ΕΝΘΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΣΑΒΒΑΤΟ 27 IANOYAΡΙΟΥ 2018

ΠΡΙΣΜΑ# 33ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Το δίλημμα μεταξύαπαισιοδοξίας και αισιοδοξίαςΗ αναζήτηση της βεβαιότητας δεν ήταν γιατους φιλοσόφους μια απλή κατασκευή αφηρη-

μένων και διαχρονικώνιδεών, τα οποία τα οραμα-τίστηκαν αποκομμένοι απότις τρομακτικές ιστορικέςεξελίξεις. Δεν ήταν,απλώς, ιδέες που προέκυ-ψαν από το πουθενά. Αντί-θετα, ήταν μια απάντησησε μια συγκεκριμένη ιστο-ρική πρόκληση.

EΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Το Fab Lab Athens ανοίγειτις πόρτες του: ΑνοιχτάΕργαστήρια Σχεδιασμού καιΚατασκευής στην ΨηφιακήΠαραγωγήΣτις 12 και 13 Ιανουαρίου το Fab LabAthens άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό μεστόχο να ενημερώσει για τις δράσεις, ταερευνητικά προγράμματα και τις υπηρεσίεςπου προσφέρει. Με την ευκαιρία αυτή, ουπεύθυνος του εργαστηρίου ΓιώργοςΠαρμενίδης, αρχιτέκτων καθηγητής ΕΜΠ καιη ομάδα του Fab Lab Athens μιλούν στο«Πρίσμα» για τον νέο ερευνητικό φορέασχεδιασμού και κατασκευής.

,,7

,,8

Την περασμένη εβδομάδα, η ΕυρωπαϊκήΕπιτροπή ανακοίνωσε την πρόθεσή της ναεπενδύσει από κοινού με τα κράτη-μέληστην οικοδόμηση μιας ευρωπαϊκήςυποδομής υπερυπολογιστών παγκόσμιαςκλάσης. Οι υπερυπολογιστές είναιαπαραίτητοι για να επεξεργάζονται ολοένακαι μεγαλύτερο όγκο δεδομένων και για νααποφέρουν οφέλη για την κοινωνία σεποικίλους τομείς, από την υγειονομικήπερίθαλψη και τις Ανανεώσιμες ΠηγέςΕνέργειας έως την ασφάλεια τωναυτοκινήτων και την ασφάλεια στονκυβερνοχώρο.

Επιστήμη και μύθοι Συχνά οι άνθρωποιυιοθετούν μύθους πουεσφαλμένα θεωρούνπως είναι επιστημονικέςθεωρίες. Απέναντι στην«κακή» θρησκεία, πολύσυχνά αντιτίθεται«κακή» επιστήμη.

,, 4-5

,, 2-3

CAN.CAN.: Οι μαθητές του 26ου ΓΕΛ (Μαράσλειο)

κατασκευάζουν ξανά «δορυφόρο»Η ομάδα μαθητών του 26ου Γενικού Λυκείου Αθηνών - Μαράσλειο έχει

επιλεγεί μαζί με ακόμη εννέα ομάδες για να λάβουν μέρος στονδιαγωνισμό διαστημικής CanSat in Greece. Η ομάδα που θα προκριθεί θαεκπροσωπήσει την Ελλάδα στον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό Διαστημικής

CANSATS in Europe, που διοργανώνει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός

Διαστήματος (ESA).

,, 6

Ο Στίβεν Γουάινμπεργκ ξεκινά το μνημειώδεςβιβλίο του «Τα πρώτα τρία λεπτά» παραθέτο-ντας ως παράδειγμα έναν μύθο για την προ-έλευση του κόσμου από τη νορβηγική μυθο-λογία. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τον μύθοαυτό για να δείξει πώς, για πρώτη φορά απότην αρχαιότητα, μπορούμε πλέον να περι-γράψουμε τη δημιουργία του κόσμου όχι μεβάση μυθολογίες ή θρησκευτικούς μύθους,αλλά με βάση την επιστήμη. Πράγματι, η κο-σμολογία αναδύθηκε ως ένα πολύ ζωντανόκαι δυναμικό πεδίο έρευνας μέσα στη δεκα-ετία του 1970. Για πρώτη ενδεχομένως φο-ρά στην Ιστορία, μπορούσαμε, βασισμένοι σεπαρατηρήσεις και μοντέλα, όχι μόνο να με-λετάμε τη γέννηση του Σύμπαντος αλλά καινα διατυπώνουμε σενάρια για την εξέλιξήτου και για το τέλος του.

Σήμερα, τέσσερις δεκαετίες μετά, είναιεξαιρετικά σπάνιο να συναντήσει κανείς αν-θρώπους που να πιστεύουν σε αυτούς τουςμύθους. Σε μια εποχή κυριολεκτικά βυθισμέ-νη σε καθημερινούς μικρούς επιστημονικούς«θριάμβους», τέτοιοι μύθοι μας φαίνονται

εξαιρετικά παράλογοι και αστείοι. Ωστόσο,κουβαλάνε ενδιαφέροντες συμβολισμούς, οιοποίοι συνδέονται φυσικά με την προέλευσητων λαών που τους διατυπώνουν, τον καθη-μερινό τους αγώνα, με την περιοχή που ζουν,την ιδιοσυγκρασία τους κ.λπ.

Πλέον, γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι ηεπιστήμη μάς δίνει μια συνεχώς πιο ολοκλη-ρωμένη εικόνα της προέλευσής μας και τουκόσμου γύρω μας. Είναι επομένως φυσικόεπακόλουθο να διατυπώνει σενάρια για τομέλλον μας. Ωστόσο, η επιστήμη δεν διατυ-πώνει σενάρια από μόνη της. Οι επιστήμονεςτο κάνουν. Και οι επιστήμονες είναι μέλη μιαςκοινωνίας, κουβαλώντας τις πεποιθήσειςτους, τις προκαταλήψεις και τους φόβουςτους. Άραγε επηρεάζουν όλα αυτά το έργοτους; Δεν θα έπρεπε να είναι απολύτως ανε-πηρέαστοι;

Ο νομπελίστας βιοχημικός Ζακ Μονό, στοέργο του «Η τύχη και η αναγκαιότητα»(1970) περιγράφει την επιστήμη ως μιαπρακτική που απορρίπτει κάθε δεσμό με τηνηθική, φιλοσοφική και θρησκευτική παράδο-ση. Ο επιστήμονας στέκεται σαν μοναχικόςήρωας απέναντι σε ένα ξένο και μακρινό Σύ-μπαν, απαλλαγμένος από κάθε παραδοσιακό

ηθικό πλαίσιο. H φιλόσοφος Μαίρη Μί-ντγκλεϊ ξεκινά το βιβλίο της «Evolution as aReligion» (1985) με μια πολύ χρήσιμη κριτι-κή πάνω σε τέτοιου είδους απόψεις. Ο επι-στήμονας δεν είναι φυσικά αποκομμένοςαπό τον κόσμο. Υιοθετεί ένα κοσμοείδωλο,το οποίο χρησιμοποιεί ως «χάρτη» για ναεξερευνήσει τον κόσμο. Σε αυτή του την ανα-ζήτηση δεν κινείται μονοδιάστατα «δαρβινι-κά» μόνο με βάση, π.χ., τα ένστικτά του, αλλάκαθοδηγείται ισχυρά και από τη φαντασίατου. Μαζί, φυσικά, με την επιστημονική μέ-θοδο, αξιοποιεί όλες τις δυνατότητές του καιτις προκαταλήψεις του, τις οποίες δεν κρύ-βει κάτω από το «χαλάκι». Αντίθετα, τις εκ-θέτει μαζί με τα αποτελέσματά του ώστε ναείναι όλα ανοιχτά σε κριτική. Αντί να παρα-μένει ουδέτερος, τοποθετείται και εκφράζε-ται, κριτικάροντας όμως ταυτόχρονα τις πε-ποιθήσεις του. Υποβάλλει δηλαδή στην ίδιατην επιστημονική μέθοδο τον εαυτό του, χω-ρίς να υποδύεται καμία ουδετερότητα ή αντι-κειμενικότητα.

Η Μίντγκλεϊ επιχειρηματολογεί εκτενώςσχετικά με το κατά πόσο η επιστήμη (εστιά-ζοντας κυρίως στη Θεωρία της Εξέλιξης) φι-λοδοξεί να υποκαταστήσει τους «μύθους»του παρελθόντος στη σύγχρονη εποχή. Σεαυτή τη διερεύνηση τίθεται φυσικά επανει-λημμένα και το θέμα της σύγκρουσης τηςεπιστήμης με τη θρησκεία. Στο έργο της Μί-ντγκλεϊ αναδεικνύεται επανειλημμένα η εξήςαντίφαση: παρόλο που σήμερα η επιστήμηεμφανίζεται από πολλούς ως πολέμια τηςθρησκείας, πολλοί θιασώτες αυτής της άπο-ψης προτείνουν επιστημονικοφανείς απόψειςως νέες θρησκείες. Τα δόγματα αυτά όχι μό-νο δεν επαρκούν να παίξουν τον ρόλο τηςθρησκείας, αλλά επιπλέον υστερούν και σεεπιστημονική τεκμηρίωση. Συχνά λοιπόν οιάνθρωποι υιοθετούν μύθους που εσφαλμέ-να θεωρούν πως είναι επιστημονικές θεω-ρίες. Όπως πολύ χαρακτηριστικά υπονοεί ηΜίντγκλεϊ, απέναντι στην «κακή» θρησκεία,πολύ συχνά αντιτίθεται «κακή» επιστήμη.

Αλλά ας επιστρέψουμε στις προβλέψειςτων επιστημόνων για το μέλλον. Κατ’ αρχάς,θα πρέπει να τονιστεί ότι είναι αδύνατο νααποφύγει κανείς εικασίες για τις μελλοντικέςεπιπτώσεις των επιστημονικών εξελίξεων.Εξάλλου, τέτοιες εικασίες μπορούν να φα-νούν χρήσιμες ως πηγή προβληματισμούή/και ως πηγή έμπνευσης και εκφράζουνπολλές φορές τις ανησυχίες κάθε ανθρώπου.Ποιο θα είναι το μέλλον μιας κοινωνίας στην

ΕΝΘΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΠΡΙΣΜΑ

ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ είναι σαν να στεκόμαστε στηνάκρη μιας καρφίτσας. Το λέμε, άλλωστε: «Στηναιχμή της τεχνολογίας». Το παρελθόν δεν έχεικαμιά σημασία. Έχει παρέλθει οριστικά και αυτόπου πραγματικά έχει σημασία είναι μόνο η στιγ-μή που προηγείται του παρόντος. Η πρόοδος εί-ναι ένα ρεύμα που ξεβράζει διαρκώς στις όχθεςτου χρόνου κάθε άχρηστη, ανούσια, ανώφεληέκφραση της ανθρώπινης ζωής, ενώ συγκε-ντρώνει στο ορμητικό μέτωπό του το απόσταγ-μα της ανθρώπινης προσπάθειας για βελτίωσητων συνθηκών διαβίωσης. Κρατάει μόνο τα χρή-σιμα και επιτυχημένα για να τα κάνει περισσό-τερο χρήσιμα και επιτυχημένα χάρη στη μελλο-ντική εργασία που θα επενδυθεί σε αυτά και ξε-φορτώνεται τους περιοριστικούς τρόπους σκέ-ψεις και τις πολιτισμικές προκαταλήψεις πουδεσμεύουν την κοινωνία σε παρωχημένα πρό-τυπα ζωής.

Η ατμομηχανή αυτής της κίνησης είναι,«ασφαλώς», η τεχνολογία. Η τεχνολογία δημι-ουργεί διαρκώς νέες δυνατότητες για τους αν-θρώπους. Νέους τρόπους παραγωγής, νέες μορ-φές επικοινωνίας, νέους τρόπους μετακίνησης,νέες μεθόδους έρευνας, νέες μορφές θεραπεί-ας… Όλες αυτές οι τεχνολογικές καινοτομίεςέχουν ανθρωπολογικό αντίκρισμα. Οι άνθρωποιβλέπουν περισσότερα, κατανοούν καλύτερακαι, ως εκ τούτου, αποδεσμεύονται από ταυτό-τητες και συμπεριφορές που τους περιορίζουνστο στενό τοπικό τους πλαίσιο - στις τοπικές πα-ραδόσεις τους. Δεν είναι, λοιπόν, μόνο ο χρόνοςπου γίνεται γραμμικός με αιχμηρή απόληξη, αλ-λά και ο χώρος που γίνεται σφαιρικός με ομοιο-γενή χαρακτηριστικά.

Στην ιστοριογραφία αυτή η αντίληψη ονομά-ζεται τεχνολογικός ντετερμινισμός: Η επιστη-μονική επανάσταση έγινε δυνατή χάρη στηνανακάλυψη του τηλεσκοπίου και η βιομηχανικήεπανάσταση χάρη στην ανακάλυψη της ατμο-μηχανής. Η κοινωνία προοδεύει χάρη στην ανά-πτυξη νέων τεχνολογικών δυνατοτήτων. Η ου-σία αυτών των δυνατοτήτων είναι πέρα από κά-θε συζήτηση, πέρα από κάθε αμφισβήτηση. Εί-ναι «αντικειμενικά» θετικές. Το πώς και από ποι-ους θα χρησιμοποιηθούν, όμως, είναι όντως υπόσυζήτηση. Υπάρχουν καλές και κακές χρήσεις ήμάλλον υπάρχει η αυτονόητα καλή χρήση τουςπρος όφελος της ανθρωπότητας και η στρεβλήχρήση τους προς όφελος μιας ελίτ, μιας τάξης ήενός τζεϊμσμποντικού κακού.

Ωστόσο, αν κάποιος κάνει τον κόπο να σκύ-ψει κάτω από μια ατμομηχανή ή να επεξεργα-στεί ενσυνείδητα αυτό που βλέπει κοιτώνταςστο εσωτερικό μιας ηλεκτρονικής συσκευής, θασυνειδητοποιήσει ότι η τεχνολογία (όχι η πρόο-δός της, αλλά η ίδια η ύπαρξη των τεχνουργη-μάτων) είναι ένα εγχείρημα που απαιτεί περισ-σότερους πόρους από αυτούς που η ίδια αποδί-δει στην κοινωνία. Επίσης, απαιτεί σύνθετες δια-δικασίες κοινωνικής νομιμοποίησης καθώς καιειδικές μορφές οργάνωσης του συλλογικού βί-ου που δεν θα ήταν απαραίτητες αν δεν υπήρ-χαν τα συγκεκριμένα τεχνουργήματα. Τα αυτο-κίνητα δεν κινούνται σε ήδη ασφαλτοστρωμέ-νους δρόμους - οι δρόμοι κατασκευάζονται γιανα μπορούν να κινηθούν τα αυτοκίνητα. Το ερώ-τημα, επομένως, δεν είναι «τι είναι αυτό που κά-νει δυνατό η τεχνολογία;», αλλά «τι είναι αυτόπου κάνει δυνατή την τεχνολογία;».

Μ.Π.

Λήδα Αρνέλλου, Διδάκτωρ Επικοινωνίας της ΕπιστήμηςΒάλια Καϊμάκη, Διδάκτωρ Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού Γιάννης Κοντογιάννης, Διδάκτωρ ΑστροφυσικήςΜανώλης Πατηνιώτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιστορίας των Επιστημών, Πανεπιστημίου ΑθηνώνΔημήτρης Πετάκος, Διδάκτωρ Ιστορίας των Επιστημών

ΕΝΘΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Επικοινωνία: prisma@avgi.gr

ΠΡΙΣΜΑ

Επιστήμη και μύθοιΤεχνολογικός ντετερμινισμός

EΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

ΣΑΒΒΑΤΟ 27 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 201819/

οποία θα χρησιμοποιείται ευρέως η τεχνητή νοη-μοσύνη; Πώς θα εξελιχθεί ο ανθρώπινος νουςστη διαστημική εποχή; Μπορεί ο άνθρωπος νακυριαρχήσει στη φυσική φθορά και στον θάνα-το; Μπορεί η ψυχή ή η νόησή μας να επιβιώσειμε τη βοήθεια της τεχνολογίας; Μια απλή περιή-γηση σε ιστότοπους επιστημονικής ειδησεογρα-φίας ή σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι αρ-κετή για να μας δείξει πόσο δημοφιλή είναι αυτάτα θέματα. Πολύ συχνά, τόσο οι ανακοινώσειςανακαλύψεων όσο και οι τοποθετήσεις διάση-μων επιστημόνων είναι διανθισμένες με σχετι-κές προβλέψεις.

Πόσο ακριβείς είναι αυτές οι προβλέψεις; Αυτόείναι ένα πολύ εύλογο ερώτημα, δεδομένου μά-λιστα ότι η επιστήμη φιλοδοξεί να ποσοτικοποιείκαι να γνωρίζει την ακρίβεια με την οποία εκτιμάή μετρά κάποιες ποσότητες. Αυτό είναι ένα χα-ρακτηριστικό πιο εμφανές στις Φυσικές Επιστή-μες, ωστόσο η «ακρίβεια» ή η γνώση των περιο-ρισμών μιας μεθόδου, του περιθώριου σφάλμα-τος μιας προσέγγισης και η βελτίωσή της δια-περνά όλες τις επιστήμες. Όμως, ακόμη πιο εν-διαφέρον είναι το ερώτημα πόσο αποκλίνουν οιεπιστήμονες από τις ορθές επιστημονικές πρα-κτικές όταν διατυπώνουν τέτοια σενάρια.

Εδώ επιστρέφουμε και πάλι στο θέμα της ου-δετερότητας των επιστημόνων. Δεν απαιτεί κα-νείς ο ερευνητής να είναι απαθής, αντιθέτως.Απαιτείται όμως να μην κάνει εκπτώσεις στηνκριτική του απέναντι στις ίδιες του τις πεποιθή-σεις. Και να αναγνωρίζει ότι ενδεχομένως η επι-στημονική πρόοδος δεν έχει απαραίτητα θετικόπρόσημο.

Συχνά η εξέλιξη του Σύμπαντος παρουσιάζε-ται ως μια γραμμική πορεία από την ανοργάνω-

τη ύλη σε δομές όλο και πιο πολύπλοκες. Αποκο-ρύφωμα αυτής της διαδικασίας, από τη δική μαςοπτική τουλάχιστον, είναι η εμφάνιση νοήμονωνόντων και συνείδησης. Πολύ συχνά αυτή η πο-ρεία γίνεται αντιληπτή ως μια αναγκαία πορείαπρος τα πάνω, μια πορεία που οδηγεί στη βελ-τίωση. Και φυσικά, με τον ίδιο τρόπο δεν μπορείπαρά να συνεχίσει να οδηγεί προς πάνω, δηλα-δή, π.χ. σε ανώτερες, υπεράνθρωπες πνευματι-κές καταστάσεις.

Η θεώρηση αυτή συμπίπτει με το «παγγλω-σιανό» παράδειγμα (ο όρος οφείλεται στο έργοτου Βολταίρου «Καντίντ ή η Αισιοδοξία»), σύμ-φωνα με το οποίο ζούμε στον καλύτερο δυνατόκόσμο. Αντιστοίχως, η ανθρωπότητα θα ξεπερά-σει τους περιορισμούς και τα προβλήματά της μετη βοήθεια της επιστήμης. Αυτή η πεποίθηση εί-ναι ευρέως αποτυπωμένη είτε σε έργα επιστη-μονικής φαντασίας ή σε βιβλία που αποτυπώ-νουν πεποιθήσεις επιστημόνων για το μέλλοντων επιστημών και της ανθρωπότητας. Δυστυ-χώς, παράλληλα κάποια από αυτά τα σενάριατροφοδοτούν σύγχρονους μύθους, εσφαλμένεςαντιλήψεις για την παντοδυναμία των επιστημώνκαι απόψεις τύπου «New Age».

Μια τέτοια περίπτωση οπαδού του παγγλω-σιανού παραδείγματος είναι αυτή του Φρανκ Τί-πλερ, μαθηματικού, φυσικού και κοσμολόγουτου Πανεπιστήμιο Τουλέιν της Νέας Ορλεάνης.Ο Τίπλερ, βασισμένος στη Γενική Θεωρία τηςΣχετικότητας και την Κβαντομηχανική και κάνο-ντας μια σειρά υποθέσεις, οδηγήθηκε στην «Κο-σμολογία του Σημείου Ωμέγα». Σύμφωνα με αυ-τή, οι νόμοι της φύσης είναι τέτοιοι ώστε η νοή-μονα ζωή να μπορέσει να θέσει εξολοκλήρουτην ύλη του Σύμπαντος υπό την κυριαρχία της.

Βασισμένος σε αυτή την υπόθεση, ο Τίπλερ συ-μπέρανε στη συνέχεια ότι η ανθρωπότητα θαοδηγηθεί αναπόφευκτα στην αθανασία. Σύμφω-να με πολλούς επικριτές του, το έργο του Τίπλερείναι εν τέλει θεολογικό, κάτι που, ταυτόχρονα,δεν το απαλλάσσει από λανθασμένες υποθέσειςκαι κακή χρήση μεθόδων εξαγωγής συμπερα-σμάτων. Αλήθεια, πόσα σενάρια για το μέλλοντης ανθρωπότητας ή το μέλλον κάποιων εφαρ-μογών ή επιστημονικών πεδίων διακατέχονταιαπό τόσο υπέρμετρη αισιοδοξία, ώστε οι θιασώ-τες τους να προβαίνουν σε εσφαλμένες συνε-παγωγές και αντιεπιστημονικές διατυπώσεις;Τροφή για σκέψη…

Τελικά όμως πόσο επικίνδυνα είναι όλα αυτάτα «ατοπήματα»; Μήπως κατακρίνοντας αυτές τιςπεριπτώσεις αφήνουμε την ψευδοεπιστήμη ή τιςδεισιδαιμονίες να μπουν από την πίσω πόρτα;Πώς ξεχωρίζουμε μια έγκυρη επιστημονική θε-ωρία από την ψευδοεπιστήμη και τη συνωμοσιο-λογία;

Απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δεν μπο-ρούν να δοθούν και δεν θα δοθούν εδώ. Είναιπάντως βέβαιο ότι υπάρχουν αναρίθμητοι ερευ-νητές, φιλόσοφοι, ιστορικοί που προσπαθούν νααπαντήσουν σε αυτά μελετώντας τι είναι η επι-στήμη, πώς συγκροτείται και τι σκοπό έχει. Στουςαντίποδες, δυστυχώς, στέκονται πολλές φορές οιίδιοι οι επιστήμονες που αρνούνται να αποδε-χτούν τη σημασία και τη μαζικότητα ενός τέτοιουπεδίου έρευνας. Η εκτίμηση του γράφοντος είναιπως αυτό είναι μόνο εν μέρει δικαιολογημένο. Ανη ίδια η επιστημονική μέθοδος είναι χρονοβόρα

και απαιτεί κριτική στάση, διαρκή αμφισβήτησηκαι «βάσανο», τότε η κριτική στη μέθοδο, η μελέ-τη των περιορισμών της, πόσο μάλλον του σκο-πού της και της εξέλιξής της (ας μου επιτραπεί οόρος), φαίνεται ακόμη δυσκολότερη.

Σε ό,τι αφορά την πρόσληψη από το κοινό, κα-τά τη διάχυση των αποτελεσμάτων μιας έρευνας,συχνά όλη σχεδόν η μέθοδος και η πορεία χάνε-ται. Ο αναγνώστης/θεατής (καταναλωτής;) δενβλέπει τις αποτυχίες, παρά μόνο αν είναι μέροςμιας συναρπαστικής ιστορίας. Δεν έρχεται σεεπαφή με μια βαρετή καθημερινότητα, κατά τηδιάρκεια της οποίας πραγματοποιούνται διεκπε-ραιωτικές εργασίες και εντατική μελέτη, ανάμεσαστις οποίες μπορεί να παρεμβάλλονται μεγάλα«νεκρά» διαστήματα στα οποία δεν συμβαίνειαπολύτως τίποτα.

Τι να κάνουμε όμως αντ’ αυτού; Να τροφοδο-τήσουμε το κοινό με όλες τις βαρετές λεπτομέ-ρειες της δουλειάς, π.χ. σε ένα εργαστήριο; Διότιτελικά, στην παρουσίαση των αποτελεσμάτωνμιας έρευνας, έχει μεγάλη σημασία ο αφηγητικόςάξονας, μια σειρά γεγονότων και ευρημάτων ταοποία ο αναγνώστης-θεατής θα μπορεί να ακο-λουθήσει. Είναι αναπόφευκτη η δημιουργία λοι-πόν μιας αφήγησης, ενός «μύθου».

Σύμφωνα λοιπόν με τον «μύθο», ο Φρανκ Τί-πλερ οδηγήθηκε στον παγγλωσσιανό παράδειγ-μα επηρεασμένος από ένα σλόγκαν που έβλεπενεαρός: «Καλύτερη ζωή μέσω της Χημείας». Ίσωςείναι τελικά χρήσιμο να έχουμε στο πίσω μέροςτου μυαλού μας ότι μάλλον η επιστήμη δεν μπο-ρεί να ταυτίζεται με σλόγκαν που μοιάζουν σαννα βγήκαν από διαφήμιση κάποιου προϊόντος.

Γ.Κ.

Tην περασμένη εβδομάδα, η Ευρω-παϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την πρό-θεσή της να επενδύσει από κοινού μετα κράτη-μέλη στην οικοδόμηση μιαςευρωπαϊκής υποδομής υπερυπολο-

γιστών παγκόσμιας κλάσης.Οι υπερυπολογιστές είναι απαραίτητοι για να

επεξεργάζονται ολοένα και μεγαλύτερο όγκο δε-δομένων και για να αποφέρουν οφέλη για τηνκοινωνία σε ποικίλους τομείς, από την υγειονομι-κή περίθαλψη και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέρ-γειας έως την ασφάλεια των αυτοκινήτων και τηνασφάλεια στον κυβερνοχώρο.

Η πρωτοβουλία θα συγκεντρώσει επενδύσειςγια τη δημιουργία κορυφαίων ευρωπαϊκών υπε-ρυπολογιστών και υποδομών μαζικών δεδομέ-νων. Σκοπός της κοινής επιχείρησης EuroHPC εί-ναι η αγορά συστημάτων με επιδόσεις κλίμακαςπρο της exa (εκατό εκατομμύρια δισεκατομμύριαή 1.017 πράξεις ανά δευτερόλεπτο) και η στήριξητης ανάπτυξης συστημάτων με επιδόσεις κλίμα-κας exa (ένα δισεκατομμύριο δισεκατομμύρια ή1.018 πράξεις ανά δευτερόλεπτο) βασιζόμενωνσε ευρωπαϊκή τεχνολογία, με χρονικό ορίζοντα το2022-2023.

Οι δραστηριότητες της κοινής επιχείρησης θαείναι οι εξής:

* Αγορά και λειτουργία δύο υπερυπολογιστικώνμηχανών παγκόσμιας κλάσης και κλίμακας προτης exa και τουλάχιστον δύο υπερυπολογιστικώνμηχανών μεσαίας ισχύος (που μπορούν να εκτε-λούν περίπου 1.016 πράξεις ανά δευτερόλεπτο)και παροχή και διαχείριση πρόσβασης στους ενλόγω υπερυπολογιστές για ευρύ φάσμα δημό-σιων και ιδιωτικών χρηστών από το 2020.

* Πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας στον το-μέα της πληροφορικής υψηλών επιδόσεων: γιανα στηριχθεί η ανάπτυξη ευρωπαϊκής τεχνολογίαςυπερυπολογιστών, στην οποία περιλαμβάνεται ηπρώτη γενιά ευρωπαϊκής τεχνολογίας μικροεπε-ξεργαστών χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης·για να στηριχθεί ο συνδυασμένος σχεδιασμός ευ-ρωπαϊκών μηχανών κλίμακας exa· και για να δη-μιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυ-

ξη εφαρμογών και δεξιοτήτων και τη διεύρυνσητης χρήσης πληροφορικής υψηλών επιδόσεων.

Η κοινή επιχείρηση EuroHPC θα λειτουργήσειτην περίοδο 2019-2026. Η σχεδιαζόμενη υπο-δομή θα τελεί υπό την κοινή κυριότητα και διαχεί-ριση των μελών της, τα οποία, σε αρχικό στάδιο,θα είναι οι χώρες που υπέγραψαν την δήλωση γιατη EuroHPC στις 23 Μαρτίου 2017 κατά την Ψη-φιακή Ημέρα στη Ρώμη από επτά κράτη-μέλη: τηΓαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, το Λουξεμβούρ-γο, τις Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία και την Ισπα-νία. Το 2017 υπέγραψαν επίσης το Βέλγιο, η Σλο-βενία, η Βουλγαρία, η Ελβετία, η Ελλάδα και ηΚροατία. Μέλη θα είναι και ιδιώτες από την ακα-δημαϊκή κοινότητα και τη βιομηχανία. Σε αυτή τησυνεργασία θα μπορούν να συμμετάσχουν ανάπάσα στιγμή και άλλα μέλη, υπό την προϋπόθεσηότι θα συνεισφέρουν οικονομικά.

Το συγκεκριμένο βήμα έχει καθοριστική σημα-σία για την ανταγωνιστικότητα και την ανεξαρτη-σία της Ε.Ε. στην οικονομία των δεδομένων. Σή-μερα, η ευρωπαϊκή επιστημονική κοινότητα καιβιομηχανία επεξεργάζονται όλο και συχνότερα ταδεδομένα τους εκτός της Ε.Ε. επειδή ο χρόνοςυπολογισμού που διατίθεται στην Ένωση δεν κα-λύπτει τις ανάγκες τους. Αυτή η έλλειψη ανεξαρ-τησίας συνιστά απειλή για την ιδιωτικότητα, τηνπροστασία των δεδομένων, το εμπορικό απόρρη-το και την κυριότητα των δεδομένων, ιδίως όσοναφορά ευαίσθητες εφαρμογές.

Μια νέα νομική και χρηματοδοτική δομή -η κοι-νή επιχείρηση EuroHPC- θα αγοράσει, θα οικοδο-μήσει και θα αναπτύξει σε ολόκληρη την Ευρώπημια υποδομή πληροφορικής υψηλών επιδόσεωνπαγκόσμιας κλάσης. Θα στηρίξει επίσης πρό-γραμμα έρευνας και καινοτομίας για την ανάπτυ-ξη των τεχνολογιών και των μηχανών (υλισμικό)καθώς και των εφαρμογών (λογισμικό) με τιςοποίες θα λειτουργούν οι υπερυπολογιστές.

Η συνεισφορά της Ε.Ε. στην κοινή επιχείρησηEuroHPC θα ανέλθει σε περίπου 486 εκατ. ευρώ,με βάση το τρέχον πολυετές δημοσιονομικό πλαί-σιο, ενώ παρόμοιο ποσό θα συνεισφέρουν τακράτη-μέλη και οι συνδεδεμένες χώρες. Συνολι-κά, οι επενδύσεις από δημόσια χρηματοδότησηαναμένεται ότι θα φτάσουν περίπου το 1 δισ. ευ-ρώ έως το 2020, ενώ οι συμμετέχοντες στηνπρωτοβουλία από τον ιδιωτικό τομέα αναμένεταιότι θα διαθέσουν συνεισφορές σε είδος.

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής ΕπιτροπήςΆντρους Άνσιπ, αρμόδιος για την Ψηφιακή ΕνιαίαΑγορά, δήλωσε σχετικά: «Οι υπερυπολογιστές εί-ναι η κινητήρια δύναμη της ψηφιακής οικονομίας.Ο αγώνας είναι σκληρός και σήμερα η Ε.Ε. έχειμείνει πίσω, αφού στους δέκα κορυφαίους υπε-ρυπολογιστές του κόσμου δεν συγκαταλέγεται κα-νένας ευρωπαϊκός. Με την πρωτοβουλίαEuroHPC, επιθυμία μας είναι να παράσχουμε σεΕυρωπαίους ερευνητές και σε ευρωπαϊκές εται-ρείες δυναμικό υπερυπολογιστών παγκόσμιας

πρωτοπορίας έως το 2020, ώστε να αναπτύξουντεχνολογίες όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη και ναοικοδομήσουν τις καθημερινές εφαρμογές τουμέλλοντος σε τομείς όπως η υγεία, η ασφάλεια καιη μηχανική».

Η Μαρίγια Γκάμπριελ, επίτροπος αρμόδια γιατην Ψηφιακή Οικονομία και Κοινωνία, πρόσθεσε:«Οι υπερυπολογιστές βρίσκονται ήδη στο επίκε-ντρο των σημαντικών εξελίξεων και καινοτομιώνπου συντελούνται σε πολλούς τομείς που επηρε-άζουν άμεσα την καθημερινότητα των Ευρωπαί-ων πολιτών. Μπορούν να συμβάλουν στον σχε-διασμό εξατομικευμένων φαρμάκων, στην εξοι-κονόμηση ενέργειας και την αποτελεσματικότερηκαταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η βελτίω-ση της ευρωπαϊκής υποδομής υπερυπολογιστώνπροσφέρει τεράστιες δυνατότητες δημιουργίαςθέσεων εργασίας και αποτελεί βασικό παράγονταγια την ψηφιοποίηση της βιομηχανίας και την αύ-ξηση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οι-κονομίας».

Η πληροφορική υψηλών επιδόσεων αποτελείεξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για την κατανόησηκαι την αντιμετώπιση σημαντικών επιστημονικώνκαι κοινωνικών προκλήσεων, όπως είναι η έγκαι-ρη διάγνωση και θεραπεία ασθενειών ή ο σχε-διασμός νέων θεραπειών με βάση εξατομικευμέ-να φάρμακα ακριβείας. Επιπλέον, η πληροφορικήυψηλών επιδόσεων χρησιμοποιείται στην πρόλη-ψη και τη διαχείριση φυσικών καταστροφών με-γάλης κλίμακας, ιδίως για την πρόβλεψη της δια-δρομής των τυφώνων ή για προσομοιώσεις σει-σμών.

Η υποδομή EuroHPC θα βελτιώσει την πρόσβα-ση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και ιδιαίτερα τωνμικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ) στους

ΕΝΘΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΠΡΙΣΜΑ

1 δισ. ευρώ για ευρωυπερυπολογιστές

ΣΑΒΒΑΤΟ 27 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2018

υπερυπολογιστές με στόχο την ανάπτυξη καινο-τόμων προϊόντων. Η χρήση της πληροφορικήςυψηλών επιδόσεων έχει αυξανόμενο αντίκτυποστη βιομηχανία και στις επιχειρήσεις, διότι μειώνεισημαντικά τους κύκλους σχεδιασμού και παρα-γωγής προϊόντος, επιταχύνει τον σχεδιασμό νέωνυλικών, ελαχιστοποιεί το κόστος, ενισχύει τηναποτελεσματική χρήση των πόρων και, τέλος, συ-ντομεύει και βελτιστοποιεί τις διαδικασίες λήψηςαποφάσεων. Για παράδειγμα, χάρη στους υπερυ-πολογιστές, ο κύκλος παραγωγής αυτοκινήτωνμπορεί να μειωθεί από 60 σε 24 μήνες.

Η πληροφορική υψηλών επιδόσεων έχει επίσηςουσιώδη σημασία για την εθνική ασφάλεια καιάμυνα, για παράδειγμα, στην ανάπτυξη περίπλο-

κων τεχνολογιών κρυπτογράφησης, στον εντοπι-σμό και στην αντιμετώπιση επιθέσεων στον κυ-βερνοχώρο, στην ανάπτυξη αποτελεσματικώνεγκληματολογικών ερευνών, καθώς και σε προ-σομοιώσεις στον πυρηνικό τομέα.

Ας σημειώσουμε ότι έχει προηγηθεί η ευρω-παϊκή πρωτοβουλία για το υπολογιστικό νέφος,της 19ης Απριλίου 2016, η οποία εντάσσεται στηστρατηγική για την ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκήςβιομηχανίας. Η πρωτοβουλία ζητά τη δημιουργίακορυφαίου ευρωπαϊκού οικοσυστήματος μαζι-κών δεδομένων, το οποίο θα υποστηρίζεται απόυποδομή πληροφορικής υψηλών επιδόσεων, δε-δομένων και δικτύου παγκόσμιας κλάσης.

21/

Τα χειρότερα passwordsτου 2017

Πολλοί χρήστες εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να χρησιμοποιούν ακατάλληλαpasswords για την πρόσβαση στους λογαριασμούς τους στο Διαδίκτυο. Αυτό αποδεικνύειλίστα που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα από τη SplashData και περιλαμβάνει τουςχειρότερους, από πλευράς ασφάλειας, κωδικούς πρόσβασης που χρησιμοποιήθηκαν το2017. Τα στοιχεία βασίστηκαν σε έρευνα περισσότερων από πέντε εκατομμυρίων κωδικώνπρόσβασης από λογαριασμούς χρηστών που έπεσαν θύματα κυβερνοεγκληματιών.

Στις πρώτες 30 θέσεις της λίστας συγκαταλέγονται κωδικοί όπως 123456, password,12345678, qwerty, football, iloveyou, admin, welcome, login, abc123,starwars, master, hello, 654321, harley κ.ά. Οι συγκεκριμένοι κωδικοί πρόσβασης εί-ναι πολύ απλοί και εύκολα μπορεί να τους μαντέψει ένας επίδοξος χάκερ. Για τον λόγο αυ-τό περιλαμβάνονται μαζί με άλλα δημοφιλή passwords στις βάσεις δεδομένων που δια-τηρούν οι κυβερνοεγκληματίες για password-cracking.

Όμως οι κωδικοί πρόσβασης μπορούν να είναι ασφαλείς και με τα σωστά βήματα μπο-ρούν εύκολα να δημιουργηθούν ισχυρά passwords. Δείτε το βίντεο της ESET(https://youtu.be/q5DYkzOrz_I) που δίνει χρήσιμες συμβουλές. Και το tip από το «Πρί-σμα». Διαλέξτε μια ελληνική φράση για το password και γράψτε το στα greeklish.Για παράδειγμα, agapoprisma. Με βάση το βίντεο θα μπορεί να γίνει Agap0pr1sm@. Εύ-κολο!

Από την πλευρά τους, οι ιστότοποι επίσης θα πρέπει να θωρακιστούν καλύτερα ώστε ναεξασφαλίζουν την προστασία των ευαίσθητων πληροφοριών. Παράλληλα, θα πρέπει να εί-ναι πιο αυστηροί στην επιλογή των κωδικών που εισάγουν οι χρήστες, απορρίπτονταςpasswords που χρησιμοποιούνται συχνά ή έχουν εκτεθεί σε παραβιάσεις δεδομένων.

Τέλος, η πιστοποίηση διπλού παράγοντα (2FA) μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια, καθώςείναι πολύ ασφαλέστερη από τους κωδικούς πρόσβασης. Κατά την 2FA απαιτείται επιπλέ-ον ένας τυχαίος κωδικός ή ένα μήνυμα SMS παράλληλα με τον κωδικό πρόσβασης, οπό-τε ακόμη κι αν ένα password πέσει σε λάθος χέρια, δεν μπορεί εύκολα να παραβιαστείένας λογαριασμός. Twitter, Google, LinkedIn και Dropbox, καθώς και πολλές άλλες ηλε-κτρονικές υπηρεσίες, προσφέρουν πλέον την πιστοποίηση διπλού παράγοντα ως προαι-ρετικό πρόσθετο μέτρο ασφάλειας.

Τι είναι ένας υπερυπολογιστής

“What Is A Supercomputer?”, στη διεύθυνση:https://youtu.be/9M99STmu-vI

ωπαϊκούς

ΕΝΘΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΠΡΙΣΜΑ

Ποια είναι η πρωτεύουσα αποστολή της κατασκευ-ής σας και ποιοι οι περιορισμοί;Η πρωτεύουσα αποστολή αφορά την κατασκευή ενόςCanSat («κονσερδο-δορυφόρος»), ο οποίος πρέπει ναμην ξεπερνά τα μόλις 115mm ύψος και 66mm διάμετρο

και να περιέχει τα απαραίτητα ηλεκτρονικά εξαρτήματα (π.χ. αι-σθητήρες, GPS) για την εκτέλεση της αποστολής. Το CanSat το-ποθετείται σε έναν πύραυλο, εκτοξεύεται και σε ύψος περίπου1km απελευθερώνεται, αρχίζοντας κάθοδο με αλεξίπτωτο προςτο έδαφος. Κατά την πτώση πρέπει να στέλνει με τηλεμετρία, ανά1sec, σε βάση στο έδαφος δεδομένα ατμοσφαιρικής πίεσης, θερ-μοκρασίας και των γεωγραφικών του συντεταγμένων. Οι ομά-δες καλούνται, μετά την προσεδάφιση, να αναλύσουν τα δεδο-μένα που αποκτήθηκαν και να τα παρουσιάσουν σε γραφήματα.

Ποια είναι η δευτερεύουσα αποστολή που σκέφτη-κε να υλοποιήσει η ομάδα σας;Η δευτερεύουσα αποστολή μας έχει στόχο την κατα-σκευή δύο CanSat (θυγατρικό και μητρικό), τα οποία θαεπικοινωνούν μεταξύ τους. Θα έχουν συνολικό ύψος

115mm, με το μητρικό CanSat να είναι μικρότερο από το θυγα-τρικό και να πέφτει πιο αργά ώστε να βρίσκεται καθ’ όλη τη διάρ-κεια της πτώσης του πάνω από εκείνο και να υπάρχει μια συνε-χής επικοινωνία. Το θυγατρικό CanSat θα στέλνει τα δεδομένατου τόσο στη βάση όσο και στο μητρικό, το οποίο με τη σειρά τουθα στέλνει τα δεδομένα αυτά μαζί με τα δικά του στη βάση. Μεαυτό τον τρόπο, θα μπορούμε, μέσω του μητρικού CanSat ναεντοπίσουμε το θυγατρικό στην περίπτωση που έχει χαθεί ηαπευθείας επαφή μαζί του λόγω προσγείωσής του σε απομα-κρυσμένο σημείο.

Το θυγατρικό σκάφος θα φέρει δύο μικροσκοπικές κάμερες, οιοποίες θα παίρνουν εικόνες από το έδαφος, η μία στο οπτικό φά-σμα και η άλλη στο υπέρυθρο (κατόπιν μετατροπής).

Γιατί επιλέξατε τη συγκεκριμένη δευτερεύουσααποστολή; Ποιες είναι οι προκλήσεις;Η επιλογή της δευτερεύουσας αποστολής αποτελεί, αρ-χικά, εξέλιξη της περσινής μας αποστολής, με την οποίαείχαμε κερδίσει το πρώτο βραβείο στον αντίστοιχο δια-

γωνισμό, αλλά είναι αισθητά βελτιωμένη χάρη στην κατασκευήτων δύο CanSat και στη χρήση δύο καμερών για διαφορετικάτμήματα του φάσματος. Η έμπνευση για την ιδέα προέκυψε απόδύο αποστολές της NASA, τις Viking 1 και 2. Στις αποστολές αυ-τές ένα θυγατρικό σκάφος προσεδαφίστηκε στον πλανήτη Άρηκαι έστελνε δεδομένα τόσο απευθείας στη Γη όσο και σε ένα μη-τρικό σκάφος, που περιφερόταν γύρω από τον Άρη, με στόχο νααποστέλλει και αυτό τα δεδομένα στη Γη όταν το θυγατρικό, λό-γω της περιστροφής του Άρη, δεν βρίσκεται σε οπτική επαφή μετον πλανήτη μας.

Οι προκλήσεις της αποστολής είναι πολλές και αφορούν κυρίωςτη χρήση των δύο CanSat. Μία πρόκληση είναι να καταφέρουμενα διατηρήσουμε το μητρικό CanSat διαρκώς ψηλότερα από το θυ-γατρικό καθώς και να υπάρχει συνεχής και αξιόπιστη επικοινωνία,τόσο ανάμεσά τους, όσο και με τη βάση στο έδαφος. Επίσης, θαχρειαστεί προσεκτικός σχεδιασμός για να χωρέσουν τα απαραίτη-τα εξαρτήματα στον ελάχιστο χώρο που διαθέτουν τα δύο CanSat.Ωστόσο, αυτές οι προκλήσεις δίνουν ενδιαφέρον στην αποστολήκαι μας πάνε ένα βήμα παραπέρα.

Ποια θεωρείτε ώς τώρα τα μεγαλύτερα οφέλη πουαποκομίσατε από τη διαδικασία;Η συμμετοχή μας στον διαγωνισμό αποτελεί μία μονα-δική εμπειρία που δεν είναι εφικτό να βιώσουμε στοπλαίσιο των σχολικών μαθημάτων. Όσοι συμμετέχου-

με στον διαγωνισμό έχουμε την ευκαιρία να διευρύνουμε τιςγνώσεις μας στη Φυσική, τη Μηχανολογία και στον προγραμμα-τισμό, χρησιμοποιώντας πληθώρα σύγχρονων εργαλείων (μι-κροελεγκτές, αισθητήρες, 3D εκτυπωτές κ.λπ.). Πρόκειται για πε-δία με τα οποία συνήθως μπορεί να έρθει σε επαφή μόνο έναςφοιτητής πανεπιστημίου. Επιπλέον, η συμμετοχή στον διαγωνι-σμό προωθεί τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών για την επί-τευξη ενός κοινού σκοπού, τη μεθοδικότητα, τη σωστή οργάνω-ση και φυσικά τη λήψη πρωτοβουλιών από εμάς.

Τι σας έκανε να θέλετε να ασχοληθείτε με τον δια-γωνισμό;Η λέξη «διάστημα»! Η ανταπόκριση από έναν σημαντι-κό αριθμό μαθητών στη συγκεκριμένη επιστημονική καιτεχνολογική πρόσκληση ήταν άμεση και μας ώθησε να

λάβουμε μέρος και φέτος. Παράλληλα, η περσινή πετυχημένησυμμετοχή μας, η εξοικείωση με το αντικείμενο και η υπέροχηεμπειρία που αποκομίσαμε μας οδήγησαν και φέτος σε μια απο-στολή που αποτελεί μια σαφώς μεγαλύτερη πρόκληση.

Πώς προέκυψε το όνομα CAN.CAN;Το καλοκαίρι, μετά τη συμμετοχή μας στον ευρωπαϊκόδιαγωνισμό CanSat, συζητούσαμε επιλογές για τηνεπόμενη αποστολή μας. Σαν αστείο προτάθηκε το όνο-

μα Can.Can, το οποίο παραπέμπει στον γνωστό χορό. Τελικά, μαςάρεσε πολύ και καταλήξαμε πρώτα στο όνομα της αποστολής καιύστερα(!) στη δευτερεύουσα αποστολή, δηλαδή να χρησιμοποι-ήσουμε δύο μικρότερα κουτάκια (Can.Can) αντί για ένα, κάτι πουδεν έχει ξαναγίνει απ’ όσο γνωρίζουμε.

Ποια ήταν η σχέση σας με τον διαγωνισμό πριν καιπώς έχει εξελιχθεί;Στην αρχή του διαγωνισμού τα περισσότερα μέλη τηςομάδας δεν είχαν τις απαιτούμενες εις βάθος γνώσειςσχεδόν σε κανένα από τα αντικείμενά του. Ωστόσο, αυ-

τό ακριβώς είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του συγκεκριμένουδιαγωνισμού, ότι ωθεί, δηλαδή, και τους μη εξοικειωμένους μα-θητές να μπορέσουν να βοηθήσουν στην αποστολή έχοντας κα-τανοήσει σταδιακά όλα όσα δοκιμάζονται στον διαγωνισμό σεχρονικό διάστημα λίγων μηνών. Έτσι, λοιπόν, στην ομάδα μας οιμαθητές αρχίζουν να νιώθουν σταδιακά πιο άνετα με μια σειράαντικειμένων σχετικών με την αποστολή μας. Τελικά, οι μαθητέςκαταφέρνουν πράγματα που στην αρχή του διαγωνισμού θεω-ρούσαν αδύνατα.

Λ.Α.

;

;

;

;

;

;

;

!

!

!

!

!

!

!

Οι μαθητές του 26ου ΓΕΛ (Μαράσλειο) κατασκευάζουν ξανά «δορυφόρο»

Δήμητρα Αναγνωστοπούλου, Τζόσουα Γουέι, ΓιώργοςΚόλλιας, Ευγενία Λεωνίδα, Αλέξης Πήττας, ΣαββίναΠουρνάρα, Αλέξανδρος Νάμπα Σαμ, Ευγενία Τζιάκου,Μαριλένα Τοράκη, Δημήτρης Τσαγδής, Μαρία Τσιτσάρα,Ανδρέας Χανιώτης, Ιωάννα Φατούρου

• Για τον ελληνικό διαγωνισμό: https://goo.gl/AVbCHs • Για τον ευρωπαϊκό διαγωνισμό:http://www.esa.int/Education/CanSat• Μπορείτε να παρακολουθείτε την πορεία της ομάδας στοFacebook: https://www.facebook.com/cancan.26oteam/

CAN.CAN.

ΣΑΒΒΑΤΟ 27 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 201823/

Τι είναι τα Fab Labs διεθνώς και πώς προέκυψε τοFab Lab Athens; Τα Fab Labs (Fabrication Laboratories) είναι μικρέςμονάδες έρευνας, ανάπτυξης και διάδοσης της τεχνο-λογίας της ψηφιακής κατασκευής, ανοιχτές στο ευρύ

κοινό. Η ιδέα ξεκίνησε από το εργαστήριο πληροφορικής “Bitsand Atoms” του Massachusetts Institute of Technology (ΜΙΤ,ΗΠΑ) και διαδόθηκε σταδιακά, με εργαστήρια που εκτείνονται σεόλο το γεωγραφικό μήκος και πλάτος του πλανήτη. Σήμερα,αριθμούνται πάνω από 1.200 Fab Labs σε όλο τον κόσμο.

Τo Fab Lab Athens αποτελεί μέρος του παγκόσμιου δικτύουτων Fab Labs και αναπτύσσεται στη Σχολή Αρχιτεκτόνων τουΕΜΠ. Στόχος του είναι να προωθήσει τον ανοιχτό σχεδιασμό καιτην ανοιχτή παραγωγή σε ένα διεθνές περιβάλλον κρίσης.Εμπνευστές του εγχειρήματος υπήρξαν από το 2011, ο καθηγητήςτου ΕΜΠ Δημήτρης Παπαλεξόπουλος και η Αρετή Μαρκοπούλου(ΙΑΑC Academic Director, Fablab Bcn, με το σχήμα My.city.me).Το 2012, το ΕΜΠ-Σχολή Αρχιτεκτόνων, το ΙΕΚΕΜ / ΤΕΕ, η ΕΛΛΑΚ,το P2P Foundation και το σχήμα Mycity.me συνέπραξαν για ναυλοποιήσουν ένα πρόγραμμα βιομηχανικής έρευνας και ανάπτυ-ξης, διάχυσης και διάδοσης τεχνολογιών ψηφιακής παραγωγήςκαι κατασκευής, με την επωνυμία Ανοιχτά Εργαστήρια ΨηφιακήςΠαραγωγής και Κατασκευής, με τον διακριτικό τίτλο Fab LabAthens.

Το ενδιαφέρον του Δ. Παπαλεξόπουλου με τα FabLabs εντοπί-ζεται στο ότι το τεχνολογικό φαντασιακό τους περιλαμβάνει την ει-κόνα του «επαυξημένου με ψηφιακές δεξιότητες μάστορα», πουσχεδιάζει και φτιάχνει μόνος του το περιβάλλον του. Η εκπαιδευ-τική διάσταση είναι ισχυρή, καθώς περιλαμβάνει αυτοεκπαίδευση,συνεργατική μάθηση, αλλά και διεπιστημονικές ερευνητικές δια-σταυρώσεις, οι οποίες γίνονται εκτός ακαδημαϊκών θεσμών ή σταόριά τους. Μετά την απώλεια του καθηγητή Δ. Παπαλεξόπουλου, τησκυτάλη ανέλαβαν οι συνάδελφοι και φίλοι του Γιώργος Παρμενί-δης και Ειρήνη Εφεσίου, οι οποίοι μαζί με μία ομάδα ερευνητώνσυνεχίζουν το έργο του.

Σε τι διαφέρει ένα Fab Lab από τα υπόλοιπα εργα-στήρια; Η σημαντικότερη διαφορά ενός Fab Lab από ένα “πα-ραδοσιακό” εργαστήριο εφαρμοσμένης έρευνας εντο-πίζεται στην επανερμηνεία του όρου της ανοιχτότητας

και της συμμετοχικότητας, αλλά και στην πολυεπίπεδη αναζήτη-ση απαντήσεων στα διαρκώς αναδυόμενα ερευνητικά ερωτή-ματα. Στα εκάστοτε Fab Labs τίθενται νέα ερωτήματα επί των εν-νοιών της ζήτησης, της παραγωγής και της ιδιοκτησίας, έχονταςως στόχο να ενισχυθεί η καινοτομία, η οικονομία, καθώς και η

ίδια η κοινωνία σε τοπικό επίπεδο μέσω της συνεργασίας όλωντων διαφορετικών φορέων που ενυπάρχουν σε αυτή. Ως εκ τού-του, το Fab Lab λειτουργεί σαν ένας «υπερκόμβος» μεταξύ εν-διαφέροντος και ζήτησης, αλλά και των πολλαπλών διαφορετι-κών δημιουργικών και τεχνολογικών πόλων, συμπεριλαμβάνο-ντας, έτσι, και τα κατά τόπους εργαστήρια εφαρμοσμένης έρευ-νας.

Επιπροσθέτως, στα Fab Labs κυριαρχεί ο εκπαιδευτικός χαρα-κτήρας, τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού και έκφρασης μιας καινοτό-μου ιδέας, όσο και στο πλαίσιο της υλοποίησής της με πρωτοπόρεςκατασκευαστικές μεθόδους. Τα Fab Labs στο σύνολό τους στηρί-ζονται στη λειτουργία τους ως παγκόσμιο δίκτυο εργαστηρίων, τηνεπικοινωνία και τη διανομή πληροφοριών και τεχνογνωσίας καιστη δραστηριότητα κοινής έρευνας και εφαρμογής.

Σε ποιους απευθύνεται και τι δυνατότητες προσφέ-ρει;Το Fab Lab θέλει να συνεισφέρει στην έρευνα, την επι-μόρφωση και την τεχνολογική κατάρτιση, λειτουργώ-ντας ως ένας πρότυπος χώρος σχεδιαστικής, τεχνολο-

γικής, επιστημονικής, καλλιτεχνικής και κοινωνικής διαπαιδα-γώγησης. Αυτό επιτυγχάνεται με τη διεξαγωγή εργαστηρίων, κύ-κλων μαθημάτων, εκθέσεων και τη συμμετοχή στη διαδικασίατης δημιουργίας, από το στάδιο της σύλληψης μιας ιδέας μέχρικαι την κατασκευαστική της περάτωση.

Σε πρώτο στάδιο, όντας μέρος της ελληνικής ακαδημαϊκής αλυ-σίδας, αποσκοπεί στη συνεργασία και τη συμπληρωματικότητα σεζητήματα έρευνας, με τα εργαστήρια και τις υπόλοιπες σχολές τουΕθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, καθώς και σχολές και ερευνη-τές από όλη την Ελλάδα. Επιπλέον, επιδιώκει τη συνεργασία με μι-κρά εργαστήρια κατασκευής και τεχνολογικής έρευνας, με στόχοτην παροχή υπηρεσιών σχεδιασμού βάσει παραμέτρων μηχανήςκαι τη βελτιστοποίηση των σχεδιαστικών και παραγωγικών τουςμεθόδων.

Απευθύνεται στην ουσία στο ευρύ κοινό, σε επαγγελματικέςομάδες, σε αναδυόμενους και επίδοξους παραγωγούς και κατα-σκευαστές, αλλά και σε απλούς ερασιτέχνες, συμβάλλοντας μεαναπτυξιακές, επιμορφωτικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες. Μέ-σα από τις συνεργασίες αυτές στοχεύει να εμπνεύσει κοινωνικέςσυμμαχίες, να ευαισθητοποιήσει και να επιτύχει τη δημιουργία κοι-νών ομότιμης παραγωγής. Παράλληλα, ανοίγεται σε όλους όσουςδραστηριοποιούνται στον τομέα της βιοτεχνίας και της βιομηχα-νίας, προσφέροντας την απαραίτητη τεχνογνωσία και εκπαίδευση

για την εφαρμογή καινοτόμων τεχνικών και μεθόδων, καθώς καιτην προτυποποίηση μοντέλων.

Επιπροσθέτως, τo Fab Lab Athens προσφέρει συμβουλευτικέςυπηρεσίες σε θέματα σχεδιασμού και κατασκευής στην ψηφιακήπαραγωγή, υποστηρίζοντας την ανάπτυξη καινοτόμων και πρω-τότυπων ιδεών - εφαρμογών, από το στάδιο μηδέν μιας ιδέας μέ-χρι και το τελικό ώριμο πρότυπο. Συγχρόνως, προσφέρει την επι-κοινωνία και τη συνεργασία με βιομηχανικούς συνεργάτες και βιο-τεχνίες για την ανάπτυξη, περαιτέρω προώθηση, τυποποίηση καιβελτίωση αυτών των προτύπων στους τομείς των υλικών και τηςκατασκευής με από κοινού έρευνα. Ταυτόχρονα, στοχεύει στη δη-μιουργία ενός ανοιχτού τεχνικού και τεχνολογικού αρχείου, ώστενα συσταθεί μια εξίσου ανοιχτή βιβλιοθήκη για τη διά βίου έρευναπάνω σε εφαρμογές ψηφιακού σχεδιασμού και κατασκευής, αλλάκαι τρόπους εφαρμογής τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Ποια ήταν η ανταπόκριση του κοινού στο OpenDay; Tο Fab Lab Athens άνοιξε της πόρτες του στο κοινό τοδιήμερο 12-13 Ιανουαρίου. Οι εκδηλώσεις δομήθηκανσε δύο επίπεδα. Την Παρασκευή, παρουσιάστηκαν στο

κοινό η έκθεση με τις ερευνητικές κατευθύνσεις του προπτυχια-κού και μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών και το εργαστή-ρι. Το Σάββατο, παράλληλα με τις εκθέσεις, διεξήχθησαν μια σει-ρά ομιλιών σε σχέση με τη διασφάλιση ανοιχτών δικαιωμάτωνστον σχεδιασμό, στην καινοτομία και την κατασκευή. Τις εισηγή-σεις έκλεισε στρογγυλό τραπέζι το οποίο οργανώθηκε από τοΤΕΕ, στο οποίο συμμετείχαν ο διευθυντής του εργαστηρίου καιμέλη από τον παραγωγικό και βιοτεχνικό τομέα της χώρας.

Η προσέλευση ήταν μεγάλη, τόσο στην έκθεση όσο και στις ει-σηγήσεις, με το κοινό στο αμφιθέατρο να ανανεώνεται συνεχώς.Γύρω από τα εκθέματα και τις κατασκευές έγιναν πολλές συζητή-σεις που σχετίζονταν με την καινοτομία ως μοχλό ανάπτυξης γιατην εκπαίδευση και την κατασκευή και με το πώς η φιλοσοφία ενόςFab Lab μπορεί να αποτελέσει μια νέα πρόταση στην κατεύθυνσηαυτή.

Λ.Α.

;

;

; ;

!

!

!

!

EΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

https://fablabathens.gr/ , info@fablabathens.gr, www. facebook.com/FabLabAthens/

Το Fab Lab Athens ανοίγει τις πόρτες του Ανοιχτά Εργαστήρια Σχεδιασμού και Κατασκευήςστην Ψηφιακή Παραγωγή

ΕΝΘΕΤΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΠΡΙΣΜΑ

Oιστορικός Ρίτσαρντ Πόπκιν είχεδιατυπώσει τη θέση ότι η μήτρατης νεότερης σύγχρονης Φιλο-σοφίας βρίσκεται στη φιλοσοφίατου Μισέλ Ντε Μονταίν (1533-

1592) και, συγκεκριμένα, στο έργο του «Apolo-gie», το οποίο είναι μέρος του τρίτομου έργουτου «Essais» (1580). Ο Ντε Μονταίν εκφράζειέναν έντονο σκεπτικισμό σχετικά με τη γνώσηπου μπορεί να αποκτήσει ο άνθρωπος. Είχεισχυριστεί πως, εκτός κι αν βρούμε κάτι για τοοποίο να είμαστε βέβαιοι, δεν μπορούμε να εί-μαστε βέβαιοι για τίποτα. Θέτει ένα απλό ερώ-τημα: Τι μπορώ να γνωρίσω; Σύμφωνα με τονΠόπκιν, ο Ντε Μονταίν προσπάθησε να θέσεισε ένα νέο πλαίσιο τους προβληματισμούς πουαπέρρεαν από τον σκεπτικισμό του Πύρρωνα(4ος-3ος αιώνας π.Χ.). Ο σκεπτικισμός είναι ηφιλοσοφική παράδοση που αμφισβητεί τη δυ-νατότητα βέβαιης και αντικειμενικής γνώσηςκαι απέκτησε νέα αξία όταν τα ερωτήματά τουεπαναδιατυπώθηκαν στον χριστιανικό κόσμο.Ο Ντε Μονταίν κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ηλογική δεν μπορεί να οδηγήσει σε μονοπάτιαβεβαιότητας τον άνθρωπο. Αυτό μπορούσε νασυμβεί μόνο μέσω της πίστης και της χάρηςτου Θεού. Να σημειωθεί ότι αυτή η «απαισιό-δοξη» στάση γεννήθηκε σε ένα περιβάλλονσχετικής ανεκτικότητας και των νέων ουμανι-στικών αξιών που είχαν προκύψει στην περίο-δο της Αναγέννησης.

Ο Γάλλος φιλόσοφος Ρενέ Ντεκάρτ (1596-1650) γοητεύτηκε από τον Ντε Μονταίν, απά-ντησε στον σκεπτικισμό του και εγκαινίασε τηνεποχή της σύγχρονης Φιλοσοφίας. Πρακτικά,στις δεκαετίες 1630 και 1640, ο Ντεκάρτ έδει-ξε με τη φιλοσοφία του ότι ο άνθρωπος μπορείνα είναι βέβαιος για τουλάχιστον ένα πράγμα,ότι σκέφτεται και υπάρχει. Από αυτή την αφε-τηρία, ο Ντεκάρτ προχώρησε στην ανατροπήτης αμφιβολίας για τα πράγματα του κόσμου. Ηαγωνία του Ντεκάρτ ήταν να θεμελιώσει τη βε-βαιότητα, να πείσει ότι μπορεί να υπάρχει βε-βαιότητα για τα πράγματα γύρω μας και ότι δενείναι όλα μετέωρα και αβέβαια. Ο Ντεκάρτ, δη-λαδή, οδηγήθηκε σε μια απόλυτα αισιόδοξηπροοπτική για τη γνώση του ανθρώπου. Τι συ-νέβη στον μισό αιώνα μεταξύ Ντε Μονταίν καιΝτεκάρτ, ώστε να δικαιολογείται μια τέτοια «αι-σιόδοξη» μεταστροφή στη Φιλοσοφία; Γιατί τό-ση αγωνία για βεβαιότητα;

Η δολοφονία του Ερρίκου 4ου το 1610έστειλε στους ανθρώπους της Γαλλίας και Ευ-ρώπης ένα σαφές μήνυμα. Δοκιμάστηκε μιαπολιτική θρησκευτικής ανοχής και απέτυχε. ΟΕρρίκος 4ος ήταν προτεστάντης, προσπάθησενα εφαρμόσει πολιτικές θρησκευτικής ανεκτι-κότητας, απέφυγε τουλάχιστον δώδεκα από-πειρες δολοφονίας, γλίτωσε από βέβαιο θάνα-το τη Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου (24 Αυ-γούστου 1572), όταν χιλιάδες προτεστάντεςπου είχαν έρθει για τον γάμο του δολοφονήθη-καν από εξαγριωμένους καθολικούς, και τελικάδολοφονήθηκε το 1610 από έναν φανατικόκαθολικό. Στο πρώτο μισό του 17ου αιώνα ξε-σπάει και ο περίφημος Τριακονταετής Πόλεμοςμεταξύ προτεσταντικών και καθολικών βασι-

λείων, ο οποίος μετατρέπει την Ευρώπη σε ένατεράστιο πεδίο μάχης. Στη δεκαετία του 1640θα ξεπάσει και ο Αγγλικός Εμφύλιος Πόλεμος, οοποίος θα λήξει με τον αποκεφαλισμό του βα-σιλιά Καρόλου 1ου, και η Αγγλία για είκοσι χρό-νια, έως το 1660, βυθίζεται σε ένα πολιτικό καικοινωνικό χάος. Και εδώ οι αιτίες είναι τόσοπολιτικές όσο και θρησκευτικές. Οι ριζοσπάστεςπροτεστάντες και πουριτανοί εναντιώνοντανστις φιλοκαθολικές πολιτικές της εξουσίας.

Η αποτυχία να σταματήσουν οι πόλεμοι, πουοφείλονταν σε διαφορετικές θρησκευτικές καιιδεολογικές πρακτικές, οδήγησε σε ένα ερώτη-μα: Θα μπορούσαν οι φιλόσοφοι να ανακαλύ-ψουν κάποια λογική μέθοδο για να αποδείξουντην ορθότητα ή τη μη ορθότητα διαφορετικώνιδεολογιών, φιλοσοφικών θεωριών και θρη-σκευτικών πεποιθήσεων; Αν οι Ευρωπαίοι ήθε-λαν να αποφύγουν να πέσουν σε έναν σκεπτι-κιστικό βάλτο, όπως εκείνος του Ντε Μονταίν,θα έπρεπε να βρουν κάτι για το οποίο να είναιβέβαιοι. Έπρεπε πάση θυσία να αποφύγουν τηναβεβαιότητα, γιατί η αβεβαιότητα οδήγησε τηνΕυρώπη σε ένα χάος άνευ προηγουμένου. Όσοπερισσότερο συνέχιζε ο πόλεμος, τόσο λιγότε-ρο πιθανό ήταν να αποδεχτούν οι προτεστάντεςτη βεβαιότητα των καθολικών θεωριών, πόσομάλλον ότι οι πιστοί καθολικοί θα παραδέχο-νταν τη βεβαιότητα των προτεσταντικών αιρέ-σεων. Το μόνο μέρος για να ψάξει κανείς γιαβέβαια θεμέλια πίστης βρισκόταν σε όσα είχεαποκλείσει ο Ντε Μονταίν. Κι αυτό έκανε ο Ντε-κάρτ. Η αναζήτηση της βεβαιότητας δεν ήτανγια τους φιλοσόφους μια απλή κατασκευή αφη-ρημένων και διαχρονικών ιδεών, τα οποία ταοραματίστηκαν αποκομμένοι από τις τρομακτι-κές ιστορικές εξελίξεις. Δεν ήταν, απλώς, ιδέεςπου προέκυψαν από το πουθενά. Αντίθετα,ήταν μια απάντηση σε μια συγκεκριμένη ιστο-ρική πρόκληση. Ήταν η απάντηση στο πολιτικό,κοινωνικό και θεολογικό χάος των ευρωπαϊ-κών πολέμων.

Η Ευρώπη των Εθνών ορίστηκε ξεκάθαραμόνο μετά το 1660, με την παλινόρθωση τωνΣτιούαρτ στην Αγγλία και την εξουσία του Λου-δοβίκου 14ου στη Γαλλία. Από εκεί κι έπειτα, τακράτη προσπαθούσαν να ξεπεράσουν τα κατα-στροφικά αποτελέσματα στο κοινωνικό και υλι-κό οικοδόμημα των πολέμων του προηγούμε-νου μισού αιώνα. Πώς η προσπάθεια για κοι-νωνική και πολιτική σταθερότητα στα τέλη του16ου αιώνα συνδέεται και αλληλεπίδρασε μετην αναζήτηση για επιστημονική και διανοητικήβεβαιότητα και σταθερότητα;

Το φιλοσοφικό πρόγραμμα του Ντεκάρταπομάκρυνε τις αβεβαιότητες και δισταγμούςτων σκεπτικιστών του 16ου αιώνα και ανέδει-ξε μια νέα βεβαιότητα που εδραζόταν στα Μα-θηματικά και στη λογική. Το αίτημα για φιλοσο-φική βεβαιότητα ήταν το μοναδικό αντίδοτοστην παράνοια των προηγούμενων δεκαετιών.Μισός αιώνας συγκρούσεων έκανε την αναζή-τηση ορθολογικών μεθόδων, στις οποίες θασυμφωνούσαν όλοι, να μοιάζει περισσότεροδελεαστικός. Και, φυσικά, το αίτημα αυτό έμοι-αζε να ολοκληρώνεται με το έργο του Νεύτω-

να. Ο Νεύτων αποκάλυψε μια θεία τάξη στη φύ-ση που νομιμοποιούσε την αφοσίωση στη στα-θερότητα και ιεραρχία που υπήρχε στη μοναρ-χία του Λουδοβίκου 14ου και του Γουίλιαμ 3ου.Ο Θεός του Νεύτωνα δεν θα έθετε ποτέ την τά-ξη της Φύσης λιγότερο λογικά και με σύνεσηαπ’ ό,τι ένας βασιλιάς θα οργάνωνε το κράτος.Ούτε ο Θεός θα νοιαζόταν λιγότερο για τη Φύ-ση απ’ ό,τι ένας σύζυγος και πατέρας θα νοια-ζόταν για τη σύζυγό του και την οικογένειά του.Η πατριαρχία που καθιερώθηκε σε ευγενείς κύ-κλους μετά το 1660 απέκτησε ένα νομιμοποιη-τικό πλαίσιο μέσα από την τάξη της Φύσης.

Με βάση τα παραπάνω, διατυπώθηκε έναερώτημα, το οποίο συνεχίζει να είναι επίκαιροακόμη και σήμερα. Είναι ένα εξαιρετικά προ-βληματικό ερώτημα, που αποτελεί, ωστόσο, θε-μέλιο λίθο των νεωτερικών κοινωνιών. Θαμπορούσε η ιδέα της κοινωνικής τάξης, όπωςκαι η ιδέα της τάξης στη φύση, να μοντελοποι-ηθεί στα συστήματα των Μαθηματικών και τηςφορμαλιστικής λογικής; Τέτοιου είδους ανα-γωγές είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρεςκαι οφείλουμε να στεκόμαστε κριτικά απέναντίτους. Το μεγαλύτερο λάθος που μπορούμε νακάνουμε είναι να ξεχάσουμε τον Ντε Μονταίν.Σε μια αντιστροφή της φιλοσοφικής σκέψης, οΝτε Μονταίν μοιάζει περισσότερο από ποτέαπαραίτητος.

Μία από τις μεγαλύτερες ειρωνείες, επομέ-νως, είναι ότι η απαισιοδοξία του Ντε Μονταίνγια όρια της λογικής του ανθρώπου γεννήθηκεμέσα στην αισιοδοξία του ουμανισμού και τηςανεκτικότητας σε διαφορετικές ιδέες. Αντίθετα,η αισιοδοξία του Ντεκάρτ για τις ανθρώπινεςικανότητες γεννήθηκε μέσα στην απαισιοδοξίαπου απέρρεε από τη φρίκη του πολέμου και τονδιακή πόθο για έλεγχο, βεβαιότητα και σταθε-ρότητα.

Δ.Π.

ΣΑΒΒΑΤΟ27 IANOYAΡΙΟΥ 2018ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Το δίλημμα μεταξύ απαισιοδοξίαςκαι αισιοδοξίας