Газет 1981 жылы Еңбек Қызыл Ту орденімен наградталған.♦ Қарағанды облыстық қоғамдық-саяси газеті ♦ БЕЙСЕНБІ, 11 ҚАҢТАР, 2018 жыл №4 (22 456) ♦

Қаздауысты Қазыбек: Сөздің атасы – бірлік, анасы – шындық

Газет 2007 жылы Қазақстан Журналистика Академиясының «Алтын жұлдыз» сыйлығымен

марапатталды.

1931 жылдың 4 қазанынан бастап шығады

www.ortalyq.kz

ТӨРТІНШІ ӨНЕРКӘСІПТІК РЕВОЛЮЦИЯ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ДАМУДЫҢ

ЖАҢА МҮМКІНДІКТЕРІҚазақстан Республикасының Президенті Н.НАЗАРБАЕВТЫҢ

Қазақстан халқына Жолдауы

Құрметті қазақстандықтар!Бүгінде əлем Төртінші өнеркəсіптік ре-

волюция дəуіріне, технологиялық, экономи-калық жəне əлеуметтік салалардағы терең жəне қарқынды өзгерістер кезеңіне қадам басып келеді.

Жаңа технологиялық қалып біздің қа-лай жұмыс істейтінімізді, азаматтық құқықта-рымызды қалай іске асыратынымызды, ба­лаларымызды қалай тəрбиелейтінімізді тү-бегейлі өзгертуде.

Біз жаһандық өзгерістер мен сын­қатер-лерге дайын болу қажеттігін ескеріп, «Қа-зақстан-2050» даму стратегиясын қабыл-дадық.

Алдымызға озық дамыған отыз елдің қатарына кіру мақсатын қойдық.

100 нақты қадам – Ұлт жоспары жүзеге асырылуда. Оның 60 қадамы қазірдің өзінде орындалып қойды. Қалғандары, негізінен, ұзақ мерзімге арналған жəне жоспарлы түр-де іске асырылуда.

Өткен жылы Қазақстанның Үшінші жаңғыруы бастау алды.

Индустрияландыру бағдарламасы та-бысты іске асуда.

«Цифрлық Қазақстан» кешенді бағдар-ламасы қабылданды.

Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі дамуының кешенді стратеги-ялық жоспары жасалды.

Біздің ұзақ мерзімді мақсаттарымыз өзгеріссіз қала береді.

Қажетті бағдарламалардың барлығы бар.

Бұл Жолдау жаңа əлемге, яғни Төртінші өнеркəсіптік революция əлеміне бейімде-лу мен жетістікке жету жолын табу үшін не істеу қажеттігін айқындайды.

Құрметті отандастар!Біз əлем елдерінің сенімі мен құрметі-

не бөленіп, брендке айналған тəуелсіз Қа-зақстанды құрдық.

2017 жылы біздің ел БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты емес мүшесі болды.

2018 жылдың қаңтар айында оған төрағалық етудеміз.

Біз дүниежүзілік ЭКСПО мамандан-дырылған көрмесін өткізу үшін əлемдік қоғамдастық таңдап алған ТМД жəне Шығыс Еуропа елдері арасындағы бірінші мемлекет болдық.

Қазақстанда табысты жұмыс істеп келе жатқан нарықтық экономика моделі қа-лыптасты.

2017 жылы еліміз əлемдік дағдарыстың қолайсыз салдарын еңсеріп, сенімді өсу жолына қайта түсті.

Жыл қорытындысы бойынша ішкі жал-пы өнімнің өсуі 4 процент болып, ал өнер-кəсіптік өнімнің өсуі 7 проценттен асты. Бұл орайда, өнеркəсіптің жалпы көлемінде өңдеуші сектордың үлесі 40 проценттен асып түсті.

Қазақстанның қолайлы дамуы орта тап-тың қалыптасуына мүмкіндік берді.

Кедейшілік 13 есе қысқарып, жұмыссыз-дық деңгейі 4,9 процентке дейін төмендеді.

Еліміздің əлеуметтік­экономикалық та­быстарының негізі – біздің басты құнды-лықтарымыз ретінде қала беретін азамат-тық бейбітшілік, ұлтаралық жəне конфес-сияаралық келісім.

Дегенмен, Қазақстанның жетістіктері сенімді тірек саналады, бірақ ол ертеңгі та-быстарымыздың кепілі емес екенін жақсы сезінуіміз керек.

«Көл­көсір мұнайдың» дəуірі аяқталып ке-

леді. Елімізге дамудың жаңа сапасы қажет.Жаһандық трендтер көрсетіп отырған-

дай, ол, бірінші кезекте, Төртінші өнеркə-сіптік революция элементтерін кеңінен ен-гізуге негізделуі тиіс.

Мұның өзіндік сын-қатерлері де, мүм-кіндіктері де бар.

Жаңа əлем көшбасшыларының қата-рына қосылу үшін Қазақстанда қажетті нəр-сенің бəрі бар екеніне сенімдімін.

Бұл үшін мынадай міндеттерді шешуге жұмылуымыз керек.

БІРІНШІ. Индустрияландыру жаңа технологияларды енгізудің көшбасшы-сына айналуы тиіс.

Оның нəтижелері мұнай бағасы күрт төмендеген 2014­2015 жылдардағы дағда-рыста негізгі тұрақтандырушы факторлар-дың бірі болды.

Сол себепті жоғары еңбек өнімділігі бар қайта өңдеу секторына деген бағдарымыз өзгерген жоқ.

Сонымен қатар индустрияландыру 4.0 жаңа технологиялық қалыптың барлық мүмкіндіктерін пайдалана отырып, мей-лінше инновациялық сипатқа ие болуға тиіс.

Кəсіпорындарымызды жаңғыртуға жəне цифрландыруға бағытталған, өнімнің экс-портқа шығуын көздейтін жаңа құралдарды

əзірлеп, сыннан өткізу қажет.Бұлар, бірінші кезекте, технологиялар-

дың трансфертін ынталандыруға тиіс.Еліміздің бірнеше өнеркəсіптік кəсіпор-

нын цифрландыру жөніндегі пилоттық жо-баны іске асырып, бұл тəжірибені кеңінен тарату керек.

Цифрлық жəне басқа да инновациялық шешімдерді əзірлеушілердің өз экожүй-есін дамытуы аса маңызды мəселеге айна-лып келеді.

Ол біздің Назарбаев Университеті, «Астана» халықаралық қаржы орталығы, IT-стартаптардың халықаралық техно-паркі сияқты инновациялық орталықтар-дың төңірегінде қалыптасуға тиіс.

«Алатау» инновациялық технология-лар паркінің қызметін ұйымдастыруды түбе-гейлі қайта қарау қажет.

Нақты сектордың жаңа технологияларға деген сұранысты ынталандыруы жəне венчурлық қаржыландырудың жеке на-рығының қызметі инновациялық экожүйе жетістіктерінің негізгі факторлары болып са-налады.

Бұл үшін тиісті заңнама қажет.Бұдан бөлек, IT жəне инжинирингтік

қызмет көрсетуді дамыту ерекше маңызға ие болып отыр.

Экономиканы цифрландыру табыс əкел-генімен, жұмыс күшінің көптеп босап қалу

қаупін де тудырады.Босайтын жұмыс күшін еңбекпен қамту

үшін келісілген саясатты ал дын ала тия-нақтау керек.

Білім беру жүйесін, коммуникация мен стандарттау салаларын жаңа индус­трияландыру талаптарына бейімдеу қажет болады.

2018 жылы «цифрлық дəуір» өнер-кəсібін қалыптастыруға арналған индустри-яландырудың үшінші бесжылдығын əзір-леуге кірісу керек.

ЕКІНШІ. Ресурстық əлеуетті одан əрі дамыту.

ХХІ ғасырда əлемнің табиғи ресур-старға деген мұқтаждығы жалғасуда. Олар болашақта жаһандық экономиканы жəне еліміздің экономикасын дамыту бары-сында ерекше маңызға ие болады.

Бірақ, шикізат индустрияларын ұйымда-стыру ісін, табиғи ресурстарды басқаруға қа-тысты ұстанымдарды сыни тұрғыдан қайта пысықтау керек.

Кешенді ақпараттық- технологиялық платформаларды белсенді түрде енгізу қажет.

Кəсіпорындардың энергия тиімділігі мен энергия үнемдеуге, сондай­ ақ энергия өндірушілердің өз жұмыстарының экология-лық таза лығы мен тиімділігіне қойылатын

та лаптарды арттыру керек.Астанада өткен «ЭКСПО – 2017» көр-

месі баламалы, «таза» энергия са ласын-дағы дамудың қаншалықты қарқынды еке­нін көрсетті.

Бүгінде əлем бойынша өндірілетін электр энергиясының төрттен бірі жаңар-тылатын энергия көздеріне тиесілі.

Болжам бойынша, 2050 жылға қарай бұл көрсеткіш 80 процентке жетеді.

Біз 2030 жылға қарай Қазақстандағы баламалы энергия үлесін 30 процентке жеткізу міндетін қойдық.

Қазір бізде жалпы қуаттылығы 336 МВт болатын жаңартылатын энер гия көз-дерінің 55 нысаны жұмыс істейді. Соларда 2017 жылы 1,1 миллиард киловатт -сағат «жасыл» энер гия өндірілді.

«Жасыл» технологияларға инвестиция салу үшін бизнесті ынталандыру маңызды.

Өңірлердің əкімдері шағын жəне орта бизнес субъектілерін кеңінен тартып, тұр-мыстық қатты қалдық тарды заман тала-бына сай утилизация лау жəне қайта өңдеу үшін шаралар қабылдау керек.

Осы жəне басқа да шаралар заңнамаға, соның ішінде Экологиялық кодекске өзгері-стер енгізуді талап етеді.

(Жалғасы 2-3-беттерде).

Біртуар тұлға Бұқар жырау ҚАЛҚАМАНҰЛЫНЫҢ 350 жылдық мерейтойы 18 тамызға белгіленді. Бүгінде жырау есімін иеленген ауданда әзірлік жұмыстары басталды.

Бұқар жырау ауданы əкімінің баспасөз қызметі хабарлағандай, өңір басшысы Шагурашид Мама-линовтың төрағалығымен өткен үш отырыста мерейтойды ұйымдасты-ру шаралары пысықталды.

Жиында «Бұқар жырау Қалқа-манұлы» қоғамдық қорының жəне аудандық ардагерлер ұйымының төрағасы Төкен Арбабаев, аудандық бөлімдер жетекшілері даярлық ша-ралар барысынан есеп берді.

Мерейтойлық логотип анықтал-ды. Қатысушылар назарына үш нұсқа ұсынылды. Комиссия мүше-лері өнертанушы, Ботақара кентін-дегі балалар өнер мектебінің ұстазы Амантай Әкішевтің идеясын қош көрді. Логотипте жыраудың портреті, «Рухани жаңғыру» бағдарламасы­ның эмблемасы, Тəуке ханның «Жеті жарғысын» айшықтайтын жеті белгі орын тапқан. Алдағы уақытта нұсқа дизайндік өңдеуден өтіп, бас-па беттерінде жарияланады. Бұдан бөлек, мерейтой шеңберінде жырау туралы жиырма минуттық фильм мен бейнероликтер түсіру жоспарда бар.

Мерейтой атап өтілетін күн ре­тінде 18 тамыз таңдалды. Мереке­лік шара 17 тамыз күні Бұқар жы рау мавзолейінен басталады. Сон дай­ақ, комиссия бəйге алаңы, киіз үй-лер мен сахна орналасатын орынды белгіледі. Келешекте кентті абаттан-дыруға көңіл бөлінеді.

Тойды өткізуге қыруар қаржы қажет екені анық. Осы орайда, қор басшылығы қалталы азаматтарға, əлеуетті ұйымдарға үндеу жолдаған еді.

Отырыста аудан əкімі Шагура-шид Қалиұлы мерейтойды ойдағы-дай ұйымдастырудың маңызына тоқталды.

– Бұқар жыраудың мерейтойы – біздің аудан үшін ғана емес, облыс үшін, республика үшін өте маңыз-ды шара. Сондықтан, əр мəселеге мұқият қарап, кеңінен кеңесіп, халық пікірін ескере отырып жүргізген жөн, – деді аудан басшысы.

БҰҚАР ЖЫРАУ ауданы.

Жырау тойы – тамызда

Нұрқанат ҚАНАФИН,«Орталық Қазақстан»

Еліміздің əлеуметтік­экономикалық табыстарының негізі – біздің басты құн-дылықтарымыз ретінде қала беретін аза-маттық бейбітшілік, ұлтаралық жəне кон-фессияаралық келісім.

Қазақстанның жетістіктері сенімді тірек саналады, бірақ ол ертеңгі табыстарымыз-дың кепілі емес екенін жақсы сезінуіміз ке-рек. Елімізге дамудың жаңа сапасы қажет екендігін айтқан Елбасы өз Жолдауында жас ұрпақ болашағына үлкен мəн беретінін көрсетеді.

Мен 20 жылдай педагогтардың білік-тілігін арттыру саласында қызмет атқарған-дықтан, Елбасының педагогтарды оқыту жəне олардың біліктілігін арттыру жолда-рын қайта қарау керек деген тапсырмасын

қолдаймын. Өйткені, еліміздің университет-теріндегі педагогикалық кафедралар мен факультеттерді бітіруші мамандар білім беру саласындағы енгізіліп жатқан өзгері-стерге дайын болмай жатқан сияқты.

Президент өз Жолдауында білім беру-дің барлық деңгейінде математика жəне жа-ратылыстану ғылымдарын оқыту сапасын күшейту керектігін тапсырды. Ол – жастар-ды жаңа технологияларды меңгеруге, бо-лашақ мамандық таңдауды жобалау құзы-реттіліктерін дамытуға жағдай жасау деген болар едім.

Сəбит ҚОНТАЕВ, «Құрмет» орденінің иегері, профессор.

Президент Нұрсұлтан Назарбаев кешегі Жолдауында агроөнеркəсіп кешенін қарқынды дамытудың жолдарын тарқатып айтты. Аграр-лық ғылымды, ауыл шаруашылығы маман-дарын даярлау ісі заманауи талаптарға сай болуы қажет. Осыны алға тартқан Мемлекет басшысы аграрлық университеттерге қаратып: «Олар диплом беріп қана қоймай, ауыл ша-руашылығы кешенінде нақты жұмыс істейтін немесе ғылыммен айналысатын мамандарды дайындауға тиіс.

Бұл жоғары оқу орындарынан оқу бағдар-ламаларын жаңартып, агроөнеркəсіп кешенін-дегі озық білім мен үздік тəжірибені тарататын орталықтарға айналу талап етіледі», – деді.

Сондай­ақ, Президент тапсырмасына орай, мемлекет бизнеспен бірлесіп, отандық өнімді халықаралық нарыққа шығарудың стра-тегиялық жолын табуы тиіс. Бұл ретте өнімнің сапасына, экологиялық тазалығына жіті мəн беріледі. Еңбек өнімділігі, жерді тиімді пайда-лануды қадағалау, ауыл шаруашылығы коо-перативтерін құру мəселесі де күн тəртібінен түспейді. Ауыл шаруашылығы мамандарына, шаруа қожалықтарына ауқымды демеу болар Жолдауды біз де қолдаймыз!

Сейітжаппар НЫҒМЕТОВ,«Қайнар» ЖШС директоры, аудандық

мəслихат депутаты.НҰРА ауданы.

Бұқар жырау ҚАЛҚАМАНҰЛЫНЫҢ туғанына – 350 жыл

Жедел желі

Дамудың жаңа сатысы Ауыл шаруашылығына – ауқымды демеу Төртінші өнеркəсіптік революция жағ­

дайында тарихи өрлеу бастауы тұрмақ. Сондықтан, біртұтас ұлт болуымыз керектігі айтылған Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбавтың Қазақстан халқына Жолда-уында негізгі он басымдық көрсетілді.

Бұл басымдықтар – Қазақстанды жар­қын болашаққа апаратын нақты, əрі айқын жол болмақ.

Елбасының биылғы Жолдауы – мүмкін-дігімізді одан əрі молайтып, мемлекетіміз-бен қатар, əр адамның қабілет­қарымын дамытпақ. Жолдауда денсаулық сақтау саласына ерекше көңіл бөлінген. Халықтың өмір сүру ұзақтығының өсуіне жəне меди-циналық технологиялардың дамуына бай-

ланысты медициналық қызмет көрсетуге деген сұраныс көлемі артатыны, жастардың репродуктивті денсаулығын қорғауға жəне нығайтуға ерекше назар аударылған.

Жолдауға сай, əр қазақстандық жаңа «цифрлық дəуір» талаптарына сай болуы жəне осыны терең түсінуі үшін Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың пікірін қолдап, кез келгеніміз өзіндік үлесімізді қосатынымызға сенімім зор!

Нұрлан КҮЛМАҒАНБЕТОВ,облыстық медициналық

орталықтың отоларингология бөлімшесінің меңгерушісі, облыс

əкімінің «Үздік хирург» сыйлығының иегері.

Айқын бағыт

www.ortalyq.kzБейсенбі,

11 қаңтар, 2018 жыл2

(Жалғасы. Басы 1-бетте)

ҮШІНШІ. «Ақылды технологиялар» – агроөнеркәсіп кешенін қарқынды дамыту мүмкіндігі.

Аграрлық саясат еңбек өнімді лігін тү-бегейлі арттыруға және өң делген өнімнің экспортын ұлғайтуға бағытталуы керек.

Біз егін егіп, дәнді дақылдарды өсіруді үйрендік.

Оны мақтан тұтамыз. Алайда, қазір ол жеткіліксіз.

Шикізатты қайта өңдеуді қамтамасыз етіп, әлемдік нарықтарға жо ғары сапалы дайын өніммен шығуымыз қажет.

Бұл мәселені шешуге барлық аграрлық кешеннің түбегейлі бет бұруы маңызды.

Аграрлық ғылымды дамыту мәселесі басты назарда болуға тиіс.

Ол ең алдымен жаңа технологияларды трансферттеумен және оларды отандық жағдайға бейімдеумен айналысуы қажет.

Осыған орай аграрлық универси-теттердің рөлін қайта қарау керек.

Олар диплом беріп қана қоймай, ауыл шаруашылығы кешенінде нақты жұмыс іс­тейтін немесе ғылыммен айна лысатын ма-мандарды дайындауға тиіс.

Бұл жоғары оқу орындарынан оқу бағдарламаларын жаңартып, агро­өнеркәсіп кешеніндегі озық білім мен үздік тәжірибені тарататын орталықтарға айна-лу талап етіледі.

Мысалы, егін егу мен астық жинаудың оңтайлы уақытын болжамдаудың, «ақылды суарудың», минералды тыңайтқыш себу-дің, зиянкестермен және арамшөппен күре-судің интеллектуалды жүйе лері арқылы өнімділікті бірнеше есе арттыруға болады.

Жүргізушісі жоқ техника адами фактор-ды азайтып, егіншіліктің өзіндік құнын айтар-лықтай төмендетуге мүмкіндік береді.

Жаңа технологиялар мен бизнес мо-дельдерді енгізу, агроөнеркәсіп кешенінің ғылымға негізделуін арттыру шару-ашылықтарды кооперация лау қажеттігін күшейтеді.

Ауыл шаруашылығы субъекті лерінің ко-оператив түрінде жұмыс іс теуіне жан жақты қолдау көрсету керек.

Мемлекет бизнеспен бірлесіп, отандық өнімді халықаралық на рыққа шығарудың стратегиялық жолын тауып, ілгерілетуге тиіс.

Ауыл шаруашылығын қарқынды дамы-ту өнімнің сапасы мен экологиялық таза-лығын сақтай отырып жүргізілуі қажет.

Бұл бүкіл әлемге танылатын «Қазақ-станда жасалған» табиғи азық- түлік брен-дін қалыптастырып, ілгерілетуге мүмкіндік береді.

Сонымен қатар жерді барынша тиімді игеретіндерді ынталандырып, ал дұрыс пай-далана алмайтындарға шара қолдану керек.

Тиімсіз субсидияларды ауыл ша­руашылығы кешені субъектілеріне арналған банк несиелерін арзандатуға қайта бағыт-тау қажет.

5 жыл ішінде агроөнеркәсіп кешеніндегі еңбек өнімділігін және өңделген ауыл ша-руашылығы өнімінің экспортын, тиісінше, кем дегенде 2,5 есеге арттыруды тапсыра-мын.

ТӨРТІНШІ. Көлік -логистика инфра құ-рылымының тиімділігін арттыру.

Бүгінде Қазақстан арқылы бірнеше транс континенталды коридор өтеді.

Бұл туралы көп айтылды.Жалпы, Қазақстан арқылы өткен жүк

транзиті 2017 жылы 17 процентке өсіп, 17 миллион тоннаға жуықтады. Транзиттен түсетін жыл сайынғы табысты 2020 жылы 5 миллиард долларға жеткізу міндеті тұр.

Бұл инфрақұрылымға жұмсалған мемле-кет қаражатын тез арада қайтаруға мүмкіндік береді.

Жүк қозғалысын онлайн режімінде бақы-лап, олардың кедергісіз тасы малдануы үшін және кедендік операцияларды жеңіл-дету мақсатымен блокчейн сияқты циф-рлық технологиялардың ауқымды түрде енгі зілуін қамтамасыз ету қажет.

Заманауи шешімдер логистиканың бар-лық буынының өзара байланысын ұйымда-стыруға мүмкіндік береді.

«Үлкен деректерді» (Big data) пайда-лану сапалы талдауды қамтамасыз етуге, өсімнің резервін анықтауға және артық шығынды азайтуға жағдай туғызады.

Осы мақсаттар үшін Интеллек туалды көлік жүйесін енгізу қажет.

Бұл жүйе көлік ағынын тиімді басқаруға және инфрақұрылымды одан әрі дамыту қажеттігін анықтауға жол ашады.

Ішкі өңірлік қатынастарды жақсарту үшін автожолдардың жергілікті желісін жөндеу мен қайта салуға арналған қаржы көлемін көбейту ке рек.

Осыған жыл сайын бөлінетін бюджет қа-ражатының жалпы көлемін орта ша мерзім-дегі кезеңде 150 миллиард теңгеге жеткізу қажет.

Бұл жұмысқа өңірлердегі барлық әкім-діктердің белсенді қатысуын қамтамасыз ету керек.

БЕСІНШІ. Құрылысқа және коммунал-дық секторға заманауи технологияларды

енгізу.Жүзеге асырылып жатқан бағдар­

ламалар арқасында Қазақстанда пайдала-нуға берілген тұрғын үйлердің көлемі жылы-на 10 миллион шаршы метрден асты.

Тұрғын үйді көпшілікке қолжетімді ет-кен тұрғын үй жинақтау жү йесі тиімді жұ-мыс істеуде.

Баспанамен қамту көрсеткіші соңғы 10 жылда бір тұрғынға шаққанда 30 процентке өсіп, бүгінде 21,6 шаршы метрді құрады.

Бұл көрсеткішті 2030 жылы 30 шаршы метрге дейін жеткізу керек.

Осы міндетті орындау барысында құ­рылыс салудың жаңа әдістерін, за манауи материалдарды, сондай­ ақ, ғимараттардың жобасы мен қала құры лысының жоспарын жасағанда мүлде басқа тәсілдерді қолдану керек.

Ғимараттардың сапасына, экология-лық тазалығына және энер гиялық тиім-ділігіне жоғары талап қою қажет.

Салынатын және салынған үйлер мен инфрақұрылымдық нысандарды интеллек-туалды басқару жүйелерімен жабдықтау керек.

Бұл тұрғындарға қолайлы жағдай жасап, электр энергиясын, жылу мен суды тұтыну-ды қысқартып, табиғи монополистерді тиімді жұмысқа ын таландырады.

Заңнамаға, соның ішінде табиғи моно-полиялар саласын реттейтін заңдарға тиісті өзгерістер енгізу қажет.

Әкімдер тұрғын үй коммуналдық ин-фрақұрылымын жетілдіру мәселесін мем лекет жекеменшік серіктестігі негізінде белсенді шешуі керек. Ауылдық елді мекен-дерді сапа лы ауызсумен қамтамасыз ету үшін Үкімет бұл іске барлық қаражат көздері-нен жыл сайын кем дегенде 100 миллиард теңге қарастыруы қажет.

АЛТЫНШЫ. Қаржы секторын «қайта жаңғырту».

Банктік портфельдерді «нашар» неси-еден арылту ісін аяқтау қажет.

Ол үшін банк иелері шығындарын мой-ындай отырып, экономикалық жауапкер-шілік алуға тиіс.

Акционерлердің аффилирленген компа-ниялар мен жеке адамдардың пайдасы үшін банктерден қаржы шығаруы ауыр қылмыс болып саналуға тиіс.

Ұлттық Банк мұндай істерге немқұрайлы қарамау керек.

Әйтпесе, мұндай мемлекеттік ор ганның не керегі бар?

Ұлттық Банк тарапынан қаржы институт­тарының қызметін қадағалау қатаң, уақ-тылы әрі нәтижелі болуға тиіс.

Мемлекет қарапайым азаматтардың мүдделерін қорғауға одан әрі кепілдік бе-реді.

Жеке тұлғалардың банкроттығы тура-лы заң қабылдауды тездету қажет. Сонымен қатар 2016 жылдың 1 қаңтарына дейін халыққа берілген валюталық ипотекалық займдар жөніндегі мәселені Ұлттық Банкке толығымен шешуді тапсырамын.

Сол күннен бастап аталған валю талық займдарды жеке тұлғаларға беруге заң жүзінде тыйым салынған болатын.

Ұлттық Банк пен Үкімет экономика са-лаларындағы нақты тиімділікті есеп ке ала-тын ставкалармен бизнеске ұзақ мерзімді несиелендіруді қамтамасыз ету мәселесін бірлесіп шешуге тиіс.

Инвестициялық ахуалдың одан әрі жақ-саруы және қор нарығының да муы маңыз-ды болып саналады.

Бұл – жұмысын бастаған «Астана» ха-лықаралық қаржы орталығының негізгі міндеттерінің бірі.

Ол халықаралық озық тәжірибені пай-даланып, ағылшын құқығы мен заманауи қаржы технологияларын қолданатын өңірлік хабқа айналуға тиіс.

«Самұрық ­азына» ұлттық әл ­ауқат қоры»

ұлттық компанияларының акцияларын IPO-ға табысты түрде шығару қор нарығын да-мытуға септігін тигізеді.

ЖЕТІНШІ. Адами капитал – жаңғыру негізі.

Білім берудің жаңа сапасы.Барлық жастағы азаматтарды қамтитын

білім беру ісінде өзіміздің озық жүйемізді құруды жеделдету қажет.

Білім беру бағдарламаларының негізгі басымдығы өзгерістерге үнемі бейім болу және жаңа білімді меңгеру қабілетін дамы-ту болуға тиіс.

2019 жылдың 1 қыркүйегіне қарай мек-тепке дейінгі білім беру ісінде балалардың ерте дамуы үшін өз бетінше оқу машығы мен әлеуметтік дағдысын дамытатын бағдарла-малардың бірыңғай стандарттарын енгізу қажет.

Орта білім беру саласында жаңартыл-ған мазмұнға көшу басталды, ол 2021 жылы аяқталатын болады.

Бұл – мүлде жаңа бағдарламалар, оқу-лықтар, стандарттар және кадрлар.

Педагогтарды оқыту және олар дың біліктілігін арттыру жолдарын қайта қарау керек болады.

Еліміздің университеттеріндегі педаго-гикалық кафедралар мен факультеттерді дамыту қажет.

Білім берудің барлық деңгейінде мате-матика және жаратылыстану ғылымда-рын оқыту сапасын күшейту керек.

Бұл – жастарды жаңа технология лық қа-лыпқа дайындаудың маңызды шарты.

Білім беру мекемелерінің арасындағы бәсекелестікті арттырып, жеке капиталды тарту үшін қала мектептерінде жан басына

қатысты қаржыландыру енгізілетін бола-ды. Біздегі оқушылардың жүктемесі ТМД елдерінің ішінде ең жоғары бо лып отырға-нын және Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы елдеріне қарағанда орта есеппен үштен бір еседен көп екенін ескеріп, оны төмендету керек.

Барлық өңірлердегі Оқушылар сарайла-рының базасында компью терлерді, лабо-раторияларды және 3Д ­принтерлерді қоса алғанда, барлық қажетті инфрақұрылымда-ры бар ба лалар технопарктері мен бизнес-инкубаторларының желісін құру керек. Бұл жас ұрпақты ғылыми -зерттеу саласы-на және өндірістік -техноло гиялық ортаға ұтымды түрде кірісті руге көмектеседі.

Қазақстандықтардың болашағы – қазақ, орыс және ағылшын тілдерін еркін меңге-

руінде.Орыс тілді мектептер үшін қазақ тілін

оқытудың жаңа әдістемесі әзірленіп, ен-гізілуде.

Егер біз қазақ тілі ғұмырлы болсын десек, оны жөнсіз терминологиямен қиындат пай, қазіргі заманға лайықтауымыз қажет.

Алайда, соңғы жылдары әлемде қа-лыптасқан 7 мың термин қазақ тіліне ауда-рылған.

Мұндай «жаңалықтар» кейде күлкіңді кел тіреді.

Мысалы, «ғаламтор» (Интернет), «қол-тырауын» (крокодил), «күйсандық» (фор-тепиано) және тағы сол сияқтылар толып жатыр. Осындай аудармаларды негіздеу тә сілдерін қайта қарастырып, терминология тұрғысынан қазақ тілін халықаралық дең-гейге жақындату керек.

Латын әліпбиіне көшу бұл мәсе лені реттеуге мүмкіндік береді.

2025 жылға дейін білім берудің барлық деңгейінде латын әліпбиіне көшу дің нақты кестесін жасау қажет.

Орыс тілін білу маңызды болып қала береді.

2016 жылдан бері жаңартылған бағдар-лама бойынша орыс тілі қазақ мектептерін-де 1 сыныптан бастап оқытылып келеді.

2019 жылдан 10 -11 сыныптардағы жа-ратылыстану ғылымының жекелеген пән­дерін оқытуды ағылшын тіліне көшіру бас­талатын болады.

Нәтижесінде, біздің барлық түлектеріміз елімізде және жаһандық әлемде өмір сүріп, жұмыс істеуі үшін қажетті деңгейде үш тілді меңгеретін болады.

Сонда ғана нағыз азаматтық қоғам құрылады.

Кез келген этникалық топтың өкілі кез кел-ген жұмысты таңдай алады, тіпті Президент болып сайлануға да мүмкіндігі болады.

Қазақстандықтар біртұтас ұлтқа айна-лады.

Оқытудың мазмұндылығы зама науи тех-никалық тұрғыдан қолдау көрсету арқылы үйлесімді түрде толықтырылуға тиіс.

Цифрлық білім беру ресурстарын дамыту, кең жолақты Интернетке қосу және мектептерімізді видеоқұрыл ғылармен жаб-дықтау жұмыстарын жалғастыру қажет.

Жұмыс берушілерді тарту арқы лы және халықаралық талаптар мен цифрлық дағдыларды ескере отырып, техникалық және кәсіптік білім беру бағдарламала-рын жаңарту керек.

«Баршаға тегін кәсіптік-техникалық

білім беру» жобасын жүзеге асыруды жал­ғас тыру қажет.

Мемлекет жастарға алғашқы маман-дықты береді.

Үкімет бұл міндетті орындауға тиіс.Орта мектеп пен колледждер және жоға-

ры оқу орындары үздік оқытушыларының видеосабақтары мен видеолекцияларын Интернетте орналастыру керек.

Бұл барлық қазақстандықтарға, оның ішінде шалғайдағы елді мекен тұрғындары-на озық білім мен құзыреттілікке қол жет-кізуге жол ашады.

Жоғары білім беру ісінде жасанды интеллектпен және «үлкен деректермен» жұмыс істеу үшін ақпараттық технологиялар бойынша білім алған түлектер санын көбей-ту керек.

Осыған орай металлургия, мұнайгаз химиясы, агроөнеркәсіп кешені, био және IT-технологиялар салаларын зерттеу ісінде басымдық беретін жоғары оқу орны ғылы-мын дамыту керек.

Қолданбалы ғылыми зерттеулерді ағыл-шын тіліне біртіндеп кө шіруді жүзеге асыру талап етіледі.

Жоғары оқу орындары шетелдердің же­текші университеттерімен, ғылыми орта-лықтарымен, ірі кәсіпорындарымен және транс ұлттық корпорацияларымен бірлес-кен жобаларды белсенді түрде жүзеге асы-руы қажет.

Жеке сектордың бірлескен қаржылан-дыруға атсалысуы барлық қолданбалы ғылыми­ зерттеу әзірлемелері үшін міндетті талап болуға тиіс.

Жас ғалымдарымызға ғылыми грант-тар аясында квота бөліп, оларды қолдау-

дың жүйелі саясатын жүргізуіміз керек.Білім беру саласына өзінің инвестици-

ялық жобалары мен экспорттық әлеуеті бар экономиканың жеке саласы ретінде қарай-тын кез келді.

Жоғары оқу орындарына білім беру бағдарламаларын жасауға көбірек құқық беріп, олардың академиялық еркіндігін заңнамалық тұрғыдан бекіту керек.

Оқытушылардың қайта даярлықтан өтуі-не күш салып, жоғары оқу орында рына ше-телдік менеджерлерді тартып, әлемдік уни-верситеттердің кампуста рын ашу қажет.

Ұлттың әлеуетін арттыру үшін мәдени-етіміз бен идеологиямызды одан әрі да-мытуымыз керек.

(Жалғасы 3-бетте).

«Біздің ұзақ мерзімді мақсатта-рымыз өзгеріссіз қала береді» деді Мемлекет басшысы осы жолғы Жол дауында. Бұл – біртұтас Қа-зақ елінің бүгіні мен болашағын ақыл­ойында әбден қорытып, жа­һан дық ахуалды назарға ала оты-рып, мемлекеттің өркендеуі жолын-да жүйелі һәм мазмұнды мақсат қоя білген Көшбасшының ғана аузынан шығатын ақылман лебіз еді. Ерекше ықыласпен қабылдадым.

Жаһандық жаңарулар мен өзге-рулерді біз айналып өте алмаймыз. Оның ішінде қаншама жаңалықтар мен жетістіктер бар. Жақсысын алып, жаманын тастау өз алдына, әр қайсын саралап, арасынан өз жолымызды алып шығуымыз керек екенін саналы түрде түсініп, байып-ты дамуға бағыт алып келе жатқа-нымыздың белгісіндей болды бұл Жолдау. Өйткені, мемлекетіміздің бағдарламалық құжа тына айналып үлгерген бұған дейінгі «Қазақстан – 2050» даму стра тегиясы мен «100 нақты қадам» – Ұлт жоспарындағы дамуға жетелейтін нақты­нақты қа-дамдарды жүзеге асырудың жүй-елі жалғасы екендігін аңғару қиын емес. Бағып тұрсақ, осындағы кей-бір мәселелердің аясы кеңіп, ауқы-мы ұлғайып шыға келгендей. Яғни, бұрынғы үлкен­үлкен бағдарлама-лық Жолдаулардан туған кешенді жоспарлардың іс жүзінде игілігін көреміз деген сөз. Ол жайында мә-дениет пен руханият төңірегінде жүрген бізден гөрі саясаттанушы-лар мен қоғам белсенділері те-реңірек талдап, пайымды пікірлерін әлі де айта жатар. Жаныма жақын болған соң ба, төртінші өнеркәсіптік революция әлеміне бейімделу мен жетістікке жету жолын игеруде маған ұнағаны – «Адами капитал-да» айтылған жетінші міндет. Эко-номикалық, әлеуметтік дамудың тех нологиялық кезеңін көрсеткен Елбасы мұнда жаңғырудың руха-ни жағына да жақсы тоқталып өтті. Оқу­біліммен қарулану арқылы за-манауи жетістіктерді еркін меңгер-ген «қазақстандықтар біртұтас ұл-тқа айналады» деген жалғыз ауыз сөзінің түбінде «Мәңгілік Ел» болу-дың алғышарты жатқан жоқ па?! Иә, бұл – ел болып қолдайтын қадам!

Кеңес ЖҰМАБЕКОВ,ҚР Мемлекеттік сыйлығының

лауреаты. Қазақстанның еңбек сіңірген

әртісі.

♦ ♦ ♦

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың биылғы «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайын-дағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» Жолдауының маңызы ерекше. Се-бебі, біз жетістікке жету жолындағы жаңа әлемге қадам бастық.

«Жаңа әлем көшбасшылары­ның қатарына қосылу үшін Қазақ­станда қажетті нәрсенің бәрі бар екеніне сенімдімін», – деген Ұлт Көш басшысы ортақ міндеттерімізді тағы бір айқындап берді.

Жолдауда айтылғандай, жаңғы-ру негізі – адами капитал. Сон-дықтан, білім беру жүйесін жаңар-тылған мазмұнға көшіру жалғаса береді.

«2019 жылдан 10­11 сыныптар-дағы жаратылыстану ғылымының жекелеген пәндерін оқытуды ағыл-шын тіліне көшіру басталатын бо-лады.

Нәтижесінде, біздің барлық тү­лектеріміз елімізде және жаһандық әлемде өмір сүріп, жұмыс істеуі үшін қажетті деңгейде үш тілді мең-геретін болады.

Сонда ғана нағыз азаматтық қоғам құрылады», – деді ел Прези-денті.

Мұғалім мәртебесін арттыру, еңбегін бағалау мәселесі де Жолда-удан тыс қалған жоқ. Білім берудің жаңартылған мазмұнына көшкен ұстаздардың жалақысын 30­50%­ға арттыру міндеті жүктелді.

Расымен де, рухани жаңғыру жолындағы Қазақстанның білім­ғы­лым, руханият әлеміндегі көші түзу болса, біз биік белестерді бағынды-рамыз!

Танас НҰҒМАНОВ,ҚР ағарту ісінің үздігі.

www.ortalyq.kzБейсенбі, 11 қаңтар, 2018 жыл 3

(Соңы. Басы 1-2 беттерде).

«Рухани жаңғырудың» мән-маңызы да нақ осында.

Өзінің тарихын, тілін, мәдениетін білетін, сондай -ақ заманына лайық, шет тілдерін мең герген, озық әрі жаһандық көзқарасы бар қазақстандық біздің қоғамымыздың идеалына ай налуға тиіс.

Үздік денсаулық сақтау ісі және дені сау ұлт.

Халықтың өмір сүру ұзақтығының өсуі-не және медициналық технологиялардың дамуына байланысты медициналық қыз-мет көрсетуге деген сұраныс көлемі арта түсетін болады. Қазіргі денсаулық сақтау ісі қымбатқа түсетін стационарлық емге емес, негізінен аурудың алдын алуға бағытта-луға тиіс.

Саламатты өмір салтын насихаттай отырып, қоғамдық денсаулықты басқару ісін күшейту керек.

Жастардың репродуктивті денсау-лығын қорғауға және нығайтуға ерекше на-зар аудару керек.

Тиімділігі аз және мемлекет үшін шығы-ны көп диспансерлік ем қолданудан негізгі созылмалы ауруларға алыстан диагности-ка жасап, сондай -ақ осы саланы амбулатор-лық емдеу арқылы басқаруға көшу қажет.

Бұл тәжірибе әлемде бұрыннан бар.Оны батыл әрі белсенді түрде енгізу ке-

рек.Онкологиялық аурулармен күресу

үшін кешенді жоспар қабылдап, ғылыми онкологиялық орталық құру қажет.

Халықаралық озық тәжірибе негі зінде ауруды ерте диагностикалаудың және қатерлі ісікті емдеудің жоғары тиімділігі қамтамасыз етілуге тиіс.

Біз кардиология, босандыру және өкпе ауруымен күресу кезінде атқарған істеріміз сияқты жұмыстарды да жүргізуіміз керек.

Денсаулық сақтау саласы халықтың, мемлекеттің және жұмыс берушінің ортақ жауапкершілігіне негізделген Міндетті әлеу-меттік медициналық сақтандыру жүйесіне кезең- кезеңімен көшетін болады.

Оны енгізудің қажеттілігі ешқандай күмән туғызбайды.

Алайда, Денсаулық сақтау министрлігі мен Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі іске асырмаған дайындық жұ мыстарын тыңғылықты жүргізу талап етіледі.

Мемлекеттің міндеттерін нақты белгілей отырып, Тегін медициналық көмектің ке-пілдік берілген көлемінің жаңа моделін әзірлеу қажет.

Халық мемлекет тарапынан кепілдік берілмеген қызметтерді Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінің қаты-сушысы ретінде не месе ерікті медицина-лық сақтандыру, сондай- ақ бірлесе төлеу арқылы ала алады.

Ақпараттық жүйелерді біріктіру, мобиль-дік цифрлық қосымшаларды қолдану, элек-трондық денсаулық паспортын енгізу, «қағаз қолданбайтын ауруханаға» көшу арқылы меди циналық көмектің қолжетімділігі мен тиімділігін арттыру қажет.

Медицинада ауруларды диагностикалау мен емдеудің тиімділігін айтарлықтай артты-ратын генетикалық талдау мен жасанды интеллект технологияларын енгізуге кірі-суіміз керек.

Медициналық кадрлармен қамтама-сыз ету және оларды сапалы даярлау маңы-зды мәселе болып саналады.

Бүгінде бізде Назарбаев Универси-тетінің бірегей Медицина мектебі бар. Онда біріктірілген университет клиникасы жұмыс істейді.

Бұл тәжірибе барлық медициналық жоға-ры оқу орындарына таратылуға тиіс.

Осы және басқа да шараларды іске асы-ру үшін «Халық денсаулығы және денса-улық сақтау жүйесі туралы» кодекстің жаңа редакциясын әзірлеу қажет.

Сапалы жұмыспен қамту және әле-уметтік қамсыздандырудың әділетті жүйесі.

Еңбек нарығының тиімділігін қамта-масыз етіп, әрбір адамның өз әлеуетін іске асыра алуы үшін жағдай жасаудың маңызы зор.

Барлық негізгі мамандық бойынша зама-науи стандарттар әзірлеу қажет. Бұл стан-дарттарда жұмыс берушілер мен бизнес-мендер еңбеккерлердің білімі, қабілеті мен құзыретінің қандай болуы қажеттігін нақты белгілейді.

Кәсіби стандарттардың талаптарын ескеріп, білім берудің жаңа бағдарламала-рын әзірлеу қажет не месе қазіргі бағдарла-маларды жаңарту керек.

Өзін-өзі жұмыспен қамтығандар мен жұмыссыздар экономикалық өсімнің ре-зерві саналады.

Мен өзін -өзі жұмыспен қамтығандар мәселесін қарастыру жөнінде бірнеше рет талап қойғанмын.

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі бұл іске жауапсыз дық танытып, атүсті қарап отырды.

Адамдарды нәтижелі жұмысқа тарту үшін көбірек мүмкіндік беріп, олардың жеке кәсібін бастауына немесе жаңа мамандық алып, жұмысқа орнала суына жағдай жасау керек.

«Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палата-сының бизнесті үйрету жөніндегі жұмыстары қолдауға тұрарлық.

Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағдарла-масы аясында оның құралдарын нығайта отырып, халықтың осы санаттарын кеңінен тарту қажет.

Өзін-өзі жұмыспен қамтығандар-ды тіркеу үдерісін мейлінше жеңілдетіп, оларға мемлекет алдындағы міндеттерін адал атқару тиімді болатындай жағдай туғы-зу қажет.

Қазақстандықтардың жаңа жұмыс ор-нын салыстырмалы түрде тезірек иеле-нуге, соның ішінде еліміздің басқа да елді

центке өсіп, 4,1 триллион теңгеден асты.Әлеуметтік төлемдерді, соның ішінде

зейнетақыны өсіру 3 миллионнан астам қа-зақстандықтың та быстарын көбейтеді.

2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап ын-тымақты зейнетақы 8 процентке артты.

Мүгедектерге, асыраушысынан айы-рылған және мүгедек балалар тәрбиелеп отырған отбасыларына арналған жәрде-мақылар 16 процентке дейін өсті.

2018 жылдың 1 шілдесінен бастап база-лық зейнетақы еңбек өтіліне байланысты орташа алғанда 1,8 есе көбейетін болады.

Бұдан бөлек, 2018 жылдың 1 шілдесі-нен бастап кәмелетке толған, бала кезінен бірінші топтағы мүгедектерді бағып оты-рған ата-аналар үшін қосымша мемлекет-тік жәрдемақыны енгізуді тапсырамын.

Бір ең төменгі күнкөріс деңгейінен кем емес мұндай жәрдемақыны шама мен 14 мың отбасы ай сайын алады.

2018 жылы осы мақсатқа 3 миллиард теңгеге дейін қаржы қажет болады. Мұғалім мәртебесін арттыру мақсатымен білім беру-дің жаңартылған мазмұнына көшкен ұс-таздардың лауазымдық жалақысын 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап 30 процентке көбейтуді тапсырамын.

Жаңартылған мазмұн дегеніміз – халықа-ралық стандарттарға сай келетін және Назар-баев зияткерлік мектептерінде бейімделуден өткен заманауи оқу бағдарламалары.

Бұлар біздің балаларымызға қа жетті функционалдық сауаттылық пен сыни тұрғыдан ойлау қабілетін дарытады.

Сонымен қатар 2018 жылы кате гориялар арасындағы алшақтықты арттырып, мұғалімдер үшін біліктілік деңгейін ескеретін категориялардың жаңа кестесін енгізуді тапсырамын. Категорияларды бүкіл әлем-де қолданылып жүрген ұлттық біліктілік тест арқылы беру керек.

Бұл педагогтарды өздерін ұдайы жетіл-діруге ынталандыратын болады. Нәтижесін-де, мұғалімдердің жалақысы біліктілігінің расталуына байланысты тұтастай алғанда 30 проценттен 50 процентке дейін өседі.

Бұл үшін биыл қосымша 67 миллиард теңге бөлу қажет.

СЕГІЗІНШІ. Тиімді мемлекеттік басқа-ру.

Мемлекеттік әкімшілендіру ке зінде кәсіпкерлер мен тұрғындардың шығында-рын қысқартуға байланысты жұмыстарды жалғастыру қажет.

Осыған орай бизнесті реттеуге қаты-суды әрі қарай азайтуға бағыттал ған заң қабылдауды жылдамдату керек.

«Бір терезе» қағидаты бойынша бизне-ске мемлекеттік қолдау көрсету үдерістерін цифрландыруды қамтамасыз ету қажет.

Мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінің интеграция сы «бір өтініш» қағидаты бойынша же келеген мемлекеттік қызмет көрсетуден кешенді қызмет көрсету-ге көшуге мүмкіндік береді.

Сонымен қатар табиғи монополия субъектілері көрсететін қызметтерінің сапа-

сын арттыру жөніндегі жұмысты жалғастыру керек.

Олар үшін және энергия өндіру шілер үшін инвестициялық бағдарла маларын ескеріп, негізделген тарифтерді белгілеу маңызды.

Бизнес-климатты жақсарту үшін ба-тыл іс -қимыл талап етіледі, әсіресе, өңірлік деңгейде.

Үкімет бизнесті көлеңкеден шығарып, оны қолдауға бағытталған жүйелі шаралар-дың жаңа пакетін дайындауға тиіс.

Мемлекеттік органдарға бағынышты ұйымдардың санын қысқар ту есебінен же-кешелендіру жоспарын кеңейте отырып, оны іске асыруды же делдету қажет.

Әкімшілік шығындарды азайту үшін ве-домствоға бағынышты нақты қажетті ұй-ымдарды мүмкіндігінше біріктіру керек.

Босаған қаражатты мемлекеттік қыз-метшілердің факторлық-балдық шкалаға

негізделген жаңа еңбекақы жүйесін енгізу-ге бағыттау қажет.

Бұл орталықтағы және өңірлердегі мем-лекеттік қызметшілер жалақысының дис-пропорциясын қысқартады, сондай- ақ жұмыстың сипаты мен тиімділігі ескерілетін болады.

Үкіметке Мемлекеттік қызмет іс тері агенттігімен бірлесіп, 2018 жы лы орталық және жергілікті мемлекеттік органдарда осы жүйені енгізудің пилоттық жобаларын іске асыруды тапсырамын.

Өңірлердегі мемлекеттік қызметтің тиімділік әлеуетін олардың экономика-лық дербестігі мен жауапкершілігін арттыру арқылы мейлінше толық ашу керек.

Жалпы алғанда, өңірлік саясат өңір-лердің шығындарын теңестіруден жеке табыстарының өсімін ынталандыруға бағытталуға тиіс.

Атап айтқанда, бүгінде әлемдегі әрбір оныншы жұмыс орнын ашып отырған сырт-тан келушілер туризмі мен ішкі туризм кез келген өңір үшін перспективалық табыс көз-дерінің бірі болып саналады.

Үкімет виза мәселелерін жеңілдетуді, инфрақұрылымды дамытуды және туризм саласындағы кедергілерді алып тастауды қамтитын кешенді шаралар қабылдауы ке-рек.

Фискальды орталықсыздандыру ая-сында шағын және орта бизнестен түсетін корпоративті табыс салығын өңірлік бюд-жеттерге беру мәселесін шешу керек.

2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап 2 мыңнан астам адам тұратын аудандық маңызы бар қалалар, ауылдар мен ауылдық округтерде жергілікті өзін -өзі басқарудың дербес бюджеті мен коммуналдық менші-гін енгізу заң жүзінде белгіленген.

2020 жылдан бастап бұл нормалар бар-лық елді мекендерде күшіне енеді. Са-лықтық және салықтан тыс басқа да түсім-дердің 7 түрі, сондай -ақ шығындардың 19 бағыты ауыл бюджетіне берілді.

Бұл жергілікті маңызы бар мәселе лерді шешу үшін халықты тартуға мүмкіндік бе-реді.

Сонымен қатар мемлекеттік ор гандар нақты уақыт және жедел жауап беру режімінде азаматтардың ескертпелері мен ұсыныстарын есепке алу үшін заманауи цифрлық технологияларды қолдануға тиіс.

Мемлекет пен компаниялар жаңа техно-логияларды енгізе отырып, өз ақпараттық жүйелері мен құрылғыларының берік қорғалуын қамтамасыз етуі керек.

Бүгінде киберқауіпсіздік ұғымы тек ақпаратты ғана емес, сонымен қатар өн-дірістік және инфрақұрылымдық нысан-дарды басқару тетігін қорғау дегенді де білдіреді.

Осы және өзге де шаралар Қазақстан-ның Ұлттық қауіпсіздік стратегиясында көрініс табуға тиіс.

ТОҒЫЗЫНШЫ. Жемқорлықпен күрес және заңның үстемдігі.

Жемқорлықтың алдын алуға бағыт-талған күрес жалғаса береді.

Көп жұмыс істеліп жатыр.Соңғы 3 жылда ғана жоғары лауа зымды

шенеуніктер мен мемлекеттік компаниялар-дың басшыларын қоса алғанда, жемқорлық үшін 2,5 мыңнан астам адам сотталды.

Осы уақыт ішінде олардың 17 миллиард теңге көлемінде келтірген зала лы өтелді.

Мемлекеттік органдардағы проце-стерді, соның ішінде олардың халықпен және бизнеспен қарым-қатынасын цифр-ландыру маңызды болып саналады.

Атап айтқанда, азаматтар өз өтініш-терінің қалай қарастырылып жатқанын көріп, дер кезінде сапалы жауап алуға тиіс.

Сот және құқық қорғау жүйелерін инсти-туционалды тұрғыдан өзгерту жүзеге асы-рылуда.

Заңнамаға қылмыстық процестегі аза-маттардың құқықтарын қорғау ісін күшей-туді, оның әсіре қатаңдығын бәсеңдетуді көздейтін нормалар енгізілді.

Адвокаттардың құқықтары мен сотқа дейінгі сатыдағы сот бақылауының аясы кеңейді.

Құқық қорғау органдарының өкілеттігі мен жауапкершілік шегі айқындалды.

Азаматтардың конституциялық құқықта-рына кепілдікті нығайту, құқық үстемдігін қамтамасыз ету, құқық қорғау қызметін із-гілендіру жұмыстарын жалғастыру қажет.

Қоғамдық тәртіпті сақтау және қа-уіпсіздікті қамтамасыз ету саласында көше-лерде және адам көп жиналатын қоғамдық орындарда бейнебақылау жүргізетін, аза-маттарды анықтайтын және жол қозғалысын қадағалайтын интеллектуалды жүйелерді белсенді түрде енгізу керек.

ОНЫНШЫ. «Ақылды қалалар» «ақыл-ды ұлт» үшін.

2018 жыл – елордамыз Астананың 20 жылдығын атап өтетін мерейтойлы жыл.

Бас қаламыздың қалыптасуы және Еу-разияның маңызды даму орталықтарының қатарына қосылуы – баршамыздың ортақ мақтанышымыз.

Заманауи технологиялар жылдам өсіп келе жатқан мегаполистің пробле маларын тиімді шешуге жол ашады.

«Смарт Сити» тұжырымдамасы мен қалаға қоныс аударатын адамдардың құзы-реттерін дамыту негізінде қалалық ортаны басқаруды кешенді түрде енгізу қажет.

Әлемде инвесторлар үшін қалалар бәсекеге түседі деген түсінік қалыптасты.

Олар елді емес, жайлы өмір сүріп, жұ-мыс істейтін қаланы таңдайды.

Сондықтан Астананың тәжі рибесі негізін-де «Смарт Сити» «эталонды» стандар-тын қалыптастырып, Қазақстан қалалары арасында озық практиканы таратуды және тәжірибе алмасу ісін бастау керек.

«Ақылды қалалар» өңірлік дамудың, инновацияны таратудың және еліміздің бар-лық аумағында тұрмыс сапасын арттырудың локомотивтеріне айналады.

Міне, алдымызда тұрған 10 міндет осы. Бұлар – түсінікті әрі айқын.

Қымбатты қазақстандықтар!Біз саяси тұрақтылық пен қоғамдық келі-

сімнің арқасында экономикамызды, саяса-тымызды және санамызды жаңғыртуға кірістік.

Технологиялық және инфрақұрылымдық тұрғыдан дамудың жаңа кезеңіне тың сер-пін берілді.

Конституциялық реформа билік тар-мақтары арасындағы балансты нақтылай түсті.

Біз ұлттық сананы жаңарту үдерісін бастадық.

Бұл базалық үш бағыт Қазақстан жаңғы-руының жүйелі үш тұғыры бо лып санала-ды.

Біз жаңа заманға сай болу үшін Төртін-ші өнеркәсіптік революция жағдайындағы тарихи өрлеу бастауында тұрған біртұтас ұлт болуымыз керек.

(«Егемен Қазақстан» газетінен).

мекендерінен жұмыс табуға мүмкіндігі бо-луға тиіс.

Бірыңғай электрондық еңбек биржа-сын кең ауқымда енгізу қажет. Онда бос жұ-мыс орындары мен жұмыс іздеушілер тура-лы барлық ақпарат жинақталуға тиіс.

Азаматтар үйлерінен шықпай -ақ кәсіби бағдарлы тест тапсырып, оқу курстары мен мемлекеттік қолдау шара лары туралы біліп, өзін қызықтыратын жұмыс таба алатын болады.

Еңбек кітапшаларын да электрон дық форматқа көшірген жөн.

Электрондық еңбек биржасы туралы заңды 2018 жылғы 1 сәуірге дейін қабылдау қажет.

Әлеуметтік саясат азаматтарды то-лыққанды экономикалық өмірге тарту арқылы жүзеге асырылатын бо лады.

Қазір зейнетақы жүйесі толықтай еңбек өтіліне байланыстырылған.

Кім көп жұмыс істесе, сол көп зейнетақы алатын болады.

Осыған орай, барша қазақстандық тар өздерінің атқаратын жұмыстарын заңда-стыруға зор мән беруі керек.

Әлеуметтік сақтандыру жүйе сінде де еңбек өтілі мен өтемақы мөлшері арасын-дағы өзара байланыс күшейтілетін болады.

Біз 2018 жылдан бастап халықтың әле-уметтік тұрғыдан аз қамтылған тобына ата-улы әлеуметтік көмек көрсетудің жаңа тәртібіне көштік.

Оның шегі ең төменгі күнкөріс деңгей-інің 40 процентінен 50 процентіне дейін көтерілді.

Еңбекке қабілетті әлеуметтік тұрғы-дан аз қамтылған азаматтар үшін берілетін қаржылай көмек олар жұмыспен қамту шараларына қатысқан жағдайда ғана қол-жетімді болады.

Еңбекке қабілетсіз азаматтарға мемле-кеттік қолдау көрсету шаралары күшей-тіледі.

Қымбатты қазақстандықтар!Мемлекет өзінің әлеуметтік міндеттеме-

лерінің барлығын толықтай орындайды.2016 -2017 жылдары зейнетақы мен

жәрдемақы үш рет көбейгенін еске салғым келеді.

Базалық зейнетақы, жалпы алғанда, 29 процентке, ынтымақты зейнет ақы 32 про-центке, бала тууға байланысты жәрдемақы 37 процентке, ал мүгедектер мен асыра-ушысынан айырылғандарға төленетін жәр-демақының әрқайсысы 43 процентке өсті.

Денсаулық сақтау саласындағы қызмет-керлердің жалақысы 28 процентке дейін, білім беру саласы қызметкерлерінің жа-лақысы 29 процентке дейін, әлеуметтік қорғау са ласы қызметкерлерінің жалақы-сы 40 процентке дейін, «Б» корпусындағы мемлекеттік қызметшілердің жалақысы 30 процентке, стипен диялар 25 процентке өсті.

Дағдарыс заманы. Әйтсе де, әлемнің са-наулы ғана елдері әлеуметтік салаға жұм-сайтын шығындарын осылай арттыра алды.

Республикалық бюджеттің әлеуметтік салаға бөлінген шығыны 2018 жылы 12 про-

«Саяси тұрақтылық пен қоғам-дық келісімнің арқасында экономи-камызды, саясатымызды және сана мызды жаңғыртуға кіріскен еліміз» дәстүрлі түрде жыл сайын өзінің бағытын айқындап, мақ сат-межесін белгілеп алатыны мәлім. Рас, қазіргі таңда төрткүл дүние төртінші өнеркәсіптік революция дәуіріне қадам басты. Жалпы, қоғамдағы, оның барлық салала-рындағы технологиялық, эконо-микалық және әлеуметтік өзгері-стер осы революция аясында іске асары хақ. Сондықтан Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев-тың Қазақстан халқына Жолдауы төртінші өнеркәсіптік революцияға бейімделу мен жетістікке жету жо-лын табу үшін не істеу қажеттігін нұсқаған мәні һәм маңызы зор, болашақты бағдарлаған құжат бол-ды.

Президент биылғы Жолда-уында өміршең, өзекті он мәселе-ге басымдық берді. Қос қолдың он саусағындай – бұл он басым-дықтың әрқайсысы бүгінгі күннің талабы екенін жете аңғардық. Со-ның ішінде, біздің білім саласына қатысты алтыншы басымдықты атап өткім бар. Нақтыласақ, білім сапасын арттыру арқылы адами капиталды жаңғыртуды ұсынып отыр Президент. Елбасы «Жоғары оқу орындары шетелдердің жетек-ші университеттерімен, ғылыми орталықтарымен, ірі кәсіпорында-рымен және трансұлттық корпора-цияларымен бірлескен жобалар-ды белсенді түрде жүзеге асыруы қажет. Жоғары оқу орындарына білім беру бағдарламаларын жа-сауға көбірек құқық беріп, олардың академиялық еркіндігін заңнама-лық тұрғыдан бекіту керек» деді. Өте құптарлық. «Өзінің тарихын, тілін, мәдениетін білетін, сон-дай-ақ заманына лайық, шет тіл-дерін меңгерген, озық әрі жаһан-дық көзқарасы бар қазақстандық біздің қоғамымыздың идеалына айналуға тиіс» деген Нұрсұлтан Әбішұлының пі кірін қолдауға мін-деттіміз.

Құралбай МЕҢЛІБАЕВ,Қарағанды «Болашақ»

академиясының ректоры.

Елбасы Жолдауы – жаңа әлем-ге бейімделу мен жетістікке жету жолының бағдаршамы. Ел эконо-микасына зор табыс әкелетін ба-стамалар мен рухани жаңғыруы-мыздың негізгі басымдықтары осы құжатта зерделенген.

«Цифрлық дәуірге» қадам басу, білім беру, денсаулық сақтау және құрылыс, көлік-логистика құ ры лымы, ауыл шаруашылығы сияқ ты салаларды одан әрі да-мыту – ел игілігіне бағытталған ша ралар. Мысалы, Президент тапсырмасын орындау мақсатын-да, үстіміздегі жылы мемлекет тарапынан берілетін жәрдемақы көлемін арттыру үшін 3 миллиард теңгеге дейін қаржы қарастырыл-са, мұғалімдердің жалақысын өсіру үшін қосымша 67 миллиард теңге бөлінеді.

Осындай мәселелерді қам ты-ған Жолдау – «Қазақстан – 2050» Стратегиясын, «100 нақты қадам» ұлт жоспарын жүзеге асырудың заңды жалғасы іспетті. Ресми құ-жатта тиімді мемлекеттік басқару, қаржы секторын «қайта жаңғыр-ту», жемқорлықпен күрес, заңның үстемдігін қамтамасыз ету міндет-тері де жүктелген.

Қорыта айтқанда, биылғы Жол-дау – Төртінші өнеркәсіптік рево-люция әлеміне бейімделу мен жетістікке жету жолын табу үшін не істеуіміз қажет деген сауалдың салмақты жауабы.

Елордамыз – Астананың 20 жылдық мерейтойымен тұспа-тұс келген Жолдаудың Мәңгілік Еліміз үшін маңызы зор.

Манарбек КӘРІМ,аудандық мәслихат

депутаты.ҚАРҚАРАЛЫ ауданы.

♦ ♦ ♦

www.ortalyq.kzБейсенбі,

11 қаңтар, 2018 жыл4

Теміртау қаласын-дағы қардың қара-йып, кірленуі мәселесі облыс әкімі Ерлан ҚОШАНОВТЫҢ төраға-лығымен өткен арнайы жиналыс барысында талқыланды. Бұған дейін аймақ басшысы облыста ауадағы зиян-ды қалдықтар концент-ратының нормадан тыс артуын анықтауды жауапты органдарға тапсырған болатын.

– 17 желтоқсанда атмосфера-да күкіртті сутектің мөлшері артық екені анықталды. Сонымен қатар, желтоқсанда азот диоксиді мен күкірт диоксидінің нормадан асу жайттары орын алды, – деп мәлім-деді Қарағанды метеорология орта-лығы директорының орынбасары Валерий Стратиенко.

Метеорологтың айтуынша, қалада «қара қардың» пайда бо-луының бір себебі – жел екпінінің төмендігі болуы мүмкін. Желтоқ-сан айында желдің жылдамдығы секундына екі метрден аспаған. Және де қар бетіндегі тұнба – кәсі-порыннан шыққан зиянды қалдық-тардың, автомобильдерден шыққан улы газдың және жеке үйлердегі пештердің түтінінен қалыптасқан. Теміртауда ауаның тазалығына сараптама тұрақты түрде «Қазгид-рометтің» төрт бекетінде жүргізіліп отырады. Билік өкілдерінің тап-сырмасы бойынша қалаға тағы бір жылжымалы зертхана бағытталған.

«АрселорМиттал Теміртау» АҚ атқарушы директоры Вадим Басин компанияда ластану көзін анық-тауға қызығушылық танытатынын жеткізді.

– Кәсіпорынның санитарлық аумағында үш бақылау бекеті бар. Егер, зиянды қалдықтар шығу мөл-шерінің артуы байқалса, тергеу жұ-мыстары жүргізіле бастайды. Қал-дықтардың шығу мәселесі үнемі ба-қылауда тұрады. Егер, жиырма жыл бұрын комбинат жылына 80 мың

тонна шаң шығарса, қазіргі таңда 24 мың тонна шағарады, – деді Вадим Басин.

Мамандар «Теміртаудағы «қара қардың» пайда болу себебі – метал-лургиялық комбинаттың қызметімен тікелей байланысты», – деп нақты айта алмайды. Ластану көзін дәл нұсқау үшін арнайы зерттеулер өткізіліп жатыр. Шаңның құрамын сараптау, кәсіпорынның зиянды қалдықтарды шығаруы, метео жағ-дайлар сарапталуда.

Жиналыс барысында Теміртау-дағы ірі кәсіпорынмен жүргізіліп жатқан табиғатты қорғау шаралары

қарастырылды. Экологиялық жағ-дайға мониторинг жасау бойынша өндірістік қалалардың тәжірибесі зерттелген. Дәлірек айтар болсақ, осы секілді орталықтарды облы-сымыздың ірі қалаларында ашу мүмкіндігі талқыланды. Сондай-ақ, бақылау бекеттерінің санын артты-ру талқыланды.

Теміртаудағы жағдайды шешу үшін экологтардың, метеорологтар-дың, прокурорлар мен кәсіпорын өкілдерінің қатысуымен жұмыс тобы құрылды.

– Күнделікті, үздіксіз режимде жұмыс істеңіздер. Келесі аптада жұ-

мыс тобы бұл мәселенің шешімі ту-ралы нақты ұсыныстар айтуы тиіс. Бұл шығын санайтындай жағдай емес. Бұл жерде адам денсаулығы тұрғанын ойлау керек! – деді облыс әкімі.

Сонымен қатар, аймақ басшысы ластау көзі табылған соң, бірінші кезекте, зиянды қалдықтардың шы-ғарылуын барынша жою және осы секілді жайттардың алдын алуға бар күшті жұмсау керек болатынын атап айтты.

Облыс әкімінің баспасөз қызметі.

ҚР Парла-менті Сенаты-ның депута-ты Рысқали ӘБДІКЕРОВ Қарағанды об-лысына жұмыс сапарымен келді. Сенатор-дың сапары Қа-рағанды қала-лық әкімдігінің қабылдау бөлмесінде азаматтарды жеке мәселе-лері бойынша қабылдаудан басталды.

шылық білдірді. Дүйсенбі күні Рысқали Қалиақ-

барұлы Бұқар жырау ауданына бар-ды. Білім және денсаулық сақтау саласының мамандарымен кездесіп, жаңадан бой көтерген білім ошағы мен аурухананың жай-күйімен таныс-ты.

Дәрігерлермен өткен кездесуде аудандық мәслихат хатшысы А.Әли шалғай ауылдық жерлерде дәрігердің жоқтығын тілге тиек етті.

Кездесу аудан әкімі Ш.Мамали-нов, аудандық мәслихат хатшысы А.Әли, аудан прокуроры Ж.Накишев, аудандық сот төрағасы Р.Дурдыев, аудандық ардагерлер кеңесінің төра-ғасы Т.Арбабаев, жергілікті мәслихат депутаттары, атқарушы органдар өкілдері, құқық қорғау органдарының қызметкерлері қатысқан дөңгелек үстелмен жалғасты. Р.Әбдікеров заң жүйесіне енгізіліп отырған бірқатар жаңартуларға тоқталып, қатысушы-лардың сұрақтарына жауап берді.

Қарқаралы ауданындағы сапар-да мүгедектерді оңалту орталығына барды. Жұмыс барысымен танысып, аудан әкімдігінде активпен кездесу өткізді.

Кіріспе сөзінде аудан әкімі Халел Мақсұтов Сенат депутатының жұмыс сапарының мақсатына тоқталды. Се-нат депутаты Елбасының стратегия-лық құжаттарда алға қойған міндет-терді заңнамалық тұрғыда қамтама-сыз етудегі депутаттар атқарып жат-қан ауқымды істер жайлы әңгімеледі.

Келесі күні Рысқали Әбдікеров «KEGOC» акционерлік қоғамының Қарағандыдағы филиалы ұжымымен кездесіп, электр қуатын тасымалдау жөніндегі оператор болып саналатын кәсіпорынның жұмысымен танысты.

Кездесуде сенатор тұрғындар тарапынан электр тарифтері туралы сауалдар жиі көтерілгендігін айтты. Филиал директоры Төлеу Тұяқов энергетика саласындығы жүргізіліп отырған жұмыстардың бағыттары-на тоқталып, компанияның алдында тұрған жоспарлар туралы баяндады. Одан кейін Сенат депутаты филиал-дың «Диспетчерлік орталығы» қыз-метімен танысты.

Рысқали Қалиақбарұлы кездесу барысында Сенатта қабылданған Заңдардың маңыздылығын айтып, ҚР Президентінің бастамасымен әзірленген «Қазақстан – 2050» Ст-ратегиясын, «100 нақты қадам» Ұлт жоспарын, «Мәңгілік Ел» ұлттық идеясын және «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» жаңа бағдарлама-лық мақаласын, жыл сайынғы Қазақс-тан халқына Жолдауын негізге алуын және оларда көрсетілген басымды-лықтардың еліміздің дамуындағы қа-жеттілігін атап өтті.

Ж.ТОМПИЕВ.ҚАРАҒАНДЫ қаласы.

Рысқали Қалиақбарұлының қабылдауына он бір тұрғын келді. Екі азаматтың өтініші дереу оң шешімін тауып, бес өтініштің келешекте қаралуы бақылауға алынды. Сонымен қатар, төрт өтініш бойынша тиісті түсіндіру-лер берілді. Қарағанды қаласы әкімінің орынбасары А.Молда-бековке олардың өтініштерін мұқият зерделеп, жауабын беру ұсынылды. Қабылдауда Қараған-ды қаласының тұрғыны Т.Шутова ажырасқан және алимент ала ал-май жүрген отбасылар мәселесін қозғады. Аталған жағдайға душар болған отбасылардың кәмелетке толмаған балаларының құқықта-рын қорғау үшін арнайы қор ашу қажеттігін жеткізді.

Қарағанды қаласының тұрғы-ны О.Гарницкий қаланың жекеле-ген аудандарында орталықтанды-рылған жылумен қамтамасыз ету, ыстық сумен, газбен жабдықтау мәселелерінің шешілмей жатқа-нын ортаға салды.

Қарағанды қаласындағы «Қорғау» ардагерлер кеңесінің мүшесі В.Чайка ардагерлердің қаланың, облыстың дамуына, жас ұрпақты тәрбиелеуге қосқан елеулі үлестері туралы баян-дады. Осы орайда, қала арда-герлерінің атынан «Ардагерлер туралы» Заң қабылдау жөнінде ұсыныс жасады.

Сенат депутаты келесі күні Ақ-тоғай ауданына барды. Жидебай ауылдық округінің Жалаңаш елді мекеніндегі «Тәттібек» шаруа қо-жалығында болып, 150 орындық мал бордақылау алаңының жұмы-сымен танысты. Ірі қара етін экс-порттауды жолға қойған шаруа-шылық жетекшісі Г.Мейрманова-мен жүздесті. Кәсіпкерлікті дамы-ту мақсатында Үкімет тарапынан беріліп жатқан мол мүмкіндіктерді ұтымды пайдалануға кеңес берді.

Сенатор Сәуле елдімекенін-дегі отбасылық емхананы аралап,

аудан орталығындағы К.Байсейі-това атындағы мектептің жай-күйімен танысты.

Сондай-ақ, Рысқали Әбді-керов аудандық мәслихатта жергілікті атқарушы орган өкіл-дері, білім саласы, құқық қорғау саласы қызметкерлері, аудандық мәслихат депутаттары, ардагер-лер мен қоғамдық ұйымдардың басшыларымен кездесу өткізді. Кездесуге аудан әкімі С.Әбеуова, аудандық мәслихат хатшысы Р.Ә-беуов қатысты.

Жиын барысында сөз алған аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы М.Сәтеков сенаторға аудандағы электр тарифін төмен-детуге ықпал жасауын сұрады.

– Аудандарыңызда біршама өрлеу мен даму бар. Алыс ауыл-дарға жаңадан отбасылық емха-налар салынып, «Ақбұлақ» бағ-дарламасы аясында үйлерге ауыз су тартылып, ауылдағы ағайын ұялы байланысқа қол жеткізіп жа-тыр. Мұның бәрі ауылдың, аудан-ның келешегінің кемел екендігін аңғартады, – деп жиында көтеріл-ген түйінді мәселелердің назарда болатындығын жеткізді кездесуді қорытындылаған Р.Әбдікеров.

Сенат депутатының жұмыс сапары Шет ауданына жалғас-ты. Ақадыр кентіндегі Ә.Ермеков атындағы мектепте тұрғындар-мен кездесті. Заңнамалардағы өзгерістер толықтырулар туралы кеңінен түсіндірді.

Кенттік ақсақалдар алқасы-ның төрағасы Серік Алпысбаев шаруа қожалықтарының жағдайы, электрмен қамту мәселесін қоз-ғады. Шет ауданының Құрметті азаматы, кент ақсақалы Иман-жан Жекебаев тері мен жүн өткізу проблемасын көтерді. Шет аудан-дық мәслихатының хатшысы Бә-кен Төлеуқұлов Мойынты кентін-дегі су құбыры жобасын енгізуде атқарған жұмысы үшін сенаторға аудан тұрғындары атынан риза-

Бұл туралы кеше ҚР Парламенті Мәжілісінің де-путаты, Заңнама және сот-құқықтық реформа коми-тетінің төрағасы Нұрлан ӘБДІРОВ пен ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Гүлнар БИЖАНОВА жұмыс сапарымен Қарағанды құю-машина жасау зауыты (ҚҚМЖЗ) - «Maker» ЖШС-де болған кездесу барысын-да айтты.

депутаттарына «Maker» ЖШС ма-мандары әзірлеген арнайы слайд таныстырылды. Үлкен экраннан көрсетілген слайд – зауыттың даму барысы мен жүргізіліп жатқан жаң-ғырту жұмыстары туралы мәлімет-терді қамтыды. Айта кету керек, бұл зауыт – өңіріміздегі машина жасау саласындағы ірі кәсіпорындардың бірі саналады. Кәсіпорынның негізгі қызмет түрі – тау-кен шахта құрал-жабдықтарын жасау мен жөндеу, «Қазақмыс» корпорациясы» ЖШС кәсіпорындарын қосалқы бөлшек-термен және машина жасауға ар-налған құрал-жабдықтармен қамта-масыз ету.

«Өнімділік – 2020» бағдарла-масы шеңберінде «Қарағанды құю-машина жасау зауыты (ҚҚМЖЗ) - «Maker» ЖШС жаңғырту» жобасы жүзеге асырылуда. Жобаны «Қа-зақстандық индустрияны дамыту институты» АҚ бағдарламасының операторы қолдап, құны 7,9 млн. теңгені құраған кешенді жоспар әзірлеу шығынын өтеді. 2015 жылы қолға алынған жоба 2018 жылға дейін жүзеге асырылады. Құны – 13,7 млрд. теңгені (оның ішінде меншікті қаражат – 4,2 млрд. теңге болса, қарыз – 9,5 млрд. теңге) құ-райды. Жоба – кәсіпорынның ста-нок паркінде өндірілетін өнім сапа-сы мен санын арттыруды көздейді. Бұл ретте, зауыттың неғұрлым за-манауи роботтық құрал-жабдықпен жаңартылуы мәселесінде «БРК-Ли-зинг» АҚ қолұшын созып, қаржы-ландырған.

Бүгінгі күні 11,5 млрд. теңге со-масына 287 бірлік негізгі, қосымша және өлшеуіш құрал-жабдық орна-тылып, пайдалануға берілді. Нәти-жесі де көп күттірмеді. Егер 2015 жылы зауытта 3495,7 мың тонна өнім өндірілсе, өткен жылғы қаңтар-қараша айлары аралығында бұл көрсеткіш – 6266 мың тоннаға дейін жетті.

Зауыт қызметімен таныстыру жұмыстарынан кейін, депутаттар қосалқы бөлшектер әзірленетін цехты аралап, жаңа құрал-жабдық-тарды көріп-білді. Зауыттың даму барысына қатысты өз ойларымен бөлісіп, дайын өнімдерді экспорттау мәселесін де тілге тиек етті.

Рауан ҚАБИДОЛДИН,«Орталық Қазақстан»

«Maker» ЖШС басшылығының айтуынша, зауыттың тиімді түрде жаңартылуының нәтижесінде 100-ге жауық жаңа жұмыс орны ашылды. Алайда, заманауи құрал-жабдық-тармен жұмыс істей алатын маман-дар жетіспеуде. Бұл мәселені шешу мақсатында зауыт басшылығы ҚарМТУ және Алматы технология-лық университетімен меморандум жасасқан. Мұндағы мақсат – білікті кадрларды даярлап шығару. Се-бебі, күн сайын түрленіп, жаңарып

отыратын цифрланған заманауи технологияны кез келген жоғары оқу орны түлегі алып кете алмайды. Өткен жылы қос білім ордасының «Машина жасау» факультетінде тәлім алатын 102 студент аталған зауытта тәжірибеден өтіпті. Бұдан бөлек, зауыт басшылары шетелден жеткізілген құрал-жабдықтармен жұмыс жасай алатын жас маман-дарды да даярлауда. Бұл ретте, білім беруге рұқсат ететін лицензия, шет мемлекеттерден келген оқыту-

шылар, оқыту барысында керекті компьютерлер тағы бар. Басшылар-дың айтуынша, 1 маманды даярлап шығаруға кем дегенде 5 мың еуро жұмсалатын көрінеді.

Өңірімізге 10 күнін арнаған ха-лық қалаулылары осы уақыт аралы-ғында мемлекеттік бағдарламалар-дың орындалу барысымен таны-сып, түрлі ұйым қызметкерлерімен кездеспек ойда. Бұл кездесулердің басты мақсаты – Конституциямыз-да белгіленген заңдардың шынайы өмірде жүзеге асу аясын зерделеп, қолданыстағы нормативтік-құқық-тық актілерге өзгерістер мен толық-тырулар енгізу мүмкіндігін қарасты-ру сондай-ақ, үкімет сағатына ұсы-ныстар әзірлеу.

Кездесуге қатысушылар қата-рында аталған зауыт басшылығы мен «Нұр Отан» партиясының Қа-рағанды облыстық филиалы төра-ғасының бірінші орынбасары Қади-ша Оспанова, БАҚ өкілдері болды. Алдымен, ҚР Парламенті Мәжілісі

Халықты жұмыс-пен қамту орталығы жұмыссыз жүрген қарағандылықтар-ды тегін кәсіби қайта даярлау курстарына жазылуға шақырады.

Оқу курстары келесі мамандық-тар бойынша: тігінші, бухгалтер, жүргізуші, тәрбиеші (тәрбиешінің кө-мекшісі), маникюр бойынша шебер, аспаз, кондитер, токарь, ағылшын тілі маманы, компьютерлік білім, тағы басқалары.

Қайта даярлау оқуы кезінде 16759 теңге көлемінде шәкіртақы тө-ленеді. Курсқа жазылуға ниет білді-

рушілер жұмыссыздар санатында тіркеліп, білім туралы құжаты болуы тиіс.

Тегін қайта оқытуға қатысты сұ-рақтармен келесі мекен-жайға бару керек: Қарағанды қаласы, Бұқар жы-рау даңғылы, 51/4 үй, 409-кабинет. Байланыс телефоны: 996-403.

Жұмыс уақыты: дүйсенбі-жұ-ма: 9.00-ден 18.30-ға дейін, түскі үзіліс – 13.00-ден 14.30-ға дейін. Сонымен қатар, «Қарағанды қаласы әкімдігінің халықты жұмыспен қамту орталығы» жас азаматтарға «Жас-тар тәжірибесі» бағыты бойынша жұмысқа тұру мүмкіндігін ұсынады.

Бұл бағдарлама бойынша 2016-2017 жылдары жоғары және орта білім беретін оқу мекемелерін бітір-ген түлектер жұмысқа орналаса алады.

Жұмысқа орналасу мәселелері бойынша келесі мекен-жайға бару керек: Бұқар жырау даңғылы, 51/4 үй, 409-кабинет. Байланыс телефо-ны: 996-403.

Жұмыс уақыты: дүйсенбі-жұма: 9.00-ден 18.30-ға дейін, түскі үзіліс – 13.00-ден 14.30-ға дейін.

Қарағанды қаласы әкімінің баспасөз қызметі.

Қарағандыда он бес пән бойынша республика-лық мектеп оқушылары олимпиадасының облыстық

кезеңі тәмамдалды.Зияткерлік сайысты Қарағанды облысының білім басқармасы мен

«Сарыарқа дарыны» аймақтық ғылыми-тәжірибелік орталығы ұйымдастыр-ды.

Биылғы жылы олимпиаданың облыстық кезеңіне 9-11 сыныптардың 555 оқушысы қатысты. Олардың білімін облыстың алдыңғы қатарлы жоғарғы оқу орындарының ғылым докторлары, доценттер мен ғылым кандидатта-ры саралады.

Олимпиада жеңімпаздары мен жүлдегерлері дипломдармен ма-рапатталды. І орын алған оқушылар аймағымыздың намысын рес-

публикалық кезеңде қорғайтын болады.Облыстық білім басқармасы баспасөз қызметінің хабар-

лауынша, Қарағанды облысының командасы он жыл қатарынан «Үздік олимпиадалық команда» ата-

ғын иеленіп келеді.Өз тілшімізден.

5Бейсенбі, 11 қаңтар, 2018 жыл

әлеумет www.ortalyq.kz

Қарағанды облыстық мәслихаты ХIII сессиясының шешімі12 желтоқсан, 2017 жыл №264 Қарағанды қаласы

Қазақстан Республикасы, Әділет Министрлігі, Қарағанды облысы, Әділет департаментіНормативтік-құқықтық акт 2018 жылғы 03.01 нормативтік-құқықтық актілерді

мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №4534 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 5 шілдедегі «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Кодексінің 408-бабына, Қазақстан Республика-сының 2002 жылғы 10 шілдедегі «Ветеринария туралы» Заңының 10-бабы 2 тармағының 1) тар-мақшасына, Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы «Қазақстан Республикасын-дағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» Заңының 6-бабының 2-2 тарма-ғына сәйкес, аудандар мен облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті атқарушы органдарының ұсыныстары негізінде, Қарағанды облыстық мәс-лихаты шешім еТТі:

1. Осы шешімге қоса беріліп отырған Қара-ғанды облысының аумағында қаңғыбас иттер

мен мысықтарды аулау және жою Қағидалары бекітілсін.

2. Осы шешімнің орындалуын бақылау об-лыстық мәслихаттың өнеркәсіп, шағын және орта бизнесті дамыту, аграрлық мәселелер және эколо-гия жөніндегі тұрақты комиссиясына (Ш.А. Осин) жүктелсін.

3. Осы шешім алғашқы ресми жарияланған-нан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қ.ОспанОва,облыстық мәслихаттың сессия төрағасы.

с.ӨТешОв,облыстық мәслихаттың хатшысы.

Қарағанды облысының аумағында қаңғыбас иттер мен мысықтарды аулау және жою Қағидаларын бекіту туралы

Қарағанды облыстық мәслихатының2017 жылғы «12» желтоқсандағы XIII сессиясының № 264 шешімімен бекітілген

Қарағанды Облысының аумағында Қаңғыбас иТТер мен мысыҚТарды аулау және жОю Қағидалары

1 тарау. жалпы ережелер

1. Қарағанды облысының аумағында қаңғыбас иттер мен мысықтарды аулау және жою Қағидала-ры (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республика-сының 2014 жылғы 5 шілдедегі «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Кодексіне, Қазақстан Респуб-ликасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» Заңына, Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 10 шілдедегі «Вете-ринария туралы» Заңына сәйкес әзірленді.

2. Осы Қағидалар Қарағанды облысының ау-мағында қаңғыбас иттер мен мысықтарды аулау-дың және жоюдың тәртібін анықтайды.

3. Осы Қағидалар меншік нысандарына қара-мастан барлық жеке және заңды тұлғаларға қол-данылады.

4. Осы Қағидаларда мынадай негізгі түсініктер пайдаланылады:

1) арнайы қондырғы – орнату үшін кәдеге жа-

рату (өртеу) биологиялық қалдықтарды (инсинера-тор, крематор, өлексе жағатын пеш және көздел-ген басқа да мақсаттар үшін қондырғылар);

2) биостерилизациялау – жануарларды тұқым-дану қабілетінен (репродуктивті қабілетінен) хирур-гиялық жолмен айыру;

3) жануарларды эвтаназиялау – жануарларды өлер алдында қинамау үшін, оларды ізгілік әдістер-мен жансыздандыру;

4) қоғамдық орын – халықтың пайдалануына, сондай-ақ жаппай іс-шаралар, азаматтарға қызмет көрсету және демалысын өткізуге арналған, қала мен елдімекендердің шегінде немесе олардан тыс арнайы жабдықталған жаппай тұтыну орындары.

Қоғамдық орындарға:білім беру және демалу ұйымдары;денсаулық сақтау ұйымдары;қоғамдық тамақтану пунктері;кинотеатрлар, театрлар, цирктер, концерт, қа-

рау және көрме залдары, спорт ареналары және жаппай демалысқа арналған басқа жабық құры-

лыстар, соның ішінде түнгі клубтар және дискоте-калар;

мұражайлар, кітапханалар және дәрісханалар;жергілікті және алыс қатынастағы пойыздар,

әуе, теңіз және өзен көлігі кемелері, қалалық, қа-лааралық автобустардың, бағдарлы таксилердің және қалалық электр көлігінің салоны;

әуежайлар, теміржол, автомобиль және су вокзалдарының ғимараттары, теміржол вокзалда-рының перрондары және метрополитендер;

рұқсатнама режимін пайдаланбайтын мемле-кеттік органдар мен ұйымдардың орынжайлары;

бұзақылық жасаған жағдайда еңбек етушілер ұжымы пайдаланатын, рұқсатнама режімі бар объ-ектілердегі жұмыс орны болып табылатын орын-жайлар;

үйлердің кіреберістері жатады.Қоғамдық орындар мыналарға бөлінеді:тұрақты (кез келген уақытта қолжетімді орын-

дар: көшелер, тұйық көшелер, гүлзарлар, жолже-лектер, жағалаулар, алаңдар, вокзалдар, аулалар (жеке үйлердің аулаларынан басқа));

мерзімді (халыққа белгілі бір уақытта қызмет көрсетуге және демалуына арналған орынжайлар: базарлар, білім беру және емдеу-сауықтыру меке-мелері, демалыс аймақтары, мәдени, сауықтыру, спорт мекемелері, қоғамдық көлік, сауда кәсіпо-рындары, жолаушылар пойыздарының вагондары (тамбурлардан басқа), сондай-ақ вагон-мейрамха-на, тәуліктің түнгі уақытындағы жолаушылар купесі және дәретхана);

5) пневматикалық қару – нысананы зақымдай-тын құралы сығылған, сұйытылған немесе қатай-тылған газдың қуаты есебiнен бағытты қозғалыс алатын қару;

6) үй жануарлары – иттер, мысықтар және ұзақ тарихи кезең бойы дәстүрлі түрде адам көмегімен өсірілетін және бағылатын басқа да жануарлар, со-нымен қатар адамның эстетикалық мұқтажын қана-ғаттандыру үшін жасанды жолмен өсіріп шығарған және жабайы популяциясы жоқ өмірге қабілетті, жеке морфологиялық белгілері ұқсас өзгешеліктері бар және ұзақ уақыт бойы табиғи ареалда өмір сү-ретін жануарлардың түрлері мен тұқымдары.

2 тарау. Қаңғыбас иттер мен мысықтарды аулау және жою

5. Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 10 шілдедегі «Ветеринария туралы» Заңның 11-бабы-ның 4 тармағына сәйкес жергілікті атқарушы орган-дар құрған мемлекеттік ветеринариялық ұйымдар (бұдан әрі – Ұйым) қаңғыбас иттер мен мысықтар-ды аулауды жүзеге асырады.

6. Қаңғыбас иттер мен мысықтардың санын реттеу Ұйымның арнайы бригадасымен аулау ар-қылы жүргізіледі.

7. Қаңғыбас иттер мен мысықтарды аулау жұ-мысына медициналық тексеруден өткен, құтыруға қарсы егу жасалған, жүйке аурулары және нарко-логиялық диспансерлерде тіркелмеген тұлғалар жіберіледі. Аулау бригадасы Ұйымның эмблемасы бар жеке қорғану құралдарымен және арнайы киім-мен жабдықталады.

8. Қанғыбас иттер мен мысықтарды аулау, об-лыстың жергілікті атқарушы органымен келісіліп Ұйым басшысымен бекітілген кестесі бойынша, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалардың өтініш-тері арқылы жүзеге асырылады. Өтініштер журнал-да міндетті түрде тіркеліп, мыналар көрсетіледі:

1) аулау себебі;2) өтініш беруші туралы мәліметтер (азамат-

тың тегі, аты, әкесінің аты (ол болған жағдайда), заңды тұлғаның атауы, өкілдің толық атауы, мекен-жайы, байланыс телефоны);

3) жануардың түрі;4) жануардың мекендеу ортасы (мекен-жайы

және мекен-жайының толық сипаттамасы);5) жануардың сипаттамасы;6) аулаудың себебі туралы ақпарат (қауып алу,

қозғалмай агрессия).9. Қаңғыбас иттер мен мысықтарды аулау

қызметін іске асыру кезінде Ұйым мамандарының куәліктері болуы тиіс, олар азаматтардың талабы бойынша көрсетіледі.

10. Рұқсат етілген аулау құралдарына: Қазақс-тан Республикасының аумағында рұқсат етілген күрмек, пневматикалық қару, жансыздандыратын, арнайы сертификаты бар дәрі-дәрмектер қолда-

нуымен (жануардың салмағына қарай дозалау), тор мен қақпан және аулау кезінде ит пен мысық-тың өліміне әкеп соқпайтын өзге де құралдар мен керек-жарақтар жатады.

11. Аулауға, иелері ғимараттардың жанында байлауда қалдырып кеткен иттер мен мысықтар-дан басқа, қоғамдық орындарда иесіз жүрген қаң-ғыбас иттер мен мысықтар жатады. Жеке меншік аумағында иттер мен мысықтарды аулауға, сон-дай-ақ байлауда қалдырып кеткендерді аулауға жол берілмейді.

12. Қаңғыбас иттер мен мысықтарды аулау аумақтарда тұратын тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделері, адамгершілік қағидаттар сақтала отырып, Қазақстан Республикасының қолданыста-ғы заңнамасына сәйкес ұйымдастырылады және өткізіледі.

13. Иттер мен мысықтардың өлігін жою био-логиялық қалдықтарды кәдеге жаратуға (өртеуге) арналған (инсенератор, крематор, өлекселерді өртейтін пеш және осы мақсат үшін қарастырыл-ған басқа да қондырғылар) қондырғыларда жүзеге асырылады.

14. Иттер мен мысықтардың өліктерін (қалдық-тарын) тастауға, сондай-ақ мал қорымдарынан тыс жерлерге заңсыз кәдеге жарату жол берілмейді. Өлген жағдайда иттер мен мысықтардың өлі дене-лері (қалдықтары) Ұйымға тапсырылады.

15. Дені сау қаңғыбас иттер мен мысықтарға тиісті клиникалық жағдайда биостерилизациялау жасалады.

3 тарау. Қаңғыбас иттер мен мысықтарды тасымалдау

16. Ауланған қаңғыбас иттер мен мысықтарды тасымалдау техникалық жөнделген, Кәсіпорынның арнайы символикасы және телефон нөмірі бар ме-талл торлармен арнайы жабдықталған автокөлікте (бұдан әрі – Арнайы автокөлік) жүзеге асырылуы тиіс.

17. Ауланған қаңғыбас иттер мен мысықтар-ды тасымалдау олардың мертігуін болдырмайтын немесе денсаулығына басқа да зиян келтірмейтін әдістермен жүргізіледі.

4 тарау. ауланған жануарларды қайтару және (немесе) беру тәртібі

18. Ауланған қаңғыбас иттер мен мысықтар, жергілікті атқарушы органдарымен, жануарлардың құқықтарын қорғаушылар ұйымдарымен, қоғамдық бірлестіктермен, жеке және заңды тұлғалардың ұйымдарымен көзделген уақытша ұстау үй-жай-ларында немесе оқшаулағыштарында ұсталады, олардың тиесілігін анықтағанға дейін. Талап етіл-меген иттер мен мысықтар Қазақстан Республика-сы заңнамаларына сәйкес эвтаназиялауға жатады.

19. Ұйым қызметкерлері ұсталған жануарлар-ды жаңа меншік иелеріне үшінші тұлғаның жануар-лардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және оған тиісті күтім жасау туралы келісімшарт жасасқан жағдайда ғана береді.

20. Ұсталған жануарларды қайтару және (не-месе) беру туралы Ұйымға өтініш берген кезде, иелер немесе өтініш беруші:

1) жеке куәлік;2) ит пен (немесе) мысықтың ветеринариялық

паспорты (бар болса) және (немесе) иесі бар фо-тосурет;

3) жануарларды жануарларды қорғау жөніндегі ұйымдарға, қоғамдық бірлестіктерге, жеке және заңды тұлғалардың ұйымдарына беру кезінде тіркеу туралы куәлiк және келісімшартқа қол қою түпнұсқа сенімхаты беріледі.

5 тарау. Қорытынды ережелер

21. Аулауды жүргізу кезінде Ұйым қызметкер-леріне жол берілмейді:

1) ауланған иттер мен мысықтарды иеленуге және оларды басқа тұлғаларға беруге;

2) жануарларды қимылсыз қалдыру үшін фар-мокологиялық дәрі-дәрмекпен оқталған пневмати-калық қаруды 10 метрден астам қашықтықта қол-дануға;

3) аулау кәмелет жасқа толмаған балалардың көзінше, қаңғырған иттер мен мысықтардың қылы-ғы адамның өмірі мен денсаулығына қауіп төндір-ген жағдайдан басқа кезде.

Біз – бір жылдың, бір топырақ-тың төліміз. Құрдастық қалжыңы-мызды жарастыра жүріп, үзеңгілес қызмет еттік. Өмірдің бұралаң-бұл-тарысын бірге көріп, талай бел-бе-лестерден сүрінбей өттік. Абырой асуына да қатар көтерілдік. Досты-ғымызды қадірлей білдік. Үлкендер «Досыңды көрсет, қандай азамат екеніңді айтып берейін» деп оты-рушы еді ғой. Ол – мені, мен – оны «Досым» деп таныстыруға еш қы-сылмайтындай шынайы дос бол-дық. Бір-біріміздің бағамызды біліп, бағымызды қадірледік.

Міне, өмірде адал досым, қыз-метте сенімді серігім бола білген еңбек ардагері Біләл Доскейұ-лымен сексеннің сеңгіріне қатар көтеріліп отырмыз. Білекең 1938 жылы 15 қаңтарда Шет ауданына қарасты «Жаңа жұрт» колхозында дүниеге келіпті. Біздің буынның тағ-дыры ауыр болғанын, балалықтың балдәурен шағына мейірлері қан-бағанын жұрт біледі. Әсіресе, менің Біләл досымның тағдыры ауыр бол-ды. Үш жасқа толғанда әкесі Несіп-бай Ыбыраев майданға аттанып, хабарсыз кетті. Майданға аттанарда Біләлді Доскей атасы мен Бибіажар әжесіне аманаттап кетеді. Содан Біләл атасы Доскейдің тәрбиесін-де болып, тегі де сол кісінің атына жазылып кеткен екен. Біз оны кейін білдік. Бәріміз Біләлді Досекеңнің баласы деп ойлайтынбыз. Сөйтсек, Доскей атасы Біләлға үнемі «Сен – менің баламсың» деп отырады екен де, көзінің тірісінде бәйбішесіне: «Біләлді Доскейұлы деп жаздыр. Ыбырай-Несіпбайда Сыздық бар. Оны да жеті жасқа дейін тәрбиелеп, мұсылман жасап жібергенбіз» деп қатты тапсырыпты.

1944 жылы Доскей атасы дүние салып, Біләл әжесі екеуі ғана қал-ды. Сол «Жаңа жұрт» колхозында бастауыш мектеп бітірді. Көзіміз көрді, әжесі өте парасатты, өжет, тік мінезді, аймаққа, ағайынға қадірлі кісі еді. Сол кісінің тәрбиесі болар, Біләл досым да жасынан елгезек, тәрбиелі, үлкенді құрметтей білетін, кішіге қамқорлық жасай алатын аза-мат болып бой түзеді. Әкеден, ата-дан ерте айырылған, алайда, тағ-дыр тауқыметіне мойымаған жігерлі ұл осылайша ерте есейді. Еңбекке ерте араласты. Мектеп табалдыры-ғын қатар аттағанымызбен, Біләл орта мектепті бізден кейін бітірді. Сабақ үлгерімінің төмендігінен емес, тағдырдың тауқыметімен со-лай болды. Кейбір жылдары колхоз жұмысына жегіліп, әжесіне қолқанат боламын деп жүріп, мектептегі оқу-дан қол үзіп қалды. Жалғыз Біләл емес, сол сұрапыл жылдарға бала-лық шағы тұспа-тұс келген ұрпақ-тың көрген бейнеті ғой бұл. Бірақ, біздің көбіміз жазғы, күзгі маусымда

Қарағанды қаласында «100 нақты қадам» Ұлт жоспарында көрсетілген міндеттерді орындау мақсатында құқық қорғау қызмет-тері орталығы ашылды.

колхоздың егіс даласы мен пішен дайындау алқаптарында жұмыс іс-тегенімізбен, оқуымызды ақсатпа-ған едік. Ал, Біләл болса, тың иге-рушілер легіне қосылып, мектепті 7 сыныптан кейін тастап кетті. Бар-лық достары оның оқуға деген қабі-летін білгендіктен, Біләлді қайтадан оқуға үндеп жүрдік. Бірақ, «сананы тұрмыс билеген» заман ғой, Біле-кең алған бетінен қайтпады.

Иә, «Нұраталды» совхозының сол кездегі директоры М.Бурягин болмағанда, Білекең сол бейнет-ке белшеден батып жүре берер ме еді... Кім білсін?! Бір күні егіс дала-сына келген директор Біләл Дос-кейұлына жолығады. Жас жігіттің еңбекқорлығын сырттай бақылап, риза болып жүрсе керек, бірден: «Сен жақсы тракторшы, майталман механизатор боласың. Орден де аласың, медаль да тағасың. Бірақ, бұл жер сенің ортаң емес. Сондық-тан, келесі оқу жылынан бастап оқуыңды жалғастыр. Сенен бола-шақта білікті маман шығады» деді. Біләлдің болашағы туралы Бурягин мырза оның қамқор ағасы Сәнеке Дүйсекеновке де ескерткен екен.

Сөйтіп, Білекең 1955-1958 жыл-дары Шет ауданының орталығы Ақ-су-Аюлыда орта мектепте оқып, ой-дағыдай бітіріп шықты. Мектеп бітір-ген жылы комсомолдық жолдама-мен «Нұраталды» совхозының №3 комсомол бөлімшесіне тракторшы болып орналасты. Алғырлығымен, саяси сауаттылығымен, қоғамдық белсенділігімен танылған жігерлі жас бірден совхоз, аудан басшы-ларының назарын өзіне аудартты. Сонымен, Біләл Доскейұлына зор сенім артылып, оған совхоздың комсомол ұйымын басқару міндеті жүктелді. Мен ол кезде аудандық комсомол комитетінің бірінші хат-шысы едім. Жақан Қошанов заман-

дасымыз – екінші хатшы. Ауыл жас-тарының жетекшілігіне сайланған күннен бастап Біләл Доскейұлының пікірі, көзқарасы бізбен үндестік тауып, біздер қоян-қолтық жұмыс істеуге кірістік. Ұйымдастырушылық қабілеті жоғары екендігін танытты. Сол жылдары біздердің мойнымыз-да ауыл жастарын еңбекке баулу, олардың жұмыстан бос уақытын мазмұнды ұйымдастыру секілді жауапты міндеттер тұрды. Орталық Комитеттің жер-жерде комсомол жастар бригадаларын құру тұралы қаулысы бар. Не керек, біз бірле-се жұмыс жүргізу арқылы бірнеше жастар бригадаларын ұйымдастыр-дық. Көшбасшылық қырымен көзге түскен Білекең аудандық, облыстық комсомол комитеттерінің пленум мүшесі, тексеру комиссиясының төрағасы болып сайланды. 1959 жылы совхоз жолдамасымен Қа-рағанды қаласындағы бухгалтерлік курсты бітіріп келді де, шаруашы-лықта есепшілік қызметке кірісті. Шаруашылықтың есеп-қисап жұмы-сында да алғырлығымен танылды.

Бұл жылдар Шет өңірінің ша-руашылықтары шалқып, жұлдызы жарқыраған кезең болатын. Жаңа-дан шаруашылықтар ұйымдасты-рылып, жаңа совхоздар ашылды. Солардың бірі – «Путь к Коммуниз-му» совхозы. Осы жаңа совхозда аға есепші қызметін атқара жүріп, Алматы халық шаруашылығы инс-титутының экономика факультетінің сырттай бөліміне оқуға түсті. Тео-риялық білімсіз-ақ ауыл шаруа-шылығы саласының есеп-қисап жұмысын практикалық тұрғыдан жетік меңгеріп алған Біләл Дос-кейұлының қызметтік өрлеу кезеңі басталды. 1964-1973 жылдар ара-лығында совхоздың бас есепшісі лауазымын мінсіз атқарған ол 1973 жылы аудандық ауыл шаруашылы-

шықты. Зейнеткерлік демалысқа шыққаннан кейін де қол қусырып отырмай, ел игілігі жолындағы қо-ғамдық белсенділігін бәсеңдеткен жоқ. Ақсақалдар алқасының тізгінін ұстап, тәуелсіз Қазақстанның гүлде-нуіне өзіндік үлесін қосты.

Ауыл шаруашылығы саласын-дағы ұзақ жылғы еңбегі мемлекет тарапынан да жоғары бағаланып, лайықты марапаттарға ие болды. «Тың және тыңайған жерлерді иге-рудегі еңбегі үшін» медалімен үш рет (1957, 1964, 1975 ж.ж), «Қажыр-лы еңбегі үшін» (1970 ж), «Ерен еңбегі үшін» (1990 ж), «Трудовое отличие», «Еңбекте үздік шыққаны үшін» медальдарымен, бірнеше рет ҚазССР Министрлер Кабинеті мен Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамота-ларымен марапатталды.

Білекеңнің замандастары мен үзеңгілес әріптестеріне деген құр-меті ерекше. Мәселен, өзімен ауыл шаруашылығы салалсында қатар қызмет атқарған Б.Хамзин, Т.Қа-сымов, К.Майкенов, А.Жұмағұлов, Е.Түсіпов, Д.Көпжанова, А.Әбеуов, С.Сәдуақасов, Ғ.Әйешов, М.Қана-пин, Қ.Смағұлов, Қ.Құрманәлиев, М.Түсіпов, А.Омарбеков секілді замандастары мен К.Дүйсенбеков, Х.Байғабылов, Е.Сембин, М.Тө-леуқұлов, Е.Мұхамеджанов, Ә.Са-ғындықов сынды ұстаздарын зор құрметпен еске алып отырады. Сондай-ақ, өзімен қатар қызмет ат-қарып, сырлас та, сыйлас болған К.Амандықов, Ж.Қошанов, Ш.Қасы-мов, Б.Жумкин, Ө.Жуасбаев секілді достардың іскерлігі мен азаматты-ғын кейінгі жастарға үлгі етуден жа-лыққан емес.

Білекең адалдықпен асқақтап, қарапайымдылықпен қарыштады. Адами қасиеттерді бәрінен биік қоя білді. Ортақ игіліктен оқшауланып, қара басының қамымен пендешілік-ке бой алдырған сәттерін көрмеппіз.

Бүгін сексеннің сеңгіріне қадам басты. Әттең, бір кем дүние... Асыл жары Роза замандасымыз осы бір мерейлі шақта жанынан табылма-ды. Алланың әмірімен 57 жыл отас-қан қосағы 2016 жылы о дүниелік болып кетті. Алты бала тәрбиелеп, 12 немере, 3 шөбере сүйген асыл әже Білекеңнің бүгінгі қызығында барын дастарқанға салып, алыс-жақыннан жиналар достарын, туыс-тарын күтіп отырар еді...

Бейнетпен шыңдалып, еңбек-пен есейген асыл досымыз, еңбек ардагері, елжанды ер Біләл Дос-кейұлын бүгінгі мерейтойымен құттықтай отырып, ендігі ғұмырда қабағын мұң, көңілін кір шалмайын тілейміз. Ғасыр жаса, Асыл дос!

Қасымбек медиев, Қазақстанның еңбек сіңірген

қайраткері.

ғы басқармасы бастығының эконо-мика мәселелері жөніндегі орын-басары қызметіне тағайындалды. Екі жылдан кейін жаңадан ұйым-дастырылған «Ақши» мал борда-қылау совхозына директор болып жоғарылады. Жаңадан ұйымдасқан шаруашылықта жұмыс шаш-етек-тен болатыны белгілі. Оның аума-ғын белгілеп, бекіту, егіс, шабындық жерлерін анықтау, совхоз орталы-ғының бас жоспарын әзірлеу, әлеу-меттік саланың жұмысын жандан-дыру деген секілді қыруар шаруа тұрды. Осының барлығын оңтайлы ұйымдастырып, аз уақыт ішінде әр салаға білікті мамандар топтасты-рып, барлық шаруаны жолға қойды. Төңірегіне кілең жас мамандар топ-тастыра білді. Өзі соларға ақылшы бола жүріп, ауыл шаруашылығы-ның тұтас бір буынын тәрбиелеп шыққанын көзіміз көрді. Олардың қатарында М.Ысқақов, С.Байым-жанов, М.Еділбаев, Н.Сырымбетов, Ө.Жүнісов, Р.Нұрбеков, Қ.Игенбаев, Қ.Хасенов, Қ.Бәстенов сынды білікті мамандар кейін аудан көлемінде талай жауапты қызметтер атқарып, ел алғысына бөленіп жүрді. Жаңа шаруашылықтың көрсеткіштері ау-дан бойынша көш бастап, дала төсі дүбірге бөленді. Біләл Доскейұлы-ның осынша еңбегін ескерген ау-дан басшылығы оның 1978 жылы «Шет» совхозын басқаруға жіберді. Бұдан кейін де Шет ауданының бір-неше шаруашылықтарын басқарды. Атап айтқанда «Шет» совхозына қа-расты «Жарық» ауданаралық астық қабылдау кәсіпорнын өркендетуге өлшеусіз үлес қосты.

1989-2006 жылдары Шет аудан-дық ауыл шаруашылығы басқарма-сы басшысының экономика мәсе-лелері жөніндегі орынбасары, бас есепші болып абыройлы қызмет атқарып, зейнеткерлік демалысқа

Аталған орталық – ҚР Бас проку-ратурасының бастамасымен, облыс әкімдігінің қолдауымен облыстық прокуратура іске асырған пилоттық жоба болып табылады.

Жоба мақсаты – азаматтарға ашық, жариялы түрде көмек көр-сетіп, оларды әуре-сарсаңға сал-май, құқығын жедел түрде қорғау арқылы халықтың мемлекеттік және құқықтық мекемелерге деген сенімін арттыру.

Сонымен қатар, орталықта құ-қық қорғау және атқарушы орган-дардың мемлекеттік мекемелердің іс-әрекетіне шағымдану мәселесіне байланысты қызмет көрсетіледі.

Аталған орталықтан қарағандылық-тар ІІД, пробация қызметінің, сот актілерін орындау департаменті қызметкерлерінің, адвокаттардың, медиаторлардың, прокурорлардың кеңестерін алуға болады. Барлық ке-ңестер тегін жүргізіледі. Азаматтарға ыңғайлы болу үшін орталықта элект-рондық кезек жүйесі орнатылған.

Құқық қорғау орталығы Можайс-кий көшесі, 13 үй мекен-жайы бо-йынша орналасқан.

Қарағанды облысы әкімі аппаратының

«Қоғамдық келісім» Кмм баспасөз қызметі.

www.ortalyq.kzБейсенбі,

11 қаңтар, 2018 жыл6

Қарағанды облыстық мәслихаты ХІІІ сессиясының ШЕШІМІ12 желтоқсан, 2017 жыл 266 Қарағанды қаласы

Қазақстан Республикасы, Әділет Министрлігі Қарағанды облысы, Әділет департаменті Нормативтік-құқықтық акті 2018 жылғы 3.01 нормативтік-құқықтық актілерді

мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №4533 болып енгізілді

Қарағанды облыстық мәслихатының XII сессияның 2013 жылғы 14 наурыздағы №129 «Қарағанды облысындағы жылу маусымына дайындық және оны өткізу Қағидалары туралы» шешіміне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы «Қа-зақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» Заңының 6 бабына сәйкес Қарағанды об-лыстық мәслихаты ШЕШІМ ЕТТІ:

1. «Қарағанды облыстық мәслихатының XII сессияның 2013 жылғы 14 наурыздағы №129 «Қарағанды облысындағы жылу мау-сымына дайындық және оны өткізу Қағидалары туралы» шешіміне (Нормативтік-құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Тізілімінде № 2311 болып тіркелген, «Индустриальная Караганда» газетінің 2013 жылғы 25 сәуірдегі № 55-56 басылымында, «Орталық Қазақстан» газетінің 2013 жылғы 25 сәуірдегі № 65-66 басылымында) келесі өзгерістер енгізілсін:

көрсетілген шешіммен бекітілген Қарағанды облысындағы жылу маусымына дайындық және оны өткізу Қағидаларында:

4 тармағы келесі мазмұндағы екінші абзацпен толықтырыл-сын:

«Энергетикалық объектілердің меншік иелері оларды күтіп ұстау және заңда көзделген жауапкершілікте аталған объектілердің жай-күйі мен олардың ақаусыз жұмыс істеуі ауыртпалығын көте-реді.»;

9 тармағының 2) тармақшасы келесі редакцияда мазмұндал-сын:

«2) қазандықтар, жылу желілері бойынша дайындық пен жөн-деу-қалпына келтіру жұмыстарының іске асырылуына және олар-дың күзгі-қысқы кезеңде жұмыс істеуіне бақылауды жүзеге асыру;»;

12 тармағы келесі мазмұндағы екінші, үшінші, төртінші абзац-тармен толықтырылсын:

«Автономды жылыту жүйесінің (алда – АЖЖ) меншік иесі (ие-ленуші) тарапынан жылыту жабдығының тиісінше жұмыс істеуіне жауапты тұлға бекітіледі.

АЖЖ жылытылатын тұрғын үйлерде жауапты тұлға осы тұр-ғын үйге қызмет көрсетуші ұйымдардың қызметкерлері арасынан, мұндай ұйымдар болмаған жағдайда үй тұрғындары арасынан тағайындалады.

Өзге де объектілердегі жауапты тұлға АЖЖ жылытыла-тын объект иесінің ұйым қызметкерлерінен тағайындалады. Егер жауапты тұлғаны бекітпеген жағдайда, ұйым басшысы осындай тұлға болып табылады.»;

15 тармағы келесі мазмұндағы екінші абзацпен толықтырыл-сын:

«Қалалар мен аудандар әкімдері тараптарынан жыл сайын 31 желтоқсаннан кешіктірмей тұрғын үй-коммуналдық шаруашы-лық саласында жетекшілік ететін және үйлестіретін жергілікті атқа-рушы органның қызметкерлері ішінен алдағы жылу маусымына да-йындық пен АЖЖ тізілімін жүргізуге жауапты тұлғалар бекітіледі.»;

16 тармағының 2) тармақшасы келесі редакцияда мазмұн-далсын:

«2) жергілікті атқарушы органдар.»;20 тармағы келесі редакцияда мазмұндалсын:«20. жылу беру маусымына дайындық бойынша іс-шара-

лар осы Қағидалардың 1, 2, 3, 4, 5, 6, 11 және 12 қосымшалары-на сәйкес үлгіде қалыптастырылады. Қалалар мен аудандардың жергілікті атқарушы органдары тараптарынан 10 қосымшаға сәйкес барлық АЖЖ-дің тізілімі жүргізіледі. Жылу маусымына дайындық бойынша бекітілген іс-шаралар және АЖЖ тізілімі ағымдағы жылғы 15 наурызға дейін энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруа-шылығы мәселесі жөніндегі атқарушы органға ұсынылады.»;

21 тармағы келесі редакцияда мазмұндалсын:«21. Жылу беру маусымына дайындық бойынша іс-шаралар-

ды орындау бойынша есептер ағымдағы жылдың 1 мамыры мен 1 қазаны аралығында қағаз және электронды түрде осы Қағидалар-дың 6, 11, 12 қосымшаларына сәйкес үлгілер бойынша облыстың бірыңғай диспетчерлік қызметіне және энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы мәселесі жөніндегі атқарушы органға

апта сайын сәрсенбі күні ұсынылады:1) қалалар мен аудандардың жергілікті атқарушы органдары

тараптарынан қалалық/аудандық коммуналдық меншікке тиесілі объектілерге қатысты;

2) облыстық атқарушы органдар тараптарынан облыстық коммуналдық меншікке тиесілі объектілерге қатысты.»;

29 тармағы келесі редакцияда мазмұндалсын:«29. Жылумен жабдықтау көздерін және жылу желілерінің

жоспарлы жөндеуден өтуі, сондай-ақ жылу желілерін сынаудан өткізу электр энергетикасы саласындағы жүйелік оператормен, қа-лалар мен аудандардың жергілікті атқарушы органдарымен келісіл-ген кестеге сәйкес жүзеге асырылады.»;

38 тармағы келесі мазмұндағы бесінші абзацпен толықты-рылсын:

«Энергия өндіруші ұйымдардың, оның ішінде қазандықтар және АЖЖ иелерінің күзгі-қысқы кезеңге дайындық паспортын алуы үшін, ұйым басшыларына сараптамалық ұйымдардың қоры-тындысын алу қажет.»;

50 тармағы келесі редакцияда мазмұндалсын:«50. Сыртқы ауа температурасы бес тәулік бойы орта есеп-

пен +8°С және одан да төмен болғанда немесе сыртқы ауа темпе-ратурасының күрт төмендеуі туралы болжам болған кезде қалалар мен аудандардың жергілікті атқарушы органдары тараптарынан жылу маусымы жарияланады.

Жылумен жабдықтаушы ұйымдар 1 қыркүйекке дейін жылу-мен жабдықтау жүйелерін іске қосу кестесін әзірлейді және қалалар мен аудандардың жергілікті атқарушы органдарымен келісімдейді, коммуналдық қызметті тұтынушыларға, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы және энергетикалық кешен ұйымдарына жолдайды. Кестеде тұтынушыларды қосудың келесі кезегі сақталуы қажет:

1)білім беру, денсаулық сақтау және әлеуметтік қорғау ны-сандары;

2)тұрғын үй ғимараттары, қонақ үйлер, жатақханалар, мәдени және спорт объектілері;

3)әкімшілік ғимараттар, өндірістік кәсіпорындар мен басқа да объектілер.»;

53 тармағының 1) мен 2) тармақшалары келесі редакцияда мазмұндалсын:

«1) тұтынушыларға есептік гидравликалық және температу-ралық параметрлермен қамтамасыз етуге. Жылу көзінің есептік температуралық жұмыс кестесінің жоспарлы ауытқуына қалалар мен аудандардың жергілікті атқарушы органдарының келісімімен жол беріледі;

2) жоспардан тыс шектеулер, жылу берілуінің тоқтатылуы не-месе ыстық су сапасының нашарлауы туралы қалалар мен аудан-дардың жергілікті атқарушы органдарына, энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы атқарушы органына, коммуналдық қызметтерді тұтынушылардың кезекші қызметтеріне себептерін, қолданылатын шаралар мен жою мерзімдерін көрсете отырып ха-барланады;»;

аталған Қағидаларға 1, 2, 3, 4, 5, 6 қосымшалар осы шешімге 1, 2, 3, 4, 5, 6 қосымшаларға сәйкес жаңа редакцияда мазмұндал-сын;

осы шешімге 7, 8, 9 қосымшаларға сәйкес 10, 11, 12 қосымша-лармен толықтырылсын.

2. Осы шешімнің орындалуын бақылау құрылыс, көлік және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы бойынша тұрақты комис-сияға жүктелсін (Н.И.Иманов).

3. Осы шешім алғашқы ресми жарияланған күннен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енеді.

Қ.ОспанОва, сессия төрағасы.

с.ӨТЕШОв, облыстық мәслихат хатшысы.

Қарағанды облыстық мәслихатының XIII сессияның 2017 жылғы 12 желтоқсандағы № 266 шешіміне 1-қосымшаҚарағанды облысындағы жылу маусымына дайындық және оны өткізу Қағидаларына 1-қосымша нысан

«Бекітемін» (қала/аудан әкімі)___________________

(қолы)__________________

(күні)

______________ж.ж. жылу маусымына дайындық жөніндегі Іс-Шаралар(жылу-электр станцияларын, қазандықтарды, аЖЖ, жылу желілерін күрделі жөндеу)

Қарағанды облыстық мәслихатының XIII сессияның 2017 жылғы 12 желтоқсандағы № 266 шешіміне 2-қосымшаҚарағанды облысындағы жылу маусымына дайындық және оны өткізу Қағидаларына 2-қосымша нысан

«Бекітемін» (қала/аудан әкімі)___________________

(қолы)__________________

(күні)

су құбыры мен кәріз желілерін _____________ж.ж. жылу маусымына дайындау жөніндегі Іс-ШаРаЛаР

№ Қала/ аудан атауы

су құбыры желілері (км) кәріз желілері (км) Желілер бойынша барлық

жөндеу, км

Жөндеу жұмыстары-ның жалпы құны (млн.

теңге)Барлық желілер, км

жөндеу, км Жөндеуқұны, млн.теңге

Барлық желілер, км жөндеу, км

Жөндеуқұны, млн.теңге

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Қарағанды облыстық мәслихатының XIII сессияның 2017 жылғы 12 желтоқсандағы № 266 шешіміне 3-қосымшаҚарағанды облысындағы жылу маусымына дайындық және оны өткізу Қағидаларына 3-қосымша нысан

«Бекітемін» (қала/аудан әкімі)___________________

(қолы)__________________

(күні)Электр беру желілері мен қосалқы станцияларды_____________ж.ж. жылу маусымына дайындау

жөніндегі Іс-ШаРаЛаР

№ Қала/ аудан атауы

Электр желілері мен қосалқы станциялар Барлық жөндеу жұ-мыстары-ның құны, млн.теңге

Электр беру желілері (км) қосалқы станциялар (шт)БаР-ЛЫ-ҒЫ

оның ішінде жөндеу оның ішінде:

оның ішінде Жөндеу құны, млн.теңге

Бар-лы-ғы

Жөндеу оның ішінде

Жөндеу жұмыс-тарының құны, млн.теңге

Әуе желі-лері

Кабелдік желілер

Әуе желілері

Кабелдік желілер

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Қарағанды облыстық мәслихатының XIII сессияның 2017 жылғы 12 желтоқсандағы № 266 шешіміне 4-қосымшаҚарағанды облысындағы жылу маусымына дайындық және оны өткізу Қағидаларына 4-қосымша нысан

«Бекітемін» (қала/аудан әкімі)___________________

(қолы)__________________

(күні)ДаЙЫнДЫҚ аКТІсІ БОЙЫнШа ҮЙЛЕРДІ ДаЙЫнДаУ ЖӘнЕ ТапсЫРУ КЕсТЕсІ

№ Қала/аудан атауы

Барлық көпқабат-ты тұрғын үйлер, оның ішінде

Келесілерден жылына-тын үйлер саны, оның ішінде

Жылыту маусымына дайындала-тын барлық көпқабатты тұрғын үйлер

ДаЙЫнДЫҚ аКТІсІ БОЙЫнШа ҮЙЛЕРДІ ДаЙЫнДаУ ЖӘнЕ ТапсЫРУ КЕсТЕсІ

ЖЭО, МаЭс

қа-зан-дық

аЖЖ пеш-тер

айлар мамыр маусым шілде тамыз қыркүйекКүндер

апталар 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20% 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29

№ Қала/ аудан атауы

Бар-лық жылу көз-дері, бірлік

оның ішінде: Жөндеу құны/да-йындық, млн.теңге

оның ішінде жылу желілері Барлық жөндеу жұмыс-тарының құны, млн.теңге

ЖЭО, МаЭс

қазан-дық-тар

аЖЖ

ЖЭО, МаЭс

қазан-дық-тар

аЖЖ

бар-лы-ғы, км

магистраль-дық, км

тоқсандық, км

Жөн-деу барлы-ғы, км

жөндеу жұмыс-тарының құны, млн.теңге

бар-лығы

жөн-деу

бар-лығы

жөн-деу

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Қарағанды облыстық мәслихатының XIII сессияның 2017 жылғы 12 желтоқсандағы № 266 шешіміне 5-қосымшаҚарағанды облысындағы жылу маусымына дайындық және оны өткізу Қағидаларына 5-қосымша нысан

«Бекітемін» (қала/аудан әкімі)___________________

(қолы)__________________

(күні

__________________ ж.ж. жылу маусымына дайындық актісі бойынша әлеуметтік мәдени тұрмыстық нысандарды дайындау мен тапсыру Іс-шаралары

№ Қала/аудан атауы

Білім беру объектілері Денсаулық сақтау объектілері Мәдениет нысандарыБар-лы-ғы

жылынатын, оның ішінде қажетті көмір кө-лемі, мың тонна

Бар-лығы

жылынатын, оның ішінде

қажетті көмір кө-лемі, мың тонна

Бар-лы-ғы

жылынатын, оның ішінде

қажетті көмір кө-лемі, мың тонна

ЖЭО қазан-дық

аЖЖ пеш-тер

ЖЭО

қазан-дық

аЖЖ

пеш-тер

ЖЭО

қазан-дық

аЖЖ

пеш-тер

1 2 3 4 5 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 24 25 26

кестенің жалғасы

спорт объектілері Басқада нысандар Бюджеттік ұйымдар үшін барлық көмір көлемі, мың тонна

Бар-л ы -ғы

жылынатын, оның ішінде қажетті көмір көлемі, мың тонна

Бар-лығы

жылынатын, оның ішінде қажетті көмір көлемі, мың тонна

ЖЭО қазан-дық

аЖЖ пеш-тер

ЖЭО қазан-дық

аЖЖ пештер

27 28 29 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42

Қарағанды облыстық мәслихатының XIII сессияның 2017 жылғы 12 желтоқсандағы № 266 шешіміне 6-қосымшаҚарағанды облысындағы жылу маусымына дайындық және оны өткізу Қағидаларына 6-қосымша нысан

«Бекітемін» (қала/аудан әкімі)___________________

(қолы)__________________

(күні)

_______________ж.ж. жылу маусымына тіршілікті қамтамасыз ету объектілерін (инженерлік желілер, электрлік қосалқы станциялар) дайындау және тапсыру бойынша Іс-шаралар.

20___ж. «_____» _________________ жағдай бойынша20___ж. «_____» ____________ іс-шараның орындалу жоспары-______%

20____ж. «_____» ____________іс-шараның орындалу фактісі-_____%

№ Қала/аудан атауы Жылу желілері, км су құбыры желі-лері, км

Кәріз желілері, км ЭБЖ, км Кс, бірлік

Жос-пар

Ке-зең жос-пары

Факт % Жос-пар

Кезең жос-пары

Факт % Жос-пар

Ке-зең жос-пары

Факт % Жос-пар

Кезең жос-пары

Факт % Жос-пар

Ке-зең жос-пары

Факт %

1 2 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 261 Карағанды қ. 2 Балқаш қ. 3 Жезқазған қ.

4 Қаражал қ. 5 Приозерск қ. 6 Саран қ. 7 Сәтбаев қ. 8 Теміртау қ. 9 Шахтинск қ. Қалалар бойынша барлығы: 1 Абай ауданы 2 Ақтоғай ауданы 3 Бұқар жырау ауданы 4 Жаңаарқа ауданы 5 Қарқаралы ауданы 6 Нұра ауданы 7 Осакаров ауданы 8 Ұлытау ауданы 9 Шет ауданы

Қарағанды облыстық мәслихатының XIII сессияның 2017 жылғы 12 желтоқсандағы № 266 шешіміне 10-қосымшаҚарағанды облысындағы жылу маусымына дайындық және оны өткізу Қағидаларына 7-қосымша нысан

_________ ж. автономды жылыту жүйелері тізіліміN аЖЖ

қуа-ты, Гкал/сағ

аЖЖ-нің орналасқан орны (-жеке тұрған; -ғимаратқа қоса орна-ласқан; -ғимараттың ішінде)

Қазан-дық-тар саны

Қазан-дық-тар марка-сы

Ор-нату жылы

атауы ұйым-дардың орна-ластырылған жылытылатын объектісі

Объ-ектінің мақса-ты

Жылы-тылатын объектінің мекен-жайы

аЖЖ-н пайда-лануға жауапты тұлға

аЖЖ-нің меншік иелері

Т.а.Ә. лауа-зымы

байланыс деректері (ұялы, жұмыс/үй телефо-ны)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 131.2.

Қарағанды облыстық мәслихатының XIII сессияның 2017 жылғы 12 желтоқсандағы № 266 шешіміне 11-қосымшаҚарағанды облысындағы жылу маусымына дайындық және оны өткізу Қағидаларына 8-қосымша нысан

«Бекітемін» (қала/аудан әкімі)___________________

(қолы)__________________

(күні)

_______________ ж.ж. жылу маусымына жергілікті жылу көздерін тапсыру және жергілікті жылу көздеріне отынды әкелу дайындық бойынша Іс-шаралар.

20___ж. «_____» _________________ жағдай бойынша20___ж. «______» ____________ іс-шараның орындалу жоспары-______%

20____ж. «______» ____________іс-шараның орындалу фактісі-_____%№ Қала/аудан атауы Қазандықтар,

бірлікҚазандықтар,

млн. теңгеҚазандық-тарға көмір түсіру, мың

тонна

аЖЖ, бірлік аЖЖ, млн. теңге

аЖЖ-не көмір түсіру, мың

тонна

Жос-пар

Ке-зең жос-пары

Факт % Жос-пар

Факт % Жос-пар

Факт % Жос-пар

Кезең жос-пары

Факт % Жос-пар

Факт % Жос-пар

Факт %

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

1 Карағанды қ. 2 Балқаш қ. 3 Жезқазған қ.

4 Қаражал қ. 5 Приозерск қ. 6 Саран қ. 7 Сәтбаев қ. 8 Теміртау қ. 9 Шахтинск қ. Қалалар бойынша барлығы: 1 Абай ауданы 2 Ақтоғай ауданы 3 Бұқар жырау ауданы 4 Жаңаарқа ауданы 5 Қарқаралы ауданы 6 Нұра ауданы 7 Осакаров ауданы 8 Ұлытау ауданы 9 Шет ауданы аудандар бойынша бар-

лығы:

Облыс бойынша барлығы:

Қарағанды облыстық мәслихатының XIII сессияның 2017 жылғы 12 желтоқсандағы № 266 шешіміне 12-қосымша

Қарағанды облысындағы жылу маусымына дайындық және оны өткізу Қағидаларына 9-қосымша нысан

«Бекітемін» (қала/аудан әкімі)___________________

(қолы)__________________

(күні)

_______________ ж.ж. жылу маусымына тұрғын үй объектілерін мен әлеуметтік мәдени тұрмыс нысандарын дайындық және тапсыру бойынша Іс-аралар

20___ж. «_____» _________________ жағдай бойынша20___ж. «______» ____________ іс-шараның орындалу жоспары-______%

20____ж. «______» ____________іс-шараның орындалу фактісі-_____%

№ Қала/аудан атауы Тұрғын үйлер: Білім беру объекті-лері:

Денсаулық сақтау объектілері:

Мәдениет нысан-дары:

спорт объекті-лері:

Жос-пар

Ке-зең жос-пары

Факт % Жос-пар

Кезең жос-пары

Факт % Жос-пар

Ке-зең жос-пары

Факт % Жос-пар

Кезең жос-пары

Факт % Жос-пар

Ке-зең жос-пары

Факт %

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

1 Карағанды қ. 2 Балқаш қ. 3 Жезқазған қ.

4 Қаражал қ. 5 Приозерск қ. 6 Саран қ. 7 Сәтбаев қ. 8 Теміртау қ. 9 Шахтинск қ. Қалалар бойынша бар-

лығы:

1 Абай ауданы 2 Ақтоғай ауданы 3 Бұқар жырау ауданы 4 Жаңаарқа ауданы 5 Қарқаралы ауданы 6 Нұра ауданы 7 Осакаров ауданы 8 Ұлытау ауданы 9 Шет ауданы аудандар бойынша

барлығы:

Облыс бойынша барлығы:

аудандар бойынша бар-лығы:

Облыс бойынша барлығы:

07.50, 14.35, 18.00, 22.30 Рекламный визит 08.00 Репортаж недели08.15 Новости регионов08.30 «Наши дети»08.35 Время творить09.00 «Таңертеңгілік «5-арнада»13.00 Вести недели14.00, 15.25, 19.00, 21.15, 02.30 Деректі фильм14.45 Жақсылардан ғибрат15.05 Бірде Қарағандыда16.15 Живые истории17.05 Ауа райы17.10 Сам себе режиссер18.10 5-арнадағы ән-әуен19.30, 21.30 Шарайна20.00, 22.00 Новости20.30 P.S 21.00 «Будем здоровы»22.40 Х/ф00.00 Әуенді Қазақстан

10.00 Х/ф "Последняя электричка"11.00 "Тамаша CITY"12.00 "ҚАЛАУЛЫМ"15.00 Х/ф "Заколдованный участок"16.00 НА САМОМ ДЕЛЕ17.00 ПУСТЬ ГОВОРЯТ18.00 БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР18.45, 03.10 "ПЕНДЕМІЗ ҒОЙ"20.00 ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ20.45, 23.50 Мелодрама "Серебряный бор"22.50, 02.30 "П@УТІNА"01.45 Мужское/Женское04.00 "Той базар"

5 КанаЛ06.30, 07.15 Аймақ жаңалықтары06.45, 17.00 Ерлер ел ішінде07.00 Апта репортажы07.30, 20.45 Вести - Россия

17.30 Көңіл толқыны18.10 Менің Қазақсатным!20.30, 00.35 БАСТЫ ТАҚЫРЫП20.50, 01.50 Қарекет23.25, 03.10 Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев00.00 ДАБЫЛ

ХаБаР07.02, 01.55 Драма "Ауырмайтын жол ізде"07.30, 23.40 Драма "Тағдыр тартысы"08.00, 12.00, 19.00, 00.10, 02.25 Жаңалықтар08.10 Т/с "Өгей жүрек"09.00, 13.00 Новости09.10 М/с10.30, 15.00 Мечты сбываются11.00, 17.15 Ана мен бала12.10 Біздің назарда12.30, 15.30 Т/с "Пәленшеевтер"

06.00, 02.40 Әнұран06.05 Концерт07.00 "ТАҢШОЛПАН".10.00, 01.05 HIT QAZAQSTAN10.50 "АПТА"11.55 Күмбір де күмбір тербетіп12.00, 21.45 Үзілмес үміт13.00, 17.00, 20.00, 00.05 АҚПАРАТ13.15, 18.40 Т/с "Жүрекке жол"14.30, 22.35 Т/с "Ана"15.20 Қалқанқұлақ16.05 М/ф16.25 "Қазақ даласының құпиялары"17.15, 00.55 Елден хабар

13.10 Т/с "Сын моего отца"14.00, 22.40 Т/с "Подкидыши"16.25 "Сана"17.00 Народный контроль18.00 "Давайте говорить"19.30 Бетпе-бет20.00 Арнайы хабар20.30 Бюро расследований21.00 Итоги дня21.30 Болашаққа бағдар22.15 "Ұлы миссия"00.40 Т/с "Осколки"

ЕУРаЗИЯ06.00 Жаңалықтар субтитрлермен06.10 Жить здорово07.00, 04.45 Сапа бақылауда07.30 "ДОБРОЕ УТРО"09.00 ДОБРОЕ УТРО, КАЗАХСТАН!

Дүйсенбі15 қаңтар SARYARQA07.00, 10.00 АПТА08.00, 11.00, 13.20, 18.50, 22.20 TV market08.05 Әсем әуен08.50, 21.30 Т/с «Жүрегім сізге аманат» 09.35 М/ф "Пороро"11.05 Т/с «Отряд»11.55, 19.55 Бейнеклип12.00 Талғам мен таным12.35 Ғибрат13.00, 17.50, 22.30 Жаңалықтар13.25 Т/с "Жібек"18.30 100 шагов19.00 Ойталқы19.35 "Сіз білесіз бе?"20.00 Ұлт мақтанышы20.30 Қорытынды жаңалықтар21.15, 23.15 Уақыт.kz23.30 Т/с "Бітімгерлер"

07.30, 20.30 Вести - Россия07.50, 14.25, 18.00, 22.30 Рекламный визит08.00, 20.00, 22.00 Новости08.25 Новости регионов08.40 «Наши дети»08.45 «Таңертеңгілік «5-арнада»13.50, 21.00 P.S14.15 Азия айнасы14.35 "Прямой эфир"15.40 Бірде Қарағандыда16.00 Сау болайық16.10 Т/с «Тайны следствия»17.00 Менің шындығым17.50 ТВ-2 экспедициясы18.10 5 арнадағы әуен19.00, 21.15, 02.30 Деректі фильм20.00, 22.00 Новости22.40 Х/ф00.00 Әуенді Қазақстан

КАЗАХСТАН!10.00 Х/ф "Последняя электричка"11.00 "Пендеміз ғой"11.00 "Тамаша CITY"12.00 "ҚАЛАУЛЫМ"15.00 Х/ф "Заколдованный участок"16.00 НА САМОМ ДЕЛЕ17.00 ПУСТЬ ГОВОРЯТ18.00 БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР18.45 Кеш қалмайық20.00 ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ20.45, 23.50 Мелодрама "Серебряный бор"22.50, 02.00 "П@УТІNА"02.40 Сапа бақылауда

5 КанаЛ06.30, 14.00 Аймақ жаңалықтары06.45 Ерлер ел ішінде07.00, 19.30, 21.35 Шарайна

16.25 "Қазақ даласының құпиялары"17.15, 00.50 Елден хабар17.30 Көңіл толқыны18.25 100 Бизнес бастауы20.30, 00.35 БАСТЫ ТАҚЫРЫП20.50, 01.45 Қарекет23.25, 03.10 Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев00.00 ДАБЫЛ

ХаБаР07.02, 01.55 Драма "Ауырмайтын жол ізде"07.30, 23.40 Драма "Тағдыр тартысы"08.00, 12.00, 19.00, 00.10, 02.25 Жаңалықтар08.10 Т/с "Өгей жүрек"09.00, 13.00 Новости09.10, 19.30 Т/с "Ғашық дерті"10.30, 15.00 BILIM11.00, 17.15 Ана мен бала12.10 Біздің назарда12.25, 15.30 Т/с "Пәленшеевтер"

06.00, 02.35 Әнұран06.05 Концерт07.00 "ТАҢШОЛПАН".10.00, 01.00 HIT QAZAQSTAN10.50 М/ф "ЭЛВИН МЕН АЛАҚОРЖЫНДАР"11.15 М/ф 11.25 ҚЫЗЫҚ ЕКЕН...12.10, 21.45 Үзілмес үміт13.00, 17.00, 20.00, 00.05 АҚПАРАТ13.15, 18.40 Т/с "Жүрекке жол"14.30, 22.35 Т/с "Ана"15.20 Қалқанқұлақ16.05 М/ф

13.10 Т/с "Сын моего отца"14.00, 22.20 Т/с "Подкидыши"16.25 "Сана"17.00 Народный контроль18.00 "Давайте говорить"18.55 Жаһандық саясат20.55 Большая политика20.30 Бюро расследований21.00 Итоги дня21.30 Т/с "Тасөткел"23.50 Т/с "Осколки"01.35 Драма "Заң бойынша"

ЕУРаЗИЯ06.00, 03.20 Жить здорово06.50 "БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР" СУБТИТРЛЕРМЕН07.30 "ДОБРОЕ УТРО"09.00 ДОБРОЕ УТРО,

SARYARQA07.00, 10.00, 13.00, 17.50, 22.30 Жаңалықтар07.45, 10.45, 21.15, 23.15 Уақыт.kz08.00, 11.00, 13.20, 18.50, 22.20 TV market08.05, 13.25 Әсем әуен08.50, 21.30 Т/с «Жүрегім сізге аманат» 09.35 М/ф "Пороро"11.05 Т/с «Отряд»11.55, 19.55 Бейнеклип12.00 Ойталқы12.35 100 шагов13.25 Т/с "Жібек"18.30 205019.00 "В интересах людей"19.35 "Сіз білесіз бе?"20.00 Ұлт мақтанышы20.30 Қорытынды жаңалықтар23.30 Т/с "Бітімгерлер"

17.25 Азия айнасы17.45 Моя Караганда18.00, 22.30 Рекламный визит18.10 5 арнадағы әуен19.00, 21.00, 02.30 Деректі фильм19.30, 21.35 Шарайна20.00, 22.00 Новости20.30 P.S20.45 Вести Россия22.40 Х/ф00.30 Әуенді Қазақстан

17.10, 22.50, 02.30 "П@УТІNА"18.00 БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР18.45, 03.10 "Пендеміз ғой"20.00 ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ20.45, 23.50 Мелодрама "Скалолазка"01.45 Мужское/Женское04.00 "Той базар"04.45 Сапа бақылауда

5 КанаЛпрофилактика17.00 Ауа райы 17.05 Аймақ жаңалықтары

21.45 Үзілмес үміт22.35 Т/с "Ана"23.25 Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев00.00 ДАБЫЛ01.00 HIT QAZAQSTAN

ХаБаР03.00 Профилактикалық жұмыстар17.02 Важно знать17.15 "Анам мен бала"18.00 "Давайте говорить"19.00, 23.50, 02.05 Жаңалықтар19.30 "Ғашықтық дерті

профилактика06.00, 02.35 Әнұран17.00, 20.00, 00.05 АҚПАРАТ17.15, 00.50 Елден хабар17.30 Көңіл толқыны18.25 Кәсіп пен нәсіп18.40 Т/с "Жүрекке жол"20.30, 00.35 БАСТЫ ТАҚЫРЫП20.50, 01.45 Қарекет

21.00 Итоги дня21.30 Т/с "Тасөткел"22.20 Т/с "Подкидыши"23.20 Драма "Тағдыр тартысы"00.20 Т/с "Осколки"01.05 Драма "Ауырмайтын жол ізде"01.35 Драма "Заң бойынша"

ЕУРаЗИЯпрофилактика17.00 "БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР" СУБТИТРЛЕРМЕН

SARYARQAпрофилактика17.50, 22.30 Жаңалықтар-Новости18.30 Путь к истине18.50, 22.20 TV market19.00 Тікелей эфир19.35 "Сіз білесіз бе?"19.55 Бейнеклип20.00 Ұлт мақтанышы20.30 Қорытынды жаңалықтар21.15, 23.15 Уақыт.kz21.30 Т/с "Жүрегім сізге аманат"23.30 Т/с "Бітімгерлер"

Сейсенбі16 қаңтар

Сәрсенбі17 қаңтар

www.ortalyq.kz 7Бейсенбі, 11 қаңтар, 2018 жыл

Құттықтаймыз!

ЕСКЕ АЛУАқтоғай ауданының тумасы Берік

Бақдәулетұлы АққожАның фәни дүниеден озғанына да қырық күн болды. Құқық қорғау ор-гандарына 17 жыл мінсіз қызмет атқарған уа-қыттарында үздік көрсеткіштермен көзге түсіп, сан мәрте марапаттар мен медальдарға ие болды.

Қызмет бабымен жүргенде аяқасты қайғы-лы жол апатына ұшырады.

Ақкөңіл, достарының арасында сыйлы, сөзіне берік, қызметтестерінің арасында бе-делді, жан-жағына қолынан келген көмегін көр-сетіп жүретін адал жар, мейірімді әке болды.

Беріктің көрмей кеткен қызығын, жасамаған жасын артындағы қалған отбасына, балалары мен бауырларына берсін.

Сен бір сәуле жарқ етіп қана өттің ғой,Аз ғана ғұмыр еліңе қызмет еттің ғой.Пиғылы жаман ниетті жандарды,Жолын жауып талай еңбек еттің ғой.

Бұл фәни өмірде биік болды талғамың,Мәңгі өмірде нұрлы болсын жан-жағың.Ақжарқын жүзді, ақкөңіл жан едің,Жарқын болсыншы алдында жүзің Алланың!

Еске алушылар: анасы – Батима, жұбайы – Толқын, балалары – Ис-лам, Кәусар, Мансұр, бауырлары – Әсел, нұргелді, Асанәлі.

P.S. Марқұмның қырқы 18 қаңтар, сағат 13.00-де, Ақтоғай ауда-ны, "Тоқырауын" мейрамханасында беріледі. Асқа Беріктің жолдас-тарын, курстастарын, қызметтестерін, туған-туыс, көрші-қолаңдар-ды, құда-жекжаттарды шақырамыз.

№454

ЕСКЕ АЛУАдам өмірге иықтап келеді, ке-

терінде ұйықтап кетеді. Ол ақиқат. Бірақ, қашан ұйықтап кететіні... әр адамға белгісіз.

Бір жыл болды арамыздан кеткелі,Өмір деген осы екен ғой өтпелі.Топырағың торқа болсын, құдағи,Сағынамыз, біз өзіңді өйткені! –

деген өлең жолдарын соңғы кездері есімізге жиі алатын болдық. Олай дейтін себебіміз – осыдан бір жыл бұрын 18 қаңтар күні, Ақтоғай ауда-нының Нарманбет ауылында тұра-тын құдағиымыз Қарлығаш Өмірға-лиқызы дүниеден өтті.

Ең өкініштісі сол – ол тал бесікте тербеліп, жербесікке түскенге дейін бар болғаны 52 жыл ғана өмір сүрді! Аталарымыз айтып отырушы еді: «Құс төресі аққу мен қаз болады, ғұмыры жақсылардың аз болады» деп. Сол сөз біздің құдағиымызға қаратып айтылған екен ғой!

Қарлығаш – ордалы отбасы-ның ортасынан шыққан, ата-ананың үлгілі тәрбиесін бойына сіңіре біл-ген, мейірімді жан еді. Есейе келе Батырбек дейтін жігітпен танысып, отау тікті. Сол өңірдегі ынтымағы мен бірлігі жарасқан, құт-береке дарыған әулеттің келіні атанды. Ол бұл үйді де жатсынбады. Әрдайым ақ дастарханы жайылып, ата-ана-ларының тілін тауып, сый-құрметке бөленді. Игіліктің, ізгіліктің нәрін сеуіп, өзгелерге үлгі бола білді. Көп-балалы жанұядан шыққан жолдасы-мен жарасымды ғұмыр кешті.

«Тау баласы – тауға қарап өседі» дейді ғой халқымыз. Ауыл-да тұрып, ауыл шаруашылығының жай-күйін жақсы білген жас жұбай-лар алғашқылардың бірі болып кәсіпкерлікке бет бұрды. Ақтоғай ауданында «Сәрсенбек» деп ата-латын шаруа қожалығын құрып, заман талабына сай мал өсірудің майталманы атанды. Ұзақ жылғы еңбектерінің жемісін де, жеңісін де

көрді. Олар «болдық, толдық» деп тасы-ған жоқ. Қайырымдылық іс-шараларына қатысып, көмек қолдарын ұсына білді. Осындай өнегелі істерін мүмкіншілігі келгенше әлі күнге жалғастырып келеді.

Батырбек пен Қарлығаштың от-басында екі ұл, бір қыз дүниеге келді. «Үйінде ұл-қызы бардың, көгінде жұл-дызы бар» дегендей, ата-ана қашан да артынан еріп келе жатқан перзент-терімен бақытты ғой! Солардың ер жетіп, елге танымал азамат болғанын қалайды. Сол үшін де өмір сүріп, еңбек етеді, балаларын оқытып, бақытты болу жолында күреседі. Бұл орайда олардың ұлдары ер жетіп, жеке отау тікті. Қыз-дары – Назым тұрмысқа шығып, біздің үйдің келіні атанды. «Ағайынның қызы-ғы – алыс-беріс, Құдалықтың қызығы – барыс-келіс» демекші, аталмыш шаңы-рақпен тонның ішкі бауындай араласып тұрғанымызға біраз жылдардың жүзі болды. Ернат деген кіші ұлынан құда-ларымыз Айсұлтан деген немере сүйіп, ерекше қуанышқа бөленді.

Өкінішке орай, сол балдай тәтті немеренің қызыққа толы сәттері Қар-лығашқа бұйырмады. Ажал оны тура бір жыл бұрын арамыздан алып кетті. Ары мен жаны таза, балаларды ерекше жақсы көретін құдағиымызды бәріміз құрметтейтінбіз. Елге сыйлы, халыққа қадірлі болды. Кезінде бір ғұ-лама айтқан екен: «Кісілік пен кішілік– ұлылылқтың белгісі» деп. Сол айт-қандай Қарлығаштың бойында осы екі қасиет қыздың қос бұрымындай жарасып тұратын. Кісі қызығарлықтай кісілігі де, үлкен-кішіге үлгі боларлық-

тай кішілігі де мол еді. Ол мені «құда» демейтін, «ағатай» деп атайтын. Осы-ның өзі бүгінгі жастарға үлгі емес пе?! Әттең, сондай ибалы да, инабатты құдағиымыздан ерте айырылып қал-дық!

Иә, ажал біреуге ерте, біреуге кеш, айтпай келеді екен. Оны өмірден көріп жүрміз. Соның бірі – қамшының сабындай қысқа ғұмыр кешкен, біздің ерекше сыйласып жүретін, сүйікті құ-дағиымыз – Қарлығаш Өмірғалиқызы болатын.

Амал қанша, Алланың әміріне?!Дұға арнадық өзіңе тағы, міне.Ұрпағыңа бұйырсын ұзақ ғұмыр,Пейіш нұры құйылсын қабіріңе - деп,

қолымызды жаямыз.Алла, отбасымыздың ақ ниетін

қабыл етсін!құда-құдағиы, балалары.

ҚАРАҒАНДЫ қаласы.

2015 жылғы 31 қазанда ҚР «Мемлекеттік-жекешелік әріптестік туралы» за-ңының 44 бабына сәйкес Балабақшаны пайдалану бойынша мемлекеттік-жеке-шелік әріптестік жобасының әлеуетті жеке серіктесі бастамашылық етуі бойын-ша хабарлайды.

Инвестиция сомасы – 403 млн. іске асырылу мерзімі: Пайдалану мерзімі: 2018-2027 жж.

МЖӘ жобасының алдын ала мерзімі 10 жыл. Қызмет түрі: Білім беру және қосымша қызметтер ұсыну. Бюджеттен болжанған төлем мен мемлекеттік қолдау шаралары: мемле-

кеттік тапсырысты орналастыру.Аймақта тауарға, жұмысқа және қызметке нақты қажеттілік: балабақшаға

кезекте 1000-нан астам бала тұр. Жобаның техникалық қиын немесе бірегейлікке қатыстылығы: қатысты

емес.Жеке серіктес мемлекеттік-жекешелік әріптестікке келесі формада қатыса-

ды: 2015 жылғы 31 қазандағы ҚР №379-V «Мемлекеттік-жекешелік әріптестік туралы» заңының 31 бабы 2 тармағына сәйкес тікелей келіссөз.

Жобаны инвестор қаржысы есебінен іске асыру жоспарлануда. МЖӘ жоба-сы бойынша жоспарланған жобаны іске асыруға қызыққан әлеуетті жеке серік-тестер жобаны ұқсас ақпараттық жүйені енгізе отырып жүзеге асыру бойынша баламалы ұсыныстар ұсына алады.

Әлеуетті жеке серіктес ұсынған ұқсас ақпараттық жүйе техникалық сипатта-масы өзгертулерге тең немесе жоғары болуы керек.

Әлеуетті инвесторға талаптар:– құқықтық қабілет (заңды тұлғалар үшін) пен азаматтық (жеке кәсіпкерлер

үшін) әрекетке қабілетті болуы керек;– ақша төлеуге қабілетті, салық берешегі болмауы керек;– мемлекеттік жекешелік әріптестік шарты бойынша міндеттерін орындау

үшін қаржылық, материалдық, еңбек ресурсы болуы керек;– банкротқа ұшырау және жойылу тәртіпке сай емес, оның мүлкіне тыйым

салынбауы керек, оның қаржылық-шаруашылық қызметі Қазақстан Республика-сы заңнамасына сай тоқтатылмаған болуы керек;

– Әлеуетті жеке серіктес ұсынатын құжаттар 2015 жылғы 25 қарашадағы Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрі м.а. бекіткен №725 «Мем-лекеттік-жекешелік әріптестік жобаларын жоспарлаудың және іске асырудың кейбір мәселелері туралы» бұйрығының №3 қосымшасына біліктілік талапта-рына сәйкес болуы керек. Қарағанды облысы білім басқармасы аталған хабар-лама жарық көрген күннен бастап 30 күнтізбелік күн ішінде баламалы ұсыныс-тар қабылдайды;

– Баламалылық шеңберінде ұсынылған ұқсас ақпараттық жүйе зияткерлік шығармашылық қызмет қорытындысына ерекше құқығын дәлелдейтін құжаттар немесе оның модулі;

– жобаға жергілікті қамту үлесін куәландыратын құжаттар;– ҚР мемлекеттік-жекешелік әріптестік шеңбері заңнамасы талаптарына

сәйкес құрастырылған тұжырымдама,– ҚР мемлекеттік-жекешелік әріптестік шеңбері заңнамасы талаптарына

сәйкес құрастырылған шарт жобасы.Анықтама үшін: «Қарағанды облысы білім басқармасы» ММ, мекен-жай

Әлиханов көшесі 19, тел: 8(7212) 25 26 02

қарағанды облысы әкімдігінің қАУЛыСы14 желтоқсан, 2017 жыл 82/01 Қарағанды қаласы

Қазақстан Республикасы, Әділет Министрлігі Қарағанды облысы, Әділет департаменті Нормативтік-құқықтық акті 2017 жылғы 28/12 нормативтік-құқықтық актілерді

мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №4506 болып енгізілді

қарағанды облысы әкімдігінің 2017 жылғы 20 сәуірдегі № 24/03 «Мал шаруашылығы саласындағы бюджеттік субсидиялардың нормативтерін және көлемдерін бекіту туралы» қаулысына өзгеріс енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2017 жылғы 27 қаңтардағы № 30 «Асыл тұқымды мал шаруашы-лығын дамытуды, мал шаруашылығының өнімділігін және өнім сапасын арттыруды субсидиялау қағидаларын бекіту туралы» бұйрығына сәйкес, (Нормативтік-құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14813 болып тіркелген) Қарағанды облысының әкімдігі қАУЛы ЕТЕДІ:

1. Қарағанды облысының әкімдігінің 2017 жылғы 20 сәуірдегі № 24/03 «Мал шаруашылығы саласындағы бюджеттік субсидия-лардың нормативтерін және көлемдерін бекіту туралы» қаулысы-на (Нормативтік-құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №4249 болып тіркелген, 2017 жылғы 25 мамырдағы № 56 (22 363) «Орталық Қазақстан» және 2017 жылғы 25 мамырдағы № 57 (22 170) «Индустриальная Караганда» газет-

терінде, Қазақстан Республикасы нормативтік-құқықтық актілерінің элоктрондық бақылау банкінде электрондық түрде 2017 жылы 19 мамырда жарияланған) келесі өзгеріс енгізілсін:

нұсқалған қаулының 2 қосымшасы осы қаулының қосымша-сына сәйкес жаңа редакцияда мазмұндалсын.

2. «Қарағанды облысының ауыл шаруашылығы басқармасы» мемлекеттік мекемесі заңнамада белгіленген тәртіпте осы қаулы-дан туындайтын шараларды қабылдасын.

3. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

4. Осы қаулының орындалуын бақылау облыс әкімінің же-текшілік жасайтын орынбасарына жүктелсін.

Е.қошАнов,қарағанды облысының әкімі.

Қарағанды облысы әкімдігінің 2017 жылғы «14» желтоқсанындағы №82/01 қаулысына қосымша

Қарағанды облысы әкімдігінің 2017 жылғы 20 сәуірдегі №24/03 қаулысына 2-қосымша

Асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуды, мал шаруашылығының өнімділігінжәне өнім сапасын арттыруды субсидиялау бағыттары бойынша субсидиялар көлемдері

Субсидиялау бағыты Өлшем бірлігі Субсидиялау нормативі, теңге

Субси-диялау көлемі

Субсидиялар сомасы, мың теңге

1 2 3 4 5 6Етті мал шаруашылығы1. Асыл тұқымдық және селекциялық жұмыс жүргізу1.1 Тауарлы аналық бас1) Базалық норматив бас 10 000 82 285 822 850,02) Қосымша норматив:

80%-дан бастап (қоса алғанда) төл беру шығымы бас 8 000 38 282 306 256,060%-дан бастап (қоса алғанда) төл беру шығымы бас 6 000 6 430 38 580,0

1.2 Асыл тұқымды аналық бас1) Базалық норматив бас 10 000 11 840 118 400,02) Қосымша норматив:

80%-дан бастап (қоса алғанда) төл беру шығымы бас 20 000 5 859 117 180,070%-дан бастап (қоса алғанда) төл беру шығымы бас 15 000 330 4 950,0

2. Асыл тұқымды ірі қара мал сатып алу бас 150 000 3 226 483 900,03. Бұқашықтарды бордақылау шығындарын арзандату1) нақты бордақыланғаны 100 бастан бастап бас 20 000 382 7 640,0Барлық сома 1 899 756,0Сүтті және сүтті-етті мал шаруашылығы1. Селекциялық және асыл тұқымдық жұмыс жүргізу1.1 Асыл тұқымды аналық бас1) Базалық норматив бас 10 000 1 299 12 990,02) Қосымша норматив

70%-дан бастап (қоса алғанда) төл беру шығымы бас 20 000 819 16 380,060%-дан бастап (қоса алғанда) төл беру шығымы бас 15 000

2. Асыл тұқымды ірі қара мал сатып алу1) отандық шаруашылықтардың асыл тұқымды ірі қара малы бас 170 000 106 18 100,32) импортталған асыл тұқымды ірі қара мал

Аустралия, АҚШ және Канада елдерінен бас 225 000Еуропа және ТМД елдерінен бас 150 000 107 16 114,0

3. Сүт өндірудің құнын арзандату:1) жемдік мал басы 400 бастап басталатын шаруашылықтар килограмм 25 1 946

08048 652,0

2) жемдік мал басы 50 бастап басталатын шаруашылықтар килограмм 15 6 533 333

98 000,0

3) Ауыл шаруашылығы кооперативтері килограмм 10 320 000 3 200,0Барлық сома 213 436,3Мал шаруашылығы1. Жеке қосалқы шаруашылықтарда және ауыл шаруашылығы кооператив-

терінде ірі қара малдың аналық басын қолдан ұрықтандыруды ұйымдастырубас 5 152 11 719 60 060,0

2. Қоғамдық және тауарлы табындарда етті, сүтті және сүтті-етті тұқымдардың асыл тұқымды тұқымдық бұқаларын күтіп-бағу

бас 100 000 237 23 704,0

Барлық сома 83 764,0Етті бағыттағы құс шаруашылығы1. Отандық және шетелдік асыл тұқымды репродукторлардан ата-енелік/ата-

тектік нысандығы етті бағыттағы асыл тұқымды тәуліктік балапан сатып алубас 600 49 538 29 722,8

2. Құс (бройлер) етін өндіру құнын арзандату1) 5 000 тоннадан басталатын нақты өндіріс килограмм 60 6 773

037406 382,2

Барлық сома 436 105,0жұмыртқалы құс шаруашылығы1. Отандық және шетелдік асыл тұқымды репродукторлардан ата-енелік/ата-

тектік нысандығы жұмыртқа бағытындағы асыл тұқымды тәуліктік балапан сатып алу

бас 400 56 610 22 644,0

2. Тағамдық жұмыртқа өндіру құнын арзандату1) 200 млн. данадан басталатын нақты өндіріс дана 3 215 818

033647 454,1

2) 100 млн. данадан басталатын нақты өндіріс дана 2,5 131 156 360

327 890,9

3) 50 млн. данадан басталатын нақты өндіріс дана 2,2 148 142 864

325 914,3

Барлық сома 1 323 903,3шошқа шаруашылығы1. Шошқа етін өндіру құнын арзандату1) Нақты бордақыланғаны 3 000 бастан бастап килограмм 100 5 925

183592 518,3

Барлық сомма 592 518,3қой шаруашылығы1. Селекциялық және асыл тұқымдық жұмыс жүргізу1) асыл тұқымды қойлардың аналық басы бас 2 500 24 816 62 040,02) тауарлы қойлардың аналық басы бас 1 500 51 422 77 132,32. Асыл тұқымды қойлар сатып алу1) тұсақтар бас 8 000 300 2 400,02) Тұқымдық қошқарлар бас 20 000 954 19 071,53. Қозы етін өндіру құнын арзандату бас 1 500 9 437 14 155,5Барлық сома 174 799,3жылқы шаруашылығы1. Асыл тұқымды айғырлар сатып алу бас 100 000 65 6 500,02. Асыл тұқымды аналық бас сатып алу бас 40 000 70 2 800,03. Бие сүтін өндіру және қайта өңдеу құнын арзандату килограмм 80 1 081

18886 495,0

4. Жылқы етін өндіру құнын арзандату килограмм 100 1 087 500

108 750,0

Барлық сома 204 545,0Азық өндіружИыны 4 928 827,3

Әр сөзі алтын, өне бойы өнегеге толы атамыз құдайберген құнДызБАйұЛын келіп жатқан туған күнімен шын жүректен құттықтаймыз. Деніңізге саулық, басыңызға амандық тілейміз. Әрқашан отбасымыз-дың ұйытқысы, бақ-берекесі болып, ауыр-май-сырқамай ортамызда жадырап жүре беріңіз.

Әкелетін жақсылықтың бастауын,Сыйлайтұғын бар жамағат, жас қауым.Туған күнің құтты болсын, атажан,Алатаудың шыңдарындай асқарым.

Ақсақалын елемесе елге сын,Туған жерің сәбиіндей тербесін.Бар жақының құттықтайды өзіңді,Сарыарқаның даласындай кербезім.

Ізгі тілекпен: немерелері – Асхат, нұрайым, Данияз, ағала-ры, әпкелері, қарындасы және Әмірхан.

қарағанды қаласы әкімдігінің қАУЛыСы

КГП «Жігер-су» сообщает, что 11.01. 2018 г. в 11-00 часов и 19.01.2018г. в 11.00 часов состоятся публичные слушания по утверждению тарифа и тариф-ной сметы в упрощенном порядке на услуги по подаче воды по распредели-тельным сетям п. Дубовка Абайского района на 2018 г. по адресу: п. Дубовка Абайского района ул. Юбилейная д. 35 здание Дома Культуры.).

22 желтоқсан, 2017 жыл 61/02 Қарағанды қаласы Қазақстан Республикасы, Әділет Министрлігі Қарағанды облысы, Әділет департаменті

Нормативтік-құқықтық акті 2018 жылғы 8/01 нормативтік-құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №4540 болып енгізілді

Коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорындар жүзеге асыратын білім беру қызметтеріне бағаларды бекіту туралы

Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» заңының 31 бабына, Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 1 наурыздағы «Мемлекеттік мүлік тура-лы» заңының 156 бабының 2 тармағына, Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі «Білім ту-ралы» заңына сәйкес Қарағанды қаласының әкімдігі қАУЛы ЕТЕДІ:

1. Коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсі-

порындар жүзеге асыратын білім беру қызметтерінің қоса беріліп отырған бағалары бекітілсін.

2. Осы қаулының орындалуын бақылау Қараған-ды қаласы әкімінің орынбасары И.Ю. Любарскаяға жүктелсін.

3. Осы қаулы бірінші ресми жарияланған күн-нен бастап он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

н.ӘУБӘКІров,қала әкімі.

Қарағанды қаласы әкімдігінің 2017 жылғы «___» ___________ № ______ қаулысына қосымша

Коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорындар жүзеге асыратын білім беру қызметтерінің бағалары

№ Ақылы көрсетілетін білім беру қызметтерінің тізімі Айына қосымша білім беру ұйымына төле-нетін ата-ана төлемақы мөлшері (теңге)

1 Аспаптық сынып 25002 Вокалдық сынып 25003 Хор сыныбы 25004 Оркестр сыныбы 25005 Ерте эстетикалық дамыту бөлімі 25006 Хореография бөлімі 25007 Театр бөлімі 25008 Цирк өнері 25009 Көркемөнер бөлімі 250010 Даярлық сыныбы (көркемөнер мектебінің) 100011 Негізгі оқу курсы (көркемөнер мектебінің) 200012 Бейіндік бағдарлау курсы (көркемөнер мектебінің) 300013 Филиалдар (көркемөнер мектебінің) 80014 Спорттық-сауықтыру бөлімі 100015 Туристік-өлкетану бөлімі 100016 Бейінді және кәсіпке дейінгі бөлім 100017 Көркемдік-эстетикалық бөлім 150018 Лингвистикалық бөлім 200019 Ерте бейіндік дамыту бөлімі 300020 Ерте интеллектуалды дамыту бөлімі 4000

Ұл-қызым, немере-шөбере, ұрпа-ғым деп соққан жүрек тоқтады. 1934 жылы бұрынғы Қу ауданы, Қаратау совхозының аумағында, Қойтас деген ауылда дүниеге келген Анамыз – Үміт Нескейқызы 84 жасқа қараған шағын-да, 6 желтоқсан күні дүниеден озды. 1951 жылы, 9 жылға таяу әскерде болып келген, Ұлы Отан соғысының ардагері, әкеміз Берлібекұлы Нұр-тазамен тұрмыс құрып, 50 жыл бірге өмір сүрді. 10 құрсақ көтерген анамыз өмірден ерте кеткен үш баласының қайғысын да арқалап өтті. 1958 жылы туған Сәулет деген қыз баласы 1 жас-тан асқанда шетінеп кеткен екен. 1972 жылы үлкен ұлы Балқан 18 жасқа то-лар-толмаста қайғылы қазаға ұшы-рады. Оның қайғысы біздің әулетке өте қатты соққы болды. 2007 жылы тұңғышы Раушан қан қысымынан қайтыс болды. Соның бәрін басынан кешірген анамыз да мәңгілік сапары-на аттанды. Есіл жанның қазасына елі егілді, жұрты жабықты.

Топырағың торқа, жаның жәннат-та болсын, Анашым! Өмірден өткені-не 40 күнге таяған анашыма мына өлең жолдарын арнадым.

Анашым-ау, енді сені көрем тек түсімде мен,Кешіре гөр, кездерімді түсінбеген.Қайтем енді, амал қанша жазмышқа,Тоқтады ғой жүрегің дүрсілдеген.

Жоқ-ау, сірә, күндерің күрсінбеген,Ұрпағым аман-есен жүрсін деген,Ойларыңмен уайым жеп алаңдаған,Қабыстың-ау... тұңғиық тылсымменен.

Жүруші едің, бала-шаға қамыменен,Тұрушы едің, Тәңірдің таңыменен.Сыр бөлісіп, сұхбат әңгімеңдіҚұрушы едің, көрші-қолаң маңыменен.

Анашым-ау, сенсіз қалай, қалай мен өмір сүремСенсіз өмір тұрлаусыз, сарсаң, сүрең.Өзіңнен айырылып қалғанымаСанам сартап, қаралы көңіл – күрең.Анашым-ау, болса егер кеш күнәмді,Болған болса сәттерім еш ұнамды.Өзіңді өлді деуге қия алмағанАқыл азды, санам бұлдыр, ес тұманды.

Пешенеге жазылғаны осы ма еді,Немеренің үй болғанын тосып еді.Анашымды арманына жеткізбегенАжал-сұмдық не деген тосын еді.

Өтсең де қанша асу, қиын белден,Жазуы жасағанның түйінделген.

Қасиет-қадіріңді көрді жұртың,Жиналған жаназаңа дүйім елден.

Кезіктің бе, Раушан, Балқан, Сәулетіңе,Күйеуіңмен бақилық дәулетіңе.Әке-шеше, бауырлармен қауыштың ба,Табыстың ба, бала күнгі әулетіңмен.

Ойға түсіп бірге өткен ескі күндер,Сағынышпен көкейді тесті түндер.Құлыным, балапаным, ботам дегенМәңгі қалды-ау құлақта... есіл үндер.

Қош бол, қош бол анам аяулы,Құлазыған сенсіз көңілім қаяулы.Көндігерміз... жылдар жылжып өтер-ді,Кейде жылдам, кей кезде бір баяулы.

Ақ сүтіңді кеш... анашым, ақтай алмадым,Ойлағаныңдай күтіп-бағып, баптай алмадым.Қу тірліктің соңында жүріп, өмірім өтіп,Күйкіліктің шырмауынан шығып, аттай алмадым.Тәңірге қанша жалбарынсам да,Анашым-ау!.. өзіңді сақтай алмадым...

Батырхан БӘКІжАнов, С.Сейфуллин атындағы

қазақ драма театрының актеры,қр мәдениет қайраткері.

Балқаш қаласының Қоңырат ауылының тұрғыны, Ардақты Анамыз, немере-шөберелерінің сүйікті әжесі Мырзабала (Күлзахан) Үлкенбайқызы ноҒАйБАЕвА руы Тобықты-Жуантаяқ ауыр сырқаттан 78 жасында дүниеден озғанына 13 қаңтарда 40 күн толады.

Аяулы Анамыз 7 бала тәрбиелеп, ғұмырында немерелерінің қызығын көріп, шөберелеріне бата берді.

Анамыз көзден кетсе де, көңілімізден кеткен жоқ. Жаны жәннатта, тәні рахатта, алды бейіш, арты нұрға толы болсын деп дұға қыламыз.

Жан Анашым 40 күн өтті бүгін де, Сағындық қой мейірім төккен жүзіңді,Қоңыр дауысың, әуелеткен әндерің, Мәңгілікке сақталады есімізде.

Асыл Ана, жеткізіп, жетелеген, Жалғанда Сізге адам жетер ме екен?Қимаймыз, еске аламыз, ұмытпаймыз, Бақұл бол, имандының бірі Сізсіз!

Еске алушылар: Баймұрат-Әнелжан, немерелері – Бекзат-назым, Асхат-Гүлзат, Ернат-Ләззәт және шөберелері.

P.S. Марқұмның 40 күндік асы Балқаш қаласының «Ақ тілек» дәмханасында 13 қаңтар күні, сағат 12.00-де беріледі.

№7

Құрылтайшысы: облыс әкімдігіМЕНШІК ИЕСІ:

«Облыстық «Орталық Қа зақстан» газетінің ре дакциясы»

жауапкершілігі шектеулі серіктестігі

Тіркеу куәлігі №13186-Г (Қазақстан Респуб ли ка сы ның

Мәдениет және ақпарат минис тр лігі 2012 жылғы

22 қарашада берген).

Газет сейсенбі, бейсенбі, сенбі күндері шығады

Мекен-жайымыз: 100009, Қарағанды қ.,

Әлімхан Ермеков көшесі, №33 үй.

«АТФ банк» АҚ ҚФЕсеп-шот:

KZ50826M0KZTD2003131,БИК ALMNKZKA

БИН 000940001367

Біздің сайт: www.ortalyq.kz

Бағасы келісім бойынша«Типография Арко» ЖШС баспаханасында басылды.

Қарағанды қ., Сәтбаев к., 15.Газеттің компьютерлік

орталығында теріліп, беттелген.

Кезекші редакторЖәнібек ӘЛИМАН

КОРРЕКТОР О.ТӨЛЕУБЕКОВА

Редакция 3 компьютерлік бет тен асатын көлемдегі қолжаз баларды қа ра майды. Жарияланған мақала ав тор ларының

пікірлері ре дакция көзқарасын біл дір мейді. Жарнамалар мен хабар лан дырулардың

маз мұнына жарнама беруші жауап береді.Газетте жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды.

Суреттер интернеттен, редакция архивінен алынды. – материалдың жа риялану

ақысы төленген.Қолжазба мен фотосуреттер

қай тарыл майды.

Таралымы 17 000 дана

Телефондар: Директор – Бас редактордың

қабылдау бөл месі: 43-57-78.

Бас редак тордың бірінші орынбасары: 43-38-53.

Бас редак тордың орынбасары: 43-38-33.

Жауапты хатшы43-57-76

Кадр, қоғамдық ұйымдармен байланыс және жарнама бөлімі

43-35-37

Экономика, саясат және өнеркәсіп бөлімі

48-16-45

Білім, денсаулық сақтау, мәдениет және әдебиет бөлімі

48-16-36Ақпарат, құқық, жастар саясатыжәне бұқарамен жұмыс бөлімі

43-30-88Жарнама: 43-21-55;

бух галтерия: 43-49-74; 43-58-16; компьютер орталығы: 43-58-08.

Меншікті тілшілер: Бал қаш, Ақтоғай, Шет: 8-777-573-01-58;

Жезқазған, Қаражал, Сәтбаев, Жаңаарқа, Ұлытау: 8-777-300-49-94;

Қарқаралы: 8-702-638-56-85.

Га зет жеткізілмесе 41-16-07, 41-09-51 те лефондарына ха бар ла сыңыздар.

Электрондық пошта: ortalyk.kz@gmail.comortalyk.kaz@mail.ru

Жарнама бөлімі:ortalyk.reklama@mail.ru

www.ortalyq.kzБейсенбі,

11 қаңтар, 2018 жыл8

№4 тапсырыс.Индекс 65484

Офсеттік басылым. Көлемі 4 баспа табақ.

Бас редактордың бірінші орынбасары Ерсін Кәрібайұлы

МҰСАБЕК«Облыстық «Орталық Қазақстан»

газеті редакциясы» ЖШС Директоры – Бас редактор

Мағауия СланбекұлыСЕМБАЕВ

Бас редактордың орынбасары Қуаныш Сағынтайұлы

АМАНҚҰЛОВЖауапты хатшы

Нұрқанат НұрмұхамбетұлыҚАНАФИН

,Қызыл кеніш сарайы – Орталық Қазақстандағы белгілі тарихи архитектуралық ескерткіш. Қарқаралы ауданының Кент ауылынан оңтүстікке қарай үш шақырымдық Кент тауының шығыс бөлігіндегі Қызылсу өзенінің жағалауында орналасқан. Қарағандыдан оңтүстік-шығысқа қарай 260 шақырым жерде орын тепкен.Ескі Кент қаласының орнындағы сарай кішігірім жазықта. Барлық жағынан жартасты таулармен қоршалған. Сарай – XVIІ-XVIІI ғасырдан, жоңғар шапқыншылығы кезеңінен қалған архитектуралық жәдігер. Өз уақытында екі қабат етіп салынған, айқыш тәріздес ерекше архитектуралық ескерткіш. Құрылыс материалына осы өңірдің қызыл тасы қашалып пайдаланылған.

Ғалымдарды қызықтырған «Қызыл Кент», Қызыл кеніш сарайы 1832 жыл дан белгілі. Алғашқы мәліметтерді А.Левшин, Г.Броневский, Н.Коншин, Ә.Мар ғұлан, В.Никитин, А.Чулошников, Д.Байжұмыров өз еңбектерінде жаз ған. Сарайдың жанында алғашқы археологиялық қазба жұмыстары сонау 1825 жылы генерал С.Броневскийдің басшылығымен жүргізілген болатын. Қаз-ба жұмыстары нәтижесінде алтын, күміс және бағалы тастардан жасалған көптеген заттар табылған. Н.Коншин «Павлодардан Қарқаралыға дейін» атты мақаласында: «Сарайдың қираған жерлерінде ақ бал-шықтан жоғарғы жағы кеңейтіліп жасалған құмыралар табылды және олардың ішінен бидай дәні әрдайым кездеседі», – деп жаза-ды. Қы зыл кеніш сарайының қирандысынан табылған заттардың біреуі бұрын Семей музейінің археологиялық коллекциясында сақталған екен. И.Чеканинский оны «цаца» (әшекей-бұйым) деп санап, суретін Қызыл-кеніш сарайына арнаған еңбегінде берген. «Мұндай «цацалар», ғұрыптық маңызға ие және олар монастырлардағы құлпытастарға қойылады», – деп жазған.

ХХ ғ. 50-ші жылдарында сарайды архе-ологиялық карта құрастыру барысында Қа-зақ КСР Ғылым Академиясы экспедициясы зерттеді. Кеңес заманында бұл өңірге бір-неше мәрте зерттеу жұмыстары жүргізілген болатын. Кент сарайына байланысты ар-хеологиялық қазба жұмыстары 1985 жылы «Казпроектреставрация» институтының археологиялық бөлімдері арқылы бастал-ды. Әрі қарайғы ескерткіштің зерттелуін, 1986-1987 жылдары Қарағанды мемлекет-тік университетінің (профессор А.Әбілевтің бастамасы бо й ынша құрылған «Эврика» студенттік тобы) археологиялық экспедици-ясы жал ғастырды. Кешенді зерттеуді 1987 жылдан бүгінге дейін белгілі археологтар – В.Евдокимов, С.Жауымбаев, В.Варфоломе-ев, Е.Смаилов және А.Бейсенов басқарған экспедициялар жүргізіп, үлкен істер атқарды.

Қазақстанның ежелгі тарихын зертте-уші М.Чеканинский 1929 жылы «Қазақстан-ды зерттеу қоғамының Семей бөлімшесінің жазбаларында жариялан ған Қызылкент қиратындылары» атты мақаласында Қарқа-ралы өңірі қазақтарының қоныстану тарихын жазғанда бірқатар қызықты мәліметтер бе-реді. Ол Кент сарайының кішігірім ғимара-тының Будда храмына ұқсатып салынғанын айтады. Халық арасында ол Кент сарайы, Қызыл кеніш сарайы, Қыз-Әулие деген ата-умен белгілі. Бұл нысан туралы бірнеше нұсқадағы аңыз-әңгімелер жиі кездеседі.

Қызыл кеніш сарайы туралы аңыздың бірі: «...Бағзы бір заманда Еділ бойында қал-мақ ханы Әуке және шығыста жоңғар ханы Қонтажы деген екі хан өмір сүріпті. Әукенің Нежде деген сұлу қызы болған. Қонтажы соған ғашық. Көп кешікпей олар құда түсуге қам жасайды. Базарлықтарын артып алып, керуен жолға шығады. Қонтажы өте бай болған. Әуке хан онымен құда болатынына қатты қуанады. Көп кешікпей Нежде өзінің туған үйінен бірінші рет алыс сапарға 40 қыз, 40 нөкерімен жолға шығыпты. Бас-ая ғы елу түйеге жүк артылып, сексен адам керуен

құрамына енді. Олармен қоса, жол көрсе-туші бір қазақ, бір қалмақ батырын жібереді.

Кент тауының бауырына келгенде күн суытып, боран соғады. Батырлар тоңғаннан кейін бір-бірімен күресуге бел байлайды. Олар ұзақ алысып, ақырында қазақ батыры қалмақтың белін сындырады. Мұны көрген хан қызы ашуға мінеді. Бірақ, ол көп кешікпей, қазақ батырына көңілін білдіреді. Хан қызы «Бұдан әрі бармаймыз, осы жерде қыстай-мыз», – дейді. Оның сөзін екі етпейтін керуен

балшықпен сыланған. Қабырғалардың қа-лыңдығы 1 ар шин 2 вершок (ежелгі орыс ұзындық өлшемі, 1 аршинде – 71 см, 1 вер-шокта – 4,445 см бар). Сарай маңында түрлі құрылыстардың үйінділері және бірнеше қа-бір бар. Сыртынан қарағанда олар қазақтар-дыкі емес. Бұл сарайдың Жоңғар хандығы тұсында пайда болған ескеркіш екендігін тағы дәлелдейді. Қызыл Кент үйіндісінің маңынан бидай тұқымы бар бірнеше қыш құ-мыра, яғни, будда дінінің заттары табылды.

Ғалымдардың сөзіне сенер болсақ, қаз-ба жұмыстары барысында сол заманға жа-татын, табылған жәдігерлердің көпшілігі жергілікті жердің жағдайына сай келмейді. Олардағы ою-өрнектер Моңғол елінің лама храмдарындағы дүниелерді әшекейлеу үшін қолданылатын өрнектермен ұқсас. Соған байланысты зерттеушілер «Бұл – будда ді-нінің лама тармағын ұстанушылардың ғиба-датханасы болған» деген қорытындыға келіп отыр. Бас храмның ғұмыры ұзақ болмаған. Қазба жұмыстары барысында сол заманға жататын жануарлар сүйектерінің аздығы және соған тән жәдігерлердің аз болуы осы-ны дәлелдейді.

Археологтар 30 гектардан астам жерді алып жатқан бұл өңірде қола кезеңінен бері қарай үлкен елді мекеннің, қала болған-дығын айтады. Бір мезгілде, тіпті, шамамен мыңдаған адам мекен еткендігін дәлелдейді. Қалада сауда ісі жақсы дамыған. Оған себеп – археологиялық қазба жұмыстары аясында сарайдан сауда орындары, сырт мемлекет-терден келген сауда бұйымдары табылған. Бұдан бөлек, бұл жерде мекендеген халық-тың ғибадатханалары қаншама?! Қай заман-да болса да жергілікті халық, осы жерге келіп тәу етіп, қасиетті жер деп қас терлеп жүрген болса керек.

Қызыл кеніштің құпиясы әлі түпкілікті ашылмаған. Бас ғимараттың, тек, шағын бө-лігі ғана зерттелген. Қазіргі міндет – табыл-ған жәдігерлерді тексеріп, сараптамалар жүр гізу, болашақ сапалы қазба жұмыстары-на дайындалу. Қазір бұл орын – зиярат етуге арналған діни-ғұрыптық нысан.

Қ.ӨСКЕМБАЕВ,ҚарМУ-дың археология, этнология және Отан тарихы кафедрасының

меңгерушісі, тарих ғылымдарының кандидаты.

мүшелері сарай салу қамына кіріседі. Сарай құрылысы басталып, оны қызыл граниттен салған. Сондықтан, оны «Қызыл кеніш» деп атау ұйғарылады...». Бұдан да басқа Қы-зыл кеніш жайлы аңыздың бірнеше түрлері бар. Аңыз-әңгімелерде, әсіресе, В.Ни китин, Н.Коншин сияқты зерттеушілердің жазбала-рында кездеседі. Аңыздардың жазбаға тү-суі әртүрлі деңгейде болғанымен, олардың ортақ желісі – бір. Еділ бойындағы қалмақ қонтайшысының қызы шығыстағы жоңғар ха-нына ұзатылыпты-мыс. Сол жылы қыс ерте түсіп, жолшыбай Кент тауына тура келеді. Арқаның алты ай қысында хан қызы қазақ батырымен танысып, көңіл қосады. Аңыз-әң-гімелерде қалмақ ханы Қалдан Серен, қал-мақ батырлары – Айда, Тілеуке, хан қызы – Ләуке, Елеуке болып айтыла береді.

Ал, «Кент сарайы» – Ойрат архитекту-ралық ескерткіштеріне тән. Будда сәулет өнерінің ғибадатханасының кешендеріне ұқсас болып келеді. Кешен құрамына 4 ғи-мараттың қалдықтары кі реді: 2 храм, ша-руашылық ғимарат және тұрғын үй. Биіктігі 1,5-2 метрге жететін бас храмның қалдықта-ры бүгінге дейін сақталған. Оның үш жақтан жалғас салынған қосымша бөлмелерінің сыртқы шығатын есіктері байқалмайды. Бас храмға ішкі есіктер арқылы өткен. Те-резелердің қай жерде орналасқаны туралы да дәл айту қиын. Оның жоғарғы жағында балкон тәріздес 6 діңгекпен тірелген қалқан бар. ХІХ ғасырдың соңына қарай ғимаратқа үлкен зақым келген. Бүгінде бас храмның крест тәрізді етіп тастан қаланған екі қабат-ты құрылыс болғандығы анықталды. Бұл жергілікті тұрғындардың әңгімесі арқылы және оңтүстік қабырғаның биіктігі, екінші қабаттағы биіктікте терезенің болуы не-гізінде дәлелденді. Бүкіл сарай жапсырма құрылыстарымен бірге тас тақталардан са-лынып, ішкі және сыртқы жағы әк қосылған

«Шахтер» тізгінін белорусь маманы қолға алды. Бұл туралы аптаның басында белгілі болды. Алдағы маусымды қарағандылық клуб Владимир ЖУРАВЕЛЬДІҢ басшылығымен өткізбек.

Cондай-ақ, клубтың атқарушы ди-ректоры лауазымына Әлібек Оразғали-ев тағайындалды. Баспасөз мәслиха-тында оларды таныстырған облыстық дене шынықтыру және спорт басқарма-сының басшысы Наталья Сухорукова-ның айтуынша, екеуі де осал мамандар емес.

Владимир Журавель – 46 жаста. Семейде туған. Қарағандыға келгенше Бресттің «Динамо» командасына жетек-шілік етіпті. Былтыр ел чемпионатында төртінші нәтиже көрсетіп, Белорусь Ку-богін ұтып алған. Бұл – «Динамо» үшін ширек ғасырдағы биік жетістік екен.

Владимир Журавель өз әңгімесінде облыс әкіміне ерекше ризашылығын біл-дірді.

Соңғы маусымды «Динамо-Брест» клубымен өткіздім. Ел біріншілігінің 4-ші сатысына көтерілдік. Онжылдық үзіліс-тен кейін Белорусь Кубогін иемдендік. Команда бұрын-соңды мұндай межені еңсермеген-ді. Белгілі себептерге бай-ланысты маусым соңында қоштасуға тура келді. «Шахтер» тарапынан ұсы-ныс түскенде қуана қабылдадым. Сенім артқан облыс әкімі Ерлан Қошановқа алғысымды жеткізе отырып, жанкүйер-лер үмітін ақтауға уәде беремін, – деді жаңа бапкер.

Наталья Сухорукованың мәлімдеуін-ше, 31 жастағы Әлібек Оразғалиев те – мықты менеджер.

– Әлібек Сәкенұлы – жақсы қаржы-гер. Ал, қаржыны орнымен ұқсату – ба-сты міндет. Командаға бөлінген бюджет шамалы. 2 млрд. теңге. Осы «көрпемізге

қарай көсіліп», өзіміз де пайда табуды меңгеруміз қажет, – деді Наталья Сухо-рукова.

Биыл – «Шахтерге» 60 жыл. Мерейлі дата. Яғни, биылғы маусымда тезек тер-меу – клуб үшін де, жанкүйерлер үшін де маңызды.

Өткен маусымда «Шахтердің» ой-ыны жараспағаны анық. Турнир бары-сында «қауіпті аймаққа» дейін түсіп, соңына қарай ептеп қарқын қосқан жерлестеріміз 7-ші сатыны меншіктеді. Жағдай мәз емес.

Ал, Белорусь бапкерінің еңбек өтілі-не көз жүгіртсеңіз, «Шахтерді» тығы-рықтан алып шығар» деген үміт оты жылт еткендей... Журавель 2005 жылы УЕФА-ның «Pro» санатты лицензиясын алып, бапкерлік қызметін бастапты. Сөй-тіп, Белорусь чемпионатының бес дүркін күміс жүлдегері атанып, былтыр Кубокті иеленген. Білген жанға ауыз толтырып айтарлықтай белес. Енді, осы бапкер «шаруасы шатқаяқтаған клубтың ады-мына адым қосса» деген тілек бар.

Жыл соңында бірқатар белді ойын-шылар «Шахтерді» тастап кетті. Серб Марко Станоевич пен словак Юлиус Сзоке алдағы маусымда ойнамайды. Бар-жоғы 2 млрд. теңгеден үзіп берген жалақыға легионерлердің көңілі тол-маған шығар, бәлкім. Шетелдіктер қал-таға түсер пайдаға қарайлары сөзсіз. Қазір клуб құрамында 12 қазақстандық ойыншы бар.

Күні кеше «Шахтер» Түркияға аттан-ды. Антальяда оқу-жаттығу жиынын өткі-зеді. Қаңтар айының соңына дейін сонда болады.

Нұрқанат ҚАНАФИН,«Орталық Қазақстан»

Қарағанды қабыланы Құмай жылын қуанышты жаңалығымен бастады. Жақында «wbcboxing.com» сайтында жарияланған мәліметке сүйенсек, Бүкіләлемдік бокс кеңесі (WBC) сейсенбі күні ұйымның өткен жылғы жұмысын қорытындылап, жанкүйерлердің дауыс беруі арқылы 9 номинация бойынша, жыл үздіктерін (The best WBC 2017) анықтаған. Нәтижесінде жерлесіміз Геннадий ГОЛОВКИН «Жыл боксшысы» және «Жыл жекпе-жегі» номинациясы бойынша жеңімпаз атанып, көш бастады.

Сонымен қатар, өткен жылы кәсіби рингте кезекті жеңістеріне қол жеткізіп, мықтылығын танытқан былғары қолғап шеберлері де алғы шептен көрінді.

Олардың арасында тайландтық бокс-шы Срисакет Сор Рунгвисаи «Жылдың үздік нокауты», америкалық боксшы Деонтей Уайлдер «Жылдың үздік өнер

көрсетушісі», Мигель Анхель Гарсия «Жылдың үздік қайта оралушысы», Флойд Мейвезер және Конор МакГре-гор арасындағы жекпе-жек «Жыл оқиға-сы», швециялық боксшы Баду Джек «Жылдың үлгілі чемпионы», мексика-лық Мигель Берчельт «Жылдың жаңа супер жұлдызы», мексикалық Эдуардо Эрнандес «Жыл жаңалығы» номинаци-ясы бойынша жеңімпаз атанып, әлемдік бокс тарихына есімдері алтын әріппен жазылды.

Бүгінде жүрегі – түкті, білегі – мықты Генаның әр қадамына жаһан жұрты көз тігіп, құлақ түріп отыр. Расымен де

жерлесіміз Тауық жылы жарқын жетісті-гімен дүниені дүр сілкіндірді. Алаштың абыройын – асқақ, көңілін – шалқақ етті. Естеріңізде болар, Бүкіләлемдік бокс кеңесінің шешімімен (WBC) 37 жылдан бері өзгертілмеген белбеуге Генаның бейнесі мен Қазақстанның Көк Туы ен-гізілді.

«WBC» белбеуі – екінің біріне, егіздің сыңарының маңдайына бұйыр-маған мәртебе. Оны, тек, бокс тарихын-дағы ең үздік боксшылар ғана иеленген. Бұл белбеуді иемденгендердің ара-сында аты аңызға айналған Мұхаммед Әли, Майк Тайсон, Леннокс Льюис, Рэй Леонард, Роберто Дюран, Хулио Сезар Чавес, Ларри Холмс, Виталий Кличко, Марвин Хаглер, Томми Хернс, Оскар де Ла Хойя, Флойд Мэйвезер сынды былға-ры қолғап шеберлері бар.

Дүйсенбі күні «Сарыарқа» «Нефтяникпен» кездесті. Альметьевскіде өткен ойын айдын қожайындарының пайдасына шешілді. 5:2.

«Мұнайшылар» сапында Александр Чиглинцев (18-ші минут), Алек-сандр Остроухов (21-ші минут), Максим Хапов (37-ші минут), Кирилл Адамчук (57-ші минут) және Умед Гильманов (59-шы минут) мергенді-гімен көзге түсті.

Бес шайбаға қарағандылықтар екі голмен жауап қатты. Екеуін де Артур Сарваров үшінші кезеңде салды. 45-ші және 54-ші минуттарда қақпашы Ярославлевтен айласын асырды.

Кеше «Сарыарқа» Нефтекамскіде «Тороспен» күш сынасты. Ертең пермьдік «Молот-Прикамьемен» мықтылық байқасады.

Өз тілшімізден.

Нұрдос КӘРІМ,«Орталық Қазақстан»