !فع�ل ون� وت و ا وا? ت! ت!ف�ع�ل �فعل ــت ن�يــ

ى!فع�ل ى ىا

�ماف�ع�ل? �ما ت �فعلـ ت  ان!       ات ! ــا ا افعل

? �ن�ف�ع�ل � ت ن ت �فع�ل? ن� ن�ت ? !فعل ن� ن�ا? ت� ت�ف�ع�ل ل� ضـــمير أفعـــ�

مستتر أنا ل� نا ناف�ع�ل? ــ� ــ �فع ــمير ن ــ ض

مستتر نحن

46

درس ششمخوب است بدانيم، فعل مضارع ) در حالتي كه حروفي مانند

الي نهي قبل از آن نباشند( مرفوع است يعني، نفعل� و يا آخرش ـــــــــــــــ ، أفعل� ، تفعل� دارد مانند يفعل�

جای ـــــــــــــــ» نون ع!و�ض رفع« دارد. )يعني نوني كه به . ، تفعلون� ، تفعلين� ، تفعالن! ، يفعلون� آمده ( مانند: يفعالن!

�ث ) يعني صيغه هاي شماره ام�ا نون، در صيغه هاي جمع مؤن( نون فاعلي است نه نون عوض رفع. 12 و 6

�ث به همين سبب هنگام ساختن فعل امر و نهي نون جمع مؤنحذف نمي شود.

47

درس ششم

:نون و!قايةهنگام اتصال! فعل به ضمير! »ى« براي آساني تلف�ظ، حرف!

نوني ميان! فعل و ضمير »ى« مي آيد كه به مثال: آن نون وقايه مي گويند.

ب� + �ىض�ر� ب �م� + : مرا زدىنـ = ض�ر� = ىع�ل�م� : به من ياد داد.ىنـع�ل

!سألوا + !سألوىا = ىيع?ر!ف� + : از من بپرسيد.ىنـ = ا: مرا مي شناسد.ىنـيع?رف�توج�ه :

توج�ه كنيم كلمه را با دق�ت بخوانيم وگرنه دچار خطا مي شويم. مثال:

نا : ما را ياري �ص�ر� نا: ياري كرديم/ ن �ص�ر? نا: ياري ما/ ن �ص?ر� نكرد.

48

درس هفتم )اسم موصول(- عام2- خاص 1اسم موصول:

اسم موصول كلمه اي است كه دو جمله را به هم وصل مي كند.

اسم 6اسم موصول دو نوع است: اسم موصول خاص ) اسم است( .2است( و اسم موصول مشترك )

ال�ذىاسمهاي موصول خاص با ترجمه عبارتند از: كه – كسي كه - چيزي كه

�ر مفرد مذك

�ذان! الل كه – كساني كه �ر �ي مذك مثن

�ذين� ال كه – كساني كه �ر جمع مذك�تـى ال كه – كسي كه –

چيزي كه�ث مفرد مؤن

�تان! الل كه – كساني كه �ث �ي مؤن مثنتـى �الال كه – كساني كه �ث جمع مؤن

49

درس هفتم )اسم موصول(

اسمهاي موصول مشترك عبارتند از: : كسي كه، هر كه، كساني كه، / ما: چيزي ه، هرچه، ك) م�ن?

آنچه ، چيزهايي كه (چرا به موصول خاص و عام اين نامها را داده اند؟ از اين

نظر به موصول خاص، خاص مي گويند كه�ث، كلمات خاص�ي �ر و مؤن �ي ، جمع، مذك براي مفرد،مثن

وجود دارد ام�ا موصول مشترك چنين نيست.�ث يكسان �ر و مؤن �ي ، جمع و مذك م�ن? و ما براي مفرد، مثن

است. به همين جهت اسم موصول عام يا ناميده مي شود.کمشتر

50

درس هفتم )اسم موصول(

� خوانده بوديم »م�ن« و»ما« كلمه پرسشي هستند ولي ما قبالو»ما« نيز براي منفي كردن ماضي به كاربرده مي شود. چگونه اينها را اشتباه نكنيم؟

»م�ن?« مي تواند كلمه ي پرسشي »چه كسي« هم معني بدهد. »ما« حرف نفي ماضي نيز هست و به معني »چه چيزي؟« هم

مي آيد. به اين مثال ها توج�ه كنيد:

آنان او كيست؟ م�ن ه�م؟م�ن هو� ؟ م�ن هى� ؟ كيستند؟

. نرفت. ما هذا؟ ما ذ�ه�ب�اين چيست؟

51

درس هشتم )معرب و مبنی(در دستور زبان عربي، كلمه ها را از نظر تغيير حركت! حرف! آخر به دو نوع

: تقسيم مي كنندم�بني و م�عر�ب

است كه حركت! آخرين حرف! آن با تغيير! نقش و جاي آن ايكلمهم�عر�ب: تغيير مي كند.

است كه حركت! آخرين حرف! آن با تغيير نقش و جاي آن ايكلمه :مبنيتغيير نمي كند.

) مبني بر كسر / مبني بر فتح / مبني بر ضم / مبني بر سكون (انواع مبني: !ناء ) مبني بودن( چهار نوع است: انوع بناء: ب

ـ! مبني بر كسر ـ! ، ب ، هذ!ه!، ل أنت!، أين� ، فـ�مبني بر فتح ، إن� ذ�ه�ب�

�حن� ، م�نذ� ، ـه�مبني بر ضم ن�ذى ، يا مبني بر سكون ، ع�ل�ي ، ال م�ن?

52

درس هشتم )معرب و مبنی(�ــ رفع ـ

ـــانواع اعراب نصب ـ  جر ــ

ــ جزم انواع اعراب )حركت يا تنوين آخر كلمه ( داراي چهار حالت است.

�ــ رفع : عالمت آن ، ع!لم�است. ـ الع!لم��است. ـــ ننصب: عالمت آ ، ع!لما الع!لم�

: عالمت آن �ـ جر ?ع   است. ــ  ?!لال ?م ل !، ع! مال تذهب? : نرو است . ــآن جزم: عالمت

كلمات داراي اعراب رفع، نصب، جر و جزم را به ترتيب چنين مي نامند:  مرفوع، منصوب، مجرور، مجزوم

منصوب- داراي نصب2مرفوع داراي رفع مجزوم- داراي جزم4مجرور -داراي جر3

53

درس هشتم )معرب و مبنی(كلمات مبني عبارتند از :

ضمير، اسم اشاره ، اسم موصول، اسم استفهامدر اسم ها:�ث در فعل مضارع(در فعل: ماضي و امر ) همچنين دو صيغه جمع مؤنهمه حروف مبني هستند.:در حرف

كلمات م�عر�ب عبارتند از: بيشتر اسم ها معربند. :در اسم ها

�ث ( معربند.12 و 6فعل مضارع )جز دو صيغه :در فعلها يعني جمع مؤنآيا مي توانيم بگوييم الله� مضموم است؟ خير، هنگامي كه بحث از اعراب است از

اصطالحاتمرفوع، منصوب، مجرور و مجزوم استفاده مي كنيم و در قسمت بناء از مبني بر

ضم، فتح، كسر و سكون.

« را مرفوع )داراي رفع( مي گوييم هر چند آخر! آن ضم�ه � »يفعل�« و » الكتاب� مثالاست.

54

درس هشتم )معرب و مبنی(:ترجمه ي اسم هاي داراي تنوين

در ترجمه اسم هايي كه داراي تنوين هستند؛ گاهي حرف »ي« ) ي نكره، ي مثال: وحدت( اضافه مي كنيم.

�د�: آمد. ) يعني پسري كه شناخته شده نيست.(پسريجاء� و�لجاء� الولد�: پسر آمد يا آن پسر آمد. ) يعني آن پسر كه شناخته شده

است(�م�ن است. ) يعني يك دينار است.( ديناري هذا الثوب دينار� :قيمت اين لباس �ث

در مثال هاي باال )ي( در )ديناري( ياء وحدت است.اسم هاي خاص� مردان و پسران در حالتي كه تنوين دارند در ترجمه فارسي

بدون »ي«مي آيند.

55

درس هشتم )معرب و مبنی(. ) اين ناصر است.( هذا ناصر�

د ه مي آـي ار او�ل در جمـل تي ـب يرد؟ اـسم، وـق وين مي ـگ ع اـسم، تـن چه موـق� تنوين نكره است و معموال

ـ� ـ  دارد.ــ

�ت? جميلة� و الغزالة� . غابة  ف!ى غزالة� رأيت� كانت? كبيرة�. الغابة� كان

ار ناس( و ـب ره )ناـش ار او�ل نـك ة� ـب ة� و غاـب ه غزاـل نيم ـك اال مي بـي ال ـب در مـثدوم معرفه )شناخته شده( و

داراي ال هستند.

به اين دو جمـله دقت كنـيد و ـفرض كنـيد دانش آـموزي آنـها را خـطاب ـبه همكالسي اش مي 

(�معل�مال- جاء 2 �- جاء معل�م1): گويد

�م� :يعـني معل�مي آمـد. 1 معل�مي كـه گوينـده و شـنونده او را )- جـاء معل(نمي شناسند.

: يـعني معل�م آـمد. 2 �م� اء المعل ده و هم ـشنونده )- ـج معل�مي ـكه هم گويـن(او را مي شناسند.

56

درس نهم:در درس نهم چندين مطلب را ياد مي گيريم

- جار و 3 - شناخت فعل الزم و متعد�ي2     - انواع فاعل1- مفعول4   مجرور

- جمله اسمیه 2- جمله فعلیه 1انواع جمله: �ه با فعل شروع مي شود. مثال: الربيع�.جاء�    جمله فعلي

�ه با اسم شروع مي شود. مثال: جاء�.الربيع� جمله اسمي�ه فعل + فاعل )مرفوع( + مفعول )منصوب( + اجزاي جمله فعلي

بقيه جمله�ه مبتدا + خبر )كه هر دو مرفوعند(اجزاي جمله اسمي

�ه، هر گاه بعد از فعل، فاعل به در صيغه هاي غايب جمله ي فعليصورت )اسم ظاهر( باشد؛ فعل به صورت مفرد مي آيد.

�نات� ض�ح!ك�ت . پسرها خنديدند.األوالد� ض�ح!ك� . البدخترها خنديدند.

فاعل جمع فعل مفرد فاعل جمعفعل مفرد

57

درس نهم فاعل نيامد باز هم فعل به صورت مفرد مي آيد؟،آيا اگر بعد از فعل

خير طبيعي است كه چنانچه بعد از فعل، فاعل به صورت اسم ظاهر نيايد؛ اين نكته ص!دق? نمي

مثال: كند. !ص�وت  مرتفع: يذه�بون� إلي المدارس با :به مدارس مي روند. ض�ح!كوا ب

صداي بلند خنديدند.- ضمیر مستتر 3- ضمیر بارز 2- اسم ظاهر 1انواع فاعل:

به فاعلي مي گويند كه كلمه مستقل�ي باشد. اسم ظاهر

ح�يحص�د� مثال: �. المزرعة� ف!ىالفال الخريف!

ارز ا آن آشـنا ضمير ـب ه در درس ششـم ـب اعلي اسـت ـك همـان ضـمير متصـل ـفشديم.

!رج!عم�تذ�ه�بمثال: �خس�رو عند أصدقائكم. ا �يع.اا من المكتبة. ت ن! ف!ى الب

58

درس نهممثال:ضمير مستتر نيز در بعضي از صيغه ها مي باشد.

�ه�. �ب� واجب �ت �ه�.ك �ب� )هو( واجب �ت كيارة!. �ل�ت? م!ن الس �ز� يارة!.ن �ل�ت? )هى�( م!ن الس �ز� ن. !ك� .تدخ�ل� ف!ى غ�رفت !ك� ( ف!ى غ�رفت تدخ�ل� )أنت�

�عم�ل� بوظائف!نا. �عم�ل� )نحن( بوظائف!نا.ن ن ألع�ب� )أنا( ف!ى الحديقة!.ألع�ب� ف!ى الحديقة!.

آيا امكان دارد در فعلي هر دو شكل جايز باشد يعني فاعل به صورت مستتر اسم ظاهر و ضمير

بيايد؟ماضي و مضارع، فاعل ، هم مي تواند به 1آري در صيغه شماره

صورت ضمير مستتر و هم بهمثال: صورت اسم ظاهر بيايد.

رسالة�. المسافر� أرس�ل� فاعل بصورت اسم ظاهر

59

درس نهم بعد از أرس�ل�(هوأرس�ل� رسالة�. ) فاعل ضمير مستتر

�ت? م�ع� األسرة« معلوم كنيد: جواب ضمير فاعل و نوع آن را در » ذ�ه�ب است. هى�مستتر

�ين حرف! »ت« فاعل نيست در فعل ماضي در دو صيغه للغائبة و للغائبت�ث است. و نشانه مؤن

، ( ذ�ه�بتا ه�ناك� ) فاعلهى�ذ�ه�بت? إل�ي البيت. ) فاعل ضمير مستتر مثال: �تا( اضمير در ذ�ه�ب

مفعول� بهكلمه اي در جمله است كه كار بر آن انجام شده و تعريف مفعول� به:

در دستور فارسي به آنمفعول مي گويند.

ح� 1 � را كاشتدرختيكشاورز، .شجرة�-غ�ر�س� الفال�ظ�ف� الطفل� 2 را تميز كرد.اتاقكودك، الغرفة�.- ن

جاي مفعول كجاي جمله است؟فعل + فاعل + مفعول + بقيه ي اجزاي جمله

60

درس نهمحروف جر

ـ! : بر، رويع�ل�ي: درف!ى : ازم!ن: با ، به وسيله يب

ـ� : از، دربــاره يع�ن: ـ! : ماننــد ك بــه ، بــه إلي : بــراي، داردلسوي ،تا

دين! ن� ف!ى خ�لو ـيد﴿مـثال : به اـسم بـعد از ـحرف ـجر، مـجرور مي گويـند.

﴾ الله!د. رور مي گويـن ار و مـج د از آن« ـج ر و اسـم بـع رف ـج وع » ـح به مجـم

ب � إليمثال: ذهب الطال

الحديقة!.

�ر: ?ه�م مثال: م!ن را با م�ن اشتباه نگيريد. تذك م�ن?          : از آن هام!ن: آن ها كيستند؟ه�م

ل مي شـود. ل كاـم ا فاـع ني آن ـب ه مـع ل الزم فعلي اسـت ـك ال: فـع مـثحميد خنديد: ض�ح!ك� حميد�.

ر ني، عالوه ـب ل شـدن مـع راي كاـم ه ـب د�ي فعلي اسـت ـك ل متـع ا فـع �امـفاعل به مفعول هم احتياج

�.مثال: دارد. حميد سعيد را خنداند. أض?ح�ك� حميد� سعيدا

61

درس دهمدر درس دهم با اين مطالب آشنا مي شويم:

اعراب محل�ي  انواع خبر  مبتدا و خبر

الله� رحيم�

� همان نهاد و گزاره فارسي هستند.* مبتدا و خبر تقريبا

د و مرفـوع �ه مي آـي داي جملـه اسـمي دا: اسـمي اسـت كـه در ابـت مبـتدارد. _�_� است يعني عالمت

خبر: كلـمه ـيا كلـماتي اـست ـكه بـعد از مبـتدا مي آـيد و هـمان ـطور ـكه اره مبـتدا گفـته مي ـشود و از اـسمش پيداـست، ـخبري اـست ـكه درـب

دارد._� _� مرفوع است يعني عالمت

62

درس دهم

�ر: در اين دو جمله كلمه » بهار« در هر دو جا فاعل است.* تذك

بهار. آمد - 2 آمد. بهار - 1

فاعل فعل   فعل فاعل

� دو نين نيـست. مثال ربي ـچ ه ايم در ـع يز آموخـت � ـن ه قبال ور ـك ان ـط ا هـم �امـبه عربي چنين جمله باال

است.

لربيع�.ا جاء� - 2. جاء� الربيع� - 1

فاعل فعل خبر مبتدا

63

درس دهم

انواع خبر

� خبر به يكي از سه نوع زير است.انواع خبر : غالبا

!م� مـحترم� / العالـمان! محترـمان! / العالـمات� محترمات�- ـخبر مـفرد 1 الـعال

�ه2 �لع�بان!- خبر جمله فعلي / الط�فلتان! ي الط�فل� يلع�ب�

.- خبر جار و مجرور3 !الع�م�ل! �ظافة� م!ن� اإليمان! / اإليمان� ب الن

ان ـساده ه زـب منـظور از »مـفرد« در »ـخبر مـفرد« در مقاـبل »جمـله« اـست . ـبتر » مفرد« همان

� مـفرد نيـست بلـكه »ـخبر مـفرد« 1طور ـكه در مـثال ـشماره » « مي بـينيم واقـعايعني خبر غير

جمله.

به جار و مجرور » شبه جمله « نيز گفته مي شود.

64

درس دهم

انواع اعراب

ظـــــــاهری 1 اعـــــــراب اعـــــــراب 2- -                                            محلی

إعراب به دو شكل است: اعراب ظاهري و اعراب محلي

ــ إعراب ظاهري عبارت است از: ) ـ� ـ ـ  ( ــــــــ

راب ني داراي إـع اي مـب ه ـه ه كلـم ت . هـم نين نيـس راب محل�ي ـچ ا إـع �امـمانند:محل�ي هستند.

ضميرها ، اـسم موـصول، اـسم ـهاي اـشاره، كلـمه ـهاي پرسـشي، فـعل هاي امر و ماضي.

دون ني ـب همـان طـور كـه مي دانيم عالمت! حـرف! آخـر! كلمـه هـاي مـبتغيير است. يعني نه در

حالت فاعلي، مرفوع مي شوند و نه در حالت مفعولي، منصوب .

همان طور كه مي دانيد مبتدا و خبر نيز هر دو مرفوع هستند.

العلم� نور� سعيد� مؤد�ب� فريدة� عالمة� .

65

درس دهم

ا ـخبر ـقرار بـگيرد؛ در اـصطالح مي حال اـگر ـيك كلـمه مـبني در ـجاي مبـتدا ـيگوييم:

� مرفوع . � مرفوع يا خبر محال مبتدا محال

. هو� .مؤد�ب� سعيد�     مؤد�ب�

� مرـفوع ـخبر مرـفوع       مبـتدا مرـفوع مبـتدا محالخبر مرفوع

إعراب »جمله« و » شبه جمله« )جار و مجرور( محل�ي است.

�ـحر! الـحوت� الـسالم�       .ف!ى البعليكم

� مرـفوع     مبـتدا مرـفوع � ـخبر محال مبـتدا مرـفوع ـخبر محالمرفوع