کتاب 3

مسئولیت مطالب بر عهده نویسندگان می باشد.

فعالیت اهی آینده ژپوهی رد اریانتهیه و تنظیم به مناسبت:

شت روز جهانی آینده گرامیدا

برگزار کننده:

گروه مطالعات آینده نگری فرهنگستان علوم سرپرست گروه:

لرحیم گواهی دکتر عبداکارشناسان:

محمد خلج، مینا بابائی نصیر،جلیل سلیمی

فهرست1سخن دبیر هامیش ......................................................................................................................................

3بخش اول: معرفی گزوه مطالعات اینده نگری فرهنگستان علوم ....................................................................

5معرفی گروه آینده نگری ..................................................................................................................

5تاریخچه .............................................................................................................................

5مهمرتین فعالیت های گروه آینده نگری ..........................................................................................

6جلسات ..............................................................................................................................

11طرح ها ..............................................................................................................................

18کارگروه ها ..........................................................................................................................

21سخرنانی ها ........................................................................................................................

22انتشارات ............................................................................................................................

22ارتباطات .............................................................................................................................

23برنامه های سال 1393 .....................................................................................................................

24بخش دوم: فعالیت های آینده پژوهی در ایران ............................................................................................

25مقدمه ............................................................................................................................................

28نهاد های سیاست گذار، قانون گذار و اجرایی نظام ..........................................................................

29مرکز پژوهش های مجلس جمهوری اسالمی ایران .................................................................

31مرکز تحقیقات اسرتاتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام .....................................................

35مرکز مطالعات راهربدی و مدیریت تحول ............................................................................

38انجمن ها .......................................................................................................................................

39انجمن آینده نگری ایران .....................................................................................................

42دانشگاه ها .....................................................................................................................................

43پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتامعی جهاد دانشگاهی ............................................

44دانشگاه بین املللی امام خمینی )ره( ...................................................................................

46دانشگاه تهران ....................................................................................................................

48دانشگاه صنعتی امیر کبیر ...................................................................................................

53مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور ....................................................................................

54بخش خصوصی ...............................................................................................................................

55اندیشگاه آتی نگار ..............................................................................................................

57اندیشگاه صنعت و فناوری ..................................................................................................

59اندیشگاه رشیف .................................................................................................................

61بنیاد تدبیرگران توسعه فردا .................................................................................................

66نظرسنجی از بخش خصوصی ...............................................................................................

68پژوهشکده ها ................................................................................................................................

69پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری ....................................................................

71پژوهشگاه شاخص پژوه .......................................................................................................

74مرکز راهربی آینده پژوهی علوم . فناوری های دفاعی ..........................................................

77اقدامات خاص انجام شده در حوزه آینده پژوهی در سطح کشور .................................................................

1

باسمه تعالی

سخن افتتاحیه دبیر هامیشقبــل از هــر چیــز مایلــم بــه عنــوان دبیــر ایــن هامیــش مقــدم اســاتید بزرگــوار و مهامنــان گرامــی، مناینــدگان دانشــگاه ها و

نهادهــا و موسســات دســت انــدر کار آینده پژوهــی در هــر دو بخــش خصوصــی و دولتــی، و بویــژه جنــاب آقــای دکــرت داوری

ریاســت محــرتم فرهنگســتان و جنــاب آقــای دکــرت ســتاری معاونــت محــرتم علمــی و فنــاوری ریاســت جمهــوری را بــه ایــن

گردهامیــی گرامــی داشــته و بــه همــه شــام عزیــزان و بزرگــواران خیــر مقــدم عــرض منایــم.

ــه امــروز از نزدیــک خدمتشــان آشــنایی نداشــته ام عــرض کنــم کــه ایــن بنــده، عبدالرحیــم ــا ب ــرای دوســتان عزیــزی کــه ت ب

گواهــی، کــه از 7-6 ســال قبــل بــه لطــف اســتاد بزرگــوارم جنــاب آقــای دکــرت داوری مســئولیت ) ابتــدا( مرکــز و )ســپس( گــروه

مطالعــات آینده نگــری فرهنگســتان علــوم جمهــوری اســالمی ایــران را بــر عهــده داشــته ام فــارغ التحصیــل رشــته مهندســی

نفــت از دانشــگاه نفــت آبــادان، مدیریــت بازرگانــی از شــعبه ایرانــی مدرســه بازرگانــی هــاروارد )مرکــز مطالعــات مدیریــت

ایــران( و دکــرتای انیســتیتوی الهیــات دانشــگاه اوپســای ســوئد در رشــته مطالعــات تطبیقــی ادیــان و پدیــدار شناســی دیــن )در

حــوزه علــوم انســانی و فلســفی( می باشــم. ایــن را از آن جهــت عــرض کــردم کــه بنــده معتقــدم آینده پژوهــی نیــز، ماننــد

مدیریــت، حــوزه ای میــان رشــته ای اســت کــه در آن دکــرت، مهنــدس و متخصــص مالــی، صنعتــی، بازرگانــی، اقتصــادی، اجتامعــی

و سیاســی همــه می تواننــد وارد شــوند و پــس از طــی مقدمــات الزم بــه تعلیــم و تعلــم بپردازنــد.

چنانچــه عزیــزان اســتحضار دارنــد ایــن هامیــش- برگــزاری روز جهانــی آینده پژوهــی- اولیــن نشســت از نــوع خــود در ایــران

می باشــد کــه بنــا داریــم از ســال آینــده در ســطح وســیعرت بــا حضــور همــه آینده پژوهــان ایــران و اهــدای جایــزه بــه آینــده-

ــه در ــه امســال هــم، هامنطــور ک ــد ک ــم. هرچن ــزار کنی ــده پژوهــی برگ ــات برجســته آین ــات و نرشی ــر و تحقیق پژوهــان برت

پوســرت هامیــش آمــده، عمــده دانشــگاه ها، نهادهــا، موسســات و شــخصیت های بــزرگ و صاحــب نــام آینده پژوهــی کشــور در

برگــزاری ایــن هامیــش مشــارکت داشــته و مناینــدگان آنهــا در اینجــا حضــور دارنــد.

هــامن گونــه کــه حضــار گرامــی اطــالع دارنــد فرهنگســتان علــوم ایــران، حســب وظیفــه علمــی- فرهنگــی خــود، به گرامیداشــت

ایــام و مناســبت های دیگــری چــون روز مهندســی، روز فیزیــک، روز ریاضیــات و غیــره نیــز اهتــامم داردکــه امیدواریــم دامنــه

ایــن بزرگداشــت ها بتدریــج گســرتش یافتــه و ان شــاءالله همــه رشــته ها و حوزه هــای علمــی فرهنگســتان را دربــر بگیــرد.

ــه در حــوزه ــان ک ــه یکــی از موسســات کوچــک خصوصــی در اصفه ــر شــوم ک ــراً متذک ــن مناســبت جــا دارد مخت ــه همی ب

مخاطــره شناســی فعالیــت دارد و مناینــده ای هــم بــه جلســه حامیــان ایــن هامیــش اعــزام داشــته بــود، ظاهــراً پــس از برگــزاری

ــد و ــه پوســرتی چــاپ کرده ان ــا عجل ــش و اســتامع نظــرات و برنامه هــای فرهنگســتان، ب ــن هامی ــان ای ــن نشســت حامی اولی

برگــزاری نخســتین بزرگداشــت علمــی ؟! روز جهانــی آینــده را توســط آن نهــاد غیــر تخصصــی کوچــک بهمــراه اهــدای جوایــز و

ســایر مــوارد اعــالم داشــته اند کــه در مالقــات حضــوری خدمــت ایشــان گفتــه شــد کــه اینــکار نــه در حــد و انــدازه یــک واحــد

کوچــک خصوصــی و بلکــه در حــد و شــان فرهنگستان هاســت کــه از ســال 1378 از طــرف ریاســت محــرتم جمهــوری رســامً

بــه انجــام ایــن مهــم موظــف شــده اند. بــه ایــن دوســت محــرتم همچنیــن ایــن ســخن پیامــرب ) ص( یــادآوری شــدکه » رحــم

اللــه امــراً عــرف قــدره و مل یتعــد حــدًه« ) خداونــد رحمــت کنــد کســی را کــه حــد و مــرز خویــش را بشناســد و پــا را فراتــر

از گلیــم خــود فراتــر نگــذارد(.

از آنجایــی کــه ســخرنانان ویــژه هامیــش حتــامً در ارتبــاط بــا اهمیــت موضــوع آینده پژوهــی در نظــام تدبیــر کشــور و اساســاً

جایــگاه آینده پژوهــی در کشــورهای پیرشفتــه صنعتــی غــرب و ژاپــن ســخن خواهنــد گفــت و مــا نیــز در میزگــرد جلســه دوم

ــاب منــوده و ــی آینده نگــری اجتن ــه بحــث محتوای ــذا از ورود ب ــم پرداخــت، ل ــن مطلــب خواهی ــه ای ــل ب ــه تفصی هامیــش ب

عرایــض خــود را بــا ذکــر ســه نکتــه کوچــک و لیکــن مهــم دیگــر بــه پایــان می رســانم:

نخســت آنکــه مــا بنــا داریــم، بــا تصویــب شــورای آینده نگــری فرهنگســتان و بــا کمــک و مســاعدت انجمــن آینده نگــری ایــران

کــه از حامیــان جــدی و پروپــا قــرص برگــزاری ایــن هامیــش بــوده اســت، دبیــر خانــه دامئــی برگــزاری روز جهانــی آینــده و

اهــدای جوایــز آینده نگــری از ســوی فرهنگســتان را هرچــه زودتــر در گــروه مطالعــات آینده نگــری مرکــز فرهنگســتان ایجــاد

و فعــال مناییــم و در ایــن رابطــه دســت دوســتی و کمــک بــه ســوی همــه عزیــزان فعــال در حــوزه آینده پژوهــی حــارض در

جلســه دراز می کنیــم تــا از دانــش و تجربــه و راهنامییهــای ســودمند آنهــا بهــره بربیــم.

2

دوم آنکــه چــون ابتــدا قــرار بــود در بخــش دوم برنامــه )جلســه بعــد از ظهــر( دانشــگاه ها و موسســات حــوزه آینده پژوهــی

بــه رشح اقدامــات و فعالیت هــای خــود بپردازندکــه بعــداً آن قســمت از برنامــه حــذف شــد، لــذا از ایــن عزیــزان در خواســت

کردیــم کــه حتــی املقــدور گــزارش مختــری از رئــوس فعالیت هــای خــود را بــرای مــا ارســال مناینــد تــا در دفــرتی بــه همیــن

نــام چــاپ و تکثیــر شــود و در اختیــار رشکــت کننــدگان در هامیــش قــرار گیــرد کــه بحمداللــه ایــن مهــم بــه تحقــق پیوســت.

نکتــه ســوم نیــز آن کــه در مجمــع عمومــی و انتخابــات اخیــر انجمــن آینده نگــری ایــران و جلســه هیــات مدیــره متعاقــب

آن، عزیــزان اعضــای جدیــد هیــات مدیــره انجمــن محبــت فرمــوده وبنــده را بــه عنــوان رئیــس جدیــد انجمــن برگزیده انــد

کــه ضمــن تشــکر از حســن ظــن و اعتــامد ایشــان کــه بحمداللــه اکــراً نیــز در جلســه حضــور دارنــد، از همــگان درخواســت

می منایــم کــه در انجــام ایــن مهــم و ایجــاد انجمنــی زنــده، فعــال، پویــا، همــگان شــمول و فراگیــر، کــه همــه طیف هــا و اقشــار

جامعــه آینده پژوهــی کشــور را پوشــش دهــد ایــن بنــده را یــاری رســانند.

عبدالرحیم گواهی

مشاور ریاست فرهنگستان و

رسپرست گروه مطالعات آینده نگری علم و فناری فرهنگستان علوم

3

بخش اول

معرفی فعالیت اهی گروه مطالعات آینده نگری فرهنگستان علوم

)ات سال 92(

4

معرفی فعالیت های گروه آینده نگری فرهنگستان علوم تا پایان سال 92

5

1- معرفی گروه آینده نگری فرهنگستان علوم1-1- تاریخچه

• ــی و ــرای ارزیاب ــی انقــالب فرهنگــی مــورخ 24/ 1/ 1378تاســیس مرکــزی ب ــه جلســه440 شــورای عال ــر اســاس مصوب ب

ــه تصویــب رســید. ــا نظــارت فرهنگســتان ب ــوم، فــن آوری و توســعه کشــور ب ــده نگــری عل آین

• ــه ــه فرهنگســتان های چهارگان ــورخ 1379/11/11 ب ــالب فرهنگــی م ــی انق ــه جلســه 474 شــورای عال ــر اســاس مصوب ب

اجــازه داده شــد بــا همــکاری ســازمان مدیریــت و برنامــه ریــزی کشــور تشــکیالت و اعتبــارات الزم را بــه منظــور ارزیابــی

و آینده نگــری وضعیــت علــوم، علــوم پزشــکی ، زبــان و ادب فارســی و هــرن بــه وجــود آورنــد.

• ــه ســیصد ــن مصوب ــورخ 1383/2/28و همچنی ــا م ــای فرهنگســتان ه ــات امن ــانزدهمین جلســه هی ــه ش ــق مصوب مطاب

ــدار ــه توســعه پای ــه منظــور دســتیابی ب ــوم مــورخ 26/ 6/ 1385 ب و یازدهمیــن جلســه شــورای علمــی فرهنگســتان عل

شــامل بهبــود رشایــط اجتامعــی، اقتصــادی و زیســت محیطــی، دفــرت آینــده نگــری علــم و فنــاوری در فرهنگســتان علــوم

تاســیس شــد.

• پــرو مصوبــه نــود و هشــتمني جلســه مجمــع عمومــي مــورخ 1390/11/27 فرهنگســتان در خصــوص اساســنامه مركــز

ــم و ــده نگــري عل ــات آين ــروه مطالع ــه »گ ــر ب ــا تغي ــاوري ب ــم و فن ــده نگــري عل ــرت آين ــاوري دف ــم و فن ــات عل مطالع

فنــاوري« بــه ايــن مركــز انتقــال يافــت.

• در حال حارض آقاي دكرت عبدالرحيم گواهي رسپرست اين گروه مي باشد.

1-2- ماموریت و اهداف گروه آینده نگری علم و فناوری

ماموریت

شناسایی•تحوالت•علم•و•فناوری•در•جهان•و•ایران•به•منظور•تعیین•اولویت•های•مربوط•در•توسعه•پایدار•ایران. • •

اهداف

شناسایی•علوم•و•فناوری•ها••به•منظور•دستیابی•به•تفکری•جامع••و•منسجم•در•زمینه•آینده•نگری•علم•و•فناوری • •

تعیین•اولویت•های•علم•و•فناوری•به•منظور•توسعه•پایدار•ایران • •

1-3- فعالیت های کالن انجام شده در گروه آینده نگری علم و فناوری فرهنگستان علوم جمهوری اسالمی ایران از بدو

تأسیس

تشکیل•شورای•آینده نگری•علم•و•فناوری • •

تشکیل•کمیسیون•آینده نگری•علم•و•فناوری • •

تشکیل•شورای•علمی-•مطالعاتی•گروه• • •

تشکیل•کار-گروه•مختلف•پیرامون•مسائل•آینده•ایران• • •

تدوین•اولویت های•کالن•کشور • •

اجرای•طرح های•مطالعاتی•در•حوزه•آینده نگری • •

برگزاری•سخرنانی ها،•میزگرد ها•و•هامیش•های•آینده-نگری • •

چاپ••و•استخراج•مقاالت•و•کتب•آینده•نگری• • •

برقراری•ارتباط•با•سازمان•ها•و•نهادهای•فعال•در•حوزه•آینده•پژوهی • •

2- مهمرتین فعالیت های گروه آینده نگری فعالیت های گروه آینده علم و فناوری فرهنگستان علوم را می توان در 6 دسته ی زیر طبقه بندی منود:

جلسات 4- سخرنانی ها -1

طرح ها 5- انتشارات -2

کار-گروه ها 6- ارتباطات -3

در ادامه به معرفی هر یک از این فعالیت ها می پردازیم.

6

2-1 جلساتجلسات گروه آینده نگری را می توان در دو دسته کلی جای داد:

منودار2. جلسات گروه آینده نگری

الــف( جلســات تخصصــی گــروه: شــامل جلســاتی تخصصــی پیرامــون موضــوع آینــده پژوهــی مــی باشــد کــه گــروه آینــده

ــی، کمســیون ــی کارشناســان دفــرت، شــورای علمــی – مطالعات ــر عهــده دارد. جلســه داخل ــگاری مســئولیت برگــزاری آن را ب ن

آینــده نگــری فرهنگســتان علــوم و شــورای آینــده نگــری فرهنگســتان علــوم ذیــل ایــن گــروه قــرار دارنــد.

ب( ســایر جلســات : ایــن گــروه شــامل جلســاتی مــی باشــد کــه بــا حضــور مناینــده ای از گــروه آینــده نــگاری برگــزار مــی شــود

ولــی گــروه آینــده نــگاری متولــی برگــزاری منــی باشــد. جلســات انجمــن آینــده نگــری، شــورای علمــی و شــورای پژوهشــی

فرهنگســتان علــوم در ذیــل ایــن گــروه مــی باشــند.

2-1-1 جلسات تخصصی گروه:

1- جلسه شورای آینده نگری

ايــن شــورا بــه منظــور دســتیابی بــه تفکــری جامــع و منســجم در زمینــه آینــده نگــری کشــور و پیشــنهاد اولویتهــای علــم و

فنــاوری بــا توجــه بــه اســناد باالدســتی شــامل ســند چشــم انــداز توســعه کشــور، نقشــه جامــع علمــی کشــور و سیاســتهای کلــی

در بخــش علــم و فنــاوری، و ناظــر بــه توســعه پایــدار ایــران تشــكيل شــده اســت.

ترکیب اعضای شورا به رشح زیر است:

1. رییس فرهنگستان )رییس شورا(

2. دبیر فرهنگستان

3. معاونین پژوهشی فرهنگستان

4. رییس مرکز مطالعات علم و فناوری فرهنگستان

5. رییس گروه مطالعات آینده نگری علم و فناوری

6. شش نفر به انتخاب گروه های علمی فرهنگستان از هر گروه یک نفر

7. سه نفر به پیشنهاد اعضای بندهای 2 -1 الی 2-6 با تایید رییس فرهنگستان

دبیر شورا توسط رییس شورا انتخاب و با حکم ایشان برای مدت دو سال تعیین می شود و انتخاب مجدد دبیر شورا بالمانع

است.

اعضای حقیقی شورا )بندهای 2- 6 و 2-7( با حکم رییس فرهنگستان برای مدت دو سال تعیین می شوند و انتخاب مجدد

اعضای شورا بالمانع است.

7

وظایف شورا به رشح زیر است:

شناسایی وضع موجود و روند احتاملی تحوالت علم و فناوری در جهان و ایران.. 1

تعیین اولویتهای ملی در زمینه تحقیقات علم و فناوری براساس نیازهای توسعه کشور.. 2

انتخاب الگو یا روش مناسب آینده نگری برای تعیین اولویت های ملی تحقیقات علم و فناوری.. 3

ــاوری براســاس . 4 ــم و فن ــا و ســاختار پژوهشــهای عل ــه ســازی شــیوه ه ــرای بهین ــه راهکارهــای مناســب ب ــن و ارای تدوی

ــی. ــای توســعه مل اولویته

ــامل و اجــرای . 5 ــه منظــور اع ــذاران ب ــران و سیاســت گ ــی، کارب ــه علم ــن جامع ــکاری بی ــه هــای هم فراهــم آوردن زمین

ــن شــده. سیاســت هــای تدوی

تدوین سیاست های توسعه علم و فناوری کشور.. 6

پیشنهاد طرح های پژوهشی آینده نگرانه در زمینه علم و فناوری و ارایه آنها به شورای پژوهشی فرهنگستان.. 7

انجام سایر امور پیشنهاد شده از طرف رییس فرهنگستان.. 8

مصوبات شورا پس از تایید مجمع عمومی الزم االجراست.

مهمرتین مصوبات شورای آینده نگری تا پایان سال 1391:

تبیین•تفاوت•طرح•های•آینده•نگری•با•سایر•طرح•ها• • •

تصویب•آیین•نامه•های•شورا•و•کمیسیون•آینده•نگری• • •

تصویب•راه•اندازی•شبکه•آینده•نگری•در•سایت•فرهنگستان•علوم• • •

تصویب•طرح•پیش•بینی•فناوری•های•نوین•در•سال•های•1400 تا 1410 • •

ارایه•طرح•موانع•فرهنگی•توسعه•در•ایران• • •

تصویب•طرح•فرار•مغزها • •

تصویب•طرح•آینده•سیر•بیامری•های•عفونی•دام،•طیور•و•آبزیان•در•ایران• • •

تبیین•رشایط•طرح•های•آینده•نگری•در•ابعاد•جهانی،•منطقه•ای•و•ایران• • •

تصویب•طرح•بررسی•وضعیت•آینده•نگری•در•ایران•و•چند•کشور•جهان• • •

موافقت•با•تهیه•اولویت•های•توسعه•پایدار•در•ایران• • •

موافقت•با•تشکیل•اتاق•فکر•و•شورای•علمی–•مطالعاتی•در•دفرت•آینده•نگری•به•منظور•ارایه•ایده•های•آینده•نگری• • •

تصویب•طرح•مقابله•با•تحریم•های•سازمان•ملل•با•همکاری•وزارت•امور•خارجه• • •

موافقت•با•تشکیل•کار-گروه•های•مختلف•آینده•نگری•در•حوزه•های•آینده•پژوهی• • •

موافقت•با•تشکیل•کار-گروه•اخالق•آموزش،•مدیریت•و•اقتصاد• • •

تصویب•برگزاری•هامیش•های•آینده•نگری • •

اقدامات شورای آینده نگری در سال 1392:

ــا تصویــب آیین نامــه شــورای آینده نگــری، در اجــرای بنــد 2 مــاده 2 اساســنامه فرهنگســتان علــوم، در تاریــخ 1392/9/16 ب

ایــن شــورا از گــروه مطالعــات آینده نگــری علــم و فنــاوری منفــک و بــه عنــوان یکــی از شــوراهای فرهنگســتان علــوم رشوع

بــه فعالیــت کــرده اســت. ایــن شــورا بــه منظــور بررســی و تحلیــل وضعیــت علمــی و فنــی کشــور در حوزه هــای آموزشــی،

پژوهشــی، اجتامعــی و اقتصــادی در زمــان حــال و آینــده و اتخــاذ تصمیــم یــا ارایــه پیشــنهاد در بهبــود و ارتقــا آن بــه مراجــع

ذیصــالح، موضوعــات مختلــف در حــوزه هــای مذکــور را مــورد بررســی و تحلیــل قــرار می دهــد.

در ســال 1392 دو جلســه شــورای آینده نگــری تشــکیل شــده اســت؛ در جلســه اول انجــام طــرح دانشــگاه آینــده بــه تصویــب

ــا و ــری طرح ه ــیون آینده نگ ــد کمیس ــرر ش ــه دوم مق ــت. در جلس ــام اس ــال انج ــرح در ح ــن ط ــون ای ــم اکن ــه ه ــید ک رس

ــه منظــور ــج را ب ــی و اقتصــادی بررســی و نتای ــای آموزشــی، پژوهشــی، اجتامع ــری را در حوزه ه پیشــنهادات کالن آینده نگ

ــه شــورای آینده نگــری ارجــاع دهــد. ــی ب ــم نهای تصمی

8

پیشنهادات:

1- بــا توجــه بــه ایــن کــه شــورای آینــده نگــری یکــی از شــوراهای فرهنگســتان علــوم مــی باشــد و در حــوزه هــای مختلــف

فعالیــت خواهــد داشــت، لــذا الزم اســت گــرو هــای علمــی فرهنگســتان در پیشــنهاد موضوعــات آینــده پژوهــی و ارایــه آن بــه

کمیســیون و نیــز اجــرای طــرح هــا فعاالنــه رشکــت داشــته باشــند.

2- بــا تعییــن دبیــر شــورای آینــده نگــری و ارتقــای فعالیــت هــای کمــی و کیفــی، جلســات ایــن شــورا بــه بیــش از حداقــل دو

جلســه در ســال افزایــش یابــد.

3- کلیه طرح های آینده نگری در حوزه های مختلف، حسب مورد با یکی از روشهای آینده نگری انجام شوند.

4- به طور مستمر فرهنگستان کشورهایی که فعالیت و مطالعات آینده پژوهی دارند، رصد شود.

2- جلسه کمیسیون آینده نگری

بــه منظــور بررســی و تعییــن مطالــب دســتور جلســات و ارایــه نظــرات تحلیلــی و مشــورتی بــه شــورای آینــده نگــری و تدویــن

پیشــنویس مصوبــات، کمیســیون آینــده نگــری زیــر نظــر رییــس کمیســیون بــا ترکیــب زیــر تشــکیل مــی شــود.

دبیر•شورا•)رییس•کمیسیون( • •

رییس•مرکز•مطالعات•آینده•نگری•علم•و•فناوری•)دبیر•کمیسیون( • •

رییس•گروه•مطالعات•آینده•نگری•علم•و•فناوری • •

چهار•نفر•به•انتخاب•شورای•آینده•نگری•که•حداقل•دو•نفر•آنان•از•میان•اعضای•شورا•باشند. • •

رییــس کمیســیون بــا ابــالغ رییــس شــورا و اعضــای حقیقــی کمیســیون )بنــد 3-4( بــا ابــالغ رییــس شــورا بــرای مــدت دو ســال

تعییــن مــی شــوند و انتخــاب مجــدد آنــان بالمانــع اســت.

وظایف کمیسیون:

بررسی•و•تعیین•مطالب•دستور•جلسات•شورای•آینده•نگری • •

ارایه•نظرات•تحلیلی•و•مشورتی•به•شورای•آینده•نگری • •

•تدوین•پیش•نویس•مصوبات•شورا • •

پیشنهادات کمیسیون آینده نگاری فرهنگستان علوم تا پایان سال 1391:

تصویب•وظایف•و•ساختار•تشکیالتی•دفرت•آینده•نگری•علم•و•فناوری• • •

شناسایی•تنگناها•و•چالش های•علم•و•فناوری• • •

شناسایی•اولویت های•کالن•علم•و•فناوری• • •

تعیین•وضعیت•آینده•جهان•و•روند•جهت گیری•آینده•با••توجه•به•توسعه•پایدار•در•ایران• • •

تعیین•ویژگی های•کار-گروه های•دفرت•مطالعات•آینده•نگری•: • •

کالن•باشد•و•شاخه•خاصی•در•فرهنگستان•نداشته•باشد. • •

با•نگاه•و•روش•آینده نگرانه•به•موضوع•بپردازد•و•نه•روش های•تحقیقاتی•–•تخصصی•گروه ها.• • •

رضورت•انتشار•خربنامه•داخلی•در•زمینه•آینده نگری•علم•و•فناوری• • •

پرداخنت•به•اجرای•طرح هایی•که•دانشگاه ها•و•پژوهشگاه ها•قادر•به•انجام•آن•نیستند. • •

موافقــت•بــا•انجــام•مطالعــات•انجمــن•فرهنگســتان ها•در•آســیا،•مطالعــات•تطبیقــی•آینده نگــری•علــم•و•فنــاوری•در• • •

ده کشــور شــاخص جهــان و آینده نگــری علــم و فنــاوری در ایــران

تبیین•بهرتین•روش های•انجام•تحقیقات•آینده•نگرانه•در•ایران • •

فعالیت های کمیسیون آینده نگاری در سال 1392:

در سال 1392 چهار جلسه کمیسیون در تاریخ های 92/2/29، 92/6/24، 92/10/22 و 92/12/4 برگزار شد.

9

پیشنهادات کمیسیون:

1- توجه به روابط فرهنگستان در سطح بین امللل و پس از آن نسبت به روابط دفرت اقدام شود.

2- بــا توجــه بــه اینکــه مســئوالن مملکتــی بیشــرت دغدغــه حــل مســائل حــاد روز و رشایــط بحرانــی موجــود را دارنــد و لــذا در

ایــن میــان موضــوع آینــده تــا حــدودی فرامــوش شــده اســت، پیشــنهاد شــد بــا توجــه بــه اهمیــت موضــوع، نامــه ای در ایــن

زمینــه بــه ریاســت محــرتم جمهــور نوشــته شــود.

3- پیرامــون وظایــف و رویکــرد جدیــد کمیســیون بــا توجــه بــه جایــگاه جدیــد شــورای آینده نگــری علــم و فنــاوری بحــث

و گفتگــو بــه عمــل آمــد و نتیجه گیــری شــد کــه وظیفــه کمیســیون بررســی و تعییــن مطالــب دســتور جلســات شــورا، ارایــه

نظــرات تحلیلــی و مشــورتی بــه شــورای آینده نگــری و تدویــن پیش-نویــس مصوبــات شــورای مزبــور، و نیــز بحــث و بررســی

پیرامــون مطالــب ارایــه شــده از طــرف شــورای گــروه مطالعــات آینده نگــری اســت.

4- پیرامــون تهیــه هنجارهــا و شــاخص هایی بــه منظــور بررســی تطبیقــی وضــع دانشــگاه های ایرانــی بــا دانشــگاه های معتــرب

خارجــی و ارایــه تصویــری دقیــق از عملکــرد دانشــگاه های ایرانــی پیشــنهادهای زیــر ارایــه شــد:

•تعیین•معیارهای•دانشگاه•آینده• • •

•بررسی••آینده•آموزش•دانشگاهی•و•آینده•علوم•در•ایران • •

5- پیرامــون بررســی آسیب شناســی آینده نگــری در ایــران و ســاز وکارهــای بــه کارگیــری مطالعــات آینده پژوهی در ســاختارهای

سیاســت گــذاری کشــور پیشــنهاد شــد بــا توجــه بــه چالش هــای موجــود در حــوزه آینــده پژوهــی، فرهنگســتان می توانــد بــه

عنــوان یــک مرجــع علمــی در ایــن زمینــه شــاخص هایی را تدویــن کنــد و در اختیــار دســت انــدارکاران و صاحــب نظــران و

دانشــگاهیان ایــن حــوزه قــرار دهــد.

6- در خصــوص مشــارکت در تدویــن » فصــل توســعه علــم و فنــاوری و نــوآوری کشــور در برنامــه پنــج ســاله ششــم توســعه

ج.ا.ا«. بــا تولیــت فرهنگســتان مــوارد زیــر پیشــنهاد شــد:

ــه• ــد•در•تبییــن•خطــوط•کلــی•وارد•شــود•و•نبایــد•وارد•مراحــل•اجرایــی•و•جزیــی•شــود.•ارای فرهنگســتان•مــی•توان • •

رهنمــود در زمینــه جهــت گیــری علــم بــا فرهنگســتان و تولیــت برنامه ریــزی علمــی کشــور بــا وزارت علــوم، تحقیقــات

ــت. ــاوری اس و فن

7- پیرامون فعالیت های دفرت در سال آینده موارد زیر پیشنهاد شد:

تبیین الگوهای آینده نگری مناسب رشایط بومی

رصد•علم•و•فناوری•در•جهان•و•شناسایی•نهادهای•بین•املللی • •

ادامــه•انجــام•طــرح•تبییــن•نقــش•فرهنگســتان ها•در•ارتقــای•فرهنــگ•آینده نگــری•و•سیاســتگذاری های•مربوطــه•در••••••••••••• • •

ــام. ــتی نظ ــاال دس ــای ب نهاده

مطالعه•شیوه•های•آینده•نگری•در•جهان•و•انتخاب•شیوه•های•مطلوب•برای•ایران • •

3- جلسه شورای علمی- مطالعاتی گروه آینده نگری

ــه داراي 8 عضــو اســت. ــك شــوراي علمــي- مطالعــايت مــي باشــد ك ــاوري داراي ي ــم و فن ــده نگــري عل ــروه مطالعــات آين گ

ــيدمحمد ــرت س ــي، دك ــم گواه ــرت عبدالرحي ــي، دك ــعيد خزاي ــرت س ــي، دك ــن بهرام ــرت محس ــد از: دك ــورا عبارتن ــن ش ــاي اي اعض

ــون. ــرت رضــا مكن ــرت غالمعــي منتظــر و دك ــد مردوخــي، دك ــزدي، بايزي ــي ي ــا طباطباي ــرت روي ــي، دك طباطباي

مهمرتین مصوبات شورای علمی- مطالعاتی گروه آینده نگری تا پایان سال 1391:

تبیین•روش ها•و•شیوه های•آینده•پژوهی•در•ایران•با•استفاده•از•روش•میزگرد•نخبگان • •

تدوین•گزارش•سالیانه•آینده•علم•و•فناوری•در•ایران.• • •

تدوین•طرح•کالن•ترویج•آینده•نگری•در•ایران•در•سطوح•مختلف•و•پیشنهاد•تقسیم•کار•ملی•آن. • •

آینده• پژوهی•آموزش•عالی•در•ایران.• • •

ایجاد•بانک•جامع•اطالعات•آینده•پژوهی.• • •

آینده•پژوهی•علم•و•فناوری•در•ایران•در•افق•1404. • •

10

بازشناسی•مبانی•معرفتی•آینده•پژوهی.• • •

توجه•به•فناوری•های•نوپدید•و•اثرگذاری•آن•بر•آینده•جامعه•ایران • •

تبیین•و•گسرتش•مفاهیم•آینده•نگری•در•سطح•کشور•و•به•ویژه•در•برنامه•های•آموزش•عالی•• • •

تعامل•آینده•نگرانه•از•طریق•ارتباط•با•متخصصان،•انجمن•ها،•و•فرهنگستان•های•خارج•از•کشور• • •

چگونگی•تشویق•و•ترغیب•آینده•پژوهی•در•بنگاه•های•اقتصادی• • •

ایجاد•رصد•خانه•آینده•پژوهی• • •

تعیین•نقش•و•جایگاه•فرهنگستان•در•حوزه•آینده•پژوهی• • •

تعامل•و•ارتباط•بیشرت•با•سازمان•ها•و•نهادهای•آینده•پژوهی•کشور• • •

تدوین•سیاست•ها•و•برنامه•های•گروه•بر•پایه•نو•آوری• • •

توجه•به•نیازها•و•چالش•های•کالن•و•موضوعات•مهم•آینده•نگری•و•تعیین•اولویت•های•ملی • •

شورای علمی- مطالعاتی گروه آینده نگری در سال 1392:

جلســات شــورای علمــی- مطالعاتــی در ســال 1392 بیشــرت بــه بررســی برنامــه هــای گــروه آینــده نگــری و ارائــه پیشــنهادهایی

بــرای انجــام هــر چــه بهــرت امــور اختصــاص داشــت. در ایــن ســال هــر 10 جلســه برنامــه ریــزی شــده برگــزار شــد. کــه مهمرتیــن

مباحــث ایــن جلســه هــا عبارتنــد از:

بحث•و•گفتگو•پیرامون•وظایف•و•اهداف•گروه•در•سال•1392 • •

بحــث•و•گفتگــو•پیرامــون•جنبه هــای•آینده نگرانــه•قانــون•برنامــه•پنــج•ســاله•پنجــم•توســعه•جمهــوری•اســالمی•ایــران• • •

)1390-1394(

بحث•و•گفتگو•پیرامون•نشست•»ارتقای•فرهنگ•آینده نگری•در•نهادهای•باالدستی•نظام« • •

بحث•و•گفتگو•پیرامون•طرح:•تبیین•نقش•فرهنگستان ها•در•ارتقای•فرهنگ•آینده نگری • •

بحث•و•گفتگو•پیرامون•اجرای•طرح•»•دانشگاه•آینده•یا•دانشگاه•فردا«. • •

تهیه•نامه•به•رياست•محرتم•جمهور•در•رابطه•با•اهميت•آينده نگري • •

بحث•وگفتگو•پريامون•خربنامه•داخيل•آينده•نگري•گروه•آینده•نگری • •

4- جلسه داخلی کارشناسان گروه آینده نگاری:

ــروه و بعضــی از ــان گ ــری و کارشناس ــده نگ ــروه آین ــا حضــور ریاســت گ ــنبه ب ــروه هــر دو ش ــان گ ــی کارشناس جلســه داخل

ــد. ــی مناین ــه م ــود ارائ ــای خ ــت ه ــی از فعالی ــان گزارش ــات کارشناس ــن جلس ــود. در ای ــی ش ــزار م ــر گ ــو ب ــان مدع کارشناس

همچنیــن بــه بررســی فعالیــت هــا و برنامــه هــای گــروه پرداختــه شــده و مســئول پیگیــری برنامــه هــا تعییــن مــی شــود. در

حــال حــارض تیــم کارشناســی گــروه آینــده نگــری علــم و فنــاوری شــامل دو کارشــناس متــام وقــت )رس کار خانــم بابایــی نصیــر

و آقــای مهنــدس ســلیمی( و یــک کارشــناس نیمــه وقــت )آقــای دکــرت خلــج( و یــک کارشــناس مدعــو )آقــای مهنــدس کرامــت

زاده( مــی باشــد.

جمع بندی جلسات تخصصی گروه آینده نگری:

عملکرد متناسب با برنامهتعداد برگزار شدهتعداد برنامه ریزی شدهجلسه

50% 42شورای آینده نگری

%6467کمیسیون

100%1010علمی - مطالعاتی

93%4037داخلی

11

2-1-2 سایر جلسات :

1- جلسات انجمن آینده نگری

ــده نگــری در محــل مرکــز مطالعــات ــر برگــزاری جلســات در انجمــن آین ــی ب ــده نگــری مبن ــه درخواســت انجمــن آین ــا ب بن

فرهنگســتان علــوم و توافقــات بــه عمــل آمــده، گــروه آینــده نگــری فرهنگســتان علــوم در راســتای حامیــت از ترویــج آینــده

نگــری، میزبانــی جلســات ماهیانــه انجمــن آینــده نگــری را بــر عهــده دارد. انجمــن آینــده نگــری در ســال 1392، پنــج جلســه

داشــته کــه بــا حضــور ریاســت و کارشناســان دفــرت مطالعــات آینــده نگــری برگــزار شــده انــد.

2-2 طرح هاگــروه آینــده نگــری فرهنگســتان علــوم در راســتای عمــل بــه اهــداف و وظایــف خویــش، طــرح هــای مطالعاتــی مختلفــی را

پیرامــون مســائل آینــده کشــور انجــام مــی دهــد.

2-2-1 طرح های انجام گرفته تا پایان سال 1391

در ادامه عناوین طرح های انجام گرفته تا پایان سال 1391 لیست شده است:

بررسی•وضعیت•آینده•نگری•در•ایران•و•چند•کشور•منتخب)1389( • •

ــا•ســال•2006م ــران•ت ــت•ای ــا•وضعی ــاق•آن•ب ــل•و•انطب ــروژه•هــزاره•ســازمان•مل ــزارش•هــای•پ ــل•گ بررســی•و•تحلی • •

)1389 (

برريس•پيامدهاي•تحريم•احتاميل•سازمان•ملل•عليه•ايران•و•ارایه•راهكار•)1390( • •

پروژه•هزاره•سازمان•ملل•متحد•و•انطباق•آن•با•وضعیت•ایران•تا•سال•2009 م) 1390( • •

•بــرريس•و•تحليــل•گزارش هــاي•پــروژه•هــزاره•ســازمان•ملــل•)ســال•هــاي•2007، 2008 و 2009( و اجــالس كيوتــو و • •

انطبــاق آن بــا وضعيــت ايــران

ارزيــايب•ســاختار•و•كاركــرد•نظــام•برنامــه•ريــزي•توســعه•و•عوامــل•و•موانــع•تحقــق•اهــداف•برنامــه•هــاي•توســعه•در• • •

ــران اي

مطالعه•اي•در•زمينه•آينده•اقتصاد•در•ايران• • •

ــاي• ــه•در•نهاده ــاي•مربوط ــتگذاري•ه ــري•و•سياس ــده•نگ ــگ•آين ــاي•فرهن ــا•در•ارتق ــتان•ه ــش•فرهنگس ــن•نق تبي • •

نظــام. اجرايــي و آمــوزيش باالدســتي،

2-2-2 طرح های گروه آینده نگری علم و فناوری در سال 1392:

ــده نگــری در ســال 1392 ــی، گــروه آین ــوم و شــورای علمــی- مطالعات ــده نگــری فرهنگســتان عل ــات شــورای آین ــرو مصوب پی

ــرار داد. ــر را در دســتور کار خــود ق طرح-هــای زی

الف( به روز آوری گزارش طرح بررسی وضعیت آینده نگری در ایران و چند کشور منتخب

ب( تعیین مهمرتین چالش ها و اولویت ها در آینده از نگاه سازمان های بین املللی

ج( تبيین نقش فرهنگستان ها در ارتقاي فرهنگ آينده نگري

گــزارش نهایــی طــرح هــای الــف( بــه روز آوری گــزارش طــرح بررســی وضعیــت آینــده نگــری در ایــران و چنــد کشــور منتخــب ،

و ب( تعییــن مهمرتیــن چالــش هــا و اولویــت هــا در آینــده از نــگاه ســازمان هــای بیــن املللــی در ســال 1392 تهیــه شــد. طــرح

تبییــن نقــش فرهنگســتان هــا در ارتقــای فرهنــگ آینــده نگــری نیــز در شــاخه هــای مختلــف پیگیــری شــد در ادامــه خالصــه

از نتایــج طــرح هــا بیــان مــی شــود.

12

منودار3- طرح های گروه دفرت آینده نگری

الف( به روز آوری گزارش طرح بررسی وضعیت آینده نگری در ایران و چند کشور منتخب جهان

در ادامــه مطالعــات صــورت گرفتــه از ســال 1389 پیرامــون بررســی وضعیــت آینــده نگــری در ایــران و چنــد کشــور جهــان، در

ســال 1392 نیــز ایــن مطالعــه ادامــه داشــت و ســعی شــد تــا گزارشــات موجــود روزآمــد شــده و همچنیــن گســرته ی وســیع

تــری از کشــورها مــورد مطالعــه قــرار گیرنــد. در خــالل ایــن طــرح فعالیــت هــای آینــده نگــری در کشــورها و ســازمانهای زیــر

مــورد بررســی قــرار گرفــت و اطالعــات جمــع آوری شــده بــه مطالعــات پیشــین اضافــه شــد:

• ــک ــد OECD، FAO، UNESCO، UNIDO ، بان ــی مانن ــن امللل ــای بی ــازمان ه ــت س ــد فعالی ــامل رص ــی: ش بین امللل

ــره مــی باشــد. ــی و غی جهان

• ــه در ســطح ــی اســت ک ــه کشــورهای اروپای ــوط ب ــت هــای مرب ــا شــامل رصــد فعالی ــت هــای اروپ ــا: رصــد فعالی اروپ

ــرد. ــی پذی ــه ای انجــام م ــی و منطق ــی، مل ــت هــای فرامل ــا، فعالی ــه اروپ اتحادی

• ــوادور، ــا، اک ــا، کوب ــل، شــیلی، کلمبی ــوی، برزی ــن، بولی ــت کشــورهای آرژانتی ــن فعالی ــکای التی ــن: از آمری ــکای التی آمری

ــد. ــده ان ــال رصــد گردی ــرو و ونزوئ ــه، پ ــا، پاراگوئ ــک، پانام مکزی

• آمریکای شاملی: این منطقه شامل کاندانا و آمریکاست.

• آسیا: رصد فعالیت های آسیا در کشورهای هند، چین، ژاپن، سنگاپور و کره جنوبی صورت پذیرفته است.

• اقیانوسیه: شامل اسرتالیا و نیوزلند

برای منونه خالصه ای از نتایج این مطالعات در قالب منودارهای زیر آمده است.

جدول 1. حامیان مالی فعالیت های آینده نگری در نقاط مختلف جهان

13

جدول 2. مخاطبین آینده نگری در نقاط مختلف جهان

جدول 3. افق زمانی فعالیت های آینده نگری در نقاط مختلف جهان

جدول 4. تکنیک های مورد استفاده آینده پژوهی در نقاط مختلف جهان

14

ب( تعیین مهمرتین چالش ها و اولویت ها در آینده از نگاه سازمان های بین املللی

یکــی از روش هــای رصــد آینــده و آگاهــی از چالــش هــا و اولویــت هــا در آینــده، رصــد مطالعــات و گــزارش هایــی اســت کــه

توســط برخــی ســازمان هــا در ســطح بیــن املللــی پیرامــون ایــن مســائل منتــرش مــی شــود. بــا بررســی هــای صــورت گرفتــه،

ــده کــه ــو +20 و ســناریوهای آین ــروژه هــزاره، کنفرانــس ری ــو، پ ــاوری در اجــالس کیوت ــم و فن گزارشــات نهایــی نشســت عل

ــای بررســی هــای قــرار گرفــت. جــدول زیــر خالصــه ای از نتایــج ــکا منتــرش شــده، مبن توســط شــورای ملــی اطالعــات آمری

مطالعــات را نشــان مــی دهــد.

جدول مهمرتین چالش های و روندهای آینده بر اساس گزارش سازمان های مختلف

شورای ملی اطالعات آمریکاریو + 20پروژه هزارهاجالس کیوتو

کالن روندهاآب و بهداشتتوسعه پايدارعلم و فناوری

قدرت گرفنت افرادانرژيآبانرژی

تقسیم قدرتحمل و نقل پایدارجمعيت و منابعبهداشت جهانی

الگوهای جمعیت شناختیشهر پایدار و اسکان جمعیتمردم ساالريفناوری و اطالعات

پیوستگی آب، غذا، انرژیکاهش ریسک بالیاديدگاه هاي بلند مدت جهايننانو تکنولوژی

بازیگران صحنهمواد شیمیایی و پسامندفاصله فقر و غنيمقابله با بالیای طبیعی

همکاری صنعت، دولت

و دانشگاه

جهاين شده و فناوري

اطالعاتاقتصاد جهانی مستعد بحرانتولید و مرف پایدار

خالء حکمرانی خوبمعادنبهداشتمالکیت فکری

افزایش هامهنگی

جهانیظرفيت براي تصميم گري

امنیت غذایی ، تغذیه و

کشاورزی، پایداراستعداد برخورد بیشرت

آموزش، تحقیق و

کارآفرینیجنگل هاصلح و جنگ

دامنه گسرتده تر بی ثباتی

منطقه ای

تاثیر فناوری های جدیدتنوع زیستیزنانتغییر اقلیم

افزایش ارتباط

دانشمندان و جامعهتبهكاري

بیابان زایی خشکسالی و

تخریب خاكنقش ایاالت متحده

جهان های بالقوه )بدیل(کوهستانانرژيآموزش همگانی

سناریوی موتورهای خاموشاقیانوس ها و دریاهاعلم و فناوريپیر شدن جمعیت

سناریوی امتزاج و تلفیقفقرزداییاخالقيات جهاينافزایش شهرنشینی

گردشگري پایدارافزایش جمعیتسناریوی از کنرتل خارج شدن

نابرابری های اجتامعی

جمعیت و بهداشتسناریوی جهان کشور زدایی

شده

اشتغال و کارمناسب

آموزش

برابري جنسیتی و

توامنندسازي زنان

تغییرات اقلیم

آلودگی هوا

اقتصاد سبز

15

ج( تبيني نقش فرهنگستان ها در ارتقاي فرهنگ آينده-نگري و سياست گذاري هاي مربوطه در نهادهاي باالدستي، آموزيش

و اجرايي نظام

این طرح به سه بخش کلی فرهنگستان ها، نهادهای قانون گذاری و نهادهای اجرایی نظام تقسیم شده است.

برای هر کدام از بخش های مذکور گروهی تشکیل و مطالعاتی صورت پذیرفته است که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم.

1- فرهنگستان ها

هــدف ایــن بخــش هــدف بررســی و ارتقــاء وضعیــت آینــده نگــری در فرهنگســتان هــای کشــور مــی باشــد. جــدول زیــر اعضــاء

گــروه پژوهشــی را در ایــن بخــش نشــان مــی دهــد.

جدول 1. گروه پژوهشی ارتقاء وضعیت آینده نگری در فرهنگستانها

اعضاءردیفاعضاءردیف

دکرت مکنون5دکرت بهرامی1

دکرت منازی6دکرت ظهور2

مینا بابایی نصیر7دکرت گواهی3

جلیل سلیمی8دکرت مردوخی4

اولیــن جلســه ایــن گــروه در تاریــخ 91/7/9 برگــزار و مقــرر شــد ایــن بخــش از طــرح بــا انجــام دو فعالیــت اصلــی پیگیــری

شــود.

ــای دکــرت . 1 ــاب آق ــده نگــری در فرهنگســتان هــای کشــور تحــت نظــارت جن ــه ای از وضعیــت موجــود آین مطالعــه اولی

مکنــون. گــزارش اولیــه در جلســه مــورخ 1392/12/14 ارائــه شــد و بررســی هــای صــورت گرفتــه نشــانگر ایــن بــود کــه

ــا حــدی فرهنگســتان علــوم پزشــکی مشــغول فعالیــت در حــوزه هــای آینــده نگــری مــی تنهــا فرهنگســتان علــوم و ت

باشــند.

ــر . 2 ــر و زی ــی امیرکبی ــا اعضــای منتخــب از گــروه هــای علمــی فرهنگســتان توســط تیمــی از دانشــگاه صنعت ــه ب مصاحب

نظــر آقــای دکــرت بهرامــی.

برای این بخش 6 مصاحبه در نظر گرفته شده است، که سه مصاحبه آن تا پایان سال 1392 انجام شده است.

2- نهادهای قانونگذار

ــده نگــری ــن بخــش کشــور در انجــام فعالیــت هــای آین ــوان مهــم تری ــاال دســتی( نظــام را مــی ت ــون گــذار )ب نهادهــای قان

ــد. ــده دارن ــر عه ــد مــدت را ب ــه هــای بلن ــم ســازی، سیاســتگذاری و اجــرای برنام ــه تصمی ــن نهادهــا وظیف ــر ای دانســت. زی

ــن بخــش را نشــان مــی دهــد. ــر اعضــاء گــروه پژوهشــی ای جــدول زی

جدول2. گروه پژوهشی ارتقاء وضعیت آینده نگری در نهادهای قانونگذار

اعضاءردیف

دکرت داوری1

دکرت عارف2

دکرت گواهی3

دکرت مردوخی4

دکرت مکنون5

دکرت رویا طباطبایی6

مینا بابایی نصیر7

جلیل سلیمی8

در راستای شناسایی وضعیت آینده نگری در نهادهای باال دستی مطالعه اولیه ای صورت پذیرفت که در آن سازمان های زیر

مورد بررسی قرار گرفتند.

16

1- دولت

معاونت•برنامه•ریزی•و•نظارت•راهربدی•ریاست•جمهوری • •

مرکز•بررسی•های•اسرتاتژیک•ریاست•جمهوری • •

معاونت•علمی•و•فناوری•ریاست•جمهوری • •

2- مجمع تشخیص مصلحت نظام

مرکز•تحقیقات•اسرتاتژیک • •

کمیسیون•چشم•انداز•و•امور•نخبگان • •

3- مجلس

مرکز•پژوهشها •••••••••

4- شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسالمی ایران

5- شورای عالی انقالب فرهنگی

در بررســی ایــن ارگان هــا، ابتــدا از طریــق ســایت ایــن مراکــز بــه بررســی ســاختار و اهــداف پرداختــه و در مرحلــه بعــدی از

طریــق مصاحبــه بــا برخــی از کارشناســان و صاحــب نظــران ایــن مراکــز ســعی شــد الیــه ی درونــی تــر ایــن مراکــز بررســی و

نظــر ایشــان در مــورد ســاختار آینــده نگــری در کشــور گرفتــه شــود.

بررســی هــا نشــان داد کــه ســاختار هــای فرادســتی کشــور هــر یــک بــه نوعــی درگیــر امــور آینــده پژوهــی مــی باشــند ولــی

متأســفانه بــه نظــر مــی رســد کــه مــا در کشــور جزایــری جــدا از هــم تشــکیل داده ایــم کــه منــی تــوان گفــت کــه همگــی

اجــزای یــک بــدن مــی باشــند و کامــال هامهنــگ و دارای هدفــی واحــد هســتند. گاهــی رفتارهــای مــوازی و حتــی حرکــت

ــده پژوهــی حاصــل ــج آین ــه تروی ــود ک ــد توجــه من ــی دهــد. بای ــا رخ م ــازمان ه ــن س ــن ای ــز در بی ــض هــم نی ــی متناق های

همــکاری همــه جانبــه ی گــروه هــای درگیــر در ایــن حــوزه اســت. امــا یکــی از مشــکالت ایــن راه، روحیــه بخشــی نگــری و

عــدم کار جمعــی اســت کــه بایــد بــه طــور جــدی بــا کار فرهنگــی و جلــب اعتــامد کلیــه ی عوامــل درگیــر ایــن مشــکل را

مرتفــع ســاخت تــا فعالیــت هامهنــگ و منســجم همــه ی عوامــل تقویــت گــردد.

ــف و ــع وظائ ــام در توزی ــا ابه ــود و ی ــف خ ــام وظائ ــا در انج ــدي آنه ــدم توامنن ــتگذار، ع ــاي سیاس ــدد نهاده ــن تع همچنی

کارکردهــاي اجرائــی و پژوهشــی بــراي پشــتیبانی از فرایندهــاي سیاســتی بــه تعــارض نقشــها، مــوازي کاري هــا، تردیدهــا و

ــد. ــی انجامن رسگشــتگی سیاســتی در کشــور م

پــس از بررســی صــورت گرفتــه ســه نهــاد دولــت، مجلــس و مجمــع تشــخیص مصلحــت نظــام بــرای مطالعــه بیشــرت و اجــرای

طــرح انتخــاب شــدند.

طبــق الگــوی اجرایــی طرح هــای آینده نگرانــه بــا روش مطالعاتــی دلفــی مبتنــی بــر نظــر ســنجی و تعالــی افــکار نخبــگان

کشــور، مقــرر شــده سلســله نشســت هايي بــا حضــور تعــدادي از مناينــدگان ســازمان ها و نهادهــاي بــاال دســتي نظــام )دولــت،

مجلــس، مجمــع تشــخيص مصلحــت نظــام، و شــوراي عــايل انقــالب فرهنگــي( و فرهيختــگان حــوزه آينده پژوهــي و مديــران و

روســاي گروه هــاي علمــي فرهنگســتان بــرای هــر یــک از ســه نهــاد مذکــور برگــزار شــود.

الف( دولت

ــن ــزار شــد. در ای ــت در روز چهارشــنبه مــورخ 92/8/15 در ســالن شــوراي فرهنگســتان برگ ــاد دول ــه نه ــوط ب نشســت مرب

ــه عمــل آمــد: ــر دعــوت ب نشســت از نهادهــای دولتــی و از ســازمان هــای زی

مجمع تشخیص مصلحت نظام. 1

شورای عالی انقالب فرهنگی . 2

مجلس شورای اسالمی و مرکز پژوهشهای مجلس . 3

صاحب نظران آینده پژوهی . 4

17

در این جلسه:

جناب•آقای•دکرت•داوری•ریاست•محرتم•فرهنگستان• • •

استاد•مردوخی•:•عضو•محرتم•کمیسیون•آینده•نگری•فرهنگستان•علوم• • •

آقای•سيدمهدي•زريباف•:•رئيس•امور•تدوين•الگوي•اسالمي-•ايراين•پيرشفت • •

آقای•دکرت•شعبان•الهی•:•مدير•كل•دفرت•مميزي•توسعه•علوم•معاونت•علمي•و•فناوري•رياست•جمهوري • •

دکرت•آرامی:•مسوول•آمایش•توسعه•منطقه•ای•معاونت•نظارت•راهربدی•ریاست•جمهوری• • •

آقای•دکرت•مکنون•:•عضو•شورای•آینده•نگری•فرهنگستان• • •

آقای•دکرت•بهرامی•:•عضو•شورای•علمی•–•مطالعاتی•گروه•مطالعات•آینده•نگری• • •

سخرنانی داشتند. سپس پیرامون مطالب مطرح شده بحث و تبادل نظر صورت گرفت.

ب( مجلس

بــا توجــه بــه مشــغله هــای جــاری مجلــس در انتهــای ســال 1392 پیرامــون مســائل بودجــه ای کشــور، برگــزاری جلســه مجلــس

بــه ســال 1393 و بعــد از جلســه مجمــع تشــخیص موکــول گردیــده اســت.

ج( مجمع تشخیص مصلحت نظام

ــرای ــی گــروه، ب ــم شــورای علمی-مطالعات ــا تصمی ــت هــای مجمــع تشــخیص مصلحــت و ب ــا بررســی فعالی در ســال 1392 ب

ــوده و ــام ب ــه در دســت انج ــات اولی ــتا اقدام ــن راس ــد. در همی ــذاری ش ــده هــدف گ ــال آین ــدای س ــه در ابت ــزاری جلس برگ

مذاکراتــی بــا کمســیون چشــم انــداز مجمــع تشــخیص مصلحــت جهــت همــکاری و برگــزاری مشــرتک صــورت گرفتــه اســت.

3- نهادهای اجرایی نظامدر ســال 1391 گــروه پژوهشــی شــامل افــراد زیــر بــرای ایــن بخــش تشــکیل و طــی جلســات برگــزار شــده نهادهــای اجرایــی

نظــام را بــه ســه بخــش نهادهــای علمــی، دفاعــی و صنایــع تقســیم شــد.

جدول3. گروه پژوهشی ارتقاء وضعیت آینده نگری در نهادهای اجرایی نظام

اعضاءردیف

دکرت توفیقی1

دکرت سهراب پور2

دکرت گواهی3

دکرت خزایی 4

دکرت منتظر5

دکرت طباطبایی6

مینا بابایی نصیر 7

جلیل سلیمی 8

در سال 1392 مطالعات در زیرگروه های مذکور ادامه یافت.

الــف( علمــی: بررســی وضعیــت موجــود بــه جنــاب آقــای دکــرت بهرامــی ســپرده شــد کــه ایشــان در جلســه مــورخ 1392/12/14

گــزارش اولیــه در ایــن زمینــه را ارائــه منودنــد.

ب( دفاعــی: بررســی وضعیــت موجــود در ایــن بخــش بــه آقــای مهنــدس کرامــت زاده از مرکــز آینــده پژوهــی صنایــع دفاعــی

)صاصــد( واگــذار شــده اســت.

ــع ــه مهنــدس شــافعی، معاونــت ســازمان گســرتش و نوســازي صناي ــن بخــش ب ــع: بررســی وضعیــت موجــود در ای ج( صنای

ايــران واگــذار شــده اســت.

18

2-3 کار-گروه ها گــروه مطالعــات آینــده نگــری برخــی از برنامــه هــا را کــه اختصــاص بــه موضوعــات بیــن رشــته ای داشــته و مــی تــوان آن هــا

را بــدون تخصیــص بودجــه زیــاد و بــا مشــارکت اســاتید حــارض در فرهنگســتان برگــزار منــود را بــه صــورت کار-گــروه انجــام

مــی دهــد.

2-3-1 کار-گروه های تا پایان سال 1391

الف( کار- گروه آینده اخالق آموزش در ایران

وظایــف :تهیــه فهرســت آفــات اخالقــی جامعــه دانشــگاهی و ارایــه راه حــل هــای مختلــف بــرای آفــات مزبــور بــود کــه توســط

اســاتید و اعضــای محــرتم کار گــروه .

ایــن کار- گــروه، کار خــود را در ســال 1391 آغــاز منــود ولــی پــس از ارایــه نقطــه نظرهــای نهایــی اعضــا بــه صــورت مکتــوب،

از مجموعــه بحــث هــا و مقــاالت ارایــه شــده در ســال 1392 بــه پایــان رســید. در ادامــه چکیــده ای از خروجــی نهایــی ایــن

کار گــروه آمــده اســت.

2-3-2 کار گروه ها در سال 1392

الف( ادامه کار- گروه آینده اخالق آموزش در ایران

کار گروه اخالق در سال 1392 به کار خود پایان داد. در ادامه چکیده ای از خروجی نهایی این کار گروه آمده است:

اخــالق دانشــگاهی از نــوع اخــالق حرفــه ای اســت و عبــارت اســت از اصــول، ارزش هــا و هنجارهایــی کــه بایــد در اجــرای

وظایــف دانشــگاهی، شــامل آمــوزش، پژوهــش و ســایر فعالیت هــای علمــی رعایــت شــود.

هــدف از رعایــت اخــالق دانشــگاهی حفــظ اعتبــار و منزلــت اســتاد و دانشــجو و ایجــاد اعتــامد عمومــی و رعایــت هنجارهــا

در اجــرای صحیــح وظایــف و ارایــه خدمــات شایســته علمــی بــه جامعــه اســت.

تدویــن منشــور اخــالق دانشــگاهی مســتلزم تبییــن و ظایــف و ماموریت هــای خــاص دانشــگاهی، معیارهــا و موازیــن رفتــار

علمــی و چالش هــای پیــش رو اســت.

عمده ترین چالش های موجود:

کــم•رنــگ•شــده•نقــش•خدمــات•فضیلــت•گرایانــه•دانشــگاهیان•و•کســب•و•کار•تلقــی•شــدن•فعالیت هــای• • •

هی. نشــگا ا د

کم•توجهی•به•اجرای•دقیق•قوانین•و•مقررات•در•حوزه های•مختلف•دانشگاهی. • •

پاییــن•بــودن•ســطح•تاثیــر•مالحظــات•اخالقــی•در•حوزه هــای•آموزشــی،•پژوهشــی•و•مدیریتــی•دانشــگاه•و••عــدم• • •

دقــت کافــی در گزارش هــا و مقــاالت علمــی.

بروز•نشانه هایی•از•تظاهر،•دورویی،•دروغگویی،•زیاده طلبی•و•نظایر•آن•در•محیط•دانشگاهی. • •

ــران•در• ــوق•دیگ ــه•حق ــاده•زیســتی،•احــرتام•ب ــت،•س ــت،•صداق ــر•قناع ــی•نظی ــای•اخالق ــگ•شــدن•ارزش ه ــم•رن ک • •

دانشــگاهی. محیــط

عوامل زمینه ساز چالش های موجود:

مشکالت•اقتصادی•و•ناکافی•بودن•حقوق•و•دستمزد•اساتید•در•مقایسه•با•هزینه های•زندگی. • •

دسته بندی•های•غیرصنفی•مدیران•و•اساتید•در•برخی•از•دانشگاه ها. • •

عدم•برخورد•قاطع•با•افراد•فریب کار،•متملق•و•متظاهر•در•محیط•دانشگاه. • •

بی توجهی•به•نتایج•ارزیابی های•آموزشی•و•پژوهشی•در•تصمیم گیری های•مدیریتی. • •

الزام•دانشجویان•به•انتشار•مقاله•برای•فراغت•از•تحصیل. • •

منشور اخالق دانشگاهی

الف( حوزه آموزش و تربیت

اســتاد•الگــوی•دانشــجو•در•اغلــب•زمینه هــا•محســوب•می شــود،•لــذا•بایــد•در•رفتــار•و•اظهارنظرهــای•خــود•شــان• • •

دانشــگاه را رعایــت کنــد و خــود اولیــن عمــل کننــده بــه توصیه هــای خویــش باشــد.

ــارج•از• ــای•خ ــا•و•پایان نامه ه ــول•درس ه ــد•و•از•قب ــس•کن ــود•تدری ــش•خ ــه•تخصــص•و•دان ــط•در•حیط ــتاد•فق اس • •

بپرهیــزد. خــود علمــی توانایــی و تخصــص

19

استاد در بیان نظرات سایر محققین و نقد و بررسی آنها دقت، انصاف و احرتام را رعایت کند. • •اســتاد•بــرای•تدریــس•هــر•درس•از•آخریــن•دســتاوردها•و•یافته هــای•علمــی•در•حــوزه•درســی•خــود•اســتفاده•کند•و•دانشــجویان• • •

ــد. ــرار ده ــد ق ــی جدی ــوالت علم ــان تح را در جری

استاد•در•برخورد•با•دانشجویان•و•ارزیابی•آن ها•کامل•عدالت•را•مراعات•کند. • •

استاد•در•رعایت•قوانین•و•مقررات•آموزشی،•پژوهشی•و•اداری•دانشگاه•پیشتاز•باشد. • •

ب - در حوزه پژوهش

ــه از ــات برگرفت ــا و اطالع ــدی از داده ه ــا بهره من ــج کار ب ــود و نتای ــام ش ــرب انج ــق معت ــتفاده از روش تحقی ــا اس ــی ب کار پژوهش •واقعیــات منتــرش شــود تــا دیگــران بتواننــد در بــاره اعتبــار آن قضــاوت کننــد.

ــه• ــا•ارای ــراه•ب ــاف•هم ــت•و•انص ــامل•دق ــا•ک ــی•ب ــای•علم ــه•فعالیت ه ــا•و•کلی ــی،•کتاب ه ــای•پژوهش ــاالت،•طرح ه ــی•مق ارزیاب •

شــود. انجــام ســازنده پیشــنهادهای

اعــالم•یــک•گــزاره•علمــی•بــا•احتیــاط•کامــل•انجــام•شــود،•زیــرا•یــک•رابطــه•علمــی•مســتقل•از•زمــان،•مــکان،•بــا•در•نظــر•گرفــنت•رشایــط• •

و فــروض مســئله، بایــد در همــه مــوارد صــادق باشــد و تنهــا یــک مــورد نقــض بــرای ابطــال یــک نظریــه کافــی اســت.

در•تالیــف•منابــع•علمــی•شــامل•کتــاب،•طــرح•پژوهشــی•و•مقالــه•بایــد•کلیــه•مــوارد•برگرفتــه•از•ســایر•منابــع•از•جملــه•جــدول،•منــودار،• •

شــکل و مطلــب بــه همــراه منبــع اصلــی ذکــر شــود.

موارد نقض اخالق دانشگاهی

الف( در حوزه آموزش

اســتاد و دانشــجو بایــد در بیــان حقیقــت و ارایــه روش هــای کارآمــد و مبتنــی بــر اصــول علمــی پایبنــد باشــند و در کلیــه • •خدمــات علمــی – اجتامعــی خــود توســعه پایــدار کشــور را مــد نظــر قــرار دهنــد.

استاد•و•دانشجو•باید•تنها•در•حوزه ای•که•صالحیت•دارند•خدمات•ارایه•کنند. • •

استاد•و•دانشجو•باید•در•اظهار•نظرهای•عمومی•و•انتشارات•خود•انصاف•و•صداقت•کامل•را•رعایت•کنند. • •

اســتاد•و•دانشــجو•بایــد•اعتبــار•حرفــه ای•خــود•را•بــر•مبنــای•شایســتگی•خدمتشــان•بســازند•و•نبایــد•بــه•گونــه ای•غیــر•منصفانــه• • •

ــد. ــت کنن ــران رقاب ــا دیگ ب

استاد•و•دانشجو•باید•به•گونه ای•عمل•کنند•که•شان•و•احرتام•دانشگاه•را•تقویت•کنند. • •

ب ( در حوزه پژوهش

اخــذ مطالــب علمــی دیگــران بــدون ذکــر نــام مرجــع و پدیــد آورنــدگان آن بــه عنــوان رسقــت اطالعــات محســوب می شــود. • •بــا توجــه بــه ایــن کــه تحقیقــات جزیــی از دارایی هــای شــخصی محســوب می شــود در کشــورهای دارای قانــون حقــوق مولفــان و

ــی اســت. ــب حقوق ــه مســتلزم تعقی ــر اولی ــدون ذک ــول ب ــل ق ــدگان، نق ــد آورن پدی

صــاف•کــردن•داده هــا•بــرای•رســیدن•بــه•نتیجه گیــری•مــورد•نظــر•محقــق•تزییــن•داده هامحســوب•شــده•و•اعتبــار•علمــی•اثــر• • •

را بشــدت مخــدوش می کنــد.

ــز•ایجــاد•داده هــای• ــار•گذاشــنت•مــوارد•نقــض•و•ســایر•داده هــا•و•نی ــا•فرضیه هــای•محقــق•و•کن حفــظ•داده هــای•ســازگار•ب • •

می دهــد. تنــزل علمــی لحــاظ از را تحقیــق بی پایــه آزمایشــی نتایــج و مطلــوب

ــوزه•پژوهــش•محســوب• ــی•در•ح ــض•اخالق ــز•نق ــق•نی ــی•تحقی ــی•و•علم ــان•مال ــر•و•تشــکر•از•حامی ــام•و•تقدی ــر•ن ــدم•ذک ع • •

می شــود.

راهکارهای ارتقای اخالق دانشگاهیکاربرد•روش های•دموکراتیک•در•انتخاب•مدیران•گروه ها•و•روسای•دانشکده ها. • •

ارزیابی•مستمر•اساتید•به•منظور•ارتقای•مرتبه•رصفاً•بر•اساس•معیارهای•علمی. • •

عدم•دخالت•بخش های•غیردانشگاهی•در•امر•اداره•دانشگاه ها. • •

برقراری•آزادی•عمل•اساتید•در•بیان•نظریات•علمی•و•امور•اجرایی•در•چارچوب•مقررات•دانشگاهی. • •

تشکیل•اتاق•فکر•برای•بررسی•مداوم•وضعیت•اخالق•در•دانشگاه•و•تدوین•منشور•اخالقی. • •

تقویــت•خصوصیــات•اخالقــی•حرفــه ای•شــامل•وقت-شناســی،•امانــت داری،•راســتگویی،•وفــای•بــه•عهــد•و•غیــره•در•اســتاد•و• • •

دانشــجو.

20

ب ( کار-گروه دانشگاه آینده:

امــروزه یکــی از مهمرتیــن و اصلی تریــن حوزه هــای علمــی دنیــا کــه نقــش تعییــن کننــده ای در رقابــت پذیــری و رسنوشــت

کشــورها دارد، صنعــت آمــوزش عالــی اســت، بــه نحــوی کــه حتــی تقســیم بیــن املللــی قــدرت در آمــوزش عالــی ممکــن اســت

بــه نوعــی منجــر بــه تغییــر ســاختار بیــن املللــی در قــدرت سیاســی شــود. در همیــن راســتا فریــد زکریــا در کتــاب »جهــان

پــس از آمریــکا« بیــان مــی کنــد کــه بــه تدریــج یــک تغییــر در ســاختار قــدرت سیاســی در جهــان در حــال روی دادن اســت

و ایــن ســوال اساســی را مطــرح مــی کنــد کــه »چــه چیــزی چشــم انــداز جهــان جدیــد را تغییــر خواهــد داد و چــه عواملــی

آمریــکا را در ایــن نظــم جدیــد جهانــی همچنــان در جایــگاه قــدرت حفــظ خواهــد کــرد؟«. وی در پاســخ تاکیــد مــی کنــد کــه

یکــی از فرصت هــای آمریــکا بــه منظــور حفــظ جایــگاه فعلــی خــود بــه عنــوان یــک رهــرب جهانــی، آمــوزش عالــی آن اســت.

در حقیقــت آمــوزش عالــی بهرتیــن حــوزه فــن یــا صنعــت آمریکاســت. آمــار و ارقــام ثابــت مــی کنــد کــه آمریــکا در هیــچ

حــوزه ی دیگــری برتــری اش تــا ایــن انــدازه بــی چــون و چــرا نیســت.

بــه همیــن منظــور و بــا درک اهمیــت ایــن مســأله، بســیاری از کشــورها بــه خصــوص کشــورهای توســعه یافتــه ، سیاســت

هــای کالن خــود را در راســتای تقویــت ایــن حــوزه، تدویــن و تنظیــم کرده انــد. بــه عنــوان مثــال کشــورهایی نظیــر آمریــکا،

ــا ــه طــور هوشــمندانه دانشــجویان خارجــی را از رسارس دنی ــد در طــی چندیــن ســال ب انگلســتان و اســرتالیا کــه توانســته ان

جــذب کننــد، نشــانگر آینــده پژوهــی دقیــق و رصــد کــردن درســت ایــن فرصــت و بــه دنبــال آن سیاســت گذاری ایــن کشــورها

در ســال های گذشــته اســت.

بنابرایــن کامــل پیداســت کــه اگــر کشــوری بخواهــد در آینــده جایــگاه درخــوری در ســطح جهانــی داشــته باشــد، بــی شــک

ــی و دانشــگاه اســت. ــد، آمــوزش عال ــه گــذاری کن ــر روی آن رسمای ــد ب ــن حــوزه هــا، کــه بای ــن و اثرگذارتری یکــی از مهمرتی

امــا بــرای اینکــه بتــوان سیاســتگذاری و برنامــه ریــزی مناســبی در ایــن زمینــه انجــام داد عــالوه بــر شــناخت گذشــته و وضــع

موجــود، الزم اســت بــه شــناخت و درک درســتی از فضــای آینــده آمــوزش عالــی و دانشــگاه هــا دســت پیــدا کــرد و ســپس

بدیــن وســیله بتــوان فرصت هــا و تهدیدهــای احتاملــی پیــش روی آن را بــه درســتی رصــد کــرد. بنابرایــن تردیــدی نیســت کــه

در جهــان رقابتــی امــروز، شناســایی جهــت گیــری آینــده آمــوزش عالــی و شــناخت آینــده دانشــگاه هــا بــه عنــوان مهمرتیــن

بخــش از آمــوزش عالــی، از اهمیــت فــوق العــاده ای برخــوردار اســت.

بــا توجــه بــه درک اهمیــت موضــوع، گــروه مطالعــات آینده نگــری علــم و فنــاوری فرهنگســتان علــوم جمهــوری اســالمی ایران،

طبــق مصوبــه شــورای علمــی فرهنگســتان موظــف شــده اســت کــه طــرح پژوهشــی »دانشــگاه آینــده« را بــا بهره منــدی از

خــرد و تفکــر دانشــمندان، دانشــگاهیان و صاحبــان علــم و خــرد و اندیشــه اجــرا منایــد.

به طور کلی این طرح در نظر دارد موارد زیر را مورد بررسی قرار دهد.

الف: شناسایی کالن روندها و اثراتشان بر آینده دانشگاه

ــاوری؛ ــم و فن ــرات عل ــد تغیی ــد رون ــد . مانن ــده دانشــگاه را شــکل می دهن ــه آین ــی اســت ک هــدف شناســایی کالن روندهای

جهانــی شــدن آمــوزش؛ رونــد تغییــر اقتصــاد و حرکــت بــه ســمت اقتصــاد دانــش بنیــان؛ رونــد گســرتش توســعه پایــدار و غیــره.

پــس از شناســایی رونــد هــا اثراتــی کــه ایــن روندهــا برآینــده دانشــگاه هــا خواهنــد گذاشــت مــد نظــر قــرار دارد.

ب: شناسایی حوزه های تغییرات دانشگاه ها در آینده.

هــدف شناســایی حــوزه هایــی اســت کــه دانشــگاه هــا در آینــده در آنهــا دچــار تغییــر و تحــول خواهنــد شــد. بــه عنــوان

منونــه تغییــر در ســاختار فیزیکــی دانشــگاه هــا، تغییــر در مفهــوم و شــکل تدریــس ، آمــوزش و پژوهــش، تغییــر در تعامــالت

دانشــگاه بــا جامعــه و صنعــت، تغییــر در نحــوه تأمیــن مالــی و اســتقالل دانشــگاه هــا و غیــره.

ج: شناسایی ویژگی های دانشگاه آینده، فرصت ها و تهیدات پیش روی ایران

د: ارائه راهکارها و توصیه هایی برای سیاستگذاران

بــا توجــه بــه تجربــه موفــق انجــام طــرح هــا بــه صــورت کارگروهــی )ماننــد طــرح بررســی اثــرات تحریــم( در جلســه شــورای

علمــی مطالعاتــی گــروه آینــده تصویــب شــد کــه ایــن طــرح نیــز بــه صــورت کارگروهــی انجــام شــود. پــس از بررســی اعضــای

کار-گــروه بــه ترتیــب زیــر انتخــاب شــدند: آقــای دکــرت ظهــور، آقــای دکــرت کاوه، آقــای دکــرت منتظــر، آقــای دکــرت مکنــون، آقــای

دکــرت مضطــرزاده و آقــای دکــرت فراســتخواه. ایــن کار گــروه تــا کنــون 6 بــار تشــکیل جلســه داده اســت کــه در طــی ایــن جلســات

نحــوه انجــام طــرح مــورد بحــث و بررســی قــرار گرفــت و در نهایــت چارچــوب اجرایــی زیــر بــرای انجــام طــرح تصویــب شــد.

21

پژوهش پیرامونمراحل کار

فاز اول:

پس نگری

پیشینه دانشگاه در ایران

)فلسفه وجودی و کارکردی(

فاز دوم:

وضعیت موجود آموزش عالی در ایرانمطالعه وضع موجود

فاز سوم :

فضای آینده آموزش عالی و دانشگاه در جهان و ایرانآینده نگری

فاز چهارم:

ساز و کار طراحی تغییرنقشه راه

2-4 سخرنانی ها2-4-1 سخرنانی های برگزار شده تا پایان سال 1391

چیستی•آینده•پژوهی•/•جناب•آقای•دکرت•رضا•داوری•اردکانی)1388 ( • •

بنيانهاي•آيندهپژوهي•مدرن•/•جناب•آقای•دکرت•سعید•خزایی)1388( • •

بررسی•چالش•ها•و•راهکارهای•آینده•پژوهی•ایران•/•جناب•آقای•دکرت•سعید•خزایی•)1389( • •

علم،•گذشته،•آینده•/•جناب•آقای•دکرت•رضا•داوری•اردکانی)1389( • •

مالحظاتی•در•ارتقاء•فرهنگ•آینده•پژوهی/•جناب•آقای•مهندس•عبداملجید•کرامتزاده)1389( • •

جايگاه•آيندهنگري•در•برنامهريزي•و•سياستگذاري•/•جناب•آقای•مردوخی)1390( • •

جنبش•ضد•وال•اسرتیت•و•آیندهنگری/•جناب•آقای•دکرت•حسین•منازی•)1390 ( • •

آيندهنگري•در•ايران،•بخش•هاي•خصويص•و•دولتي•/•جناب•آقای•دکرت•محسن•بهرامی)1390( • •

روش•های•متداول•آینده•پژوهی•در•ایران•و•جهان•/•جناب•آقای•دکرت•سعید•خزایی)1390( • •

مسائل•توسعه•پایدار•محیط•زیست••و•قطعنامه••RIO+ 20 / جناب آقای دکرت رضا مکنون )1391( • •

نقشه•جامع•علمی•کشور–آینده•علمی•کشور•چالش•ها•و•راهکارها/جناب•آقای•دکرت•غالمعلی•منتظر)1391( • •

چالش•های•آینده•پژوهی•در•ایران/•جناب•آقای•دکرت•سعید•خزایی•)1391( • •

بررسی•وضعیت•آینده•نگری•در•ایران•/•رسکار•خانم•دکرت•رویا•طباطبایی•یزدی•)1391( • •

2-4-2 برگزاری میزگرد ها و هامیش های آینده پژوهی

ميزگرد•ارتقاي•فرهنگ•آينده•پژوهي•در•جامعه•)1389 ( • •

میزگرد•بررسی•وضعیت•آینده•نگری•در•ایران•)1389( • •

هاميش•ارتقاي•فرهنگ•آينده•نگري•در•كشور•)1390( • •

ميزگرد•تطبيق•وضعيت•آينده•نگري•در•ايران•و•جهان•)1391( • •

میزگرد•مسائل•توسعه•پایدار•و•محیط•زیست•و•قطعنامه•ریو+•20 )1391( • •

22

6-2 سخرنانی های برگزار شده در سال 1392

1- برای سال 1392 دو سخرنانی برنامه ریزی شده بود :

ســخرنانی جنــاب آقایــان دکــرت توفیقــی و دکــرت منتظــر پیرامــون وضعیــت آمــوزش عالــی در کشــور کــه بــه دلیــل مشــکلی کــه

بــرای یکــی از ســخرنانان پیــش آمــد لغــو و بــه ســال آتــی موکــول شــد.

ــد هــا در ــران، چالــش آب؛ فرصــت هــا و تهدی ــده ای ــن چالــش هــای آین ــون پیرامــون مهم تری ــای دکــرت مکن 2- ســخرنانی آق

ــزار شــد. ــخ 1392/12/14 برگ تاری

2-4 انتشارات2-4-1 فعالیت های حوزه انتشارات تا پایان سال 1391

الف( چاپ مقاالت در حوزه آینده نگری علم و فناوری

• ــم، ــرن نه ــه ه ــان مهر.نرشی ــا بره ــی و بردی ــم گواه ــرت عبدالرحی ــن: دک ــی« مولفی ــه جهان ــزده گان ــای پان » چالش ه

.1390 اردیبهشــت

• » آینده های ممکن برای آموزش« تالیف بردیا برهان مهر، نرشیه هرن نهم، بهمن 1390

• اســالم و آینــده پژوهــی، تالیــف دکــرت عبدالرحیــم گواهــی ، ارایــه بــه معاونــت حــوزه فرهنگــی دانشــگاه آزاد اســالمی و

کنفرانــس ایــران آینــده )مرکــز تحقیقــات اســرتاتژیک مجمــع تشــخیص مصلحــت نظــام( ســال 1389

ب( تلخیص کتاب های مرتبط با حوزه آینده پژوهی

• چشــم انــداز: چگونــه رهــربان آن را مــی ســازند، انتقــال مــی دهنــد، و برقــرار مــی دارنــد، مولفیــن: نــادر رشیعتمــداری

و عقیــل ملکــی فــر، نــارش اندیشــکده آصــف، 1388

• آینده فرا انسانی ما )پیامدهای انقالب بیوتکنولوژی(؛ تالیف فرانسیس فوکویاما، انتشارات طرح نو؛ 1390.

• روش شناسی آینده نگری، تالیف بایزید مردوخی؛ انتشارات نرش نی؛ 1391.

2-4-2 فعالیت های حوزه انتشارات در سال 1392

الف( چاپ کتاب- کتاب در آمدی بر آینده پژوهی:

ایــن کتــاب در ســه بخــش تهیــه و تنظیــم شــده اســت. چنان کــه از فهرســت مطالــب کتــاب مســتفاد می شــود بخــش اول بــه

بیانیه-هــای ســال 2011 اجــالس کیوتــو می پــردازد و بخــش دوم نشســت های آینده پژوهــی فرهنگســتان را پوشــش می دهــد و

بخــش ســوم نیــز ده مقالــۀ برگزیــده در حــوزۀ آینده پژوهــی بــه قلــم اندیشــمندان داخلــی و خارجــی اســت.

ایــن کتــاب بــا همــکاری انتشــارات مؤسســه علــوم و فنــون دفاعــی در مراحــل نهایــی چــاپ مــی باشــد و امیــد اســت تــا پیــش

از منایشــگاه کتــاب کــه در اردیبهشــت مــاه ســال 1393 برگــزار خواهــد شــد بــه چــاپ برســد.

ب( انتشار خرب نامه

گــروه مطالعــات آینــده نگــری در ســال 1392 اقــدام بــه انتشــار خربنامــه ای داخلــی کــرد. دو نســخه از ایــن خربنامــه تهیــه و

منتــرش شــد ولــی متأســفانه بــه دلیــل برخــی از مشــکالت بــه وجــود آمــده انتشــار خربنامــه متوقــف شــد.

2-5 ارتباطاتگــروه مطالعــات آینــده نگــری فرهنگســتان علــوم همــواره تــالش کــرده تــا ارتبــاط ســازنده و ارگانیکــی بــا ســازمان هــا و نهــاد

هــای فعــال در حــوزه آینــده پژوهــی در ســطح داخــل و خــارج از کشــور داشــته باشــد.

از جمله این فعالیت ها در سال های گذشته:

• ــی، ــورای علمی–مطالعات ــن در ش ــن انجم ــره ای ــای مدی ــات اعض ــی از هی ــت برخ ــران: عضوی ــری ای ــده نگ ــن آین انجم

ــرتک. ــی مش ــای تخصص ــرد ه ــخرنانی و میزگ ــزاری س برگ

• کمیسیون ملی یونسکو: برگزاری هامیش مشرتک بررسی وضعیت آینده نگری در ایران، 1390.

23

وزارت•امور•خارجه:•برريس•پيامدهاي•تحريم•احتاميل•سازمان•ملل•عليه•ايران•و•ارایه•راهكار،•1390. • •

مرکز•پژوهشهای•مجلس• • •

مرکز•تحقیقات•اسرتاتژیک•مجمع•تشخیص•مصلحت•نظام • •

در ســال 1392 نیــز باالخــص بواســط انجــام طــرح » تبییــن نقــش فرهنگســتان هــا در ارتقــای فرهنــگ آینــده نگــری در نهادهــای

بــاال دســتی« گــروه آینــده ارتباطــات بســیار ســازنده ای را بــا نهادهــای بــاال دســتی و قانــون گــذاری برقــرار منــود. در مجمــوع

فعالیــت هــا در زمینــه گســرتش ارتباطــات را در ســال 1392 مــی تــوان بــه صــورت زیــر تقســیم بنــدی منــود.

3- برنامه های سال 1393ادامه•اجرای•طرح•ارتقای•فرهنگ•آینده•نگری• • •

ادامه•کار-گروه•دانشگاه•آینده • •

طرح•آسیب•شناسی•آینده•نگری•در•ایران • •

مشارکت•در•تدوین•فصل•علم•و•فناوری•برنامه•ششم•توسعه• • •

شناسایی•مناسب•ترین•روش های•ِآینده•نگری•در•ایران • •

راه•اندازی•پایگاه•داده•و•سایت • •

گسرتش•ارتباطات•بین•املللی • •

24

بخش دومفعالیت اهی آینده ژپوهی رد اریان

25

امر مومنان حرضت عي)ع( مي فرمايند:

»آن که به استقبال آينده مي رود، بيناترين افراد است و آن که به آينده پشت مي کند رسگردان خواهد بود«.

مقدمهتوجــه بــه آينــده از ديــر بــاز نــزد ايرانیــان از اهميــت بااليــي برخــوردار بــوده و از ديــدگاه تاريخــي و مذهبــي، متــدن ايــراين

ســابقه¬ي درخشــاين در آينــده نگــري داشــته اســت. بــه عنــوان مثــال حــدود 3000 ســال پيــش، آمــوزه هــاي زرتشــت، نوعــي

از آينــده پژوهــي مذهبــي را در بــر داشــته اســت. ديــدگاه مذهبــي ايرانيــان همــواره ديــدگاه اميدوارانــه و روشــن نســبت بــه

آينــده بــوده اســت و ايرانيــان از ديــر بــاز معتقــد بــه رســيدن بــه خــر و نيکــي در آينــده بــوده انــد.

بعــد از پذیــرش اســالم در ایــران نیــز مــا مســلامنان کامــالً اميــان داريــم کــه رسانجــام، زمــني را بنــدگان شايســته¬ي خداونــد بــه

ارث خواهنــد بــرد، کــه دیدگاهــی مثبــت و امیدوارانــه نســبت بــه آینــده مطــرح مــی کنــد.

داشــنت ديــدگاه راهــربدی بــه آينــده را مــي تــوان در بــني اديبــان و شــاعران ايــراين هــم بــه خــويب مشــاهده کــرد. در ادبيــات

ايــران مــي تــوان افــرادي )بعضــاً بــا عنــوان ســلطان و ... ( را يافــت کــه اوالً بــه دنبــال ســاخنت ايــراين قــوي و امــن هســتند،

ثانيــاً مــي خواهنــد جهــان را بــه ســمت آينــده¬اي پــر از عدالــت و نيکــي هدايــت کننــد. عطــار، موالنــا، فــردويس، حافــظ و

... کســاين هســتند کــه روح اميــدواري بــه جامعــه تزريــق و جامعــه را بــه ســوي آينــده¬اي بهــرت ســوق داده انــد. شــايد بتــوان

فــال حافــظ گرفــنت را منونــه اي از اعتقــاد مــردم امــروزي بــه راهناميــي هــاي ايــن شــاعران بــزرگ بــر شــمرد.

موقعيــت جغرافيايــي و ســيايس ايــران در طــول تاريــخ، داشــنت ديــد و توجــه بــه آينــده را بــه رضوريت بــراي مــردم و حکمرانــان

بــدل کــرده اســت. از آنجایــی کــه ايــران در قــرون اخــر همــواره زيــر ســايه¬ي اســتعامرگران خارجــي بــوده بنابرايــن داشــنت

يــک ديــد کي نســبت بــه آينــده بــه عنــوان يکــي از مســائل مطــرح اجتامعــي همــواره مــد نظــر بــوده اســت.

قبــل از انقــالب اســالمي، نــه تنهــا در کشــور مــا بلکــه در اغلــب نقــاط دنیــا آينــده پژوهــي بــه معنــاي واقعــي و علمــي جايــگاه

مشــخيص در بــني تصميــم گــران و سياســت گــذاران نداشــته اســت. البتــه برنامــه هــاي بلنــد مــدت وجــود داشــته امــا ايــن

برنامــه هــا در حقيقــت عمدتــاً طــرح هــای عمرانــی بودنــد و دقيقــاً ديــدگاه آينــده پژوهــي در آنهــا بــه چشــم منــي خــورد.

در واقــع ایــران از قدیمی تریــن کشــورهایی اســت کــه نظــام برنامــه ریــزی را پذیرفتــه اســت. گذشــته از تفکــر برنامــه ریــزی

کــه آثــار آن از ســال 1316 بــه بعــد در اســناد دولتــی قابــل مشــاهده اســت، نخســتین برنامــه کشــور در ســال 1327 تقدیــم

مجلــس شــورای ملــی و در هــامن ســال تصویــب شــد. وجــود چنیــن ســند قانونــی در ســی ســاله نخســت قانون گــذاری در

ایــران داللــت بــر پذیــرش اثرگــذاری برنامــه ریــزی در نظــام مدیریــت کالن دارد. در حقيقــت بــراي اولــني بــار در ايــران بــه جــاي

آنکــه بــراي يــک روز، يــک مــاه يــا يــک ســال فکــر شــود، بــراي 7 ســال فکــر شــد. البتــه منــي تــوان گفــت کــه ايــن اقدامــات

لزومــاً کاری آينــده نگرانــه بــوده اســت. بــه بيــان ديگــر، بــه دنبــال ترســيم آينده¬هــاي متفــاوت و برنامــه ريــزي بــراي دســت

يــايب بــه آينــده¬ي مطلــوب نبــوده انــد؛ چشــم انــدازي بــراي ايــران تصويــر نشــده بــود و تنهــا گاهــاً در محافــل عمومــي بــا

عبــارات رســيدن بــه دروازه هــاي متــدن طاليــي بــه آينــده اشــاره مــي شــد. يکــي از داليــل ايــن امــر آن بــود کــه در واقــع خــود

علــم آينــده پژوهــي در دنيــا در آن زمــان آن چنــان جايگاهــي نداشــته و هنــوز توســعه¬ي چنــداين پيــدا نکــرده بــود.

پپیــش از انقــالب اقدامــات مختلــف دیگــری نیــز دربــاره آینــده پژوهــی رخ داده اســت از جملــه، در ســال 1347 بــا حاميــت

ســازمان برنامــه و بودجــه، پــروژه اي بــا عنــوان » آينــده نــگاري برنامــه هــاي راديــو و تلويزيــون ايــران : اهــداف، ســاختار،

روش و جــدول زمــاين« تعريــف شــد. مؤسســه علــوم اجتامعــي و توســعه ايــران مســئول ايــن پــروژه بــود. در ايــن پــروژه از

روش دلفــي بــراي توليــد ســناريوهاي مــورد نظــر اســتفاده شــد. مســئول ايــن پــروژه آقــاي مجيــد تهرانيــان بــود. ايــن پــروژه

را مــي تــوان اولــني برنامــه آينــده پژوهــي ايــران تلقــی کــرد.

ــده ــس آین ــن کنفران ــا پشــتیبانی ســازمان برنامــه و بودجــه، اولی ــران ب ــوم اجتامعــي و توســعه اي در ســال 1355 مؤسســه عل

پژوهــی را در زمینــه آینــده رســانه هــای تصویــری در ایــران را برگــزار کــرد. پیــرو ایــن کنفرانــس، ســازمان برنامــه¬ و بودجــه

هــم بــرای اولیــن بــار، بخشــی را در برنامــه پنــج ســاله ششــم در ایــن زمینــه افــزوده کــه قــرار بــود از ســال 1356 بــه اجــرا در

آیــد، آقــای دکــرت تهرانیــان نقشــی محــوری در ایــن زمینــه ایفــا مــی کردنــد. در هــر حــال در ســالهای بعــدی بــه خاطــر تحــوالت

سیاســی و وقــوع انقــالب اســالمی اجــرای برنامــه هــای 5 ســاله متوقــف شــد.

26

بــه غــر از پــروژه بــاال مــي تــوان بــه چنديــن ترجمــه بــا ارزش در زمينــه کتابهــاي آينــده پژوهــي نيــز اشــاره کــرد. از جملــه

ايــن ترجمــه هــا مــي تــوان بــه ترجمــه »گــزارش آينــده نــگاري کشــور فرانســه« در ســال 1345، ترجمــه کتــاب »شــوک آينــده«

از تافلــر در ســال 1352 توســط بانــو دکــرت شــهيندخت خوارزمــي و ترجمــه گــزاريش از کلــوپ رم تحــت عنــوان »محدوديتهايــي

بــراي رشــد« اشــاره کــرد.

ــر و تحوالتــی کــه در ســاختارها، آرمانهــا و اهــداف ــه مفاهیــم جدیــد حکومتــی و تغیی ــا توجــه ب بعــد از انقــالب اســالمی ب

ــاع مقــدس ــان دف ــد مــدت آرام آرام پــس از پای ــده و برنامــه ریزی¬هــای بلن ــه آین ــد مــدت مطــرح شــد، توجــه ب کالن و بلن

مــورد توجــه قــرار گرفــت. مباحــث مربــوط بــه آینــده شناســی در اوایــل دهــه 70 معرفــی و مطــرح شــد. روحیــه نوگرایــی و

دانش¬خواهــی در فرصتــی حــدود دو دهــه، نــه تنهــا منجــر بــه ایجــاد رشکتهــای خصوصــی، واحدهــای دانشــگاهی و دولتــی

متعــدد و انجمــن آینــده نگــری ایــران شــد، بلکــه موجــب شــد اســناد باالدســتی و میانــی متعــدد ماننــد ســند چشــم انــداز

توســعه، نقشــه راه علمــی کشــور، اســناد تخصصــی ماننــد نانــو فنــاوری، هوافضــا، فنــاوری زیســتی، مهندســی فرهنگــی و ...

هــم تهیــه شــود. ایــن رونــد فشــار قابــل مالحظــه ای را در ســطح تصمیــم ســازی هــای ملــی بــرای توجــه خردمندانــه و آینــده

نگرانــه بــه آینــده، برنامــه ریــزی هــای بلنــد مــدت و پــی آمدهــای آن ایجــاد کــرده اســت. البتــه در ایــن مســیر آســیب هــا

و مشــکالت جــدی وجــود دارد. بــه صورتــی کــه ارزيــايب فراینــد توســعه در ايــران بيشــرت از همــه حــاوي ايــن پيــام اســت كــه

اوالً حجــم عظيــم منابــع انســاين، مــايل و طبيعــي مــرف شــده، بــا دســتاوردهاي بــه دســت آمــده تناســبي نداشــته اســت و بــا

وجــود پیرشفت هــای مهمــي كــه در برخــورداري از مواهــب توســعه نســبت بــه گذشــته پديــد آمــده، شــكاف و فاصلــه تاريخــي

ايــران بــا كشــورهاي پيرشفتــه و حتــي اهــداف و آرمان هــای مــي چنــدان كاهــش نيافتــه اســت و ایــن بــدان معنــی اســت کــه

مــا هنــوز بــه صــورت عملــی تــوان آینــده نگــری مناســب در کشــور را نداریــم.

ــذاری شــده اســت و مراســم ــده« نامگ ــی آین ــوان »روز جهان ــه عن ــارس ب ــا اول م ــر ب ــاه براب ــفند م ــال 2012، دهــم اس از س

بزرگداشــت ایــن روز در کشــور هــای مختلــف بصــور گوناگــون برگــزار می شــود. در واقــع ایــن روز، منــادی بــرای توجــه بــه

آینــده و تآکیــد بــر اهمیــت آینــده پژوهــی در ســاخنت آینــده مطلــوب هــر کشــوری اســت. از آنجایــی امــروزه شــاهد گســرتش

فعالیــت هــای آینــده پژوهــی در ســطوح مختلــف در کشــور هســتیم، ایــن نیــاز احســاس مــی شــود کــه مرجعــی بــا صالحیــت

علمــی در ایــن زمینــه محفلــی را بــرای بزرگداشــت ایــن روز فراهــم آورد.

مطابــق مصوبــه شــامره 3964/ ش. مــورخ 79/12/10 شــورای عالــی انقــالب فرهنگــی، مجــوز تأســیس مرکــز آینــده پژوهــی

ــه فرهنگســتان علــوم محــول شــده اســت. همچنیــن، مطابــق ــه فرهنگســتان هــا از جمل و مطالعــات حــوزه آینــده نگــری ب

ــاداش و جایــزه و نشــان علمــی بــه دانشــمندان و پژوهشــگران برجســته از وظایــف اساســنامه فرهنگســتان علــوم اعطــای پ

ایــن فرهنگســتان مــی باشــد. لــذا گــروه مطالعــات آینــده نگــری فرهنگســتان علــوم در راســتای ارتقــای فرهنــگ آینــده نگــری،

بزرگداشــت روز جهانــی آینــده )10 اســفند( را بــا حضــور تعــدادی از مناینــدگان ســازمان هــا و نهادهــای بــاال دســتی نظــام،

مناینــدگان حــوزه علمــی- دانشــگاهی، مناینــدگان بخــش خصوصــی، اندیشــمندان، متخصصــان و فعــاالن حــوزه آینــده پژوهــی

در تاریــخ 1393/12/10 )ســاعت 9 الــی 12( در ســالن شــورای فرهنگســتان علــوم برگــزار مــی منایــد.

کتابچــه پیــش رو برخــی از فعالیت هــای آینــده پژوهــی کشــور را در ســطوح مختلــف شناســایی و معرفــی مــی کنــد. در ایــن

راســتا تــالش شــده اســت فعالیتهــای آینده پژوهــی در نهادهــای سیاســتگزار، قانونگــذار، اجرایــی، مراکــز دانشــگاهی، انجمن هــا

و پژوهشــکده ها و بخــش خصوصــی در قالــب یکســانی جمــع آوری شــده و انتشــار یابــد. اطالعــات ایــن کتابچــه از طریــق

خوداظهــاری نهادهــا، مراکــز، دانشــگاه هــا و مؤسســات جمــع آوری شــده اســت و لــذا فرهنگســتان علــوم هیــچ مســئولیتی

را در قبــال صحــت اطالعــات منــدرج در ایــن کتابچــه نداشــته و مســئولیت اطالعــات بــر عهــده مراجــع مذکــور مــی باشــد.

بــا عنایــت بــه اینکــه اهتــامم بــه جمــع آوری چنیــن اطالعاتــی بــرای نخســتین بــار صــورت گرفتــه اســت مســلام کاســتی ها و

معایــب فراوانــی در آن وجــود دارد. هــر چنــد تــالش فراوانــی بــرای جمــع آوری کامــل اطالعــات صــورت گرفتــه اســت ولــی

اذعــان داریــم کــه کتابچــه حــارض بــه هیــچ وجــه نشــانگر متامــی فعالیــت هــای صــورت گرفتــه در کشــور منــی باشــد. همچنیــن

بــا پــوزش از افــراد و ســازمان هــای فعــال کــه اطالعاتشــان در کتابچــه حــارض موجــود منــی باشــد از ایــن عزیــزان صمیامنــه

درخواســت مــی شــود تــا بــا در اختیــار قــرار اطالعــات مزبــور فرهنگســتان علــوم را در برگــزاری هــر چــه بهــرت ایــن مراســم در

ادوار آتــی کمــک مناینــد. الزم بــه ذکــر اســت پیــش بینــی شــده اســت تــا در ادوار آینــده فعالیــت هــای برتــر در حــوزه آینــده

پژوهــی از جانــب فرهنگســتان مــورد تشــویق و تقدیــر قــرار گیــرد.

27

در ایــن بخــش بــه معرفــی برخــی از فعالیــت هــای آینــده پژوهــی در کشــور مــی پردازیــم. جــدول 1 نشــان دهنــده مؤسســاتی

مــی باشــد کــه در ایــن کتابچــه بــه معرفــی آنهــا خواهیــم پرداخــت. هامنطــور کــه اشــاره شــد اطالعــات از طریــق خوداظهــاری

جمــع آوری شــده اســت.

دسته بندی نهادهای معرفی شده

نهادهای سیاستگذاری،

قانونگذازی و اجرایی نظامبخش خصوصیپژوهشکده هادانشگاه هاانجمن

مرکز پژوهش های مجلس

شورای اسالمی

انجمن

آینده نگری

ایران

پژوهشگاه علوم انسانی

و مطالعات اجتامعی

جهاد دانشگاهی

پژوهشکده مطالعات

فناوری ریاست

جمهوری

اندیشکده صنعت و

فناوری)آصف(

مرکز تحقیقات اسرتاتژیک

مجمع تشخیص مصلحت

نظام

دانشگاه بین املللی امام

خمینی )ره(اندیشگاه آتی نگارپژوهشگاه شاخص پژوه

مرکز مطالعات راهربدی قوه

قضاییهدانشگاه تهران

مرکز راهربی آینده

پژوهی علوم و فناوری

های دفاعی

اندیشگاه رشیف

)رشکت اندیشه

پردازان رشیف(

دانشگاه صنعتی

امیرکبیر

بنیاد تدبیرگران توسعه

فردا

مرکز تحقیقات سیاست

های علمی کشور

الزم به ذکر است معرفی نهادها با ترتیب الفبایی صورت پذیرفته و ترتیب آن ها معنای خاص دیگری ندارد.

28

29

مرکز پژوهش های مجلس جمهوری اسالمی ایران

مشخصات عمومی

مرکز پژوهش های مجلس جمهوری اسالمی ایراننام نهاد

دفرت مطالعات بنیادین حکومتینام بخش آینده پژوهی

-----سال تأسیس

آدرستهران، خیابان شهید سپهبد قرنی، باالتر از خیابان طالقانی، نبش کوچه ملک الکالمی

پالک ۱۳۱

83357729شامره متاس

-----آدرس سایت اینرتنتی

-----آدرس ایمیل

هیئت علمی

-----نام رئیس)با ذکر درجه علمی(

-----اعضا )با ذکر درجه علمی(

مشخصات پژوهشی

وظایف و خط مشی

• ــیدن ــق بخش ــذاری و تعمی ــر قانون گ ــهیل ام ــی و تس ــن در قانون پژوه ــری ممک آینده نگ

ــه. ــای آینده گرایان ــا پژوهش ه ــون ب ــه قان ب

• آینده نگــری محتمــل در قانون گــذاری، رصــد و پایــش چالش هــا، نیازهــا و مشــکالت آینــده

ــی، ــب ســناریوهای کالن بین امللل ــده در قال ــر کالن از وضعیــت آین محتمــل، ایجــاد تصاوی

ملــی و منطقــه ای بــه منظــور فهــم بهــرت آینــده و تاثیرگــذاری آن بــر قانون گــذاری و ایجــاد

ــا آن ســناریوها ــط ب ــن مرتب ــد شــده در کشــور و قوانی ــان ســناریوهای تولی ــی می همگرای

در جهــان.

• ــده ــح آین ــون و تری ــذاری و حســن اجــرای قان ــع در قانون گ ــوب و ناف ــری مطل آینده نگ

مطلــوب براســاس چشــم انداز ایــران آینــده و تطابــق دادن میــان آینــده مطلــوب بــا

ــده. ــن ســاخت آین قوانی

تعداد طرح های پژوهشی انجام

گرفته-------

عناوین مهمرتین طرح های

انجام گرفته )حداکر 5 مورد(-------

تعداد طرح های پژوهشی در

حال انجام-------

30

مرکز پژوهش های مجلس جمهوری اسالمی ایران


-------عناوین طرح های در حال انجام )حداکر 5 مورد(

یک عددتعداد کتب تألیف شده

قانون آینده و آینده قانون )ترجمه(عناوین کتب تالیف شده )حداکر 5 مورد(

-------تعداد کتب در دست تالیف

-------عناوین کتب در دست تالیف )حداکر 5 مورد(

12 عددتعداد گزارشات تالیف شده در زمینه آینده پژوهی

عناوین مهمرتین گزارشات )حداکر 5 مورد(

• روش های آینده پژوهی

• آینده پژوهی پارملانی

• درآمدی بر آینده پژوهی و قانونگذاری

• درآمدی بر شاخص های آینده پژوهی حکومت

• قانون آینده و آینده قانون

-------تعداد کنفرانس های برگزار شده

-------عناوین مهمرتین کنفرانس های برگزار شده )حداکر 5 مورد(

-------تعداد نرشیات منترش شده

-------عناوین نرشیات منترش شده )حداکر 5 مورد(

حوزه مورد مترکز برای آینده پژوهی• حکومت

• قانون و قانونگذاری

برنامه های آتی و سایر فعالیت های مرتبط با حوزه آینده پژوهی:• پژوهش در آینده پژوهی کشورهای پیرشفته، همراه با بررسی کانون های تفکر

• شناسایی روش دستیابی به فهم آینده

2 ایده در حوزه قانونگذاری به مجلس شورای اسالمی ارائه شده است:

تأسیس کمسیون آینده. 1

پیشنهاد گروه آینده . 2

31

مرکز تحقیقات استراتژیک - مجمع تشخیص مصلحت نظام


مرکز تحقیقات اسرتاتژیک – مجمع تشخیص مصلحت نظامنام نهاد

گروه پژوهشی شاخص سازی و اینده پژوهی – معاونت پژوهش های اقتصادینام بخش آینده پژوهی

1380سال تأسیس

آدرستهران، انتهای خیابان پاسداران، روبروی ضلع جنوبی پارک نیاوران، شامره 802، ساختامن

مرکز تحقیقات اسرتاتژیک کد پستی: 31113-19547 صندوق پستی: 15875-5855

تلفن: 22802525-21-98+شامره متاس

منابر: 22832525-21-98+آدرس سایت اینرتنتی

http://www.csr.ir/آدرس ایمیل

[email protected] : پست الکرتونیک

هیئت علمی

نام رئیس)با ذکر درجه

علمی(دکرت رویا طباطبایی یزدی

اعضا )با ذکر درجه علمی(

دکرت فیروزه خلعت بری - اقتصاد پولی، اقتصاد منابع طبیعی، اقتصاد ریاضی

فرزانه مافی - ارزیابی عملکرد، آینده پژوهی

فردریک ملک - آمار اقتصادی، شاخص سازی

بهزاد محمودی - آمار اقتصادی، شاخص سازی


وظایف و خط مشی

• ــی متغیرهــای اقتصــادی در ــا هــدف مقایســه و ارزیاب شاخص ســازی و گــردآوری شــاخص ها ب

هــر زمــان و مشــاهده بهــرت رونــد آن متغیرهــا جهــت مطالعــه و بررســی دقیق تــر از وضعیــت

اقتصــادی.

• تولیــد شــاخص های بین املللــی جهــت اســتاندارد شــناخته شــده از روشــهای اســتفاده

ــت ــورها جه ــر کش ــا دیگ ــه آن ب ــور و مقایس ــادی کش ــای اقتص ــرای متغیره ــی ب آینده پژوه

ارزیابــی و تصمیــم گیریهــای بهینــه.

• ارتقاء مطالعات و پژوهش های آینده پژوهی و آینده اندیشی.

• ــا از ــی پارامرته ــا و ارزیاب ــکیل دهنده آنه ــای تش ــه پارامرته ــادی ب ــت های اقتص ــل سیاس تبدی

ــبه. ــاخص های قابل محاس ــا و ش ــق مناگره طری

تعداد طرح های پژوهشی

انجام گرفته-------

32

مرکز تحقیقات اسرتاتژیک – مجمع تشخیص مصلحت نظام


عناوین مهمرتین طرح های انجام

گرفته )حداکر 5 مورد(

• ــه ــی آن در س ــزارش ارزیاب ــه گ ــم انداز« و تهی ــی »چش ــاخص تركیب ــه ش تهی

ــعه ــارم توس ــه چه ــال اول برنام ــه س ــم انداز و س ــال اول چش س

• تهیــه شــاخص ترکیبــی »توســعه یافتگی« و تهیــه گــزارش ارزیابــی آن در ســه

ســال اول چشــم انداز و ســه ســال اول برنامــه چهــارم توســعه

• شــناخت فرصتهــا و تهدیدهــای ناشــی از چالشــهای عــر اطالعــات و

ارتباطــات در ابعــاد مختلــف قــدرت ملــی و تدویــن راهربدهــای مناســب

• ایران و جهانی شدن؛ چالش ها و راه حل ها

تعداد طرح های پژوهشی در حال

انجام-------

عناوین طرح های در حال انجام

)حداکر 5 مورد(

• آینده روابط سوریه و ایران در پرتو سناریوهای ممکن

• آینده منطقه قفقاز و راهربد جمهوری اسالمی ایران

-------تعداد کتب تألیف شده

عناوین کتب تالیف شده )حداکر 5

مورد(

• آینده صنعت برق )نگاهی به ایران و جهان(

• پژوهشی در حوزه آینده پژوهی

• انقالب اسالمی؛ ریشه ها و چالش ها

• ایران و جهانی شدن

• سیاست خارجی ایران در عراق جدید

• مجموعــه مقــاالت کنفرانــس بین املللــی؛ تحــوالت عــراق و چشــم انــداز

ــه ای ــت منطق امنی

• دفاع موشکی ملی و آینده سیاست تسلیحاتی هسته ای آمریکا

-------تعداد کتب در دست تالیف

عناوین کتب در دست تالیف )حداکر

5 مورد(-------

تعداد گزارشات تالیف شده در زمینه

آینده پژوهی-------

عناوین مهمرتین مقاالت / گزارشات


• آینده نگری از رهگذر شاخص های اسرتاتژیک

• شــاخص های کاربــرد اســرتاتژیک؛ شــاخص های رهگــذر از آینده نگــری

آینده نگــر ترکیبــی

• آینده نگــری از رهگــذر شــاخص های اســرتاتژیک؛ چشــم انداز اقتصــاد در

ســال 81

• اندیشیدن به آینده از وادی تراژدی امروز• تحوالت جدید منطقه و آینده مناسبات ایران و امریکا

• تأمالتی در خصوص آینده اتحادیه اروپا در پرتو بحران موجود

• امنیت انرژی، برنامه عمل ژنو و آینده بخش انرژی ایران

• چشم اندازهای بازارهای اخالقی

• مرزهای رقابت و همکاری روسیه و غرب در جهان آینده

• مصالحه فلسطینی و آینده مناقشه با ارسائیل

• امنیت انرژی و تحوالت آینده بازارهای نفت و گاز

33





• ــی ــای سیاس ــی جریان ه ــی؛ آسیب شناس ــد سیاس ــده فرآین ــه آین ــگاه ب ــا ن ب

عــراق

• صنعت نفت عراق و آینده آن

• از منظر مناگرهای آینده نگر اقتصاد ایران در سال 82

• گاز ایران و روسیه و امنیت انرژی آمریکا در آینده-

• ــداز ــم ان ــد؟ چش ــه می گوین ــر چ ــربدی آینده نگ ــاخص های راه ــا و ش مناگره

اقتصــاد ایــران در ســال 83

• راهربد آینده ناتو در منطقه خاورمیانه

• ــال ــران در س ــاد ای ــی آینده نگراقتص ــاخص ترکیب ــرتاتژیک: ش ــاخصهای اس ش

1385

• مناگرها و شاخص های آینده نگر و همزمان اشتغال

• بدست آوردن یک شاخص آینده نگر بر اساس صادرات و نرخ اشتغال

• شــاخصهای اســرتاتژیک: شــاخص ترکیبــی آینده نگــر اقتصــاد ایــران در ســال

1385 )بــر پایــه اطالعــات 9 ماهــه اول ســال 1384(-

• دیدگاه هــای گوناگــون در خصــوص آینــده امنیــت در منطقــه خلیــج فــارس

و راهکارهــای ج.ا. ایــران

• شاخص ترکیبی آینده نگر برای پیش بینی نرخ تورم


1386 )بــر پایــه اطالعــات 6 ماهــه اول ســال 1385(

• معرفــی آینده پژوهــی و روشــهای آن )سلســله گزارشــات آینده پژوهــی ـ

ــامره 1( ش


1386 )بــر پایــه اطالعــات 8 ماهــة اول ســال 1385(

• مطالعات آینده و نقش آن در بررسی های اسرتاتژیک

• شاخص ترکیبی آینده نگر اقتصاد ایران در سال 1387


1387 )بــر پایــه اطالعــات 6 ماهــة اول ســال 1386(

• آینده پژوهی مردم در برابر فقر: اقتدار از طریق مشارکت


1387 )بــر پایــه اطالعــات 9 ماهــه اول ســال 1386(

• آینده محیط امنیتی آسیا؛ متغیرهای تأثیرگذار

• پرسش هایی برای آینده منطقه

• ده چالش و ده ابزار کاربردی پیش روی آینده پژوهان

• آینده جهان پس از بحران مالی آمریکا )راهکارها و سیاست ها(

• رویکرد آینده پژوهی به آینده انرژی در ایران• وضعیت بازار غذا در رشایط حارض و آینده

34





• انسان، انرژی، محیط زیست و چشم اندازی به آینده

• بررسی نیازهای منابع انسانی برنامه پنجم توسعه: رویکردی آینده پژوهی

• آمار و نقش آن در سیاست گذاری و تصمیم گیری از منظر آینده نگری

• ــران در ســال 1388 ــی آینده نگــر اقتصــاد ای شــاخصهای اســرتاتژیک: شــاخص ترکیب

)بــر پایــه اطالعــات 9 ماهــه اول ســال 1387(

• نظم بین املللی آینده: گامنه های مطرح

• رویکرد آینده پژوهی به آینده انرژی در ایران

• اقتصاد سیاسی جهان در دهه اول قرن بیست ویکم و چشم انداز آینده

-------تعداد کنفرانس های برگزار شده

عناوین مهمرتین نشست های تخصصی

/ کنفرانس های برگزار شده )حداکر

5 مورد(

• ســخرنانی فیلیــپ رابینــز در مرکــز تحقیقــات اســرتاتژیک؛ خاورمیانــه و ســناریوهای

آینــده

• دورمنای آینده عراق در سناریوی اعالم شده رئیس جمهور آمریکا

• حکومت آینده عراق : گزینه ها و چالش ها

• چشم انداز آینده بحران فلسطین: حل و فصل بحران یا تداوم آن؟

• انتخابات ریاست جمهوری افغانستان و چشم انداز آینده

• اقتصاد، انرژی، آینده

• شاخص ترکیبی آینده نگر اقتصاد ایران در سال 1388

• ــی ــا اســتفاده از شــاخص ترکیب ــی رشــد اقتصــادی کشــور در ســال 1388 ب پیش بین

آینده نگــر

• سازمان همکاری های شانگهای: وضعیت موجود و چشم انداز آینده-

• آینده اقتصاد جهانی

• هامیش آینده شناسی هویت های جمعی در ایران

• ایران آینده

• آینده جهان با تأکید بر اقتصاد جهانی

-------تعداد نرشیات منترش شده

عناوین نرشیات منترش شده )حداکر

5 مورد(

• فصلنامه راهربد

• فصلنامه راهربد اقتصادی

• فصلنامه راهربد اجتامعی فرهنگی

-------حوزه مورد مترکز برای آینده پژوهی

35

مرکز مطالعات راهبردی و مدیریت تحّول- قوه قضاییه


مرکز مطالعات راهربدی و مدیریت تحّولنام پژوهشکده

وابستگی

سازمانیقوه قضائیه

بهمن 1391سال تأسیس

آدرستهران – بلوار کشاورز- نبش خ حجاب – ساختامن مرکزی قوه قضائیه – طبقه 14- مرکز مطالعات

راهربدی و مدیریت تحول


آدرس سایت

اینرتنتیRahbordi.dadiran.ir

[email protected]آدرس ایمیل

هیئت علمی

دکرت فرامرز عابدینینام رئیس)با ذکر درجه علمی(

آقایان دکرت: عیوضی، کوشا، ملک فر، قدیرنظامی، آدابی، رشادتی.اعضا )با ذکر درجه علمی(


9 موردتعداد طرح های پژوهشی انجام گرفته:



• سازوکارهای ارتقاء اعتامد عمومی به قوه قضائیه

• سنجش آگاهی شهروندان تهرانی نسبت به عملکرد قوه قضائیه

• تحلیل محتوای سخنان ریاست محرتم قوه قضائیه

• مطالعه تطبیقی استقالل مالی در قوه قضائیه

5 موردتعداد طرح هاي پژوهيش در حال انجام

عناوين طرح هاي در حال انجام

)حداكر 5 مورد(

• تحلیل محتوای فرمایشات رهربی درخصوص سالمت دستگاه قضائی.

• ــی ــای قضائ ــام ه ــده در نظ ــم ورودی پرون ــش حج ــی کاه ــه تطبیق مطالع

ــه ــد و فرانس هن

• ــدی ــوص کارآم ــربی درخص ــم ره ــام معظ ــات مق ــوای فرمایش ــل محت تحلی

ــی. ــتگاه قضائ دس

• میزان رضایتمندی مردم از قوه قضائیه

• سازوکارهای ارتقاء کارآمدی و اثربخشی در قوه قضائیه

36

مرکز مطالعات راهربدی و مدیریت تحّول


وظايف يا خط ميش

• ــوه و ــار ق ــات و آم ــز اطالع ــار از مرک ــات و آم ــب اطالع ــع آوري و کس جم

ســایر مراجــع ذی ربــط و ارائــه تحلیــل هــای آمــاری در حــوزه هــای عملکــرد

قــوه قضاییــه .

• ايجــاد و راه انــدازی بانــک جامــع مطالعــات واطالعــات قضایــی واداری بــه

منظــور جمــع آوری ، بــروز رســانی و پــردازش اطالعــات و آمــار مربوطــه و

بهــره بــرداری از نتایــج پژوهــش هــای ایــن حــوزه .

• انجــام مطالعــات و پژوهشــهای راهــربدي در حــوزه مدیریــت قضایــی

)شــامل : مطالعــه تطبیقــی و پژوهــش در روشــها، مــدل هــا ، سیاســت هــا ،

ــازمانها و...( ــا ، س ــا ، فراینده راهربده

• ــز ــگاهها و مراک ــه ، دانش ــای علمی ــوزه ه ــا ح ــل ب ــاط و تعام ــراری ارتب برق

علمــی پژوهشــی کشــور بــه منظــور بهــره بــرداری از نظــرات و تــوان علمــی

آنــان

• انتشار و اشاعه نتایج مطالعات و پژوهش های راهربدی در حوزه قضا.

• نظارت بر حسن اجرای وظایف مدیریتهای زیر مجموعه مرکز .

• انجام امور مربوط به کمیسیون ها و هامیش های تخصصی .

• نیازسنجی ، برنامه ریزی و عقد قرارداد های پژوهشی .

• بررسی ، نظارت و ارزیابی طرح های پژوهشی و مطالعات راهربدی .

------- تعداد كتب تأليف و ترجمه شده


مورد(-------

3 موردتعداد کتب در دست تالیف


5 مورد(

• کارآمدی قضائی

• سالمت قضائی

• ترجمه کتاب درخصوص افکارسنجی مرتبط باحیطه قضا

تعداد مقاالت تالیف شده ) به تفکیک

نوع مقاله(-------

سلسله نشست های ده گانه آینده نگاری و آینده پژوهی قضائی )در حال انجام(تعداد کنفرانس های برگزار شده

عناوین مهمرتین کنفرانس های برگزار

شده )حداکر 5 مورد(-------

راهربد قضایی)در حال انجام( تعداد نرشیات منترش شده


5 مورد(-------

37

مرکز مطالعات راهربدی و مدیریت تحّول


حوزه مورد مترکز برای آینده پژوهی

• قلمرو صالحیت قوه قضائیه

• اصول تشکیالت کارآمد

• نظام قضایی و پیرشفت های فناوری اطالعات

• مدیریت قوه قضائیه در قانون اساسی و تعامل با سایر قوا

• فضای سایربی و قوه قضائیه

• قوه قضائیه و اسناد و تعهدات فراملّی )منطقه ای و بین املللی(

• قوه قضائیه و آینده آزادی و حقوق اساسی مردم

• فرصت ها و تهدیدات سالمت قوه قضائیه

• قوه قضاییه و نهادها

• رویکردهــا، چالش هــای پیــش روی قــوه قضائیــه در تنــوع و پیچیدگــی

ــم جرای

برنامه های آتی و سایر فعالیت های مرتبط با حوزه آینده پژوهی:• برگزاری جشنواره آینده پژوهی قضایی در قالب فراخوان مقاالت برگزیده

• تالیف مجموعه مقاالت آینده پژوهی قضایی در دو مجلد

• برگزاری هامیشی باعنوان آینده پژوهی قضایی درسطح ملی

38

انجمن اه

39

انجمن آینده نگری ایران


انجمن آینده نگری ایراننام موسسه

نهاد پشتیبانکمیسیون انجمن های علمی ایران

وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری


آدرستهران – خیابان کریم خان زند – نبش خیابان شهید عضدی شاملی ) آّبان شاملی( –

ساختامن دانشگاه عالمه طباطبایی- طبقه دوم – اتاق 205


www.iranfsa.irآدرس سایت اینرتنتی


مشخصات پرسنلی

آقای دکرت سید محمد طباطبایینام رئیس یا مدیر عامل

تعداد هیئت مدیره )با ذکر درجه علمی(9 نفر

کارشناسی ارشد و دکرتا

تعداد پرسنل )با ذکر درجه علمی(2 نفر

کارشناس

ارتباطات سازمانی

سازمان های در حال ارتباط ایران:

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری- فرهنگستان علوم- مرکز

تحقیقات اسرتاتژیک –

سازمان ملی بهره وری ایران – مجمع تشخیص مصلحت نظام

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری - مرکز تحقیقات

سیاست علمی کشور – دانشگاه امیر کبیر-موسسه آموزشی و

تحقیقاتی صنایع دفاعی

-----سازمان های در حال ارتباط خارجی:

عضویت در انجمن یا گروه های آینده نگری ایرانی:

شورای انجمن های علمی

فرهنگستان علوم

دانشگاه امیرکبیر

انجمن مدیریت فناوری

اتحاديه انجمن هاي علمي حوزه فناوري، نوآوري و تجار ي سازي

عضویت در انجمن یا گروه های آینده نگری خارجی:

انجمن آینده نگری جهانی

W.F.S

-------سایر موارد

40



مهمرتین فعالیت های آینده پژوهی

)وظایف یا

خط مشی(

گسرتش، پيشربد و ارتقاي علمي و مباحث آينده شناسانه و توسعه كمي وكيفي

نروهاي متخصص و بهبود بخشيدن به امور آموزيش و پژوهيش در زمينه مربوط

به آينده پژوهي و آينده نگاري و انجام تحقيقات علمي و فرهنگي در سطح مي

و بني امللي با محققان و متخصصاين كه به گونه اي با علم آينده پژوهي رسو كار

دارند.

2 موردتعداد طرح های پژوهشی انجام گرفته:


گرفته (حداکر

5 مورد)

• طرح ممیزی صد موضوع مهم علمی ) ممیزی دانش آینده پژوهی(

• طــرح ممیــزی 114 موضــوع مهــم علمــی ) ممیــزی مطالعــات آینــده نگــری

علــم و فنــاوری (


انجام:2 مورد



• طراحی نظام جامع آینده پژوهی بانک انصار

• طراحی سناریوهای آینده های احتاملی بانک انصار

5 موردتعداد کتب تالیف شده

عناوین کتب تالیف شده (حداکر 5

مورد)

• نقش انجمن علمی آینده نگری ایران در رفع چالشها و مسائل کشور

• روش شناسی آینده نگری

• پژوهشی در حوزه آینده پژوهی

• وضعیت آینده

• راهنامی فناوری آینده نگاری یونیدو

-----تعداد کتب در دست تالیف

عناوین کتب در دست تالیف (حداکر

5 مورد)-----

تعداد مقاالت تالیف شده ( به تفکیک

نوع مقاله)

• مطالعات آینده شناسانه در صنعت برق ایران

• ده چالش و ده ابزار کاربردی پیش روی آینده پژوهان

• معرفی آینده پژوهی و روش های آن

تعداد و عناوین کنفرانس های برگزار

شده

• کنفرانس » ایران آینده«

• کنفرانس » اقتصاد، انرژی و آینده«

• کنفرانس » شبکه ملی آینده پژوهی«

• مشــارکت در چندیــن کنفرانــس ملــی و بیــن املللــی ماننــد کنفرانــس بیــن

املللــی مدیریــت فنــاوری و کنفرانــس ملــی آینــده پژوهــی

41



تعداد و عناوین نرشیات منترش شده

• تعداد 13 خربنامه های الکرتونیکی

• آینده نگری اجتامعی

• آموزش آینده پژوهی

• منابع انرژی های آینده

• آینده فناوری اطالعات

• آینده سالمت

• آینده فناوری نانو

• علوم شناختی : دانشی رو به آینده

• آینده پردازی فردی

• آینده پژوهی سازمانی

• شهرهای آینده

• هدف آینده پژوهی

• آینده پژوهی و محیط زیست

• آینده پژوهی و فرهنگ

-----روش آینده نگری مورد استفاده

42

دااگشنه اه

43

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی

عمومی

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتامعی جهاددانشگاهینام دانشگاه

پژوهشکده علوم اجتامعینام دانشکده

گروه آینده پژوهینام گروه

آدرستهران- خ انقالب خ دانشگاه خ شهید وحید نظری پ 47 پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات

اجتامعی جهاددانشگاهی


Ihss.ac.irآدرس سایت اینرتنتی


مشخصات هیئت علمی

نام رئیس یا مدیر گروه

دکرت فروزنده جعفرزاده پور)استادیار()با ذکر درجه علمی(

اعضای هیئت علمی

)با ذکر درجه علمی(

دکرت تهمینه شاوردی )استادیار(

دکرت علی قنربی برزیان )استادیار(

دکرت ابراهیم حاجیانی )دانشیار- مدعو(

دکرت امیر ناظمی )استادیار-مدعو(

اطالعات دانشجوييرتی

دک16 نفرتعداد دانشجويان در حال تحصيل

------تعداد دانشجويان فارغ التحصيل

عناوین متامی پایان نامه های دکرتی

• طراحی مدل پیش بینی بلند مدت بازار سهام بر اساس تکنیکهای آینده

پژوهی

• طراحی چارچوب کنرتل برای تحقق آینده مطلوب – مورد بخش انرژی

ج.ا.ایران

• طراحی مدل اقتضایی ارزیابی اسرتاتژی با رویکرد آینده پژوهانه در

رشکت ملی نفت ایران

• آینده نگاری ترکیب منابع انسانی شهرداری تهران در دوره 10 ساله

• طراحی الگوی آینده نگاری در مدیریت خظرپذیری زلزله در ایران

• آینده پژوهی تجاری شدن آموزش عالی در چشم انداز 1404 جمهوری

برنامه های آتی و سایر فعالیت های مرتبط با حوزه آینده پژوهی:

• برگزاری نشستهای تخصصی در حوزه آینده پژوهی

• تدوین پروپوزال در حوزه آینده پژوهی با توجه به نیاز سازمانهای مخاطب

• آماده سازی هرح آینده پژوهی هویت در ایران

• جذب دانشجوی دکرتی پژوهش محور دکرتی

44

دانشگاه بین المللی امام خمینی )ره( - گروه آموزشی آینده پژوهی

عمومی

دانشگاه بین املللی امام خمینی )ره(نام دانشگاه

پژوهشکده آینده پژوهی نام دانشکده

گروه آموزشی آینده پژوهی نام گروه

آدرسنشانی: قزوین، انتهای بلوار دانشگاه بین املللی امام خمینی)ره(، پژوهشکده آینده

پژوهی، کدپستی 34149-16818

02833901732-02833901730 شامره متاس

http://ikiu.ac.irآدرس سایت اینرتنتی

-----آدرس ایمیل

هیئت علمی


)با ذکر درجه علمی(دانشیاردکرت حاکم قاسمی



استاددکرت محمد رحیم عیوضی

دانشیاردکرت حاکم قاسمی

دانشیاردکرت فرهاد درویش

استادیاردکرت محمد صادق زاهدی

استادیاردکرت عزیز محمد لو

دانشیاردکرت بزرگمهری

استادیاردکرت محمد رضا صلح جو

استادیاردکرت روح الله بیات

استادیاردکرت صفر فضلی

استادیاردکرت ولی الله برزگر کلیشمی

استادیاردکرت عین الله کشاورز ترک

دانشیارـ استاد مدعودکرتسعید خزایی

استادیارـ استاد مدعودکرت مصطفی تقوی

استادیارـ استاد مدعودکرت قدیر نظامی پور

استادیارـ استاد مدعودکرتسید کامل طباییان

دانشیارـ استاد مدعودکرت علی مبینی دهکردی

استادیار ـ استاد مدعودکرت مسعود اسالمی

45

دانشگاه بین املللی امام خمینی )ره( - گروه آموزشی آینده پژوهی

هیئت علمی



دانشیار ـ استاد مدعودکرتمنطقی

استادیارـ استاد مدعودکرت بهروز لک

دانشیار ـ استاد مدعودکرت اشرتیان

دانشیار ـ استاد مدعودکرت گودرزی

دانشیارـ استاد مدعودکرت پور عزت

استادیارـ استاد مدعودکرت خوشچهره

دانشیارـ استاد مدعودکرت علی اکربی

دانشیارـ استاد مدعودکرت ناظمی

دانشگاه بین املللی امام خمینی )ره( - گروه آموزشی آینده پژوهی

اطالعات دانشجویی

25 نفر تعداد دانشجویان در حال تحصیل

5 نفرتعداد دانشجویان فارغ التحصیل

عناوین متامی

پایان نامه های

دکرتی

پایان نامه

های

دفاع شده

• ــده ــرد آین ــا رویک ــهری ب ــعه ش ــام توس ــی در نظ ــزی فرهنگ ــه ری ــگاه برنام جای

ــی پژوه

• چیستی آینده پژوهی اسالمی و راهربد های تحقق آن

• بین املللی شدن آموزش عالی و آینده دانشگاه ردر ایران در افق 1404

• طراحــی مــدل تاثیرآینــده نــگاری بــر سیاســتگذاری علــم، فنــاوری و نــوآوری در

ســطح ملــی

پایان نامه

های در

آستانه دفاع

• بررسی مبانی روش شناسی آینده پژوهی در قرآن

• آینده اسالم در خاور میانه و شامل آفرقا با تأکید بر تحوالت مر

• تحلیــل گفتــامن خطــی مشــی هــای مرتبــط بــا بازنشســتگی در جمهــوری اســالمی

ایــران و ترســیم آینــده هــای بدیــل

برنامه های آتی و سایر فعالیت های مرتبط با حوزه آینده پژوهی را بیان منایید:

• راه اندازی گرایش های مختلف آینده پژوهی و پذیرش دانشجو برای آنها در مقطع دکرتی

• راه اندازی رشته آینده پژوهی با گرایش های مختلف در مقطع کارشناسی ارشد

• راه اندازی دوره های آموزش مجازی در مقطع کارشناسی ارشد و دکرتی رشته آینده پژوهی

رتیدک

46

دانشگاه تهران


دانشگاه تهراننام دانشگاه

دانشکده علوم و فنون نویننام دانشکده

بین رشته اینام گروه

تهران خ کارگر شاملی بعد از جالل آل احمد روبروی خ دهم. دانشکده علوم و فنون نوینآدرس


www.fnst.ut.ac.irآدرس سایت اینرتنتی


مشخصات هیئت علمی


محمد مهدی ذوالفقارزاده )استادیار()با ذکر درجه علمی(



امیرعلی سیف الدین )استادیار(

فاطمه ثقفی )استادیار(

مهدی محمدی )استادیار(

سیدپیامن رشیعت پناهی )استادیار(

علیرضا اصالنی )استادیار(

اعضاء هیات علمی

مدعو و همکار

دکرت علی اصغر پورعزت )استاد( دکرت مهدی فاتح راد )استادیار(

دکرت منوچهر منطقی )دانشیار( دکرت مصطفی تقوی)استادیار(

دکرت حبیب الله طباطبائیان )دانشیار( دکرت فرهاد رهرب )دانشیار(

دکرت سیدسپهر قاضی نوری )دانشیار( دکرت بهمن حاجی پور )دانشیار(

دکرت عباس بازرگان )استاد( دکرت عادل پیغامی )استادیار(

دکرت سعید خزائی )استاد( دکرت طاهر روشندل)دانشیار(

47

اطالعات دانشجویی

30 نفر مدیریت تکنولوژی و 12 نفر مهندسی آینده پژوهیتعداد دانشجویان در حال تحصیل

-تعداد دانشجویان فارغ التحصیل

عناوین برخی از پایان نامه ها


• تدویــن ره نگاشــت فنــاوری هــای پیشــگیری از خوردگــی در تجهیــزات

دریایــی

• شناســایی توامننــدی هــای فناورانــه سیســتم عامــل زمیــن بــا اســتفاده

از تکنیــک ره نگاشــت

• وا کاوی فراینــد تدویــن سیاســتهای توســعه ی علــم فنــاوری در ایــران:

مــورد مطالعــه ســند راهــربدی کشــور در امــور نخبــگان

• ارائــه شــاخصهای کلیــدی معــرف توســعه منطقــه ای در حــوزه خدمــات

بــا تاکیــد بــر بخــش بهداشــت و درمــان

44 نفر آینده پژوهیتعداد دانشجویان در حال تحصیل

-تعداد دانشجویان فارغ التحصیل

عناوین متامی پایان نامه های

دکرتی

• ــناريوي ــه س ــتيايب ب ــراي دس ــران ب ــو اي ــاي نان ــبد فناوريه ــي س طراح

مطلــوب اثــرات اجتامعــي: يــك رويكــرد مورفولوژيــک

• بررســی تحلیلــی تصویــر آینــده جامعــه ایرانــی در ذهــن جوانــان

کشــور بــر اســاس روش تحلیــل الیــه ای علّــی

• ــاله ــت س ــداز بیس ــم ان ــراز چش ــانه ای در ت ــپهر رس ــگاری س ــده ن آین

کشــور

• ــگاری در ــده ن ــی و توســعه روش هــای آین ــرای ارزیاب ــی ب ــه الگوی ارائ

چرخــه سیاســتگذاری فرهنگــی

• طراحــی و ترســیم آینــده مدلهــای کســب و کار صنعــت نــرم افــزار بــا

اســتفاده از ادغــام و همــکاری و برنامــه ریــزی ســناریو

• طراحــی یــک مــدل ســطح صنعــت در فضــای اقتصــاد مقاومتــی،

مــوردکاوی صنایــع پرتوشــیمی و منتخبــی از پاییــن دســت

• سناریوهای آینده رشد جمعیت در کالن شهر تهران

• ــعه ــای توس ــر دیدگاهه ــی ب ــناریو مبتن ــاد س ــت ایج ــی جه ــه روش ارائ

ــق 1404( ــران در اف ــی ای ــت هوای ــوردی صنع ــه م )مطالع

• ــارک ــی پ ــان رسیال ــردی- مــورد کاوی: کارآفرین ــده پژوهــی ف مــدل آین

ــاوری شــهر تهــران ــم و فن عل

برنامه های آتی و سایر فعالیت های مرتبط با حوزه آینده پژوهی:

توسعه گرایشهای راهربدی در رشته آینده پژوهی با توجه به نیازهای اصلی و آتی کشور؛ توسعه همکاری های میان بخشی در

سطح آموزشی و پژوهشی؛ برگزاری نشستهای علمی و تخصصی با همکاری سایر مراکز علمی فعال در آینده پژوهی در کشور.

شد ار

یاس

شنار

کرتی

دک

48

دانشگاه صنعتی امیر کبیر***

مشخصات عمومي

پژوهشکده مطالعات آینده )هسته پروژه هزاره(نام پژوهشکده

دانشگاه صنعتی امیرکبیروابستگي سازماين

گروه پژوهشی آینده شناسی: 1374 و ارتقا به پژوهشکده مطالعات آینده : 1389سال تأسيس

آدرس

تهران، خيابان وليعر)عج(، باالتر از چهارراه وليعر)عج(، نبش خيابان شهيد باالور، شامره

1471، ساختامن معاونت پژوهش و فناوري دانشگاه صنعتي امرکبر، طبقه چهارم، پژوهشکده

مطالعات آینده


Website:www.fsri.aut.ac.irآدرس سايت اينرتنتي

E-mail:[email protected]آدرس امييل

مشخصات هيئت علمي

نام رئيس )با ذکر درجه

دکرت محسن بهرامی - استادعلمي(

اعضا

)همکاران آموزشی و

پژوهشی(

)با ذکر درجه علمي(

دکرت سید احمد معتمدی )استاد(

دکرت محسن بهرامی)استاد(

دکرت رضا مکنون )دانش یار(

مهندس محمدنقی مهدوی)مربی(

دکرت امیر نارص اخوان )دانشیار(

دکرت میرمهدی سیداصفهانی )دانشیار(

دکرت محسن اکربپور شیرازی )استادیار(

دکرت مسعود شفیعی )استاد(

دکرت سید محمد طباطبایی )استادیار(

دکرت رویا سادات طباطبایی یزدی )استادیار(

دکرت فرامرز افشار طارمی )استاد(

دکرت مهدی ایران نژاد )دانشیار(

دکرت عباس احمدی )استادیار(

دکرت حسین کرمی ورنامخواستی )استادیار(

مهندس ناهید شیخان )مربی(

دکرت علیرضا رهایی )استاد(

دکرت فتح الله مضطرزاده )استاد(

دکرت مسعود برومند )استاد(

مهندس مهکامه طاعتی )پژوهشگر ارشد(

دکرت سید سعید بنی هاشمی )استادیار(

دکرت نادر منتظرین )استاد(

دکرت جامل شهرابی )استادیار(

دکرت سیاوش خرسندی )دانشیار(

دکرت زهره بشارتی )استادیار(

دکرت بایزید مردوخی )استاد(

دکرت رضا حسینی ابرده )استاد(

دکرتسید محمد معطرحسینی )استاد(

دکرت عادل محمد پور )دانشیار(

دکرت رضا حاجی ابراهیم )استادیار(

دکرت صادق تابع جامعت )دانشیار(

*** به خاطر یکپارچکی پژوهشکده مطالعات آینده با دانشگاه صنعتی امیرکبیر این دو مؤسسه در یک جا معرفی می شوند. همچنین برای

رعایت جانب عدالت در قسمت هایی که حداکر 5 مورد می بایست اشاره می شد برای این دو نهاد به صورت مشرتک 10 سهم قائل شده است.

49

دانشگاه صنعتی امیر کبیر

مشخصات پژوهيش


• انجام پژوهش بنيادي، توسعه اي و کاربردي در حوزه مطالعات آينده

• برگزاري دوره هاي تحصيالت تکميي و کوتاه مدت آموزيش

• ارائه مشاوره علمي- تخصيص در حوزه مطالعات آينده

• گسرتش همکاريها و مشارکت در پروژه هاي مي، منطقه ای و بني امللي

• ترويج فرهنگ آينده پژوهي در سطح کشور و کمک به توسعه فرهنگ هم اندیشی

• ايفاي نقش موثر در سياست گذاري علوم و فناوري در سطح کالن کشور

• برقراري ارتباط گسرتده ميان نخبگان علمي - فکري کشور

• توسعه منابع انساين مورد نياز کشور در زمينه آينده پژوهي

• تعيني اولويت هاي فناورانه و شناسايي و معريف فناوري هاي نو

• ایجاد گفتامن پویا در زمینه مهندسی فرهنگی

تعداد طرح هاي

پژوهيش انجام گرفته:12 عدد

عناوين مهمرتين طرح

هاي انجام گرفته


• پژوهشی برروند آينده علوم و فناوری غرب )گرایشهای پیدا و پنهان(

• تدویــن دوره کارشناســی ارشــد و دکــرتی »مهندســی آینــده پژوهــی« و راه انــدازی آن در

دانشــگاه صنعتــی امیرکبیــر

• آینــده نگــری محورهــای کلیــدی منتخــب چشــم انــداز جمهــوری اســالمی ایــران در

افــق1400- آینــده علــم و فنــاوری

• تدوين سند جامع نوآوري دانشگاه صنعتي امرکبر

• فرهنگسازي و ايجاد زمينه براي آينده پژوهي در صنعت نفت

• نــوآوري در مديريــت پــروژه، برگــزاري دوره هــاي تخصــيص جهــت مديريــت پــروژه هــاي

بزرگ

• آينده مديريت علم و فناوري

• آينده انرژي

• آينده آموزش عايل

• آينده مهنديس پزشکي

• برريس و مطالعه مخاطرات و آلودگي هاي فناوري نانو

• شناسايي تکنولوژي هاي نو و اسرتاتژي تحقيقات

تعداد طرح هاي

پژوهيش در حال انجام:6 عدد

50



عناوين طرح هاي در حال

انجام )حداکر 5 مورد(

• ترسیم آینده فضای سایربی براساس روشهای آینده پژوهی

• آینده پژوهی چالش های هوشمند

• ارائه مدل شايستگي هاي اسرتاتژيك پژوهشگران ايران براي توسعه آينده

• الزامــات و چالشــهاي پيــاده ســازي نظــام مديــري تتکنولــوژي واســرتاتژي توســعه مخــازن

نفت

• پژوهشــی بــر بررســی نقــش ارتباطــات و فنــاوری اطالعــات در ارتقــای بهــره وری

درایــران، مطالعــه ای آینــده نگرانــه

• پژوهشــی بــر تدویــن ســناریوی هاي آینــده افزایــش بهــره وری ملــی در جمهــوری

ــق 1404 ــا اف ــران ت ــالمی ای اس

20 موردتعداد کتب تاليف شده

عناوين کتب تاليف شده


• روش های کمی در آینده پژوهی، رسی های زمانی و هوش مصنوعی

• روش های آینده نگاری

• چالش های جهانی، وضعیت آینده، فرصت ها و راهربدها

• فناوران چه می گویند؟

• نوآوری برای آینده

• گزارش وضعیت آینده از 1998 تا 2008

تعداد کتب در دست

تأليف13 مورد

عناوين کتب در دست

تأليف )حداکر 5 مورد(

• گزارش وضعیت آینده 2009 تا 2014

• Global Challenges, State of the Future: Opportunities and Strategies

• تحلیل سناریوهای جهانی انرژی

• مجموعه گفتارها با عنوان:«آينده پژوهي، نوآوري و همگرايي فناوري«

• سلســله نشســت هــای آینــده پژوهــی بــا عنوان:«جهــان آینــده، چالش هــا و فرصت های

ــش روی ایران« پی

تعداد مقاالت تأليف شده

) به تفکيک نوع مقاله(کنفرانس )داخلی و خارجی(مجله )داخلی و خارجی(تعداد کل

742945

تعداد کنفرانس هاي برگزار

شده26 مورد

51



عناوين مهمرتين کنفرانس هاي برگزار

شده


• کنفرانس«آینــده پژوهــی در الگــوی اســالمی ایرانــی پیرشفت«،نشســت هــای

ــز ــکاری مرک ــا هم ــت و ســالمت ب ــط زیس ــاوری، محی ــم و فن ــی عل تخصص

الگــو و فرهنگســتان هــای علــوم و علــوم پزشــکی جمهــوری اســالمی ایرانــو

ســازمان حفاظــت محیــط زیســت

• هاميــش ملــی »ايــران آينــده«، همــکاری بــا انجمــن آينــده نگــری ايــران و

مرکــز تحقیقــات اســرتاتژیک

• دومــني هاميــش مــي آينــده پژوهــي بــا عنــوان »آينــده پژوهــي، نــوآوري و

همگرايــي فنــاوري«

• ــاوري و ــده پژوهــي، فن ــا عنوان«آين ــده پژوهــي ب ــي آين ــش م ــن هامي اولی

ــعه« ــم اندازتوس چش

• هاميــش بــني امللــي ارتقــاء توامننديهــاي مــي در زمينــه فناوريهــاي نــو )بــا

)ISESCO ــکاري هم

1 موردتعداد نرشيات منترش شده

عناوين نرشيات منترش شده )حداکر

5 مورد(

علم و آینده )در دست اقدام(

حوزه مورد مترکز براي آينده پژوهي

• روش شناسی و روش های آينده پژوهي

• چالشهاي بني امللي در حوزه آينده

• آينده علم و فناوري در ايران، منطقه و جهان و توسعه آن

• آينده مديريت، ساختارها و روابط بني امللل و رسمايه گذاري در فناوري

• آينده آموزش عايل، دانشگاه و نروي انساين متخصص

• آينده نفت، انرژي، آبو محيط زيست

• اقتصاد دانش بنيان با رويکرد به آينده

• مهنديس فرهنگي با رويکرد آينده


اطالعات دانشجويي

تعداد دانشجويان در حال

تحصيل16 نفر

تعداد دانشجويان فارغ

التحصيل16 نفر

عناوين برخي از پايان نامه

ها


• رويکرد فناورانه به فرهنگ آينده، الزامات، چالش ها و راهربدها

• ــاوري ــم و فن ــاي عل ــني اولويته ــراي تعي ــدل مناســب ب ــري و طراحــي م ــده نگ آين

ــران اي

• تحليل سناريوهاي آينعده انرژي

• برنامه ریزی پایدار در محیط های پویا؛ مطالعه موردی برنامه توسعه ایران

• تحليل سناريوهاي آينده صنعت خودرو ايران

شد ار

یاس

شنار

ک

52



12 نفرتعداد دانشجويان در حال تحصيل

-تعداد دانشجويان فارغ التحصيل

عناوين پايان نامه هاي دکرتي

)موارد مصوب(

• ترسیم آینده فضای سایربی بر اساس روش های آینده پژوهی

• آینده پژوهی تهدیدات هوشمند علیه کشور

• تحقيقــايت ســازمان هاي پژوهشــگران اســرتاتژيك شايســتگي هاي مــدل ارائــه

ــده ــعه آين ــراي توس ــران ب ــي اي صنعت

• ــرتاتژي ــوژي و اس ــت تکنول ــام مديري ــازي نظ ــاده س ــاي پي ــش ه ــات و چال الزام

ــت ــازن نف ــعه مخ توس

اهم فعاليت هاي در دست اقدام• انجام طرحهاي مشرتک پژوهشيدر زمينه آينده پژوهي حوزه هاي کالن با همکاري و به سفارش مؤسسات، سازمانها و

دستگاههاي مختلف داخلی و انتشار خروجي هاي حاصل از آنها

• ادامه انجام فعالیت های هسته پروژه هزاره

• ادامه فعالیت علمی، پژوهشی و ترویجی با سازمانها و نهادهای علمی خارج از کشور

• ادامه جذب دانشجویان ارشد و دکرتی مهندسی آینده پژوهی

• برگزاري سمينار و هاميش هاي مي و بني امللي در حوزه آينده شنايس

• ادامه حضور در مجامع مختلف تصمیم گیری و سیاست گذاری کشور به منظور ترویج فرهنگ آینده پژوهانه در سطح

کالن کشور

• انتشار خروجی های پژوهشی مرتبط با آینده پژوهی شامل: کتاب، مقاله و گزارش

• ادامه انتشار ساليانه کتابهاي »گزارش وضعيت آينده« که هرساله توسط پروژه هزاره سازمان ملل منحد منترش مي شود.

• راه اندازي مسابقات مي در زمينه آينده شنايس براي ترويج فرهنگ آينده پژوهي خصوصاً در قرش جوان

• همکاري با رسانه ها در تهيه رسي برنامه هاي مرتبط با موضوع آينده

• برگزاري گارگاه هاي آموزيش، ارائه دوره هاي كوتاه مدت، سمينار و سخرناين براي سازمان ها و مراكز علمي، پژوهيش و

صنعتي

• گردآوري منابع مطالعايت مرتبط با موضوع آينده شنايس و سياست گذاري علم و تکنولوژي

• تشكيل شبكه فكري و بانكهاي اطالعايت از نخبگان و آينده انديشان داخي و خارجي و ايجاد ارتباط با آنها به منظور

توسعه همکارهاي بني امللي

رتیدک

53

مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

عمومی

مرکز تحقیقات سیاست علمی کشورنام دانشگاه

-نام دانشکده

دکرت محمد ابویی اردکان )دانشیار(نام رئیس

آینده اندیشینام گروه

میدان ونک- خیابان مالصدرا- خیابان شیراز جنوبی- خیابان سهیل- پالک 9آدرس


www.nrisp.ac.irآدرس سایت اینرتنتی


هیئت علمی


)با ذکر درجه علمی(دکرت امیر ناظمی )استادیار(



دکرت امیر ناظمی )استادیار(

مهندس امیرهوشنگ حیدری )مربی(


رتیدک

تعداد دانشجويان در حال

تحصيل7

تعداد دانشجويان فارغ

التحصيل0

عناوین متامی پایان نامه

های دکرتی

• آینده نگاری علوم شناختی در ایران

• ــاوری و طراحــی سیاســت های ــارم فن ــع فرهنگــی در مــوج چه ــگاه صنای ــل جای تحلی

ملــی

• پیش¬بینــی اشــاعه ی تکنولــوژی بــر پايــه تحلیــل چرخــه عمــر فنــاوری بــا روش مــنت

CNG,( ــال گاز ــای انتق ــوزه فناوری-ه ــوردی: ح ــه ی م ــات؛ منون ــت اخرتاع کاوی ثب

)LNG & GTL

54

بخش خصوصی

55

اندیشگاه آتی نگار


اندیشگاه آتی نگارنام موسسه

-نهاد پشتیبان


خ کریمخان – ایرانشهر – آذرشهر – پالک11 طبقه اولآدرس


Atinegaar.comآدرس سایت اینرتنتی



علی شامعینام رئیس یا مدیر عامل

تعداد هیئت مدیره )با ذکر درجه

علمی(4نفر 2نفر دکرتی 2نفر کارشناسی ارشد

25 نفر همه از کارشناسی به باالتعداد پرسنل )با ذکر درجه علمی(



بانک صادرات-موسسه مطالعات بین املللی انرژی-جهاد دانشگاهی-موسسه

مطالعات و پژوهش های بازرگانی-گروه مپنا-مجمع تشخیص مصلحت نظام-

پژوهشکده علوم شناختی-مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور-شهرداری تهران-

سازمان انرژی امتی ایران-رشکت ملی نفت ایران-رشکت ملی صنایع پرتوشیمی-

وزارت صنایع و معادن-وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی-رشکت خدمات

انفورماتیک-سازمان گسرتش و نوسازی صنایع ایران-رشکت ملی گاز ایران-همراه

اول و ...

------سازمان های در حال ارتباط خارجی:

عضویت در انجمن یا گروه های آینده

نگری ایرانی:

انجمن مدیریت فناوی ایران و انجمن آینده نگری ایران

عضویت در انجمن یا گروه های آینده

نگری خارجی:)WFSF( عضو فدراسیون آینده پژوهی جهان

------سایر موارد

56

آتی نگار


مهمرتین فعالیت های آینده پژوهی )وظایف یا خط

مشی(

• سناریو نگاری

• ره نگاشت

• منت کاوی و داده کاوی

• تدوین برنامه های بلند مدت

• آمایش رسزمین

39 عددتعداد طرح های پژوهشی انجام گرفته:

عناوین مهمرتین طرح های انجام گرفته )حداکر 5

مورد(

• برنامه آمایش استان مرکزی

• نظام پیاده سازی سند راهربدی کشور در امور نخبگان

• آینده نگاری صنایع پرتوشیمی ایران

6 عددتعداد طرح های پژوهشی در حال انجام:

------عناوین طرح های در حال انجام )حداکر 5 مورد(

12 عددتعداد کتب تالیف شده

عناوین کتب تالیف شده )حداکر 5 مورد(

• آینده نگاری فناوری اطالعات در ایران 1404

• آینده نگاری از مفهوم تا اجرا

• آینده نگاری فناوری هوافضا در ایران 1404

• آینده نگاری زیست فناوری در ایران 1404

• سناریونگاری یا برنامه ریزی بر پایه سناریوها

------تعداد کتب در دست تالیف

------عناوین کتب در دست تالیف شده )حداکر 5 مورد(

20 عددتعداد مقاالت تالیف شده ) به تفکیک نوع مقاله(

------تعداد و عناوین کنفرانس های برگزار شده

------تعداد و عناوین نرشیات منترش شده

روش آینده نگری مورد استفاده

• دلفی

• سناریو

• ره نگاشت

• تحلیل پتنت و مقاالت

57

اندیشکده صنعت و فناوری )آصف(


اندیشکده صنعت و فناوری )آصف(نام موسسه


غیررسمی 1377 ، رسمی 1382سال تأسیس

آدرسخیابان ولی عر)عج(، خیابان فتحی شقاقی، ابتدای خیابان جهان مهر، شامره 37 ، ط

4، واحد 3

4-88332333شامره متاس

www.iranasef.orgآدرس سایت اینرتنتی



سیاوش ملکی فرنام رئیس یا مدیر عامل


علمی(

3 نفر )کارشناسی ارشد صنایع، کارشناسی زبان های خارجی، دانشجوی دکرتای آینده

پژوهی(

10 نفر )از کارشناسی تا دکرتی(تعداد پرسنل )با ذکر درجه علمی(



معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، مرکز تحقیقات سیات علمی کشور،

صاایران، همراه اول،

بانک ایران زمین، پارک علم و فناوری خراسان رضوی، انجمن مدیریت فناوری و ...

سازمان های در حال ارتباط

خارجی:-----

عضویت در انجمن یا گروه های

آینده نگری ایرانی:

انجمن آینده نگری ایران، انجمن مدیریت فناوری ایران، انجمن موسسات و رشکت

های پژوهشی


آینده نگری خارجی:-------

-------سایر موارد

58

اندیشکده صنعت و فناوری )آصف(



)وظایف یا

خط مشی(

• آینــده پژوهــی و آینــده نــگاری، تدویــن راهربدهــا و سیاســت هــای علــم و

فنــاوری، تدویــن ره نگاشــت هــای

بیش از 70 موردتعداد طرح های پژوهشی انجام گرفته:


گرفته (حداکر

5 مورد)

• ــاوری ــداز 20 ســاله شــهر تهــران، تدویــن طــرح جامــع فن تدویــن چشــم ان

ــق 1404 ــران در اف ــات ته اطالع

• تدویــن چشــم انــداز و راهــربد توســعه صنایــع فرهنگــی کشــور در افــق 140

، اجــرای پیــش آینــده نــگاری ملــی

• علم و فناوری کشور، تدوین مدل کسب وکار تلویزیون موبایل در ج اا


انجام:• 10 مورد

عناوین طرح های در حال انجام (

حداکر 5 مورد)

• تدویــن ســند راهــربدی ملــی توســعه فنــاوری ذخیــره ســازی زیرزمینــی گاز

طبیعــی، دیــده بانــی فنــاوری در

• حــوزه آی ســی تــی، تدویــن چشــم انــداز و راهــربد آی ســی تــی دانشــگاه

علــوم پزشــکی تهــران، تدویــن

• ــت ــداز و ماموری ــم ان ــن چش ــور، تدوی ــکی در کش ــزر پزش ــت لی ره نگاش

ــاوری ــت فن ــن مدیری انجم

بیش از 15 عنوانتعداد کتب تالیف شده

عناوین کتب تالیف شده (حداکر 5

مورد)

• ــای ــزرگ روش ه ــه ی ب ــش نام ــداز، دان ــم ان ــی، چش ــده پژوه ــای آین الفب

ــرای ــا ب ــزی پابرج ــه ری ــی، برنام ــده پژوه آین

• یــک قــرن، آینــده پژوهــی پیرشفتــه، تعالــی در مدیریــت تکنولــوژی، ارزیابــی

و پیــش بینــی تکنولــوژی

10 عنوانتعداد کتب در دست تالیف

عناوین کتب در دست تالیف (حداکر

5 مورد)

• آینــده نــگاری در دولــت، آینــده نــگاری منطقــه ای، اقتصــاد دانــش بنیــان،

قــدرت چشــم انــداز، برندســازی شــخصی

تعداد مقاالت تالیف شده ( به تفکیک

نوع مقاله)بیش از 100 مقاله علمی -ترویجی


شده-------

تعداد و عناوین نرشیات منترش شده• ــان ــده ب ــا، دی ــان افت ــده ب ــی، دی ــک دفاع ــان الکرتونی ــده ب ــم، دی ــرن نه ه

هوشمندســازی دفاعــی، پلیــس آینــده

روش آینده نگری مورد استفادهــه ای ــل الی ــش محیطــی، سناریوســازی، ره نگاشــت، تحلی چشــم اندازســازی، پوی

ــی و ... ــت هــا، دلفــی، ترازیاب عل

59

اندیشگاه شریف )شرکت اندیشه پردازان شریف(


اندیشگاه رشیف )رشکت اندیشه پردازان رشیف(نام موسسه



تهرانپارس، خ استخر، ک 234، پالک 48آدرس


www.SharifThinkTank.irآدرس سایت اینرتنتی



محمدرضا میرزاامینینام رئیس یا مدیر عامل

تعداد هیئت مدیره )با ذکر

درجه علمی(2

تعداد پرسنل )با ذکر درجه

علمی(3



ایران:

جهاد دانشگاهی

برخی سازمانهای دولتی

صنایع و رشکت های خصوصی

بانک ها


خارجی:------

عضویت در انجمن یا گروه

های آینده نگری ایرانی:انجمن آینده نگری ایران

عضویت در انجمن یا گروه

های آینده نگری خارجی:NIRA :شبکه جهانی اندیشگاه های ژاپن

سایر مواردعضو شبکه نخبگان مجلس شورای اسالمی

عضو شبکه کارآفرینان مسلامن )انجمن ایران برای فردا(

60

اندیشگاه رشیف )رشکت اندیشه پردازان رشیف(


مهمرتین فعالیت های آینده پژوهی )وظایف یا خط

مشی(

• برنامه ریزی راهربدی آینده نگر

• تدوین نقشه راه

• روندشناسی

• دیده بانی و رصد فناوری

30 عددتعداد طرح های پژوهشی انجام گرفته:

عناوین مهمرتین طرح های انجام گرفته )حداکر 5

مورد(

• بررسی آینده فناوری اطالعات

• دیده بانی فناوری های نوظهور دفاعی

• ــی و ــی )ایمن ــاوری ارتباطــات خودروی نقشــه راه توســعه فن

ــک( ــازی ترافی روان س

• مطالعــه تطبيقــي چشــم انداز صنايــع دفاعــی در کشــورهای

مختلــف جهــان

• مطالعه پارادایم های نوظهور و آینده

1تعداد طرح های پژوهشی در حال انجام:

تجاری سازی فناوری نوظهور ارتباطات خودروییعناوین طرح های در حال انجام )حداکر 5 مورد(

10 عددتعداد کتب تالیف شده

عناوین کتب تالیف شده )حداکر 5 مورد(

• ــوم هوشــمندي اســرتاتژيك در سياســت گذاري )در حــوزه عل

و فنــاوري(

• الگوی پیش بینی نوآوری ها

• تحلیل انقالب جهانی فناوری در افق 2020

• چشم انداز 20 ساله کشور )اقتصاد و فناوری(

• روش تدوین مسیرمناهای علوم و فناوری

1تعداد کتب در دست تالیف

------عناوین کتب در دست تالیف شده )حداکر 5 مورد(

20 عددتعداد مقاالت تالیف شده ) به تفکیک نوع مقاله(

0تعداد و عناوین کنفرانس های برگزار شده

1تعداد و عناوین نرشیات منترش شده

روش آینده نگری مورد استفاده

• نقشه راه

• دیده بانی

• روندشناسی

• آینده نگاری

61

بنیاد تدبیرگران توسعه فردا


بنیاد تدبیرگران توسعه فردانام موسسه



آدرسمیدان صادقیه، خیابان آیت الله کاشانی، نرسیده به ستاری، روبروی پارک زنبق،

ساختامن افرا، پالک 432، واحد 301


Farda.irآدرس سایت اینرتنتی



مازیار عطارینام رئیس یا مدیر عامل


علمی(

دکرتی و هیات علمی دانشگاه 2 نفر

دکرتی 1 نفر

کارشناسی ارشد 1 نفر

تعداد پرسنل )با ذکر درجه علمی(

دکرتی 5 نفر

کارشناسی ارشد 15 نفر

کارشناسی 1نفر


سازمان های در حال ارتباط خارجی:

The UN Millennium Project

The Node of UNDP & GEF in Iran

Collaborating In Tech-Transformation To Tajikistan

The Futures Foundation

New Zealand Futures Trust


آینده نگری ایرانی:

انجمن مشاوره مدیریت ایران

انجمن مدیریت فناوری



آینده نگری خارجی:-------

62




• معاونت علمی ریاست جمهوری

• سازمان حفاظت محیط زیست

• مرکز پژوهش های مجلس شوراي اسالمي

• فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسالمی ایران

• فرهنگستان علوم جمهوری اسالمی ایران

• مرکز همکاری های فناوری و نوآوری ریاست جمهوری

• معاونت های مختلف مرکز همکاری های فناوری و نوآوری ریاست جمهوری

• صندوق ملی توسعه تکنولوژی

• مؤسسه توسعه نخبگان

• ستاد ویژه توسعه فناوری نانو

• مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران

• شهرداری تهران

• دانشگاه ها و مراكز آموزش عايل

• دانشگاه صنعتی امیرکبیر

• پژوهشکده مطالعات آینده، دانشگاه صنعتی امیرکبیر

• دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

• پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

• پژوهشگاه علوم انساين و مطالعات اجتامعي جهاد دانشگاهي

• دانشگاه جامع علمی کاربردی

• دانشکده مهندسی راه آهن دانشگاه علم و صنعت

• پژوهشگاه دانش های بنیادین

• وزارت صنایع و معادن

• وزارت نفت

• سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری

• رشکت منت )مرکز تحقیقات نیرو(

• سازمان منطقه آزاد اروند

• مرکز تحقیقات مخابرات

• مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی

• بنیاد ملی نخبگان

• وزارت علوم تحقیقات و فناوری

• کمیته نانوفناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

• مجموعه هاي انديشگاهي و دانش بنيان غر دولتي

• حلقه مطالعات حكمت و انديشه اسالمي

• مركز مطالعات رشيف

• رشکت ترتا

• پژوهشکده خواجه نصیرالدین طوسی

63



سایر موارد: مجموعه های همکار

• مرکز همکاری های فناوری و نوآوری ریاست جمهوری

• پژوهشکده مطالعات آینده دانشگاه امیرکبیر

• مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران

• رشکت منت )مرکز تحقیقات نیرو(

• پژوهشگاه علوم انساين و مطالعات اجتامعي جهاد دانشگاهي

• دانشگاه جامع علمی کاربری

• انجمن آینده نگری ایران

• گروه آینده نگاری فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسالمی ایران



تعداد طرح های پژوهشی انجام

گرفته:بالغ بر 300 عنوان



• ــوزش ــردن آم ــی ک ــن امللل ــده بی ــناریوهای آین ــن س ــی و تدوی ــش محیط پیامی

ــتی ــهید بهش ــکی ش ــوم پزش ــگاه عل ــکی دانش پزش

• ــانا در ــاوری ابررس ــوم و فن ــت عل ــه وضعی ــده پژوهان ــربدی و آین ــه راه مطالع

ــان ــران و جه ای

• مطالعــه آینــده پژوهانــه، تحلیــل دســتاوردها و تدویــن دورمنــای فنــاوری

بیومرتیــک در 20 ســال آینــده از منظــر امنیتــی و دفاعــی

• تدوین نقشه راه مدیریت یکپارچه منابع طبیعی )پروژه منارید(

• طراحی و مشارکت در تاسیس شبکه ملی صنعت رسمایه گذاری خطرپذیر


انجام:14 عنوان



• ــد کالن و ــردازی، رص ــه پ ــروه نظری ــی گ ــده پژوه ــربدی آین ــند راه ــن س تدوی

ــکی ــوم پزش ــتان عل ــگاری فرهنگس ــده ن آین

• طراحــی و راه انــدازی اندیشــگاه پایــداری توســعه رسزمیــن، ســازمان حفاظــت

محیــط زیســت

• تدوین سناریوهای برنامه توسعه فضایی استان خراسان شاملی

• سیاســت نگاری ســند اول ده ســاله توســعه فناوری نانو کشــور و استانداردســازی

فعالیت هــای کمیتــه استانداردســازی ســتاد ویژه توســعه فنــاوری نانو

• آینــده پژوهــی فنــاوری میکروتوربیــن 200 کیلــووات همــراه بــا سیســتم تولیــد

همزمــان بــرق و حــرارت

64




)وظایف یا خط مشی(

وظایف گروه آینده پژوهی

• كاربست رویکرد آینده نگری در حل مسائل كشور

• تقويــت وگســرتش اســتفاده از انديشــگاه ها و كانون هــاي تفكــر در پــروژه

هــاي آينــده پژوهــي

نوع فعالیت های آینده پژوهی

• آينده پژوهي در حوزه فناوری های نو و برتر

• آينده پژوهي در حوزه هاي فرهنگي و اجتامعي

• آموزش و ترويج مفاهيم و روش هاي آينده نگاري و آينده اندييش

موضوعات تخصصی گروه آینده نگاری

1(طراحی:

• طراحي دوره هاي آموزيش مرتبط با موضوع مشخص

• ــا صــد طراحــي يــك بســته كامــل بــراي آينــده پژوهــي بــه صــورت صفــر ت

ــا درخواســت كارفرمــا متناســب ب

• طراحــي روش هــاي پيشــا آينــده نگــري و پســا آينــده نگــري بــراي همــكاري

در پــروژه هــاي در حــال اجــرا

2(مشاوره:

• مشاوره سيستامتيك آينده پژوهانه برای بخش خصوصی

• مشــاوره كانون هــاي تفكــر بــراي ارائــه ايده هــاي آينــده شناســانه و آينــده

پژوهانــه

• ارایه خدمات مشاوره ای به مراجعان حقیقی

3(اجرا:

• اجراي هر كدام از دوره هاي مذکور

• طراحی و استقرار نظام آینده نگاری بنگاهی

• اجراي نشست ها و هاميش هاي آينده شنايس

• طراحی و همکاری در برنامه های ملی و منطقه ای آینده نگاری

8 عنوانتعداد کتب تالیف شده


مورد(

• تدوین کتاب مدل الیه ای تحلیل متدنی

• مجموعه کتب دهگانه راهنامی مدیران شهری

• نگاشت سوم کتاب روش های آینده نگاری

• نگاشت دوم مدیریت اندیشگاه از تولد تا توسعه

• سیاست نگاری، از مفهوم تا اجرا

تعداد مقاالت تالیف شده )به تفکیک

نوع مقاله(

25 عنوان

65




شده

• ــران و ــرای مدی ــای تفکرب ــش کانونه ــگاری در هامی ــده ن ــه روشــهای آین ارای

ــادن ــع و مع ــان وزارت صنای کارشناس

• کارگاه روشــهای آینــده نــگاری )هاميــش آينــده پژوهــي، فنــاوري نــو و

ــعه( ــداز توس ــم ان چش

• میزگرد مفاهیم آینده نگاری، مجله تدبیر

• كارگاه آمــوزيش دو روزه آينــده نــگاري فنــاوري بــراي مديــران ارشــد وزارت

صنايــع و معــادن

• کارگاه آموزشی آینده نگاری برای اعضای اکو

• نشست جوانان و آينده

• كارگاه دو روزه آموزيش روش هاي آينده نگاري

• سلســله نشســت هــاي تخصــيص آينــده پژوهــي بــا ســمن هــاي عالقــه منــد

در 12 اســتان؛

• برنامه آينده نگاري سازمان مي جوانان

• ــان ، ــی جوان ــازمان مل ــران کل س ــرای مدی ــگاری ب ــده ن ــهای آین کارگاه روش

تهــران

• کارگاه مفاهیم آینده پژوهی پژوهشگاه خواجه نصیر

• کارگاه آینده پژوهی فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسالمی ایران

• کارگاه عملی تدوین ره نگاشت )دوره مدیریت عالی پژوهش پزشکی(

--------تعداد و عناوین نرشیات منترش شده

--------روش آینده نگری مورد استفاده

66

نظر سنجی از بخش خصوصیدر فــرم هــای جمــع آوری اطالعــات، از مؤسســات خصوصــی عــالوه بــر اطالعــات عمومــی و پژوهشــی، پنــج ســوال دربــاره

فعالیــت در بــازار آینــده پژوهــی کشــور پرســید شــد. در ادامــه بــه بررســی ســوال هــا و جــواب هــا مــی پردازیــم:

سوال 1: بازده فعالیت در حوزه آینده پژوهی را چگونه ارزیابی می کنید؟

ضعیف متوسط خوب بسیار خوب

توضیحــات اضافــی: )در صــورت متایــل برآوردتــان را از گــردش مالــی ســالیانه حاصــل از فعالیــت هــای آینــده پژوهــی کشــور

را بیــان کنیــد.(

اغلــب مؤسســات فعالیــت در حــوزه آینــده پژوهــی را دارای بازدهــی متوســط ارزیابــی کــرده انــد. البتــه رشکــت گــروه هــای

ــوز در حــال ــذا هن ــد. ل ــده پژوهــی، حــدود یــک دهــه از فعالیــت جــدی خــود را پشــت رس مــی گذارن فعــال در حــوزه آین

یادگیــری و کســب مهــارت و بینــش هســتند. بــازده فعالیــت در حــوزه آینــده پژوهــی بــا کارآزمــوده و پختــه شــدن و فعــاالن

حقیقــی و حقوقــی در ایــن بخــش رابطــه مســتقیم دارد. چــرا کــه متــاع نهایــی آن بــرای مــرف کننــده، بینــش و حکمــت و

آن هــم در قالبــی هرنمندانــه اســت.

بــرآورد گــردش مالــی ایــن حــوزه، پیــش از هــر چیــز مســتلزم تعریــف مــا از قلمــرو آینــده پژوهــی اســت. اینجــا 2 گزینــه پیــش

رو داریــم:

• جمــع گــردش مالــی فعــاالن حقیقــی و حقوقــی رســمی آینــده پژوهــی کشــور را بــه عنــوان گــردش مالــی ایــن حــوزه

در نظــر بگیریــم: در ایــن روش، فــی املثــل بایــد جمــع گــردش مالــی اندیشــکده آصــف، اندیشــگاه آتــی نــگار و اعضــای

هیــات علمــی ایــن حــوزه ماننــد آقایــان دکــرت خزایــی، دکــرت پورعــزت، دکــرت بهرامــی و ... را جمــع بزنیــم کــه بعیــد اســت

بیــش از 5 یــا 6 میلیــارد تومــان باشــد. ایــن مجمــوع فعالیــت هایــی اســت کــه بــا عنــوان یــا برچســب « آینــده پژوهــی »

تعریــف مــی شــوند و توســط افــراد حقیقــی یــا حقوقــی مســلط یــا آشــنا بــه ایــن حــوزه انجــام مــی شــوند.

• ــن ــع در ای ــم: در واق ــف کنی ــده پژوهــی تعری ــل آین ــزی و ... کشــور را ذی ــه ری ــت هــای سیاســتگذاری، برنام کل فعالی

رویکــرد بــرای مــا مهــم نیســت کــه یــک پــروژه برچســب « آینــده پژوهــی » داشــته باشــد یــا خیــر. بلکــه همیــن قــدر

کــه در ارتبــاط بــا آینــده مطالعــه ای صــورت بگیــرد، حتــا در صورتــی کــه هیــچ رد پایــی از « آینــده پژوهــی » نداشــته

باشــد، آن را در گــردش مالــی ایــن حــوزه محاســبه مــی کنیــم. بــرای مثــال، در حــال حــارض در وزارت خانــه هــا، نهادهــا،

ســازمان هــای مختلــف، بنــگاه هــا و ... ســاالنه شــاید بیــش از 30 تــا 40 میلیــارد تومــان پــروژه هــای سیاســتگذاری و

برنامــه ریــزی انجــام مــی شــود کــه برچســب آینــده پژوهــی ندارنــد، امــا عمــالً بــه چشــم اندازهــا، بعضــاً ســناریوها،

روندهــا و ... مــی پردازنــد. در ایــن صــورت گــردش مالــی بــه مراتــب باالتــر بــرآورد مــی شــود.

سوال 2. تقاضای بازار در حوزه آینده پژوهی را چگونه ارزیابی می کنید؟

ضعیف متوسط خوب بسیار خوب

توضیحات اضافی: )در صورت متایل مهمرتین متقاضیان را نام بربید(

اغلــب مؤسســات تقاضایــی ضعیــف بــرای بــازار آینــده پژوهــی بــرآورد داشــته انــد. اســتدالل یکــی از مؤسســات بــه رشح زیــر

مــی باشــد:

ــاز مشــرتک » فرهنــگ اندیشــیدن بــه آینــده نیازمنــد فرهیختگــی بنیادیــن در جامعــه اســت. بــدون ایجــاد ایــن فرهنــگ، نی

جمعــی و بــه تبــع آن گســرتش نهادهایــی آینــده نگــر و بــه دنبــال آن گســرتش بــازار خدمــات آینــده پژوهانــه ممکــن نخواهــد

ــا کیفیــت مــی تــوان بــه فرهنــگ ســازی در ایــن حــوزه ــا ارایــه خدمــات ب بــود. در تالشــی هــم افــزا و بــه تدریــج و تنهــا ب

پرداخــت. در حــال حــارض تقاضــا منحــر بــه مدیــران بــا بصیــرت و دارای ایــده، صاحــب امکانــات اســت.«

البتــه یکــی از مؤسســات بــر خــالف بقیــه بــازار بســیار خوبــی را بــرای آینــده پژوهــی قایــل بــود زیــرا :« در حــال حــارض، بــه

ــا 5+1 ، کاهــش قیمــت نفــت و در نتیجــه آن، ــق هســته ای ب ــامل تواف ــت، احت ــش رقاب ــد افزای ــی مانن ــرشان های واســطه پی

کاهــش بودجــه هــای دولتــی و ...، مشــکالت زیســت محیطــی، افزایــش ســطح توقعــات اجتامعــی و ...، بنــگاه هــا از کوچــک

و متوســط گرفتــه تــا بــزرگ، بــه دنبــال تقویــت تــوان نــوآوری و بــه ویــژه نــوآوری فناورانــه هســتند. در ایــن فضــای پررقابــت،

67

پیچیــده و پرتالطــم، نــگاه هــا یکــره بایــد تصمیــم هــای کوچــک و بزرگــی بگیرنــد کــه بــر بقــا و شــکوفایی آن هــا بــه شــدت

موثــر اســت. بنابرایــن راهــی جــز تفکــر نظــام منــد در خصــوص آینــده ندارنــد و ایــن امــر باعــث شــده اســت کــه تقاضــای

خدمــات آینــده پژوهــی رونــد فزاینــده ای داشــته باشــد. فراتــر از بنــگاه هــا، دولــت و حاکمیــت نیــز از ایــن رونــد مســتثنا

نیســتند و خدمــات آینــده پژوهــی در دولت/حاکمیــت نیــز تقاضــای فزاینــده ای دارد.«

سوال 3. آینده فعالیت بخش خصوصی در حوزه آینده پژوهی را چگونه ارزیابی می کنید؟

به وجود آمدن نیازهای جدید و دارای فرصت های فراوان ادامه روند موجود

به وجود آمدن نیازهای جدید و شدت یافنت فضای رقابتی□ اشباع نیاز بازار

در پاســخ بــه ایــن ســوال اغلــب مؤسســات بــر رس بــه وجــود آمــدن نیازهــای جدیــد توافــق داشــتند. حــال اینکــه برخــی آینــده

فعالیــت هــا را همــراه بــا فرصــت فــراوان و رقابــت پاییــن بــرآورد مــی کردنــد و برخــی بــر شــدت یافــنت فضــای رقابتــی تأکیــد

داشــتند. بــه نظــر یکــی از مؤسســات » فعــاالن بخــش خصوصــی بــه تدریــج تخصصــی تــر خواهنــد شــد، بــه ایــن معنــا کــه

هــر رشکت/فــرد، ترجیــح خواهــد داد کــه در یــک حــوزه صنعتــی، یــا یکــی دو روش آینــده پژوهــی بــه ارایــه خدمــات بپــردازد.

بــرای مثــال، در حــال حــارض اندیشــکده آصــف بیشــرت بــه ســمت خدمــات آینــده پژوهــی در صنایــع فرهنگــی و خــالق گرایــش

دارد، یــا اندیشــگاه آتــی نــگار ســوابق متعــددی در آینــده پژوهــی در صنعــت آی ســی تــی دارد. »

سوال4. مهمرتین مشکالت فعاالن بخش خصوصی در حوزه آینده نگری کدامند؟

• ارایه خدمات بی کیفیت تحت عنوان آینده نگری و لوث شدن این مقوله در حد یک مد

• نبود نیروی انسانی کارآمد و با تجربه

• نبود روند توسعه در کشور

• عدم احساس نیاز به فعالیتهای آینده پژوهی

• عــدم کیفیــت دوره هــای آموزشــی دانشــگاهی: کــه نتیجــه آن، خیــل دانــش آموختــگان کــم کیفیــت و بعضــاً بــی کیفیــت

اســت. ایــن افــراد طــرف مشــورت بنــگاه هــا و ســازمان هــای دولتــی و خصوصــی قــرار مــی گیرنــد، و متاســفانه، کیفیــت

پاییــن خدمــات آن هــا، منجــر بــه ناامیــدی و بدبینــی کارفرمایــان نســبت بــه آینــده پژوهــی مــی شــود.

• عــدم وجــود یــک اجتــامع علمــی منســجم: آینــده پژوهــی در ایــران صاحــب یــک اجتــامع علمــی منســج، پویــا و شــبکه

ای نیســت. انجمــن آینــده نگــری نیــز تــا کنــون نتوانســته اســت بــه شــکل گیــری ایــن اجتــامع علمــی کمــک کنــد. در

نتیجــه، فعالیــت هــا ارزیابــی و اعتباربخشــی منــی شــود، فعــاالن رتبــه بنــدی منــی شــوند، امــکان یادگیــری از پــروژه هــای

موفــق داخلــی و خارجــی کمــرت وجــود دارد و ... در مجمــوع، معیارهایــی جــز کیفیــت مبنــا قــرار مــی گیــرد.

• ــن ــای نوی ــی، اصــول و روش ه ــا مبان ــی و خصوصــی ب ــش دولت ــران، در بخ ــتگذاران و مدی ــدی سیاس ــنایی ج ــدم آش ع

ــد در ــده پژوهــی بای ــده پژوهــی نیســتیم. آین ــرای آین ــده پژوهــی ب ــال آین ــه دنب ــا ب ــزی: م سیاســتگذاری و برنامــه ری

بنــگاه هــای بخــش خصوصــی و ســازمان هــا و نهادهــای دولتــی و حاکمیتــی تقاضــا داشــته باشــد. گام اول شــکل گیــری

تقاضــا، آگاهــی اســت. گرچــه شــناخت و آگاهــی مدیــران ایرانــی نســبت بــه آینــده پژوهــی طــی چنــد ســال گذشــته بــه

طــور چشــمگیری ارتقــا یافتــه اســت، امــا هنــوز کافــی نیســت. و همیــن خاطــر اســت کــه هنــوز پتانســیل اصلــی آینــده

پژوهــی در ایــران شــکوفا نشــده اســت.

سوال 5. به نظر شام سهم بخش خصوصی در گردش مالی فعالیت های آینده پژوهی کشور چند درصد می باشد؟

متامــی مؤسســات قایــل بــه ســهمی در حــدود 70 % و یــا باالتــر بــرای بخــش خصوصــی از گــردش مالــی فعالیــت هــای آینــده

پژوهــی بودنــد. در واقــع ارایــه دهنــده اصلــی خدمــات بخــش خصوصــی و متقاضــی اصلــی خدمــات، بخــش دولتــی اســت و

ســهم بخــش خصوصــی در تقاضــای آینــده پژوهــی بســیار انــدک بــرآورد شــده بــود.

68

ژپوهشکده اه

69

پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری


پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهورینام پژوهشکده

نهاد ریاست جمهوریوابستگی سازمانی


آدرسخیابان ستارخان، خیابان شهید حبیب الله، نبش رسوش یکم، پژوهشکده مطالعات

فناوری

شامره متاس

www.tsi.irآدرس سایت اینرتنتی

آدرس ایمیل[email protected]

[email protected]

هیئت علمی

نام رئيس با ذكر درجه علمي

دكرت سيدحبيب اله طباطبائيان

سمت: رسپرست پژوهشكده

رتبه علمي: دانشيار

اعضاء گروه سیاست نوآوری

و آینده نگاری )با ذکر درجه

علمی(

گروه سیاست نوآوری و آینده نگاری

دکرت رضا اسدی فرد )دبیر گروه(

دکرت سید محمد صاحبکار

سید محمد حسین شجاعی

سید هادی حسینی

دکرت ارشف السادات پسندیده

فرزانه شجاع

مصطفی محسنی

روح اله قدیری

سینا سعیدی

70

پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری


فعالیت های آینده نگر با هدف شناخت مسایل، چالش ها و فرصت هاي علمي و وظایف یا خط مشی

فناورانه کشور

3تعداد طرح های پژوهشی انجام گرفته:



• تعیین قلمروی آینده نگاری حوزه فناوری اطالعات و ارتباطات ایران

• طراحی مرکز ملی آینده نگاری

• برگزاری نشست های تخصصی آینده نگاری


انجام:

1 طرح



بررسی راهکارهای حامیت از صادرات محصوالت و خدمات فناوری های پیرشفته

)هایتک( با نگاهی به 5 کشور منتخب

تعداد کتب تالیف شده


مورد(

تعداد کتب در دست تالیف


5 مورد(

تعداد مقاالت تالیف شده

) به تفکیک نوع مقاله(

مقاله فناوری های شکل دهنده به آینده صنعت پرتوشیمی جهان

ارائه شده در هامیش آینده پژوهی در فناوری های نوین

روح اله قدیری

تعداد کنفرانس های برگزار شده


شده )حداکر 5 مورد(

تعداد نرشیات منترش شده


5 مورد(

حوزه مورد مترکز برای آینده پژوهی

آینده نگاری

رصد تحوالت و روندهاي علمي و فناورانه

برنامه های آتی و سایر فعالیت های مرتبط با حوزه آینده پژوهی:شبکه سازی میان فعاالن حوزه آینده پژوهی آینده نگاری کشور

71

پژوهشگاه شاخص پژوه


پژوهشگاه شاخص پژوهنام پژوهشكده

خصوصیوابستگي سازماين

1391 )اخذ مجوز قطعی(سال تأسيس

اصفهان ،دانشگاه اصفهان، بلوار ابن سینا، پژوهشگاه شاخص پژوهآدرس


نشاين اينرتنتيwww.bpshakhespajouh.ac.ir

www.spstino.com

[email protected]امييل

هیئت علمی

دکرت امیر محمودزادهنام رئيس با ذكر درجه علمي

اعضا) با ذكر درجه علمي(

• دکرت سعید خزایی )استاد متام (

• دکرت ایران غازی ) استاد متام(

• دکرت سیروس شفقی ) استاد متام(

• دکرت محمد مهدی مظاهری )استاد متام(

• دکرت علی صنایعی)استاد متام(

• دکرت محمد فضیلتی ) استاد متام(

• دکرت سید اکرب نیلی پور طباطبائی ) استادیار (

• دکرت رضا انصاری ) استاد یار(




فرهنگ سازی و ترویج آینده پژوی از طریق آموزش و پژوهش

فرهنگ سازی و بکارگیری آینده پژوهی و آینده نگاری در سازمان ها وصنایع

پرورش نیروهای خالق و آینده پژوه از طریق آموزش آینده پژوهی در همه رده های

سنی جامعه به ویژه کودکان

تعداد طرح هاي پژوهيش انجام

گرفته:بالغ بر 50 طرح

عناوين مهم ترين طرح هاي انجام

گرفته)حداكر 5 مورد(

• ــت ــده صنعــت )رشک ــی آین ــش بین ــط صنعــت خــرده فروشــی و پی ــل محی تحلی

ــاه( فروشــگاه هــای رف

• تدوین الگوی ترکیبی ارزیابی اسرتاتژیک سازمان های فرهنگی

• طراحی مدل پیشگیری از مدیریت بحران در مرتو تهران

تعداد طرح هاي پژوهيش در حال

انجام

6 طرح

72





• طراحی وتدوین سند آینده پژوهی رشکت سامان گسرت اصفهان

• طراحی و تدوین سند آینده پژوهی سازمان انتقال خون استان تهران

• طراحی و تدوین سند آینده پژوهی موسسه مالی اعتباری توسعه

تعداد كتب تأليف شده74 عنوان

15 مورد منحرا در حوزه آینده پژوهی و مدیریت فناوری

عناوین کتب تالیف شده


• برنامه ریزی سناریو راهنامیی به سوی آینده

• ویژگی ها ، اهداف و راهربد های سند چشم انداز بیست ساله کشور

• سیاست نوآوری در تئوری و عمل

• آینده نگری راهربدی برای رشکتها و توسعه منطقه ای

• وازه نامه تخصصی آینده پزوهی

4 عنوانتعداد کتب در دست تالیف

عناوین کتب در دست

تالیف )حداکر 5 مورد(

• مانند یک آینده پژوه فکر می کنم

• نو آوری باز

• انتقال سیاست های علم ، فناوری و نوآوری

• گزینه های سیاستی وابزار های تامین مالی نوآوری

• آینده های خالق

تعداد مقاالت تالیف شده

) به تفکیک نوع مقاله(

• ISI در حوزه آینده پژوهی : 7 مورد

• علمی ترویجی : 25 مورد

در حوزه آینده پژوهی 24 موردتعداد کنفرانس های برگزار شده


شده )حداکر 5 مورد(

• نخســتین هامیــش " راهکارهــای اجرایــی سیاســت هــای ابالغــی مقــام معظم

رهــربی در حــوزه علــم و فنــاوری )1393/08/29( پژوهشــگاه شــاخص پژوه

• نخستین هامیش آینده پژوهی وفناوری های نوین )1393/11/09(

• نخســتین هامیــش آینــده پژوهــی در صنعــت بانکــداری )1393/08/07(

ــدس ــهد مق مش

• نخستین هامیش آینده پژوهی در مدیریت بحران

• مدرســه زمســتانی و تابســتانی آینــده پژوهــی وکارآفرینــی ) تابســتان

)1939 وزمســتان

3 عنوانتعداد نرشیات منترش شده


5 مورد(نرشیه شاخص آینده)در 12 شامره تا کنون(

حوزه مورد مترکز برای

آینده پژوهی

• رصد علم وفناوری

• آینده پژوهی در فناوری های نوین

• سناریو نویسی

73

برنامه های آتی و سایر فعالیت های مرتبط با حوزه آینده پژوهی:• راه اندازی نخستین خربگزاری علم وفناوری با هدف رصد علم وفناوری

• ایجاد ارتباط و اتصال به شبکه رصدخانه های جهانی

• راه اندازی نرشیه بین املللی معترب در حوزه آینده پژوهی

• برنامه ریزی برای برای تربیت مربی و متخصص با دانش باالی آینده پژوهی برای بکار گیری در صنایع

• برنامه ریزی برای بکارگیری مفاهیم آینده پژوهی به عنوان ابزاری در جهت ترویج مهدویت

• برگزاری دوره های آموزشی مستمر برای آموزش کودکان ونوجوانان

• برگزاری دوره های آموزشی آینده پژوهی برای صنایع و سازمان ها

74

مرکز راهبري آینده پژوهي علوم و فناوري هاي دفاعي


مركز راهربي آينده پژوهي علوم و فناوري هاي دفاعينام پژوهشكده

موسسه آموزيش و تحقيقايت صنايع دفاعي- وزارت دفاع و پشتيباين نروهاي مسلحوابستگي سازماين

سال تأسيس1372 كه از سال 1383 به " مركز آينده پژوهي علوم و فناوري هاي دفاعي" تغير نام

يافت

4-02122809801 شامره متاس

www.trdi.irنشاين اينرتنتي

[email protected] امييل

هیئت علمی

دكرتي آينده پژوهينام رئيس با ذكر درجه علمي

اعضا) با ذكر درجه علمي(

نروي انساين متام وقت:

• دكرتي: 3 نفر

• دانشجوي دكرتي: 3 نفر ) رشته آينده پژوهي(

• كارشنايس ارشد: 5 نفر

• كارشناس: 4 نفر

نروي انساين پروژه اي و پاره وقت:

• دكرتي و دانشجوي دكرتي: 7 نفر

• كارشنايس ارشد: 20 نفر

75

مركز راهربي آينده پژوهي علوم و فناوري هاي دفاعي


وظايف يا خط ميشآينده پژوهي، آگاه سازي پيش دستانه، توامنند سازي و هوشمندسازي راهربدي ودجا

به منظور ترسيم و شكل بخشيدن به محيط امنيتي دفاعي و صنعت دفاعي آينده

369 موردتعداد طرح هاي پژوهيش انجام گرفته:

عناوين مهم ترين طرح هاي انجام

گرفته)حداكر 5 مورد(

• نظام آينده پژوهي ودجا

• نظام نوآوري ودجا

• صنايع دفاعي آينده

• شناسايي عوامل مؤثر بر موفقيت نوآوري در صنايع دفاعي

• علوم شناختي ، تهديدات و فرصت هاي آينده

• الگوي آينده پژوهي اسالمي

• مدل ديده باين فناوري

• مدل نقشه راه فناوري

• مدل چشم انداز سازماين

تعداد طرح هاي پژوهيش در حال انجام

• در حوزه مديريت فناوري: 1 مورد

• در حوزه علوم و فناوري هاي آينده: 1 مورد

• در حوزه هاي راهربدي آينده) امنيت، جنگ و ...(: 4 مورد

• در حوزه علوم شناختي: 6 مورد

• در حوزه آينده پژوهي اسالمي: 1 مورد

• تصميم گري در محيط هاي پيچيده: 1 مورد



• روندها و رويدادهاي صنايع دفاعي آينده

• روندها و رويدادهاي علوم و فناوري هاي شناختي

• روندها و رويدادهاي جنگ هاي آينده

• مباين و روش های آينده پژوهي

• روندها و رويدادهاي آينده امنيت مي

50 عنوان تعداد كتب تأليف و ترجمه شده

عناوين كتب تأليف شده ) حداكر 5

مورد(

• الفباي آينده پژوهي

• پويش محيطي

• مباين آينده پژوهي

• درآمدي بر آينده پژوهي اسالمي

• درآمدي بر قدرت هوشمند ايراين

• راهنامي برنامه ريزي سناريويي- راهربد سازي در دوران عدم قطعيت

• برنامه ریزی سناریویی؛ مدیریت برای آینده

• راهنامي آينده نگاري فناوري

• يادگري از آينده سناريوهاي آينده نگاري رقابتي

76

مركز راهربي آينده پژوهي علوم و فناوري هاي دفاعي


12 عنوانتعداد كتب در دست تأليف

عناوين كتب در دست تأليف )حداكر

5 مورد(

• تأثر آينده نگاري بر نوآوري

• نقش علوم اعصاب شناختي در جنگ هاي آينده

• رشكت هاي كوچك و متوسط مرتبط با دفاع

• دفاع همه جانبه، رويكرد همه جانبه

• تأثر بلوغ آينده نگاري سازماين

تعداد مقاالت تأليف شده ) به تفكيك

نوع مقاله(

تا كنون بيش از 80 عنوان مقاله علمي- پژوهيش؛ علمي ترويجي؛ و مورد پذيرش

در هاميش ها و كنفرانس هاي مي و بني امللي از سوي پژوهشگران اين مركز

تأليف و ارايه شده است.

147 موردتعداد كنفرانس هاي برگزار شده

عناوين مهم ترين كنفرانس هاي برگزار

شده ) حداكر 5 مورد(

• سمينار آينده پژوهي اسالمي

• هاميش آينده پژوهي در صنايع دفاعي

• نخستني هاميش مي فن بازار دفاعي

• هاميش فناوري هاي نرم

• هاميش درآمدي بر روندهاي و كاربردهاي دفاعي علوم شناختي

• هاميش آينده نگاري فناوري

24 موردتعداد نرشيات )ادواري( منترش شده

عناوين نرشيات منترش شده ) حداكر

5 مورد(

• فصل نامه آينده پژوهي صنايع دفاعي

• بولنت هاي آموزيش ـ ترويجي فن بازار

• دیده بانی علوم، فناوری و سامانه های دفاعی

• تازه هاي علوم شناختي و دفاع

• بولنت آموزشی ترویجی فناوری نرم

حوزه مورد متركز براي آينده پژوهي

• آينده پژوهي در حوزه علوم و فناوري هاي آينده

• آينده پژوهي در حوزه هاي راهربدي و امنيتي

• توسعه شبكه ديده باين فناوري و ترويج دانش آينده پژوهي

• آينده پژوهي در حوزه علوم و فناوري هاي خاص ) شناختي و غره(

• بومي سازي، تقويت و گسرتش مباين و مرزهاي دانش آينده پژوهي

برنامه هاي آيت و ساير فعاليت هاي مرتبط با حوزه آينده پژوهي:• توسعه دانش آينده پژوهي در سازمان ها و صنايع دفاعي و نروهاي مسلح

• استقرار نظام آينده پژوهي و ديده باين فناوري/ سامانه در بخش دفاعي

• گسرتش مباين بومي آينده پژوهي در كشور

• کمک به گسرتش بكارگري و بهره بردار هاي عمي از آينده پژوهي در سطح كشور و سازمان

• گسرتش تعامالت آينده پژوهي در كشور

• هدايت دوره هاي آموزش رسمي به سمت نياز هاي مي و بخيش

• توسعه مهارت هاي خاص آينده پژوهي مبتني بر نياز های کشور و سازمان ها

• تولید و انتشارات گسرتده متون کالسیک آینده پژوهی

77

اقدامات خاص انجام شده در حوزه آينده پژوهي در سطح کشوردر پــي نــگاه فراگــر بــه آينــده در کشــور و بنــا بــه رضورتهــا، گامهــاي موثــري بــراي حرکــت کــردن در مســري مشــخص بــه

ســمت پيرشفــت برداشــته شــده کــه مهمرتيــن آنهــا مشــخص کــردن چشــم انــداز ) افــق حرکــت بــه ســمت آينــده( و نيــز برنامــه

هــا و نقشــه هــاي راه متعــدد درحــوزه هــاي مختلــف علمــي و فرهنگــي در کشــور بــوده اســت.

1- سند چشم انداز بيست ساله جمهوري اسالمي ايران

ــات و ــه اقدام ــي کلي ــت ده ــراي جه ــه ب ــت ک ــربدي اس ــند راه ــن س ــم تري ــران مه ــالمي اي ــوري اس ــداز جمه ــم ان ــند چش س

فعاليتهــاي کشــور بــه ســمت آينــده تدويــن شــده اســت. چشــم انــداز مــورد نظــر تــا 1400 در نظــر گرفتــه شــده بطوريکــه

در ايــن چشــم انداز، »جمهــوري اســالمي ايــران بــا اتــكال بــه قــدرت اليــزال الهــي و بــا احيــاي فرهنــگ و برپايــي متــدن نويــن

ــح، ــان، کشــوري برخــوردار از انســان هاي صال ــت و الهام بخــيش در جه ــت مــي، گســرتش عدال ــراي پيرشف ــراين ب اســالمي- اي

فرهيختــه، ســامل و تربيت يافتــه در مكتــب اســالم و انقــالب و بــا دانشــمنداين در تــراز برترين هــاي جهــان؛ توانــا در توليــد و

توســعۀ علــم و فنــاوري و نــوآوري و بــه كارگــري دســتاوردهاي آن و پيشــتاز در مرزهــاي دانــش و فنــاوري بــا مرجعيــت علمــي

در جهــان« خواهــد بــود. ايــن ســند در ســال 1382 از طــرف مقــام معظــم رهــربي ابــالغ گرديــد.

2- برنامه ها و اسناد توسعه و راهربدي

بــه دنبــال تدويــن ســند جامــع چشــم انــداز و بــراي عمليــايت کــردن اهــداف منــدرج در آن، تــالش هــاي تعــددي صــورت گرفتــه

اســت تــا بــا تدويــن نقشــه هــاي راه و نيــز اســناد راهــربدي و توســعه اي، مســر حرکــت بــه ســمت آينــده در افــق چشــم انــداز

بــه صــوريت شــفاف تــر پيگــري شــود. برخــي از ايــن اســناد در حــوزه هــاي علــم و فنــاوري و برخــي در حــوزه هــاي فرهنگــي

اجتامعــي تدويــن شــده و يــا در حــال تدويــن هســتند. بــه صــورت اجــاميل بــه تعــدادي از آنهــا اشــاره مــي شــود:

• قانونهاي اول تا پنجم توسعه کشور

• نقشه جامع علمي کشور

• سند راهربدي هوافضاي کشور

• سند راهربدي زيست فناوري کشور

• سند راهربدي فناوري نانوي کشور

• سند راهربدي انرژي هاي نو کشور

• سند راهربدي سلولهاي بنيادي کشور

• سند راهربدي فناوري اطالعات و ارتباطات کشور

• سند راهربدي ميکروالکرتونيک کشور

• سند راهربدي گياهان دارويي و طب سنتي کشور

• سند راهربدي آب، خشکسايل، فرسايش و محيط زيست کشور

• سند راهربدي علوم و فناوري هاي شناختي کشور

• نقشه مهنديس فرهنگي کشور

• سند راهربدي سينام

• و غره

ــاره آن ــر توضيحــايت درب ــاوري در کشــور اســت کــه در زي ــم و فن ــن ســند راهــربدي عل نقشــه جامــع علمــي کشــور معتربتري

خواهــد آمــد:

3- نقشه جامع علمي کشور

ــة ــيم نقش ــد ترس ــداز، نيازمن ــم ان ــند چش ــدرج در س ــداف من ــه از اه ــم، برگرفت ــه در عل ــت همه جانب ــدف پيرشف ــق ه تحق

راهــي بــود کــه در آن نحــوة طــي مســر، منابــع و امکانــات الزم، تقســيم کار در ســطح مــي و الزامــات طــي ايــن مســر بــه

طــور شــفاف و دقيــق مشــخص شــده باشــد. ازايــن رو الزم اســت چشــم انداز و راهربدهــاي علــم و فنــاوري در ســطوح کالن و

عمليايت تــر نظــر برنامه هــاي پنج ســالة توســعة کشــور، تدويــن شــود. در ترســيم ايــن نقشــه كوشــش شــده، تــا بــا الهام گــري

از اســناد باالدســتي و بهره گــري از ارزشــهاي بنياديــن آنهــا و توجــه بــه اهــداف راهــربدي نظــام جمهــوري اســالمي ايــران،

78

چشم انداز علم و فناوري در افق 1404 هجري شميس تبيني شود. بدين ترتيب نقشه جامع علکي شکور توسط شورايعايل

انقالب فرهنگي در سال 89 نهايي شده و به تصويب رسيده و در سال 1390 براي اجرا به کليه دستگاهها و سازمانها ابالغ

گرديد. اين نقشه داراي اسناد پشتيباين است که در بخشهاي مختلف سياستها و مسر حرکت به سمت پيرشفت علمي را

مشخص مي کنند.

4- طرح پايلوت آينده نگاري مناسب ترين فن آوري ها براي ايران تا سال 1404 )پامفا 1404(

طي دو دهه اخر متامي کشور هاي پيرشفته و بسياري از کشور هاي در حال پيرشفت، )حتي کشور هاي کوچکي نظر کلمبيا

و امارات متحده عريب( پروژه هاي آينده نگاري FORESIGHT را در زمينه هاي مختلف علوم و فناوري ها به اجرا در

آورده اند. ايران شايد تنها کشور مهم در عرصه بني امللي باشد که تا پيش از طرح پامفا 1404 در اين زمينه اقدام عمي انجام

نداده بود. يکي از پروژه هاي 15 گانه طرح پيشنهادي نقشه جامع علمي کشور پروژه آينده نگاري مي علم و فناوري است

که پروژه پامفا 1404 مقدمه اي براي اجراي آن بود. پروژه پايلوت آينده نگاري مناسب ترين فناوري ها براي ايران تا سال

1404)پامفا 1404( به نيت کسب دانش نظري و تجربه عمي در خصوص يکي از رويکرد هاي مهم در حوزه آينده اندييش و

آينده پژوهي طراحي شده و به اجرا در آمد. از اهداف اجراي اين طرح مي توان به اجراي نخستني تجربه عمي آينده نگاري

در ايران و زمينه سازي براي اجراي نخستني آينده نگاري در مقياس مي با استفاده از تجربيات ساير کشورها اشاره کرد.

سازمان ها و مراکز همکار در پروژه که در کميته راهربي پروژه نيز عضويت داشتند:

• مؤسسه عايل آموزش و پژوهش سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور

• پژوهشگاه هوا- فضا

• سازمان فضايي ايران

• مرکز آينده پژوهي علوم و صنايع دفاعي

• مرکز صنايع نوين وزارت صنايع و معادن

• رشکت منت )مرکز توسعه نرو(

• دفرت امور پژوهيش حوزه معاونت پژوهيش وزارت علوم، تحقيقات و فناوري

Documents

کتاب 3