คู่มือโครงการฟันเทียมพระราชทานและการส่งเสริมสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ

คมอประกอบการดาเนนงาน

โครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย

เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ปงบประมาณ 2553

เอกสารประกอบการประชมถายทอดโครงการ “ฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย”

เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว 5-6 พฤศจกายน 2552 ณ หองประชมบอลรม 1 โรงแรมรชมอนต จ.นนทบร

โดย กลมพฒนาเทคโนโลยนวตกรรมทนตสขภาพวยทางานและสงอาย

กองทนตสาธารณสข กรมอนามย http://dental.anamai.moph.go.th/oralhealth/elderly/

สารบญ

คานา หนา 1 โครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย ปงบประมาณ 2553 หนา 2-8 กจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากโดยชมรมผสงอาย หนา 9-12 เอกสารเพมเตม 1.โครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย

1.1 โครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย เฉลมพระเกยรต-

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสมหามงคล เฉลมพระชนมพรรษา 84 พรรษา 5 ธนวาคม

2554

1.2 เปาหมายเบองตนในการจดบรการใสฟนเทยมรายจงหวด ปงบประมาณ 2553

1.3 ผลการจดบรการใสฟนเทยมในโครงการฟนเทยมพระราชทาน ปงบประมาณ 2552

1.4 แบบประเมนคณภาพบรการและความพงพอใจผสงอายทรบบรการใสฟนเทยม โครงการฟนเทยม-

พระราชทานป 2553

2. แบบสารวจกจกรรมชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก

3. การสารวจสภาวะทนตสขภาพผสงอาย

3.1 แบบฟอรมการสารวจสภาวะชองปากผสงอาย

3.2 ผลการสารวจสภาวะทนตสขภาพผสงอายป 2548-2551

4. โครงการไทยเขมแขง (คดลอกบางสวนจากสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข)

4.1 โครงการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล ในโครงการไทยเขมแขง

4.2 โครงการบรณาการบรการผสงอายระดบตตยภม

5. คมอการใหบรการของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล : การจดบรการสขภาพชองปาก

(คดลอกจาก.คมอการใหบรการของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล พมพครงท 1 กนยายน 2552)

1

คานา

จากการรวมพลงความรวมมอของวชาชพทนตกรรมและทกภาคสวนทเกยวของ นามาสผลสมฤทธใน

โครงการฟนเทยมพระราชทาน ทไดรวมเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสการจดงาน

ฉลองสรราชสมบตครบ 60 ป ในป 2549 และเนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 80 พรรษา ในป

2550 ผสงอายทวประเทศสามารถเขาถงบรการใสฟนเทยมทมคณภาพจากหนวยบรการทงภาครฐและเอกชน

มคณภาพชวตทดขนทงดานรางกาย จตใจและสงคม และรอยละ 98 มความพงพอใจในฟนเทยมทไดรบ กระทรวง-

สาธารณสข จงไดดาเนนงานตามโครงการฟนเทยมพระราชทาน เพอแกปญหาการสญเสยฟนในกลมผสงอาย

อยางตอเนองเปนเวลา 3 ป ตงแตป 2552-2554 เพอเตรยมเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ใน

โอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 84 พรรษา ในป 2554 และเพมภารกจในการสงเสรมสขภาพชองปากโดย

ภาคประชาชน ผานทางชมรมผสงอาย เพอคงสภาพชองปากทดไวใหนานทสด ซงคาดหวงวาจะลดความตองการ

บรการทาฟนเทยมทงปากในระยะยาวตอไป

ป 2554 จงเปนอกครงหนงทวชาชพทนตกรรม จะมโอกาสรวมเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระ

เจาอยหว ทนตบคลากรทปฏบตงานทวประเทศจะมบทบาทสาคญอยางยง ในการนานโยบายไปสการปฏบต

ผานการมสวนรวมของสงคม ทงครอบครว ชมชน ภาครฐและเอกชน รวมทงนาทองถนเขามามสวนรวมในการดแล

ผสงอาย ยกระดบสขภาพและคณภาพชวตของผสงอายทวประเทศตอไป คมอประกอบการดาเนนงานโครงการ

ฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ปงบประมาณ 2553 น นอกเหนอจากเปาหมายและการสนบสนนการดาเนนงานแลว ทมงานกลมพฒนา

เทคโนโลยนวตกรรมทนตสขภาพวยทางานและสงอาย ไดรวบรวมแผนงาน/โครงการทเกยวของ ทคดวาจะเปน

ประโยชนตอการบรหารจดการโครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอายไวใน

คมอนดวยแลว

ขอขอบพระคณทกทานทรวมกนพฒนางานสรางเสรมสขภาพชองปากผสงอายตงแตป 2548 มาจนถง

ปจจบน

(ทนตแพทยสธา เจยรมณโชตชย)

ผอานวยการกองทนตสาธารณสข

5 พฤศจกายน 2552

2

โครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย ปงบประมาณ 2553

1. ความเปนมา

โครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพสขภาพชองปากผสงอาย เปนสวนหนงของ

ประเดนยทธศาสตรกรมอนามย ดานการสงเสรมสขภาพผสงอาย ซงมงหวงใหผสงอายมสขภาพด อยใน

สงแวดลอมทเหมาะสม ซงสขภาพดสาหรบผสงอาย(1) ประกอบดวย 1) มสขภาพดทงรางกาย จตใจ และสงคม

2) มฟนใชเคยวอาหารไดอยางเหมาะสม 3) มดชนมวลกายอยในเกณฑปกต 4) สามารถชวยเหลอตนเองและ

ผอนไดตามอตภาพ

ในสวนของสขภาพชองปาก จากกระแสพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ความวา “เวลา

ไมมฟน กนอะไรกไมอรอย ทาใหไมมความสข จตใจกไมสบาย รางกายกไมแขงแรง” นบเปนพระมหากรณาธคณ

ของพระองคทานททรงหวงใยสขภาพชองปากของประชาชน ซงสงผลตอสขภาพและคณภาพชวต ประกอบกบ

ปญหาสขภาพชองปากในกลมผสงอาย(2) ไดแก การสญเสยฟนจนไมสามารถเคยวอาหารได นามาสการรวมพลง

ภาคเครอขายในโครงการฟนเทยมพระราชทาน เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในโอกาสมหามงคล

เฉลมพระชนมพรรษา 80 พรรษา ในป 2550 ภายใตโครงการเฉลมพระเกยรตฯ ดงกลาว บคลากรทเกยวของ

ทวประเทศไดรบการพฒนาศกยภาพในดานการจดบรการทมคณภาพแกผสงอายทงดานการทาฟนเทยม การ

สงเสรมสขภาพควบคไปกบสขภาพชองปาก การปองกนรากฟนผและ acute periodontitis ตลอดจนพฒนาระบบ

สนบสนนบรการทเชอมโยงจากสวนกลางจนถงหนวยบรการ จดรณรงคใสฟนเทยมโดยหนวยทนตกรรมพระราชทาน

ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทจงหวดประจวบครขนธ จงหวดสระแกว จงหวดพงงา จงหวดจนทบร จงหวด

กระบ และจงหวดกาญจนบร ไดรบงบประมาณสนบสนนการจดบรการและรณรงคสรางกระแสจากบรษทโอสถสภา

จากด ทจงหวดสงขลา จงหวดลาปาง จงหวดเพชรบรณ จงหวดอตรดตถ จงหวดเลย จงหวดศรสะเกษ จงหวด

อบลราชธาน จงหวดสราษฎรธาน จงหวดราชบร และจงหวดชยภม จนถงป 2552 สามารถจดบรการใสฟนเทยม

ทงปากหรอเกอบทงปากซงเปนเทคโนโลยเฉพาะทางแกผสงอายไดประมาณ 160,000 ราย เพอทดแทนฟนท

สญเสยไป นอกจากน ยงทาใหเกดการพฒนาเทคโนโลย ระบบบรการและระบบสนบสนน เพอลดการสญเสยฟน

ทเหมาะสมกบสถานการณของประเทศ โดยพฒนาความเขมแขงภาคประชาชนในการดแลสขภาพชองปาก

ตนเอง เกดเครอขายชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปากใน 54 จงหวด 234 ชมรม และพฒนา

รปแบบการจดบรการสงเสรมปองกนโรคตามชดสทธประโยชนในพนท 28 จงหวด 273 หนวยบรการ(3) และขอมล

การเฝาระวงสถานการณสขภาพชองปากผสงอายทไดรบจากจงหวดทกป พบวา ผสงอายมฟนแทและฟนเทยมใช

เคยวอาหารไดอยางเหมาะสมเพมขน จากรอยละ 44 ในป 2548 เปนรอยละ 50 ในป 2552

(1) คมอการสงเสรมสขภาพทพงประสงคในผสงอายสาหรบบคลากรสาธารณสข : สานกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย

(2) รายงานผลการสารวจสภาวะทนตสขภาพชองปากแหงชาตครงท 5 : กองทนตสาธารณสข กรมอนามย

(3) รายงานผลการดาเนนงาน กลมพฒนาเทคโนโลยนวตกรรมทนตสขภาพวยทางานและสงอาย กองทนตสาธารณสข ปงบประมาณ 2552

3

แตอยางไรกตาม ผลการสารวจสภาวะทนตสขภาพครงลาสดในป 2550(4) ผสงอายเกอบทกคนมการ

สญเสยฟน ยงคงพบผทควรไดรบบรการใสฟนเทยมทงปากเพอการเคยวอาหารอกรอยละ 4 หรอประมาณ

250,000 ราย แมวาอตราสวนผทมฟน 20 ซขนไปสงขน แตฟนทมอยพบโรคในชองปากทมโอกาสนาไปสการ

สญเสยฟน โดยเฉพาะรากฟนผ (รอยละ 21) และโรคปรทนต (รอยละ 84) กระทรวงสาธารณสขจงไดดาเนนงาน

ตามโครงการ เพอแกปญหาการสญเสยฟนอยางตอเนอง เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในโอกาส

มหามงคล 84 พรรษา 5 ธนวาคม 2554(5) ระยะเวลา 3 ป ตงแตป 2552-2554 โดยมเปาหมายในการจดบรการ

ใสฟนเทยมทงปากทดแทนฟนทสญเสยไปแกผสงอายทวประเทศปละ 30,000 ราย รวมทงลดการสญเสยฟน

โดยพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายซงเปนภาคประชาชน อยางนอย 1 อาเภอ 1 ชมรม ใหสามารถจดกจกรรม

เพอการดแลอนามยชองปากดวยตนเองของสมาชก และพงพาบรการสงเสรมปองกนจากภาครฐตามความจาเปน

รวมทงพฒนาเทคโนโลยเพอลดการสญเสยฟนกอนเขาสวยสงอาย ใหกลมผสงอายมฟนใชเคยวอาหารไดอยาง

เหมาะสม ซงเขยนเปนแผนภมไดดงน

บรการ setting

สขภาพชองปากผสงอาย

ชมรม

ผสงอาย

บรการ

สงเสรม

ปองกน

ฟนเทยม

พระราชทาน

กอนเขาสวย

สงอาย

(กลมอาชพ)

พฒนาศกยภาพ

ภาคเครอขาย

สนบสนนการ

จดบรการ

พฒนาองคความร เทคโนโลย

รณรงคสราง

กระแส

นเทศ ตดตาม ประเมนผล

เฝาระวง

สถานการณ

พฒนาระบบขอมล

และการรายงาน

ดงนน โครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอายในป 2553 กองทนต-

สาธารณสข จงไดใหความสาคญกบการบรรลวตถประสงคและเปาหมายในการเฉลมพระเกยรตฯ 84 พรรษา

ในป 2554 รวมทงการพฒนาองคความร เทคโนโลยดานการสรางเสรมสขภาพชองปากในกลมผสงอายและวย

ทางาน เพอใหกลมผสงอายมฟนใชเคยวอาหารเพมขน ซงทนตบคลากรทปฏบตงานทวประเทศ จะมบทบาท

สาคญ ทจะนานโยบายไปสการปฏบต ผานการมสวนรวมของสงคม ทงครอบครว ชมชน ภาครฐและเอกชน และ

การนาทองถนเขามามสวนรวมในการดแลผสงอาย ยกระดบสขภาพและคณภาพชวตของผสงอายทวประเทศ

ตอไป

(4) รายงานผลการสารวจสภาวะสขภาพชองปากระดบประเทศครงท 6 : กองทนตสาธารณสข กรมอนามย

4

(5) โครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองใน

โอกาสมหามงคล เฉลมพระชนมพรรษา 84 พรรษา 5 ธนวาคม 2554 : กระทรวงสาธารณสข (รายละเอยดในเอกสารเพมเตม 1.1)

2. ตวชวดทเกยวของกบโครงการในปงบประมาณ 2553 ในปงบประมาณ 2553 มตวชวดผลการดาเนนงานทเกยวของ ซงกองทนตสาธารณสขตองสงรายงาน

ไปยงหนวยงานตาง ๆ ดงน

2.1 ตวชวดผลลพธสขภาพชองปากผสงอาย

- ผสงอายมฟนใชเคยวอาหารไดอยางเหมาะสม (4 คสบ) รอยละ 51

2.2 ตวชวดตามประเดนยทธศาสตรกรมอนามย

- สนบสนนการจดบรการใสฟนเทยม 30,000 ราย

- มชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก 1 จงหวด อยางนอย 1 ชมรม

2.3 ตวชวดตามแผนการตรวจราชการและนเทศงานของกระทรวงสาธารณสขในกรณปกต

- รอยละ 80 ของผสงอายตามเปาหมายรายจงหวดไดรบบรการใสฟนเทยมตามโครงการ

2.4 ตวชวดเปาหมายการใหบรการของหนวยงานตามเอกสารงบประมาณกระทรวงสาธารณสข

- สนบสนนการจดบรการใสฟนเทยม 30,000 ราย

- สนบสนนชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก 75 ชมรม

(กาหนดการรายงาน : 6 เดอน , 9 เดอน และ 12 เดอน)

3. กจกรรมสาคญ 3.1 ฟนเทยมพระราชทาน 1) วตถประสงค : เพอสนบสนนการใสฟนเทยมทงปากหรอเกอบทงปากอยางมคณภาพแกผสงอาย ทดแทน

ฟนทสญเสยไป

2) เปาหมาย : 30,000 ราย รวมทงประเมนความพงพอใจ 10%

(รายละเอยดในเอกสารเพมเตม 1.2)

3) งบดาเนนการ :

- งบฯ บรการ : จาก e- claim, กรมบญชกลาง, ประกนสงคม ตามสทธผรบบรการ

- คาตอบแทน : กองทนโครงการฟนเทยมพระราชทาน (ตามทไดรบรายงานผานโปรแกรมฟนเทยม-

พระราชทาน ตดโอนเงน 3 ครง หลงจากไดรบรายงาน 1 เดอน)

4) การสนบสนน

- แปรงสฟน ยาสฟน เมดแชทาความสะอาดฟนเทยม ตามเปาหมายทจงหวดไดปรบแจงกองทนต-

สาธารณสข

- แผนพบการดแลฟนแท/ฟนเทยม

- วดทศนชด โครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย

- การประชมถายทอดโครงการแกผประสานงานและผปฏบตงานทวประเทศ 5-6 พฤศจกายน 2552

- การอบรมเชงปฏบตการ เรอง เทคนกการทาฟนเทยมทงปากแกผสงอาย 18-20 พฤศจกายน 2552

5

- การประชมตดตามโครงการ เมษายน 2553

- การรณรงคสรางกระแส : รวมกบหนวยทนตกรรมพระราชทานฯ ทจ.บรรมย (พฤศจกายน 2552)

และจ.สระแกว (มกราคม 2553)

: รวมกบมลนธโอสถสภา ทจ.นาน (ตลาคม 2552) ทจ.บรรมย (เมษายน

2553) และทจ.แพร

: รวมกบจงหวดและหนวยงานอน ๆ เชน จ.สมทรปราการ (ตลาคม 2552)

- การสมนเทศตดตามโครงการ

โดยกองทนตสาธารณสขภาคละ 1 จงหวด (มถนายน - กรกฎาคม 2553)

โดยศนยอนามยเขต ๆ ละ 2 จงหวด (มถนายน- กรกฎาคม 2553)

5) การรายงานโดยจงหวด :

- สานกตรวจราชการ ทาง e – inspection ทกเดอน

- กองทนตสาธารณสข ทางโปรแกรมฟนเทยมพระราชทาน ครงท 1 ภายใน 31 มนาคม 2553 (6 เดอน)

ครงท 2 ภายใน 31 พฤษภาคม 2553 (9 เดอน) ครงท 3 ภายใน 30 กนยายน 2553 (12 เดอน) หรอทกเดอน

6) การตรวจสอบขอมลรายงานจากจงหวดและการตดโอนเงน

http://dental.anamai.moph.go.th/oralhealth/elderly/ 3.2 การสงเสรมสขภาพชองปากโดยชมรมผสงอาย 1) วตถประสงค : เพอสนบสนนชมรมผสงอายใหสามารถจดกจกรรมเพอการดแลสขภาพชองปากดวยตนเองของ

สมาชก

2) เปาหมาย : 1 จงหวด อยางนอย 1 ชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก

(รายละเอยดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากโดยชมรมผสงอายหนา )

3) งบดาเนนการ :

- งบฯ จงหวด : จาก P&P area –based หรอ กองทนสขภาพตาบล


- แปรงสฟน ยาสฟน (ถาม : สาหรบ 1 ชมรมในจงหวด จานวนตามความเหมาะสม)

- เอกสาร/ แผนพบการดแลฟนแท/ฟนเทยม

- ภาพพลกประกอบการใหความรโดยชมรมผสงอาย

- การจดเวทแลกเปลยนเรยนรเครอขายชมรมผสงอาย (ทนตบคลากร บคลากรสาธารณสข และแกนนา

ชมรมผสงอาย) ตามเขตกรมอนามย

รวมกบศนยอนามยท 10 ในเขต 8, 9 และ 10 ท จ.ลาปาง (21-23 ธนวาคม 2552)

รวมกบศนยอนามยท 3 ในเขต 3 รวม 9 จงหวด (ธนวาคม 2552)

ทาง website โครงการฟนเทยมพระราชทานภายในวนท 15 ของเดอนถดจากทกาหนดใหรายงาน

6

รวมกบศนยอนามยท 5 ในเขต 5, 6 และ 7 (มกราคม 2553)

รวมกบศนยอนามยท 4 ในเขต 4 รวม 8 จงหวด ( มกราคม 2553)

เขต 11, 12, 1 และ 2 ทจ.นครศรธรรมราช (กมภาพนธ 2553)

- การประชมเชงปฏบตการสาหรบบคลากรสาธารณสขเรอง การสงเสรมปองกนโรคในชองปาก

(กมภาพนธ-มนาคม 2553)

- การประกวด “10 ยอดฟนด วย 80 ป” ระดบประเทศ (4 พฤศจกายน 2552)

และการคนหา “10 ยอดฟนด วย 80 ป” ระดบเขต ๆ ละ 2 ทาน (เมษายน - มถนายน 2553)

- การสมนเทศตดตามโครงการ

โดยกองทนตสาธารณสขภาคละ 1 จงหวด (มถนายน - กรกฎาคม 2553)

โดยศนยอนามยเขต ๆ ละ 2 จงหวด (มถนายน - กรกฎาคม 2553)

5) การรายงาน :

- รวบรวมผานศนยอนามยเขต ครงท 1 ภายใน 31 มนาคม 2553 (6 เดอน) ครงท 2 ภายใน 31

พฤษภาคม 2553 (9 เดอน) ครงท 3 ภายใน 30 กนยายน 2553 (12 เดอน) หรอทกเดอน

6) การตรวจสอบขอมลทรายงาน

http://dental.anamai.moph.go.th/oralhealth/elderly/ 3.3 การจดบรการทนตกรรมปองกนตามชดสทธประโยชน 1) วตถประสงค : เพอลดการสญเสยฟนโดยสนบสนนการจดบรการสงเสรมปองกน ในกลมทเสยงตอการเกด

รากฟนผ และเสยงตอโรคปรทนตอกเสบ

หมายเหต : บรการทนตกรรมปองกนตามชดสทธประโยชน ประกอบดวย 1) การตรวจสขภาพชองปาก

และการใหคาแนะนา และ/หรอการปรบพฤตกรรมเพอควบคมคราบจลนทรย 2) การใชฟลออไรดวานชปองกน

รากฟนผ 3) การขดหนนาลายปองกน Periodontitis (รายละเอยดในหนงสอเลมสเขยว เรอง คมอการดาเนนงาน

โครงการสงเสรมปองกนโรคในชองปากผสงอาย ตามชดสทธประโยชนทางทนตกรรม ภายใตโครงการหลกประกน

สขภาพถวนหนาป 2551 ซงไดจดสงใหจงหวดแลว )

2) เปาหมาย :

- จงหวดทสมครใจเขารวมโครงการเปนผกาหนดในโครงการทจดสงกองทนตสาธารณสข

3) งบฯ ดาเนนการ :

- งบฯ จงหวดและหนวยบรการ : PP express demand, PP area-based


- แปรงสฟน ยาสฟนตามจานวนเปาหมายทระบในโครงการ

- ไหมขดฟน (60% ของเปาหมาย) แปรงซอกฟน (20% ของเปาหมาย)

ทาง website โครงการฟนเทยมพระราชทาน

7

- โปรแกรมบนทกและวเคราะหขอมลเบองตน (เมษายน 2553)

- การประชมแลกเปลยนเรยนรระหวางจงหวดทดาเนนการ

- การสมนเทศตดตามโครงการ ภาคละ 1 จงหวด (มถนายน - กรกฎาคม 2553)


- รวบรวมรายงานสงกองทนตสาธารณสข ครงท 1 ภายใน 31 มนาคม 2553 (6 เดอน) ครงท 2 ภายใน

31 พฤษภาคม 2553 (9 เดอน) ครงท 3 ภายใน 30 กนยายน 2553 (12 เดอน) หรอทกเดอน

6) การตรวจสอบขอมลทรายงาน

http://dental.anamai.moph.go.th/oralhealth/elderly/ 4. การพฒนาองคความร เทคโนโลย รปแบบการดาเนนงาน

- การศกษาวจย เรอง ประสทธผลการใชฟลออไรดวานชในการปองกนรากฟนผ

(จ.เชยงใหม, ตราด, นครปฐม, สตล)

- การพฒนารปแบบการสงเสรมปองกนโรคในชองปากโดยภาครฐรวมกบทองถนและภาคประชาชน

- การพฒนาระบบบรการสรางเสรมสขภาพชองปากแบบผสมผสานในกลมผสงอาย

- การพฒนารปแบบการสงเสรมสขภาพชองปากกอนเขาสวยสงอาย

1) วตถประสงค : เพอพฒนาองคความร เทคโนโลย ตนแบบการดาเนนงานดานการสรางเสรมสขภาพชองปาก

วยทางานและสงอาย

2) เปาหมาย :

จงหวดทสมครใจเขารวมโครงการ

3) งบฯ ดาเนนการ :

งบฯ กองทนตสาธารณสข กรมอนามย

5. การรณรงคจดบรการทางทนตสาธารณสข เนองในวนทนตสาธารณสขแหงชาต 21 ตลาคม 2553 1) วตถประสงค : เพอรวมพลงวชาชพทนตกรรม จดบรการทางทนตสาธารณสข ถวายเปนพระราชกศลแด

สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน พระมารดาแหงการทนตแพทยไทย

2) เปาหมาย : หนวยบรการทวประเทศ


- แปรงสฟน ตามผลการดาเนนงานทรายงานกองทนตสาธารณสขปทผานมา


- กองทนตสาธารณสข ทาง online, e-mail, โทรสาร ภายในวนท 21 ตลาคม 2552 และ 21 ตลาคม

2553

ทาง website โครงการฟนเทยมพระราชทาน

8

6. ขอมลขาวสารและการประสานงาน

6.1 Website โครงการฟนเทยมพระราชทาน www.anamai.moph.go.th/dental/elderly

6.2 แจงผานทาง e-mail ผประสานงานโครงการระดบเขตและจงหวด

6.3 ผประสานโครงการในกองทนตสาธารณสข

ทปรกษา : ทพ.สธา เจยรมณโชตชย [email protected]

ฟนเทยมพระราชทาน : ทพญ.สปราณ ดาโลดม [email protected]

คณเสนห ครฑษา [email protected]

การสงเสรมสขภาพชองปากโดยชมรมผสงอาย : ทพญ.นนทล วรชย [email protected]

ทภ.ชนกา โตเลยง [email protected]

การจดบรการสงเสรมปองกนตามชดสทธประโยชน : ทพญ.วรางคนา เวชวธ [email protected]

ทภ.กญญณช ครฑษา [email protected]

การประชม/อบรม/สมมนา : คณธนกฤต ขนธนยม [email protected]

คณสวณ สนทร [email protected]

คณฤด จอมรงเสร [email protected]

9

กจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากโดยชมรมผสงอาย

1) ความเปนมา ตามทกระทรวงสาธารณสขไดอนมตการดาเนนงาน ตามโครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรม

สขภาพชองปากผสงอาย เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนม-

พรรษา 84 พรรษา และกาหนดเปาหมายใหชมรมผสงอายซงเปนภาคประชาชน อยางนอย 1 อาเภอ 1 ชมรม

ใหสามารถจดกจกรรมเพอการดแลอนามยชองปากดวยตนเองของสมาชก ทงนเพอสงเสรมสขภาพชองปากให

คงสภาพทดไวตลอดชวต ลดการสญเสยฟนทงปากและลดความจาเปนในการจดบรการใสฟนเทยม และเพอให

การดาเนนงานเปนไปตามเปาหมาย ในป 2553 จงควรพฒนาตนแบบชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพ

ชองปาก แตละจงหวด อยางนอย 1 ชมรม

จากประสบการณในการพฒนาตนแบบชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก ตงแตป 2549

เปนตนมา ในพนทศนยอนามยท 4 ราชบร, ศนยอนามยท 5 นครราชสมา, ศนยอนามยท 6 ขอนแกน, ศนย

อนามยท 7 อบลราชธาน และศนยอนามยท 10 เชยงใหม พบวา มความเปนไปไดในการดาเนนงานจดกจกรรม

สงเสรมสขภาพชองปาก โดยชมรมผสงอาย 3 รปแบบ ไดแก

1) ชมรมผสงอายเขารวมในกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากทโรงพยาบาลจดขน

2) โรงพยาบาลและสถานอนามยสนบสนนใหชมรมผสงอายจดกจกรรมดแลสขภาพชองปาก โดย

เจาหนาทของโรงพยาบาลเขาไปดาเนนการ

3) โรงพยาบาล และสถานอนามย สามารถกระตนใหชมรมผสงอายจดกจกรรมขนเอง และพฒนา

กจกรรมดวยชมรมเองอยางตอเนอง โดยองคกรปกครองสวนทองถนรวมสนบสนนตามทชมรมผสงอายเสนอ

ซงกจกรรมท 3) เปนกจกรรมทยงยน และเปนไปตามทคาดหวง แตอยางไรกตาม ความพรอมของทม

ทนตบคลากร บคลากรสาธารณสขแตละระดบ และชมรมผสงอายแตละพนทมความแตกตางกน กจกรรมท

เกดขนจงมหลากหลาย เพอความสะดวกสาหรบพนททจะดาเนนงาน กองทนตสาธารณสขจงไดรวบรวม

กจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก จากการจดกจกรรมจรงโดยแกนนาชมรมผสงอายและสมาชก ทเหมาะสมกบ

ชมรมสงอายตามบรบทการดาเนนงานของพนท ความพรอมและความเขมแขงของชมรม

2) กจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมผสงอาย กจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก หมายถง กจกรรมการสรางเสรมสขภาพชองปาก และกจกรรมสราง

บรรยากาศใหเออตอการสรางเสรมสขภาพชองปาก ทจดขนโดยชมรมผสงอาย ดงตอไปน

2.1 ดานพฤตกรรม เชน การฝกทกษะแปรงฟนหลงอาหารกลางวน หลงจากการทาบญทวด กอนหรอ

หลงการออกกาลงกาย กอนการละหมาด กอนหรอหลงการทากจกรรมตางๆ (ราฟอนเลบ ฟอนเจง ฯลฯ) การ

ปรบรปแบบอาหารวางจากขนมหวานเปนผลไม การเปลยนการอวยพรวนเกดดวยขนมเคกเปนผลไม ตลอดจน

การงดการกนนาอดลม เปนตน

2.2 ดานการใหความร เชน การใหความรเรองสขภาพชองปากโดยผสงอายใหกบผสงอายเอง หรอ

10

อาจรวมกบการใหความรกบเดกเลกและประชาชนทวไปกลมตางๆ การจดทาบอรดความรเรองชองปาก เรอง

ตาแหนงของฟนในชองปาก และการดแลสขภาพชองปาก หรอการสอนเรองการแปรงฟน ใหกบพระ เดกเลก

นกเรยน อสม. ประชาชน เปนตน

2.3 ดานเสรมสรางกาลงใจและการใหคณคา เชน การประกวดแปรงฟน การประกวดผสงอายฟนสวย

การประกวดครอบครวผสงอายฟนด เปนตน

2.4 ดานการชวยเหลอชมชนและสงคม เชน การเยยมบาน เพอใหความรเรองการดแลสขภาพชองปาก

แกผสงอายทไมไดมาเขารวมกจกรรม การตรวจฟนใหกบผสงอายหรอลกหลานทบาน หรอเพอนบานในชมชน

รวมทงการประสานการสงตอไปรบการรกษาทโรงพยาบาล

2.5 นวตกรรม / สงประดษฐการทาความสะอาดชองปากทเปนภมปญญาทองถน เชน การทา

ไมคนทา หรอดามจบไมจมฟน เปนอปกรณเสรมการทาความสะอาดชองปาก การทานายาบวนปากจากใบ

ฝรง การตงกองทนแปรงสฟนยาสฟน และการทากระเปาถอ (จากวสดทไมใชแลว เชน กลองเหลา) การทา

กระเปาผา (จากผาพนเมองทมอย)เพอใสแปรงสฟน ยาสฟน สาหรบพกพามาทชมรมฯ หรอใสอปกรณสาหรบ

ไปสอนใหความรกบคนอน เปนตน

2.6 การสรางมาตรการดานสขภาพชองปากทางสงคม เชน การผลกดนใหเกดการจดทาขอตกลง

หมบานเรอง การไมกนหวาน การจดตงชมรมผสงวยไมกนหวาน และการกาหนดบทบาทกลมแกนนาผสงอาย

เพอใหความรเรองการทาความสะอาดฟน เปนตน

กจกรรมเหลาน ลวนโดยไดรบการสนบสนนอยางเปนระบบ ตามบทบาทของภาคเครอขายทเกยวของ

ไดแก องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนตาบล เทศบาล วด ศนยสขภาพชมชน โรงพยาบาลชมชน

โรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป สานกงานสาธารณสขจงหวด และศนยอนามยเขต รวมกบชมชน และ

ชมรมผสงอาย ตามบรบทของแตละพนททมความพรอม และความเขมแขงทตางๆ กน

3) การพฒนาชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก

ปจจบน พบวา ชมรมผสงอายทจดกจกรรมดานการสงเสรมสขภาพชองปากแลว ไดมการทากจกรรม

สงเสรมสขภาพชองปากในลกษณะตางๆ เพมมากขน กองทนตสาธารณสขจงไดจดทามาตรฐานชมรมผสงอาย

ดานการสงเสรมสขภาพชองปาก กรมอนามย ขน โดยไดรบรวมมอกบภาคเครอขายทมประสบการณจรงจาก

การทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมผสงอาย ไดแก โรงพยาบาลดาเนนสะดวก จงหวดราชบร

โรงพยาบาลบานเขวา, โรงพยาบาลคอนสวรรค จงหวดชยภม โรงพยาบาลลาปลายมาศ จงหวดบรรมย และ

โรงพยาบาลแจหม, โรงพยาบาลเกาะคา, โรงพยาบาลแมทะ จงหวดลาปาง รวมกบสานกงานสาธารณสขจงหวด

และศนยอนามยเขตทเกยวของ โดยไดรบความอนเคราะหจากอาจารยทปรกษา ไดแก ดร.มทนา (พฤกษาพงศ)

เกษตระฑต คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร มารวมคด รวมวเคราะห และไดขอสรปทเปน

เกณฑกลางเพอใชในการจดระดบชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก และเปนแนวทางสงเสรมให

เกดการพฒนากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมผสงอายตอไป

11

รายละเอยดตามมาตรฐานชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก กรมอนามย มาตรฐานชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก กรมอนามย ม 4 องคประกอบ ไดแก

1. ดานโครงสรางชมรมผสงอาย ประกอบดวย

1.1 มกรรมการชมรมฯ ประกอบดวยกรรมการตาแหนงตางๆ ไดแก ประธาน รองประธาน

เลขานการ ผชวยเลขานการ เหรญญก ผชวยเหรญญก นายทะเบยน และอนๆ (ตามระเบยบสภาฯ ผสงอาย

แหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน วาดวยเกณฑมาตรฐานชมรม

ผสงอายในเครอขายสมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทยฯ พ.ศ.2552)

1.2 มหนวยงาน องคกร หรอบคคล ใหการสนบสนนชมรมฯ ในดานตางๆ โดยระบชอ

หนวยงานทใหการสนบสนน 2. ดานการบรหารจดการ

2.1 มการมอบหมายบคคลเพอจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในรปแบบตางๆ เชน

มอบหมายดวยวาจา หรอมอบหมายดวยการมหนงสอแตงตง หรออนๆ

2.2 การพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายในการดาเนนงานสงเสรมสขภาพชองปาก ไดแก

- แกนนามศกยภาพ หรอ ไดรบการพฒนาศกยภาพ หรอ พฒนาขดความสามารถ ใน

เรองการสงเสรมสขภาพชองปาก โดยแกนนาสามารถทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากใหกบสมาชกชมรมฯ

ได

- แกนนา หรอ สมาชก สามารถประสานการทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากใน

ชมรมผสงอาย รวมกบเครอขาย

- แกนนา หรอ สมาชก เปนผแสวงหาสงตางๆ เชน งบประมาณ วสดอปกรณ หรออนๆ

เพอสนบสนนกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมผสงอาย

- แกนนา หรอสมาชก เปนพเลยงใหกบชมรมผสงอายอนๆ ในการทากจกรรมสงเสรม

สขภาพชองปาก

2.3 สมาชกชมรมผสงอาย มสวนรวมในการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก กบ

เจาหนาทสาธารณสข โดยชวยเหลอเจาหนาทสาธารณสข ในการทากจกรรมในชมรมผสงอาย

2.4 ความครอบคลมของผสงอายทเขารวมกจกรรมในชมรมผสงอาย ไดแก

- ใน 1 ป สมาชกชมรมผสงอายมโอกาสเขารวมกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก

อยางนอย 1 ครง ระบรอยละของผสงอายทเขารวมกจกรรม

- การมกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก ครอบคลมถงผสงอายทไมใชสมาชกชมรมฯ

เชน การเยยมบาน หรอ กจกรรมอนๆ

2.4 การประเมนการจดกจกรรมในชมรมผสงอาย ไดแก

- มการบนทกขอมล / รปภาพ ผลของการจดกจกรรม

- มการประเมนผลการจดกจกรรมอยางตอเนอง (ทกครงทมการจดกจกรรม) และม

การนาผลการประเมนไปใชประโยชนในดานตางๆ

12

2.5 มขอมลดานสขภาพชองปากของสมาชกททนสมยอยเสมอ อยางนอยปละ 1 ครง 3. ดานกจกรรมทเกด

3.1 กจกรรมการสรางเสรมสขภาพชองปาก เชน การใหความรดานสขภาพชองปาก การ

ฝกทกษะการทาความสะอาดชองปาก การแปรงฟนในชวงเวลาจดกจกรรมชมรมฯ การตรวจสขภาพชองปาก

โดยสมาชกชมรมฯ

3.2 กจกรรมสรางบรรยากาศใหเออตอการสรางเสรมสขภาพชองปาก เชน มมความรใน

ชมรมผสงอาย สถานทจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก แหลงวสด / อปกรณ เพอสนบสนนกจกรรมสงเสรม

สขภาพชองปากในชมรมฯ มพเลยง เชน เจาหนาทสาธารณสข ใหความชวยเหลอ ทงดานองคความร และการ

ดาเนนงาน มขอตกลงรวมกน ในการกาหนดนโยบาย สนบสนนการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก ม

กจกรรมสรางกระแส ดานการสงเสรมสขภาพชองปาก 4. ดานการเรยนรของผสงอาย

4.1 ผสงอายมการเรยนรเรองสขภาพชองปาก โดยการ ดงาน หรอการทาประชาคม

4.2 มนวตกรรมทเกดขนจากการทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมฯ

4.3 ชมรมผสงอายมการเรยนร กบทอนๆ โดยการแลกเปลยนเรยนร หรอเปนศนยกลาง

เรยนร และ/หรอ เปนแหลงศกษาดงาน

4.4 ผสงอายมการเรยนรกนเองในชมรมฯ เชน กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร

ทงน กองทนตสาธารณสขไดจดทา แบบสารวจกจกรรมชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชอง

ปาก ตามมาตรฐานชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก กรมอนามย (รายละเอยดในเอกสาร

เพมเตม เรอง แบบสารวจ และวธการใชแบบสารวจกจกรรมชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก)

เปาหมายเบองตนในการจดบรการใสฟนเทยมรายจงหวดโครงการฟนเทยมพระราชทาน ปงบประมาณ 2553

เขต จงหวด เปาหมาย (ราย)(2550)จานวนผสงอาย

เขต 11 นนทบร 566115,0452 ปทมธาน 37977,1203 พระนครศรอยธยา 48197,8624 อางทอง 20341,301

เขต 25 สระบร 32465,9636 ลพบร 44590,5467 สงหบร 16132,8048 ชยนาท 24349,485

เขต 39 ชลบร 556113,080

10 นครนายก 16233,01711 สมทรปราการ 503102,27912 ฉะเชงเทรา 38678,54013 ปราจนบร 25651,98414 สระแกว 23948,56115 ตราด 11924,23016 จนทบร 28357,56817 ระยอง 26052,905

เขต 418 ราชบร 492100,09719 สพรรณบร 554112,71520 นครปฐม 44089,46821 กาญจนบร 37275,67322 เพชรบร 28157,14223 ประจวบครขนธ 25251,30224 สมทรสาคร 22646,00725 สมทรสงคราม 14228,919

เขต 526 นครราชสมา 1,356275,71627 ชยภม 617125,46228 บรรมย 764155,29729 สรนทร 713144,988

เขต 630 ขอนแกน 914185,79031 มหาสารคาม 47596,60032 เลย 32966,82533 หนองคาย 40983,20734 อดรธาน 656133,39635 หนองบวลาภ 20942,59936 รอยเอด 670136,30237 กาฬสนธ 46193,695

เขต 738 อบลราชธาน 811164,844

เอกสารเพมเตม

เอกสารประกอบการประชมถายทอดโครงการ “ฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย”

เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว 5-6 พฤศจกายน 2552 ณ หองประชมบอลรม 1 โรงแรมรชมอนต จ.นนทบร

โดย กลมพฒนาเทคโนโลยนวตกรรมทนตสขภาพวยทางานและสงอาย

กองทนตสาธารณสข กรมอนามย http://dental.anamai.moph.go.th/oralhealth/elderly/

แนวทางการใชมาตรฐานชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก กรมอนามย (ฉบบราง) กองทนตสาธารณสข กรมอนามย ตลาคม 2552

ความเปนมา

กองทนตสาธารณสข กรมอนามย ไดดาเนนกจกรรมการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย ภายใตโครงการพฒนารปแบบการสรางเสรมสขภาพชองปาก เพอสขภาพและคณภาพชวตผสงอาย ตงแตป 2549 ถงปจจบน พบวา มการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากโดยชมรมผสงอายในลกษณะตางๆ อนเปนผลทาใหเกดการสงเสรมสขภาพ และพฒนาคณภาพชวตของผสงอาย ทาใหผสงอายเหนคณคาของตนเอง มความสข มการรวมกลม และใชเวลาใหเปนประโยชนในการทากจกรรมรวมกน

การดาเนนงานสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย ในป 2549-2550 เปนการดาเนนการในพนทรบผดชอบของศนยอนามยท 4 ราชบร ศนยอนามยท 5 นครราชสมา ศนยอนามยท 6 ขอนแกน ศนยอนามยท 7 อบลราชธาน และศนยอนามยท 10 เชยงใหม โดยดาเนนกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมผสงอายนารอง ของจงหวดราชบร เพชรบร สพรรณบร ชยภม บรรมย ขอนแกน อบลราชธาน ศรสะเกษ อานาจเจรญ ลาปาง และเชยงใหม รวม 32 ชมรม พบวา มความเปนไปไดในการดาเนนงานจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก โดยชมรมผสงอาย 3 รปแบบ ไดแก 1) ชมรมผสงอายเขารวมในกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากทโรงพยาบาลจดขน 2) โรงพยาบาล และสถานอนามยสนบสนนใหชมรมผสงอายจดกจกรรมดแลสขภาพชองปาก โดยเจาหนาทของโรงพยาบาลเขาไปรวมจดกจกรรม 3) โรงพยาบาล และสถานอนามย สามารถกระตนใหชมรมผสงอายจดกจกรรมขนเองอยางตอเนอง โดยมความรวมมอขององคการบรหารสวนทองถนรวมชวยเหลอ

และการดาเนนการสงเสรมสขภาพผสงอายในปตอๆ มา เปนการดาเนนการกจกรรมการสรางเครอขาย โดยผานการประชมแลกเปลยนเรยนร เรอง สขภาพ และสขภาพชองปากผสงอาย เกดการแลกเปลยนเรยนรแนวคด วธการดาเนนงาน และการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพ และสขภาพชองปากทเหมาะสมในชมรมผสงอายตามบรบทการดาเนนงานของพนท ครอบคลมชมรมผสงอายในพนทภาคกลาง ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต ทาใหปจจบนมเครอขายชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมการสงเสรมสขภาพชองปากรวมทงสน 54 จงหวด 240 ชมรม

ชมรมผสงอายมการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในดานตางๆ ไดแก - ดานพฤตกรรม เชน การแปรงฟนหลงอาหารกลางวน การแปรงฟนหลงจากการทาบญทวด

การแปรงฟนกอนหรอหลงการออกกาลงกาย การแปรงฟนกอนการละหมาด การแปรงฟนกอนหรอหลงการทากจกรรมตางๆ เชน ราฟอนเลบ การปรบรปแบบอาหารวางจากขนมหวานเปนผลไม การเปลยนการอวยพรวนเกดดวยขนมเคกเปนผลไม ตลอดจนการงดการกนนาอดลม

- ดานการใหความร เชน การใหความรเรองสขภาพชองปากโดยผสงอายใหกบผสงอายเอง เดกเลก และประชาชนทวไป มการจดทาบอรดความรเรองฟน และตาแหนงของฟนในชองปาก

- ดานเสรมสรางกาลงใจ เชน การประกวดแปรงฟน การประกวดผสงอายฟนสวย การประกวดครอบครวผสงอายฟนด

- ดานการชวยเหลอชมชน เชน การเยยมบาน การใหความรเรองการดแลสขภาพชองปากแกผสงอายทไมไดมาเขารวมกจกรรม การตรวจฟนใหกบผสงอาย ลกหลานทบาน เพอนบานในชมชน และสงตอไปรบการรกษาทโรงพยาบาล การสอนเรองการแปรงฟน ใหกบพระ เดกเลก นกเรยน อสม. ประชาชน

1

- นวตกรรม / สงประดษฐการทาความสะอาดชองปาก เชน การทาไมคนทาเพอเปนอปกรณเสรมการทาความสะอาดชองปาก การจดทาไมจมฟนเพอเปนอปกรณเสรมการทาความสะอาดชองปาก การทานายาบวนปากจากใบฝรง การตงกองทนแปรงสฟนยาสฟน และการทากระเปาถอ (จากกลองเหลา) การทากระเปาผา เพอใสแปรงสฟน ยาสฟน ในการพกพามาทชมรมฯ หรอสาหรบไปสอนใหความรกบคนอน

- การสรางมาตรการดานสขภาพชองปาก เชน การจดทาขอตกลงหมบาน เรอง ไมกนหวาน มการจดตงชมรมผสงวยไมกนหวาน และการจดกลมแกนนาผสงอาย เพอใหความรเรองการทาความสะอาดฟน

โดยไดรบการสนบสนนอยางเปนระบบ ตามบทบาทของภาคเครอขายทเกยวของ ไดแก องคการบรหารสวนตาบล ศนยสขภาพชมชน โรงพยาบาลชมชน วด สานกงานสาธารณสขจงหวด และศนยอนามยเขต รวมกบชมชน และชมรมผสงอาย ตามบรบทของแตละพนททมความพรอม และความเขมแขงทตางๆ กน

ปจจบน พบวา มการทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในลกษณะตางๆ เพมมากขน ในชมรมผสงอาย กองทนตสาธารณสขจงไดจดทามาตรฐานชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก กรมอนามย ขน โดยไดรบรวมมอกบภาคเครอขายทมประสบการณจรงจากการทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมผสงอาย ไดแก โรงพยาบาลดาเนนสะดวก จงหวดราชบร โรงพยาบาลบานเขวา โรงพยาบาลคอนสวรรค จงหวดชยภม โรงพยาบาลลาปลายมาศ จงหวดบรรมย และโรงพยาบาลแจหม โรงพยาบาลเกาะคา โรงพยาบาลแมทะ จงหวดลาปาง โดยไดรบความอนเคราะหจากอาจารยทปรกษา ไดแก ดร.มทนา (พฤกษาพงศ) เกษตระฑต คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร มารวมคด รวมวเคราะห ไดขอสรปเปนเกณฑกลางเพอใชในการประเมน สาหรบการจดระดบใหกบชมรมผสงอาย ทมการดาเนนกจกรรมดานการสงเสรมสขภาพชองปาก ซงจะนามาใชประโยชนในการพฒนากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมผสงอายตอไป วตถประสงค

1. เพอสงเสรมใหเกดการพฒนามาตรฐานชมรมผสงอาย ในการทากจกรรมการสงเสรมสขภาพชองปากดานตางๆ ในชมรมผสงอาย

2. เพอเปนแนวทางการดาเนนกจกรรมชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก ใหบรรลเปาหมายตามตวชวด มชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก 1 จงหวด อยางนอย 1 ชมรม ในป 2553 และ มชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก 1 อาเภอ อยางนอย 1 ชมรม ในป 2554 รายละเอยดตามมาตรฐานชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก กรมอนามย

มาตรฐานชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก กรมอนามย ม 4 องคประกอบ ไดแก 1. ดานโครงสรางชมรมผสงอาย ประกอบดวย

1.1 มกรรมการชมรมฯ ประกอบดวยกรรมการตาแหนงตางๆ ไดแก ประธาน รองประธาน เลขานการ ผชวยเลขานการ เหรญญก ผชวยเหรญญก นายทะเบยน และอนๆ (ตามระเบยบสภาฯ ผสงอายแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน วาดวยเกณฑมาตรฐานชมรมผสงอายในเครอขายสมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทยฯ พ.ศ.2552)

1.2 มหนวยงาน องคกร หรอบคคล ใหการสนบสนนชมรมฯ ในดานตางๆ โดยระบชอหนวยงานทใหการสนบสนน

2. ดานการบรหารจดการ 2.1 มการมอบหมายบคคลเพอจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในรปแบบตางๆ เชน

มอบหมายดวยวาจา หรอมอบหมายดวยการมหนงสอแตงตง หรออนๆ

2

2.2 การพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายในการดาเนนงานสงเสรมสขภาพชองปาก ไดแก - แกนนามศกยภาพ หรอ ไดรบการพฒนาศกยภาพ หรอ พฒนาขดความสามารถ ใน

เรองการสงเสรมสขภาพชองปาก โดยแกนนาสามารถทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากใหกบสมาชกชมรมฯ ได

- แกนนา หรอ สมาชก สามารถประสานการทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมผสงอาย รวมกบเครอขาย

- แกนนา หรอ สมาชก เปนผแสวงหาสงตางๆ เชน งบประมาณ วสดอปกรณ หรออนๆ เพอสนบสนนกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมผสงอาย

- แกนนา หรอสมาชก เปนพเลยงใหกบชมรมผสงอายอนๆ ในการทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก

2.3 สมาชกชมรมผสงอาย มสวนรวมในการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก กบเจาหนาทสาธารณสข โดยชวยเหลอเจาหนาทสาธารณสข ในการทากจกรรมในชมรมผสงอาย

2.4 ความครอบคลมของผสงอายทเขารวมกจกรรมในชมรมผสงอาย ไดแก - ใน 1 ป สมาชกชมรมผสงอายมโอกาสเขารวมกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก อยาง

นอย 1 ครง ระบรอยละของผสงอายทเขารวมกจกรรม - การมกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก ครอบคลมถงผสงอายทไมใชสมาชกชมรมฯ

เชน การเยยมบาน หรอ กจกรรมอนๆ 2.4 การประเมนการจดกจกรรมในชมรมผสงอาย ไดแก

- มการบนทกขอมล / รปภาพ ผลของการจดกจกรรม - มการประเมนผลการจดกจกรรมอยางตอเนอง (ทกครงทมการจดกจกรรม) และมการ

นาผลการประเมนไปใชประโยชนในดานตางๆ 2.5 มขอมลดานสขภาพชองปากของสมาชกททนสมยอยเสมอ อยางนอยปละ 1 ครง

3. ดานกจกรรมทเกด 3.1 กจกรรมการสรางเสรมสขภาพชองปาก เชน การใหความรดานสขภาพชองปาก การฝก

ทกษะการทาความสะอาดชองปาก การแปรงฟนในชวงเวลาจดกจกรรมชมรมฯ การตรวจสขภาพชองปาก โดยสมาชกชมรมฯ

3.2 กจกรรมสรางบรรยากาศใหเออตอการสรางเสรมสขภาพชองปาก เชน มมความรในชมรมผสงอาย สถานทจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก แหลงวสด / อปกรณ เพอสนบสนนกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมฯ มพเลยง เชน เจาหนาทสาธารณสข ใหความชวยเหลอ ทงดานองคความร และการดาเนนงาน มขอตกลงรวมกน ในการกาหนดนโยบาย สนบสนนการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก มกจกรรมสรางกระแส ดานการสงเสรมสขภาพชองปาก

4. ดานการเรยนรของผสงอาย 4.1 ผสงอายมการเรยนรเรองสขภาพชองปาก โดยการ ดงาน หรอการทาประชาคม 4.2 มนวตกรรมทเกดขนจากการทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมฯ 4.3 ชมรมผสงอายมการเรยนร กบทอนๆ โดยการแลกเปลยนเรยนร หรอเปนศนยกลาง

เรยนร และ/หรอ เปนแหลงศกษาดงาน 4.4 ผสงอายมการเรยนรกนเองในชมรมฯ เชน กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร

3

(ราง) แบบสารวจกจกรรมชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก ครงท ............. วน/เดอน/ป ....................................

ชอชมรม ........................................................................................................................................................ ตาบล ............................................................. อาเภอ ................................................................................... จงหวด .......................................................................................................................................................... ผเกบขอมล ทนตบคลากร บคลากรสาธารณสข กรรมการ หรอสมาชกชมรมผสงอาย อนๆ ระบ ...................................................... โปรดกาเครองหมาย ในชองทมการดาเนนการตามกจกรรมนน

รายละเอยดกจกรรม มการดาเนนการ

1. ดานโครงสรางชมรมผสงอาย 1.1 มกรรมการชมรมฯ ประกอบดวย ประธาน รองประธาน เลขานการ

ผชวยเลขานการ เหรญญก ผชวยเหรญญก นายทะเบยน เปนตน ..............

1.2 มหนวยงาน องคกร หรอบคคล จากทองถน รวมทงสาธารณสข หรออนๆ ทใหการสนบสนนชมรมฯ ระบ 1. ................................................................................................................ 2. ................................................................................................................ 3. ................................................................................................................ 4...................................................................................................................

..............

2. ดานการบรหารจดการ 2.1 มการมอบหมายบคคลเพอจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในรปแบบ เชน

มอบหมายดวยวาจา หรอมอบหมายดวยการมหนงสอแตงตง หรออนๆ ระบ .............................................................................................................

..............

2.2 การพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายในการดาเนนงานสงเสรมสขภาพชองปาก - แกนนามศกยภาพ หรอ ไดรบการพฒนาศกยภาพ หรอ ขดความสามารถ

ในเรองการสงเสรมสขภาพชองปาก ..............

- แกนนา หรอสมาชก สามารถประสานการทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมผสงอาย รวมกบเครอขาย

..............

- แกนนา หรอสมาชกชมรมผสงอาย เปนผหาแสวงหาสงตางๆ เชน งบประมาณ วสดอปกรณหรออนๆ เพอสนบสนนกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมฯ

..............

- แกนนา หรอสมาชก เปนพเลยงใหชมรมผสงอายอนๆ ในการทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก

..............

2.3 สมาชกชมรมผสงอาย รวมทากจกรรมการสงเสรมสขภาพชองปาก กบเจาหนาทสาธารณสข ในการทากจกรรมในชมรมผสงอาย

..............

2.4 ความครอบคลมของผสงอายทเขารวมกจกรรมในชมรมฯ

4

รายละเอยดกจกรรม มการดาเนนการ

- ใน 1 ป สมาชกชมรมผสงอายมโอกาสไดเขารวมกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก อยางนอย 1 ครง รอยละ ...............

..............

- มกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากครอบคลมไปถงผสงอาย ทไมใชสมาชกชมรมฯ ระบ ..........................................................................................

..............

2.4 การประเมนการจดกจกรรมในชมรมผสงอาย - มการบนทกขอมล / รปภาพ รวมทงบนทกผลของการจดกจกรรม .............. - มการประเมนผลการจดกจกรรมอยางตอเนอง และมการนาผลการ

ประเมนไปใชประโยชนในดานตางๆ ..............

2.5 มขอมลดานสขภาพชองปากของสมาชกททนสมยอยเสมอ อยางนอยปละ 1 ครง

..............

3. ดานกจกรรมทเกด 3.1 กจกรรมการสรางเสรมสขภาพชองปาก เชน

- การใหความรดานสขภาพชองปาก .............. - การฝกทกษะการทาความสะอาดชองปาก ระบ .............. - การแปรงฟนในชวงเวลาจดกจกรรมทชมรมฯ .............. - การตรวจสขภาพชองปาก โดยสมาชกชมรมฯ .............. - อนๆ ระบ .............................................................................................. ..............

3.2 กจกรรมสรางบรรยากาศใหเออตอการสรางเสรมสขภาพชองปาก เชน - มมมความรในชมรมผสงอาย .............. - มสถานทจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก .............. - มแหลงวสด / อปกรณ เพอสนบสนนกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากใน

ชมรมฯ ..............

- มพเลยง เชน เจาหนาทสาธารณสข ใหความชวยเหลอ ทงดานองคความร และการดาเนนงาน

..............

- มขอตกลงรวมกน ในการกาหนดนโยบาย สนบสนนการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก

..............

- มกจกรรมสรางกระแส ดานการสงเสรมสขภาพชองปาก .............. - อนๆ ระบ .............................................................................................. ..............

4. ดานการเรยนรของผสงอาย 4.1 ผสงอายมการเรยนรเรองสขภาพชองปาก โดยการ ดงาน หรอการทา

ประชาคม ..............

4.2 มนวตกรรมทเกดขนจากการทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมฯ .............. 4.3 ชมรมผสงอายมการเรยนร กบทอนๆ โดย ..............

- การแลกเปลยนเรยนร .............. - เปนศนยการเรยนร และ/หรอ เปนแหลงศกษาดงาน ..............

4.4 ผสงอายมการเรยนรกนเองในชมรมฯ เชน กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร ..............

5

วธการใชมาตรฐานชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก กรมอนามย ผเกบขอมล ไดแก ทนตบคลากร, บคลากรสาธารณสข กรรมการ หรอสมาชกชมรมผสงอาย หรอ

อนๆ โดยระบครงท และวนทเกบขอมล ดาเนนการเกบขอมลปละ 2 ครง ครงแรกเปนการเกบขอมลเพอการสารวจสถานภาพของชมรม

ผสงอาย และครงทสองเปนการประเมนชมรมผสงอายภายหลงการทากจกรรมฯ การจดระดบชมรมผสงอายเพอการประเมนชมรมฯ ประกอบการพฒนาการจดกจกรรมการสงเสรม

สขภาพชองปากในชมรมผสงอาย แบงเปน 2 ระดบ ไดแก - ระดบด (the must) หมายถง ชมรมผสงอายตองมการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากตาม

กจกรรมตางๆ ทกาหนดไว - ระดบดเดน (the best) หมายถง ชมรมผสงอายทมศกยภาพสง สามารถจดกจกรรมดเดนเปน

พเศษ ทแสดงถงความยากของการจดกจกรรม การจดระดบชมรมผสงอาย ตามมาตรฐานชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก กรมอนามย

ระดบ รายละเอยดกจกรรม

ด (the must)

ดเดน (the best)

1. ดานโครงสรางชมรมผสงอาย 1.1 มกรรมการชมรมฯ ประกอบดวย ประธาน รองประธาน

เลขานการ ผชวยเลขานการ เหรญญก ผชวยเหรญญก นายทะเบยน

1.2 มหนวยงาน องคกร หรอบคคล จากทองถน รวมทงสาธารณสข หรออนๆ ทใหการสนบสนนชมรมฯ

และ เพม

ความสามารถจดกจกรรมฯ ได ดวยเงนจากผสงอาย

เอง 2. ดานการบรหารจดการ

2.1 มการมอบหมายบคคลเพอจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในรปแบบ เชน มอบหมายดวยวาจา หรอมอบหมายดวยการมหนงสอแตงตง หรออนๆ

2.2 การพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายในการดาเนนงานสงเสรมสขภาพชองปาก

และมกจกรรมอยางนอย 1 กจกรรม

และมกจกรรมมากกวา 1

กจกรรมขนไป 2.3 สมาชกชมรมผสงอาย รวมทากจกรรมการสงเสรมสขภาพ

ชองปาก กบเจาหนาทสาธารณสข ในการทากจกรรมในชมรมผสงอาย

และเปนเจาภาพ / เจาของกจกรรมฯ

6


ด (the must)


2.4 ความครอบคลมของผสงอายทเขารวมกจกรรมในชมรมฯ - ใน 1 ป สมาชกชมรมผสงอายมโอกาสไดเขารวม

กจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก อยางนอย 1 ครง รอยละ 10% มากกวารอยละ

50% - มกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากครอบคลมไปถง

ผสงอาย ทไมใชสมาชกชมรมฯ -

2.5 การประเมนการจดกจกรรมในชมรมผสงอาย - มการบนทกขอมล / รปภาพ รวมทงบนทกผลของการ

จดกจกรรม

- มการประเมนผลการจดกจกรรมอยางตอเนอง และมการนาผลการประเมนไปใชประโยชนในดานตางๆ

-

2.6 มขอมลดานสขภาพชองปากของสมาชกททนสมยอยเสมอ อยางนอยปละ 1 ครง

และ เปนการตรวจโดยสมาชกชมรมฯ หรอ อสม.

3. ดานกจกรรมทเกด 3.1 กจกรรมการสรางเสรมสขภาพชองปาก



กจกรรมขนไป - การใหความรดานสขภาพชองปาก - การฝกทกษะการทาความสะอาดชองปาก ระบ - การแปรงฟนในชวงเวลาจดกจกรรมทชมรมฯ - การตรวจสขภาพชองปาก โดยสมาชกชมรมฯ

3.2 กจกรรมสรางบรรยากาศใหเออตอการสรางเสรมสขภาพชองปาก เชน



กจกรรมขนไป - มมมความรในชมรมผสงอาย - มสถานทจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก - มแหลงวสด / อปกรณ เพอสนบสนนกจกรรมสงเสรม

สขภาพชองปากในชมรมฯ

- มพเลยง เชน เจาหนาทสาธารณสข ใหความชวยเหลอ ทงดานองคความร และการดาเนนงาน

7


ด (the must)


- มขอตกลงรวมกน ในการกาหนดนโยบาย สนบสนนการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก

- มกจกรรมสรางกระแส ดานการสงเสรมสขภาพชองปาก 4. ดานการเรยนรของผสงอาย

4.1 ผสงอายมการเรยนรเรองสขภาพชองปาก โดยการ ดงาน หรอการทาประชาคม

4.2 มนวตกรรมทเกดขนจากการทากจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมฯ

-

4.3 ชมรมผสงอายมการเรยนร กบทอนๆ โดย การแลกเปลยนเรยนร และ/หรอ เปนศนยการเรยนร และ/หรอ เปนแหลงศกษาดงาน

-

4.4 ผสงอายมการเรยนรกนเองในชมรมฯ เชน กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร

-

1.โครงการฟนเทยมพระราชทานและการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย

เขต จงหวด เปาหมาย (ราย)(2550)จานวนผสงอาย

39 สกลนคร 46494,34140 อานาจเจรญ 17535,56641 นครพนม 31664,26442 มกดาหาร 14930,27143 ศรสะเกษ 722146,76144 ยโสธร 28357,540

เขต 845 นครสวรรค 659133,95246 อทยธาน 20842,24647 พจตร 34369,79248 กาแพงเพชร 37876,964

เขต 949 พษณโลก 47095,50750 ตาก 21744,09551 สโขทย 36373,76652 เพชรบรณ 540109,80753 อตรดตถ 29960,759

เขต 1054 ลาปาง 517105,05855 เชยงใหม 926188,34456 เชยงราย 612124,35857 พะเยา 27656,07958 ลาพน 27155,07159 แพร 31063,00560 นาน 27255,24161 แมฮองสอน 10421,186

เขต 1162 นครศรธรรมราช 894181,83263 สราษฎรธาน 48899,24064 ชมพร 28056,95665 ระนอง 7515,27966 พงงา 13427,33167 ภเกต 11323,02568 กระบ 16333,247

เขต 1269 สงขลา 684139,06670 พทลง 30962,76871 ตรง 30562,04972 สตล 12525,35473 ยะลา 21343,33474 ปตตาน 32365,66475 นราธวาส 31163,144

30,000รวมทงหมด ราย

ทมา : ประมาณการโดยกองทนตสาธารณสข กรมอนามย / ตค.52

ผลการจดบรการใสฟนเทยมป 2548-2552

จงหวด 2548 2549 2550 2551 2552 รวม

1เขต

1 นนทบร 519 244 532 468 328 2,091

2 ปทมธาน 467 97 333 325 337 1,559

3 พระนครศรอยธยา 902 226 843 806 665 3,442

4 อางทอง 225 169 476 500 344 1,714

2,113รวม 736 2,184 2,099 1,674 8,8062เขต

5 สระบร 303 461 462 545 543 2,314

6 ลพบร 656 261 520 600 460 2,497

7 สงหบร 341 130 602 236 302 1,611

8 ชยนาท 162 145 427 408 379 1,521

1,462รวม 997 2,011 1,789 1,684 7,9433เขต

9 ชลบร 526 360 590 521 531 2,528

10 นครนายก 245 85 490 479 258 1,557

11 สมทรปราการ 347 213 458 341 524 1,883

12 ฉะเชงเทรา 409 180 419 535 464 2,007

13 ปราจนบร 216 121 276 275 279 1,167

14 สระแกว 222 110 257 310 210 1,109

15 ตราด 153 55 121 100 90 519

16 จนทบร 426 120 310 386 375 1,617

17 ระยอง 202 104 235 57 256 854

2,746รวม 1,348 3,156 3,004 2,987 13,2414เขต

18 ราชบร 443 214 429 465 498 2,049

19 สพรรณบร 523 232 458 443 343 1,999

20 นครปฐม 521 222 508 476 421 2,148

21 กาญจนบร 532 186 334 436 351 1,839

22 เพชรบร 265 122 241 251 237 1,116

23 ประจวบครขนธ 273 116 332 296 305 1,322

24 สมทรสาคร 272 100 411 252 173 1,208

25 สมทรสงคราม 343 177 209 129 170 1,028

3,172รวม 1,369 2,922 2,748 2,498 12,7095เขต

26 นครราชสมา 1,528 623 1,338 1,398 1,187 6,074

27 ชยภม 651 375 799 820 974 3,619

28 บรรมย 429 447 751 735 674 3,036

29 สรนทร 376 322 854 444 420 2,416

2,984รวม 1,767 3,742 3,397 3,255 15,145

8 ธนวาคม 2552 หนา 1 จาก 3

จงหวด 2548 2549 2550 2551 2552 รวม

6เขต

30 ขอนแกน 888 501 1,133 838 1,001 4,361

31 มหาสารคาม 501 194 637 466 441 2,239

32 เลย 753 190 761 337 375 2,416

33 หนองคาย 585 211 474 361 459 2,090

34 อดรธาน 1,109 321 832 923 642 3,827

35 หนองบวลาภ 247 120 266 281 242 1,156

36 รอยเอด 815 524 955 811 396 3,501

37 กาฬสนธ 379 196 665 639 412 2,291

5,277รวม 2,257 5,723 4,656 3,968 21,8817เขต

38 อบลราชธาน 751 375 751 545 645 3,067

39 สกลนคร 419 239 447 473 444 2,022

40 อานาจเจรญ 214 106 191 159 211 881

41 นครพนม 340 151 327 226 146 1,190

42 มกดาหาร 334 92 437 285 222 1,370

43 ศรสะเกษ 687 391 725 902 549 3,254

44 ยโสธร 456 126 300 246 270 1,398

3,201รวม 1,480 3,178 2,836 2,487 13,1828เขต

45 นครสวรรค 966 311 966 1,020 1,125 4,388

46 อทยธาน 194 105 292 204 308 1,103

47 พจตร 634 155 418 339 526 2,072

48 กาแพงเพชร 801 214 458 682 489 2,644

2,595รวม 785 2,134 2,245 2,448 10,2079เขต

49 พษณโลก 803 247 698 577 549 2,874

50 ตาก 241 119 206 188 231 985

51 สโขทย 484 174 796 658 432 2,544

52 เพชรบรณ 590 259 505 381 400 2,135

53 อตรดตถ 414 143 388 385 284 1,614

2,532รวม 942 2,593 2,189 1,896 10,15210เขต

54 ลาปาง 717 257 837 797 673 3,281

55 เชยงใหม 989 456 1,001 613 892 3,951

56 เชยงราย 1,221 296 990 811 694 4,012

57 พะเยา 554 296 916 409 239 2,414

58 ลาพน 387 130 332 375 261 1,485

59 แพร 439 145 616 520 322 2,042

60 นาน 359 192 462 505 334 1,852


จงหวด 2548 2549 2550 2551 2552 รวม

61 แมฮองสอน 208 62 124 66 1 461

4,874รวม 1,834 5,278 4,096 3,416 19,49811เขต

62 นครศรธรรมราช 779 406 1,009 1,065 897 4,156

63 สราษฎรธาน 692 324 933 590 567 3,106

64 ชมพร 332 214 383 324 458 1,711

65 ระนอง 102 79 86 81 82 430

66 พงงา 180 89 244 158 203 874

67 ภเกต 183 70 115 96 121 585

68 กระบ 444 135 368 304 256 1,507

2,712รวม 1,317 3,138 2,618 2,584 12,36912เขต

69 สงขลา 1,043 432 920 749 575 3,719

70 พทลง 236 155 292 266 311 1,260

71 ตรง 373 116 333 290 330 1,442

72 สตล 150 67 124 63 224 628

73 ยะลา 580 265 306 197 234 1,582

74 ปตตาน 382 176 354 292 219 1,423

75 นราธวาส 354 179 338 504 338 1,713

3,118รวม 1,390 2,667 2,361 2,231 11,76713เขต

76 กรงเทพมหานคร 906 589 1,561 647 243 3,946

906รวม 589 1,561 647 243 3,946

37,692รวมทงสน 16,811 40,287 34,685 31,371 160,846


แบบประเมนคณภาพบรการและความพงพอใจผสงอายทรบบรการใสฟนเทยม โครงการ ฟนเทยมพระราชทานป 2553

จงหวด ....................................................................

เลขประจาตว 13 หลก - - - -

นาย

ชอผสงอาย นาง ...........................................อาย .......... ป

นางสาว

ทอย .......................................................................................... หมายเลขโทรศพท ..........................

สวนท 1 ขอมลทวไป 1. ฟนเทยมพระราชทานทใสเปนชนด ฟนเทยมทงปาก ฟนเทยมมากกวา 16 ซขนไป

อน ๆ ......................................................................

2. การทาฟนทยมชดนเปนชดแรกใชหรอไม ใช ไมใช

3. หนวยบรการทไปรบบรการใสฟนเทยมเปน ภาครฐ ภาคเอกชน อน ๆ..........................

ชอหนวยบรการ ........................................................................... ใสประมาณเดอน ........................

4. การเดนทางไปรบบรการ มญาตพาไป ไปดวยตนเอง อน ๆ..........................

5. ทราบขาวการทาฟนเทยมฟรจากทใด

ไมทราบเลย มาตามทหมอนด จากวทย โทรทศน สออน ๆ

จากคนรจก อน ๆ ........................................................................

6. การชาระคาใสฟนเทยมชดน

ไมเสยเงน เสยเงนครงละ 30 บาท อน ๆ ..............................................

7. ไดรบคาแนะนาในการดแลฟนแท/ฟนเทยมหรอไม ไดรบ ไมไดรบ

สวนท 2 การใชงานฟนเทยม 8. ฟนเทยมพระราชทานททา

ใชได ไมไดใช เนองจาก ............................................................................

9. การใชงานฟนเทยม

ใชเคยวอาหารเทานน

ใสเพอความสวยงามเทานน

ใชเคยวอาหารและเพอความสวยงาม

2

10. ความรสกของผสงอายหลงการใสฟนเทยม (ถามทกขอ ถาตอบวาใชใหขด )

เคยวอาหารไดมากขน กนอาหารไดมากขน มความสวยงามมากขน

อารมณดขน กลายมมากขน พดไดชดเจนขน

สบายใจ/มความสขมากขน นอนหลบไดมากขน

ออกไปพบเพอนไดมากขน อน ๆ .................................................... สวนท 3 การทาความสะอาดฟนแท/ฟนเทยม (ขอใหตอบตามทปฏบตจรง) 11. ทาความสะอาดฟนเทยมโดย .......................................................................................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

12. กรณทมฟนแทเหลออย ทาความสะอาดฟนแท โดย ......................................................................

..................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................. สวนท 4 สรป ความพงพอใจ มาก ปานกลาง นอย

ไมพอใจ เนองจาก ..............................................................................

...........................................................................................

สวนท 5 ขอคดเหน/ขอเสนอแนะอน ๆ

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

ผสมภาษณ ...................................................... ตาแหนง ..................................วนท...........................

Download : http://dental.anamai.moph.go.th/oralhealth/elderly/load.html

2. แบบสารวจกจกรรมชมรมผสงอายดานการสงเสรมสขภาพชองปาก

3. การสารวจสภาวะทนตสขภาพผสงอาย

เขต ป 2548

44.17 48.83 49.40 49.01 49.20 1 นนทบร 23.33 38.80 43.39 55.10 50.60 2 ปทมธาน 82.40 31.11 28.92 46.12 60.30 3 พระนครศรอยธยา 46.00 40.88 38.88 47.74 - 4 อางทอง 38.38 35.97 49.23 33.46 56.63 5 สระบร 30.50 49.99 47.03 - 44.95 6 ลพบร 17.39 45.73 42.13 44.12 - 7 สงหบร 35.15 45.68 41.28 48.89 39.31 8 ชยนาท 36.29 50.20 49.49 45.26 38.76 9 ชลบร - 49.76 33.25 37.90 -

10 นครนายก 45.20 50.00 39.80 40.50 39.80 11 สพรรณบร 38.50 51.36 50.58 45.54 49.04 12 สมทรปราการ - - 43.81 11.74 32.23 13 ฉะเชงเทรา 24.58 39.57 43.47 45.06 37.48 14 ปราจนบร - 43.24 - 47.61 - 15 สระแกว 53.77 47.05 48.73 43.05 - 16 ตราด 47.70 95.56 50.35 36.48 - 17 จนทบร 38.30 38.60 49.09 42.67 - 18 ระยอง 42.20 58.30 40.50 40.50 34.20 19 ราชบร - - 38.76 44.22 44.43 20 นครปฐม 40.75 44.63 47.00 52.85 40.08 21 กาญจนบร 28.50 42.38 75.93 75.13 41.63 22 เพชรบร 61.90 35.30 43.97 59.20 64.80 23 ประจวบครขนธ 59.80 37.18 42.32 37.16 36.31 24 สมทรสาคร - 36.12 35.76 48.75 - 25 สมทรสงคราม 45.20 60.30 48.00 54.64 46.70 26 นครราชสมา 48.13 34.69 48.80 44.13 - 27 ชยภม 49.00 47.80 51.00 - 50.90 28 บรรมย 70.14 49.37 45.95 51.07 - 29 สรนทร 52.56 54.76 56.31 51.33 63.02 30 ขอนแกน 51.71 54.32 62.97 62.38 - 31 มหาสารคาม 51.90 52.44 51.60 - - 32 เลย - 53.17 68.14 6.98 56.90 33 หนองคาย 68.00 38.51 49.60 50.43 51.12 34 อดรธาน - 44.96 53.86 - 56.74 35 หนองบวลาภ 55.20 53.46 52.10 53.70 - 36 รอยเอด 44.75 46.94 63.82 63.58 - 37 อบลราชธาน 39.11 46.84 60.42 57.03 49.60 38 สกลนคร 69.63 55.80 58.10 58.70 - 39 กาฬสนธ 42.75 51.26 41.51 48.50 - 40 อานาจเจรญ 74.40 58.74 60.90 49.34 - 41 นครพนม 77.50 54.99 48.63 64.84 62.87 42 มกดาหาร 58.73 59.57 70.88 65.26 - 43 ศรสะเกษ - 48.75 45.06 46.13 - 44 ยโสธร 83.75 31.89 51.93 59.80 - 45 นครสวรรค 48.81 45.88 51.64 53.40 50.19 46 อทยธาน - 45.76 41.33 44.25 44.86 47 พจตร - - - - - 48 กาแพงเพชร 25.00 44.94 44.71 39.51 44.68 49 พษณโลก 1.60 43.58 47.30 51.20 45.46 50 ตาก 44.65 70.15 - - 51 สโขทย 48.30 46.52 41.21 39.63 43.63 52 เพชรบรณ 37.23 69.98 37.83 52.21 52.20 53 อตรดตถ - - 42.13 - -

ผลการสารวจสภาวะทนตสขภาพผสงอายป 2548 - 2552

การมฟนใชเคยวอาหารอยางเหมาะสมของผสงอาย

เฉลยทงประเทศ

ป 2549 ป 2550

เขต 8

เขต 9

ป 2551 ป 2552จงหวด

เขต 7

เขต 1

เขต 2

เขต 3

เขต 4

เขต 5

เขต 6

1

เขต ป 2548 ป 2549 ป 2550 ป 2551 ป 2552จงหวด

54 ลาปาง 31.23 45.50 48.00 58.30 - 55 เชยงใหม 75.82 52.22 57.70 65.93 - 56 เชยงราย 40.68 74.40 55.24 55.70 58.01 57 พะเยา 56.92 74.17 39.94 55.28 - 58 ลาพน 61.88 - 57.26 - 56.63 59 แพร 52.06 57.30 57.28 57.90 59.00 60 นาน 56.75 52.18 56.97 46.60 55.35 61 แมฮองสอน 48.20 57.90 98.90 - - 62 นครศรธรรมราช 48.18 46.63 52.92 52.38 56.31 63 สราษฎรธาน - 52.60 44.85 53.39 - 64 ชมพร 23.83 40.94 47.29 36.67 42.85 65 ระนอง 37.70 37.00 45.00 - - 66 พงงา - 68.59 41.10 43.00 46.41 67 ภเกต 37.95 41.59 44.54 60.77 - 68 กระบ 54.90 40.59 47.08 - - 69 สงขลา 38.74 53.40 45.31 49.06 - 70 พทลง - 43.50 38.92 37.96 - 71 ตรง 33.30 61.97 42.58 46.80 - 72 สตล 21.68 36.75 46.63 45.77 48.03 73 ยะลา 34.36 45.30 52.43 56.17 63.03 74 ปตตาน 30.31 43.97 - - 49.67 75 นราธวาส 8.71 51.33 47.01 51.20 52.52

45.45 49.17 49.40 49.01 49.20 ขอมล ณ วนท 31 ตลาคม 2552

รายละเอยดดไดจาก web http://dental.anamai.moph.go.th/oralhealth/elderly/load.html

เขต 10

เขต 11

เขต 12

เฉลยทงประเทศ

2

4. โครงการไทยเขมแขง (คดลอกบางสวนจากสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข)

โครงการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล

1. หลกการและเหตผล

1.1 ความเปนมา หนวยบรการสขภาพทอยใกลบานทสดคอ หนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม

(Primary Care Unit : PCU) หรอทเรยกกนโดยทวไปวา สถานอนามย/ศนยบรการสาธารณสข/ศนย

สขภาพชมชน/ศนยแพทยชมชน ฯลฯ

มบทบาทหนาทจดบรการสขภาพแบบผสมผสานทงดานการรกษา สงเสรมสขภาพ

การปองกนโรค และการฟนฟสภาพ อยางใกลชด ตอเนอง ในทกระดบ ทงระดบบคคล ครอบครว และ

ชมชน เปนบรการทใหการดแลตงแตกอนปวย ดแลเบองตนเมอเจบปวย และดแลตอหลงเจบปวย ทง

ดานรางกาย จตใจ สงคม และจตวญญาณ แบบเปนองครวม

เปนหนวยบรการสขภาพทประชาชนเขาถงไดงายอยางเสมอภาค (Equity) เพราะม

กระจายอยทกตาบล ราว 12,231 แหง นบรวมทงภาครฐ เอกชน และในเขต กทม.(สานกงาน

หลกประกนสขภาพแหงชาต, พ.ศ. 2549)

สามารถตอบสนองปญหาสขภาพสวนใหญของประเทศ ตรงกบสภาพความจาเปน

ดานสขภาพของประชาชนทมพลวตไดอยางทนสถานการณ (Social accountability) ตามสภาพสงคม

ของประเทศไทยทมการเปลยนแปลงไป เนองจากเปนหนวยบรการสขภาพทคลกคล อยใกลชดกบ

ประชาชน เขาใจเหตปจจยทกระทบสขภาพของประชาชนไดงาย

นอกจากนหนวยบรการปฐมภมยงเปนจดเชอมตอระหวางประชาชนกบระบบรการ

สขภาพทสงขน มบทบาทในการใหบรการสงตอผปวยโรคทซบซอนไปรบบรการสขภาพในระดบทสงขน

และบรการรบกลบมาดแลตอเนอง สรางเสรมสขภาพทสอดคลองกบสภาพวถชวตของประชาชนใน

พนท อนเปนจดออนของระบบบรการสขภาพระดบอนๆ ทไมสามารถทาได อาทเชน โรงพยาบาลจะม

ลกษณะในการใหบรการทางการแพทยทตองใชเครองมอทางการแพทยทยงยาก มบทบาทในการ

บรการผปวยในโรคทซบซอน ฝกอบรมบคลากรทางการแพทย ศกษาวจย และสนบสนนบรการสขภาพ

ระดบปฐมภมใหมความเขมแขงมากขน จงไมมเวลาเพยงพอทจะทาการดแลแบบองครวม ทตอง

ใกลชดตอเนอง อกทงการเสรมสรางขดความสามารถของประชาชนในการดแลสขภาพของตนเอง

ครอบครว ชมชน จนสามารถพงตนเองดานสขภาพไดตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

ดงนน การขยายเครอขายและเสรมศกยภาพหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม

(Primary Care Unit : PCU) ใหทนสมย มคณภาพไดมาตรฐาน (Quality) มประสทธภาพ (efficiency) สามารถตอบสนองตรงกบสภาพความจาเปนดานสขภาพของประชาชนทมพลวตไดอยางทน

สถานการณ (Social accountability) ไมมความซาซอนกบบทบาทสถานพยาบาลในระดบอน รวมถง

2

มความสามารถในการรบ-สงตอผปวยไดอยางถกตองรวดเรว จงเปนสวนสาคญในการชวยแกไข

ปญหาสาคญของระบบบรการสขภาพทงระบบ ไมวาจะเปนปญหาเรองประสทธภาพ คณภาพบรการ

และความเปนธรรมในการเขาถงบรการได (ขอมล สถานการณสขภาพประเทศไทย : ความเปนธรรม

ของการใชบรการสขภาพ)

1.2 สภาพปญหา แมประเทศไทยไดมการพฒนางานสาธารณสขมลฐานและระบบบรการ

สขภาพพนฐานมาเปนเวลายาวนาน โดยไดวางรากฐานแนวคดการพฒนาระบบสขภาพท

มงเนนใหประชาชนพงตนเองได จนทาใหอตราการปวยจากโรคตดเชอลดลง อตราตายแมและเดก

ลดลง ประชาชนเขาถงบรการสขภาพเพมขน แตในระยะหลงทมการเปลยนแปลงการจดบรการทาง

การแพทยแตกยอยแยกสวนมากขน และสงคมมแนวโนมของวตถนยมมากขน ทาใหการดแลสขภาพ

ในระยะหลงขาดคณภาพทไดมาตรฐานในมตการเขาใจความคด ความรสก ความตองการท

แทจรงของผใชบรการ มการรองเรยนไมพอใจบรการทไดรบ ประชาชนจานวนมากไมมความสามารถ

ในการดแลสขภาพตนเอง พบปญหาคนไขแออดทโรงพยาบาลอนเกดจากความไมสมดลของแผนการ

พฒนาระหวางบรการทางการแพทยเฉพาะทาง กบ การพฒนาบรการสขภาพแบบองครวมและการ

ดแลสขภาพพนฐาน การใหความสาคญกบการใชเทคนคการแพทยในการใหบรการของผใหบรการ

มากกวาการเขาใจมตความเปน “คน” ของผรบบรการ การมงเนนพฒนาโรงพยาบาลใหญใหม

เคร องมอทางการแพทยราคาแพงมากกวาการพฒนาหนวยบรการสขภาพขนาดเลก (สถาน

อนามย/ศนยบรการสาธารณสข) ใหมศกยภาพในการดแลสขภาพพนฐานของประชาชน และสามารถ

ใชความใกลชดของหนวยบรการในการดแลสขภาพทเขาใจในความเปนมนษย เปนทปรกษาในการ

ดแลสขภาพรวมกน และชวยเสรมศกยภาพของการสรางเสรมสขภาพรวมกนอยางมประสทธภาพ

ดงนนนอกจากรฐตองมการทบทวนแผนการพฒนาระบบบรการสขภาพใหมความสมดลแลว ยง

ตองเรงเสรมศกยภาพของหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม ใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคม และ

ทนกบการเตบโตของโรงพยาบาลดวย

1.3 ระบบบรการสขภาพของไทยในชวงทศวรรษท 1920 (พ.ศ.2463) มการแบงระดบบรการสขภาพเปน ปฐมภม

ทตยภม และตตยภม โดยแบงตามคณภาพและสมรรถนะของการใหบรการจากนอยไปมาก

บนพนฐานของกระบวนทศน (Paradigm) ทเปนความเชอและความคาดหวงในขณะนนวาบรการ

สขภาพทด คอ โรงพยาบาลและเทคโนโลย และไดใหความหมายของการใหบรการสขภาพระดบปฐม

ภมวาเปนการใหบรการในชมชน ในขณะทการใหบรการทตยภมและตตยภม คอ การใหบรการใน

โรงพยาบาล (The Dawson Report 1920)

3

ในประเทศไทย หนวยบรการปฐมภม 1 หมายถง หนวยบรการสขภาพดานแรก ททา

หนาทรบผดชอบดแลสขภาพอยางผสมผสานทงดานการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การ

ฟ นฟสภาพ และการรกษาพยาบาล เปนองครวม ตอเนอง รวมกบประชาชน ดแลทงบคคล

ครอบครว และชมชน โดยมระบบการสงตอและเชอมโยงกบโรงพยาบาลไดอยางเหมาะสม รวมทง

ประสานกบองคกรชมชนในทองถน เพอพฒนาความรของประชาชนในการดแลสงเสรมสขภาพของ

ตนเอง และสามารถดแลตนเองเมอเจบปวยไดอยางสมดล

ตอมาเมอ ป พ.ศ.2545 ประเทศไทยไดพฒนาใหมระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต ท

มงหวงใหเกดบรการสขภาพทมคณภาพ ประชาชนทกคนเขาถงไดอยางเทาเทยมไมวารวยหรอจน โดย

ในระบบหลกประกนสขภาพ ไดกาหนดใหมหนวยบรการประจา (Contracting Unit of Primary Care:

CUP) และหนวยบรการปฐมภม (Primary Care Unit : PCU ) ทประชาชนไปขนทะเบยนเพอการรบ

บรการสขภาพตามสทธประโยชน มหนาทรบผดชอบตอสขภาพของประชาชนในพนทความรบผดชอบ

อยางตอเนอง โดยมไดจากดเฉพาะประชากรทมาใชบรการทสถานพยาบาล แตตองดแลทงหมด ทงท

เปนการรสภาวะสขภาพ การหามาตรการสรางเสรมสขภาพ และการปองกนโรค เปนทปรกษาของ

ประชาชนในดานการดแลสขภาพในภาพรวม ใหบรการรกษาพยาบาลพนฐานทจาเปนแกประชาชน

ทกกลมอาย จดบรการทงทเปนการรกษาพยาบาล การสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค และการฟนฟ

สภาพ ในสถานะทเปนบรการดานแรก และเนนการบรการทตอเนอง ผสมผสาน สนบสนนการ

พงตนเองของประชาชน

การทางานของหนวยบรการปฐมภม มหลายลกษณะ ไดแก การใหบรการดานสงเสรม

สขภาพและปองกนโรคโดยตรง เปนการใหบรการสงเสรมสขภาพทผสมผสานกบการรกษาพยาบาล

ดาเนนการคดกรองปญหา ความเสยง ใหวคซน ควบคมปองกนโรคในระดบบคคล ใหคาแนะนา

ความรและทกษะเพอการสรางศกยภาพประชาชนในการดแลสขภาพพนฐาน และการดแลเบองตน

เมอเจบปวย, การทางานในลกษณะทรวมมอประสานงาน สนบสนนการสรางเสรมสขภาพ ทเปนการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมในระดบชมชน ตลอดจนการปรบเปลยนสภาพแวดลอมใหเออตอการมสขภาพด

โดยงานสวนนหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภมจะมบทบาทในสวนการเสนอประเดน แตการ

ดาเนนงาน จะเปนลกษณะททารวมกบประชาชนและหนวยงานอนทมบทบาทเกยวของโดยตรง (โดยท

มหนวยงานอนมบทบาทโดยตรงในการวางแผนดาเนนการสรางเสรมสขภาพในระดบกวาง และสวนท

เปน public health policy และการดาเนนงานดานสาธารณสขอนๆ จะเปนบทบาทของหนวยงาน

ทองถน โดยทมงบประมาณตางหากทมใชงบกองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต),

1 สพตรา ศรวณชชากร และคณะ สรปเนอหาสาคญ โครงการวจยและพฒนาระบบบรการเวชปฏบตทวไป รายงาน

ผลการศกษาฯ เลมท 1, พ.ศ. 2541

4

ในระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต ไดใหความสาคญตอหนวยบรการสขภาพระดบ

ปฐมภม (Primary Care Unit : PCU ) อยางมาก โดยไดออกแบบใหทาหนาทเปนหนวยบรการ

สขภาพประจาครอบครว นอกจากนยงไดจดสรรงบประมาณเพอการจดบรการในลกษณะเหมาจาย

ตอหวประชากร จงทาใหมกระแสการพฒนาหนวยบรการสขภาพในระดบปฐมภมในลกษณะท

หลากหลาย หนวยบรการในสงกดอนๆ นอกกระทรวงสาธารณสขรวมทงภาคเอกชนเขามามสวนรวม

จดบรการ มการพฒนาบรการในรปแบบตางๆ แตการพฒนายงขนๆลงๆ ไมแนนอน และยงไมม

ทศทางทชดเจน มลกษณะตางคนตางทาตามความสนใจ อกทงหลายหนวยยงมงเนนการบรการ

รกษาแบบโรงพยาบาล ทสาคญหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภมในสงกดกระทรวงสาธารณสขยง

ไดรบการพฒนาไมเตมท

กระทรวงสาธารณสข สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต องคกรปกครองสวน

ทองถน เครอขายวชาชพ และผแทนผปฏบตงานบรการสขภาพสาขาตางๆ จากทกภาคสวน ทม

เจตนารมณในการพฒนาระบบบรการสขภาพระดบปฐมภมทเปนสวนหนงของชมชน มคณภาพได

มาตรฐาน กระจายอยางทวถง และเปนธรรม ครอบคลมทงการบรการรกษาพยาบาล การสงเสรม

สขภาพ การปองกนโรค และการฟนฟสภาพ สอดคลองกบสภาพพนทอยางเหมาะสม เปนทยอมรบ

ของประชาชนและสงคม โดยมเปาหมายสงสดคอ ประชาชนมสขภาพทด สามารถดแลสขภาพตนเอง

ได จงไดรวมมอกน ระดมความคดเหน แลกเปลยนประสบการณ และรวมกนเสนอรปแบบ แนว

ทางการพฒนา เพอใหเกดวสยทศนรวมกน และสงเคราะหขอมลในการจดทาแผนยทธศาสตรการ

พฒนาระบบบรการสขภาพระดบปฐมภม ใหแลวเสรจอยางมประสทธภาพ และเสนอเปนแผน

ยทธศาสตรชาตการพฒนาบรการปฐมภมและสขภาพชมชน ระยะ5 ป (พ.ศ.2551-2555)

ประกอบดวยยทธศาสตรหลก 5 ยทธศาสตร ดงน

ยทธศาสตรท 1 เพมศกยภาพและขยายบรการปฐมภม ใหเขาถงชมชน โดยความ

รวมมอจากทกภาคสวน อยางสอดคลองกบบรบท

ยทธศาสตรท 2 ปรบปรงการบรหารจดการเพอสนบสนนระบบบรการปฐมภมอยางม

ประสทธภาพ

ยทธศาสตรท 3 ปรบปรงระบบการผลต พฒนา และระบบบรหารจดการบคลากรท

หลากหลายสอดคลองกบระบบ บรการสขภาพปฐมภม และบรบทของพนท

ยทธศาสตรท 4 สรางการยอมรบ คณคา ศกดศร และเอกลกษณระบบบรการปฐมภม

ยทธศาสตรท 5 สนบสนนการวจยและพฒนาระบบบรการปฐมภม

5

ในขณะเดยวกน กระทรวงสาธารณสขกมนโยบายผลกดนใหเกดการขบเคลอน โดยในป

2551 ไดสนบสนนใหทกจงหวดจดทาแผนกลยทธระดบจงหวด รวมทงใหมแผนปฏบตการรองรบการ

พฒนาดงกลาว โดยใชแผนยทธศาสตรชาตการพฒนาบรการปฐมภมและสขภาพชมชน (5 ป) เปน

กรอบการดาเนนงาน และเปนเครองมอในการประชมเชงปฏบตการเพอสรางความเขาใจผปฏบตงานท

เกยวของในการจดบรการสขภาพระดบปฐมภมทวประเทศ ขณะนอยในระหวางจงหวดดาเนนการ

จดทาแผนกลยทธการพฒนาระบบบรการปฐมภมของแตละจงหวด

ประกอบกบตามโครงการผลตแพทยเพอชาวชนบท พ.ศ. 2538-2549 ซงคณะรฐมนตร

ไดมมตเหนชอบเมอวนท 7 มถนายน 2537 โดยมเปาหมาย รบนกศกษาแพทยในชวงปการศกษา

2538 ถง 2549 จานวน 3,000 คน ซงจะไดรบผลผลตแพทย ตงแตป 2544 ถงป 2555 รวม 3,000 คน

และผลตแพทยตามแผนการลงทนเสรมสรางโครงสรางสาธารณสขแหงชาต (โครงการลงทนขนาด

ใหญของภาครฐดานสาธารณสข) ซงคณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบเมอวนท 21 กมภาพนธ 2549 โดย

มเปาหมายรบนกศกษาแพทย ในชวงระยะเวลา 4 ป (ปการศกษา 2549-2552) จานวน 2,798 คน ซง

จะไดผลผลตแพทยตงแตป 2555 ถงป 2558 รวม 2,798 คน อกทงผลตแพทยตามโครงการเรงรดการ

ผลตแพทยของโครงการผลตแพทยเพอชาวชนบท พ.ศ. 2547-2556 ซงคณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบ

เมอวนท 15 มถนายน 2547 โดยมเปาหมายรบนกศกษาแพทย ในชวงปการศกษา 2547 ถง 2556

จานวน 3,807 คน ซงจะไดผลผลตแพทยตงแตป พ.ศ. 2552 ถงป พ.ศ. 2562 รวม 3,807 คน

โดยในการน จะทาใหมแพทยจานวนหนง (ประมาณ 800 คน) มารองรบการพฒนา

หนวยบรการสขภาพระดบปฐมภมใหเปนโรงพยาบาลสรางเสรมสขภาพตาบลขนาดใหญไดอยาง

สมบรณ

1.4 สถานการณ ประเดนปญหา และนโยบาย ทเกยวของ 1.4.1 ประเทศไทยมหนวยบรการระดบปฐมภมในลกษณะของสถานอนามย/ศนย

สขภาพชมชน ครอบคลมทกตาบล ทวประเทศ ซงหากไดรบการพฒนาอยางเปนระบบ จะมศกยภาพทจะแกไขปญหาสขภาพในชมชนไดเปนอยางด

ประเทศไทยไดพฒนาระบบบรการสขภาพระดบปฐมภมเปนระยะเวลากวา 30 ป โดยมสถาน

อนามย/ศนย สขภาพชมชน กระจายไปสระดบตาบลทวประเทศและมโรงพยาบาลชมชน เกอบทก

อาเภอ ทงนในระยะสบ ปทผานมา ความตองการบรการสขภาพมแนวโนมเพมขนตามจานวนและ

โครงสรางประชากรท เปลยนแปลงไป รวมทงการมระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ทวาสถาน

อนามย /ศนยสขภาพชมชน สวนใหญยงมขอจากดในดานศกยภาพ และกลไกการบรหารจดการทม

ประสทธภาพ ซงทาใหไมสามารถ ใหบรการเชงรกเพอ “สรางสขภาพ” และบรการรกษาพยาบาลทม

ประสทธภาพเพยงพอ ประชาชนจานวน มากยงคงเดนทางไปรบบรการทโรงพยาบาลในเขตเมอง ทา

6

ใหเกดความแออดในการใหบรการ รกษาพยาบาล และเปนภาระอยางมากตอประชาชนทงคาเดนทาง

และเวลาทสญเสยไปในการเดนทาง ทงทปญหาสขภาพเหลานน สวนใหญสามารถจดการไดในระดบ

สถานอนามย/ศนยสขภาพชมชน 1.4.2 หนวยบรการปฐมภม หรอสถานอนามย/ศนยสขภาพชมชนสวนใหญประสบ

ปญหาการขาด แคลนทรพยากร โดยเฉพาะเรองบคลากร จากการสารวจของกระทรวงสาธารณสขในป พ.ศ. 2549 พบวา สถานอนามย/ศนยสขภาพ

ชมชน ซงเปน หนวยบรการปฐมภมระดบตาบล จานวน 9,810 แหง มบคลากรเฉลยแหงละ 2.9 คน ใน

จานวนนเพยงหนงในสามหรอ 2,968 แหง ทมพยาบาลวชาชพประจา ขณะทสถานอนามยจานวนมาก

ตองดแลประชากร มากกวา 5 พนคน และประมาณรอยละ 17 ตองดแลประชากร กวาหมนคน

ปจจบนนอกจากระบบยงไมสามารถผลตกาลงคนไดไมเพยงพอแลว ยงมปญหาในระบบการจางงาน

ทาใหเกดอปสรรคในการจดหากาลงคนทเพยงพอ ตอการใหบรการอยางมประสทธภาพ

1.4.3 พนธะกรณและเจตนารมณทางการเมองในการยกระดบหนวยบรการระดบปฐมภม รฐบาลภายใตการนาของนายกรฐมนตร ฯพณฯ อภสทธ เวชชาชวะ แถลงนโยบายดานสาธารณสข

ดงน

ขอ 3.3.1 สนบสนนการดาเนนการตามแนวทางของกฎหมายสขภาพแหงชาต โดยเรงดาเนน

มาตรการสรางเสรมสขภาพและลดปจจยเสยงทมผลตอสขภาพและการเจบปวยเรอรง โดย

ประสานความรวมมอและการมสวนรวมจากภาคการพฒนาในสาขาตาง ๆ ตลอดจน

ภาคเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน ชมชน และอาสาสมครสาธารณสข รวมสรางความร

ความเขาใจ สรางแรงจงใจ รณรงคใหเกดการพฒนาและปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพอนามย

รวมทงสงเสรมบทบาทองคกรปกครองสวนทองถนใหมสวนรวมในการผลต และพฒนา

บคลากรทางการแพทย และสาธารณสข โดยจดสรรทนใหเพอกลบมาทางานในทองถน

ขอ 3.3.3 ปรบปรงระบบบรการดานสาธารณสข โดยลงทนพฒนาระบบบรการสขภาพภาครฐ

ทกระดบใหไดมาตรฐาน ยกระดบสถานอนามยเปน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจา

ตาบล และพฒนาเครอขายการสงตอในทกระดบอยางมประสทธภาพ เชอมโยงกนทงภาครฐ

และเอกชน เพอใหระบบหลกประกนสขภาพมคณภาพอยางเพยงพอทวถง มทางเลอก

หลากหลายรปแบบ และครอบคลมไดถงการรกษาพยาบาลในสถานพยาบาลเอกชนทเขารวม

โครงการ

ขอ 3.3.4 ลงทนผลตและพฒนาบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข ควบคกบการสราง

ขวญ กาลงใจใหมความกาวหนาในอาชพ มการปรบปรงกฎระเบยบเพอใหมรายไดจาก

เงนเดอน และคาตอบแทนอน ๆ ทเหมาะสม เปนธรรม รวมทงปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบ

7

การประกอบอาชพดานการแพทย มการกระจายบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขอยาง

สอดคลองกบความตองการของพนท ตลอดจนการลงทนพฒนาและเชอมโยงระบบขอมล

เทคโนโลยสารสนเทศดานสขภาพใหทนสมย มมาตรฐานสามารถใชประโยชนรวมกนไดอยาง

คมคา

เพอตอบสนองตอการแกปญหาและนโยบายของรฐดงกลาว จงมความจาเปนอยางเรงดวน ใน

การปรบโฉมการบรการสขภาพระดบปฐมภมของประเทศไทย ใหเปลยนจากบรการเชงรบมาเปนเชงรก

โดยเหนสมควร จดทา “แผนทศวรรษเพอการพฒนาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจาตาบล

พ.ศ. 2553-2562” ขน เพอเปนกรอบแนวทางในการขบเคลอนการดาเนนการโรงพยาบาลสรางเสรม

สขภาพระดบตาบล

2. กรอบแนวคด “โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล”

2.1 คณลกษณะของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลทพงประสงค โรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพตาบล เปนการยกระดบศกยภาพของสถานอนามย / ศนยสขภาพชมชน ซงเปนหนวย

บรการสาธารณสขปฐมภมในระดบตาบล โดยมงใหมคณลกษณะสาคญ ดงน

2.1.1 ขอบเขตการดาเนนงาน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลมขอบเขตการ

ดาเนนการบรการสาธารณสขผสมผสาน ทงดานการสรางเสรมสขภาพ การควบคมและ

ปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสภาพ รวมทงการจดการปจจยเสยงตอ

สขภาพ ทงในระดบบคคล ครอบครว ชมชนและสงคม ในพนททรบผดชอบ โดยมจดเนน

ดงน

1) ดาเนนการเชงรก โดยมงเขาหาประชาชนและชมชนเพอการสรางสขภาพ

เปนหลก รวมทงมงจดการกบปจจยเสยงทเปนตนเหตของปญหาสขภาพ

2) บรการตลอด 24 ชวโมง โดยทสามารถปรกษาแพทยในโรงพยาบาลพเลยง

หรอ สงตอผปวยไดตลอดเวลา ทงนอาจมบรการเตยงนอนเพอสงเกตอาการโดย

ไมรบ ผปวยไวนอนคางคน และหากมกรณฉกเฉน กสามารถประสานระบบ

บรการการแพทยฉกเฉนในการออกไปรบผปวยและใหการปฐมพยาบาลกอนสงตอ

3) มความเชอมโยงและมสวนรวม โดยมความเชอมโยงกบบรการสขภาพใน

ระดบอน ในการดแลผปวยเฉพาะรายอยางมประสทธภาพ และมสวนรวมอยาง

เขมแขงในการดาเนนงาน ของประชาชน ชมชน และองคกรปกครองทองถน 2.1.2 พนทการทางาน

1) มเขตพนทรบผดชอบ (catchment area) อยางชดเจน

8

2) เปลยนแนวคดโดยถอวาพนทรบผดชอบทงหมดเปน “พนทสานกงาน” เชน

การใชบานเปนเรอนผปวย (home ward)

2.1.3 บคลากรผปฏบตงาน 1) มความรและทกษะในการใหบรการผสมผสาน และมทกษะเพมเตมเฉพาะ

ดานดวย

2) มศกยภาพในการบรหารจดการและการทางานเปนทม

3) มศกยภาพในการทางานเชงรกในชมชน โดยรวมกบ อสม.

4) มศกยภาพในการใชและการจดการระบบขอมลและเทคโนโลยสารสนเทศ

2.1.4 การบรหารจดการ สนบสนนการปฏ รประบบการบรหารจดการ โดยเนนการมสวนรวมของ

ประชาชน/ชมชน องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ราชการสวนภมภาค องคกร

เอกชน โดยมเปาหมายรวมใหเกดระบบทมความยดหยน คลองตว มความยงยน ม

ความเปนธรรม มประสทธภาพ เปนระบบทชมชนสนบสนน กากบดแล และรสกเปน

เจาของ

2.1.5 ระบบสนบสนน (supporting system) โรงพยาบาลแมขาย หรอ

โรงพยาบาลภาครฐทอยใกลเคยง เปนหนวยสนบสนนทสาคญทสดของโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพตาบล ทงน ระบบสนบสนนดงกลาว ประกอบดวย

1) ระบบขอมลขาวสารและเทคโนโลยสารสนเทศ

2) ระบบการปรกษาโรงพยาบาลพเลยงตลอดเวลา

3) ระบบเวชภณฑและเวชภณฑทมใชยา ทสอดคลองกบโรงพยาบาลพเลยง

3. วตถประสงค วตถประสงคทวไป เพอใหประชาชนเขาถงบรการสขภาพทมคณภาพ ไดอยางทวถง และเปนธรรม

วตถประสงคเฉพาะ

3.1 เพมขดความสามารถ และปรบปรงโครงสรางพนฐาน หนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม

(โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล) ใหสอดคลองกบบรบทของพนท และตอบสนองความตองการของ

ประชาชน ตามสภาพสงคมทเปลยนไป โดย

3.1.1 กอสรางอาคารสถานทและภมสถาปตถใหเหมาะสมกบบรบทการใชบรการของ

ประชาชนในสงคมพนทนน ๆ

9

3.1.2 จดหาเครองมอแพทยและครภณฑการแพทยทจาเปนสาหรบการวนจฉยโรคและ

ใหการรกษาดโรคและปญหาสขภาพของชมชน

3.2 ผลตและจดหาบคลากรสาธารณสข ใหเพยงพอตอการจดบรการสขภาพในระดบปฐมภม ทง

ระบบ ไดแก พยาบาลวชาชพ (เวชปฏบต),เจาหนาทสาธารณสข/นกวชาการสาธารณสข และ ทนตาภบาล

4. เปาหมาย ในระยะ 3 ป เปนดงน

4.1 หนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม ไดแก สถานอนามย/สถานอนามยขนาดใหญ/

ศนยสขภาพชมชน/ศนยบรการสาธารณสข หรอทเรยกเปนอยางอน ใหเปน “โรงพยาบาลสรางเสรมสขภาพ

ตาบล” โดยมเปาหมาย 9,762 แหง (สถานอนามยทกแหง) ภายใน 3 ป ดงน

ตาราง 4.1 เปาหมายโรงพยาบาลสรางเสรมสขภาพตาบล ใน 3 ป (2553-2555)

โรงพยาบาลสรางเสรม

สขภาพตาบล 2553 2554 2555 รวม (แหง)

จานวน 2,151 4,666 2,945 9,762

4.2 บคลากร ไดแก พยาบาลวชาชพ (เวชปฏบต) , เจาหนาทสาธารณสข/นกวชาการ

สาธารณสข และ ทนตาภบาล ใหเพยงพอตอการใหบรการในระบบบรการสขภาพระดบปฐมภม ตามขอมล

การขาดแคลนบคลากร ในระบบ GIS กาลงคนดานสาธารณสข โดยประมาณการการผลตและจดหา ภายใน

3 ป ดงน

4.2.1 พยาบาลวชาชพ (เวชปฏบต) 3,750 คน ใน 3 ป

4.2.2 เจาหนาทสาธารณสข/นกวชาการสาธารณสข 4,500 คน ใน 3 ป

4.2.3 ทนตาภบาล 2,150 คน ใน 3 ป

ตาราง 4.2

2553 2554 2555 รวม (คน)

1) ผลตพยาบาลวชาชพชมชน 1,250 1,250 1,250 3,750

2) ผลตจนท./นวก.สาธารณสข 1,500 1,500 1,500 4,500

3) ผลตทนตาภบาล 700 750 700 2,150

10

รายละเอยดประกอบเปาหมายดาเนนการ 4.1 หนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม จานวน 9,762 แหง 1. การปรบปรงอาคารสถานท และภมสถาปตถ การปรบปรงสถานอนามยเดมเปนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล ตามรายการปรบปรง

สถานอนามยเปนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลภายในวงเงน 500,000 บาท/แหง ประกอบดวย

1.1 การปรบปรงตกแตงภายในอาคาร ไดแก หองรอตรวจ, หองตรวจโรค,หองใหคาปรกษา

หองฉกเฉน, หองเภสชกรรม, คลงยา, หองทนตกรรม, หองแพทยแผนไทย, หองนาสาหรบ

ผปวย, หองประชมอสม. และหองทางานของเจาหนาท จานวนเงน 300,000 บาท

1.2 การปรบปรงถนนภายในสถานอนามย จานวนเงน 100,000 บาท

1.3 การปรบปรงรวและปายชอสถานอนามย จานวนเงน 100,000 บาท 2. การจดหาเครองมอแพทย/ครภณฑการแพทยและครภณฑ การจดหาเครองมอแพทย/ครภณฑการแพทยและครภณฑ ใหกบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ตาบล ในวงเงน 855,000 บาท/แหง หนวยบรการสามารถเลอกรายการเครองมอแพทย/ครภณฑ

การแพทยและครภณฑทขาดแคลนและมความจาเปนตองใช ภายในวงเงนทจดสรร ประกอบดวย

2.1 รายการครภณฑการแพทยและครภณฑ

• เครองตรวจคลนไฟฟาหวใจ แบบอตโนมต ชนด 12 lead พรอมอานแปลผล

(ราคาตอหนวย 220,000 บาท)

• เครอง Ultrasound (ราคาตอหนวย 500,000 บาท)

• ชดยนตทาฟน (ราคาตอหนวย 500,000 บาท)

• เครองตรวจหาสารเคม ชนดกงอตโนมต Semi Automatic Dry Chemistry

(Biochemistry) (ราคาตอหนวย 300,000 บาท)

• รถจกรยานยนต 120 ซซ (ราคาตอหนวย 40,000 บาท)

2.2รายการเครองมอแพทย

• ชดหองตรวจวนจฉยและรกษาพยาบาล

- หฟง 2,000 บาท

- เครองวดความดนโลหตแบบตงพน 7,000 บาท

- เครองวดความดนโลหตแบบอตโนมต 100,000 บาท

- เครองตรวจห ตา คอ จมก 21,000 บาท

- เครองชงนาหนกเดกเลกสาหรบClinic WBC 7,000 บาท

• ชดอปกรณกชพ

- Ambubag ชดชวยหายใจ 6,000 บาท

11

- ชดผาตดเลกและอปกรณทาแผลเบองตน 5,000 บาท

- ถงออกซเจนพรอมอปกรณครบชด 8,000 บาท

• ชดอปกรณทนตกรรม

- เครองขดหนนาลายไฟฟา (ultrasonic scaler) 30,000 บาท

- เครองฉายแสงสาหรบใชกบวสดทนตกรรม(light curing unit) 35,000 บาท

• ชดเครองมอ/อปกรณทจาเปนในการบรการทางหองปฏบตการและทาใหปลอดเชอ

- เครองหมนเหวยงเพอตรวจปรมาตรเมดเลอดแดงอดแนน 70,000 บาท

- ตเยนเกบเวชภณฑทตองเกบรกษาทอณหภมตา 9,000 บาท

• อปกรณสาหรบฆาเชอตามระบบมาตรฐาน(เครองนงสาหรบฆาเชอไฟฟา)

300,000 บาท

• อปกรณการจดเกบฐานขอมลสาธารณสขและผรบบรการ

-เครองคอมพวเตอรลกขายสาหรบงานประมวลผลแบบท1(จอ17นว) 33,000 บาท

-เครองคอมพวเตอรโนตบค สาหรบงานประมวลผล 48,000 บาท

2.3 รถพยาบาลพรอมอปกรณชวยชวตสาหรบโรงพยาบาลชมชน 735 แหง แหงละ 1 คน เพอ

ใชสนบสนนการสงตอใหแก โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจาตาบล ในอาเภอ ราคา

คนละ 1,800,000 บาท

2.4 รถพยาบาลพรอมอปกรณชวยชวตสาหรบโรงพยาบาลศนย /ทวไป 94 แหง แหงละ 1 คน

เพอใชสนบสนนการสงตอ ใหแกโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจาตาบล ในเขต

รบผดชอบ ราคาคนละ 1,800,000 บาท

2.5 รถบรรทกกะบะ(ดเซล) ขนาด 1 ตนตอเตมหลงคาไฟเบอรกลาสพรอมอปกรณการแพทย

สาหรบการรบ-สงผปวยของสถานอนามยเฉลมพระเกยรตทพฒนาเปนโรงพยาบาลตาบล

63 แหง ราคาคนละ 669,762 บาท

4.2 เพมจานวนและศกยภาพของบคลากรทปฏบตงานในหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม ทวประเทศ ดงน 4.2.1 พยาบาลวชาชพ 3,750 คน ใน 3 ป

พยาบาลวชาชพเปนบคลากรกลมหนงทยงขาดแคลนทวไป โดยตามแผนการพฒนา

สถานอนามย ไดกาหนดเปาหมายใหทกสถาน อนามย มพยาบาลวชาชพ อยางนอย 1 คน แตจากการ

สารวจพบวา กวาครงของสถาน อนามยในสงกดกระทรวงสาธารณสข ยงขาดพยาบาลวชาชพ

ปฏบตงานประจา ประกอบกบจากการศกษาพบวา ครงหนงของสถานอนามย มบคลากรตากวา

มาตรฐาน (1:1,250) และจานวนบคลากรโดยเฉลยท สอ. คอ 2.9 คน

12

ในการน จงสมควรผลตพยาบาลวชาชพ (ชมชน) ประจาศนยแพทยชมชน และหนวย

บรการสขภาพระดบปฐมภม (สถานอนามย/ศนยสขภาพชมชน/ศนยบรการสาธารณสข) ทยงขาด

พยาบาลวชาชพ แหงละ 1 คน จานวนรวมทงสน 3,750 คน (ภายใน 3 ป) ตนทนการผลตตอคนตอป

เทากบ 28,800 บาท ตลอดหลกสตร 4 ป เทากบ 115,200 บาท/คน/หลกสตร (เฉพาะคาจดการศกษา

1 หลกสตร (4 ป) ไมรวมคาใชจายอนๆ)

4.2.2 เจาหนาทสาธารณสข/นกวชาการสาธารณสข 4,500 คน ใน 3 ป จานวนเจาหนาทสาธารณสข/นกวชาการสาธารณสข ทปฏบตงานในหนวยบรการ

สขภาพระดบปฐมภม มบทบาทหนาทสาคญในการจดบรการดานสาธารณสขใหกบชมชนนน ปจจบน

พบอยในเกณฑตากวามาตรฐานมาก กลาวคอ หนวยบรการสขภาพระดบปฐมภมยงขาดเจาหนาท

สาธารณสข/นกวชาการสาธารณสข จานวนประมาณ 12,000 คน

ในการน หากกาหนดใหมจานวนเจาหนาทสาธารณสข/นกวชาการสาธารณสขเพมขน

อยางนอยครงหนงของสวนขาด ดงนนในระยะเวลา 3 ป ตองทาการผลตเจาหนาทสาธารณสข/

นกวชาการสาธารณสข จานวน 4,500 คน โดยมตนทนการผลต ปละ 25,000 บาท คดเปน 100,000

บาท/คน/หลกสตร (4 ป) (เฉพาะคาจดการศกษา 1 หลกสตร (4 ป) ไมรวมคาใชจายอนๆ)

4.2.3 ทนตาภบาล จานวน 2,150 คน ในระยะเวลา 3 ป ปจจบน มทนตาภบาลปฏบตงานอยในหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม จานวน

1,200 คน ในการน หากกาหนดใหหนวยบรการปฐมภมขนาดใหญ (ดแลรบผดชอบประชากรมากกวา

5,000 คน) ซงมทงหมด 3,044 แหง มทนตาภบาลพรอมการจดสรรยนตทาฟน ทงนเพอใหประชาชน

เขาถงบรการดานทนตกรรมอยางมคณภาพและทวถง ดงนนในระยะเวลา 3 ป ตองทาการผลตทนตาภ

บาล จานวน 2,150 คน โดยมตนทนการผลต ปละ 49,000 บาทตอคน คดเปน 98,000 บาทตอคนตอ

หลกสตร (2 ป) (เฉพาะคาจดการศกษา 1 หลกสตร (2 ป) ไมรวมคาใชจายอนๆ)

5. ปจจย และตวชวดความสาเรจ5.1 ตวชวดผลลพธ

- เชงปรมาณ :

1. สดสวนของประชากรในพนทเปาหมายไปใชบรการพนฐานทหนวยบรการสขภาพระดบ

ปฐมภมเพมมากขน และลดการใชบรการผปวยนอกทโรงพยาบาลขนาดใหญ (จากเดม

เพมขนอก รอยละ 25 )

- เชงคณภาพ :

1. รอยละ 80 ของผใชบรการ ทหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภมในพนทเปาหมายมความพงพอใจ

13

2. รอยละ 80 ของผปวยสงตอทงหมด ในพนทเปาหมาย มการสงตออยางเหมาะสม

ถกตองตามแนวปฏบต ทงผปวยโรคเรอรง ผปวยภาวะฉกเฉน และผรบบรการทางดาน

ทนตกรรม

5.2 ตวชวดผลผลต 1. หนวยบรการปฐมภมในพนทเปาหมาย มสถานทและเครองมอทพรอมในการใหบรการ

สขภาพแกประชาชนมากขน ภายใน 3 ป

2. รอยละ 80 ของหนวยบรการเปาหมายมบคลากร และจดบรการไดตามเกณฑท กสธ.และ

สปสช. กาหนด ภายใน 3 ป

6. ขอบเขตและวธการดาเนนงาน (รวมความตองการและเงอนไขทจาเปน)

6.1 ขอบเขตดาเนนงาน ดาเนนการขยายเครอขายและเสรมศกยภาพหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม(สถาน

อนามย/สถานบรการสาธารณสข/ศนยสขภาพชมชน/ศนยแพทยชมชน หรอทเรยกเปนอยางอน) เฉพาะท

อยในสงกดสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

ภายใตความรวมมอระหวาง กระทรวงสาธารณสข,สานกงานหลกประกนสขภาพ

แหงชาต และองคกรปกครองสวนทองถน

6.2 วธการดาเนนงาน 6.2.1 ประชมรวมกบหนวยงาน/ภาคสวนตางๆ โดยเฉพาะทองถน ทเกยวของทงใน

ระดบสวนกลาง ระดบเขต และระดบจงหวด เพอรวมกนจดทาแผนแมบทการกระจายหนวยบรการ

สขภาพระดบปฐมภม และจดหาทรพยากรในการสนบสนนใหไดตามแผน

6.2.2 จดตงคณะกรรมการ/อนกรรมการ/คณะทางาน ในระดบเขต เพอทาหนาท

วางแผนพนทเขต และสนบสนนการบรหารจดการระบบบรการสขภาพระดบปฐมภม ทรวมมอกน

ระหวางกระทรวงสาธารณสข (กสธ.) , สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) และองคกร

ปกครองสวนทองถน (อปท.) / ผแทนองคกรชมชน / อนๆ

6.2.3 ปรบเกณฑการกระจายและคณสมบตของหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม

ใหสอดคลองกบบรบทของสงคมพนท รวมกบทกภาคสวน โดยความรวมมอกบภาคสวนทเกยวของ

และปรบจดทตงของหนวยบรการใหเหมาะสม

14

6.2.4 จดทาฐานขอมลและวเคราะหหาความตองการ (สวนขาด) ดานโครงสราง

พนฐานของหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม

6.2.5 ปรบปรงหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภมเดม (เฉพาะในสงกดสานกงาน

ปลดกระทรวงสาธารณสข) โดยการจดบคลากร อปกรณ และครภณฑทจาเปนใหกบหนวยบรการ

สขภาพระดบปฐมภมใหไดมาตรฐานตามทกาหนด ภายใตการสนบสนนและความรวมมอจากภาค

สวนตางๆ ไดแก กระทรวงสาธารณสข (กสธ.) องคกรปกครองสวนทองถน (อปท./อบต.)และ

สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.)

7. งบประมาณ และแหลงทมา

แหลงทมา จากงบประมาณโครงการภายใตแผนปฏบตการไทยเขมแขง 2555

(แผนฟนฟเศรษฐกจระยะท 2)

งบประมาณ งบประมาณตามเปาหมาย ในระยะเวลา 3 ป (2553 – 2555) รวมเปนเงนทงสน

15,855,700,000 บาท (งบปรบปรงโครงสรางและเครองมอ/ครภณท 14,763,000,000 บาท งบผลต

บคลากร 1,092,700,000 บาท ) รายละเอยดตามตาราง งบประมาณตามเปาหมายดาเนนการ 3 ป

หมายเหต งบประมาณน เปนงบประมาณเฉพาะสวนดาเนนการตามเปาหมาย ยงไมม

งบประมาณสาหรบบรหารจดการโครงการ

ตาราง งบประมาณตามเปาหมายดาเนนการ 3 ป

โครงการขยายเครอขายและเสรมศกยภาพหนวยบรการสขภาพใกลบานใหทนสมยไดมาตรฐาน

หรอ โครงการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล

ป 2553 ป 2554 ป 2555 รวม

รายการ

หนวย บาท หนวย บาท หนวย บาท หนวย บาท

1 การปรบปรง

อาคารสถานท

และภมสถาปตถ 2,151 1,075,500,000 4,666 2,333,000,000 2,945 1,472,500,000 9,762 4,881,000,000

2 จดหาเครองมอ

และครภณฑ

การแพทย 2,151 3,373,500,000 4,666 3,989,500,000 2,945 2,519,000,000 9,762 9,882,000,000

รวมงบปรบปรงโครงสรางและเครองมอ/ครภณทการแพทย 4,449,000,000 6,322,500,000 3,991,500,000 14,763,000,000

15

ป 2553 ป 2554 ป 2555 รวม

รายการ

หนวย บาท หนวย บาท หนวย บาท หนวย บาท

3 ผลตพยาบาล

วชาชพชมชน 1,250 144,000,000 1,250 144,000,000 1,250 144,000,000 3,750 432,000,000

4 ผลตจนท./นวก.

สาธารณสข 1,500 150,000,000 1,500 150,000,000 1,500 150,000,000 4,500 450,000,000

5 ผลตทนตาภบาล 700 68,600,000 750 73,500,000 700 68,600,000 2,150 210,700,000

รวมกาลงคน 362,600,000 367,500,000 362,600,000 1,092,700,000

8. ระยะเวลาดาเนนการ / ผงการดาเนนงาน

3 ป (ตงแต 1 ตลาคม 2552 – 30 กนยายน 2555)

กจกรรม เปาหมาย ผรบผดชอบ ป 2553 ป 2554 ป 2555 หมายเหต

1

ประชมชแจงการดาเนนโครงการ/ตดตาม

โครงการ รวมกบหนวยงาน/ภาคสวนตางๆ

ทเกยวของ โดยเฉพาะทองถน ทกระดบ ทง

สวนกลาง /เขต /จงหวด

ปละ 1 ครง

สป (สนย.

ส น ต . /

ส บ ภ . /

สบพป.)

* ตนป 55

ประชมใหญ เพอสรปผลการ

ดาเนนโครงการ (ปดโครงการ)

2

จ ดต ง คณะกร รมการ /อ นก ร รมการ /

คณะทางาน ในระดบเขต เพอทาหนาท

วางแผนพนทเขต และสนบสนนการบรหาร

จดการระบบบรการสขภาพระดบปฐมภม

3 ชด สป.

2.1 จดประชมคณะคณะกรรมการ/

อนกรรมการ/คณะทางาน

ปละ 2 ครง

/ชด สบพป. * รายงานสรปผล (ปดโครงการ)

3

ปรบเกณฑการกระจายและคณสมบตของ

หนวยบรการสขภาพระดบปฐมภ ม ให

สอดคลองกบบรบทของสงคมพนท รวมกบ

ทกภาคสวน

ปละ 1 ครง สบพป. * รายงานสรปผล (ปดโครงการ)

4

จดทาฐานขอมลและวเคราะหหาความ

ตองการ (สวนขาด) ดานโครงสรางพนฐาน

ของหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม

ปละ 1 ครง สบพป. * รายงานสรปผล (ปดโครงการ)

16

กจกรรม เปาหมาย ผรบผดชอบ ป 2553 ป 2554 ป 2555 หมายเหต

5

จดสรรงบประมาณ สาหรบ ปรบปรงหนวย

บรการ/จดหาอปกรณ/ผลตบคลากร ใหได

มาตรฐานตามทกาหนด ดงน

ส บ ภ . /

สบช.

5.1 ปรบปรงอาคารสถานท (แหง) 9,762/3 ป สบภ. 2,151 4,666 2,945 * รายงานสรปผล (ปดโครงการ)

5.2 จดหาเครองมอ/ครภณฑการแพทย

(แหง) 9,762/3 ป สบภ. 2,151 4,666 2,945 * รายงานสรปผล (ปดโครงการ)

5.3 ผลตพยาบาลวชาชพชมชน (คน) 3,750 /3 ป สบช. 1,250 1,250 1,250 * รายงานสรปผล (ปดโครงการ)

5.4 ผลตจนท./นวก.สาธารณสข (คน) 4,500 / ป สบช. 1,500 1,500 1,500 * รายงานสรปผล (ปดโครงการ)

5.5 ผลตทนตาภบาล (คน) 2,150 /4 ป สบช. 700 750 700 * รายงานสรปผล (ปดโครงการ)

9. หนวยงานรบผดชอบ / ผรบผดชอบ

9.1 สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข (รองปลดกระทรวงฯ ทดแลสานกบรหารการ

พฒนาระบบบรการปฐมภม)

9.2 สานกตรวจราชการกระทรวงสาธารณสข (หวหนาผตรวจราชการกระทรวง

สาธารณสข)

9.3 สานกนโยบายและยทธศาสตร (ผอานวยการสานกนโยบายและยทธศาสตร)

9.4 สานกบรหารสาธารณสขภมภาค (ผอานวยการสานกบรหารสาธารณสขภมภาค)

9.5 สานกบรหารการพฒนาระบบบรการปฐมภม (ผอานวยการสานกบรหารการพฒนา

ระบบบรการปฐมภม)

10. ผลทคาดวาจะไดรบ

10.1 หนวยบรการสขภาพระดบปฐมภมทพฒนาเปนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลสามารถ

ในการใหบรการแกประชาชนไดเพมมากขน

10.2 โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล ประมาณ 9,762 แหง มบคลากรใหบรการพอเพยง ทา

ใหบรการสขภาพระดบปฐมภมมคณภาพมากขน

10.3 ประชาชนเขาถงบรการทมคณภาพตามมาตรฐานเพมมากขน

17

10.4 สามารถประหยดงบประมาณคารกษาพยาบาลของคาใชจายทางสขภาพของภาครฐ

(ตนทนคาใชจายทางสขภาพของหนวยบรการปฐมภมถกกวา โรงพยาบาลในโรคเดยวกน)งบประมาณ

คาใชจายของประชาชนในการเดนทาง คาใชจายอนๆ คาเสยโอกาสในการหยดงานเพอไปโรงพยาบาล

(โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล อยใกลบานมากกวา โรงพยาบาลชมชน/โรงพยาบาลทวไป)

10.5 โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล สามารถสรางความสมพนธ ความเขาใจอนด

ระหวางแพทย กบคนไข ครอบครว และชมชน สามารถลดการฟองรองหนวยบรการ อนเนองจากการ

รกษาพยาบาลได

10.6 โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล สามารถดแลสขภาพแบบองครวม โดยเฉพาะคน

ดอยโอกาส ผพการ ผสงอาย ผปวยโรคเรอรง ไดรบการดแลรกษาตอเนอง การเยยมบาน และการ

ประสานความชวยเหลอกบหนวยงานอนๆทเกยวของได

12 พ.ค.52

โครงการบรณาการบรการผสงอายระดบตตยภม

1. หลกการและเหตผล ปจจบนรฐบาลมนโยบายทจะใหมการจดบรการและสวสดการตางๆ ใหกบผสงอาย โดย

บญญตเปนภารกจทจะตองมตอประชากรสงอาย รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยป พ.ศ.2550 ปฎญญาผสงอายไทย และแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) ประกอบดวย 5 ยทธศาสตร ซงเนนการมสวนรวมของสงคมตงแตครอบครว ชมชน ภาครฐ และเอกชน และมการนาภาคทองถนเขามามสวนรวมในการดแลผสงอายดวย ดงนนกระทรวงสาธารณสขจงเหนสมควรทจะจดทาโครงการบรณาการบรการผสงอาย จากปฐมภมสตตยภม พ.ศ. 2552-2555 เสนอเปนหนงในโครงการลงทนภาครฐดานสาธารณสข (Mega Project) ในครงน 2. กรอบแนวคด

จากคากลาวทวา “วนวานในนามปลา วนขางหนาในสงคมมผสงอาย” ประเทศไทยเปนประเทศสงคมผสงวย มาตงแต พ.ศ. 2548 หมายถง ประเทศไทยมประชากรทมอาย 60 ปขนไป มากกวา รอยละ 10 ของประชากรทงประเทศ จากขอมลของสานกงานสถตแหงชาต รอยละ 27.5 ของประชากรเทานนทปราศจากโรค รอยละ 40 ของผสงอายไทยมโรคเรอรง 2 โรค หรอมากกวา 2 โรค ความชกของความทพพลภาพ และภาวะพงพาจะเพมมากขน ตามจานวนโรคเรอรงทผสงอายมลกษณะการเจบปวยของผสงอาย แบงไดเปนการเจบปวยชนดเฉยบพลน และการเจบปวยโรคเรอรง ซงจะมผลตอภาวะสขภาพ สามารถแบงผสงอายออกไดเปน 3 ประเภท ตามภาวะสขภาพ คอ

1) สขภาพทวไปด ซงสวนใหญเปนกลมทมอาย 60-69 ป ปจจบนมการสงเสรมใหจดตงศนยอเนกประสงค 5 ศนย บรการทางสงคม ชมรมผสงอาย มการสงเสรมสขภาพ และพฒนาผสงอายกลมนเปนอาสาสมครผสงอาย

2) ผสงอายทมโรคเรอรง พบไดรอยละ 73 ของผสงอาย หรอ มภาวะทพพลภาพ จากขอมลทางสถต พ.ศ. 2550 พบวารอยละ 15.3 ของผสงอายมภาวะทพพลภาพ

3) ผสงอายทหงอม หรอบอบบาง (frail elderly) คอผสงอายกลม 2 และ 3 ทประสบภาวะเจบปวยทงแบบเฉยบพลนและกงเฉยบพลน มผลทาใหตองการความพงพา และบอบบาง ผสงอายเหลานตองการการดแลระยะยาวอยางตอเนอง การดแลตอเนองควรมทงรกษา และฟนฟอยางบรณาการ การดแลรกษาผสงอายตองใชบคลากรของสาธารณสขสหสาขาวชาชพทงแพทย พยาบาล นกกายภาพบาบด เภสชกรฯ ตลอดจนอปกรณครภณฑทางการแพทยทเหมาะสมในโรงพยาบาลทก

8-1

12 พ.ค.52

ระดบ เนองจากในชวง 10 ป ทผานมา การลงทนภาครฐในการจดหาครภณฑทเหมาะสมไมพอเพยง ตลอดจนการพฒนาบคลากรสาขาการดแลผสงอายยงขาดแคลนเปนจานวนมาก โครงการบรณาการผสงอายระดบตตยภมใน Mega Project น จะเปนสวนสาคญใหมการพฒนา ทงบคลากรและครภณฑทจาเปนในหนวยตตยภมทจะถายทอดองคความรใหกบโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข ตอไป 3. วตถประสงค

3.1 วตถประสงคทวไป 1) เพอประเทศสามารถบรหารงบประมาณดานสขภาพไดอยางเหมาะสมครอบคลม

ทกภาคสวนของประชากร จะชวยลดอตราครองเตยงในผสงอายเจบปวยเรอรงในสถานบรการ เพมศกยภาพของโรงพยาบาลในการดแลผปวยเฉยบพลน (Acute care)

2) เพอใหผสงอายมคณภาพชวตทดขน จากการทไดรบการดแลรกษาทไดมาตรฐานและมคณภาพ

3) เพอใหผสงอายในสงคมไดรบการดแลทเหมาะสม ทาใหสมาชกในครอบครวทางานหารายได โดยไมตองกงวล

3.2 วตถประสงคเฉพาะ 1) เพอพฒนาศกยภาพของโรงพยาบาลระดบตตยภมดานผสงอาย 2) เพอพฒนาศกยภาพบคลากรทางการแพทยในการดแลผสงอาย 3) เพอยกระดบมาตรฐานการดแลผสงอายทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลรฐ

4. เปาหมาย

4.1 หนวยงานบรการมอปกรณและเครองมอทางการแพทย ทพฒนารองรบในการใหบรการกบผสงอายไดอยางเหมาะสม และมคณภาพมากขน

4.2 หนวยบรการมอาคารและสถานทใหบรการเฉพาะกลมเปาหมายทเปนผสงอายไดอยางทวถง ทนตอเหตการณ 5. ปจจยและตวชวดความสาเรจ 5.1 ตวชวดผลลพธ เพอพฒนารปแบบการบรการสขภาพแกผสงอายอยางครบวงจร 5.2 ตวชวดผลผลต มครภณฑทไดมาตรฐาน เหมาะสมกบผสงอายทมาใชบรการ

8-2

12 พ.ค.52

6. งบประมาณและแหลงทมา โครงการท 1 โครงการพฒนาศนยเวชศาสตรฟนฟสาหรบผสงอาย

โดยมรายการจดซอครภณฑทางการแพทย หมวดลงทน (ครภณฑ)

รายละเอยด ดาเนนการจดซอปงบประมาณ 2553 รวมเปนเงน 1. ชดอปกรณเคลอนยายผปวย (พรอมอปกรณ)ในหองพก 450,000 450,000 2. เตยงไฟฟาสาหรบผปวยสงอาย 2,160,000

(9 เตยง) 2,160,000

3. เครองมอฝกและวเคราะหการทรงตว 2,500,000 2,500,000 4. ชดลฟทสาหรบการฝกเดนและเคลอนยายตวในอาคารดวยระบบราง

1,940,000 1,940,000

5. เครองฟนฟสมรรถภาพผปวยชนดควบคมระบบไกล 2,500,000 2,500,000 6. ชดอปกรณเพมความสามารถในการออกกาลงกายในนาและชดกลองตดตามการเคลอนไหวใตนา

3,500,000 3,500,000

7. เตยงไฟฟาสาหรบการตรวจโรคและใหการรกษา 360,000 (3เตยง)

360,000

รวมราคาจดซอครภณฑ ทงสน 13,410,000 13,410,000

หมวดทดนและสงกอสราง

รายละเอยด ดาเนนการจดซอปงบประมาณ 2553 รวมเปนเงน - -

รวมทงโครงการใชเงนทงสน 13,410,000 13,410,000

8-3

12 พ.ค.52

โครงการท 2 โครงการอาคารธาราบาบดและสปาทางการแพทย

ท รายการ ราคาตอหนวย

จานวนหนวย

แผนคาของบประมาณ 2553

รวม

1. ครภณฑ งบลงทน

1 ครภณฑสาหรบธาราบาบดและระบบควบคม 30,000,000 1 ชด 30,000,000 30,000,000 รวม 30,000,000 30,000,000 30,000,000

2. ทดนสงกอสราง 1 อาคารธาราบาบดและสปาทางการแพทย 12,260,000 เปนอาคาร 1 ชน พนทใชสอยแตละชนไม

นอยกวา 550 เมตร

12,260,000 1 อาคาร 12,260,000

รวม 12,260,000 12,260,000 12,260,000 รวมทงสน 42,260,000 42,260,000 42,260,000

โครงการท 1 ใชเงนรวมทงสน 13,410,000 บาท (สบสามลานสแสนหนงหมนบาทถวน) โครงการท 2 ใชเงนรวมทงสน 42,260,000 บาท (สสบสองลานสองแสนหกหมนบาทถวน) งบประมาณภายใตแผนฟนฟเศรษฐกจ ระยะท 2 รวมทงสองโครงการใชเงนทงสน 55,670,000 บาท (หาสบหาลานหกแสนเจดหมนบาทถวน) 8. ระยะเวลาดาเนนการ

ดาเนนการตามแผน พ.ศ.2553-2555 (1 ตลาคม 2552 – 30 กนยายน 2555) 9. หนวยงานทรบผดชอบ โครงการท 1 ศนยสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย โครงการท 2 ศนยสรนธรเพอการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาต กรมการแพทย 10. ผลทคาดวาจะไดรบ ดานเศรษฐกจ ผสงอายในสงคมไดรบการดแลทเหมาะสม ทาใหสมาชกในครอบครวทางานหารายได โดยไมตองกงวล ดานสงคม ผสงอายมคณภาพชวตทดขน จากการจดรฐสวสดการ และการบรการรกษาภาวะไมเฉยบพลนในผสงอาย จะชวยใหผสงอายมสขภาพด และประคบประคองความสามารถในการชวยเหลอตนเองผสงอายจะชวยลดภาระตอญาต และสงคมโดยรวมได

8-4

5. คมอการใหบรการของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล : การจดบรการสขภาพชองปาก

(คดลอกจากคมอการใหบรการของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล พมพครงท 1 กนยายน 2552)

ผเขยน นพ.ชชยศภวงศ

นพ.สมศกดชณหรศม

พญ.ลดดาดำรการเลศ

พญ.สพตราศรวณชากร

นพ.เกษมเวชสทรานนท

นพ.ศภกจศรลกษณ

จดพมพและเผยแพรโดย กระทรวงสาธารณสข

สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

มลนธสาธารณสขแหงชาต

สถาบนวจยระบบสาธารณสข

ออกแบบปก ศรณยภญญรตน

รปเลม วฒนสนธสวรตนานนท

พมพท บรษททควพจำกด

แยกส-ทำเพลท บรษทมณสฟลมจำกด

คมอการใหบรการ ของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล พมพครงท1กนยายน2552

มลนธสาธารณสขแหงชาต(มสช.)

1168ซ.พหลโยธน22ถ.พหลโยธนแขวงจอมพลเขตจตจกรกรงเทพฯ10900

โทรศพท0-2511-5855โทรสาร0-2939-2122e-mail:[email protected]/www.thainhf.org

คมอการใหบรการของ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล | �

นโยบาย โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล (รพ.สต.) นบเปนกาวสำคญของการ

พฒนาระบบบรการปฐมภมอนเปนหวใจสำคญของการสรางระบบหลกประกนสขภาพ

ระบบบรการปฐมภมทมการกำหนดรปแบบ และระบบการสนบสนนทจรงจง เปน

ปจจยสำคญทจะทำใหประชาชนมสขภาพทด โดยมการใชจายทรพยากรทมอยอยางจำกด

ใหเกดประโยชนสงสด

หวใจสำคญของการขบเคลอนใหเกด รพ.สต.ทมคณภาพนอกเหนอไปจากเรองการ

ปรบปรงโครงสรางทมการดำเนนการอยตามแผนงบประมาณแลว คอการทำใหเกดการ

ทำงานหรอใหบรการสำคญสำหรบประชาชนตามแนวคดการสงเสรมสขภาพ

คมอฉบบนมงหวงจะชวยใหผเกยวของเหนถงบทบาทสำคญท รพ.สต.ควรจะไดดำเนนการ

ตลอดจนวธหรอแนวทางในการทำงานตามบทบาทสำคญๆ

ทงน มการแบงภารกจของ รพ.สต. ออกเปนสองกลม คอภารกจหลกพนฐาน ม

ทงสน11กลมงานเปนกลมประชากร5กลมกลมผมปญหาสขภาพ5กลมและงานเฝา

ระวงโรคอก1งาน

บทนำ

10 | คมอการใหบรการของ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล

นอกเหนอจากภารกจหลกพนฐาน11กลมงานยงมการนำเสนอแนวทางการทำงาน

สำคญๆอนๆทคนทำงานอาจจะพจารณาดำเนนการใหสอดคลองกบความตองการของ

พนทรบผดชอบ

คณะทำงานพฒนาคมอมงหวงใหคมอเลมนเปนแหลงขอมลอางองสำหรบคนทำงาน

ในทกระดบไมใชเฉพาะเจาหนาทในรพ.สต.เทานน

แมวาเจาหนาทใน รพ.สต. เปนกลมหลกทจะไดประโยชน เพราะมเอกสารสำหรบ

ชแนะการทำงานแตอกกลมทสำคญและนาจะไดใชคมอนใหเปนประโยชนคอหนวยบรการ

คสญญา เพอบรการปฐมภม หรอทรจกกนในระบบประกนสขภาพวาCUP (Contracting

UnitofPrimarycare)

ในเนอหาของงานแตละกลม จงมการพดถงเรองการประสานรวมมอหรอการสงตอ

เพอใหประชาชนในพนทไดรบการดแลตอเนองเปนการดแลเชงรกโดยใชความไดเปรยบของ

รพ.สต.รวมกบการหนนเสรมสนบสนนอยางใกลชดจากCUPไมวาจะเปนในเรองวชาการ

กำลงคนหรองบประมาณ

ในขณะเดยวกนกรมวชาการในสวนกลางและศนยเขตตางๆกจะไดทราบถงบทบาท

หนาทหลกๆของรพ.สต.และสามารถจดระบบสนบสนนไดอยางเหมาะสม

นอกเหนอจากการระบขอบเขตการทำงานหลก และงานทอาจพจาณาดำเนนการ

ตามความตองการของพนท เนอหาในคมอยงพยายามให “แนวคด” รวมทง “หลกการ”

และ “แนวทาง”การทำงานมากกวาการระบ “วธทำงาน” โดยรายละเอยดเพอใหทำตาม

คมอการใหบรการของ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล | 11

อยางเครงครด ทงนกดวยหวงใหคนทำงานใน รพ.สต. และพนธมตรทเกยวของ รวมกน

สรางสรรคและกำหนดวธการทำงานทสอดคลองกบบรบทของพนท

คมอฉบบนสำเรจขนไดดวยความรวมมอ และการทมเทเวลาของนกวชาการ ในกรม

วชาการทกกรมในกระทรวงสาธารณสข รวมทงทมทำงานทมาจากเจาหนาทสถานอนามย

ในพนท ภายใตการประสานงานอยางเขมแขงของทมเลขาทสำนกนโยบายและยทธศาสตร

ทงหมดนทำงานภายใตเวลาทจำกด โดยมแนวคดและเปาหมายอยางทไดกลาวมา ใน

ตอนตน

ยงมอกหลายอยางทคณะทำงานจดทำคมออยากบรรจลงในคมอฉบบน โดยคำนงถง

ประโยชนใหคนทำงานไดมโอกาสเรยนร เพราะพลงแหงการเรยนรจะมสวนอยางสำคญท

จะทำใหการเกดขนของ รพ.สต. เปนการรวมศกยภาพของคนทำงานในระบบสเปาหมาย

เดยวกนคอประชาชนมสขภาพด ไมตองพงแตหมอกนแตยาหรอมาโรงพยาบาลโดยไม

จำเปน แตกพรอมทจะดแลอยางมคณภาพเมอยามเจบปวย เพราะมการสนบสนนจาก

CUPและเครอขายบรการระดบสงขน

คณะทำงานยงมแผนทจะสรางขมความร โดยรวบรวมตวอยางการทำงานทนาสนใจ

เพอใหเกดการเรยนรผานระบบอนเตอรเนต รวมทงโอกาสในการแลกเปลยนเรยนรโดยตรง

และมการปรบปรงคมออยางตอเนอง ใหมเนอหาทเปนประโยชนเพมขน โดยจะใชความร

และประสบการณจรงจากคนทำงานในพนท ประสานเชอมโยงกบความรจากกรมวชาการ

เพอให รพ.สต. เปนหนวยบรการทมคณภาพในการสงเสรมสขภาพทำงานเชงรก รวมกบ

ชมชนและทองถน มการสนบสนนทงดานความรและเครอขายการใหบรการ มากกวาเปน

หนวยบรการโดดๆทแยกกนทำงานในระบบบรการสาธารณสขไทย


หากมขอเสนอแนะในการปรบปรงใหคมอการทำงาน รพ.สต. เปนประโยชนไดมาก

กวาทเปนอย กรณาอยารรอทจะเสนอแนะมาท สำนกนโยบายและยทธศาสตร หรอ

[email protected]เพอชวยกนทำใหคมอและขมความรอนๆททมงานจะชวยกน

ทำใหเกดขนตอไป เปนประโยชนตอคนทำงาน นำไปสการสรางสขภาพประชาชนไทยได

อยางแทจรง

การจดบรการสขภาพชองปาก


แนวคดการทำงาน : การจดบรการสขภาพชองปากในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ระดบตำบลหมายถง การดแลสขภาพชองปากใหกบประชาชนทงในมตสงเสรมสขภาพ

ปองกนโรค รกษาพยาบาลและฟนฟสภาพ โดยยดหลกการของเวชศาสตรครอบครวมการ

ดแลแบบองครวมตงแตการประเมนสภาพรอบดานครอบคลมประเดนสำคญทงกาย ใจ

สงคมและสงแวดลอมมการวนจฉยทงในมตบคคลครอบครวและชมชนตลอดจนมการ

เปดโอกาสใหผรบบรการ/ครอบครว/ชมชนมสวนรวมในกระบวนการดแลสขภาพ

ในการออกแบบการจดระบบบรการสขภาพชองปาก ตองสอดคลองเหมาะสมกบ

บรบทในแตละพนท ผสมผสานกบงานสขภาพอนๆ เพอใหประชาชนไดรบบรการท

ครอบคลมทงการสงเสรมทนตสขภาพทนตกรรมปองกนทนตกรรมบำบด และการฟนฟ

สภาพในชองปาก ซงจะตองมการประสานงาน จดระบบบรการเชอมโยงกบโรงพยาบาล

แมขายเพอใหประชาชนไดรบการดแลทตอเนอง

นอกจากน การจดบรการสขภาพชองปากในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบตำบล

จะตองตอบสนองปญหาของพนทจงตองมการประเมนสภาวะชองปากของประชาชนรวมทง

ปจจยตางๆทมผลตอสขภาพชองปากมกระบวนการนำหนวยงาน/ภาคตางๆทเกยวของ

มารวมวางแผนและแกไขปญหาสรางความเขมแขงใหกบประชาชนซงจะเปนการเพมความ

บทท � ภารกจของ รพ.สต. | 101ภารกจหลก

สามารถของประชาชน/ครอบครว /ชมชนในการจดการวถชวตและปจจยแวดลอมให

เออตอการมสขภาพชองปากทดและการพงตนเองได

เปาหมาย : เพมการเขาถงบรการสขภาพชองปากของประชาชนในพนทรบผดชอบ

1. มการดแลสขภาพชองปาก โดยใชแนวทางการดแลแบบองครวมผสมผสานตอ

เนองตงแตแรกเกดจนสนอายขย

2. พฒนาทกษะ เพมศกยภาพในการดแลตนเองของประชาชนในพนทรบผดชอบ

เพอใหประชาชนสามารถดแลตนเองไดทงในระดบบคคลครอบครวและชมชน

โดยมหลกการทำงานดงนคอ การบรณาการกบงานสงเสรมสขภาพและพฒนาการม

สวนรวมของหนวยงาน/ภาคเครอขายทเกยวของ/ภาคประชาชน

การจดระบบบรการสขภาพชองปากตามกลมอาย 1. กลมหญงตงครรภ

1. จดทำฐานขอมลสขภาพชองปากหญงตงครรภในเขตรบผดชอบรวมกบโรงพยาบาล

แมขายซงควรทำขอมลใหเปนปจจบนทกเดอน

2. บรณาการงานสงเสรมทนตสขภาพในคลนกฝากครรภโดยมกจกรรมตอไปน

•ตรวจสขภาพชองปาก เพอประเมนพฤตกรรมการกนอาหารและการทำความ

สะอาดชองปากหญงตงครรภทกคน เพอวางแผนการรกษาทเหมาะสมตอไป

(ควรตรวจสขภาพชองปากตงแตครงแรกทหญงตงครรภมาฝากครรภท

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบตำบล)

• ใหคำแนะนำในการดแลสขภาพชองปากตนเอง รวมทงฝกทกษะในการ

ทำความสะอาดชองปากเชนการแปรงฟนการใชไหมขดฟนฯลฯ


•สงตอหญงตงครรภทมปญหาสขภาพชองปากไปรบการรกษาทางทนตกรรมท

โรงพยาบาลแมขาย (ชวงอายครรภทเหมาะสมในการรกษาทางทนตกรรมคอ

ชวงอายครรภ4-6เดอน)

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบตำบลทมทนตาภบาลประจำจะจดบรการทนตกรรม

พนฐาน เชน ขดฟนและขดหนนำลายตามความจำเปน มการตดตามกลมหญง

ตงครรภทมพฤตกรรมเสยง รวมทงจดกจกรรมกลมเพอปรบเปลยนพฤตกรรมดาน

ทนตสขภาพ

สำหรบโรงพยาบาลแมขายจะตองจดชองทางการใหบรการเพอรองรบการสงตอหญง

ตงครรภจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบตำบล หรอจดบรการทนตกรรมเคลอนท

ทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบตำบลใหคำปรกษาและสนบสนนองคความรทางวชาการ

ในการดแลทนตสขภาพหญงตงครรภ จดระบบขอมลการดแลทนตสขภาพหญงตงครรภให

เชอมโยงกนเพอทำใหสามารถดแลหญงตงครรภไดอยางตอเนอง รวมทงสนบสนนนำยา

ยอมสฟน/ยาเมดยอมสฟนเปนตน

2. กลมเดกอาย 0-� ป

1.สำรวจและจดทำฐานขอมลสขภาพชองปากกลมเดกอาย0-3ปรวมทงแบบแผน

การเลยงดเดกของผปกครองซงมผลตอสขภาพเดก

2.บรณาการงานสงเสรมทนตสขภาพในคลนกเดกดโดยมกจกรรมตอไปน

•ตรวจสขภาพชองปากเดกทกคน ดความผดปกตทอาจพบได เชน ปากแหวง

เพดานโหว ฝาขาวทเยอบชองปากและลน ตรวจคราบจลนทรยบรเวณคอฟน

หนาบนรวมทงฟนทเรมผ(ลกษณะจะเปนฝาขาว)ในกรณทฟนขนแลว

• ใหคำแนะนำแกผปกครองเกยวกบเรองอาหาร รวมทงฝกทกษะการแปรงฟน

การใชไหมขดฟนเพอทำความสะอาดฟนเดก

บทท � ภารกจของ รพ.สต. | 10�ภารกจหลก

•สงตอเดกทเปนกลมเสยงโรคฟนผหรอมปญหาทางทนตสขภาพไปรบบรการ

ทนตกรรมทโรงพยาบาลแมขาย เชน ทาฟลออไรดวานช อดฟน รกษาโพรง

ประสาทฟนฯลฯ


พนฐาน เชน ทาฟลออไรดวานช มการตดตาม (Follow up) กลมเสยง ใหคำปรกษา

ผปกครอง/ฝกทกษะการตรวจฟนเดกและการทำความสะอาดชองปากเดกตลอดจนเยยม

บานเดกทเปนกลมเสยง เชน พการ cleft palate malnutrition ฯลฯ รวมกบทม

สหวชาชพ

สำหรบโรงพยาบาลแมขายตองจดชองทางการใหบรการเพอรองรบการสงตอเดกทม

ปญหาทนตสขภาพจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบตำบล ใหคำปรกษาและสนบสนน

องคความรทางวชาการในการดแลทนตสขภาพเดก รวมทงสนบสนนแปรงสฟนเดกและ

ฟลออไรดวานชเปนตน

�. กลมผสงอาย

1. จดทำฐานขอมลสขภาพชองปากผสงอาย และมการทำขอมลใหเปนปจจบนอยาง

นอยทก6เดอน

2. บรณาการงานสงเสรมทนตสขภาพในงานสงเสรมสขภาพผสงอายรายบคคลโดยม

กจกรรมตอไปน

• ใหคำแนะนำในการดแลสขภาพชองปากและฝกทกษะการใชอปกรณทำความ

สะอาดชองปากนอกเหนอจากแปรงสฟนเชนไมจมฟนแปรงซอกฟนไหมขด

ฟน (เลอกใชตามความเหมาะสมกบสภาพในชองปากของผสงอาย) ผสงอายท

ใชมอไมถนดควรแนะนำใหดดแปลงอปกรณการทำความสะอาดชองปากอยาง

10� | คมอการใหบรการของ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล

เหมาะสมหรอใชแปรงไฟฟา รวมทงการดแลรกษาฟนเทยมสำหรบผสงอายทใส

ฟนเทยม

•ตรวจสขภาพชองปากรวมกบตรวจสขภาพประจำป รวมทงสงตอผสงอายทม

ปญหาหรอเปนกลมเสยงไปรบบรการทนตกรรมตามความจำเปน

•สงตอผสงอายทไมมฟนไปรบการใสฟนเทยมทโรงพยาบาลแมขาย

3. บรณาการงานชมรมผสงอายโดยมกจกรรมตอไปน

•จดทำฐานขอมลสขภาพชองปากผสงอายโดยชมรมผสงอายมสวนรวม

•บรณาการงานทนตสขภาพกบงานสงเสรมสขภาพในชมรมผสงอาย โดยม

กจกรรมดงน

•ตรวจสขภาพชองปากผสงอายทกคนปละ1ครง

•สงตอผสงอายทมปญหาทนตสขภาพ หรอเปนกลมเสยงไปรบบรการทาง


• เปนทปรกษาใหกบแกนนำผสงอายและภาคเครอขายทเกยวของในการจด

กจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในชมรมผสงอาย

•พฒนาศกยภาพแกนนำชมรมผสงอาย ในการสงเสรมทนตสขภาพในชมรมฯ

รวมทงจดสภาพแวดลอมใหเออตอการมสขภาพชองปากทด เชนการแปรงฟน

หลงอาหาร การจดอาหาร / เครองดมทมประโยชน และไมเปนโทษตอฟน

สรางนโยบายสงเสรมทนตสขภาพในชมรมผสงอายฯลฯ

•ประสานงานสอสารขอมลดานทนตสขภาพกบผสงอาย รวมทงใหการสนบสนน

การสงเสรมปองกนทนตสขภาพใหกบผสงอาย


ปองกนใหกบผสงอาย ไดแกการใชฟลออไรดในผสงอายทมความเสยงตอรากฟนผการขด

หนนำลายใหผสงอายทมความเสยงตอโรคปรทนตอกเสบมการตดตามกลมเสยงตลอดจน


เยยมบานรวมกบทมสหวชาชพ เพอใหคำแนะนำและฝกทกษะผสงอาย/ผดแลในการดแล

สขภาพชองปาก

สำหรบโรงพยาบาลแมขาย จะตองจดชองทางการใหบรการเพอรองรบการสงตอ

ผสงอาย จากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบตำบลหรอจดบรการทนตกรรมเคลอนท ท

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบตำบล ใหคำปรกษาและสนบสนนองคความรทางวชาการ

ในการดแลทนตสขภาพผสงอาย นเทศตดตามการดำเนนงานสงเสรมสขภาพชองปาก ของ

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบตำบลจดระบบขอมลการดแลผสงอายใหเชอมโยงกนเพอ

ทำใหสามารถดแลผสงอายไดอยางตอเนอง

การจดบรการสขภาพชองปากในสถานการศกษา 1. ศนยพฒนาเดกเลก / โรงเรยนอนบาล

1. จดทำฐานขอมลสขภาพชองปากเดกในศนยพฒนาเดกเลก/โรงเรยนอนบาล

2. บรณาการงานทนตสขภาพกบงานสงเสรมสขภาพในศนยพฒนาเดกเลก โดยม

กจกรรมดงตอไปน

•ตรวจสขภาพชองปากเดกทกคนปละ 2ครง เพอเฝาระวงทนตสขภาพในกลม

เดกปฐมวย

•สงตอเดกทมปญหาทนตสขภาพ หรอเปนกลมเสยงไปรบการรกษาทาง


• ใหคำปรกษาครประจำชนอนบาล/พเลยงศนยพฒนาเดกเลกใหสามารถจด

กจกรรมสงเสรมทนตสขภาพในศนยพฒนาเดกเลก/โรงเรยนอนบาล

3. สนบสนนครโรงเรยนอนบาล/พเลยงศนยพฒนาเดกเลกในการจดกจกรรมสงเสรม

ทนตสขภาพในศนยพฒนาเดกเลก/โรงเรยนอนบาล รวมทงจดสภาพแวดลอมให

เออตอการมสขภาพทด เชนกจกรรมแปรงฟนหลงอาหารกลางวนจดหาอาหาร/


เครองดมทมประโยชนและไมเปนโทษตอฟนสรางนโยบายสงเสรมทนตสขภาพใน

โรงเรยน/ศนยพฒนาเดกเลกฯลฯ

4. ประสานงาน สอสารขอมลดานทนตสขภาพกบองคกรปกครองสวนทองถน

องคกรชมชนใหสนบสนนการสงเสรมทนตสขภาพเดกในศนยพฒนาเดกเลกเชน

จดทำทแปรงฟนและอปกรณในการแปรงฟนใหเดก จดอาหารวางทเปนผลไม

พนบานใหเดก สรางขอกำหนดรวมกนไมใหนำขวดนมและขนมกรบกรอบมาท

ศนยเดก


พนฐาน เชนทาฟลออไรดวานช อดฟนขดฟนและขดหนนำลายมการตดตามกลมเสยง

โรคฟนผ ใหคำปรกษาครประจำชนอนบาล/พเลยงศนยเดก รวมทงฝกทกษะการตรวจฟน

เดกและการสอนแปรงฟนเดก


ปญหาทนตสขภาพจาก รพ.สต. ใหคำปรกษาและสนบสนนองคความรทางวชาการในการ

ดแลทนตสขภาพเดก จดระบบขอมลการดแลทนตสขภาพเดกใหเชอมโยงกน เพอทำให

สามารถดแลเดกไดอยางตอเนอง

2. โรงเรยนประถมศกษา

1. จดทำฐานขอมลสขภาพชองปากกลมนกเรยนประถมศกษา

2. บรณาการงานสขภาพชองปากกบงานสงเสรมสขภาพในโรงเรยนประถมศกษาตาม

หลกการของโรงเรยนสงเสรมสขภาพโดยมกจกรรมดงตอไปน

•ตรวจสขภาพชองปากนกเรยนทกคนปละ2ครงเพอเฝาระวงทางทนตสขภาพ

•สงตอนกเรยนทมปญหาทนตสขภาพหรอเปนกลมเสยงไปรบการรกษาทาง



• ใหคำปรกษาครอนามยใหสามารถจดกจกรรมสงเสรมทนตสขภาพในโรงเรยน

•สนบสนนใหโรงเรยนมการจดการเรยนรเกยวกบสขภาพชองปากของเดก

นกเรยนตามชวงวยและเปนไปตามหลกสตรการจดการศกษาขนพนฐาน

•กระตนใหโรงเรยนจดการสงแวดลอมใหเออตอสขภาพชองปาก ไดแก การม

นโยบายสาธารณะทจำกดอาหารทเสยงตอสขภาพชองปากการจดใหมสวนรวม

ของผปกครองและชมชนในการจดการสงแวดลอมใหเหมาะสมกบการดแล

สขภาพชองปากของเดก

•ตดตามการดแลสขภาพชองปากของเดกทบานรวมกบกจกรรมการเยยมบาน

3. สนบสนนครอนามยในการจดกจกรรมสงเสรมทนตสขภาพในโรงเรยน รวมทงจด

สภาพแวดลอมใหเออตอการมสขภาพทด เชนตรวจฟนนกเรยนกจกรรมแปรงฟน

หลงอาหารกลางวน ควบคมการจำหนายอาหาร/เครองดมทมโทษตอฟน การ

ตรวจปรมาณฟลออไรดในนำ สรางนโยบายสงเสรมทนตสขภาพในโรงเรยน การ

อบรมผนำนกเรยนฯลฯ

4. ประสานงานสอสารขอมลดานทนตสขภาพของนกเรยนกบคร/ผบรหารโรงเรยน

ใหสนบสนนการสงเสรมทนตสขภาพในโรงเรยน

รพ.สต. ทมทนตาภบาลประจำ จะจดบรการทนตกรรมพนฐาน เชน การตรวจ

สขภาพชองปากเดกอยางนอยปละ1ครงเคลอบหลมรองฟนอดฟนขดฟนขดหนนำลาย

การใชฟลออไรดเฉพาะทในรายทจำเปนเปนตนมการตดตามกลมเสยงโดยเฉพาะโรคฟนผ

การจดใหมโครงการดแลกลมประชากรเสยงตามเงอนไขและความเหมาะสม ใหคำปรกษา

ครประจำชน/ครอนามยรวมทงฝกทกษะการตรวจฟนเดกและการสอนแปรงฟน


ปญหาทนตสขภาพจากรพ.สต.หรอจดบรการทนตกรรมเคลอนทท รพ.สต. ใหคำปรกษา


และสนบสนนองคความรทางวชาการในการดแลทนตสขภาพเดกจดระบบขอมลการดแล

ทนตสขภาพ นกเรยนใหเชอมโยงกนเพอทำใหสามารถดแลไดอยางตอเนอง ใหการ

สนบสนนการจดทำโครงการเพอแกไขปญหา รวมทงสนบสนนครภณฑ/เครองมอทาง

ทนตกรรม/วสดทนตกรรมทจำเปน รวมทงแปรงสฟนนำยา/ยาเมดยอมสฟน แบบจำลอง

สอนแปรงฟนเปนตน

�. โรงเรยนมธยมศกษา

1. จดทำฐานขอมลสขภาพชองปากกลมนกเรยนมธยมศกษา

2. บรณาการงานทนตสขภาพกบงานสงเสรมสขภาพในโรงเรยนมธยมศกษา โดยม

กจกรรมดงตอไปน

•ตรวจสขภาพชองปากนกเรยนทกคนปละ1ครง

•สงตอนกเรยนทมปญหาทนตสขภาพหรอเปนกลมเสยงไปรบการรกษาทาง


• ใหคำปรกษาครอนามยใหสามารถจดกจกรรมสงเสรมทนตสขภาพในโรงเรยน

3. สนบสนนครอนามยในการจดกจกรรมสงเสรมทนตสขภาพในโรงเรยน รวมทงจด

สภาพแวดลอมใหเออตอการมสขภาพทด เชนการกระตนใหมการใชสมดบนทก

สขภาพดวยตนเองการตรวจฟนนกเรยนควบคมการจำหนายอาหาร/เครองดมท

มโทษตอฟนการตรวจปรมาณฟลออไรดในนำสรางนโยบายสงเสรมทนตสขภาพใน

โรงเรยนฯลฯ

4. สนบสนนใหมกจกรรมการรวมกลมของนกเรยนและเยาวชนในรปแบบของชมรม

ตางๆ ตามแนวทางของกจกรรมพฒนาผเรยนภายในโรงเรยน เพอใหเกดการ

พฒนาการดแลสขภาพดวยตนเองและมการปลกฝงและสรางกระแสสขภาพใน

กลมเยาวชน

5. ประสานงานสอสารขอมลดานทนตสขภาพนกเรยนกบคร/ผบรหารโรงเรยนให

สนบสนนการสงเสรมทนตสขภาพในโรงเรยน


รพ.สต.ทมทนตาภบาลประจำจะจดบรการทนตกรรมพนฐาน เชน อดฟน เคลอบ

หลมรองฟน (ฟนกรามซท 2 ในกลมชนมธยมศกษาปท 1) ขดฟนและขดหนนำลาย

เปนตนใหคำปรกษาครอนามยในการจดกจกรรมสงเสรมทนตสขภาพในโรงเรยนมธยมศกษา

สำหรบโรงพยาบาลแมขาย ตองจดชองทางการใหบรการเพอรองรบการสงตอเดกทม

ปญหาทนตสขภาพจากรพ.สต.หรอจดบรการทนตกรรมเคลอนททรพ.สต.จดระบบขอมล

การดแลทนตสขภาพเดกใหเชอมโยงกน เพอทำใหสามารถดแลเดกไดอยางตอเนอง รวมทง

สนบสนนแปรงสฟนยาสฟนผสมฟลออไรดนำยา/ยาเมดยอมสฟนเปนตน

การสนบสนนใหชมชนเขามามสวนรวมในการดแลสขภาพชองปาก 1.จดทำฐานขอมลหมบานอสม.แกนนำตางๆในชมชนในเขตรบผดชอบ

2. บรณาการงานทนตสขภาพกบงานสงเสรมสขภาพในชมชน ผานอสม. กลมสตร

ชมรมผสงอายแกนนำในชมชนเพอรวมคนหาเดกทมความเสยงตอฟนผและใหคำแนะนำ

ในการดแลสขภาพชองปาก และไปรบบรการทนตกรรมตามสทธประโยชนทแตละกลมควร

ไดรบ

3. สนบสนนใหมการจดการสงแวดลอมเพอลดปจจยเสยงตอการเกดโรคในชองปาก

ของชมชน เชน การดแลขนมทจำหนายในรานคาหมบานการตรวจปรมาณฟลออไรดใน

นำดมในพนททมปรมาณฟลออไรดในนำสง


กรณตวอยาง : การปรบสภาพแวดลอมเพอลดปจจยเสยงในชมชน

กรณตวอยางท 1 :

การจดสงแวดลอมในศนยพฒนาเดกเลกตำบลผาสงห อำเภอเมอง จงหวดนาน

ภายหลงจาก อบต. ไดรบการถายโอนใหดแลศนยพฒนาเดกเลก ซงในขณะนน

อบต.ไมมความรในการดแลเดกจงไดพยายามหาเครอขายประกอบดวยสาธารณสขผนำ

ชมชน วด เจาอาวาสจดทำโครงการทมลกษณะคลายงานวจย เรมจากการสำรวจขอมล

รวมกนเพอนำขอมลจรงนนมาพดกบชมชนนำสถานการณทเปนปญหาในชมชนในประเดน

เรองพฤตกรรมการบรโภคเลาสชมชน ซงเปนทมาของมาตรการในการดำเนนงานในชมชน

โดยชมชนเปนผเสนอ อาท การจดใหผปกครองมความรเรองอาหาร การดแลปากและฟน

ของบตร เมอสนสดโครงการระยะท 1 ยงไดดำเนนงานตอเนองมาจนกระทงปจจบนปท

4 ผลทเกดขนคอ สขภาพในชองปากของเดกด 100%นอกจากนเราไดเครอขายททำงาน

ดวยใจชวยจดการเรองโปรแกรมสำเรจรปทำใหเกดการประมวลผลสขภาพของเดกในดาน

ภาวะโภชนาการไดดขนและนำไปสการจดการเปนรายกลม

ปจจบนไดมการพฒนาสอการเรยนการสอนในกลมเดก โดยเรมจากใหเดกเลอกสงท

เขาชอบแลวผดแลเดกนำมาประกอบอาหารใหเดกรบประทานพรอมๆกบสงเสรมใหเดก

รบประทานผลไมและวตถดบของอาหารทมอยในชมชนซงปลอดสารพษใชมาตรการบงคบ

ไมใหมขวดนมในศนยเดกเลก ไมใหใหมขนมกรบกรอบ ไมมนำอดลม และไมใหมนม

รสหวาน นอกจากนยงมการสรางนสยการบรโภค การดแลสขภาพปากและฟน โดยจด

กจกรรมใหเดกและผปกครองรวาการแปรงฟนไมสะอาดจะเกดอะไรขน โดยจดกจกรรมให

เหนจรง เชน การใชนำยายอมสฟนภายหลงการแปรงฟน ชใหผปกครองเหนวาเดกท

แปรงฟนไมสะอาดจะมหนปนเกาะเปนตน


การเฝาระวงเรองการบรโภคนำตาลในศนยเดกเลกทดำเนนการตามทกลาวไปแลว

คอการใชมาตรการบงคบ ซงการสรางการยอมรบใหเกดในผปกครองคอ การใหผปกครอง

วเคราะห คำนวณดวยตนเอง เชน เดกชอบดมนำสมขวด ในนำสมมนำตาลเทาไหร นอก

เหนอจากนำสมบรโภคอะไรอกแลวตกนำตาลใหผปกครองเหนจรงวาปรมาณนำตาลทเดก

บรโภคตอวนนนเทาไรแลวสะสมมานานเทาไหรอนาคตจะเกดอะไรขนชใหเขาเหนจรง

ลกษณะการจดกระบวนการเรยนการสอนใหแกเดก สอนจากของจรง ใชผกเปน

อปกรณการสอนแลวนำผกทสอนนนไปประกอบอาหารหรอกระทงการจดทำขนมทคนใน

ทองถนชอบบรโภคกใชหลกการสอนโดยใหผปกครองมสวนรวมบนพนฐานการเลนททำให

เกดการเรยน


การจดการสงแวดลอมในโรงเรยนบานโสกนำขาว อำเภอเมอง จงหวดอดรธาน

(ประเดนการจดระเบยบรานคาในโรงเรยน)

การจดระเบยบรานคาเปนการจดการใหแมคาในโรงเรยนจดระเบยบอาหารทแยกให

เหน 3กลมใหญๆคอมคณคาทางโภชนาการแตเสยงตอการเกดโรคฟนผมาก เสยงปาน

กลางเสยงนอยเนนหลกการไมหามเดกกนขนมแตใหกนเปนรจกเลอกอยางไรกตามใน

โรงเรยนมการจดการใหมธนาคารผลไม ซงเปนขอตกลงรวมกนวา เดกตองไมนำเงนมา

โรงเรยนเกนวนละ 10 บาท ตด 2 บาทเขาธนาคารผลไม อก 5 บาทเปนเงนออมใน

ธนาคารออมทรพยทเหลอ3บาทใหเดกใชโดยอสระซงกพบวาเดกเหลอกลบบาน

ทมาทไปของการจดการลกษณะดงกลาวขางตนมาจากปญหาสขภาพชองปากของ

เดกนกเรยนทงทสมยกอนรนปยาตายายกไมผ แตปจจบนพบปญหาฟนผในกลมเดกมาก

สาเหตหนงมาจากการบรโภคขนมทซงเปนของคกบกบเดก อยางไรกตามการดำเนนงานน


ยดหลกการไมหามกน แตใหรจกเลอก และใหผปกครองตลอดจนแมคามสวนรวมในการ

กำหนดมาตรการ โดยกจกรรมหลกในโครงการประกอบดวย การสมมนาคร ผปกครอง

เพอชใหเหนปญหาและรทมาของปญหาทเกดขนในกลมเดก รวมหาแนวทางการแกปญหา

ปองกนจากนนเสรมความรใหกบเดกโดยจดอบรมแลวใชสญลกษณสเขยวเหลองแดงเปน

ตวจำแนกเพอใหงายสำหรบเดกในการเลอกบรโภคนอกจากนยงมกจกรรมการรกษาใหกบ

เดกทมปญหาและอกหนงกระบวนการสำคญคอการนเทศตดตามทเจาหนาทสาธารณสข

ตองเขาไปสนบสนนอยางตอเนองเพอทำใหครอนใจวาเอาจรงเอาจงมใชผลกภาระใหคร

ผลทเกดขนจากโครงการทวดไดคอพบวานกเรยนมปญหาฟนผนอยลงและมการเฝา

ระวงฟนแทในเดกตงแตอาย 6 ปขนไป (ฟนกรามแทซท 1 เรมขน) นอกจากน กมการ

ตดตามพฤตกรรมการบรโภคของเดกพบวาเดกมพฤตกรรมการบรโภคผลไมมากขน แตยง

มไดรวบรวมเปนตวเลขชดเจน ในสวนแมคาเสยผลประโยชนหรอไมนน ผดำเนนโครงการ

ชแจงวาไมเกดผลกระทบ เนองจากมาตรการดำเนนงานในโครงการนนเสนอมาจากกลม

แมคาและผปกครองเองมสญญาขอตกลงในการรวมกนทำใหสขภาพเดกดขน

กรณตวอยางท � :

เครอขายเดกไทยไมกนหวาน ตำบลเมองหมอ อำเภอเมอง จงหวดแพร

จากการเขารวมดำเนนกจกรรมเดกไทยไมกนหวานของกองทนตสาธารณสข เมอป

พ.ศ.2547 เขารวมกบทมโรงเรยนบานนาจกรตำบลนาจกรอำเภอเมองจงหวดแพร การ

รวมงานกบทางโรงเรยนในครงนนทำใหไดเรยนรถงการเปนสวนหนงของทมทำใหมองเหน

ศกยภาพของครวา เปนผทสามารถรวมทรพยากรในทองถน ถาสามารถทำใหครหรอ

โรงเรยนเกดความรสกถงความเปนเจาของปญหา วเคราะหหาสาเหตดวยตนเองและ

ทายทสดจะทำใหแกปญหาทเกดขนไดอยางยงยน


ในป พ.ศ.2548 ไดมโอกาสรวมกบทมโรงเรยนบานกาซองตำบลเมองหมอ อำเภอ

เมอง จงหวดแพร เมอนำเสนอโครงการเดกไทยไมกนหวานใหกบคณะครและผบรหาร

โรงเรยนผบรหารมองวาเปนงานทเจาหนาทตองไปทำเองจงไดมการทบทวนปจจยความ

สำเรจจากงานแรก มการหาขอมลบรบทของโรงเรยน และปญหาสขภาพทเกดจาก

พฤตกรรมการบรโภค ไดนำเสนอแกคณะกรรมการของโรงเรยนจากการประชมครงนน

ทำใหมมตนำเสนอใหโรงเรยนเขารวมกจกรรมเดกไทยไมกนหวาน และกำหนดนโยบายให

เปนโรงเรยนปลอดขนมกรบกรอบ ลกอมและนำอดลมมการปรบรปแบบการจำหนายขนม

และเครองดมในโรงเรยน เปนทมาของนวตกรรม “ขนมทางเลอก” เชน ขาวปนลยสวน

จจางกาซองนำมะนาวฝานเปนตน

หลงจากดำเนนการได 1ป ผลคอนกเรยนมสขภาพปากทดและมพฤตกรรมในการ

เลอกบรโภคขนมและเครองดมทถกตอง และสามารถแกไขปญหาภาวะโภชนาการในกลม

เดกทมปญหาทานกำนนตำบลเมองหมอและทานเจาอาวาสวดกาซอง ไดเสนอใหมการเผย

แพรประชาสมพนธไปยงชมชน โดยจดกจกรรมเรองเลาจากโรงเรยนสชมชน ในการจด

กจกรรมครงนนเปนการระดมทนจากชมชนเองทำใหเจาหนาทเกดการเรยนรวาชมชนม

ศกยภาพ การทำงานทผานมาทำใหเกดการเปลยนวธคดวาการเรยนรและเขาใจสภาพ

ชมชน ไมวาจะเปนบรบทชมชน บคคลท เกยวของ ตนทนเดมทมอยในชมชน เชน

วฒนธรรมประเพณและความเชอเปนสงทตองเกบและรวบรวมมาเปนขอมลพนฐาน

ขอคดทไดจากการทำงานครงนนคอ เมอใดกตามทเราสามารถเปนคนในชมชนได

เมอนนเรากจะไดเพอนทสามารถเปนคคดกลยทธและเพอนรวมงาน ทจะชวยใหเราสามารถ

ดำเนนกจกรรมเราไดสำเรจ และเมอวนหนงทเรากาวออกจากชมชนนน ชมชนกจะมความ

เขมแขงและทมงานทสามารถสานตองานนนไดอยางยงยนตอไป

11� | คมอการใหบรการของ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล

กรณตวอยางท � :

เครอขายเดกไทยไมกนหวานอำเภอเชยงกราน จงหวดนาน

จดเรมตนของโครงการเดกไทยไมกนหวาน เกดจากผใหญบานบานพลเหนวา เดกๆ

ของหมบานมปญหาขาดสารอาหาร ประกอบกบเหนวาแนวทางการแกปญหาดงกลาวของ

บานนำคาประสบผลสำเรจอยางเปนรปธรรม จงไดนำปญหามาพดคยกบลกบาน ซงท

ประชมของหมบานเหนวาจำเปนตองแกปญหาโดยเรวและขอใหผใหญบานประสานงานกบ

ผเกยวของทกภาคสวนรวมถงอก3หมบานไดแกบานคนนาบานมวงและบานพญาแกว

โดยการนำของผนำชมชนทง4หมบานรวมกบโรงเรยนไตรมตรวทยาศนยพฒนาเดกเลก

บานคนนาสถานอนามยตำบลพญาแกว และโรงพยาบาลเชยงกลางภายใตการสนบสนน

ของนายทรงทรพยพรยะคณธรนายอำเภอเชยงกลางจดทำโครงการเดกไทยไมกนหวาน

ตงแตป2548เปนตนมาจนถงปจจบนโดยอาศยชมชนเปนศนยกลางของการแกปญหา

ผนำชมชนทง 4 หมบานไดประชมรวมกนถงปญหาดงกลาว เมอไดขอสรปจงจด

ประชมผปกครองผประกอบการรานคาในหมบาน อสม. และผนำชมชน เพอใหผเขารวม

ไดวเคราะหหาสาเหตและแนวทางในการแกปญหาเดกขาดสารอาหารจนไดแนวทางการแก

ปญหาของชมชน เชน ขอใหผนำชมชนทง 4หมบาน เจาหนาทสถานอนามยตำบลพญา

แกวและโรงพยาบาลเชยงกลางรวมกนสำรวจขนมประเภททหามขายในหมบาน4ประเภท

ไดแก ลกอม หมากฝรง ขนมถงกรบกรอบ และนำหวานใสส และขอใหโรงพยาบาล

เชยงกลางรบซอออกจากรานคาของหมบานรวมถงขอความรวมมอรานคาศนยเดกเลกไม

นำขนมประเภททหามขายมาจำหนายนอกจากนผปกครองตองดแลใหบตรหลานแปรงฟน

หลงจากรบประทานอาหารทกครงเปนตน

ผลจากการเปลยนแปลงคอเดกๆนำเงนคาขนมไปฝากคณครเพอออมทรพยทำให

เกดการแขงขนออมเงน เกดนโยบายปลอดนำอดลม และลกอมในการจดงานหรอกจกรรม


ตางๆของหมบานเชนงานศพมการตอยอดโครงการเดกไทยไมกนหวานไปสการรณรงค

ปลอดเหลาในงานศพภายในหมบาน


แมลกฟนดทชมชนหนองตาเขม อำเภอนางรอง จงหวดบรรมย

ป 2551-2552 งานทนตกรรม รวมกบกลมงานเวชปฏบตครอบครวและชมชน

ดำเนนงานโครงการสายใยรกแหงครอบครวในชมชน ทหมบานหนองตาเขม หม 11 โดย

ใชชอวา “โครงการสายใยรกพนผกแมลกฟนด” โดยประสานความรวมมอกบเครอขาย

ครอบครวสายใยรกองคการบรหารสวนตำบลผปกครองในครอบครวสายใยรกอาสาสมคร

สาธารณสขผใหญบานและผนำชมชนการทำงานทนมเปาหมายเพอลดอตราการเกดฟนผ

ในเดก0-3ปใหตำกวารอยละ10

กจกรรมดำเนนงานประกอบดวย การสำรวจสภาวะทนตสขภาพในกลมเปนหมาย

หญงตงครรภและเดก 0-3 ป การชแจงผลการสำรวจแกผนำและองคกรชมชน การให

ทนตสขศกษาสอนแปรงฟนการใชไหมขดฟนยอมคราบจลนทรยฝกปฏบตแปรงฟน การ

ทาฟลออไรดวานชใหเดก เยยมบานหลงคลอดกบสหวชาชพ จดประกวดครอบครวฟนด

แขงขนการแปรงฟนและใชไหมขดฟนมอสม.ชวยตรวจฟนเดกและมขอบเขตการรบผดชอบ

เดกเปนคม รวมทงการนดมารบบรการทนตกรรมหญงตงครรภในโครงการสายใยรกพนผก

แมลกฟนด จะไดรบบรการรกษาโรคในชองปากแบบcompletecaseทโรงพยาบาลทก

ราย มการปรบวธทำงานโดยการออกปฏบตงานในชวงเยนเพอใหสามารถเขาถงกลม

เปาหมายไดดขน

การปฏบตงานอยางจรงจงทหมบานหนองตาเขมไดผลเปนทนาพอใจ เดก 0-3ป ม

ฟนผลดลงจากป2551เดกมฟนผรอยละ33.3เปนรอยละ19.4ในป2552ผใหญบาน

หนองตาเขมกลาวชนชมการทำงานของทมวา


“เรองสขภาพชองปากซงสำคญมาก คณหมอเขามาตงแตปทแลว สมาชกสายใยรก

แหงครอบครวและเดกทงหมบานตงแตมฟนขนเรยกมาทาฟลออไรดทกคนใหสามภรรยาท

ทองมาฝกแปรงฟนและใชไหมขดฟนถาเกบไมหมดคณหมอกอตสาหตระเวณใหถงบาน

ทาฟลออไรดและแนะนำพรอมจนลกหลานเขาฟนไมผทกวนนเคาบอกวาคณหมอถาจะ

เสยคาใชจายฉนกยอมขอใหลกหลานไดเคลอบฟลออไรด ไหมขดฟนคณหมอไมแจกฉนก

จะซอเองดวยเหนวาทงแมและลกมสขภาพชองปากดขนไมรองโยเยชาวบานกเลยบอกวา

ฉนซอเองกได และคณหมอกไดแนะนำวา การกนขนมขบเคยว ลกอมทำใหฟนผ การดด

ขวดนมการทำความสะอาดชองปากควรทำอยางไร แนะนำใหกนขนมทำเอง ขนมไทยๆ

แมบานสายใยรกแหงครอบครวกมาหดทำขนม ไทยๆ เชน ขาวตมมด ลกชบ บวลอย

หลายอยางใหเดกเหนสสนและอยากทานรณรงคหนมาทานขนมไทยไมทานขนมกรบกรอบ

หมอจากโรงพยาบาลนางรองทานใหความสำคญแนะนำทกขนตอน”


กจกรรมการสงเสรมสขภาพชองปากผสงอาย ทชมรมผสงอายอำเภอแจหม จงหวดลำปาง

ชมรมผสงอายอำเภอแจหมเปนชมรมผสงอายเขมแขงทมการทำกจกรรมตางๆ

สมำเสมอไดแกกจกรรมการออกกำลงกายสปดาหละ3วนคอจนทรพธศกร เวลา

16.00 น. กจกรรมจตอาสาทำดเพอพอ รวมกบโรงพยาบาลแจหม โดยผสงอายทำบญ

ตกบาตรขาวสารอาหารแหง และไปเยยมผปวยทนอนพกรกษาตวอยในโรงพยาบาล และ

กจกรรมการทำสมนไพรยาหมองนำยากนยงจากสมนไพร

และเมอแกนนำชมรมฯ ไดรบการถายทอดความรเรองการสงเสรมสขภาพชองปาก

โดยทมบคลากรสาธารณสขของโรงพยาบาลแจหมเมอป 2549 โดยการอบรมแกนนำและ

จดกลมใหผสงอายชวยกนคดวาทำอยางไรทจะทำใหผสงอายมสขภาพชองปากทดและทำ

อยางไรจะใหคนอนมสขภาพชองปากทดดวยกจกรรมทผสงอายคดกคอ


• การทำใหตวเองมสขภาพชองปากด โดยมการจดอบรมใหความร การประกวด

แปรงฟนและถอดประสบการณคนมฟนด การสาธตดแลสขภาพชองปากและฟน

และมการปฏบตจรง

• การทำใหคนอนมสขภาพชองปากด โดยผสงอายถายทอดความรใหกบลกหลาน

และคนในครอบครว การจบคตรวจฟน และการไปแนะนำคนอนๆ ใหชวยกน

รกษาฟน

ชมรมผสงอายฯ จงไดมการจดกจกรรมการดแลตวเองดวยการจดบอรดใหความรทวด

ศรหลวงซงเปนสถานทตงของชมรมฯสาธตการแปรงฟนและฝกปฏบตแปรงฟนการจบค

ตรวจฟนการประกวดฟนสวยและตรวจฟนโดยทนตบคลากร

ในปตอมา (2550) ผสงอายไดรวมกนคดทจะไปดแลสขภาพชองปากใหกบคนอนๆ

จงไดจดกจกรรมเขาไปเยยมผสงอายในชมชนมการจดอบรมความรตอเนองจากปทผานมา

ในเรองการดสขภาพชองปากในผทมปญหา และคดคนแบบตรวจสขภาพชองปากใหงายขน

พรอมทงจะมใบสงตอผสงอายทตองการรกษาทางทนตกรรมมารบการรกษาตอท

โรงพยาบาลจนในป 2551ผสงอายไดคดคนสมดนบฟน เพอเปนสมดประจำตวผสงอาย

ดานสขภาพชองปากซงจะมขอมลในเรองสขภาพชองปาก และความสะอาดของชองปาก

โดยมผลการวดคราบจลนทรยในผสงอาย และปจจบนผสงอายอำเภอแจหม จะเปนตนแบบ

ของการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก ทไปชวยสงเสรมสนบสนนชมรมผสงอาย

ขางเคยงหรออนๆ ในพนทไดเรยนรเรองการสงเสรมสขภาพชองปากและทำกจกรรมกน

ตอๆไป

การทำกจกรรมของชมรมผสงอายอำเภอแจหมดำเนนการภายใตการขบเคลอนของ

แกนนำในชมรมซงมคณพอกมล เนตรรศม ประธานชมรมฯ เปนผนำทานมทศนคตวา

“เราถอวาชมรมผสงอายเปนวยทเปลยน มสขภาพถดถอย อวยวะในชองปากจะมการ


เปลยนไป เรายดหลกของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯทวา “เวลาไมมฟนกนอะไรกไม

อรอยทำใหไมมความสขจตใจกไมสบายรางกายกไมแขงแรง”เปนหลกในการดำเนนงาน

ภายใตการสนบสนนของกรรมการและแกนนำในชมรมผสงอายซงบางทานเปนขาราชการ

เกษยณบางทานเปนผนำชมชนทชวยกนคดทำกจกรรมเพอสงเสรมกจกรรมทงทางดาน

เศรษฐกจสงคมและสขภาพไปดวยกน”

“ตอนนชมรมผสงอายอำเภอแจหมไดเปลยนชอเปนชมรมสานรกผสงวยอำเภอแจหม

มบทบาทในการดแลชมรมผสงอายระดบตำบลของทงอำเภอ และชมรมฯมคตในการทำ

กจกรรมสงเสรมสขภาพเพอการดแลตนเองภายในกลม”


การจดทำขอตกลงเพอสขภาพชองปากด ทหมบานผกกาดหญา อำเภอลำปลายมาศ

จงหวดบรรมย

ทมสาธารณสขอำเภอลำปลายมาศ ไดรวมตวกนจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก

ใหกบประชาชนทหมบานผกกาดหญา ซงพบวา ทหมบานนมประชากรผสงอายกวา 40%

สวนใหญเปนชาวบาน สขภาพไมคอยแขงแรง และมโรคประจำตวคอนขางมากทงผเปน

โรคแลว และมความเสยงตอโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ทมงานจงไดรวมมอกนทำ

กจกรรมกบอาสาสมครสาธารณสข (อสม.) ชวยกนสรางนโยบายชมชน เพอรณรงคการไม

กนหวานและลดการบรโภคนำอดลม

คณสงเวยนตยตะค แกนนำอสม.หมบานผกกาดหญา และทมงาน ไดเขามารวม

ทำกจกรรมประชมประชาคมในตำบลมการเชญผสงอายทกหลงคาเรอนหรอใหลกหลานท

ดแลผสงอายมารบฟง ปรกษาหารอกน เพอรณรงคใหผสงวยไมกนหวาน ไมกนนำอดลม

เปนตวอยางแกลกหลานและชมชนทำใหไดขอตกลง5ขอไดแก


ขอ1 ผสงวยสอนลกหลานใหแปรงฟนอยางถกวธวนละ2ครง

ขอ2 ผสงวยสอนลกหลานไมใหดมนำอดลมและขนมกรบกรอบ

ขอ3 งานเลยงในชมชนใหงดนำอดลมเปลยนเปนนำสมนไพร

ขอ4 ขอรองรานคาใหงดการจำหนายนำอดลมและขนมกรบกรอบใหกบเดก

ขอ5 ระดมทนหลงคาเรอนละ 2บาทตอเดอนสำหรบการจดกจกรรมรวมกนของ

ผสงอาย

ปจจบนนชมชนของบานผกกาดหญาจะเปนแกนนำในการรณรงคตงเปนชมรมผสง

วยไมกนหวาน และไดนำขอปฏบตทง 5 ขอมาปฏบต และขยายการดำเนนงานสหมบาน

อนๆในอำเภอลำปลายมาศตอไป

Documents

คู่มือโครงการฟันเทียมพระราชทานและการส่งเสริมสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ