Ρυθμιστικό Σχέδιο Ιωαννίνων - Ά Φάση

Α φάση - Ιούνιος 2008 ΑΝΑ∆ΟΧΟΣ: ΣΥΜΠΡΑΞΗ 1. EDP S.A. / Μ. ΧΟΥΣΙΑΝΑΚΟΥΠΕΡΙΛΗΨΗ 2. ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗ - ΚΑΡΡΑ

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕ∆ΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ / ΠΕΡΙΛΗΨΗ Αης φάσης – Ιούνιος 2008 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ......................................................................................................3 Α0.1 Γενική παρουσίαση της ανθρωπογεωγραφικής ενότητας (territoire) του Ρ.Σ.Ι. / Ταυτότητα..................................................................................................3

Α. ΑΝΑΛΥΣΗ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΧΩΡΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ .........................................................5 ΑΙ. ΧΩΡΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ..............................................................5

AI.0 Θέση / ρόλος / ένταξη των Ιωαννίνων στο χώρο...........................................5 AI.1 ∆ηµογραφικά θέµατα – ∆υναµική διοίκησης & Τοπικής Κοινωνίας .............10 ΑΙ.2. Η οικονοµία και η απασχόληση ..................................................................12 ΑΙ.3 Χωροταξική διάρθρωση & Οργάνωση.........................................................15 AI.4. Συνθετική εικόνα της εξέλιξης των χρήσεων γης και του σχεδιασµού του χώρου .................................................................................................................33 AI.5. Ιστορική Ταυτότητα και πολιτισµός.............................................................43 ΑΙ.6 Ειδικές κατηγορίες χώρου ...........................................................................46

ΑΙΙ. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ.....................................................................49 ΑΙΙ.0 Γενικά .........................................................................................................49 ΑΙΙ.1 Φυσικό περιβάλλον ....................................................................................49 ΑII.2 Ανθρωπογενες περιβάλλον – πιέσεις / απειλές – υποβάθµιση περιβάλλοντος & φυσικών πόρων ......................................................................59 ΑΙΙ.3 Αστικό περιβάλλον και αστικά τοπία..........................................................63 ΑΙΙ.4 Αξιολόγηση – απειλές .................................................................................64

Α.ΙΙΙ. ∆ΙΑΓΝΩΣΗ - ΣΕΝΑΡΙΑ...................................................................................67 ΑΙΙΙ.1 Βασικά προγραµµατικά µεγέθη – swot Ανάλυση.......................................67 ΑΙΙΙ.2 Συνθετική διάγνωση των κρίσιµων χωρικών ζητηµάτων των σεναρίων βιώσιµης ανάπτυξης ...........................................................................................71 ΑΙΙΙ.3 Σενάρια ......................................................................................................75

ΚΕΦΑΛΑΙΑ Α/Α ΘΕΜΑ ΦΥΛΛΟ

Α0 A0.1 ∆ιοικητικές διαιρέσεις της περιοχής µελέτης A4

AI.0.1 Η περιοχή µελέτης στον Ελλαδικό χώρο A4

AI.0.3 Τα Ιωάννινα στον ∆ιαπεριφερειακό Χώρο A4

AI.0.4 Η περιοχή µελέτης στην περιφέρεια

AI.0.5 Χαρακτηριστικά ευρύτερης περιοχής Ρ.Σ.

AI.1.1 Η εξέλιξη πληθυσµού 1991 - 2001

ΑI.1.2 Η εξέλιξη πληθυσµού 1981 - 1991

ΑI.1.3 Η εξέλιξη πληθυσµού 1971 - 1981

ΑΙ.3 AI.3.3 Χωροθέτηση και Εξέλιξη κατοικιών 1991 - 2001 A4

ΑΙ.4 AI.4.2α Σχεδιασµός του χώρου του Λεκανοπεδίου & Τάσεις οικιστικής ανάπτυξης µε βάση τις προτάσεις των µελετών ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ A4

ΑΙ.5 ΑΙ.5 Ιστορική Ταυτότητα και Πολιτισµός A4

ΑΙΙΙ.2α Σενάριο 1: Χωρική ένταξη / Περιφερειακή θέση / Αστικό δίκτυο A4

ΑΙΙΙ.2β Σενάριο 1: Παραγωγικές εξειδικεύσεις / Υποδοµές A4

ΑΙΙΙ.3α Σενάριο 1: Χωροταξική Οργάνωση - Ενότητες A4

ΑΙΙΙ.3β Σενάριο 1: Οργάνωση δραστηριοτήτων A4

ΑΙΙΙ.4 Σενάριο 1: Οργάνωση αστικής περιοχής Ρ.Σ.Ι. A4

ΑΙΙΙ.5α Σενάριο 2: Χωρική ένταξη / Περιφερειακή θέση / Αστικό δίκτυο A4

ΑΙΙΙ.5β Σενάριο 2: Παραγωγικές εξειδικεύσεις / Υποδοµές A4

ΑΙΙΙ

A4

A4

ΧΑΡΤΕΣ εντός κειµένου

ΑΙ.1

ΑΙ.0

data.xls / xartes_a4


Α0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η µελέτη του Ρυθµιστικού Σχεδίου Ιωαννίνων (Ρ.Σ.Ι.) αφορά µια αστική περιοχή, µια πόλη µε διαχρονική ιστορία κέντρο ανάπτυξης της Περιφέρειας Ηπείρου. Η τάξη µεγέθους της την κατατάσσει στις «µεσαίες πόλεις» του Ελληνικού και του Κοινοτικού Μεσογειακού χώρου.

Είναι σήµερα κοινά αποδεκτό ότι οι µεσαίες πόλεις έχουν κινητήριο ρόλο στην περιφερειακή ανάπτυξη και στη διατήρηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής και του ευρωπαϊκού κοινοτικού µοντέλου κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, ιδίως στο Μεσογειακό χώρο.

Η ενίσχυση των «µεσαίων πόλεων» αποτελεί βασική προϋπόθεση για την αναπτυξιακή βελτίωση των Περιφερειών τους αλλά και ευρύτερων µακρο-περιφερειών (διακρατικά / διαπεριφερειακά πλαίσια) του ευρωπαϊκού χώρου µέσω πολιτικών δικτύων πόλεων ή συνεργασιών πόλης και υπαίθρου ενδοχώρας.

Για τους παραπάνω λόγους η ενίσχυση τους αποτελεί βασικό στοιχείο των πολιτικών «βιώσιµης ανάπτυξης» του «Σχεδίου Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου- ΣΑΚΧ», που συνιστά το µακρο-πλαίσιο των προγραµµάτων Intereg της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του προγράµµατος για βιώσιµες πόλεις γνωστού και ως Agenda 21.

Στα πλαίσια των πολιτικών και προγραµµάτων αυτών µπορεί, την προσεχή περίοδο, η περιοχή των Ιωαννίνων να υποστηρίξει αποτελεσµατικά τις επιδιώξεις της για την προώθηση «σεναρίου βιώσιµης ανάπτυξης» που θα αποφασίσει να ενεργοποιήσει µέσω του υπό εκπόνηση Ρ.Σ.Ι.

Α0.1 Γενική παρουσίαση της ανθρωπογεωγραφικής ενότητας (territoire) του Ρ.Σ.Ι. / Ταυτότητα Η περιοχή µελέτης του Ρυθµιστικού Σχεδίου των Ιωαννίνων (Ρ.Σ.Ι.), συνολικής έκτασης 558 km2, καταλαµβάνει σχεδόν το σύνολο του Λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων, έκτασης 510 km2 , που ταυτίζεται µε την υδρολογική λεκάνη της λίµνης Παµβώτιδας. Η περιοχή του Ρ.Σ.Ι προσδιορίζεται ως η περιοχή άµεσης επιρροής της ιστορικής πόλης των Ιωαννίνων που αναπτύσσεται από τα βάθη του χρόνου στις ανατολικές όχθες της λίµνης Παµβώτιδας.

Η ιστορική πόλη των Ιωαννίνων είναι έτσι ο πυρήνας µιας ευρύτερης αστικής περιοχής πληθυσµιακής δυναµικής 110.000 µονίµων κατοίκων σύµφωνα µε την απογραφή του 2001.

Από διοικητικής απόψεως, η περιοχή του Ρ.Σ.Ι. αποτελεί το άθροισµα του ∆ήµου Ιωαννιτών, της Κοινότητας της Λίµνης Παµβώτιδας, των περιµετρικών τους ∆ήµων Ανατολής, Μπιζανίου, Παµβώτιδας, Πασσαρώνος, Περάµατος και του ∆ήµου Εκάλης που κλείνει προς «βορρά» την υδρολογική Λεκάνη της Λίµνης και του Λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων.

Ο ∆ήµων Ιωαννιτών µε 70.000 κατοίκους είναι ο µεγαλύτερος πληθυσµιακά ∆ήµος της περιοχής του Ρ.Σ. (65% του πληθυσµού).

4 ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕ∆ΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ / ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ας φάσης – Ιούνιος 2008

Οι ∆ήµοι είναι οργανωµένοι στη βάση 36 ∆ηµοτικών ∆ιαµερισµάτων.

Η κατοίκηση κατανέµεται σε 91 οικισµούς µε προεξάρχοντα οικισµό των Ιωαννίνων που αποτελεί τον πυρήνα της συµπαγούς πόλης των Ιωαννίνων όπως αυτή διαµορφώθηκε ιστορικά και σχεδιάστηκε στα πλαίσια της περιόδου της «ΕΠΑ 83-87» µε το Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο Ιωαννίνων.

Η µέση πυκνότητα κατοίκησης στο λεκανοπέδιο είναι 1,94 κατ/ha, χαρακτηρίζοντας την περιοχή του Ρ.Σ.Ι. ως αραιοκατοικηµένη στο σύνολό της και οριακά αστική. Η πιο πυκνοκατοικηµένη περιοχή είναι η περιοχή του ∆ήµου Ιωαννιτών µε πυκνότητα 15,05 κατ/ha, εξαιρετικά µεγάλη αστική πυκνότητα ως µέση πυκνότητα ∆ήµου, µε ακολουθία του ∆ήµου Ανατολής (3,8 κατ/Ha).

Η αστική περιοχή του ΡΣ. Ιωαννίνων αποτελεί τη µοναδική αστική περιοχή της Περιφέρειας Ηπείρου, µία από τις αδύναµες ακόµα Περιφέρειες του Ελληνικού και Κοινοτικού Χώρου (ΕΕ-25). Πληθυσµιακά η περιοχή του Ρ.Σ.Ι. αντιπροσωπεύει το 63,5% του Νοµού Ιωαννίνων και το (30,6) % της Περιφέρειας Ηπείρου. Η πόλη των Ιωαννίνων είναι το µεγαλύτερο αστικό κέντρο, έδρα της Περιφέρειας Ηπείρου και διοικητική πρωτεύουσα του Νοµού Ιωαννίνων.

Στο επίπεδο της χώρας:

• Η περιοχή του Ρ.Σ. Ιωαννίνων ενσωµατώνει ένα από τα 18 πολεοδοµικά συγκροτήµατα της χώρας και 1 από τα 5 εξ αυτών µε πληθυσµιακή δυναµική άνω των 100.000 κατ. (Λάρισα, Βόλος, Πάτρα, Ηράκλειο, Γιάννενα - Χάρτης).

• Με βάση την ευρωπαϊκή κλίµακα κατάταξης των πόλεων κατατάσσεται στην κατηγορία των «µεσαίου µεγέθους» συγκροτηµάτων (100.000 έως 200.000 κατ.).


ΑΑ.. ΑΑΝΝΑΑΛΛΥΥΣΣΗΗ –– ΑΑΞΞΙΙΟΟΛΛΟΟΓΓΗΗΣΣΗΗ ΚΚΑΑΙΙ ΠΠΑΑΡΡΑΑΓΓΟΟΝΝΤΤΕΕΣΣ ΧΧΩΩΡΡΙΙΚΚΩΩΝΝ ΕΕΞΞΕΕΛΛΙΙΞΞΕΕΩΩΝΝ ΤΤΗΗΣΣ ΑΑΣΣΤΤΙΙΚΚΗΗΣΣ ΠΠΕΕΡΡΙΙΟΟΧΧΗΗΣΣ ΙΙΩΩΑΑΝΝΝΝΙΙΝΝΩΩΝΝ

ΑΙ. ΧΩΡΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ

AI.0 Θέση / ρόλος / ένταξη των Ιωαννίνων στο χώρο

AI.0.1 Τα ιδιαίτερα πλεονεκτήµατα θέσης της αστικής περιοχής των Ιωαννίνων

Η πόλη των Ιωαννίνων έχει καίρια θέση στον περιφερειακό και διαπεριφερειακό χώρο.

Χωροθετείται στα βορειο-δυτικά της Ελληνικής Χερσονήσου στη συνοριακή περιοχή της Ελλάδας µε τα ∆υτικά Βαλκάνια και ιδίως στη διασυνοριακή περιοχή µε την Αλβανία και στην ενδο-συνοριακή περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Ελλάδας – Ιταλίας». Σε συνδυασµό µε τη γειτονική πόλη της Ηγουµενίτσας, που αποτελεί την έξοδό της στον Ιόνιο Πέλαγος, συµµετέχει στον Ιόνιο – Αδριατικό θαλάσσιο διάδροµο και εποµένως στις κινήσεις και ανταλλαγές µε την Κεντρική Μεσόγειο και την νότια Ιταλία ( ∆ιαπεριφερειακός χώρος Archimed της Ε.Ε.) και στις κινήσεις και ανταλλαγές των ∆υτικών Βαλκανίων και του Αδριατικού Χερσαίου ∆ιαδρόµου «Ιωάννινα – Τίρανα – Ντουµπρόβνικ / Κεντρική Ευρώπη».

Στοιχείο ιδιαίτερης αξιολόγησης της θέσης της πόλης ως αστικού δυναµικού κέντρου αποτελεί το γεγονός ότι εντός ακτίνας 100χλµ. µε κέντρο τα Ιωάννινα, αναπτύσσονται πολλές πολύ µικρότερου πληθυσµιακού δυναµικού αλλά σηµαντικών χαρακτηριστικών πόλεις και ειδικότερα:

• η Κέρκυρα και το Αργυρόκαστρο, Πόλεις διεθνούς πολιτιστικής κληρονοµιάς,

• η Κοζάνη, η Καστοριά, η Άρτα, η Πρέβεζα, η Λευκάδα, οριακά το Αγρίνιο, και τα Τρίκαλα.

Με τις παραπάνω πόλεις στα πλαίσια νέων πολιτικών δικτύων συνεργασίας, συµπληρωµατικοτήτων και εξειδικεύσεων µπορεί η πόλη να δηµιουργήσει «κρίσιµα µεγέθη / µάζα» για την εδραίωση µιας νέας πολυκεντρικότητας στον Περιφερειακό χώρο εκτός των µεγάλων µητροπολιτικών περιοχών Αθήνας – Θεσσαλονίκης αλλά και των Τιράνων και των ισχυρών πόλεων των ιταλικών ακτών (Χάρτης ΑΙ.0.3).

Η ολοκληρούµενη αναβάθµιση των διαδρόµων επικοινωνίας µέσω της κατασκευής των νέων διευρωπαϊκών οδικών αξόνων της Εγνατίας και Ιόνιας οδού και η προώθηση του λιµένα της Ηγουµενίτσας σε οδική απόσταση 80 χλµ. από τα Ιωάννινα ως διεθνούς πύλης της χώρας στον αδριατικό διευρωπαϊκό θαλάσσιο διάδροµο, αποκαθιστούν εντός της δεκαετίας 2001-2010 τις δυσκολίες προσπέλασης


και καθιστούν την ευρύτερη αστική περιοχή των Ιωαννίνων ένα από τους σηµαντικούς κόµβους συνδυασµένων µεταφορών του ευρύτερου ελληνικού χώρου.

Ειδικότερα τα Γιάννενα αποτελούν το κέντρο ενός πεντακτινικού «ευρύτερου οδικού κόµβου» προς και από τις «πύλες»:

• της Αθήνας • της Πάτρας • της Ηγουµενίτσας / Κέρκυρας / Νότια Ιταλίας • της Νότιας Αλβανίας και των Τιράνων • της Θεσσαλονίκης.

AI.0.2. Μέγεθος και ιδιαίτεροι ρόλοι της αστικής περιοχής των Ιωαννίνων Από την άποψη του µεγέθους και της ιεράρχησης στο αστικό δίκτυο, η πόλη των Ιωαννίνων κατατάσσεται, σύµφωνα µε τις τρέχουσες κατηγοριοποιήσεις των πόλεων στην Ελλάδα και τα στοιχεία ΕΣΥΕ:

• στη Γη κατηγορία κέντρου/οικισµού µε πληθυσµιακή δυναµική µεταξύ 50.000 και 100.000 κατ ως «Σηµαντική Πόλη Περιφερειακής Ακτινοβολίας», µε βάση την αστική περιοχή – πολεοδοµικό συγκρότηµα (Π.Σ.). (Αη κατηγορία Μητροπολιτικές Περιοχές Αθήνας / Θεσσαλονίκης και Βη κατηγορία Μεγάλες Πόλεις τα Π.Σ. Πάτρας, Λάρισας, Βόλου, Ηρακλείου).

Η δεύτερη κατηγοριοποίηση συµπίπτει µε την ταξινόµηση και κατηγοριοποίηση του ευρωπαϊκού αστικού συστήµατος σε Λειτουργικές Αστικές Περιοχές (FUAs- Functional Urban Areas). Στην ταξινόµηση αυτή το Π.Σ. των Ιωαννίνων αποτελεί µία από τις 1269 FUAs, περιφερειακού επιπέδου και πληθυσµιακής τάξης µεγέθους σήµερα µεταξύ 50.000κατ. και 100.000 κατ.

Η πόλη των Ιωαννίνων αποτελεί το µεγάλο αστικό κέντρο εξυπηρετήσεων και τροφοδοσίας µιας ενδοχώρας, δυναµικού πέραν των 336.000 κατοίκων της Περιφέρειας Ηπείρου που την καθορίζουν κυρίως οι ανταλλαγές και ροές ανθρώπων, ιδεών, προϊόντων και υπηρεσιών που συνδέονται µε την πόλη και αφορούν:

• Το Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων και τις πολλαπλές ανταλλαγές και δίκτυα υπηρεσιών περί αυτό.

• Το Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο Ιωαννίνων, ένα από τα µεγαλύτερα της χώρας.

• Το Εµπορικό Κέντρο και το οργανωµένο Εµπόριο της πόλης. • Τα πολλαπλά δίκτυα συνεργασίας που είναι επακόλουθο των προγραµµάτων

διαπεριφερειακής συνεργασίας φορέων και αρχών της πόλης και των λοιπών διοικητικών νοµαρχιακών, περιφερειακών και κρατικών αρχών.

Η ενδοχώρα αυτή περιλαµβάνει σήµερα και µεγάλο µέρος της Αλβανίας αφού τα Ιωάννινα είναι η κύρια πύλη προσπέλασης από τον ελληνικό χώρο προς την Αλβανία, αναπτυγµένο αστικό κέντρο στην συνοριακή περιοχή και χώρος µε ιδιαίτερη ιστορική αναφορά στις κοινωνίες της ευρύτερης περιοχής των ∆υτικών Βαλκανίων.

Σε σχέση µε το Νοµό Ιωαννίνων, η πόλη χωροθετείται στην κρίσιµη για την αγροτική παραγωγή του νοµού πεδινή περιοχή του Λεκανοπεδίου της Λίµνης Παµβώτιδας και γειτνιάζει άµεσα µε τις µεγάλης αξίας φυσικές και τουριστικές περιοχές της


Βόρειας Πίνδου, του Ζαγορίου, του Μετσόβου και των Τζουµέρκων. Για όλη την περιοχή του νοµού Ιωαννίνων η πόλη σήµερα αποτελεί το εµπορικό κέντρο και κέντρο εξυπηρετήσεων µε συχνότητα προσέλευσης τουλάχιστον σε εβδοµαδιαία βάση.

AI.0.3 Τα ιδιαίτερα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά του υπερκείµενου περιφερειακού χώρου των Ιωαννίνων . Η Περιφέρεια Ηπείρου είναι ο άµεσος υπερκείµενος χώρος περιφερειακού και αναπτυξιακού προγραµµατισµού για την πόλη. Η Περιφέρεια Ηπείρου έχει κοµβική θέση στα βορειοδυτικά βαλκανικά σύνορα της Ελλάδας και της Ε.Ε., µε εκτεταµένο ανάπτυγµα ακτών στον ευρωπαϊκό αδριατικό θαλάσσιο διάδροµο, αλλά ταυτόχρονα υφίσταται την «αποµόνωση» που οφείλεται κυρίως στη γεωµορφολογική δοµή του χώρου αλλά και στην κατάσταση των οδικών υποδοµών επικοινωνίας. Αποτέλεσµα είναι η αδύναµη αναπτυξιακή θέση της.

Παραµένει έτσι, στα πλαίσια της νέας προγραµµατικής περιόδου του ∆’ ΚΠΣ (2006-2013) της διευρυµένης µέχρι τα κεντρικά Βαλκάνια Ε.Ε., η Περιφέρεια της Ηπείρου και ο Νοµός Ιωαννίνων ως περιοχή «σύγκλισης» µε κυρίαρχο στόχο την επιτάχυνση της αναπτυξιακής τους πορείας.

Οι βασικοί περιφερειακοί δείκτες θέσης της Περιφέρειας Ηπείρου σύµφωνα µε το ΕΣΠΑ, και οι αντίστοιχες της περιοχής µελέτης σύµφωνα µε την ΕΣΥΕ και τις εκτιµήσεις των µελετητών του Ρ.Σ.Ι., φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:

Πίνακας: Συγκριτική θέση περιοχής Ρ.Σ.Ι. & Περιφέρειας Ηπείρου

Βασικοί περιφεριακοί δείκτες Περιοχή Ρ.Σ.

Ήπει-ρος Ελλάδα ΕΕ 15 ΕΕ 25

1.000 κάτοικοι 2001 108.0 336 10,938 379,604 454,349 Πληθυσµός Πληθυσµιακή πυκνότητα 2001 (κατ/km2) 36.5 83.1 117.0 114.2

Αύξηση ΑΕΠ (µέση ετήσια % µεταβολή) 1995-2001 >7.0 5.0 3.5 2.5 2.6

2001, ΕΕ15=100 >80.0 54.0 67.1 100.0 91.1

Μέσος όρος 1999-2000-2001, ΕΕ25=100 >75.0 50.6 66.3 100.0 91.0

Κατά κεφαλήν ΑΕΠ (ΜΑ∆)

2001, ΕΕ25=100 >85.0 59.3 73.7 109.7 100.0

Γεωργία 6.7 25.8 16.1 4.0 5.4

Βιοµηχανία 19.9 21.1 22.5 28.2 28.8

Οικονοµία

Απασχόληση κατά τοµέα (% του συνόλου), 2002

Υπηρεσίες 73.4 53.1 61.5 67.7 65.8

Σύνολο 48.2 56.1 56.7 64.2 62.8

Γυναίκες 38.4 41.0 42.5 55.6 54.6

Ποσοστό απασχόλησης (ηλικίες 15-64 ως % πληθ. ηλικίας 15-64), 2002 Άνδρες 70.0 71.9 71.4 72.9 71.1

Σύνολο, 1992 7.4 7.8 8.9

Σύνολο, 2002 11.5 10.6 10.0 7.8 9.0

Μακροχρόνια άνεργοι (% συνόλου ανέργων) 54.4 51.2 40.2 44.3

Αγορά εργασίας

Ποσοστό ανεργίας %

Γυναίκες, 2002 <13 16.9 15.2 8.8 10.0


Βασικοί περιφεριακοί δείκτες Περιοχή Ρ.Σ.

Ήπει-ρος Ελλάδα ΕΕ 15 ΕΕ 25

Νέοι, 2002 <20 36.4 26.5 15.2 18.1

<15 15.0 13.2 15.2 16.8 17.1

15-64 71.0 67.2 67.6 66.9 67.2 Ηλικιακή

δοµή % του πληθυσµού ηλικίας: (2000)

65+ 14.0 19.6 17.3 16.3 15.7

Χαµηλό 58.8 47.3 35.4 32.6

Μεσαίο 26.2 35.1 42.9 46.7 Εκπαίδευση

Επίπεδο εκπαίδευσης ατόµων ηλικίας 25-64 (% συνόλου), 2002

Υψηλό 15.0 17.6 21.8 20.6

ΠΗΓΗ: ΕΣΠΑ, ΕΣΥΕ, Οµάδα µελέτης Ρ.Σ.Ι.

Από τους παραπάνω δείκτες επισηµαίνουµε την ταχύτητα µεταβολής του ΑΕΠ που δείχνει το δυναµισµό της τοπικής αναπτυξιακής προσπάθειας.

AI.0.4. Αναδυόµενοι νέοι χώροι επιρροής και ανταλλαγών της αστικής περιοχής και του περιφερειακού χώρου των Ιωαννίνων.

Παρατίθενται στη συνέχεια επιλεγµένα στοιχεία για Συνεργασίες / ∆ικτυώσεις στα πλαίσια αναπτυξιακών προγραµµάτων που αποτελούν παραµέτρους ανάδειξης νέων χώρων επιρροής / συνέργειας για την περιοχή του Ρ.Σ.Ι.

Α. Intereg III (Γ’ ΚΠΣ) - Προγράµµατα ∆ιακρατικά / ∆ιαπεριφερειακά

• Risk Med / Archimed (Intereg III b)

• SIM CODE / Intereg ΙΙΙb Archimed

• Ελλάδα – Αλβανία – Intereg IIIa (διασυνοριακό)

• Ελλάδα – Ιταλία - Intereg IIIb

1) «Sun life»

2) ∆ιαδραστικός Πολιτιστικός Εθνολογικός Άτλαντας

• EQUAL «Ευελιξία»

Β. Ολοκληρωµένα προγράµµατα διαπεριφερειακής χωρικής συνεργασίας (Γ’ και ∆’ ΚΠΣ ).

Πρόγραµµα ΠΙΝ∆ΟΣ

Στόχος: Βιώσιµη ανάπτυξη Βόρειας και Κεντρικής Πίνδου

Γ. Προγράµµατα ∆ιακρατικά / ∆ιαπεριφερειακά Intereg IV (∆’ ΚΠΣ ).

Το πρόγραµµα αυτό έχει ιδιαίτερη σηµασία για την περιοχή, λόγω του ότι από το 2006 έχει τεθεί σε εφαρµογή, ως εν δυνάµει υποψήφιας χώρας, για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Αλβανία (European Partnership with Albania) και από το 2007 λειτουργεί το χρηµατοδοτικό εργαλείο «Προένταξης» για την περίοδο 2007-2013 (Instrument for pre-accession Assistance).

Το ιδιαίτερο πρόγραµµα Ελλάδα – Αλβανία αφορά τη διασυνοριακή «µακρο-περιφέρεια» Ελλάδα – Αλβανία που περικλείει τους παρακάτω νοµούς (επίπεδο NUTS ΙΙΙ).


• Ιωαννίνων, Φλώρινας, Καστοριάς, Γρεβενών, Θεσπρωτίας, Κερκύρας, Αυλώνα (Vlore), Αργυροκάστρου (Gjrokaster), Κορυτσάς (Körce)

Το πρόγραµµα περιέχει δράσεις που ενισχύουν την επιχειρηµατική διασυνοριακή οικονοµική ανάπτυξη, το περιβάλλον και τους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους και απευθύνεται προς τα Επιµελητήρια, τους Επαγγελµατικούς Συνδέσµους, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τις Περιφερειακές Αρχές, τα Εκπαιδευτικά και Ερευνητικά Ιδρύµατα, τα Μουσεία και πολιτιστικά ιδρύµατα, τους φορείς των προστατευόµενων περιοχών και τις µη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις (Μ.Κ.Ο.).

Τα παραπάνω προγράµµατα καθώς και οι επί πλέον αυτών δυνατότητες στα πλαίσια του ∆’ΚΠΣ και της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας INTEREG, οι χώροι εφαρµογής ARCHIMED, CADSES, WESTERN MED δηµιουργούν νέους αναδυόµενους περιφερειακούς χώρους εντός των οποίων είναι δυνατές πολλαπλές ανακατατάξεις επιρροών – εξαρτήσεων και συνεργασιών - ανταλλαγών για την αστική περιοχή των Ιωαννίνων και τους ευρύτερους χώρους της.

ΑΙ.0.5 Συµπέρασµα – Προοπτικές Νέοι κυρίαρχοι παράγοντες θετικών αλλαγών επηρεάζουν την ανάπτυξη και τη θέση, στον Ευρωπαϊκό χώρο της, περιοχής της Ηπείρου και των Ιωαννίνων ιδιαίτερα .

Οι παράγοντες αυτοί είναι:

• Οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις στην ενδοχώρα των ∆υτικών Βαλκανίων και ιδιαίτερα της Αλβανίας µε χαρακτηριστικό τη σταδιακή ενσωµάτωση στην Ε.Ε., την οµαλοποίηση των µεταναστευτικών κινήσεων που χαρακτήρισαν την τελευταία δεκαετία και την ανάπτυξη πολλαπλών συνεργασιών και δικτύων ανταλλαγών και επικοινωνίας µε τις πόλεις και τους φορείς της αλβανικής κυρίως ενδοχώρας.

• Τα νέα µεγάλα Έργα υποδοµών µεταφορών, επικοινωνίας και δικτύωσης / διασύνδεσης των χώρων / πόλεων διαπεριφερειακά εντός της Ελλάδας / Ε.Ε., και διαπεριφερειακά / διακρατικά στον ευρύτερο βαλκανικό χώρο,.

Στα έργα αυτά ιεραρχικά πρωτεύοντα ρόλο και θέση έχουν ως διευρωπαικά δίκτυα η Εγνατία Οδός, και η ολοκληρωµένη µέχρι τα σύνορα Ιόνια Οδός. Οι ανατροπές στις σχέσεις «χώρων – χρόνων» στην ευρύτερη περιοχή των Ιωαννίνων δηµιουργούν µια νέα περίοδο για τα Γιάννενα µε πολλαπλές δυνατότητες αναβάθµισης του ρόλου τους.

• Η συγκυριακά χρονικά καλύτερη θέση λόγω κατάταξης της Ηπείρου, του νοµού και της περιοχής της πόλης των Ιωαννίνων στις περιοχές «σύγκλισης» σε σχέση µε τα προγράµµατα και τους πόρους του ∆’ ΚΠΣ και σε συνδυασµό µε τους στόχους της προγραµµατικής αυτής περιόδου. Οι συνθήκες αυτές ευνοούν ιδιαίτερα τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα της περιοχής και αποτελούν έτσι ευκαιρίες πρωτεύουσας σηµασίας για οποιοδήποτε σχεδιασµό στην περιοχή και ιδιαίτερα του Ρυθµιστικού Σχεδίου


των Ιωαννίνων - κυρίαρχο αστικό κέντρο και ως εκ τούτου πόλο ανάπτυξης σ’ όλους τους σχεδιασµούς του περιφερειακού και διαπεριφερειακού χώρου.

Αποτέλεσµα των παραπάνω εξελίξεων θα είναι :

• Η ∆ιεύρυνση περιφερειακών αγορών προϊόντων και υπηρεσιών

• Η Περιφερειακή πληθυσµιακή δυναµική

• Οι αυξηµένες ανταλλαγές πληθυσµών, πολιτιστικών υπηρεσιών και αγαθών.

AI.1 ∆ηµογραφικά θέµατα – ∆υναµική διοίκησης & Τοπικής Κοινωνίας ΑΙ.1.1. Πληθυσµός Η πληθυσµιακή δυναµική των τελευταίων 30 χρόνων σταθερά µεγαλύτερη του µέσου όρου της χώρας και µε ιδιαίτερη ένταση τη δεκαετία 1981 – 1991 (ΜΕΡΜ 1,79% έναντι 0,52% της χώρας) κύρια οφείλεται στην ανάπτυξη του Πανεπιστηµίου και τη διοικητική αποκέντρωση. Η πτώση των ρυθµών ανάπτυξης της τελευταίας δεκαετίας δείχνει τη σταδιακή σταθεροποίηση των παραγόντων αυτών, σταθεροποίηση όµως που διατηρείται θετική (ΜΕΡΜ >1%) και µεγαλύτερη κατά 70% του µέσου όρου της χώρας.

Την τελευταία περίοδο οι προαστιακοί και περιαστικοί οικισµοί στην άµεση περίµετρο της πόλης εξελίσσονται πολύ ταχύτερα από τη συµπαγή πυρηνική πόλη των Ιωαννίνων και η οικοδοµική δραστηριότητα της τρέχουσας δεκαετίας δείχνει ότι το φαινόµενο αυτό θα επιταθεί την τρέχουσα και προσεχή δεκαετία.

Παρ’ όλο ότι το ποσοστό κατοίκησης στους οικισµούς αυτούς παραµένει µικρό σε σχέση µε τη συµπαγή πόλη των Ιωαννίνων, εντοπίζεται τάση «προαστικοποίησης – περιαστικοποίησης» που ωθεί σε µια άµορφη εξάπλωση του «αστικού µάγµατος» της κύριας πόλης και δηµιουργεί σοβαρά προβλήµατα στην εικόνα, τη λειτουργία, στο πολεοδοµικό περιβάλλον και τα τοπία της πόλης και της περιβάλλουσάς της υπαίθρου καθώς και στη γενικότερη οικολογική και γεω-οικονοµική ισορροπία της «κρίσιµης αυτής περιοχής».

AI.1.2. ∆υναµική διοίκησης και τοπικής κοινωνίας Με κινητήρια δύναµη την αναπτυγµένη αστική κοινωνία της πόλης των Ιωαννίνων, η περιοχή του Ρ.Σ.Ι. διακρίνεται από µια σύνθετη και πλούσια κοινωνικο-πολιτική ζωή και ισχυρή διοίκηση παροχής υπηρεσιών.

Ισχυρές δοµές διοίκησης, κοινωνικής και επαγγελµατικής οργάνωσης, εκπαιδευτικά και πολιτιστικά ιδρύµατα, φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών, πολιτιστικοί πόλοι και υποδοµές ψυχαγωγίας και αναψυχής, αποτελούν ένα ισχυρό πλέγµα / υπόβαθρο που εξασφαλίζει αστικές υπηρεσίες µε δυνατότητες ποιότητας και εµβέλειας σε µια ευρύτερη ενδοχώρα που ξεπερνά τα όρια της Περιφέρειας Ηπείρου.

Η κοινωνική ζωή στην πόλη έχει δυναµικό και κοσµοπολίτικο χαρακτήρα χάριν της παραδοσιακής κινητικότητας της «ιστορικής πόλης – σταυροδρόµι πολιτισµού και εµπορίου» µιας πολύµορφης ευρύτερης περιοχής, της παρουσίας µιας δυναµικής


πανεπιστηµιακής κοινότητας σε πλήρη ωρίµανση. Η εξέλιξη και διεθνής διασύνδεση και της ανεπτυγµένης σήµερα διοίκησης και αυτοδιοίκησης της περιοχής κινείται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πραγµατικότητας.

Σηµαντικό στην κοινωνική κινητικότητα ρόλο, παίζει επίσης ο τουρισµός που, η οµορφιά της παραδοσιακής ιστορικής πόλης, της Λίµνης και των τοπίων της, τα µνηµεία, η ιστορία και οι παραδόσεις της πόλης, προσελκύει και οι αναπτυγµένες τουριστικές της υποδοµές υποστηρίζουν.

Οι δοµές που συνθέτουν την παραπάνω εικόνα είναι:

1. ∆ιοικητικές ∆οµές και Υπηρεσίες περιφερειακής και διαπεριφερειακής κλίµακας / αρµοδιότητας και υπηρεσίες ΟΤΑ

2. ∆οµές και Υπηρεσίες Υγείας – Πρόνοιας περιφερειακής αρµοδιότητας

3. Πανεπιστηµιακά Ιδρύµατα

• Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων

Είναι ένας από τους πλέον δυναµικούς φορείς στα Γιάννενα, αλλά και συνολικά στη Βορειοδυτική Ελλάδα, ενώ αναπτύσσει ιδιαίτερες δράσεις µε την Αλβανία από τα µέσα της δεκαετίας του ’80. Κατατάσσεται µεταξύ των µεγαλύτερων ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων της χώρας και ιδρύθηκε το 1964. Εκτός από τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες, προπτυχιακά και µεταπτυχιακά προγράµµατα σπουδών, οι δράσεις του επεκτείνονται σε ερευνητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, καθώς και σε συµµετοχή σε διεθνείς συνεργασίες και ευρωπαϊκά προγράµµατα.

• ΤΕΙ Ηπείρου ( παράρτηµα του ΤΕΙ Άρτας)

4. Αναπτυξιακοί φορείς • Επιστηµονικό και Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου

• Ήπειρος ΑΕ

• Ίδρυµα Εγνατία Ηπείρου ( Κοινωφελές )

• Ευρωπαϊκό ∆ίκτυο Ανθρωπιστικής Βοήθειας HUMANET( ΜΚΥΟ)

• Αναπτυξιακή ∆ηµοτική Επιχείρηση Ιωαννίνων..

• ∆ηµοτική Επιχείρηση Λίµνης Ιωαννίνων.

• Φορέας ∆ιαχείρισης Λίµνης Παµβώτιδας

5. Επιµελητήρια – Κύριες Επαγγελµατικές Οργανώσεις • Εµποροβιοµηχανικό και Επαγγελµατοβιοτεχνικό Επιµελητήριο Ιωαννίνων.

• Τεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδος – Τµήµα Ηπείρου (ΤΕΕ/ΤΗ)

• Οικονοµικό Επιµελητήριο Ελλάδος (Ο.Ε.Ε.)

6. Πολιτιστικοί φορείς • Ίδρυµα Βορειοηπειρωτικών Ερευνών (ΙΒΕ)

• Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών (ΕΗΜ) και Ίδρυµα Μελετών Ιονίου και Αδριατικού Χώρου


• Κέντρο Μελετών Ηπειρωτικής και Βαλκανικής Μουσικής Παράδοσης

7. Πολιτιστικές ∆οµές

• Μουσεία – Πινακοθήκες

• Θέατρα

• Εικαστικά (αίθουσες εκθέσεων – εκδηλώσεων)

Έκθεση Αργυροχοϊας (Θησαυροφυλάκιο, αποθήκες µπαρουτιού Αλή Πασά),

Κέντρο Αργυροχοϊας (ΚΕΠΑΒΙ) στον παραλίµνιο χώρο όπου λειτουργεί διαρκής έκθεση αργυροχοϊας.

• Αρχεία – Βιβλιοθήκες

• Πολιτιστικά κέντρα

• Κέντρα Μουσικής – Χορού

• Πανειπηρωτική Έκθεση (διοργανώνεται από την HELEXPO Θεσσαλονίκης).

• Φολκλορικό Φεστιβάλ - «Ηπειρωτικά»

8. ∆οµές Άθλησης / Αναψυχής

• Μεγάλες Αθλητικές Εγκαταστάσεις χερσαίου και υγρού στίβου.

• Κινηµατογράφοι

9. ΜΜΕ, Τύπος, ∆ίκτυα

Λειτουργούν 19 ραδιοφωνικοί και 5 τηλεοπτικοί σταθµοί περιφερειακής και διαπεριφερειακής εµβέλειας.

Κυκλοφορούν 8 ηµερήσιες και 6 εβδοµαδιαίες εφηµερίδες ως και 2 εβδοµαδιαία? περιοδικά.

ΑΙ.2. Η οικονοµία και η απασχόληση Aξιολόγηση της αναπτυξιακής φυσιογνωµίας της περιοχής

Όπως προκύπτει από την αναλυτική θεώρηση των δεδοµένων της οικονοµίας, η περιοχή της µελέτης έχει καθοριστικό ειδικό βάρος στην οικονοµική, κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα του Ν. Ιωαννίνων και ευρύτερα της Περιφέρειας Ηπείρου.

• ο πληθυσµός της περιοχής αντιστοιχεί στο 63,5% του πληθυσµού του νοµού Ιωαννίνων και στο 30,55% του πληθυσµού της Περιφέρειας Ηπείρου,

• η έκτασή της αντιστοιχεί στο 11,18% του νοµού και στο 6,06% της Περιφέρειας,

• ο οικονοµικώς ενεργός πληθυσµός αντιστοιχεί στο 67,8% του αντίστοιχου στο νοµό και στο 32,4% της Περιφέρειας,

• η απασχόληση αντιστοιχεί στο 67,6% του νοµού και στο 32,14% της Περιφέρειας.

Πίνακας AΙ.2.4.: Απασχόληση - ανεργία

1991 2001 1991 2001

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΝΕΡΓΟΙ 35,432 44,821 57533 66,096

Από αυτούς γυναίκες 12,067 17,765 34.1% 39.6% 18,005 24,389 31.3% 36.9%

Εργοδότες 2,490 5,328 7.0% 11.9% 3,149 7,562 5.5% 11.4%

Εργαζόµενοι για δικό τους λογαριασµό 9,810 5,972 27.7% 13.3% 18,996 11,020 33.0% 16.7%

Συµβοηθούντα µέλη οικογένειας 1,588 1,092 4.5% 2.4% 3,359 2,286 5.8% 3.5%

Μισθωτοί 18,228 29,096 51.4% 64.9% 26,757 40,392 46.5% 61.1%

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ 31,315 39,025 50,997 57,720


ΑΝΕΡΓΟΙ 4,117 5,796 6,536 8,376


Από αυτούς νέοι 2,282 3,333 55.4% 57.5% 3,518 4,836 53.8% 57.7%

(∆είκτης Α7, Habitat Agenda)

Ρ.Σ. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

1991 2001%%

1991 2001

12.0% 22.3% 65.7%

19.9% 22.3% 57.3%

27.4% 20.0% 52.4%

17.3% 22.1% 60.2%

6.7% 19.9% 73.4%

11.7% 20.1% 68.2%

19.6% 18.4% 62.0%

13.7% 20.5% 65.8%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ

Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΠΕΡΙΦ. ΗΠΕΙΡΟΥ

ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ

ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ

Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΠΕΡΙΦ. ΗΠΕΙΡΟΥ

ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ

1991

2001

∆ιάρθρωση οικονοµικής δραστηριότητας (1991-2001)

Α' ΤΟΜΕΑΣ Β' ΤΟΜΕΑΣ Γ' ΤΟΜΕΑΣ

pinak_per.xls / ανεργία


Ο ενεργός πληθυσµός της περιοχής της µελέτης εµφανίζει, τόσο σε σχέση µε το νοµό όσο και µε την Περιφέρεια υπερδιπλάσια, σχεδόν αύξηση καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας 1991-2001.

∆ιαρθρωτικά, παρατηρείται σηµαντική αύξηση (41,42%) του ενεργού πληθυσµού στον τριτογενή τοµέα, µεγάλη αύξηση (12,78%) στο δευτερογενή τοµέα και σηµαντική µείωση του ενεργού πληθυσµού (-29,76%) στον πρωτογενή τοµέα.

Αντίστοιχες µεταβολές παρατηρούνται και στην απασχόληση, µε κύριο χαρακτηριστικό την υψηλή συµβολή του τριτογενούς τοµέα (73,4%) της περιοχής µελέτης στην απασχόληση και αντίστοιχα την πολύ µικρή συµβολή (6,7%) του πρωτογενούς τοµέα.

Η εξέλιξη αυτή φαίνεται να συνεχίζεται και µετά το 2001, σύµφωνα µε πρόσφατα στοιχεία για τις περιφέρειες ενσωµατωµένα στο ΕΣΠΑ.

Τα µεγέθη της ανεργίας, τόσο κατά τη δεκαετία 1991-2001 όσο και µετά το 2001, σύµφωνα µε πρόσφατα στοιχεία της ΕΣΥΕ, για την περιοχή της µελέτης ήταν σαφώς µεγαλύτερα από τα αντίστοιχα σε επίπεδο περιφέρειας και σε επίπεδο χώρας.

Ενδεικτικά, αναφέρεται, ότι για το 2007 η Περιφέρεια Ηπείρου εµφανίζει τον υψηλότερο δείκτη ανεργίας (12,8%).

Η αναλογία µεταναστών ως προς το συνολικό πληθυσµό της περιοχής µελέτης είναι 5% (για το 2001) ενώ η αντίστοιχη για την περιφέρεια είναι 4,4% και για τη χώρα 7%.

Τα ποσοστά των µεταναστών που απασχολούνται τόσο στον πρωτογενή τοµέα όσο και στον τοµέα των κατασκευών για την Περιφέρεια Ηπείρου είναι υψηλότερα από το µέσο όρο της χώρας.

Σχετικά µε το ΑΕΠ, καθώς δεν διατίθενται στοιχεία σε επίπεδο ∆ήµων σχετικά µε το ΑΕΠ, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, τις δαπάνες R & D (Έρευνα και Ανάπτυξη), προσδιορίζουµε το πλαίσιο εκτίµησης για την περιοχή από αντίστοιχα στοιχεία σε επίπεδο περιφέρειας ή/και νοµού.

Έτσι, λαµβάνοντας υπόψη το ειδικό βάρος και την αστικότητά της περιοχής µελέτης τόσο ως προς το Ν. Ιωαννίνων όσο και ως προς την Περιφέρεια Ηπείρου, συµπεραίνουµε ότι οι αναπτυξιακές επιδόσεις της περιοχής ξεπερνούν κατά πολύ τις αντίστοιχες σε επίπεδο νοµού και σε επίπεδο Περιφέρειας.

Ειδικότερα, σύµφωνα µε τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ για την περιοχή της µελέτης πλησιάζει την αντίστοιχη µέση τιµή της ΕΕ-27 (100), ενώ η συµβολή του τριτογενούς τοµέα στη διαµόρφωση της Ακαθάριστης Προστιθέµενης Αξίας ξεπερνά κατά πολύ το 85%, µε αποτέλεσµα η περιοχή να τοποθετείται µεταξύ των τριών δυναµικότερων αστικών κέντρων της χώρας, µετά τα δύο µητροπολιτικά κέντρα Αθηνών και Θεσσαλονίκης.

Σχετικά µε την παραγωγική φυσιογνωµία των οικονοµικών δραστηριοτήτων της ευρύτερης περιοχής, στον πρωτογενή τοµέα, η φυτική παραγωγή της περιοχής περιλαµβάνει, κυρίως, κτηνοτροφικά φυτά, σιτηρά, πατάτες και λαχανοκοµικά προϊόντα υπαίθρου ή/και θερµοκηπίου, ενώ η ζωική παραγωγή είναι ιδιαίτερα


αναπτυγµένη µε κλαδική εξειδίκευση τόσο στην πτηνοτροφία όσο και στην αιγοπροβατοτροφία.

Αναπτυγµένη, επίσης, δραστηριότητα στην περιοχή µελέτης είναι η εξορυκτική καθώς λειτουργούν αξιόλογα λατοµεία εξόρυξης µαρµάρων στους δήµους Πασσαρώνος και Ιωαννιτών.

Στο δευτερογενή τοµέα, ο πόλος των Ιωαννίνων εξελίσσεται σε δοµικό στοιχείο χωρικής οργάνωσης της βιοµηχανίας.

Η µεταποιητική δραστηριότητα, στο σύνολό της, χαρακτηρίζεται από µικρή παρουσία, µικρό µέγεθος των επιχειρήσεων, µειωµένη παραγωγικότητα και εσωστρεφή προσανατολισµό.

Η βάση της τοπικής µεταποίησης δεν έχει, σήµερα, ισχυρές εξειδικεύσεις µε αποτέλεσµα να µην εµφανίζονται προτεραιότητες σε επίπεδο κλάδων ή κατηγοριών βιοµηχανίας πλην της αργυροχρυσοχοίας. Κυριαρχούν, όµως, οι µονάδες µεταποίησης των αγροτικών προϊόντων (γαλακτοκοµικά προϊόντα, κρέας κλπ.).

Ο τριτογενής τοµέας παραγωγής κατέχει κυρίαρχη θέση στην αναπτυξιακή φυσιογνωµία της παραγωγής τόσο από πλευράς συνολικής απασχόλησης όσο και από πλευράς διάρθρωσης του τοπικού ΑΕΠ.

Πρωτεύοντες κλάδοι του τριτογενούς τοµέα µε σηµαντική συνεισφορά στην τοπική ανάπτυξη είναι ο εµπορικός κλάδος, ο κλάδος µεταφορών, οι κλάδοι Εκπαίδευσης, Υγείας και ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης καθώς και η διαρκώς αναπτυσσόµενη τουριστική δραστηριότητα στηριζόµενη στους ισχυρούς πόρους της πόλης και της ευρύτερης περιοχής επιρροής της, ως και στη σηµαντική ξενοδοχειακή υποδοµή.

Προοπτικές

Αν και η Περιφέρεια της Ηπείρου, σύµφωνα µε τα στοιχεία του ΕΣΠΑ, αποτελεί την πλέον προβληµατική περιφέρεια της χώρας σε θέµατα απασχόλησης, ανεργίας και φτώχειας, η περιοχή της µελέτης, αρθρωµένη γύρω από το δυναµικό µεγάλο αστικό κέντρο των Ιωαννίνων, περιφερειακής, εθνικής και ευρωπαϊκής εµβέλειας, µπορεί να συγκροτήσει, στρατηγικά, ένα παραγωγικό πρότυπο που να στηρίζεται στο δυναµισµό του αστικού κέντρου των Ιωαννίνων, µε αιχµή την ενδυνάµωση των ευγενών και καινοτοµικών υπηρεσιών στον τοµέα της εκπαίδευσης, της υγείας, της τεχνολογίας και τεχνογνωσίας και σε ενδογενείς πόρους από τον εκσυγχρονισµό του πρωτογενούς τοµέα, την παραγωγή ποιοτικών διατροφικών προϊόντων και την ανάπτυξη εξειδικευµένου αστικού και συνεδριακού τουρισµού.

Το πρότυπο αυτό πρέπει να προσαρµοστεί έγκαιρα στο νέο περιβάλλον που θα διαµορφώσουν οι σχέσεις µε την άλλη πλευρά των συνόρων και του Ιονίου καθώς και µε τη δυναµική και τις συνθήκες που θα διαµορφωθούν από την αύξηση της προσβασιµότητας ολόκληρης της Περιφέρειας Ηπείρου και ειδικά των Ιωαννίνων από τις µεγάλες πληθυσµιακές συγκεντρώσεις της χώρας µε αιχµή για τα Γιάννενα τις νέες συνθήκες απ’ ευθείας σύνδεσης σε σχέση µε Θεσ/νίκη και Αθήνα (Εγνατία και Ε65).


ΑΙ.3 Χωροταξική διάρθρωση & Οργάνωση ΑΙ.3.0. Φυσικο-γεωγραφικός χώρος της περιοχής του Ρ.Σ.Ι. Η πόλη των Ιωαννίνων αναπτύσσεται στη µεγάλη ανατολική ορεινή ενδοχώρα της Ηπείρου στο κέντρο της γεω-φυσικής ενότητας του Λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων και στις όχθες της γενεσιουργού του Λίµνης Παµβώτιδας.

Tο Λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων έχει έντονα γεωµορφολογικά στοιχεία καθοριστικής σηµασίας στην εξέλιξη της πόλης και της ευρύτερης σ’ όλη την ιστορική της διαδροµή περιοχής και µέχρι σήµερα.

Τα στοιχεία αυτά συνθέτουν:

• Στην άµεση περίµετρο της πόλης η Λίµνη Παµβώτιδα και ο περιβάλλων τη λίµνη

εντυπωσιακός ορεινός όγκος του Όρους Μιτσικελίου (1.810µ. ύψος) στην άµεση

βορειο-ανατολική περίµετρο της λίµνης. Η οροσειρά της Πίνδου εκτείνεται σε

δεύτερο επίπεδο βόρεια του Μιτσικελίου.

Η Λίµνη Παµβώτιδα έκτασης 22 km2, µέσης στάθµης 4,7µ., µέγιστου βάθους

10,8µ. και µέσου βάθους 4,23µ, υπερχειλίζει στα βόρειο-δυτικά προς την περιοχή

Λαψίστας, δεύτερης λίµνης του Λεκανοπεδίου που σήµερα έχει αποξηρανθεί. ∆ιά

της τάφρου και της σήραγγας της Λαψίστας διοχετεύεται η υπερχείλιση της

Παµβώτιδας στον ποταµό Καλαµά στη βορειο-δυτική περίµετρο της περιοχής

µελέτης.

• Η κλειστή επίπεδη λεκάνη των Ιωαννίνων που ορίζεται γενικά από την

υψοµετρική των 600µ., έκτασης 484.962 στρεµ.. Η λεκάνη καταλαµβάνεται από

την πόλη των Ιωαννίνων, τις πολυπληθείς οικιστικές αναπτύξεις, τις

δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην περίµετρό της και τις ενδιάµεσες

γεωργικές εκτάσεις που αποτέλεσαν και αποτελούν τη ζωογόνο διατροφική και

οικονοµική ενδοχώρα της πόλης αλλά και µιας ευρύτερης περιοχής του Νοµού

Ιωαννίνων.

Η κλειστή αυτή Λεκάνη επιµερίζεται σε υπολεκάνες µέσω λιγότερο ή περισσότερο

έντονων ορεινών όγκων και λόφων.

• Η οµοιογενής και ολοκληρωµένη γεωγραφικά ενότητα των Γραµµενοχωρίων στη

δυτική περίµετρο της λεκάνης απορροής του Λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων,

περιβαλλόµενη από τους µαρµαροφόρους ορεινούς όγκους της περιοχής

Μαρµάρων και Ασβεστοχωρίων.


Πάνω από το υψόµετρο των 600µ. οι περιοχές ορίζονται γενικά ως ορεινές, λόγω του απότοµου αναγλύφου και των έντονων πτυχώσεων των χαραδρών και των υψοµετρικών διαφορών.

Έτσι η περιοχή χαρακτηρίζεται µορφολογικά:

• από την αστική και σε διαδικασία αστικοποίησης πεδινή περιοχή, περιοχή οικιστικά και αναπτυξιακά «κρίσιµη» τόσο λόγω του ότι περιέχει την «πόλη» και τη λίµνη της Παµβώτιδας, όσο και για το πεδινό της ανάγλυφο που την καθιστά κατ’ εξοχήν γεωργικό παραγωγικό χώρο αλλά και χώρο κατάλληλο για την ανάπτυξη παραγωγικών εγκαταστάσεων,

• από την περιβάλλουσα έντονη ορεινή περιοχή που εντάσσεται στη κατηγορία των «φυσικών τόπων».

∆ίοδοι και φράγµατα στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο

Ως κυριότερες φυσικές δίοδοι της ενότητας του Λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων που λειτουργούν ως άξονες επικοινωνιών – συγκοινωνιών είναι:

• Προς Βορρά και Βορειο-δυτικά, ο άξονας «Ιωάννινα – Κόνιτσα /

Αργυρόκαστρο (Αλβανία) – ∆υτική Μακεδονία / Σκόπια» µέσω της κοιλάδας

του Σαρανταπόρου µε κοµβικό χώρο το Καλπάκι.

• Προς Ανατολάς, ο άξονας «Ιωάννινα – Μέτσοβο – Τρίκαλα (Θεσσαλία)» διά

της οροσειράς της Πίνδου.

• Προς Νότο, ο άξονας «Ιωάννινα – Άρτα – Αγρίνιο – Ρίο / Αντίρριο

(Πελοπόννησος) / Αθήνα» µέσω της κοιλάδας του Λούρου.

• Προς ∆υσµάς, ο άξονας «Ιωάννινα – Ηγουµενίτσα» είτε διά της κοιλάδας του

ποταµού Καλαµά είτε διά της κοιλάδας της ∆ωδώνης, όπου ο οµώνυµος

διεθνούς σηµασίας αρχαιολογικός χώρος

• Εντός του Λεκανοπεδίου η λεκάνη της Λαγγάτσας που παραδοσιακά

διοχετεύει τις κινήσεις στην κατεύθυνση «βορράς – νότος»,παράκαµψη της

πόλης των Ιωαννίνων στη δυτική περίµετρο της.

Κατ’ εξοχήν φράγµατα στην ολοκλήρωση των ευρύτερων γεωπολιτικών χώρων γύρω από το Λεκανοπέδιο, αποτελούν:

• Η οροσειρά της Πίνδου στα ανατολικά του Λεκανοπεδίου και της πόλης των

Ιωαννίνων και ιδίως τα όρη Μιτσικέλι και Λάκµος (Περιστέρι) για την ενότητα

των Ιωαννίνων.

ενώ ως φράγµατα στην οικιστική οργάνωση της πόλης και του Λεκανοπεδίου λειτουργούν:


• Η Λίµνη Παµβώτιδα και το περιαστικό ∆άσος στα νότια της πόλης των

Ιωαννίνων και οι λοφίσκοι στους οικισµούς Ανατολής και Κατσικά που

οριοθετούν το µέτωπο της πόλης στη Λίµνη και διαµορφώνουν µια σχετικά

στενή επιµήκη επίπεδη λωρίδα γης εντός της οποίας αναπτύσσεται η πόλη.

• Οι εκτεταµένοι ορεινοί όγκοι ανατολικά του λεκανοπεδίου στο ∆ήµο

Παµβώτιδας που οριοθετούν το χώρο του Λεκανοπεδίου σε σχέση µε τους

οικισµούς της κοιλάδας του Αράχθου που αποκοµµένοι λειτουργούν κυρίως

ως υποδοχείς Β΄ Κατοικίας και δραστηριοτήτων αναψυχής.

AI.3.1 Οικιστικός χώρος ΑΙ.3.1.1 Εξειδίκευση και διαφοροποίηση – Τυπολογία οικιστικού χώρου

Στο εξειδικευµένο επίπεδο των ευρωπαϊκών πόλεων η περιοχή µελέτης κατατάσσεται στις «περιφερειακής» σηµασίας Λειτουργικές Αστικές Περιοχές (FUA Functional Urban Areas) της Ευρωπαϊκής Ένωσης µε βάση την τυπολογία του χώρου του Ρ.Σ.Ι. που έχει ως εξής:

Η περιοχή του Ρ.Σ. Ιωαννίνων αποτελεί µια σύνθετη οικιστική περιοχή, αστικού, περιαστικού ηµιαστικού και περιαστικού αγροτικού χαρακτήρα, στον οποίο κυριαρχεί η σηµαντικού µεγέθους πόλη των Ιωαννίνων.

Το οικιστικό αυτό σύστηµα χαρακτηρίζεται από το συµπαγή πυρήνα του, που είναι η πόλη των Ιωαννίνων όπως αναπτύχθηκε µετά το σχεδιασµό της δεκαετίας του 1980, και συνεκτικούς µικρούς οικισµούς πέριξ αυτού των οποίων ο βαθµός εξάρτησης και η λειτουργική σχέση µε την πόλη-πυρήνα εκφράζεται ανάλογα µέσα από τα χαρακτηριστικά των µετακινήσεων εργασίας - κατοικίας.

Α1. Αστική περιοχή

Η αστική περιοχή µέχρι τη δεκαετία του 90 συµπίπτει µε το Πολεοδοµικό Συγκρότηµα Ιωαννίνων (Π.Σ) που περιλαµβάνει το ∆.∆. Ιωαννιτών µε τον οµώνυµο µοναδικό οικισµό των Ιωαννίνων - πυρήνα του πολεοδοµικού συγκροτήµατος - µε πληθυσµό 56.699 κατοίκων, και τα ∆ηµοτικά ∆ιαµερίσµατα (ΟΤΑ 91) Σταυρακίου, Νεοχωρόπουλου, Ανατολής, Κατσικά.

Σήµερα εντάσσονται επί πλέον στο Π.Σ. Ιωαννίνων, το ∆.∆. Μαρµάρων λόγω της ένταξής του οικισµού Καρδαµίτσια στο συνεχή πολεοδοµικό ιστό της «πόλης των Ιωαννίνων» και το ∆.∆. Εξοχής.

Συµπερασµατικά στη αστική περιοχή Ιωαννίνων περιλαµβάνονται οι παρακάτω οικιστικοί υποδοχείς:

• η πόλη των Ιωαννίνων, ως συνεχής δοµηµένη περιοχή (συµπαγής αστικός ιστός) µε πυρήνα την ιστορική πόλη (οικισµό) των Ιωαννίνων και µε ενσωµατωµένους σ’αυτή τους παλαιούς οικισµούς Εξοχή, Καρδαµίτσια, Πεντέλη, Βελισάριο, Τσιφλικόπουλο, Κάτω Νεοχωρόπουλο, Ανατολή και Κατσικά.


• τα αστικά προάστια της ως άνω πόλης Μάρµαρα, Κάτω Μάρµαρα, Άµµος, Ολυµπιάδα, Σταυράκι και Νεοχωρόπουλο.

Η αστική περιοχή µε 79.236 κατ. αστικό πληθυσµό αντιπροσωπεύει το 73,3% του πληθυσµού της περιοχής του Ρ.Σ.Ι.. Κεντρικός πυρήνας της αστικής περιοχής είναι η ιστορική πόλη των Ιωαννίνων που αντιπροσωπεύει πάνω από το 80% του πληθυσµού.

Α.2. Περιαστική Ηµι-αστική και αγροτική περιοχή

Ηµιαστικά Προάστια – Αστικά ∆ηµοτικά ∆ιαµερίσµατα (∆.∆.)

Αφορά τους οικισµούς των ∆.∆. σε άµεση «επαφή» µε την αστική περιοχή των Ιωαννίνων που χαρακτηρίζονται ως αστικοί από την ΕΣΥΕ και είναι το Πέραµα, η Πεδινή, η Ελεούσα, και ο Αγ. Ιωάννης.

Τα προάστια αυτά αντιπροσωπεύουν το 7,7% του πληθυσµού της περιοχής του Ρ.Σ.Ι. και κατατάσσονται από την ΕΣΥΕ στον αστικό πληθυσµό.

Περιαστικοί οικισµοί και ∆.∆.

Αφορά τους οικισµούς και ∆.∆. µε τη µεγαλύτερη εξάρτηση – επιρροή από την αστική περιοχή στην καθηµερινή κίνηση «εργασία - κατοικία» ή στην σχέση «Α’ κατοικία – Β’ κατοικία». Αντιπροσωπεύουν το 13,8% του πληθυσµού της περιοχής του Ρ.Σ.Ι. και κατατάσσονται από την ΕΣΥΕ στον αγροτικό πληθυσµό.

Λοιποί αγροτικοί οικισµοί (αγροτικός χώρος)

Οι οικισµοί που περιλαµβάνονται στις εδαφικές περιοχές των ∆ήµων της περιαστικής ή της αγροτικής περιοχής των Ιωαννίνων αλλά δεν επηρεάζονται καθοριστικά στη δραστηριότητά τους, στην κατοίκησή τους και στις καθηµερινές εξυπηρετήσεις τους από την πόλη των Ιωαννίνων και έχουν είτε χαρακτήρα αγροτικό είτε αποτελούν προορισµούς Β’ κατοικίας των κατοίκων του Λεκανοπεδίου.

Αντιπροσωπεύουν το 5,2% του πληθυσµού της περιοχής του Ρ.Σ. και κατατάσσονται από την ΕΣΥΕ στον αγροτικό πληθυσµό.

Από τα παραπάνω προκύπτει το συµπέρασµα ότι :

• Η περιοχή κατατάσσεται έτσι στις «µονοκεντρικές» λειτουργικές αστικές περιοχές και συµπερασµατικά χαρακτηρίζεται ως µονοκεντρικά λειτουργούσα περιοχή

ΑΙ.3.1.3. Εξέλιξη του πληθυσµού ανά κατηγορία χώρου

Όπως προκύπτει από την χρονικά εξέλιξη των Μέσων Ετήσιων Μεταβολών:

• τη δεκαετία 1971-1981 όλοι οι τύποι των περιοχών αναπτύσσονται θετικά και ισόρροπα µε την αγροτική περιοχή να εµφανίζει τις ισχυρότερες αυξητικές τάσεις.

• τη δεκαετία 1981 – 1991 η αστική περιοχή των Ιωαννίνων και τα ∆.∆. Ελεούσας, Περάµατος και Πεδινής αναπτύσσονται έντονα εις βάρος των άλλων περιοχών και εις βάρος κυρίως του ηµιαστικού και αγροτικού χώρου,


• την τελευταία δεκαετία 1991-2001 τα αστικά δηµοτικά διαµερίσµατα Ελεούσας, Περάµατος και Πεδινής αναπτύσσονται ραγδαία ενώ η αστική περιοχή αναπτύσσεται θετικά µεν αλλά µε το ήµισυ της ταχύτητας της προηγούµενης περιόδου.

Πρέπει όµως να παρατηρηθεί ότι και στις τρεις περιόδους:

• το ποσοστό συγκέντρωσης του πληθυσµού στην αστική περιοχή είναι πάντα µεγαλύτερο ή ίσο του 70% και βαίνει αυξανόµενο από το 70,2% το 1971 σε 73,3% το 2001,

• οι µεταβολές στον ηµιαστικό χώρο συντελούνται πάντα εις βάρος του αγροτικού χώρου.

ΕΤΟΣ ΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

ΗΜΙΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ - ΑΣΤΙΚΑ ∆.∆.

ΗΜΙΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ - ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΑ

∆.∆.

ΛΟΙΠΗ ΗΜΙΑΣΤΙΚΗ & ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

ΣΥΝΟΛΟ

1971 48,292 70.2% 4,288 6.2% 11,759 17.1% 4,492 6.5% 68,831 100%

1981 55,888 69.4% 4,993 6.2% 13,707 17.0% 5,935 7.4% 80,523 100%

1991 71,090 73.9% 5,869 6.1% 13,897 14.4% 5,337 5.5% 96,193 100%

2001 79,236 73.3% 8,331 7.7% 14,893 13.8% 5,626 5.2% 108,086 100%

ΑΙ.3.2 Τεχνική Υποδοµή Στο Χάρτη ΑΙ.3.2 αναλύεται και αποτυπώνεται σε σχέση µε τον αστικό και περιαστικό χώρο το σύνολο των δικτύων και εγκαταστάσεων τεχνικής υποδοµής της περιοχής του Ρ.Σ.Ι. Στον ίδιο Χάρτη αποτυπώνονται οι κυριότερες ειδικές δραστηριότητες (χρήσεις) που αποτελούν ειδικά σηµεία εξυπηρετήσεις της υποδοµής και είναι σηµεία αναφοράς για τη συνολική χωρική ανάλυση και αξιολόγησή της.

Τα κύρια προβλήµατα αποτυπώνονται θεµατικά στον ίδιο χάρτη.

ΑΙ.3.2.1 ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ∆ΙΚΤΥΑ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟ∆ΟΜΩΝ

1. Σύστηµα µεταφορών – Γενικές τάσεις και προοπτικές

Όπως σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες και ειδικά τις ελληνικές πόλεις παρατηρείται ραγδαία επικράτηση της µετακίνησης µε Ι.Χ. τόσο στις υπεραστικές όσο και τις µετακινήσεις «εντός πόλης» και «προς την πόλη». Είναι χαρακτηριστικό ότι τα κυκλοφορούντα στον νοµό Ιωαννίνων επιβατικά Ι.Χ. διπλασιάστηκαν κατά την τελευταία οκταετία.

Η συµµετοχή των µέσων µαζικής µεταφοράς στις µετακινήσεις είναι µικρή και το επιβατικό κοινό τους είναι κυρίως φοιτητές, µαθητές και ηλικιωµένοι.

Οι νέες τάσεις στην Ε.Ε. γενικά δείχνουν σταδιακή εξισορρόπηση υπέρ των µαζικών µέσων µεταφορών (Μ.Μ.Μ.), µε ιδιαίτερη ένταση στις ευρωπαϊκές µεγάλες και µεσαίες πόλεις.

Η αυξανόµενη πίεση για άρση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην ποιότητα ζωής αλλά και κυρίως στη υποχρέωση συµµετοχής όλων στην προσπάθεια ανατροπών σε σχέση µε επιδεινούµενη κλιµατική αλλαγή, εντείνει την προώθηση


πολιτικών και τρόπων µετακίνησης υπέρ των µαζικών µέσων µεταφοράς. Στα πλαίσια αυτά τα Μεταφορικά Μέσα Σταθερής Τροχιάς κατέχουν προνοµιούχα θέση στην άρση των αρνητικών συνεπειών των σηµερινών προτύπων µετακινήσεων και µεταφορών .

Έτσι η προώθηση του σιδηροδρόµου για τις εξωτερικές διασυνδέσεις µεταξύ πόλεων και πόλων ανάπτυξης και η προώθηση του Τράµ ακόµα και στις «µεσαίες πόλεις», όπως τα Γιάννενα, για τις αστικές µετακινήσεις θα είναι σηµεία –κλειδιά των πράσινων κοινοτικών και εθνικών πολιτικών για τη βιώσιµη ανάπτυξη των πόλεων.

2. Εξωτερική / ∆ιαπεριφερειακή Προσπελασιµότητα

2.1 Υποσύστηµα οδικών µεταφορών και δικτύων συγκοινωνίας

Το υποσύστηµα αυτό κυριαρχεί σχεδόν µονοπωλιακά για την περιοχή της πόλης των Ιωαννίνων. Η κατάσταση αυτή δε φαίνεται µεσοπρόθεσµα να ανατρέπεται.

1. Εγνατία Οδός – υπό ολοκλήρωση αυτοκινητόδροµος του διευρωπαϊκού δικτύου.

2. Ρίο – Αντίρριο – Μεσολόγγι – Αγρίνιο – Αµφιλοχία – Άρτα – Φιλιππιάδα – Ιωάννινα – Καλπάκι – Κακαβιά, κύριος σήµερα άξονας πρόσβασης/ προσπέλασης προς Νότια Ελλάδα, Αθήνα και Αλβανία.

3. Βόλος – Α/Κ. Βελεστίνου – Λάρισα – Τρίκαλα – Καλαµπάκα – Γέφυρα Μουργκάνι – Κατάρα – Μέτσοβο – Ιωάννινα – Ηγουµενίτσα, άξονας προσπέλασης προς Θεσσαλία / Θεσ/νίκη και το Λιµάνι της Ηγουµενίτσας.

4. Η Ενωτική Οδός των δύο παραπάνω αξόνων που διασχίζει το προάστιο της Ελεούσας.

5. Παράκαµψη των Ιωαννίνων µετά των συνδετηρίων της. 6. Ανατολή – Ιωάννινα, σήµερα αστική αρτηρία. 7. Ιωάννινα – Πεδινή – ∆ωδώνη, που συνδέει τα Γιάννενα µε τον αρχαιολογικό

χώρο της ∆ωδώνης. 8. Η Ιόνια οδός από Αντίρριο έως Α/Κ Εγνατίας, Αυτοκινητόδροµος του Βασικού

Εθνικού Οδικού ∆ικτύου υπό κατασκευή. 9. Τµήµα της Ιόνιας Οδού από Α/Κ Εγνατίας έως το Καλπάκι, όπου εκπονείται

µελέτη. Η ολοκλήρωση των αξόνων (ΒΟ∆) και η εξασφάλιση της διασύνδεσης µε το διευρωπαϊκό/πανευρωπαϊκό δίκτυο, είναι απαραίτητη για την ολοκληρωµένη προσπελασιµότητα της πόλης των Ιωαννίνων για να παίξει το ρόλο δυναµικού διαπεριφερειακού πόλου ευρύτερης ευρωπαϊκής εµβέλειας. Μετά την ολοκλήρωση τους το σύστηµα των οδικών µεταφορών θα έχει την ακόλουθη οργάνωση:

• Αυτοκινητόδροµοι «Εγνατία – Ιόνια» µέρος του Κεντρικού Πυρήνα του πλέγµατος των εθνικών οδικών αξόνων «ΠΑΘΕ – Εγνατία – Ιόνιος» µε κόµβους «Ιωάννινα / Πάτρα / Αθήνα / Θεσσαλονίκη – Κλειδί».

• Αυτοκινητόδροµος «Ιωάννινα – Ηγουµενίτσα» που συνδέει τον κόµβο στο σύστηµα της πόλης των Ιωαννίνων «Εγνατία - Ιόνια» µε το Λιµάνι και την πόλη της Ηγουµενίτσας-διεθνή πύλη συνδυασµένων µεταφορών, µε προορισµό την «Ιταλία – Κάτω Ιταλία / ∆υτική Ευρώπη» µε διαπόρθµευση του Αδριατικού θαλάσσιου διαδρόµου και κατάληξη την Τεργέστη.


• Ταχεία Οδός «Ιωάννινα – Μεθοριακός Σταθµός Κακκαβιάς (βόρειο τµήµα Ιόνιας Οδού µετά τον κόµβο Ιόνιας / Εγνατίας στην Πεδινή των Ιωαννίνων). Η οδός αυτή προσπελαύνει τάχιστα και άµεσα τη νότια Αλβανία και το µελλοντικό χερσαίο άξονα της Αδριατικής (Ιωάννινα – Τίρανα – Ντουµπρόβνικ – Σπλιτ - Κεντρική Ευρώπη )

Το δίκτυο των υπεραστικών συγκοινωνιών που διασυνδέει την πόλη των Ιωαννίνων µε τον υπόλοιπο νοµό και τα άλλα αστικά κέντρα της χώρας, εκτελείται µε λεωφορεία των ΚΤΕΛ, κυρίως του ΚΤΕΛ Ν.Ιωαννίνων αλλά και άλλων Νοµών (προς τα αντίστοιχα αστικά κέντρα).

2.2 Υποσύστηµα σιδηροδροµικών µεταφορών

Σχεδιάζεται η σιδηροδροµική σύνδεση των πόλεων Ιωαννίνων και Ηγουµενίτσας µε το διεθνές δίκτυο του σιδηροδροµικού ΠΑΘΕ/Π (Προµαχώνα) στο ύψος της Καλαµπάκας. Πρόκειται για νέα µονή γραµµή συνολικού µήκους περίπου 154 χλµ. Το έργο είναι στη φάση της οριστικής µελέτης της χάραξης.

Η δηµιουργία του µελετούµενου άξονα έχει προφανείς θετικές επιπτώσεις στον κλάδο των µεταφορών, τη θέση και το ρόλο της πόλης και το περιβάλλον.

Για το τµήµα «Ιωάννινα – Ηγουµενίτσα» είναι σε διαδικασία διαβούλευσης «Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων». Επί της χωροθέτησης των σταθµών και των κλάδων για την πόλη των Ιωαννίνων έχουν διατυπωθεί έντονες αµφισβητήσεις, απόρριψη µέρους των προτάσεων από το Νοµαρχιακό Συµβούλιο Ιωαννίνων, αµφισβητήσεις από το ΤΕΕ και τους µελετητές των ΓΠΣ Ανατολής και Παµβώτιδας.

Το θέµα της χωροθέτησης των γραµµών και εγκαταστάσεων του ΟΣΕ στην αστική περιοχή των Ιωαννίνων και η λειτουργία του συστήµατος «πόλη – σιδηρόδροµος» είναι καίριο για το Ρυθµιστικό Σχέδιο και δε µπορεί να αντιµετωπιστεί παρά µόνο στα πλαίσιά του.

Πρόσφατα εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κοινοτική συνδροµή για την µελέτη χάραξης νέας σιδηροδροµικής γραµµής Ιωάννινα-Αντίρριο µε φορέα υλοποίησης τον Ε∆ΙΣΥ / ΟΣΕ.

2.3 Υποσύστηµα αεροπορικών µεταφορών

Η πόλη των Ιωαννίνων διαθέτει αεροδρόµιο που χωροθετείται στο βόρειο άκρο της πόλης, µεταξύ των οικισµών Περάµατος και Αγίου Ιωάννη. Το µήκος του διαδρόµου είναι 2.400µ. Αυτή τη στιγµή υπάρχει καθηµερινή σύνδεση µε την Αθήνα µε τρία δροµολόγια (δύο της Ολυµπιακής και ένα της Aegean, σύνολο θέσεων περίπου 250) ενώ παλαιότερα υπήρχε και σύνδεση µε Θεσσαλονίκη και περιστασιακά µε Τίρανα. Υπήρχε σύνδεση των Ιωαννίνων µε την Κέρκυρα µε υδροπλάνο.

Επίσης πραγµατοποιούνται και ελάχιστες ναυλωµένες πτήσεις (τσάρτερ) προς το εξωτερικό .

Από το καλοκαίρι του 2007 υπάρχει εγκατεστηµένη εργολαβία για την επέκταση και αναβάθµιση του αεροδροµίου.


3. Εσωτερική προσπελασιµότητα της αστικής περιοχής Ιωαννίνων / ∆ιασυνδέσεις εξωτερικών / εσωτερικών ροών

3.1 Υποσύστηµα οδικών µεταφορών

Η σύνδεση των περιαστικών ∆ηµοτικών ∆ιαµερισµάτων και περιοχών του ∆ήµου µε την πόλη των Ιωαννίνων και το ευρύτερο οδικό δίκτυο γίνεται µέσω άµεσων ακτινωτών οδικών συνδέσεων.

Επαρχιακές Οδοί

Οι επαρχιακές οδοί εξασφαλίζουν τη διασύνδεση της αστικής και περιαστικής περιοχής και του Λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων µε τη νοµαρχιακή ενδοχώρα του Νοµού Ιωαννίνων και ταυτόχρονα συνδέουν τους οικισµούς των περιαστικών δήµων µε την πόλη αλλά και µεταξύ τους.

Από την ευρύτερη περιοχή του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων διέρχονται 13 Επαρχιακές Οδοί µε κυριότερες τις προσπελαύνουσες προς «Χουλιαροχώρια – Τζουµέρκα» στα νοτιο-ανατολικά, προς Ζίτσα στα βορειο-δυτικά και προς ∆υτικά και Ανατολικά Ζαγοροχώρια. Μέρος του επαρχιακού δικτύου είναι και η Περιφερειακή Οδός της Λίµνης των Ιωαννίνων.

Οδικό δίκτυο πολεοδοµικού συγκροτήµατος Ιωαννίνων

Γενικά το αστικό οδικό δίκτυο κατατάσσεται σε τέσσερις βασικές κατηγορίες ανάλογα µε τη λειτουργία του: κύρια αρτηρία, δευτερεύουσα αρτηρία, συλλεκτήρια οδός και τοπική οδός.

Η ιεράρχηση του οδικού δικτύου έχει προκύψει από την κυκλοφοριακή µελέτη του ∆ήµου Ιωαννιτών του 1999 και αφορά:

Πρόσβαση σε περιοχές ειδικών χρήσεων

Η πρόσβαση στο σύνολο των ειδικών χρήσεων γίνεται µέσω των κύριων αστικών αρτηριών και των Εθνικών Οδών της περιοχής. Συγκεκριµένα :

Α. Το αεροδρόµιο στο βόρειο άκρο της πόλης εξυπηρετείται από την Εθνική Οδό Ιωαννίνων – Κοζάνης και την αρτηρία παράκαµψης της πόλης από δυτικά.

Β. Η ΒΙΠΕ στην περιοχή Ροδοτοπίου του ∆ήµου Πασσαρώνας εξυπηρετείται από την Εθνική Οδό Ιωαννίνων – Ηγουµενίτσας.

Γ. Το σύµπλεγµα Πανεπιστηµίου - Τεχνολογικού Πάρκου - Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου - Τ.Ε.Ι. στο νότιο-δυτικό άκρο της πόλης, εξυπηρετείται από την Εθνική Οδό Ιωαννίνων – ∆ωδώνης, από την αρτηρία παράκαµψης της πόλης, την Εθνική Οδό Ιωαννίνων – Άρτας και την Παλαιά Εθνική Οδό 5.

∆. Το Νοσοκοµείο Χατζηκώστα στο βόρειο άκρο της πόλης εξυπηρετείται από την Εθνική Οδό Ιωαννίνων – Ηγουµενίτσας και την παράκαµψη της πόλης. Η πρόσβαση από την πόλη γίνεται µέσω της οδού Μακρυγιάννη ενώ η σύνδεση µεταξύ των δύο νοσοκοµείων είναι πλέον εύκολη µέσω της παρακαµπτήριας.

Ε. Πέραν του Εθνικού Σταδίου Ιωαννίνων, το οποίο ευρίσκεται στο κέντρο της πόλης και έχει δύσκολη ως εκ τούτου προσπελασιµότητα, υπάρχουν δύο σηµαντικά


αθλητικά κέντρα τα οποία χωροθετούνται στα δύο άκρα της πόλης και ένα µικρότερο στην περιοχή Σταυρακίου του ∆ήµου Ιωαννιτών. Στο βόρειο άκρο της πόλης λειτουργεί το Ε.Α.Ν.Κ.Ι. και εξυπηρετείται από τις αρτηρίες της πόλης. Στο νότιο άκρο της πόλης λειτουργεί το Πανηπειρωτικό Στάδιο στην περιοχή του κόµβου τη Εθνικής Οδού Ιωαννίνων – Άρτας µε την Παράκαµψη της πόλης που εξυπηρετείται ικανοποιητικά απ’ αυτές. Επίσης στην περιοχή του Σταυρακίου και πλησίον της Παράκαµψης υπάρχει συγκρότηµα γηπέδων ποδοσφαίρου που λειτουργεί κυρίως σαν προπονητικό κέντρο και εξυπηρετείται από την παρακαµπτήρια.

ΣΤ. ∆ιάφορες άλλες παραγωγικές και εµπορικές µονάδες χωροθετούνται κατά µήκος των κύριων οδικών εξόδων / εισόδων της πόλης.

3.2 Υποσύστηµα µέσων σταθερής τροχιάς

∆εν λειτουργεί Μέσο Σταθερής Τροχιάς στη πόλη των Ιωαννίνων. Οι µετακινήσεις στην ευρύτερη περιοχή των Ιωαννίνων πραγµατοποιούνται κυρίως µε Ι.Χ. και δευτερευόντως µε αστικά λεωφορεία µε αποτέλεσµα την επιδείνωση του κυκλοφοριακού προβλήµατος, την ρύπανση του περιβάλλοντος (ατµοσφαιρική ρύπανση, ηχορύπανση, ρύπανση της λίµνης από την έκπλυση των δρόµων) και τελικά αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των κατοίκων. Όπως ήδη αναφέραµε στην εισαγωγή οι νέες τάσεις στην Ε.Ε. γενικά δείχνουν σταδιακή εξισορρόπηση υπέρ των µέσων µαζικής µεταφοράς (Μ.Μ.Μ.) και το παράδειγµα της Αθήνας που εισήγαγε το σύγχρονο τράµ στη ζωή της πόλης και µετέτρεψε τα πρότυπα µετακινήσεων σε πολλές κεντρικές περιοχές της µπορεί να έχει θετική επίδραση στην επέκταση του τράµ και σε άλλες µεγάλες ελληνικές πόλεις. Η ύπαρξη σχετικής τεχνογνωσίας και κατασκευαστικής εµπειρίας αποτελεί καίρια παράµετρο για την επέκταση παρόµοιων υποδοµών. Το ΥΠΕΧΩ∆Ε και η Περιφέρεια Ηπείρου διερευνά την δυνατότητα χρηµατοδότησης µιας τέτοιας υποδοµής στα πλαίσια των πολιτικών 2006-2013 και τη χρησιµοποίησή της στην οργάνωση των χώρου από το Ρ.Σ.Ι.

3.3 Υποσύστηµα λιµναίων µεταφορών / παραλίµνια προσπελασιµότητα

Η συγκοινωνία στη λίµνη αφορά στη σύνδεση της Κοινότητας της Νήσου µε την πόλη και εκτελείται µε 13 επιβατικά καραβάκια που ανήκουν κατά κύριο λόγο σε κατοίκους του νησιού. Τα καραβάκια είναι παλιά και ο κύριος όγκος των επιβατών είναι επισκέπτες του νησιού. Στην περιοχή Ντραµπάτοβα υπάρχει µικρό πορθµείο µε το οποίο µεταφέρονται εµπορεύµατα και υλικά στο νησί. Τα δύο προηγούµενα καλοκαίρια (2006 και 2007) δροµολογήθηκαν καραβάκια και στη γραµµή Πέραµα - Νησί αλλά η κίνηση επιβατών ήταν σχεδόν µηδενική. Σηµειώνεται ότι η συγκεκριµένη γραµµή καθώς και η γραµµή Πέραµα – Ιωάννινα προβλεπόταν σε προηγούµενους σχεδιασµούς στα πλαίσια της πεζοδρόµησης της παραλίµνιας οδού της πόλης µε την παράλληλη δηµιουργία χώρου στάθµευσης τουριστικών λεωφορείων στο Πέραµα.

3.4 Αστική Συγκοινωνία


Οι συγκοινωνία στο Πολεοδοµικό συγκρότηµα Ιωαννίνων και τους περιαστικούς οικισµούς εκτελείται µε τα λεωφορεία του Αστικού ΚΤΕΛ Ιωαννίνων. Το ΚΤΕΛ διαθέτει 35 λεωφορεία (εκ των οποίων τα 3 είναι αρθρωτά). Τα δροµολόγια στις κύριες γραµµές είναι σχετικά πυκνά (περίπου ανά 10 λεπτά) και οι ώρες διέλευσης από τις στάσεις τηρούνται όσο το επιτρέπουν οι συνθήκες κυκλοφορίας και κυρίως τα παράνοµα σταθµευµένα αυτοκίνητα στους στενούς δρόµους. Η πληρότητα των λεωφορείων είναι µέτρια.

4. Συνολική διάγνωση – Προοπτικές – ∆ιλήµµατα

4.1 Προβλήµατα εξωτερικής προσπελασιµότητας – Προοπτικές στα πλαίσια του ∆’ ΚΠΣ

Η γεωγραφική θέση της περιοχής και η γεωµορφολογία της έχουν καθορίσει την µέχρι στιγµής προβληµατική εξωτερική προσπελασιµότητα της περιοχής από και προς τον εθνικό και διεθνή χώρο. Το υπάρχον δίκτυο έχει φθάσει σε σηµείο κορεσµού.

Νέες προοπτικές αναβάθµισης και άρσης της αποµόνωσης δηµιουργούν τα παρακάτω προγραµµατιζόµενα µεγάλα έργα του Γ’ και ∆’ ΚΠΣ:

Α. Η αποπεράτωση του τµήµατος Ηγουµενίτσα – Γρεβενά της Εγνατίας Οδού που

θα συνδέσει την Ήπειρο, την ∆υτική Μακεδονία, τη Θεσσαλονίκη και τις άλλες

πόλεις της Μακεδονίας και της Θράκης. Ο αυτοκινητόδροµος θα συνδεθεί

µελλοντικά µε τον αυτοκινητόδροµο Κεντρικής Ελλάδας (Ε-65). Αντίστοιχα

βελτιώνεται η πρόσβαση στο λιµάνι της Ηγουµενίτσας και η σύνδεση µε την

Κεντρική Μεσόγειο και την Ιταλία. Παράλληλα δηµοπρατείται η αποπεράτωση του

συνδετηρίου τµήµατος από τον Α/Κ Μεσοβουνίου της Εγνατίας Οδού µε την

Παραλιακή Εθνική Οδό της Ηπείρου που θα διευκολύνει την πρόσβαση στην

Πάργα και τις παραλιακές τουριστικές περιοχές της Ηπείρου.

Β. Η ολοκλήρωση της Ιόνιας Οδού που αφορά στην κατασκευή αυτοκινητοδρόµου

µε 2+2 λωρίδες κυκλοφορίας από το Αντίρριο µέχρι τα Ιωάννινα. Η προθεσµία για

την παράδοση του έργου είναι το 2013. Επίσης η επέκτασή της προς βορρά του

Α/Κ Εγνατίας Οδού έως το Καλπάκι, όπου εκπονείται µελέτη ώστε µέσω της

ταχείας οδού Καλπάκι – Κακαβιά που έχει κατασκευαστεί θα είναι άµεση η

προσπέλαση προς τη νότια Αλβανία και θα µπουν τα θεµέλια του Αδριατικού

οδικού διαδρόµου. Επίσης προβλέπεται η αναβάθµιση της Εθνικής Οδού από

Καλπάκι µέχρι Κόνιτσα όπου θα συνδέεται µε την κατασκευαζόµενη οδό προς το

τελωνείο Μέρτζιανης (εξυπηρετεί το νότιο-ανατολικό τµήµα της Αλβανίας).

Το σύστηµα της Ιονίου συµπληρώνεται µε τον κάθετο άξονα Φιλιππιάδα –

Πρέβεζα που µέσω της υποθαλάσσιας σήραγγας θα δίνει διέξοδο προς το

αεροδρόµιο του Ακτίου και τη Λευκάδα.


Γ. Οι σιδηροδροµικές συνδέσεις «Ηγουµενίτσας – Ιωαννίνων – Καλαµπάκας» (οι

µελέτες ολοκληρώνονται εντός του 2009) και Ιωαννίνων – Αντιρρίου που θα

διαµορφώσουν νέες συνθήκες συνδυασµένων µεταφορών στην ευρύτερη

περιοχή «Ιωάννινα – Ηγουµενίτσα». Είναι προφανές ότι η υλοποίηση αυτών των

συνδέσεων θα δώσει νέες προοπτικές στην ανάπτυξη της περιοχής και

ταυτόχρονα ένα µεγάλο τµήµα του µεταφορικού έργου θα εκτελείται µε ένα

σαφώς πιο οικονοµικό και πιο οικολογικό µέσο.

∆. Η επέκταση και αναβάθµιση του αεροδροµίου που θα βελτιώσει την αεροπορική

σύνδεση της πόλης µε την αύξηση των δροµολογίων αλλά και την αναβάθµιση

των συστηµάτων ελέγχου που θα ελαχιστοποιήσει τα παρατηρούµενα

προβλήµατα λόγω των τοπικών συνθηκών (συχνές οµίχλες και χαµηλές

νεφώσεις), αλλά δε θα λύσει το θέµα της διεθνούς αεροπορικής

προσπελασιµότητας της πόλης.

4.2 Προβλήµατα κυκλοφορίας και µετακινήσεων εντός αστικής περιοχής σε σχέση µε πρόσβαση στους κόµβους επαφής µε το «εξωτερικό δίκτυο» - Προοπτικές

Η µετακίνηση προς τους κόµβους επαφής µε το εξωτερικό δίκτυο γίνεται µέσω των κύριων και ορισµένων δευτερευουσών αστικών αρτηριών και του ακτινωτού δικτύου εθνικών και επαρχιακών Οδών οι οποίες είναι πλέον κορεσµένες και επικίνδυνες λόγω των διαφόρων χρήσεων που έχουν αναπτυχθεί κατά µήκος τους.

Προοπτικές αντιµετώπισης αυτών των προβληµάτων και άρση της επικινδυνότητας δηµιουργούν τα έργα που εκτελούνται ή προγραµµατίζονται στο ∆’ ΚΠΣ και αφορούν τα εξής:

- Έχει παραδοθεί στην κυκλοφορία το µεγαλύτερο τµήµα της Παράκαµψης της πόλης από τον κόµβο µε την Εθνική Οδό Ιωαννίνων – Άρτας µέχρι την Εθνική Οδό Ιωαννίνων – Ηγουµενίτσας και αναµένεται να παραδοθεί εντός του 2008 το τµήµα µέχρι την Εθνική Οδό Ιωαννίνων – Κοζάνης. Παράλληλα δηµοπρατείται η κατασκευή των παράπλευρων οδών του άξονα.

Ήδη η Παράκαµψη έχει απορροφήσει σηµαντικό ποσοστό της διαµπερούς κυκλοφορίας παραµένουν όµως τα προβλήµατα λόγω των επιλογών που έγιναν κατά το σχεδιασµό της, δηλαδή πρώτον η λειτουργία της ως ανοιχτού διαδρόµου και όχι ως κλειστού αυτοκινητοδρόµου και δεύτερον η ανεπαρκής λειτουργική σύνδεση της µε τον εσωτερικό δακτύλιο και το κέντρο της πόλης. Θεωρείται απαραίτητος ο προγραµµατισµός για την αναβάθµιση της οδού, κατ’ αρχάς ως προς τις εγκάρσιες συνδέσεις της µε την πόλη και ακολούθως ως προς τα λειτουργικά της χαρακτηριστικά (διατοµή, κόµβοι, παράπλευροι οδοί).

- Μελετάται η αναβάθµιση Εθνικής Οδού Ιωαννίνων – Άρτας από τον κόµβο της µε την Παράκαµψη µέχρι τον Α/Κ Αβγού της Ιόνιας Οδού. Το τµήµα από τον κόµβο της µε την Παράκαµψη µέχρι τον Α/Κ Ιωαννίνων της Εγνατίας Οδού µελετάται από την Εγνατία Οδό Α.Ε. και θα κατασκευαστεί από πόρους του ∆’ ΚΠΣ ή από την


Εγνατία Οδό Α.Ε. Το υπόλοιπο τµήµα από τον κόµβο τον Α/Κ Ιωαννίνων της Εγνατίας Οδού µέχρι τον Α/Κ Αβγού της Ιόνιας Οδού πρόκειται να µελετηθεί.

- Μελετάται η αναβάθµιση της Εθνικής Οδού Ιωαννίνων – ∆ωδώνης από τον κόµβο της µε την Εθνική Οδό Ιωαννίνων – Άρτας µέχρι την είσοδο Πεδινής.

- Πρόκειται να προκηρυχθεί µελέτη για την αναβάθµιση της Εθνικής Οδού Ιωαννίνων – Μετσόβου από τη διασταύρωση µε την οδό 8ης Μεραρχίας (Συνάντηση) µέχρι τον κόµβο Αµφιθέας.

- Επίσης υπάρχει πρόθεση να βελτιωθεί η Εθνική Οδός Ιωαννίνων – Κοζάνης από το τέλος της οδού 8ης Μεραρχίας (Συνάντηση) µέχρι τον κόµβο Ελεούσας.

4.3 Προβλήµατα µετακίνησης από και προς το κέντρο και τις περιοχές της αστικής αναψυχής και ζωής της πόλης των Ιωαννίνων

Το υφιστάµενο οδικό δίκτυο της πόλης έχει κορεσθεί από πολλά χρόνια. Οι βασικές

οδικές αρτηρίες συγκλίνουν στο κέντρο της πόλης και η προσέγγιση του γίνεται

δύσκολα. Κυρίως από διαµπερείς διαδρόµους ∆ωδώνης – Αβέρωφ, ∆όµπολη – Σπ.

Λάµπρου – Μ. Αλεξάνδρου, Μακαρίου – Παπανδρέου και Βηλαρά – 28ης Οκτωβρίου

– Μπιζανίου - 21ης Φεβρουαρίου.

Το ποσοστό των κυκλοφορούντων επιβατικών αυτοκινήτων κυµαίνεται από 70% έως 90%. Το ποσοστό των δικύκλων είναι αρκετά υψηλό και φθάνει µέχρι το 23% στις οδούς του κέντρου ενώ στις περιφερειακές οδούς κυµαίνεται περί το 5%. Όσον αφορά τα βαρέα οχήµατα (φορτηγά) το ποσοστό τους στις οδούς του κέντρου δεν ξεπερνά το 2% ενώ στις περιφερειακές οδούς φθάνει µέχρι το 9%. Εδώ πρέπει να σηµειωθεί ότι από το 1999 µέχρι σήµερα µε τις ρυθµίσεις που έγιναν και τη λειτουργία της παράκαµψης, η κίνηση των βαρέων φορτηγών εντός της πόλης έχει πρακτικά µηδενιστεί. Επίσης για τον ίδιο λόγο έχει µειωθεί και η διερχόµενη κυκλοφορία από την πόλη.

Από την άλλη πλευρά έχει σηµειωθεί δραµατική αύξηση των κυκλοφορούντων οχηµάτων (διπλασιασµός από το 1998 µέχρι το 2006, µε αποτέλεσµα αναλογία 361 οχήµατα ανά 1000 κατοίκους), στασιµότητα στη χρήση των µέσων µαζικής µεταφοράς (ΜΜΜ), δηµιουργία περιοχών κατοικίας σε περιοχές που δεν εξυπηρετούνται από τα ΜΜΜ ενώ η προσφορά του δικτύου µένει σχεδόν σταθερή ή µειώνεται λόγω της παράνοµης στάθµευσης. Αποτέλεσµα των παραπάνω αποτελεί η συνεχής επέκταση του κορεσµού της κυκλοφορίας τόσο γεωγραφικά όσο και χρονικά.

Εκτιµάται ότι οι φόρτοι έχουν αυξηθεί σε σχέση µε αυτούς του 1999, όχι όµως τόσο δραµατικά δεδοµένου ότι η χωρητικότητα των δρόµων έχει καλυφθεί.

4.4. Προβλήµατα µετακίνησης µεταξύ των συνοικιών – οικισµών

Σε ορισµένες νέες συνοικίες η πρόσβαση και η κυκλοφορία εντός αυτών γίνεται µε οδούς που δεν έχουν ικανοποιητικά χαρακτηριστικά. Υπάρχουν δύο κατηγορίες τµηµάτων που παρουσιάζουν προβλήµατα, εντός παλαιών οικισµών όπου υπάρχουν


οδοί µε µικρό πλάτος και µε διασταυρώσεις χωρίς ορατότητα, και σε λοφώδεις περιοχές όπου υπάρχουν οδοί µικρού πλάτους, µεγάλων κατά µήκος κλίσεων, µε ανακάµπτοντες ελιγµούς και κακή ορατότητα.

4.5.Προβλήµατα µετακίνησης προς περιοχές έντασης απασχόλησης – εξυπηρέτησης

∆εδοµένου ότι όλες οι περιοχές έντασης απασχόλησης – εξυπηρέτησης ευρίσκονται επί των κυρίων αρτηριών είτε εντός είτε εκτός της πόλης ισχύουν τα όσα έχουν αναφερθεί στα προηγούµενα κεφάλαια.

Πρωταρχικός πόλος έλξης είναι το κέντρο της πόλης όπου συγκεντρώνονται ο κύριος όγκος των εµπορικών δραστηριοτήτων, οι δηµόσιες υπηρεσίες και οι περισσότεροι χώροι αναψυχής.

Εκτός της πόλης και προς το νότο µεγάλη συγκέντρωση δραστηριοτήτων παρατηρείται στο τρίγωνο Εθνικής Οδού Ιωαννίνων – Άρτας, Οδού Νιάρχου και του τµήµατος της παράκαµψης από κόµβο Πανεπιστηµίου µέχρι τον κόµβο Ανατολής.

Αντίστοιχα προς το βορρά και σε µικρότερο βαθµό παρατηρείται συγκέντρωση στον άξονα 8ης Μεραρχίας-Γράµµου–Ε.Ο. Ιωαννίνων – Κοζάνης και δευτερευόντως στον άξονα Μακρυγιάννη-Ε.Ο. Ιωαννίνων – Ηγουµενίτσας.

Οι δύο αυτοί πόλοι δραστηριοτήτων συνδέονται πλέον µε την Παράκαµψη της πόλης η οποία απορροφά µεγάλο µέρος των µετακινήσεων Βορρά – Νότου και ανακουφίζει εν µέρει τους διαµπερείς άξονες της πόλης. ‘Ηδη όµως και χωρίς να έχει παραδοθεί ακόµη στην κυκλοφορία το τµήµα από Αεροδρόµιο µέχρι Καρδαµίτσια παρατηρείται µείωση της ταχύτητας κίνησης των οχηµάτων και µεγάλο ποσοστό βαρέων οχηµάτων.

4.6 Προβλήµατα µετακίνησης στο λιµναίο σύστηµα

Η δηµιουργία νέων γραµµών όπως Πέραµα - Νησί, Πέραµα- Ιωάννινα, Λογγάδες – Ιωάννινα κλπ., θα δράσει αποτελεσµατικά σε µια βιώσιµη θεώρηση της χρήσης της Λίµνης για µεταφορές αν συνδυαστεί µε άλλα µέτρα, όπως η πεζοδρόµηση των δρόµων στην περιοχή του Μόλου, η δροµολόγηση µέσων µαζικής µεταφοράς (αστικών λεωφορείων / τραµ) που θα εξυπηρετούν το Μόλο στη σύνδεσή του µε την πόλη καθώς και η παράλληλη δηµιουργία χώρων στάθµευσης στα περιµετρικά λιµάνια στο Πέραµα, στους Λογγάδες κλπ.

ΑΙ.3.2.2 ΛΟΙΠΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟ∆ΟΜΕΣ

1. Ενέργεια

Το δίκτυο της ∆ΕΗ καλύπτει το σύνολο του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων, και περιλαµβάνει το εθνικό δίκτυο υψηλής τάσης 150 KV, το δίκτυο µέσης τάσης 20 KV καιντο δίκτυο χαµηλής τάσης 380 V.

Στον τοµέα του φυσικού αερίου λόγω της επικείµενης διέλευσης του αγωγού µεταφοράς φυσικού αερίου από την Ελλάδα στην Ιταλία παρουσιάζεται η ευκαιρία να δηµιουργηθεί και στην ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου δίκτυο παροχής για την παραγωγή φθηνότερης και καθαρότερης ενέργειας.


2. Τηλεπικοινωνίες

Υπάρχει πλήρες δίκτυο ΟΤΕ που καλύπτει όλη την έκταση του Λεκανοπεδίου. Τα Ιωάννινα συνδέονται µε την υπόλοιπη χώρα µε γραµµές οπτικών ινών οι οποίες έχουν κατασκευαστεί κατά µήκος των Εθνικών Οδών και καταλήγουν στα δύο κύρια κέντρα της πόλης.

3. Ύδρευση

Τα έργα ύδρευσης του οικιστικού συγκροτήµατος του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων είναι στην περιοχή ευθύνης της ∆ηµοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης Αποχέτευσης Ιωαννίνων (∆.Ε.Υ.Α.Ι.) και του Συνδέσµου Υδρευσης ∆ήµων και Κοινοτήτων Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων (Σ.Υ.∆.Κ.Λ.Ι.). Η ∆.Ε.Υ.Α.Ι. εξυπηρετεί τις ανάγκες της πόλης των Ιωαννίνων (στα όρια του παλαιού σχεδίου), της Πανεπιστηµιούπολης και του Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου καθώς και µέρος των αναγκών των ∆.∆. Ανατολής, Περάµατος και Κρύας. Ο Σ.Υ.∆.Κ.Λ.Ι. εξυπηρετεί τα νέα ∆.∆. του ∆ήµου Ιωαννιτών και τµήµατα περιοχών νέων επεκτάσεων µέσω της ∆.Ε.Υ.Α.Ι. (Μάρµαρα, Σταυράκι, Νεοχωρόπουλο, περιοχή Καρδαµιτσίων κλπ.) καθώς και τα ∆.∆. των υπολοίπων ∆ήµων.

Τα νερά του Β.∆. τµήµατος του όρους Μιτσικέλι, δηµιουργούν τον κύριο υδροφόρο ορίζοντα του Λεκανοπεδίου, ο οποίος όταν είναι πλήρης, υπερχειλίζει µέσω των πηγών Κρύας και Τούµπας. Στην περιοχή των ανωτέρω πηγών, έχουν ανορυχθεί γεωτρήσεις για την ύδρευση της πόλης, από τις πηγές Κρύας (∆.Ε.Υ.Α.Ι.), και την ύδρευση των πιο αποµακρυσµένων διαµερισµάτων από τις πηγές Τούµπας (Σ.Υ.∆.Κ.Λ.Ι.).

Οι ανάγκες ύδρευσης του Λεκανοπεδίου καλύπτονται ικανοποιητικά από τους υπάρχοντες υδατικούς πόρους. Παρ’ όλ’ αυτά θεωρείται ότι γίνεται υπεράντληση και σπατάλη νερού είτε σε απώλειες λόγω παλαιότητας του δικτύου (κυρίως στο δίκτυο της ∆.Ε.Υ.Α.Ι.) είτε από τη χρήση του νερού για άρδευση (κυρίως στο δίκτυο του Σ.Υ.∆.Κ.Λ.Ι). Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τις ηµέρες των µεγάλων καταναλώσεων του καλοκαιριού αντλούνται από τον Σ.Υ.∆.Κ.Λ.Ι. 40.000m3 νερού που υπό κανονικές συνθήκες θα αντιστοιχούσαν σε ανάγκες ύδρευσης 130.000 κατοίκων και εντούτοις παρατηρούνται προβλήµατα στην υδροδότηση µε συνέπεια πολύωρες διακοπές.

Στους άµεσους σχεδιασµούς της ∆.Ε.Υ.Α.Ι. είναι η αντικατάσταση 80 χλµ. αγωγών από τα 220 χλµ. του υπάρχοντος δικτύου καθώς και η κατασκευή νέας δεξαµενής στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη.

4. Αποχέτευση οµβρίων

Τα όµβρια της πόλης οδηγούνται µε 17 κύριους συλλεκτήρες στη λίµνη Παµβώτιδα. ∆εν υπάρχει, ούτε προβλέπεται να υπάρξει, ενδιάµεση επεξεργασία. Με τη µεταφορά των οµβρίων µεταφέρονται ρύποι που προέρχονται από την έκπλυση των δρόµων, αλλά και οργανικά φορτία από παράνοµες συνδέσεις δραστηριοτήτων που δεν είναι ακόµα συνδεδεµένες στο δίκτυο ακαθάρτων. Η ∆ιαχειριστική Μελέτη της Λίµνης


εκτιµά ότι ένα 10% των αστικών λυµάτων εξακολουθεί να διοχετεύεται παράνοµα στο δίκτυο οµβρίων της πόλης. Εκτιµάται ότι τα τελευταία χρόνια µε την επέκταση των συνδέσεων µε το δίκτυο ακαθάρτων ο πρόβληµα αυτό ελαχιστοποιείται.

Οι συλλεκτήρες οµβρίων καλύπτουν τις κύριες οδούς πλήρως, όµως το δίκτυο δευτερευόντων αγωγών είναι σχετικά περιορισµένο. Υπάρχει πρόγραµµα κατασκευής αγωγών οµβρίων και ακαθάρτων σε µικρότερες οδούς. ∆ίκτυα οµβρίων δεν διαθέτουν οι περιοχές Σεισµόπληκτα, Τσιφλικόπουλο, ∆ροσιά και Πεντέλη όπως και τα νέα ∆ηµοτικά ∆ιαµερίσµατα.

∆ίκτυα αποχέτευσης οµβρίων υπάρχουν και στις κεντρικές οδούς αρκετών ∆.∆. των άλλων ∆ήµων του Λεκανοπεδίου τα οποία οδηγούνται από τους µεν παραλίµνιους ∆ήµους στην λίµνη Παµβώτιδα και από τους άλλους σε παρακείµενα ρέµατα ή τάφρους.

5. Αποχέτευση ακαθάρτων

Το δίκτυο ακαθάρτων της πόλης των Ιωαννίνων προορίζεται µόνο για οικιακά λύµατα. Εκτείνεται σε ολόκληρο το ρυµοτοµικό σχέδιο της πόλης, σχεδόν 3.500 στρ. και επιπλέον στο ∆.∆. Ανατολής καθώς και στην προβλεπόµενη επέκταση της πόλης, 4.500 στρ. Περιλαµβάνει ακόµη τα ∆.∆. Περάµατος, Κρύας, Ελεούσας, Αγ. Ιωάννου, Κατσικά και την Πανεπιστηµιούπολη Ιωαννίνων. Προγραµµατίζεται η κατασκευή δευτερευόντων αγωγών στις οδούς όπου θα κατασκευαστούν και αγωγοί οµβρίων. ∆εν διαθέτουν δίκτυο ακαθάρτων οι περιοχές Σεισµόπληκτα (εκτός από το ανατολικό τµήµα), Τσιφλικόπουλο, ∆ροσιά, Πεντέλη. Όλες αυτές οι περιοχές εξυπηρετούνται σήµερα µε βόθρους όπως και τα νέα ∆.∆. που προσαρτήθηκαν στο ∆ήµο.

Εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυµάτων

Τα ακάθαρτα καταλήγουν σε εγκατάσταση επεξεργασίας λυµάτων (βιολογικού καθαρισµού) που βρίσκεται στο ∆ήµο Περάµατος (κοντά στον οικισµό της Κρύας) όπου επεξεργάζονται και τα βοθρολύµατα της περιοχής. Η εγκατάσταση µετά την τελευταία επέκταση και την αναβάθµιση της µε τριτοβάθµια βιολογική επεξεργασία προβλέπεται να εξυπηρετήσει 135.000 κατοίκους, µε χρονικό ορίζοντα το 2026. Μετά την επεξεργασία τα λύµατα διοχετεύονται στην τάφρο της Λαψίστας και µέσω αυτής στον ποταµό Καλαµά, που διασχίζει το Νοµό Θεσπρωτίας και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος. Η µεταφορά των επεξεργασµένων λυµάτων από τις δεξαµενές στην Τάφρο γίνεται µέσω καναλιών και όχι µε αγωγούς.

6. Αποστραγγιστικά - Αντιπληµµυρικά Εργα

Κύριο στραγγιστικό και αντιπληµµυρικό έργο του Λεκανοπεδίου είναι η τάφρος της Λαψίστας η οποία µέσω σήραγγας εκβάλλει στον ποταµό Καλαµά. Μέσω της τάφρου γίνεται η αποστράγγιση του βόρειου τµήµατος του Λεκανοπεδίου, η υπερχείλιση της λίµνης Παµβώτιδας κατά τους χειµερινούς µήνες καθώς και η εκροή του υπολοίπου των εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων της πόλης.

Το νότιο τµήµα του λεκανοπεδίου στραγγίζει στη λίµνη µέσω των τάφρων Σερβιανών και Καστρίτσας. Το δυτικό τµήµα από τη Βουνοπλαγιά µέχρι την Ανατολή στραγγίζει


στην τάφρο Λαγκάτσας η οποία µέσω µικρής σήραγγας στο λόφο Ανατολής εκβάλλει στη λίµνη. Τα χαµηλότερα τµήµατα του Λεκανοπεδίου στραγγίζουν σε καταβόθρες (Καστρίτσας, Πεδινής, Ροδοτοπίου και Μπιζανίου).

Προβλήµατα αποχέτευσης παρατηρούνται στις περιοχές που βρίσκονται στη νοτιοδυτική πλευρά της λίµνης όπως στα χαµηλά σηµεία της πόλης (Λασπότοπος) και στα χαµηλά σηµεία των οικισµών Ανατολής και Κατσικά. Προβλήµατα αναµένεται να δηµιουργηθούν και στις πεδινές περιοχές των ∆.∆. Μαρµάρων, Σταυρακίου και Νεοχωρόπουλου εκατέρωθεν της τάφρου Λαγκάτσας εφόσον επεκταθεί η δόµηση και αυξηθούν οι απορροές.

7. Αρδευτικά έργα

Η άρδευση των γεωργικών εκτάσεων του λεκανοπεδίου γίνεται κύρια από τη λίµνη Ιωαννίνων και την τάφρο Λαψίστας µέσω των αντλιοστασίων Πόρου, Ανατολής και Κρύας – Λαψίστας και των αντίστοιχων ΤΟΕΒ. Το αντλιοστάσιο της Ανατολής είναι πλέον ανενεργό δεδοµένου ότι οι γεωργικές εκτάσεις της περιοχής δεν καλλιεργούνται πλέον και έχουν µετατραπεί σε αστική γη. Οι αρδεύσιµες εκτάσεις υπολογίζονται σε 27.000 έως 30.000 στρέµµατα.

Στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος «Αγροτική Ανάπτυξη – Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου 2000-2006» (ΕΠΑΑ-ΑΥ), του Γ΄ ΚΠΣ, υλοποιείται το έργο: «Εκσυγχρονισµός και ανακαίνιση τµηµάτων αρδευτικών δικτύων ζωνών Α’ και Β’ Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων», προϋπολογισµού 54.500.000 €. Το έργο αφορά στην ανακαίνιση και στον εκσυγχρονισµό των αρδευτικών δικτύων των ευρύτερων περιοχών Πόρου και Λαψίστας του Λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων, συνολικής έκτασης 27.000 στρ., εκ των οποίων 19.300 στρ. για την περιοχή του Πόρου και 7.700 στρ. για την περιοχή της Λαψίστας.

Εντός του 2008 πρόκειται να προκηρυχθεί µελέτη για τη µεταφορά νερού στο Λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και προς το παρόν γίνονται διαβουλεύσεις για την προέλευση, την ποσότητα του νερού και τη χρήση για την οποία θα προορίζεται.

8. Απορρίµµατα

Σήµερα λειτουργεί ένας ελεγχόµενος χώρος διάθεσης απορριµµάτων (χωµατερή), όπου µεταφέρονται τα απορρίµµατα της πόλης και πολλών ∆.∆. του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων. Πρόκειται για την χωµατερή της ∆ουρούτης που βρίσκεται στο ∆ήµο Μπιζανίου σε µικρή απόσταση από το Πανεπιστήµιο και το Νοσοκοµείο. Η χωµατερή έκτασης 60στρ., αν κι έχει αναβαθµιστεί σε σχέση µε το παρελθόν, εξακολουθεί να µην ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις και χρειάζεται εξυγίανση και αποκατάσταση. Η διαχείρισή της γίνεται από το ∆ήµο ενώ δεν έχει συσταθεί δηµοτική επιχείρηση µε τέτοιο αντικείµενο.

Η δυναµικότητα της χωµατερής είναι 500m3/ηµέρα ενώ οι παραγόµενες ποσότητες απορριµµάτων, που είναι οικιακής κυρίως προέλευσης, ανέρχονται κατ' εκτίµηση σε 465 m3/ηµέρα. ∆εν υπάρχει πρόγραµµα ανακύκλωσης των απορριµµάτων. Ο χώρος ελεγχόµενης διάθεσης εξυπηρετεί τους ∆ήµους Ιωαννιτών, Παµβώτιδος, Περάµατος,


Πασσαρώνος, ∆ωδώνης, Εκάλης, Ανατολής και Μπιζανίου. Υπάρχουν έντονες πιέσεις για κλείσιµο της χωµατερής της ∆ουρούτης µε την επίσπευση της κατασκευής του νέου Χ.Υ.Τ.Α.

Ο νέος ΧΥΤΑ του νοµού Ιωαννίνων έχει χωροθετηθεί σε περιοχή του ∆.∆. Ελληνικού του ∆ήµου Κατσανοχωρίων. (∆ήµος που γειτνιάζει µε το ∆ήµο Παµβώτιδος). Η κατασκευή του νέου ΧΥΤΑ έχει δηµοπρατηθεί και έχει αναδειχθεί ανάδοχος αλλά δεν έχει γίνει η εγκατάσταση του λόγω αντιδράσεων των κατοίκων της περιοχής. Σηµειωτέον ότι εκκρεµεί και προσφυγή του ∆ήµου στο Συµβούλιο της Επικρατείας κατά της απόφασης του Γ.Γ. Περιφέρειας Ηπείρου για τη χωροθέτηση του ΧΥΤΑ.

ΑΙ.3.3 Κατοικία και ποιότητα κατοίκησης Υφιστάµενη κατάσταση

Ποσοστό ≥69% του αποθέµατος κατοικιών συγκεντρώνεται στο ∆.∆. Ιωαννιτών µε µέσο µέγεθος κατοικίας 3,72 δωµάτια/κατοικία ή για το µέσο νοικοκυριό 1,4 άτοµα/δωµάτιο, δείκτης που φανερώνει σχετική άνεση κατοίκησης.

Το απόθεµα των κενών κατοικιών κατά την απογραφή του 2001 είναι της τάξεως του 30% και είναι χαµηλότερο του µέσου εθνικού, περιφερειακού και νοµαρχιακού ποσοστού. Τα στατιστικά δεδοµένα φανερώνουν άνετη σχέση προσφοράς ζήτησης 1:1,5.

Οι ποιοτικές συνθήκες κατοίκησης, ακολουθούν φθίνουσα πορεία από την αστική περιοχή του ∆. Ιωαννιτών προς την αγροτική περιοχή του ∆. Εκάλης.

Μετά το 2001 η εξέλιξη των κατοικιών εµφανίζεται εξαιρετικά δυναµική και υποδηλώνει έντονη οικοδοµική δραστηριότητα στον τοµέα της κατοικίας για όλο το Π.Σ. και τους περισσότερους περιαστικούς πεδινούς οικισµούς µε ιδιαίτερη ένταση στους οικισµούς βόρεια και νότια του Π.Σ. Ιωαννίνων.

Αξιολόγηση – Τάσεις προσφοράς - ζήτησης κατοικίας

• Παρατηρούνται έντονες τάσεις σε ορισµένες περιοχές, εντός εγκεκριµένου Γ.Π.Σ. Ιωαννίνων.

• Οι έντονες τάσεις παρουσιάζουν σαφή χωρικό προσανατολισµό – τάση προς τα νότια της πόλης των Ιωαννίνων.

• Το συµπέρασµα διατυπώνεται µετά από σύγκριση των τιµών γης. • Προς βορρά έντονη τάση παρατηρείται σε περιοχές εντός του εγκεκριµένου

ΓΠΣ Ιωαννίνων, όπως Αµπελόκηποι, Νέα Ζωή, Εξοχή κλπ. Γενικά η τάση δεν είναι τόσο έντονη προς τα βόρεια της πόλης των Ιωαννίνων

• Υψηλή ζήτηση έχουν και άλλες εκτός σχεδίου περιοχές, οι οποίες σχετίζονται κυρίως µε εµπορικές χρήσεις:

Γήπεδα στην περιοχή την περικλειόµενη από Ε.Ο. Ιωαννίνων – Αθηνών και οδικό άξονα προς Πανεπιστήµιο και Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο (µε πρόσωπο επί του οδικού άξονα προς Πανεπιστήµιο και Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο).

Εκτός σχεδίου περιοχή εκατέρωθεν της Ε.Ο. Ιωαννίνων – Αθηνών και µε πρόσωπο γηπέδων επί αυτής.


Τέλος αναφέρεται ότι εκτός της µεµονωµένης δόµησης κατοικίας µε την µέθοδο της αντιπαροχής και της ιδιωτικής αυτοστέγασης, παρατηρούνται φαινόµενα παραγωγής κατοικίας, αλλά και εµπορικών χρήσεων, µε την µέθοδο της οργανωµένης δόµησης από µεγάλες κατασκευαστικές εταιρίες, επιχειρηµατιών προέλευσης εκτός Ιωαννίνων. Αναµένεται, σύµφωνα µε τις τάσεις που διαφαίνονται, ότι το φαινόµενο αυτό θα εξελιχθεί και θα γίνει πιο έντονο.

Αξιολόγηση των συνθηκών εξέλιξης της ζήτησης στον τοµέα της κατοικίας

Τα επόµενα έτη θα είναι έτη σταθεροποίησης τιµών και µείωσης πωλήσεων των νέων κατοικιών για τους παρακάτω γενικούς λόγους ανεξάρτητους από την τοπική ιδιαιτερότητα:

• Η έκρηξη των τιµών και των πωλήσεων δοµηµένης κατοικίας / δόµησης λόγω των χαµηλών επιτοκίων των προηγούµενων χρόνων σε συνδυασµό µε την ανοδική πορεία των επιτοκίων, προοιωνίζουν τη στασιµότητα/µείωση της αγοράς νέων κατοικιών και παράλληλα αύξηση της ζήτησης της αγοράς «παλαιών» κατοικιών.

• Η ζήτηση στα επαγγελµατικά ακίνητα θα εστιαστεί στα «εµπορικά κέντρα» λόγω της διάδοσης των εµπορικών «αλυσίδων» στο εµπόριο. Αυτό θα πλήξει ιδιαίτερα τις υποδοµές των κέντρων των περιφερειακών µεγάλων πόλεων και απαιτεί ρυθµίσεις εξισορρόπησης για να µην οδηγηθούµε σε άδεια κέντρα πόλεων µε σοβαρές συνέπειες για τις πόλεις, φαινόµενο που έζησαν οι ευρωπαϊκές µεσαίες πόλεις τη δεκαετία 80-90 και µε µεγάλες συλλογικές προσπάθειες (ειδική προστατευτική νοµοθεσία για τα κέντρα, πολεοδοµική έρευνα, προγράµµατα URBAN της Ε.Ε.) έχουν αρχίσει να ανατάσσουν. (Rapport Attali).

• Η έκρηξη των κατασκευαζοµένων νέων οικοδοµών, που παρατηρείται παντού στις «αδιάνοιχτες» πρακτικά περιοχές των σχεδίων πόλης του Π.Σ. των Ιωαννίνων της δεκαετίας του ’90 (ΓΠΣ Ν. 1337/83), εµφανίζει ήδη σηµεία κορεσµού σύµφωνα µε τις τοπικές εκτιµήσεις. Ο κορεσµός αυτός θα επιταθεί από την κρίση της αγοράς που περιγράφηκε (χαµηλή ζήτηση – υψηλό απόθεµα νέων κατοικιών).

Κυρίως οι περιοχές µε κόστος αγοράς κατοικίας >2.000 ευρώ/µ2 θα υποστούν ιδιαίτερη πίεση.

• Θετικό αποτέλεσµα της µείωσης της ζήτησης αγοράς αποτελεί η αύξηση προσφοράς ενοικιαζόµενης κατοικίας αφού οι κατασκευαστές «δεν πωλούν» εύκολα και έχουν «ρευστότητα» λόγω της µεγάλης επιφάνειάς τους (εµφάνιση οµίλων κλπ.), γεγονός εξαιρετικά σηµαντικό για µια «Πανεπιστηµιούπολη».

• Νέα τάση: η µείωση / δυσκολία της αγοράς της Αθήνας σπρώχνει τους κατασκευαστές / εργολάβους στις περιφερειακές πόλεις

• Τάση: µικρά και παλαιά σπίτια / ευκαιρία για ανανέωση του stock της πόλης στα κεντρικά παλαιά της τµήµατα και το ιστορικό κέντρο µε προφανή θετική επίπτωση στην αστική της εικόνα.


AI.4. Συνθετική εικόνα της εξέλιξης των χρήσεων γης και του σχεδιασµού του χώρου ΑΙ.4.1. Γενικές κατηγορίες χρήσεων / εξέλιξη στο σύνολο της περιοχής Ρ.Σ. Ιωαννίνων Η εξέλιξη των χρήσεων στη δεκαετία 81-91 χαρακτηρίζεται από σηµαντική αύξηση σε ποσοστό +28,2% για την οικιστική χρήση και +30,8% για τους βοσκότοπους µε µείωση όλων των λοιπών χρήσεων.

Η αύξηση της οικιστικής χρήσης αφορά κυρίαρχα το ∆.∆. Ιωαννιτών +47%, ενώ οι τιµές για όλες τις λοιπές χρήσεις είναι αρνητικές µε χαρακτηριστικά αυξηµένο το ποσοστό µείωσης των γεωργικών εκτάσεων (-28,7%).

Εκτιµώντας τα αντίστοιχα δεδοµένα που προκύπτουν από τις καταγραφές της «κάλυψης γης» σύµφωνα µε το «CORINE» των ετών 1990-2000, οι βασικές διαπιστώσεις για την εξέλιξη των χρήσεων συνοψίζεται στη συνεχή µείωση της γεωργικής γης και των δασών, αύξηση των βοσκοτόπων, ενώ µόνο οι οικιστικές / αστικές χρήσεις αυξάνονται κατά +23,5%.

ΑΙ.4.2. Εξέλιξη οικιστικών χρήσεων και των χρήσεων κάτω της υψοµετρικής των 600µ. (κρίσιµη περιοχή) Η υψοµετρική ζώνη των 600 µέτρων ορίζει το τµήµα του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων εντός του οποίου ασκούνται οι κύριες αστικές και παραγωγικές δραστηριότητες.

Στο τµήµα αυτό, η «κάλυψη της γης» σύµφωνα µε το CORINE/δεκαετία 1990-2000, εµφανίζει συνεχή αύξηση για τις οικιστικές χρήσεις σε ποσοστό της τάξεως του 24%, ενώ οι λοιπές χρήσεις βαίνουν µειούµενες.

Είναι εµφανές ότι οι οικιστικές χρήσεις, που περιλαµβάνουν κυρίως τις δοµηµένες περιοχές τις εµπορικές, βιοµηχανικές κλπ. χρήσεις εντός και εκτός σχεδίου, έχουν αναπτυχθεί κυρίως εις βάρος της γεωργικής γης και εν µέρει εις βάρος των υγροτόπων, των βοσκοτόπων και των δασών.

Σύµφωνα µε τα στοιχεία µέτρησης των εκτατικών οικιστικών χρήσεων που έχουν καταµετρηθεί από την εκπονούµενη µελέτη του Ρ.Σ.Ι., εντοπίζεται επί πλέον αύξηση της οικιστικής χρήσης της τάξεως του 76,7% για την οκταετία 2000 - 2007.

∆ιερευνώντας αναλυτικά τα µεγέθη των καταγραµµένων εκτάσεων στις επί µέρους κατηγορίες τους, παρατηρείται µία εξαιρετικά υψηλή συµµετοχή των θεσµοθετηµένων ορίων - εκτάσεων οικιστικής χρήσης για κατοικία, στην κατηγορία των οικισµών. Οι εκτάσεις αυτές συνολικού µεγέθους 32,9Ηα αποτελούν το 68,2% των οικιστικών χρήσεων για κατοικία, το 57,5% στο σύνολο και της συνολικής συµµετοχής των εκτατικών οικιστικών χρήσεων στο Λεκανοπέδιο ίση µε 9,7%. Αξίζει να σηµειωθεί ότι τα αντίστοιχα ποσοστά του Πολεοδοµικού Συγκροτήµατος της πόλης των Ιωαννίνων συµµετέχουν µε 26,6% στις χρήσεις για κατοικία, 22,4% στο σύνολο των οικιστικών χρήσεων και 2,2% στην έκταση του Λεκανοπεδίου.

Είναι σαφές από τη χωροθέτηση των συγκεκριµένων δραστηριοτήτων, ότι το µεγαλύτερο µέρος της παρατηρούµενης εκρηκτικής αύξησης των οικιστικών χρήσεων


για κατοικία στο Λεκανοπέδιο αναφέρεται κυρίως στην αλλαγή χρήσης της γεωργικής γης και µετατροπή της σε οικιστική, στο περίγραµµα των οικισµών.

ΑΙ.4.3. Χωρική οργάνωση παραγωγικών δραστηριοτήτων 1. Αγροτική δραστηριότητα

Αγροτικές δραστηριότητες καταγράφονται σε όλους τους δήµους του Λεκανοπεδίου µε χαρακτηριστικό τους, πέραν της γεωµορφολογίας τη διαφοροποίησή τους ως προς το µέγεθος και το είδος τους, ανάλογα προς την εγγύτητά τους µε τις αστικοποιηµένες ή αστικοποιούµενες περιοχές.

Αγροτικές δραστηριότητες, ασκούνται ακόµη και στα αδόµητα πεδινά µεταξύ των οριοθετηµένων και αραιοκατοικηµένων οικισµών στα δυτικά του περιφερειακού δακτυλίου του δήµου Ιωαννιτών, µε τη µορφή περιορισµένων γεωργικών καλλιεργειών, γεωργικών αποθηκών, ως και µικρών ή και µεσαίων κτηνοτροφικών µονάδων αιγο-προβατοτροφίας.

• Οι Γεωργικές καλλιέργειες καλύπτουν το 25,3% στο σύνολο του λεκανοπεδίου και το 59,6% της περιοχής µε υψόµετρο < των 600µ. Ασκούνται κυρίως στις εκτεταµένες πεδινές εκτάσεις βόρεια, ανατολικά, νοτιο-ανατολικά, δυτικά και νοτιο-δυτικά της λίµνης µε έµφαση στις περιοχές µε αρδευτικά δίκτυα.. Αναφέρονται οι εκτεταµένες πεδινές περιοχές των δήµων Παµβώτιδας, Πασσαρώνος και Περάµατος όπου και οι κύριες συγκεντρώσεις αρδευόµενων γεωργικών εκτάσεων, ως και σε µικρότερες καλλιεργούµενες πεδινές εκτάσεις που καταγράφονται στις περιοχές των δήµων Μπιζανίου και Ανατολής.

• Η Κτηνοτροφία αναπτύσσεται κυρίως στις ηµιορεινές και ορεινές περιοχές των δήµων ενώ η ποσοστιαία συµµετοχή (34,7%), των βοσκοτόπων στις χρήσεις του λεκανοπεδίου είναι σηµαντική. Η κτηνοτροφική δραστηριότητα αφορά κυρίως στην εκτατική αιγο-προβατοτροφία, τη χοιροτροφία και την πτηνοτροφία.

Χαρακτηριστικό στοιχείο των παραγωγικών χρήσεων στο λεκανοπέδιο αποτελεί η µεγάλη διασπορά κτηνοτροφικών αλλά κυρίως πτηνοτροφικών εγκαταστάσεων.

Οι µεγαλύτερες συγκεντρώσεις κυρίως πτηνοτροφείων και χοιροτροφείων καταγράφονται σε περιοχές των ∆ήµων Παµβώτιδας, Ανατολής, Μπιζανίου, Πασσαρώνος και Περάµατος.

• Η Εξορυκτική ∆ραστηριότητα αφορά στη λειτουργία λατοµείων εξόρυξης µαρµάρων που συγκεντρώνονται κυρίως στα ∆.∆. των δήµων Πασσαρώνος και Ιωαννιτών. Μικρότερα εγκαταλειµµένα λατοµεία καταγράφονται στον οδικό άξονα που συνδέει τους οικισµούς των Γραµµενοχωρίων.

Τα περισσότερα είναι εγκαταλειµµένα που δεν έχουν αποκατασταθεί, ενώ λειτουργεί εγκεκριµένη λατοµική περιοχή µε έκταση 1.002µ2 (ΦΕΚ 561 Β’/01.08.89).

2. Βιοµηχανική δραστηριότητα

Οι βιοµηχανικές δραστηριότητες στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων ασκούνται κυρίως στην ΒΙΠΕ που είναι χωροθετηµένη στο ∆.∆. Ροδοτοπίου του ∆ήµου Πασσαρώνος. Η


ΒΙΠΕ έχει ενεργοποιηµένη έκταση 804 στρεµ. και συνολική έκταση 1.954 στρέµ. και συµµετέχει µε ποσοστό 1,4% στο σύνολο των οικιστικών χρήσεων της περιοχής µελέτης.

Παράλληλα µεγάλες Βιοµηχανικές µονάδες ή αγροτοβιοµηχανίες είναι χωροθετηµένες σε άλλα σηµεία του λεκανοπεδίου.

Στην πόλη των Ιωαννίνων στον παραλίµνιο χώρο λειτουργεί το Κέντρο Παραδοσιακής Βιοτεχνίας (ΚΕ.ΠΑ.ΒΙ.) που στεγάζει εργαστήρια αργυροχρυσοχοϊας.

Στο ∆.∆. Ιωαννίνων του δήµου των Ιωαννιτών συγκεντρώνεται το µεγαλύτερο µέρος των βιοτεχνιών του λεκανοπεδίου.

Συγκέντρωση βιοτεχνιών – βιοµηχανιών καταγράφεται επίσης στο δήµο Μπιζανίου (Πεδινή), µεταξύ Καρδαµιτσίου – Βουνοπλαγιάς και στην περιοχή του δήµου Περάµατος (Περίβλεπτος).

3. Τριτογενείς δραστηριότητες • Οι εµπορικές δραστηριότητες ασκούνται κυρίως εντός του χώρου της πόλης.

Παράλληλα στα αντίστοιχα κέντρα κυρίως των εδρών των λοιπών δήµων του λεκανοπεδίου συγκεντρώνεται κάποια εµπορική δραστηριότητα.

Εµπορικές δραστηριότητες σε συνδυασµό µε συνεργεία αυτοκινήτων και βιοτεχνίες καταγράφεται κατά µήκος της Ε.Ο. Άρτας – Ιωαννίνων, της οδού προς το Πανεπιστήµιο και το Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο, κατά µήκος της Ε.Ο. Ιωαννίνων – Κόνιτσας και Ιωαννίνων – Ηγουµενίτσας (Καρδαµίτσια – Βουνοπλαγιά).

Πρόσφατα έχει εκδοθεί σχετική απόφαση χωροθέτησης για την ανάπτυξη δύο µεγάλων µονάδων εµπορικών κέντρων στην εκτός σχεδίου περιοχή του λεκανοπεδίου σε έκταση 140 στρεµµάτων. Πρόκειται αφ’ ενός για ανάπτυξη τύπου “MALL” ανατολικά του Περιφερειακού δακτυλίου στην εκτός σχεδίου περιοχή στα Καρδαµίτσια και αφ’ ετέρου για την ανάπτυξη εµπορικής µονάδας «ΙΚΕΑ» στην εκτός σχεδίου περιοχή στη θέση «ΑΥΓΟ».

• Η διοίκηση ως και οι σηµαντικές υπηρεσίες που αναφέρονται στη διοίκηση φορέων κοινής ωφέλειας, συγκεντρώνονται κυρίως µέσα στον αστικό ιστό της πόλης.

Στην περιοχή του Στρατοπέδου Βελισσάριου και σε τµήµα αυτού µη ενταγµένου στο σχέδιο πόλης, προβλέπεται σύµφωνα µε το ισχύον ΓΠΣ/Ν.1337/83 η χωροθέτηση ∆ιοικητικού Κέντρου.

Στην περιοχή «∆όµπολη» στα παλαιά κτίρια του Πανεπιστηµίου θα µετεγκατασταθούν οι υπηρεσίες της Περιφέρειας Ηπείρου.

• Η Τουριστική δραστηριότητα αναφέρεται κυρίως στις τουριστικές εγκαταστάσεις (ξενοδοχειακή υποδοµή) που συγκεντρώνονται στο µεγαλύτερο µέρος τους στην πόλη των Ιωαννίνων (Ιστορικό κέντρο, Κάστρο, άλλα κεντρικά σηµεία της πόλης, παραλίµνιος χώρος). Στην περιοχή του δήµου Μπιζανίου (Πεδινή), εντοπίζεται


µεγάλη ξενοδοχειακή µονάδα νότια του κόµβου της Εγνατίας οδού και στο Πέραµα.τουριστικά καταλύµατα.

Συνεδριακές υποδοµές λειτουργούν στη µεγάλη ξενοδοχειακή εγκατάσταση στον παραλίµνιο χώρο και στο χώρο του Πανεπιστηµίου που απευθύνεται κυρίως στην Επιστηµονική Κοινότητα.

Επιχειρήσεις εστίασης λειτουργούν στον αστικό χώρο της πόλης, µε προτίµηση τους παραλίµνιους χώρους και τους λόφους, και διάσπαρτα σε όλους τους δήµους του λεκανοπέδιου µε διαφοροποιούµενες πυκνότητες και είδος.

ΑΙ.4.4. Εκπαίδευση – Υγεία – Αθλητισµός - Αναψυχή α) Εκπαίδευση

o Το Πανεπιστήµιο αναπτύσσεται σε ιδιόκτητη έκταση 3000 περίπου στρεµµάτων.

Είναι χωροθετηµένο µεταξύ των οικισµών Πεδινή και Νεοχωρόπουλο στο όριο µε το ∆ήµο Ιωαννιτών, και µε άµεση πρόσβαση στον περιφερειακό δακτύλιο της πόλης σε απόσταση 6 χιλιοµέτρων από το κέντρο της πόλης. Η συνολική έκταση εκτιµάται ικανή για την εφαρµογή του προγράµµατος ανάπτυξής του. Στο δυτικό της τµήµα διαθέτει σηµαντικό ελεύθερο χώρο σε λόφο «περιοχή ∆ουρούτη», περιοχή που αποτελεί σηµαντικό πνεύµονα πρασίνου για την Πανεπιστηµιούπολη και σηµαντικό χώρο περιαστικού πρασίνου.

o Το Τεχνολογικό Πάρκο λειτουργεί σε έκταση 90 στρεµµάτων, όµορη στα ανατολικά των πανεπιστηµιακών εγκαταστάσεων.

o Το ΤΕΙ λειτουργεί σε έκταση 140 στρεµµάτων στο ∆ήµο Ανατολής (∆.∆. Ανατολής), στην περιοχή της διασταύρωσης της Ε.Ο. Ιωαννίνων – Άρτας µε τον Περιφερειακό ∆ακτύλιο.

o Η Γεωργική σχολή λειτουργεί στο ∆ήµο Παµβώτιδας (Κατσικάς) στον παραλίµνιο χώρο, σε έκταση 611,5 στρεµµάτων.

β) Υγεία o Το Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο χωροθετηµένο στη βόρειο – ανατολική

πλευρά του χώρου του Πανεπιστηµίου στο ∆.∆. Ιωαννίνων, στεγάζεται σε σύγχρονο κτιριακό συγκρότηµα και λειτουργεί υπό τη διεύθυνση της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου.

o Το Γενικό Περιφερειακό Νοσοκοµείο «Γ.Χατζηκώστα», λειτουργεί εντός του αστικού ιστού στο βόρειο τµήµα της πόλης.

γ) Αθλητισµός

Οι υποδοµές άθλησης µεγάλης κλίµακας της πόλης καλύπτουν τις απαιτήσεις σε θέµατα κλασσικού αθλητισµού, αθλοπαιδιών και υγρού στίβου µε κέντρο τη Λίµνη. Υπό ανάπτυξη τελούν εγκαταστάσεις εναλλακτικών δραστηριοτήτων άθλησης/ αναψυχής αθλητικής αναψυχής στην κοιλάδα του Αράχθου και τους ορεινούς χώρους του.


Οι δυνατότητες χειµερινών σπορ (χιονοδροµικά κέντρα) στο γειτονικό Μέτσοβο, σε απόσταση 15 χλµ. από την πόλη ( Εγνατία οδός), εξασφαλίζουν την εγγύτητα και τη δυνατότητα άθλησης/αναψυχής στους κατοίκους και τους επισκέπτες της περιοχής.

Οργανωµένες µεγάλες αθλητικές εγκαταστάσεις στην πόλη των Ιωαννίνων είναι:

o Το Πανηπειρωτικό Αθλητικό Κέντρο Ιωαννίνων µε πλήρεις εγκαταστάσεις στίβου, ποδοσφαίρου, µπάσκετ / βόλεϋ / χάντµπολ, τέννις και ποδηλατοδρόµιο σε κεντροβαρική θέση του Λεκανοπεδίου.

o Το Ναυταθλητικό Κέντρο Λιµνοπούλας του ∆ήµου Ιωαννιτών µε εγκαταστάσεις κλειστού Κολυµβητηρίου, Γυµναστηρίου και Κωπηλασίας, στην παραλίµνια περιοχή της «κεντρικής πόλης».

o Το Εθνικό Στάδιο «Ζωσιµάδες» στο κέντρο της πόλης που λειτουργεί ως γήπεδο ποδοσφαίρου. Το στάδιο αυτό, συµπιεσµένο από τον πυκνό ιστό της πόλης, δεν µπορεί να λειτουργήσει αποτελεσµατικά ως υπερτοπικός πόλος και σχεδιάζεται η µεταφορά και ανακατασκευή του µε σύγχρονους όρους στην ίδια περιοχή µε το Πανηπειρωτικό Αθλητικό Κέντρο.

Μικρότερης εµβέλειας αθλητικές εγκαταστάσεις λειτουργούν:

• στον παραλίµνιο χώρο βόρεια της περιοχής Μάτσικα

• στο περιαστικό πάρκο « Πυρσινέλλα» γήπεδα τέννις

• στο Σταυράκι.

δ) Αναψυχή

Η περιοχή του Ρ.Σ. προσφέρει στους κατοίκους της µεγάλη ποικιλία δυνατοτήτων αναψυχής, άθλησης, χαλάρωσης, περιπάτου στη φύση και πολιτιστικής αναψυχής.

Οι δυνατότητες αυτές απορρέουν τόσο από τους εξαίρετους σχεδόν «εντός πόλης» φυσικούς πόρους της Λίµνης Παµβώτιδας και των παραλίµνιων χώρων της ως και των φυσικών ορεινών χώρων µε παραδοσιακούς οικισµούς, µνηµεία και λαογραφικές αναφορές, από την ιστορική πόλη µε τον εντυπωσιακό πλούτο σε µνηµεία και πολιτιστικές υποδοµές αλλά και τη σύγχρονη πόλη µε τις αστικές υποδοµές της, το ενδιαφέρον και ποιοτικό της περιβάλλον.

Οι δραστηριότητες αναψυχής λειτουργούν κυρίως στις παραλίµνιες περιοχές (Λιµνοπούλα, Μάτσικας, Λασπότοπος κ.τ.λ.).

ΑΙ.4.5. Ελεύθεροι χώροι και πράσινες δοµές του αστικού χώρου των Ιωαννίνων Οι σηµαντικότερες συγκεντρώσεις πρασίνου και ελευθέρων χώρων εντός του αστικού χώρου και στην περίµετρο της πόλης είναι :

• Το µεγάλο αδιατάρακτο περιαστικό δάσος που αναπτύσσεται µε τη µορφή δασωµένης λοφοσειράς στο δυτικό όριο της πόλης. Πρόκειται για το αισθητικό δάσος έκτασης 864 στρέµ. χαρακτηρισµένο ως «Τοπίο Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους» (ΦΕΚ 306 ∆’/16.11.76). Σύµφωνα µε παλαιά προµελέτη του Υπ. Γεωργίας µε νέες δενδροφυτεύσεις προς τις δυτικές κατωφέρειες του λόφου, θα ήταν δυνατή η σηµαντική αύξηση της έκτασής του.


• Ο λόφος «Ζευγάρια – Περιβλέπτου» όπου η εκκλησία της Περιβλέπτου, τα παλαιά κτίρια του Πανεπιστηµίου και το κτίριο της φοιτητικής εστίας. Περιβάλλεται από περιοχή ενταγµένη στο σχέδιο της πόλης που περιλαµβάνει και δεύτερο λόφο, µε την εφαρµογή του Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου του 1987.

• Το Πάρκο Πυρσινέλλα έκτασης 270 στρέµ., περιαστικό πράσινο που διασχίζεται – διχοτοµείται από την οδό ∆ωδώνης – είσοδο στην πόλη από την Ε.Ο. Άρτας - Ιωαννίνων.

Άλλοι σηµαντικοί χώροι αστικού – περιαστικού πρασίνου είναι οι παραλίµνιες εκτός σχεδίου περιοχές, νότια του κάστρου και βόρεια του Μάτσικα. Είναι κυρίως αδόµητες περιοχές µε διαφορετικού βαθµού και ποιότητας ανάπτυξη που είναι οι πλέον ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές επειδή σχετίζονται άµεσα µε το οικοσύστηµα της λίµνης. Άλλος πόλος µικρότερης έκτασης εντός του αστικού ιστού στο ιστορικό κέντρο της πόλης είναι το πάρκο Λιθαρίτσια. Χαρακτηριστικός ελεύθερος χώρος είναι η περιµετρική διαδροµή του Κάστρου, διαπλατυµένος πεζόδροµος – ποδηλατόδροµος. Εν δυνάµει σηµαντικοί πόλοι αστικού πρασίνου και περιαστικού αγροτικού τοπίου και ελευθέρων χώρων – σε συνδυασµό και µε αρχαιολογικούς – πολιτιστικούς πόλους καταγράφονται:

- Ο λόφος της Καστρίτσας στο δήµο Παµβώτιδας - Ο λόφος του Αη Γιάννη στο δήµο Πασσαρώνος. - Ο λόφος «∆ουρούτη» στην έκταση του Πανεπιστηµίου στο δήµο Μπιζανίου. - Ο λόφος του Περάµατος στο δήµο Περάµατος - Ο λόφος του Μεγάλου / Μικρού Γαρδικίου στα ∆.∆. Μεγάλου Γαρδικίου και Ελεούσας (∆. Πασσαρώνος).

ΑΙ.4.6. Ιδιαίτερες Χρήσεις Στον υπό µελέτη χώρο του λεκανοπεδίου καταγράφονται δύο στρατόπεδα: • Το στρατόπεδο «Βελισσάριου» έκτασης 601,6 στρεµµάτων, στην αστική περιοχή

της πόλης και στο µεγαλύτερο τµήµα του εντός του εγκεκριµένου σχεδίου. Σχετική πολεοδοµική µελέτη εκπονείται για τµήµα του στρατοπέδου µη ενταγµένου στο σχέδιο πόλης

• Το στρατόπεδο Περάµατος σε εκτός σχεδίου περιοχή έκτασης 920,5 στρεµµάτων.

ΑΙ.4.7. Ο µέχρι σήµερα σχεδιασµός του χώρου

1. Η µελέτη Οικιστικής περιοχής Ιωαννίνων « (ΚΕΠΑ) / 1979

Ο σχεδιασµός της περιοχής του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων, ξεκινά από τη µελέτη της «Οικιστικής περιοχής Ιωαννίνων» που εκπονήθηκε από το γραφείο ∆οξιάδη µετά από ανάθεση της Γενικής ∆/νσης Οικισµού του Υπ. ∆ηµοσίων Έργων στις 15.06.79. Η µελέτη ανατέθηκε στο πλαίσιο της τότε πολιτικής του Υπ. ∆ηµοσίων Έργων για τη δηµιουργία «αντιπάλων» της Αθήνας πόλεων, τα γνωστά ΚΕΠΑ (Κέντρα Εντατικής


Περιφερειακής Ανάπτυξης). Περιοχή µελέτης που είχε οριστεί από την υπηρεσία ήταν ο χώρος του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων έως το υψόµετρο των 600µ.

Η µελέτη προέβλεπε συνολικό πληθυσµό 95.700 κατ. εκ των οποίων 6.000 φοιτητές, για το χρονικό ορίζοντα 2010. Η πρόταση της συνολικής οικιστικής ανάπτυξης αφορούσε έκταση περίπου 1.475 εκταρίων.

Από τη µελέτη αυτή «Προτείνεται η ανάπτυξη του ‘’νέου πολεοδοµικού κέντρου’’ της πόλης να γίνει σε τµήµα του Στρατοπέδου Βελισαρίου (το στρατόπεδο να µεταφερθεί εκτός πόλεως) και η ανάπτυξή του να γίνει µε τη µέθοδο της ενεργού πολεοδοµίας».

Κάποιες προτάσεις της µελέτης αυτής υιοθετήθηκαν από την µελέτη του ΓΠΣ / 87 και θεσµοθετήθηκαν µε την έγκρισή του.

2. Το ισχύον θεσµικό πλαίσιο δόµησης

Η δόµηση σήµερα στην πόλη των Ιωαννίνων καθορίζεται αφενός από το Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο που θεσµοθετήθηκε µε Υπουργική Απόφαση το 1987 (ΦΕΚ 58 ∆’/09.09.87), τελική τροποποίησή του το 1995 / ΦΕΚ 378 ∆’ / 05.06.95) και αφ’ ετέρου από τη Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) που θεσµοθετήθηκε µε Προεδρικό ∆ιάταγµα το 1989 (ΦΕΚ 297 ∆’/17.05.89) / τελευταία τροποποίηση το 1993 (ΦΕΚ 389 ∆’/21.04.93).

Α. Το ΓΠΣ / Ν. 1337

Περιλαµβάνει την πόλη των Ιωαννίνων και τις τότε κοινότητες Ανατολής και Κατσικά, τους οικισµούς Βελισσάριος – Πεντέλη – Τσιφλικόπουλο (∆. Ιωαννιτών) και τον οικισµό Εξοχή ( ∆. Περάµατος):

Σύµφωνα µε το ΓΠΣ θεσµοθετήθηκαν:

• Προγραµµατικό µέγεθος πληθυσµού 2010 : 67.000 κατ.

• Εντάχθηκαν στο σχέδιο οικισµοί προ του ’23.

• Επεκτάθηκε το σχέδιο πόλης στα πυκνοδοµηµένα & αραιοδοµηµένα.

• Ορίστηκαν 26 πολεοδοµικές ενότητες.

Χωροθετήθηκαν:

• ∆ιοικητικό κέντρο, στο στρατόπεδο Βελισσαρίου.

• Χονδρικό Εµπόριο, σταθµός υπεραστικών λεωφορείων και φορτηγών στα όρια του Περιφερειακού ∆ακτυλίου της πόλης στο Ζευγαρολίβαδο Σταυρακίου.

• 2 νέες λαϊκές αγορές στους Αµπελοκήπους και την Ανατολή.

• Υγρός στίβος κωπηλασίας στη λίµνη / ανάχωµα Κοινότητας Αµφιθέας.

• ΒΙΠΑ στον Κατσικά.

• Ιχθυόσκαλα στην περιοχή του Ιχθυογεννητικού σταθµού.

• Αθλητικός πυρήνας Β’ στο Λασπότοπο και Αθλητικός πυρήνας Α’ δυτικά του Πάρκου Πυρσινέλλα.


Καθορίστηκαν ζώνες θεσµικών κινήτρων και πολεοδοµικών µηχανισµών:

• Ζώνη Ενεργού Πολεοδοµίας (ΖΕΠ) για τις χρήσεις:

⇒ Νέο ∆ιοικητικό Κέντρο και έτοιµη κατοικία στο στρατόπεδο Βελισσάριου.

⇒ Τουριστική χρήση στην περιοχή Βαγιάνου µέχρι Ιχθυόσκαλα.

• Ζώνη εξυγίανσης ως περιοχές προστασίας αρχιτεκτονικών συνόλων και για αναβάθµιση περιβάλλοντος:

⇒ Παραδοσιακό κέντρο µε το Κάστρο

⇒ Νησί

• Ζώνη αγοράς συντελεστή (ΖΑΣ) στο τµήµα:

⇒ του Στρατοπέδου Βελισσάριου όπου η οικιστική χρήση και στο οικόπεδο του ∆ήµου.

Β. Η Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) / Ιστορικό Κέντρο

Η ΖΟΕ θεσµοθετήθηκε το 1989 και τροποποιήθηκε το 1993 µε την οποία άλλαξε το όριο της αρχικής ΖΟΕ µε µείωσή του, βόρεια της περιοχής ΒΙΠΕ. Κατά την τροποποίηση, καταργήθηκαν κυρίως περιµετρικές περιοχές ενώ άλλες περιοχές ενσωµατώθηκαν σε διαφορετικές ζώνες µε χαρακτηριστικό τη θεσµοθέτηση χαµηλότερου βαθµού προστασίας.

Η τροποποίηση της ΖΟΕ / 1993 αποτελεί το σηµερινό θεσµικό καθεστώς δόµησης για τις περιοχές του λεκανοπεδίου εκτός του ορίου του ΓΠΣ και εντός του ορίου της ΖΟΕ.

Από τις τροποποιήσεις της ΖΟΕ η σηµαντικότερη είναι αφενός ο αποχαρακτηρισµός της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας µε στοιχείο 1 που εντάχθηκε στην περιοχή 1Χ και σε άλλο τµήµα του ∆.∆. Βουνοπλαγιάς µε στοιχείο 1 που εντάχθηκε στην περιοχή Χ, και η κατάργηση της περιοχής µε στοιχείο 4 (παραλίµνια περιοχή βιοτόπου στο Μάτσικα) που είχε αρχικά χαρακτηριστεί ως περιοχή προστασίας της φύσης µε πλήρη απαγόρευση της δόµησης (άρθρ. 18 και 19 του Ν. 1650/1986) και η ένταξή της στην περιοχή 2β όπως αυτή αναλύεται παραπάνω.

Ιστορικό κέντρο

Το 1989 το Ιστορικό Κέντρο της πόλης, δηλαδή το Κάστρο και η έξω από αυτό ευρύτερη περιοχή, χαρακτηρίστηκε ως παραδοσιακός οικισµός µε ειδικούς όρους και περιορισµούς δόµησης (Π.∆. /28.2.89 – ΦΕΚ 605 ∆’/89).

Γ. Όρια Οικισµών

Όλοι οι οικισµοί του Λεκανοπεδίου έχουν οριοθετηθεί µε βάση τη νοµοθεσία για την οριοθέτηση οικισµών κάτω των 2.000 κατοίκων µε νοµότυπες αποφάσεις Νοµάρχη.

Συνολικά ο θεσµοθετηµένος οικιστικός χώρος για κατοικία, εξαιρουµένων των παραγωγικών ζωνών και των ειδικών χρήσεων, ανέρχεται σε 45.735 στρ. (7,8% του συνόλου της περιοχής µελέτης).


∆. Πολεοδοµικές µελέτες και Πράξεις Εφαρµογής

Η εφαρµογή του ΓΠΣ έγινε µε την εκπόνηση πολεοδοµικών µελετών για τις περιοχές επέκτασης του προϋπάρχοντος σχεδίου πόλεως και µε επιµέρους τροποποιήσεις κατά Πολεοδοµική Ενότητα(Π.Ε.) του προϋφιστάµενου Ρυµοτοµικού Σχεδίου (µε αποφάσεις Νοµάρχη).

Με Προεδρικά ∆ιατάγµατα που εκδόθηκαν από το 1985 έως και το 2004 εγκρίθηκαν οι Πολεοδοµικές µελέτες για τις πολεοδοµικές ενότητες του εγκεκριµένου Γ.Π.Σ.

Οι Πράξεις Εφαρµογής για την υλοποίηση των Πολεοδοµικών Μελετών και την απόδοση ενεργοποιηµένης πολεοδοµηµένης γης και κοινόχρηστων χώρων για την προώθηση των κοινωφελών έργων υποδοµής εκπονήθηκαν µε καθυστερήσεις ή είναι ακόµα υπό ολοκλήρωση (π.χ. Κατσικάς, Πεντέλη, ∆ροσιά).

ΑΙ.4.8 Η εξέλιξη της δόµησης και η εκτός σχεδίου δόµηση

1. Κατοικία – Οικισµοί

• Η παλιά πόλη των Ιωαννίνων µε τις ανολοκλήρωτες περιοχές επέκτασης της

µετά το Ν. 1337/83, το Π.Σ. Ιωαννίνων, η ΖΟΕ, και οι οριοθετηµένοι οικισµοί

<2.000 κατ., πραγµατικοί ή ανύπαρκτοι συνοικισµοί «ποιµένων» στα όρια κυρίως

του ∆ήµου Ιωαννιτών εντός «ΖΟΕ», κατευθύνουν τη δόµηση σήµερα και την

ανάπτυξη της πόλης. Παρ’ όλη την ύπαρξη σηµαντικών αποθεµάτων γης «εντός

σχεδίου», η δόµηση κατευθύνεται έντονα από τους οικισµούς <2.000 κατ. «εκτός

σχεδιασµού» µε σηµαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην εικόνα της πόλης.

Η οριοθέτηση των οικισµών Καρδαµίτσια, Σταυράκι, Νεοχωρόπουλο και ιδίως

Άµµος και Ολυµπιάδα εντός ΖΟΕ προστασίας της πόλης για σχεδιασµένη

µελλοντικά επέκταση της, διπλασίασε στην ουσία τη χωρητικότητα της πόλης

στην περιοχή του ∆ήµου Ιωαννιτών ανατρέποντας το σχεδιασµό του Ν. 1337/83

και το εγκεκριµένο ΓΠΣ.

• Εκτός σχεδίου δόµηση για κατοικία που διαγράφει και τις υφιστάµενες τάσεις ανάπτυξης εντοπίζεται κυρίως σε επαφή µε το εγκεκριµένο ΓΠΣ / Ν.1337/83 και σε άλλα σηµεία του ∆. Περάµατος.

2. Επιχειρηµατικές παραγωγικές δραστηριότητες

Εκτατικές επιχειρηµατικές παραγωγικές δραστηριότητες αναπτύσσονται:

• Ελεγχόµενα στη ΒΙΠΕ Ροδοτοπίου βιοµηχανικές και βιοτεχνικές µονάδες ως και αποθήκες και συσκευαστήρια σε µεµονωµένες θέσεις εντός της γεωργικής γης.

• Ένταση παρατηρείται στην άναρχη ανάπτυξη χρήσεων επιχειρηµατικής δραστηριότητας χαµηλής όχλησης, κατά µήκος των βασικών οδικών αξόνων και µεγάλων εµπορικών χρήσεων σε κοµβικές θέσεις ή γραµµικές αναπτύξεις του στενού και ευρύτερου περιαστικού χώρου.


ΑΙ.4.9 Εκπονούµενες µελέτες ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ της περιοχής του Ρ.Σ.Ι.

Σήµερα βρίσκεται σε εξέλιξη η εκπόνηση των ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ των 6 ∆ήµων του

Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων.

Βασικό πρόβληµα που καταγράφεται στην εκπόνηση των µελετών αυτών είναι η πρωθύστερη εκπόνηση του Ρυθµιστικού Σχεδίου της περιοχής του Λεκανοπεδίου που θα όριζε το κοινό πλαίσιο για τις κατευθύνσεις εκπόνησης τους, ώστε να µην εµφανίζεται η ασυντόνιστη διαµόρφωση προτάσεων στις επιµέρους χωρικές αυτοδιοικητικές ενότητες, χωρίς γενική θεώρηση οργάνωσης του χώρου και µε αποτέλεσµα τη χωροθέτηση ασύµβατων χρήσεων µεταξύ οµόρων διαφορετικών ενοτήτων, την υπερτίµηση αναγκαίων χώρων επεκτάσεων για κατοικία, διαφορετική αντιµετώπιση σε κοινά θέµατα π.χ. τρόποι αντιµετώπισης της χωροθέτησης των χρήσεων (εκτός σχεδίου δόµηση, περιστασιακή αντιµετώπιση µηχανισµών ανάπτυξης περιοχών /ΠΕΡΠΟ κλπ.).

Παράλληλα θα έπρεπε να είχε λειτουργήσει η ανάγκη γενικότερου προβληµατισµού και των εµπλεκοµένων φορέων που ασκούν χωρικές παρεµβάσεις στα όρια της περιοχής του Λεκανοπεδίου.

Ως προς τις προτεινόµενες (προς πολεοδόµηση) οικιστικές περιοχές για κατοικία από

τις εκπονούµενες µελέτες ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ των ∆ήµων της περιοχής Ρ.Σ.Ι.

Οι οικιστικές επεκτάσεις σύµφωνα µε τις προτάσεις των Β1 φάσεων των εκπονουµένων µελετών ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ προσδιορίζουν σηµαντικές αυξήσεις των οικιστικών χρήσεων ιδιαίτερα στους ∆ήµους Ιωαννιτών και Ανατολής.

Αξιολογώντας την αύξηση των οικιστικών χρήσεων για κατοικία σύµφωνα µε τις

προτάσεις των ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ του Ν. 2508 σηµειώνονται τα ακόλουθα :

• Οι προτάσεις επεκτάσεων των οριοθετηµένων οικισµών του ∆ήµου Ιωαννιτών ως και εντός του παραλίµνιου χώρου, δεν είναι συµβατές µε τους όρους της βιώσιµης ανάπτυξης όπως ρητά καθορίζει ο Ν. 2508/97 γιατί χαρακτηρίζονται από κατασπατάληση του φυσικού χώρου και του παραλίµνιου προστατευόµενου από πολλαπλές διατάξεις χώρου.

• ∆εν διαφαίνεται πρόθεση ή πρόταση υποστηρικτική της πολιτικής αναπλάσεων ή και ενεργοποίηση πολεοδοµικών µηχανισµών για την εφαρµογή του υφισταµένου θεσµοθετηµένου πλαισίου για την ενεργοποίηση - υλοποίηση υφισταµένων θεσµοθετηµένων οικιστικών αποθεµάτων.

• Υποεκτιµάται το δηµόσιο κόστος των υποδοµών της «πόλης» ενώ υπερεκτιµάται η επέκταση και προσφορά της προς πολεοδόµηση γης µε υστέρηση ως προς τις απαραίτητες υποδοµές και την προκύπτουσα ποιότητα πολεοδοµικού περιβάλλοντος και τελικού αισθητικού αποτελέσµατος της πόλης.

• Σηµειώνεται ιδιαίτερα ότι στη µελέτη του ΓΠΣ ∆. Ιωαννιτών σχετικά µε την περιοχή του Στρατοπέδου Βελισσάριου προτείνεται πολεοδόµηση όλου του στρατοπέδου και κατάργηση της υπαγωγής της περιοχής στον µηχανισµό Ζώνης Ενεργού Πολεοδοµίας (ΖΕΠ) που είχε θεσµοθετηθεί µε το ΓΠΣ / Ν.1337.


• Προτείνεται ένταξη στο σχέδιο όλου του λόφου «∆όµπολη» έναντι θεσµοθετηµένου πρασίνου και χώρου Πανεπιστηµίου και συγχρόνως προτείνεται πολεοδόµηση για κατοικία και του απέναντι πράσινου εντός σχεδίου λόφου πρασίνου.

Τα παραπάνω εκτιµάται ότι θα έχουν σηµαντικές επιπτώσεις στο απαιτούµενο- επιδιωκόµενο υψηλής ποιότητας πολεοδοµικό περιβάλλον και το παραλίµνιο µέτωπο της πόλης, που αναµένεται να διαδραµατίσει ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτηµα της πόλης.

Ως προς τις παραγωγικές δραστηριότητες παρατηρείται:

• Υπερβολική διασπορά εµπορικών κεντρικών χρήσεων στα ΓΠΣ Ανατολής και Μπιζανίου ως και στα δυτικά ∆.∆. του δήµου Ιωαννιτών και µάλιστα χωρίς σχεδιασµό (καθεστώς εκτός σχεδίου).

• Απουσία σηµαντικών προτάσεων ανάπτυξης «τουριστικών χρήσεων» στις περιοχές κυρίων πόρων.

• Οργανωµένη ανάπτυξη «πτηνοτροφικού πάρκου» σε άκαιρη θέση ως προς το ∆. Μπιζανίου.

AI.5. Ιστορική Ταυτότητα και πολιτισµός ΑΙ.5.1 Ιστορικά Στοιχεία για τη περιοχή Ρ.Σ. Ιωαννίνων Από το 1700 υπήρχαν ήδη στα Γιάννενα δεκάδες συντεχνίες, στις οποίες είχαν οργανωθεί έµποροι, επαγγελµατίες, βιοτέχνες και τεχνίτες κάθε λογής.

Η πόλη έφτασε στο απόγειο της οικονοµικής, πνευµατικής και κοινωνικής ανόδου στις αρχές του 19ου αιώνα, και ιδίως κατά τη δεύτερη δεκαετία του, την περίοδο του Αλή Πασά που ορίζει τα Ιωάννινα ως πρωτεύουσά του και την ελληνική ως επίσηµη γλώσσα του κρατιδίου του. Τα Ιωάννινα εξελίσσονται σε εµπορικό κέντρο µε εµβέλεια στον ελλαδικό χώρο, στις µεγάλες πόλεις της Οθωµανικής αυτοκρατορίας και της Κ. Ευρώπης, και είναι κόµβος σύγκλισης αρτηριών που χρησιµοποιούνται από τα καραβάνια µεγάλων αποστάσεων, µε κατευθύνσεις βορρά – νότου και ανατολής – δύσης. Παράλληλα, είναι παραγωγικό κέντρο (επεξεργασία δερµάτων) και κέντρο βιοτεχνικής παραγωγής (κοσµήµατα, ρούχα, δερµάτινα προϊόντα).

Το 1913 η Ήπειρος και τα Γιάννενα ενσωµατώνονται στην Ελλάδα.

Η ηπειρωτική πρωτεύουσα, την περίοδο του µεσοπολέµου (1917-1940), χάνει, αργά αλλά σταθερά, τον πρωταγωνιστικό ρόλο που είχε πριν από την απελευθέρωση της. Το εµπόριό της φθίνει, η οικονοµική της ευρωστία µειώνεται, οι βιοτεχνίες της παρακµάζουν και ο πληθυσµός της µειώνεται. Τα Γιάννενα µετατρέπονται σε ένα τυπικό επαρχιακό διοικητικό κέντρο (25.000 κατ.) που περιβάλλεται από µια ενδοχώρα µε ελάχιστες δυνατότητες.

O δεύτερος παγκόσµιος πόλεµος επιφέρει πολλές καταστροφές. Το 1950 η πόλη έχει 35.000 κατ. και αυξάνει σταδιακά τον πληθυσµό της τροφοδοτούµενη από τις αγροτικές περιοχές του νοµού Ιωαννίνων. Η σαφής ανάκαµψη της πόλης συντελείται


στις δεκαετίες του 1960 και 1980 και συνδέεται µε την ίδρυση του Πανεπιστηµίου, την αποκέντρωση και την ανάπτυξη των υπηρεσιών και του πολιτισµού.

Η ιστορική πολεοδοµική εξέλιξη της πόλης Ιωαννίνων

Ο πρώτος οχυρωµένος οικισµός τοποθετείται, σύµφωνα µε ιστορικές µαρτυρίες στη νοτιοανατολική ακρόπολη του Κάστρου, το Ιτς Καλέ. Η αµέσως επόµενη φάση της εξέλιξης της πόλης είναι η επέκτασή της µέχρι τα όρια του σηµερινού Κάστρου.

Από το 12ο αιώνα αρχίζει να αναπτύσσεται το εµπόριο και δηµιουργείται µια εµπορική τάξη οικονοµικά ισχυρή σε ανταγωνιστική σχέση µε τη φεουδαρχική εξουσία. Η εµπορική τάξη κατοικεί στο κάστρο ενώ ταυτόχρονα δηµιουργείται έξω από τα τείχη µια ζώνη εργασίας και εµπορικών συναλλαγών.

Ήδη, από το 13ο αιώνα η πόλη διαρθρώνεται σε συνοικίες που έως τον 14ο αι. καταλαµβάνουν την περιοχή του σηµερινού ιστορικού κέντρου.

Η κατάληψη των Ιωαννίνων το 1430 από τους Οθωµανούς δε συνεπάγεται ουσιαστική µεταβολή στην αστική της δοµή Στο Κάστρο συνυπάρχουν αρµονικά τρεις κοινωνικές/θρησκευτικές οµάδες, οι Μουσουλµάνοι, οι Εβραίοι και οι Χριστιανοί.

Το 1564, τα Γιάννινα καταγράφονται ως πόλη µε πληθυσµό 6.500 κατοίκων.

Το Κάστρο, εκτός από το Ιτς Καλέ όπου βρίσκονταν τα παλάτια των αρχόντων, καταλαµβάνεται σταδιακά από πληθυσµό χαµηλής εισοδηµατικής κατηγορίας και παύει να θεωρείται ως προνοµιακός χώρος κατοικίας. Παράλληλα, επεκτείνονται οι εκτός του Κάστρου συνοικίες, οι οποίες οργανώνονται κυρίως κατά µήκος ενός άξονα Β-Ν που τις ενώνει µε το κέντρο ενώ συγχρόνως καταλαµβάνουν και τους κενούς χώρους, δυτικά, µεταξύ των λόφων και της πόλης.

Συνέπεια της ανακατάταξης του πληθυσµού ήταν και η δηµιουργία µιας νέας αστικής τάξης, Ελλήνων κυρίως, εµπόρων και βιοτεχνών (γουναράδων, χρυσοχόων), οι οποίοι ταξιδεύουν µέσα στην Οθωµανική Αυτοκρατορία και σε χώρες του εξωτερικού. Από τα ταξίδια τους αυτά αποκοµίζουν ανατολικά και δυτικά στοιχεία στις συνήθειες και στην αρχιτεκτονική: αρχοντόσπιτα, νοικοκυρόσπιτα.

Το 1670 τα Γιάννενα έχουν 4.000 σπίτια και περίπου 20.000 κατοίκους. Από πολλούς ταξιδιώτες – περιηγητές δίνονται πληροφορίες για τη µεγάλη έκταση της πόλης, καθώς και για τη θέση και την πυκνότητα των «µαχαλάδων».

Τον 18ο αι. - περίοδος της µεγαλύτερης ακµής των Ιωαννίνων, η πόλη γνωρίζει τεράστια οικονοµική, κοινωνική και πνευµατική άνθηση (αγορές, παλάτι στα Λιθαρίτσια, σχολεία), µε αποκορύφωµα, βέβαια, την περίοδο της διακυβέρνησης του Αλή Πασά, οπότε τα Γιάννενα αποκτούν και διεθνή πολιτική προβολή.

Το εµπορικό κέντρο της πόλης αναπτύχθηκε κατά µήκος των αξόνων εισόδου σε αυτήν, και κυρίως του κεντρικού άξονα µε κατεύθυνση βορρά-νότου.

Στη δεκαετία του 1870 δηµιουργείται η αγορά των Ιωαννίνων και το1883 συντάσσεται από Ιταλό το σχέδιο της Πόλης.


Το πρώτο ∆ιάταγµα για το Σχέδιο Πόλης εκδόθηκε το 1934. Από το 1934 µέχρι τη περίοδο της ΕΠΑ στις αρχές της δεκαετίας του 1980 η πόλη επεκτάθηκε ελάχιστα: το 1948 στην περιοχή της Κιάφας, το 1971 στην περιοχή των Αµπελοκήπων και το 1979 στην περιοχή Βελισσαρίου σε µικρή τριγωνική έκταση.

Α.Ι.5.2 Αρχαιολογικοί Χώροι και Μνηµεία Oι κυριότεροι αρχαιολογικοί χώροι ιεραρχηµένοι κατά σειρά αναφοράς είναι:.

ΛΟΦΟΣ ΚΑΣΤΡΙΤΣΑΣ:

• Παλαιολιθικό σπήλαιο. • Νεολιθικό σπήλαιο οκτώ µέτρα ψηλότερα του δρόµου • Ευρήµατα οικισµού από την νεολιθική ως την ελληνιστική περίοδο.

ΜΕΓΑΛΟ ΓΑΡ∆ΙΚΙ:

Εκτεταµένα ερείπια αρχαίας ακρόπολης του 5ου π. Χ. αιώνα, η οποία πιθανόν να ταυτίζεται µε την αρχαία Πασσαρώνα.

ΡΟ∆ΟΤΟΠΙ:

Λείψανα αρχαίου ναού, πιθανότατα του ναού του Αρείου ∆ιός.

ΓΡΑΜΜΕΝΟ:

Μικρή ακρόπολη κλασικών χρόνων και ερείπια µεγάλων δηµόσιων κτηρίων ελληνιστικών και ρωµαϊκών χρόνων.

ΠΕΡΑΜΑ: Σπήλαιο Περάµατος.

Όστρακα και ίχνη προϊστορικού (λιµναίου;) οικισµού

ΚΑΣΤΡΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ:

Οχυρωµατική πόλη µε λείψανα ελληνιστικής εποχής κάτω από συγκρότηµα λουτρών βυζαντινών χρόνων και λείψανα ρωµαϊκών χρόνων.

Α.Ι.5.3 Βυζαντινά Μνηµεία Η περίοδος της Οθωµανικής κατάκτησης άφησε σηµαντική κληρονοµιά στην πόλη, εκτός από κτίρια κατοικιών και άλλα είδη κτισµάτων, που έχουν πιο έντονη την οθωµανική προέλευση τους: Τζαµιά, Μεντρεσέδες, Σχολεία, ∆ιοικητικά Κτίρια, Τεκέδες, αρκετά από τα οποία σώζονται και σήµερα, των οποίων η κατασκευή τοποθετείται µεταξύ 1870 και 1910.

Α.Ι.5.4 Νεώτερα Μνηµεία Στο ∆ήµο Ιωαννίνων βρίσκονται πάνω από 110 κηρυγµένα διατηρητέα κτίρια. Η αρχιτεκτονική κληρονοµιά των νεότερων χρόνων της πόλης περιλαµβάνει περίλαµπρα παραδοσιακά κτίρια, µεγάλα και µικρά, καθώς και σηµαντικά σύνολα. Ενδεικτικά αναφέρονται το πρώην Ιεροδιδασκαλείο της νήσου των Ιωαννίνων, η περίφηµη Ζωσιµαία Σχολή, το κτίριο του ταχυδροµείου, το παλαιό και το νέο ∆ηµαρχιακό µέγαρο κ.α.

Α.Ι.5.5 Συµπεράσµατα – Αξιολόγηση Ο ∆ήµος Ιωαννιτών χαρακτηρίζεται από σηµαντικά µνηµεία που καλύπτουν από τους προϊστορικούς µέχρι τους νεωτέρους χρόνους, µε πληθώρα ιστορικών τόπων


κατανεµηµένων στο σύνολο των ∆ήµων µε ιδιαίτερη συγκέντρωση στα δηµοτικά διαµερίσµατα των ∆ήµων Ιωαννιτών, Παµβώτιδας, Πασσαρώνος Περάµατος και Μπιζανίου και σε άµεση γειτνίαση µε τον εξαιρετικής αξίας αρχαιολογικό χώρο της ∆ωδώνης.

Παράλληλα το αρχιτεκτονικό παραδοσιακό σύνολο της παλιάς πόλης σε συνδυασµό µε το κάστρο, το νησάκι, τα χαρακτηρισµένα παραδοσιακά σύνολα, οι διάσπαρτες αρχιτεκτονικά αξιόλογες κατασκευές και σύνολα ( γεφύρια, νερόµυλοι, οχυρώσεις κ.τ.λ.), η χωρική ενότητα των Γραµµενοχωρίων ( πατρίδα σπουδαίων ανθρώπων σοφών, ιστορικών, πολιτικών, ευεργετών, λογοτεχνών και συγγραφέων κ.τ.λ.), η πληθώρα µεµονωµένων νεωτέρων βυζαντινών µνηµείων και παραδοσιακών κτιρίων και τα λαογραφικά χαρακτηριστικά και τοπικά έθιµα, σχηµατίζουν ένα µοναδικό υπόβαθρο που απλόχερα παρέχει αυξηµένες δυνατότητες υποστήριξης και ανάδειξης της πολιτιστικής αξίας του συνόλου των ∆ήµων που απαρτίζουν την υπό µελέτη περιοχή του ΡΣΙ.

Η προστασία και ανάδειξη , των στοιχείων του πολιτιστικού αυτού πλούτου σε συνδυασµό µε την ανάπτυξη των λοιπών τοµέων της περιοχής του Ρυθµιστικού Σχεδίου Ιωαννίνων, αποτελεί βασικό στοιχείο της ανάδειξης της πολιτιστικής ταυτότητας και φυσιογνωµίας του χώρου και απαραίτητη προϋπόθεση αξιοποίησης των δεδοµένων της ιστορίας της και της εξέλιξης της.

ΑΙ.6 Ειδικές κατηγορίες χώρου Ο χώρος του Λεκανοπεδίου απαρτίζεται από τις παρακάτω ειδικές κατηγορίες

χώρου:

1. Λιµναίος, παραλίµνιος, νησιωτικός χώρος

• Λίµνη Παµβώτιδα – λιµναίος χώρος στο κέντρο του Λεκανοπεδίου έκτασης 22 στρ.

• Νησί Ιωαννίνων έκτασης 4.300 στρ.

• Παραλίµνιος χώρος που αναπτύσσεται περί τη λίµνη, µε αυξηµένη υγρή έκταση προς την πλευρά του ∆ήµου Παµβώτιδας αλλά και σηµαντικές εκτάσεις κατά µήκος της αναπτυγµένης αστικής περιοχής περιοριζόµενες σε εύρος στην περιοχή της παλαιάς πόλης. Η συνολική υγρή έκταση του παραλίµνιου χώρου είναι 18.600 στρ..

2. Ορεινός χώρος

• Ορεινές περιοχές χαρακτηρίζονται οι περιοχές του Λεκανοπεδίου άνω του υψοµέτρου των 600 µ. και περιλαµβάνουν:

⇒ βορειοανατολικά του Λεκανοπεδίου τις νοτιοδυτικές υπώρειες του όρους Μιτσικέλι,

⇒ ανατολικά την ορεινή περιοχή της Πίνδου (Τζουµέρκα),

⇒ βορειοδυτικά του Λεκανοπεδίου το µεγαλύτερο τµήµα της κτηµατικής περιφέρειας του ∆ήµου Εκάλης,


⇒ περιοχές στα δυτικά, νοτιοδυτικά και νότια του Λεκανοπεδίου,

3. Προβληµατικές µειονεκτικές περιοχές

• Από τις παραπάνω ορεινές περιοχές, προβληµατικές και µειονεκτικές περιοχές

µπορούν να χαρακτηριστούν οι περιοχές εκτός της λεκάνης απορροής του

Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων των ∆.∆. Μουζακαίων, ∆αφνούλας, Κράψης και

Ανατολικής που βρίσκονται:

σε µεγάλη απόσταση από το αστικό κέντρο,

αποκοµµένες λόγω δυσχερούς πρόσβασης αλλά και λόγω του πρόσθετου

φραγµού που δηµιουργεί η χάραξη / διαδροµή της Εγνατίας Οδού.

Εκτός των άνω χαρακτηριστικών, γεγονός αποτελεί ότι από άποψη

αναπτυξιακών χαρακτηριστικών και δυνατοτήτων χωροταξικής ένταξης, ανήκουν

στην όµορη ευρύτερη περιοχή των Τζουµέρκων.

• ∆εύτερη σε µικρότερο βαθµό προβληµατική ορεινή περιοχή αλλά µε άλλου είδους

δυνατότητες και προοπτικές λόγω της προβλεπόµενης διέλευσης της Ιόνιας Οδού

είναι η δυτική περιοχή του Λεκανοπεδίου, τα Γραµµενοχώρια.


ΑΙΙ. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΑΙΙ.0 Γενικά Η περιοχή µελέτης αποτελεί ολοκληρωµένη γεωργαφική ενότητα που περιλαµβάνει στο σύνολό τους δύο κύρια προστατευόµενα φυσικά οικοσυστήµατα. Τη λίµνη και το όρος Μιτσικέλι. Καταγράφονται τα παρακάτω γενικά στοιχεία για την περιοχή:

• Το 53,7% της περιοχής µελέτης καλύπτεται από αµιγή χερσαία και Λιµναία-Υδρόβια οικοσυστήµατα, το είδος και η κατάσταση των οποίων θα αναπτυχθεί στη συνέχεια του κεφαλαίου αυτού.

• Η γεωργική γη εντατικής εκµετάλλευσης (αρδευόµενα) αντιπροσωπεύει το 9% του συνολικού αγροτικού περιβάλλοντος, που αφορά το 38.9% της περιοχής µελέτης.

• Οι τεχνητές επιφάνειες – κύριο οικιστικό ανθρωπογενές περιβάλλον καλύπτουν το 7,4% της περιοχής. Στις επιφάνειες αυτές δεν προσµετρώνται οι εκτός σχεδίου αναπτυσσόµενες ανθρωπογενείς δραστηριότητες.

• Το 17,3% της περιοχής µελέτης είναι υπό καθεστώς διαφόρων τύπων θεσµικής κατοχύρωσης του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της. Για τα φυσικά οικοσυστήµατα το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 27% της έκτασης τους.

ΑΙΙ.1 Φυσικό περιβάλλον ΑΙΙ.1.1 Μη βιοτικά χαρακτηριστικά ΑΙΙ.1.1.1 Κλιµατολογικά στοιχεία

Το εσωτερικό της Ηπείρου, όπου και το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, το κλίµα είναι ηπειρωτικό, χαρακτηριζόµενο από έντονες βροχοπτώσεις και συχνές χιονοπτώσεις, χαµηλές θερµοκρασίες (έως -13°C) και υψηλά ποσοστά υγρασίας, κυρίως κατά τους µήνες Οκτώβριο έως Μάρτιο.

Η θερµοκρασία παρουσιάζει µεγάλες διακυµάνσεις, µε ετήσιο θερµοκρασιακό εύρος 20,1°C. Η µέση ετήσια σχετική υγρασία είναι 68%, µε διακύµανση από 52,4% (Ιούλιος) µέχρι 81,5% (∆εκέµβριος).

H µέση ετήσια βροχόπτωση ανέρχεται σε 1.079,5 mm για το σταθµό της ΕΜΥ και σε 1.082,6 mm για το σταθµό Κατσικά. Η κατανοµή των βροχοπτώσεων είναι περίπου 70% τη χειµερινή περίοδο (από Οκτώβριο έως Μάρτιο) και 30% τη θερινή περίοδο (από Απρίλιο έως Σεπτέµβριο). Η µέγιστη µηνιαία τιµή παρατηρείται το ∆εκέµβριο και η ελάχιστη τον Αύγουστο. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η περίοδος 1991-1995 υπήρξε ιδιαίτερα ξηρή.

Οι άνεµοι στην περιοχή δεν παρουσιάζουν σπουδαίο ενδιαφέρον.


Η ηλιοφάνεια στο οροπέδιο είναι γενικά περιορισµένη λόγω της λίµνης και της οµίχλης που δηµιουργεί. Το σύνολο των νεφοσκεπών ηµερών στην περιοχή είναι το µεγαλύτερο στην Ηπειρο και από τα µεγαλύτερα στην Ελλάδα.

ΑΙΙ.1.1.2 Γεωλογική & Υδρογεωλογική ∆ιερεύνηση

Α. Γεωµορφολογία - Υδρογεωλογία

Η επιµήκης λεκάνη του οροπεδίου Ιωαννίνων γενικής ανάπτυξης ΝΑ-Β∆ περιβάλλεται από τους σηµαντικούς ορεινούς όγκους µε κυριότερο τον ορεινό όγκο του Μιτσικελίου βορειοανατολικά και βόρεια της λεκάνης µε υψηλότερες κορυφές στα 1.810 µ. (τριγ. Μιτσικελίου) και στα 1.596 µ. (Τσούµα).

Tο οροπέδιο των Ιωαννίνων έχει ήπιο ανάγλυφο που διακόπτεται από λοφώδη, ανθρακικά και λατυποπαγή υπολείµµατα, όπως:

• οι λόφοι Μεγάλου Γαρδικίου, Αγ. Τριάδας, Μπισδουνίου, Ιωαννίνων, Κατσικά, Μπάφρας, που εµφανίζονται σαν υπολείµµατα του αντίκλινου των Σερβιανών.

• τα λοφώδη υπολείµµατα του Περάµατος, Νησιού, Καστρίτσας.

Οι λοφώδεις αυτοί σχηµατισµοί χωρίζουν την λεκάνη σε τρεις υπολεκάνες:

• Πεδινής, Ανατολής, Βουνοπλαγιάς.

• Ροδοτοπίου, Λαψίστας, Κρύας, Ελεούσας.

• Κατσικά, Καστρίτσας, Πόρου.

Οι εδαφικές κλίσεις είναι πολύ µικρές έως ήπιες στα πεδινά τµήµατα, ενώ στα ορεινά αυξάνουν σηµαντικά και κατά θέσεις γίνονται αρκετά απότοµες.

Το κυριότερο υδρογραφικό χαρακτηριστικό της περιοχής µελέτης είναι η λίµνη της Παµβώτιδας ή των Ιωαννίνων. Στη λίµνη καταλήγει ένα φυσικό και τεχνητό υδρογραφικό δίκτυο που αποστραγγίζει τις υπολεκάνες Βουνοπλαγιάς, Ανατολής και Κατσικά - Καστρίτσας – Πόρου.

Η ανατολική πλευρά της λίµνης βρίσκεται σ' επαφή µε τα ανθρακικά πετρώµατα του Μιτσικελίου και επικοινωνεί µε τον καρστικό υδροφόρο ορίζοντα, που αναπτύσσεται σ' αυτούς τους σχηµατισµούς. Η επικοινωνία αυτή ήταν αµφίπλευρη, κατά το παρελθόν, ενώ σήµερα µε τις ανθρώπινες επεµβάσεις δηµιουργούνται δυσκολίες στην ελεύθερη υδραυλική επικοινωνία.

Η χαρακτηριστική λειτουργία της κλειστής λεκάνης των Ιωαννίνων (πόλγη), όπως και σε άλλες παρόµοιες περιπτώσεις στον Ελλαδικό χώρο, ήταν η τροφοδοσία της, εκτός των επιφανειακών απορροών, µε υπόγεια νερά µέσω πηγών από τη µια πλευρά της (Β-∆) και η παροχέτευση νερών µέσω καταβοθρών από τη νότια και βόρεια πλευρά της κλειστής λεκάνης. Κατά διαστήµατα, όταν η στάθµη του νερού το επέτρεπε, κάποιες από τις καρστικές πηγές λειτουργούσαν και ως καταβόθρες κατά την θερινή περίοδο (εσταβέλλες).

Στο ΝΑ τµήµα της περιοχής µελέτης αναπτύσσεται η λεκάνη του Αράχθου ποταµού, ο κύριος κλάδος του οποίου διασχίζει για σηµαντικό τµήµα του την έκταση του ∆ήµου


Παµβώτιδας. Η µαιανδρικής µορφής κοίτη του Άραχθου αποτελεί ένα ιδιαίτερο µορφολογικό χαρακτηριστικό της περιοχής.

Β. Γεωλογία

Η περιοχή µελέτης ανήκει από γεωτεκτονική άποψη στην Ιόνια ζώνη. Η γεωλογική δοµή της συνίσταται από αλπικούς και µεταλπικούς σχηµατισµούς. Ιδιαίτερα αναφέρονται:

Τυρφώνας Ιωαννίνων

Εκτός από τα λιγνιτικά στρώµατα που εντοπίζονται εντός των αποθέσεων της λεκάνης σε βάθη συνήθως µεγαλύτερα των 30 m, στη Β-Α παραλίµνια περιοχή υπάρχουν, πιο επιφανειακά, κοιτάσµατα τύρφης, τα οποία είναι γνωστά ως Τυρφώνας Ιωαννίνων.

Από το τέλος του 1976 η έρευνα στην Ήπειρο των στερεών καυσίµων (τύρφης και λιγνίτη) προσανατολίστηκε στον ευρύτερο χώρο της λεκάνης Ιωαννίνων, και είχε σαν αποτέλεσµα τον εντοπισµό των γνωστών κοιτασµάτων λιγνίτη Ιωαννίνων και Κατσικά.

Παράλληλα µε τις λοιπές ερευνητικές εργασίες στον ίδιο χώρο, είχαν γίνει λεπτοµερείς κοιτασµατολογικές αναγνωρίσεις στενών τυρφοφόρων χώρων, όπως οι περιοχές Κρύας – Περάµατος – Σιστρούνι, καθώς και η ευρύτερη παραλίµνια τελµατική ζώνη Ντραµπάτοβας – Λογγάδες – Κατσικά.

Ανάπτυξη µεγάλων καρστικών δοµών - σπήλαια

Εντός της βραχοµάζας των ανωκρητιδικών ασβεστολίθων αναπτύσσονται υπόγεια έγκοιλα µεγάλων δοµών, όπως είναι κυρίως το σπήλαιο Περάµατος αλλά και το ανώνυµο σπηλαιοβάραθρο στην περιοχή Μπιστιριώνα του ∆.∆. Λιγκιάδων.

Γ. Σεισµική επικινδυνότητα

Σύµφωνα µε το Χάρτη Ζωνών Σεισµικής Επικινδυνότητας, που περιέχεται στον Ελληνικό Αντισεισµικό Κανονισµό (2003), η περιοχή βρίσκεται στη ζώνη Ι.

Ο συντελεστής σεισµικής επιτάχυνσης για τη ζώνη Ι είναι α=0,16.

Ειδικότερα, οι πλησιέστερες πόλεις στην περιοχή ενδιαφέροντος κατατάσσονται µε βάση µόνο σεισµολογικά κριτήρια στις παρακάτω ζώνες σεισµικής επικινδυνότητας: Ιωάννινα Ζώνη Ι.

∆. Ειδικά Θέµατα Γεωλογικού Ενδιαφέροντος

ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ

Στην ευρύτερη περιοχή µελέτης δεν παρατηρούνται γενικά πολλά κατολισθητικά φαινόµενα. Η εκδήλωση τέτοιων φαινοµένων στα ορεινά ή λοφώδη τµήµατα της εξεταζόµενης περιοχής συνδέεται µε τις περιοχές εµφάνισης του σχηµατισµού φλύσχη και µάλιστα σε συγκεκριµένες θέσεις όπου οι κλίσεις των στρωµάτων είναι οµόρροπες του εδαφικού πρανούς και έχουν µεγάλη γωνία κλίσης.


Οι σχηµατισµοί του φλύσχη εµφανίζονται στη Ν–ΝΑ πλευρά της λεκάνης των Ιωαννίνων. Καλύπτουν το µεγαλύτερο τµήµα του ορεινού και ηµιορεινού αναγλύφου του ∆ήµου Παµβώτιδας, όπου έχουν αναπτυχθεί αρκετοί οικισµοί, ενώ εµφανίζονται και στο ΝΑ τµήµα του ∆ήµου Περάµατος.

Μία αξιοσηµείωτη περίπτωση κατολίσθησης που αφορά κατοικηµένη περιοχή είναι αυτή που σηµειώθηκε σχετικά πρόσφατα στον οικισµό Χαροκόπι του ∆ήµου Παµβώτιδας. Τον ∆εκέµβριο του 2005 µετά από έντονες βροχοπτώσεις σηµειώθηκαν κατολισθητικά φαινόµενα µε αποτέλεσµα την καταστροφή κατοικιών στα υψηλότερα σηµεία του οικισµού.

Στις ζώνες που καλύπτονται από φλύσχη, η οικοδοµική δραστηριότητα συνιστάται να αναπτύσσεται σε περιοχές µε οµαλότερο µορφολογικά ανάγλυφο και όπου το σταθερό υπόβαθρο του φλύσχη εµφανίζεται επιφανειακά ή σε µικρό βάθος. Επίσης πρέπει να αποφεύγεται η δηµιουργία µεγάλων τεχνητών πρανών στις εκσκαφές και η οικοδόµηση ιδιαίτερα βαρέων κατασκευών, ενώ τα πρανή που θα δηµιουργηθούν πρέπει οπωσδήποτε να αντιστηριχθούν κατάλληλα. Η θεµελίωση των οικοδοµικών κατασκευών πρέπει να φθάνει οπωσδήποτε στο υγιές υπόβαθρο του φλύσχη και να αποφεύγεται η διαφορική θεµελίωση στους σχηµατισµούς του υποβάθρου και στα υλικά του µανδύα αποσάθρωσης αυτού, ούτως ώστε να µην προκύψουν φαινόµενα διαφορικών καθιζήσεων σε πιθανές δυναµικές φορτίσεις.

ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ

Ως προς την σεισµική επικινδυνότητα, σε ορισµένες θέσεις πλησίον της λίµνης, οι εδαφικοί σχηµατισµοί θεµελίωσης µπορούν να καταταγούν στην κατηγορία ιδιαίτερα επισφαλών. Στην παραλίµνια ζώνη έχουµε υψηλή στάθµη του υδροφόρου ορίζοντα (ταυτίζεται µε την στάθµη της λίµνης, περί το 1 – 1,5 µέτρο από την επιφάνεια του εδάφους). Σε ορισµένες θέσεις µάλιστα, σε χαµηλά υψοµετρικά σηµεία, παρατηρούνται σχεδόν µόνιµα λιµνάζοντα ύδατα, τα οποία στραγγίζουν µόνο τους καλοκαιρινούς µήνες. Οι συνθήκες δόµησης στην παραλίµνια ζώνη αυτής της περιοχής τόσο από εδαφοτεχνικής, όσο και από υδρογεωλογικής άποψης χαρακτηρίζονται ως πολύ δυσµενείς. Στην ζώνη αυτή συνιστάται να αποφευχθεί η όποια δόµηση κτιρίων και να χωροθετηθούν ήπιες υπαίθριες δραστηριότητες, όπως χώροι πρασίνου, άθλησης, αναψυχής, κλπ. Ιδιαίτερα αυτό ισχύει στην παραλίµνια ζώνη του ∆ήµου Περάµατος και στις περιοχές των τυρφώνων Περάµατος και Σιστρουνίου.

ΡΕΜΑ ΛΑΓΚΑΤΣΑΣ

Το ρέµα Λαγκάτσα έχει αρκετά µεγάλο µήκος, είναι µόνιµης ροής, µε γενική διεύθυνση Β∆ – ΝΑ και µέσω µικρών τεχνητών διευθετήσεων στο πεδινό τµήµα καταλήγει στην λίµνη των Ιωαννίνων.

Η έκταση της υδρολογικής λεκάνης του ρέµατος Λαγκάτσι είναι σχετικά περιορισµένη, όµως το ρέµα αυτό παραµένει ο µοναδικός υδάτινος αποδέκτης της λεκάνης αυτής. Σε αρκετά σηµεία (κυρίως στις περιοχές που διασχίζει οικισµούς) η κοίτη του έχει περιορισθεί σηµαντικά από ανθρωπογενείς παρεµβάσεις (αποθέσεις


σκουπιδιών, µπάζα από οικοδοµικές δραστηριότητες κλπ. ) ενώ σε αρκετά σηµεία η κοίτη του δεν έχει καθαρισθεί µε συνέπεια την ανάπτυξη φυτών, καλαµιών, κλπ, τα οποία περιορίζουν την παροχετευτική του ικανότητα.

Σε κάθε περίπτωση οικιστικής ανάπτυξης της περιοχής, είναι επιτακτική ανάγκη η κοίτη του ρέµατος να παραµείνει στις σηµερινές διαστάσεις της, να αποφευχθεί κάθε περίπτωση τεχνητών επιχωµατώσεων σε αυτή και να καθαρίζεται σε τακτά χρονικά διαστήµατα, ούτως ώστε να είναι ικανή να απορροφήσει τυχόν αυξηµένες πληµµυρικές παροχές στο µέλλον.

ΑII.1.2 Χλωρίδα – Πανίδα - Βιοποικιλότητα ΑII.1.2.1 Οικοσυστήµατα – ενδιαιτήµατα (οικότοποι)

Τα φυσικά οικοσυστήµατα της περιοχής µελέτης περιλαµβάνουν:

α) χερσαία οικοσυστήµατα: δασικά οικοσυστήµατα (δάση πρίνου, πλατύφυλλης και χνοώδους δρυός και υβριδογενούς ελάτης), οικοσυστήµατα χαµηλών και υψηλών θαµνώνων που αποτελούν τη µακκία βλάστηση (αείφυλλοι - σκληρόφυλλοι θαµνώνες), φρυγανικά οικοσυστήµατα και οικοσυστήµατα φυλλοβόλων θαµνώνων, καθώς και µικτών αείφυλλλων σκληρόφυλλων - φυλλοβόλων θαµνώνων, που συνιστούν την ψευδοµακκία βλάστηση.

β) υδρόβια - λιµναία - παρόχθια οικοσυστήµατα: ποικίλες φυτοκοινότητες υδρόβιων µακροφύτων, που βρίσκονται εντός και περιµετρικά της λίµνης Παµβώτιδας. Πρόκειται για βλάστηση µε υδρόβια µακρόφυτα, που είτε είναι προσκολληµένα στο υπόστρωµα είτε είναι ελεύθερα πλέοντα.

Αξιολόγηση των ενδιαιτηµάτων / οικοτόπων

Παραλίµνια βλάστηση

Αποτελεί ιδιαίτερα σηµαντικό βιότοπο της περιοχής µελέτης. Παρά την περιορισµένη έκτασή της, στο ανατολικό κυρίως κοµµάτι της λίµνης, φιλοξενεί µια πολύ αξιόλογη πανίδα σπονδυλωτών. Η εναποµένουσα παραλίµνια βλάστηση µε όλο το σύστηµα των γειτονικών καναλιών αποτελούν σηµαντικότατο βιότοπο για τη διατήρηση των πληθυσµών της κιτρινοµποµπίνας, του λοφιοφόρου τρίτωνα, της βαλτοχελώνας και του σπιτόφιδου. Επιπλέον, η παραλίµνια βλάστηση αποτελεί και το µοναδικό ενδιαίτηµα, που στηρίζει ένα πολύ µικρό και αποµονωµένο πληθυσµό βίδρας. Από το γεγονός και µόνο της ύπαρξης αυτού του -µικρού και µε αβέβαιο µέλλον- πληθυσµού βίδρας, το ενδιαίτηµα της παραλίµνιας βλάστησης απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και εφαρµογή διαχειριστικών µέτρων προστασίας.

Ρηχά νερά (λιµνών και υδατοσυλλογών)

Το ενδιαίτηµα αυτό φιλοξενεί 8 είδη αµφιβίων και υδρόβιων ερπετών. Από τα είδη του παραρτήµατος ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, ο λοφιοφόρος τρίτωνας βρίσκει καταφύγιο αποκλειστικά σε αυτόν τον τύπο ενδιαιτήµατος και η βαλτοχελώνα ζει µόνο στα νερά και στην παραλίµνια βλάστηση. Θεωρείται σηµαντικός βιότοπος, η


κατάσταση και η ποιότητα των νερών του οποίου πρέπει να ελέγχονται σε µόνιµη βάση.

Ρέµατα

Τα ρέµατα της περιοχής µελέτης φιλοξενούν 4 συνολικά είδη αµφιβίων και υδρόβιων ερπετών. Είναι, κατά συνέπεια, φτωχότερα όσον αφορά στη βιοποικιλότητά τους, πάντα σε σχέση µε τα πλουσιότερα ενδιαιτήµατα της περιοχής. Από τα αµφίβια, τo είδος R. graeca ζει αποκλειστικά στα ρέµατα και εποµένως η ξήρανση, ρύπανση ή οποιαδήποτε άλλη παρόµοια παρέµβαση επί του ενδιαιτήµατος αυτού θα σήµαινε ταυτόχρονα την εξαφάνιση του είδους από την περιοχή µελέτης. Σηµειώνεται, εξ’ άλλου, ότι τα ρέµατα κατέχουν πρωταρχικό ρόλο στη διατήρηση της υδατικής ισορροπίας του οικοσυστήµατος και στη διαµόρφωση της φυσιογνωµίας του τοπίου. Έµµεσα, εποµένως, η διατήρησή τους σε καλή κατάσταση, µε µόνιµη ροή νερού, είναι σηµαντική για τη διατήρηση του βιολογικού πλούτου της περιοχής.

Ορεινές µικρές υδατοσυλλογές

Φτωχές σε βιολογικό πλούτο, όσον αφορά στα σπονδυλωτά, µε 2 µόνο είδη αµφιβίων, οι ορεινές υδατοσυλλογές είναι µάλλον δευτερεύουσας σηµασίας για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στην περιοχή µελέτης. Αξίζει εν τούτοις να σηµειωθεί ότι η αυστηρά προστατευόµενη (βάσει του Παραρτήµατος ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ) κιτρινοµποµπίνα ζει σε αυτόν τον τύπο ενδιαιτήµατος, σε αρκετά χαµηλούς πληθυσµούς.

Λιβαδικές εκτάσεις

Τα λιβάδια, µε 14 συνολικά είδη ερπετών, αποτελούν σηµαντικότατο βιότοπο για αυτή την κατηγορία σπονδυλοζώων. Η οχιά των λιβαδιών είδος σπανιότατο, που καλύπτεται από τα παραρτήµατα ΙΙ και IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, από την εθνική νοµοθεσία και από την συνθήκη CITES, επιβιώνει αποκλειστικά σε αυτό τον τύπο ενδιαιτήµατος, στα όρια της περιοχής µελέτης. Η παρουσία της και µόνο προσθέτει µεγάλη οικολογική αξία στις λιβαδικές εκτάσεις.

Θαµνώνες

Οι θαµνώνες αποτελούν το πιο πλούσιο ενδιαίτηµα της περιοχής µελέτης και είναι πολύ σηµαντικοί για τη διατήρηση της ερπετοπανίδας και ενός µεγάλου µέρους της πανίδας των θηλαστικών, ενώ δεν φιλοξενούν αµφίβια. Όσον αφορά στα πιο σηµαντικά είδη (βάσει του Παραρτήµατος ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ), που χρησιµοποιούν τα θαµνώδη ενδιαιτήµατα ως χώρους αναπαραγωγής ή θρέψης, αναφέρονται δυο χερσαίες χελώνες, ο λαφίτης, καθώς επίσης και ο µεγάλος ρι-νόλοφος. Στα όρια της περιοχής µελέτης έχει αναφερθεί κατά καιρούς η παρουσία του λύκου, είδους προτεραιότητας για την προστασία της άγριας ζωής.

Αγροτική οικιστική ζώνη

Το δεύτερο πλουσιότερο ενδιαίτηµα για την πανίδα των σπονδυλοζώων της περιοχής είναι η αγρο-οικιστική ζώνη, που περιλαµβάνει 27 είδη. Ο πλούτος του ενδιαιτήµατος αυτού επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στην ποικιλόµορφη ζώνη


του αγροτικού µωσαϊκού, η οποία αποτελεί σηµαντική δεξαµενή βιοποικιλότητας για τα ερπετά και τα θηλαστικά. Πρόκειται για ένα µωσαϊκού χαρακτήρα ενδιαίτηµα πολύ περιορισµένης έκτασης, µε µικρούς αγρούς, που διαχωρίζονται από φυσικούς φυτοφράχτες θάµνων ή συστάδες δέντρων. Τα µικροενδιαιτήµατα αυτά είναι πρωτίστης σηµασίας ως χώροι φωλεοποίησης, κάλυψης και θρέψης ενός µεγάλου αριθµού ερπετών κι αµφιβίων. Αντίθετα, οι τεράστιες εκτάσεις της εντατικοποιηµένης πεδινής αγροτικής ζώνης κάτω από την υψοµετρική των 600µ., η οποία αποτελεί προϊόν αναδασµού και δεν περιέχει σχεδόν καθόλου ενδιάµεσα βλαστητικά στοιχεία µεταξύ των αγρών, είναι µηδαµινής σηµασίας. Η οικιστική ζώνη των χωριών δεν είναι ιδιαίτερα πτωχή, λόγω των εκτεταµένων κήπων και της εγγύτητας µε την αγροτική ζώνη. Όσον αφορά στα πιο σηµαντικά είδη, που ζουν στο αγροτικό µωσαϊκό τµήµα της εν λόγω ζώνης, αυτά περιλαµβάνουν τη χερσαία χελώνα, δύο λαφιάτες, καθώς επίσης το µεγάλο ρινόλοφο.

Συµπερασµατικά, η βλάστηση της περιοχής µελέτης χαρακτηρίζεται από σχετικά µεγάλη ποικιλότητα σε τύπους φυσικών οικοτόπων του Παρ. Ι της Οδηγίας 92/43/Ε.Ο.Κ. (14 τύποι οικοτόπων και µωσαϊκά βλάστησης από δύο ή περισσότερους οικοτόπους µε τη µορφή νησίδων), οι οποίοι εντάσσονται σε επιµέρους ενότητες και ζώνες βλάστησης.

ΑII.1.2.2 Βλάστηση (Χλωρίδα) – Τύποι οικοτόπων

α) Βιοκλιµατικά καθοριζόµενα οικοσυστήµατα

∆ΑΣΗ (Corine)

Τύποι οικοτόπου Natura 2000:

o Ελληνικά δάση πρίνου. Κωδικός: 934Α

o ∆άση οστρυάς, ανατολικής γαύρου και µικτά θερµόφιλα δάση. Κωδικός: 925Α

o Ψευδοµακκί. Κωδικός: 5350

ΘΑΜΝΟΙ ΚΑΙ / Ή ΠΟΩ∆ΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗ (Corine)


o Υψηλοί θαµνώνες µε Juniperus oxycedrus. Κωδικός: 5211

o Ορεινά- και Ορο- µεσογειακά χέρσα εδάφη µε ακανθώδεις θάµνους . Κωδικός: 4090

o Ψευδοστέππες µε αγρoστώδη και θερόφυτα. Κωδικός: 6220*

o Φρύγανα µε Sarcopoterium spinosum. Κωδικός: 5420

β) Εδαφικά εξαρτώµενα οικοσυστήµατα

Υ∆ΑΤΙΝΕΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ (Corine)

Αφορά τις παρακάτω περιοχές υδρόβιας βλάστησης:

Τύποι οικοτόπων Natura 2000:

o Ευτροφικές φυσικές λίµνες µε βλάστηση τύπου Magnopotamion ή Hydrocharition. Κωδικός: 3150


o Ποταµοί της Μεσογείου µε περιοδική ροή. Κωδικός: 3290

o Η επιπλέουσα βλάστηση υδροχαρών φυτών (βατραχιώδη) των ποταµών στους πρόποδες των βουνών και στις πεδιάδες. Κωδικός: 3260

ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΥΓΡΕΣ ΖΩΝΕΣ (Corine)


o Καλαµώνες. Κωδικός: 72AO

o ∆άση ανατολικής πλατάνου (Platanion orientalis) και συστάδες µε λευκή ιτιά και λευκή λεύκα. Κωδικοί: 92CO, 92AO

ΑII.1.2.3 Καταγραφή και αξιολόγηση πλούτου πανίδας

Η ευρύτερη περιοχή µελέτης φιλοξενεί σηµαντικό αριθµό σπονδυλωτών, που ανέρχονται στο 30% των σπονδυλοζώων της Ελλάδας. Xαρακτηριστικό είναι ότι αντιπροσωπεύονται όλες οι βασικές ταξινοµικές µονάδες των σπονδυλωτών, δείγµα της υγείας και της ποικιλότητας του οικοσυστήµατος. Ιδιαίτερα µεγάλη είναι η σηµασία της περιοχής για τα αµφίβια και τα ερπετά.

Σπονδυλωτά

Αµφίβια (Amphibia)

Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν 9 από τα 17 είδη αµφιβίων της Ελλάδας. Θεωρείται ένας από τους πιο σηµαντικούς βιότοπους αµφιβίων της χώρας µας, αφού φιλοξενεί το 53% του συνόλου των αµφιβίων και 5 από τις 6 οικογένειες αµφιβίων της Ελλάδας. Η λίµνη των Ιωαννίνων αποτελεί έναν από τους κύριους βιοτόπους του είδους Rana epirotica, που παρουσιάζει πολύ περιορισµένη κατανοµή και εµφανίζεται µόνο στη ∆υτική Ελλάδα.

Ερπετά (Reptilia)

Η ερπετοπανίδα της ευρύτερης περιοχής µελέτης είναι εξαιρετικά πλούσια, ανερχόµενη σε 24 είδη, από τα 55 είδη χερσαίων ερπετών της χώρας (ποσοστό 44%).

Θηλαστικά (Mammalia)

Στην ευρύτερη περιοχή µελέτης καταγράφηκαν 20 είδη θηλαστικών -που ανήκουν σε 12 συνολικά οικογένειες- από τα 115 είδη θηλαστικών της Ελλάδας (ποσοστό 17%).

Συµπερασµατικά, η περιοχή µελέτης είναι πολύ σηµαντική για τα αµφίβια και τα ερπετά. Μπορεί, δε, να θεωρηθεί αρκετά σηµαντική ως βιότοπος θηλαστικών.

Ασπόνδυλα

Όσον αφορά στα ασπόνδυλα, έχουν καταγραφεί 44 είδη χερσαίων ασπονδύλων, ενώ θεωρείται βέβαιη η ύπαρξη πολλών ακόµα. Το ορθόπτερο Chortihippus lacustris αποτελεί είδος ενδηµικό της λίµνης Παµβώτιδας. Σηµαντικοί είναι οι πληθυσµοί της καραβίδας και της γαρίδας.

Ορνιθοπανίδα


Στην ευρύτερη περιοχή µελέτης έχουν καταγραφεί µέχρι σήµερα 169 είδη πτηνών, τα 48 από τα οποία περιλαµβάνονται στο Παράρτηµα Ι της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ. Τα µισά περίπου προστατευόµενα είδη (25 από τα 48), χρησιµοποιούν περιοχές όπου δεν καλύπτεται νοµοθετικά η προστασία τους.

Τα καταγεγραµµένα είδη ταξινοµούνται γενικά σε τέσσερις οικολογικές οµάδες:

• Τα αρπακτικά είδη (ηµερόβια και νυκτόβια),

• τα υδρόβια και παρυδάτια είδη, που περιλαµβάνουν είδη άµεσα συνδεδεµένα µε την παρουσία της λίµνης,

• τα µη στρουθιόµορφα είδη (εκτός των αρπακτικών, των υδροβίων και παρυδατίων ειδών),

• τα στρουθιόµορφα είδη.

Στα αρπακτικά και τα υδρόβια είδη συγκαταλέγεται το υψηλότερο ποσοστό προστατευόµενων ειδών. Το σύνολο των αρπακτικών ειδών και το 47% των υδροβίων ειδών προστατεύεται από το Ν.1335/83, ενώ το 65% των ειδών της πρώτης κατηγορίας και το 37% της δεύτερης προστατεύεται από την Οδηγία 79/409.

Συνοπτικά, τα γενικά συµπεράσµατα σχετικά µε την ορνιθοπανίδα της περιοχής διατυπώνονται ως εξής:

1. Η λίµνη των Ιωαννίνων και η ευρύτερη περιοχή διαθέτει αξιόλογη ορνιθοπανίδα, η σύνθεση της οποίας δικαιολογεί την ένταξή της περιοχής στο δίκτυο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας, µε βάση την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ.

2. Κανένα από τα είδη, που καταγράφηκαν στην περιοχή, δεν παρουσιάζει πληθυσµούς σηµαντικούς σε διεθνές επίπεδο. Όµως, η µεγάλη ποικιλία της ορνιθοπανίδας και η παρουσία υψηλού αριθµού προστατευόµενων ειδών αποτελούν παραµέτρους, που προσδίδουν σηµαντική ορνιθολογική αξία στην περιοχή.

3. Ωστόσο, η σηµασία της ευρύτερης περιοχής µελέτης για την ορνιθοπανίδα δεν καταδεικνύεται πλήρως από τη σηµερινή κατάσταση των πληθυσµών που φιλοξενούνται στον υγρότοπο και τη γύρω περιοχή. Αυτό συµβαίνει γιατί ο υγρότοπος υποφέρει από σηµαντικά προβλήµατα.

4. Η σηµερινή κατάσταση αποτελεί προϊόν της συνεχιζόµενης υποβάθµισης, από την έλλειψη ουσιαστικής περιβαλλοντικής διαχείρισης, και δεν αντιπροσωπεύει σε καµία περίπτωση το πραγµατικό δυναµικό της λίµνης των Ιωαννίνων και της ευρύτερης περιοχής µελέτης.

ΑII.1.3 Προστατευόµενα συστήµατα στη περιοχή του Ρ.Σ. Ιωαννίνων Από την παραπάνω περιγραφή της βλάστησης και της πανίδας, γίνεται κατανοητό ότι σε µεγάλη έκταση της περιοχής µελέτης αναπτύσσονται αξιόλογα οικοσυστήµατα µε µεγάλη βιοποικιλότητα. Ένας µεγάλος αριθµός των περιοχών αυτών, συµπεριλαµβάνεται σε λίστες ευαίσθητων ή/και προστατευόµενων περιοχών µε κύριο κριτήριο την οικολογική και αισθητική τους αξία.

Εθνικά Πάρκα


Λόγω της ιδιαιτερότητας και της σπανιότητας των οικοσυστηµάτων της χέρσας περιοχής των ορεινών όγκων της Β. Πίνδου, θεσπίστηκε η ΚΥΑ 23069 (ΦΕΚ 639/14-6-2005), που χαρακτηρίζει την περιοχή ως Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου. Μέρος του Πάρκου αυτού ανήκει στην περιοχή µελέτης και καλύπτει κυρίως περιοχές του Όρους Μιτσικελίου.

Εθνικός κατάλογος περιοχών Natura 2000 (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ)

Στην περιοχή µελέτης περιλαµβάνονται 3 περιοχές του Εθνικού Καταλόγου, οι οποίες παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα:

ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ

A/A ΚΩ∆ΙΚΟΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

1 GR 2130005 Λίµνη Ιωαννίνων

2 GR 2130007 Όρος Λάκµος (Περιστέρι)

3 GR 2130008 Όρος Μιτσικέλι

Η λίµνη Παµβώτις και οι περιµετρικές της εκτάσεις έχουν χαρακτηρισθεί ως Ζ.Ε.Π. (Ζώνη Ειδικής Προστασίας) και Τ.Κ.Σ. (Τόπος Κοινοτικής Σηµασίας) αντιστοίχως, µε κωδικό GR2130005 «Λίµνη Ιωαννίνων», ενώ τµήµα της περιοχής µελέτης βρίσκεται εντός των ορίων των Ζ.Ε.Π. και Τ.Κ.Σ. µε κωδικούς GR2130007 «Όρος Λάκµος (Περιστέρι)» και GR2130008 «Όρος Μιτσικέλι».

Για την Λίµνη Παµβώτιδα εκδόθηκε ΚΥΑ των Υπουργών ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε., Ανάπτυξης και Γεωργίας µε αριθ. 22943/2003 για το χαρακτηρισµό της, ως περιοχή Οικοανάπτυξης και τον καθορισµό ζωνών προστασίας. Η ΚΥΑ αυτή πρόσφατα αναιρέθηκε µε απόφαση του Σ.Τ.Ε. Υπό έκδοση είναι επίσης Προεδρικό ∆ιάταγµα για αντίστοιχη προστασία του Όρους Λάκµος (Περιστέρι) και της ευρύτερης περιοχής των Τζουµέρκων (Νότια Πίνδος).

ΑII.1.4 Άλλες φυσικές περιοχές Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους Στην περιοχή µελέτης, ο τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους µε αξιόλογα αρχιτεκτονικά και οικολογικά χαρακτηριστικά είναι το νησί της Λίµνης των Ιωαννίνων, η παραλίµνια περιοχή και το φρούριο. Περιλαµβάνονται και τµήµατα της πόλεως τα οποία διατηρούν τον παραδοσιακό τους χαρακτήρα και κρίνονται ότι έχουν ανάγκη ειδικής προστασίας. Οι περιοχές που περιλαµβάνονται είναι: - Ν∆ του φρουρίου, ζώνη οριζόµενη από την ακτή, την οδό Μετσόβου, την οδό

Ζαλοκώστα µέχρι συναντήσεως της µε την οδό Γιασέφ Ελγιά. - Β∆ του φρουρίου, ζώνη οριζόµενη από την ακτή, την οδό Πατριάρχη Ευαγγελίδη,

την οδό Κουντουριώτου, µέχρι συναντήσεως της µε την οδό Ζάππα. Αισθητικά ∆άση Στην περιοχή µελέτης υπάρχει το χαρακτηρισµένο ως αισθητικό δάσος των Ιωαννίνων (Π.∆. 837/1976, ΦΕΚ 306/Α/16-11-1976). Πρόκειται για οµήλικο τεχνητό δάσος, τραχείας πεύκης, ηλικίας 60-70 ετών που επεκτείνεται στην παρυφές της


πόλης. Γενικά είναι φτωχό τεχνητό οικοσύστηµα, αλλά προσφέρει δυνατότητες αναψυχής και πανοραµική θέα. Περιοχές CORINE

ΠΕΡΙΟΧΕΣ CORINE

A/A ΚΩ∆ΙΚΟΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

1 A00060098 Λίµνη Ιωαννίνων (2.200 Ηa)

2 A00060100 Όρος Περιστέρι (19.000 Ha)

Καταφύγια Άγριας Ζωής Στην περιοχή µελέτης έχουν ανακηρυχθεί τα ακόλουθα καταφύγια θηραµάτων και περιοχές απαγόρευσης κυνηγιού για ορισµένο χρόνο. Βάσει του Ν.2637/1998, τα υφιστάµενα καταφύγια θηραµάτων µετονοµάζονται σε «καταφύγια άγριας ζωής», όπου εκτός των ειδών της άγριας πανίδας προστατεύονται και τα είδη της αυτοφυούς άγριας χλωρίδας

ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΖΩΗΣ

A/A ΚΩ∆ΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗ

1 503,32 ∆.∆. Μουζακαίων, ∆. Παµβώτιδας ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΚΥΝΗΓΙΟΥ

1 503,16 Λίµνη Ιωαννίνων

2 503,31 Άνω & Κάτω Λαψίστας, ∆.∆. Ελεούσας

3 503,35 Κρανούλας, ∆.∆. Περιβλέπτου

Εκτός από τα καταφύγια θηραµάτων, στην περιοχή υπάρχουν και «ζώνες διάβασης τρυγονιών», δηλαδή περιοχές όπου επιτρέπεται το κυνήγι από τις 20 Αυγούστου έως τις 14 Σεπτεµβρίου, των παρακάτω ειδών: τρυγονιού, φάσσας, αγριοπερίστερου, ορτυκιού, σιταρίθρας, τσίχλας, κεδρότσιχλας, κοκκινότσιχλας και γερακότσιχλας και από 15 Σεπτεµβρίου επιτρέπεται το κυνήγι τους παντού εκτός καταφυγίων, καθώς και των υπολοίπων θηρεύσιµων ειδών. Οι ζώνες αυτές στη περιοχή µελέτης είναι οι εξής:

ΖΩΝΕΣ ∆ΙΑΒΑΣΗΣ ΤΡΥΓΟΝΙΩΝ

A/A ΖΩΝΗ

1 Οροπεδίου Ιωαννίνων

2 Παλιαιών Αλωνιών-Περάτης-Κόντσικας-Πολυλόφου (πεδινά)

ΑII.2 Ανθρωπογενες περιβάλλον – πιέσεις / απειλές – υποβάθµιση περιβάλλοντος & φυσικών πόρων ΑΙΙ.2.1 Τεχνικά έργα - Πιέσεις (Εγνατία Οδός, ΟΣΕ, Ιόνια) Η Εγνατία οδός τέµνει σχεδόν στο µέσον την περιοχή µελέτης και είναι προφανές ότι λειτουργεί ως φράγµα για την επικοινωνία των δύο τµηµάτων της όσον αφορά οχήµατα, ανθρώπους και ζώα και µάλιστα σε µια πεδινή περιοχή µε πυκνό δίκτυο


οικισµών και ακόµα πυκνότερο δίκτυο κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων. Η οδός έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, διαπιστώνεται ενίοτε στην πράξη ότι οι προβλέψεις της όσον αφορά τα σχετικά περάσµατα δεν είναι επαρκείς. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται η εξέταση της δυνατότητας αύξησης των περασµάτων έστω και εκ των υστέρων σε ορισµένα σηµεία (µε τοπικές διατρήσεις).

Η γειτνίαση της οδού µε οικισµούς της περιοχής µελέτης εύλογα δηµιουργεί την ανησυχία για τα προβλήµατα θορύβου κατά την πλήρη λειτουργία του έργου. Σηµειώνεται ωστόσο ότι ως πάγια τακτική του ΥΠΕΧΩ∆Ε, όλα τα έργα οδοποιίας περιλαµβάνουν ρητό περιβαλλοντικό όρο για παρακολούθηση της στάθµης του θορύβου µε την έναρξη λειτουργίας του έργου σε όλα τα σηµεία ύπαρξης κτισµάτων ή ορίων οικισµών σε απόσταση µικρότερη των 200 µέτρων από τον άξονα της οδού και την τοποθέτηση ηχοπετασµάτων, εφόσον ο κυκλοφοριακός θόρυβος υπερβαίνει τα ισχύοντα θεσµοθετηµένα όρια.

Τα υπό κατασκευή έργα των νέων σιδηροδροµικών γραµµών και σταθµών του ΟΣΕ είναι επίσης οι κύριες παρεµβάσεις υποδοµών που δηµιουργούν µείζονες προκλήσεις optimum περιβαλλοντικής ένταξης στη περιοχή µελέτης.

ΑΙΙ.2.2 Απόβλητα – Απορρίµµατα / Πιέσεις από την Αστική δραστηριότητα Αστικά Στερεά Απόβλητα

Η διαχείριση των απορριµµάτων παρουσιάζει σοβαρά προβλήµατα, τόσο στην αποκοµιδή, όσο και στη διάθεση, µε εξίσου σοβαρά αρνητικά αποτελέσµατα για το περιβάλλον και τη δηµόσια υγεία. Από υδρογεωλογική άποψη τα πετρώµατα του υπεδάφους στις περιοχές που λειτουργούν οι διάφορες χωµατερές του Νοµού είναι ως επί τω πλείστον υδατοπερατά, µε ότι αυτό συνεπάγεται ως προς την κατείσδυση των στραγγισµάτων από τις χωµατερές προς τον υπόγειο υδροφορέα.

Το µεγαλύτερο πρόβληµα στο σχεδιασµό ολοκληρωµένης διαχείρισης απορριµµάτων του Νοµού, είναι η µεγάλη διασπορά των παραγόµενων απορριµµάτων στις ηµιαστικές και αγροτικές περιοχές.

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την ανεξέλεγκτη διάθεση των απορριµµάτων είναι σηµαντικές (Αυτανάφλεξη των σκουπιδιών, ρύπανση του εδάφους, των επιφανειακών και κυρίως των υπογείων υδάτων και ρύπανση από τη διάχυση δυσάρεστων οσµών (βιοαέριο) και από υλικά (χαρτιά, πλαστικά και άλλα ελαφρά υλικά) που παρασύρονται από τον άνεµο, µε τελικό αποτέλεσµα τη συνολική ρύπανση και αισθητική υποβάθµιση του πολεοδοµικού, φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου).

Αστικά λύµατα

Η λίµνη ήταν άµεσος και έµµεσος αποδέκτης του µεγαλύτερου ποσοστού των ρυπαντικών φορτίων που παράγονταν από τις δραστηριότητες του λεκανοπεδίου. µέχρι πριν λίγα χρόνια, που τέθηκε σε λειτουργία η εγκατάσταση βιολογικού καθαρισµού στα βόρεια της πόλης. Στη λίµνη διαφεύγουν παρ’ όλα αυτά και σηµαντικές ποσότητες ρυπαντικού φορτίου, προερχόµενου από τη λειτουργία των


κτηνοτροφικών µονάδων (χοιροστάσια) που βρίσκονται νότια-νοτιοανατολικά της πόλης. Η διάθεση των αστικών λυµάτων στους υδάτινους αποδέκτες γίνεται σε ορισµένες περιπτώσεις χωρίς καµία επεξεργασία, ενώ δεν προβλέπεται κάποια µεταβολή στο άµεσο µέλλον.

Νοσοκοµειακά υγρά λύµατα και στερεά απόβλητα

Τα λύµατα του νοσοκοµείου Χατζηκώστα, σύµφωνα µε τις πληροφορίες των αρµόδιων υπηρεσιών, επεξεργάζονται σε µονάδα και στη συνέχεια, διοχετεύονται, µέσω αγωγού, στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυµάτων της πόλης. Έχει γίνει πρόβλεψη αγωγών για χηµικά λύµατα, ενώ στο νοσοκοµείο υπάρχει και πυρολυτικός αποτεφρωτήρας για τα λοιµώδη απόβλητα.

Η διαχείριση των υγρών λυµάτων του Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου γίνεται σε στάδια ανάλογα µε την προέλευση των αποβλήτων. Στη συνέχεια τα λύµατα καταλήγουν σε µονάδα δευτεροβάθµιας επεξεργασίας και διοχετεύονται µέσω αγωγού στην τάφρο Λαγκάτσα (χωρίς να υπάρχει εγκεκριµένη άδεια).. ΑΙΙ.2.3 Πιέσεις από την Γεωργική δραστηριότητα – Πηγές ρύπανσης Πέραν της βελτίωσης που επήλθε στην παραγωγική διαδικασία τα τελευταία χρόνια µε την εισαγωγή σύγχρονης τεχνολογίας, η συστηµατική χρήση µεγάλων ποσοτήτων λιπασµάτων σε συνδυασµό µε τις κρατούσες κλιµατολογικές συνθήκες (παρατεταµένη υγρή περίοδος σε αλληλοδιαδοχή µε ξηρή), επιβάλλει τη χρήση µεγάλων ποσοτήτων φυτοφαρµάκων, προκειµένου να επιτευχθεί ικανοποιητική φυτοπροστασία. Η αλόγιστη χρήση φυτοφαρµάκων και λιπασµάτων καθώς και η µη ορθολογική διαχείριση του υδάτινου δυναµικού, µπορεί να προκαλέσει σηµαντικές διαταραχές στο φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο. Η γενικότερη οικολογική επίπτωση των φυτοφαρµάκων συνίσταται:

• στην τοξικότητά τους που αφορά ένα πολύ ευρύ φάσµα οργανισµών

• στην παραµονή τους στη φύση µε την αρχική τους µορφή ή σαν µεταβολιτών (υπολειµµατική δράση), που έχει σαν συνέπεια τη συσσώρευση και την είσοδό τους στην τροφική αλυσίδα, µε αποτέλεσµα µεταλλάξεις και αναπαραγωγικές δυσλειτουργίες στους ζώντες οργανισµούς

• στην ικανότητα µετακίνησής τους, µακριά από τον τόπο εφαρµογής τους

Είναι γνωστό ότι οι δραστικές ουσίες των φυτοφαρµάκων αποδοµούνται δύσκολα. Μερικά φυτοφάρµακα όταν µεταβολίζονται, δίνουν προϊόντα, µεταβολίτες, που είναι πιο δραστικά και επικίνδυνα απ’ ότι τα ίδια τα φυτοφάρµακα. Τα φυτοφάρµακα µέσω µιας σειράς φυσικών, χηµικών και βιολογικών διεργασιών, καταλήγουν στα επιφανειακά νερά, τα οποία ρυπαίνουν. Στην περίπτωση των χλωριωµένων παρασκευασµάτων η ρύπανση διατηρείται για χρόνια ή και δεκαετίες ενώ µπορεί να αποβεί επικίνδυνη για τους ζώντες οργανισµούς. Ο κύκλος της ρύπανσης κλείνει µε τη ρύπανση του πόσιµου νερού.


Σε ότι αφορά τα λιπάσµατα, τα νιτρικά και φωσφορικά άλατα που περιέχουν, συµβάλλουν στον ευτροφισµό των επιφανειακών υδάτων, θέτοντας σε κίνδυνο τους ευαίσθητους οργανισµούς που ζουν σ’ αυτά. Ένα µέρος των λιπασµάτων και των φυτοφαρµάκων που δεν απορροφάται από τα φυτά, συσσωρεύεται στο έδαφος ή καταλήγει στα υπόγεια νερά, δηµιουργώντας προβλήµατα ρύπανσης στους εν λόγω αποδέκτες. Λαµβάνοντας υπόψη ότι τα διαθέσιµα υπόγεια νερά είναι περιορισµένα, το πρόβληµα γίνεται οξύτερο, καθώς λόγω των χαµηλών παροχών, η συγκέντρωση των ρυπαντών είναι αυξηµένη.

ΑΙΙ.2.4 Πιέσεις από την Κτηνοτροφική δραστηριότητα – Πηγές ρύπανσης Η οργανωµένη κτηνοτροφία περιλαµβάνει κυρίως πτηνοτροφικές εκµεταλλεύσεις και η περιοχή µελέτης αποτελεί µια από τις σηµαντικότερες πτηνοτροφικές περιοχές της χώρας.

Οι χοιροτροφικές µονάδες στην πλειοψηφία τους είναι µικρού µεγέθους, ενώ υπάρχουν ελάχιστες µεσαίου και µεγάλου µεγέθους. Τα τελευταία χρόνια, ο αριθµός των χοιροτροφείων φθίνει και υπάρχει τάση περαιτέρω µείωσης. Οι περιοχές µε τη µεγαλύτερη δυναµικότητα σε χοιροµητέρες είναι το Ροδοτόπι, το ∆ροσοχώρι και ο Κατσικάς.

Η επιφανειακή διάθεση των υγρών αποβλήτων από τα χοιροτροφεία καθώς και των στερεών αποβλήτων από τα πτηνοτροφεία, δηµιουργεί σηµαντικό πρόβληµα γιατί δεν υφίστανται ολοκληρωµένη διαχείριση. Τα ρυπαντικά φορτία που διατίθενται στο έδαφος, µέσω των επιφανειακών απορροών κυρίως, αλλά και µε την διήθηση, καταλήγουν στους επιφανειακούς και υπόγειους υδάτινους αποδέκτες, και κυρίως στον Καλαµά και την Παµβώτιδα.

Σηµαντικό επίσης πρόβληµα αποτελεί και η δυσοσµία που προέρχεται από χοιροτροφεία και πτηνοτροφεία. Η δυσοσµία είναι έντονη κατά τη διάρκεια του καθαρισµού των εγκαταστάσεων ή κατά την αναµόχλευση της κοπριάς για τη φόρτωση και αποµάκρυνσή της και οφείλεται στην παρουσία στα απόβλητα ενώσεων, όπως υδρόθειο, αµµωνία, µερκαπτάνες κ.ά.

Το πρόβληµα διογκώνεται αν αναλογιστούµε και το διάσπαρτο της εγκατάστασής τους, γεγονός που προκαλεί σοβαρότατη υποβάθµιση όχι µόνο των υδάτων, αλλά και του συνόλου σχεδόν των χρήσεων γης.

Σηµειώνεται ότι η έλλειψη ή πληµµελής τήρηση των κανόνων υγιεινής και καθαριότητας από τις κτηνοτροφικές µονάδες µπορεί να τις µετατρέψει σε πηγές µετάδοσης ασθενειών.

ΑΙΙ.2.5 Πιέσεις από τη Βιοµηχανική δραστηριότητα – Πηγές ρύπανσης Ο όγκος των υγρών αποβλήτων που παράγουν οι βιοµηχανίες εντός της ΒΙ.ΠΕ., διατίθεται σε στεγανούς βόθρους. Προβλέπεται όµως η συνεπεξεργασία αυτών µαζί µε τα λύµατα της πόλης των Ιωαννίνων, στην υφιστάµενη εγκατάσταση βιολογικού καθαρισµού αστικών λυµάτων και για το σκοπό αυτό κατασκευάζεται το αποχετευτικό δίκτυο της ΒΙ.ΠΕ..


Όσον αφορά τα στερεά απορρίµµατα των βιοµηχανιών εντός της ΒΙ.ΠΕ., οι ίδιες οι βιοµηχανίες αναλαµβάνουν να τα προωθούν στη χωµατερή του ∆ήµου.

Για τα αέρια απόβλητα των βιοµηχανιών που συγκεντρώνονται στο λεκανοπέδιο δεν έχει γίνει εκτίµηση.

ΑΙΙ.2.6 Πιέσεις από την Εξορυκτική δραστηριότητα – Πηγές ρύπανσης Στη περιοχή Ρ.Σ. λειτουργούν 2 θεσµοθετηµένες λατοµικές περιοχές:

• Περιοχή Μαρµάρων θέση «Πύργος» του ∆. Ιωαννιτών

• Περιοχή «Κουρί – Κοφτερό – Εικόνες» του ∆. Πασαρώνος

Κατά καιρούς λειτουργούν λατοµεία εκτός θεσµοθετηµένων περιοχών, όταν πρόκειται για έργα δηµόσιας ωφέλειας (Νοµαρχιακά ή ∆ιανοµαρχιακά έργα).

Οι κυριότερες δυσµενείς επιπτώσεις από τη λειτουργία των λατοµείων σχετίζονται µε την αέρια ρύπανση (σκόνη), η οποία προκαλείται από την θραύση και την άλεση του πετρώµατος, καθώς και µε την αλλοίωση του τοπίου, επιπτώσεις οι οποίες πρέπει να αντιµετωπίζονται µε µια σειρά κατάλληλων µέτρων και σύµφωνα µε όσα ορίζονται στους εγκεκριµένους περιβαλλοντικούς όρους.

ΑΙΙ.3 Αστικό περιβάλλον και αστικά τοπία ΑΙΙ.3.1 Τα Τοπία της πόλης Η πόλη των Ιωαννίνων τοπιολογικά αποτελεί µια πόλη τοπίο. Η ιδιαιτερότητά της θέσης της ιστορικής πόλης και του Κάστρου της σε σχέση µε τη Λίµνη και το Νησί της, η πανάρχαια συνύπαρξη των αρχαίων τόπων της στην ίδια περίµετρο της Λίµνης και η εντυπωσιακή σκηνική παρουσία του Μιτσικελίου Όρους ως «αντιεικόνα» της πόλης στην απέναντι όχθη κλίνοντας τη φυσική περίµετρο της λίµνης, συνιστούν ένα σύνθεστο φυσικό και πολιτιστικό τοπίο, µοναδικής αισθητικής αξιάς και ελκτικότητας.

Το τοπίο αυτό αποτελεί το σκηνικό της καθηµερινής ζωής της πόλης των Ιωαννίνων και το σηµαντικότερο παράγοντα ποιότητας ζωής.

Η πολιτιστική και αισθητική του αξία και τα πολλαπλά µνηµεία και παραδόσεις που το συνοδεύουν, έχουν υπερτοπική συγκριτικά µεγάλη αξία σε σχέση µε τις λοιπές πόλεις του ελληνικού χώρου, και ως εκ τούτου υπερτοπική εµβέλεια ως πόρος αστικού τουρισµού.

Η κυριαρχία του σύνθετου αυτού χώρου τοποθετεί σε δεύτερη διαβάθµιση τα λοιπά περιβάλλοντα ορεινά και ηµιορεινά φυσικά και ενδιάµεσα επίπεδα αγροτικά τοπία του Λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων, τοπία όµως που αν και δευτερεύουσας τοπιολογικής σηµασίας είναι τοπία συνοδείας του προαναφερθέντος µεγαλειώδους τοπιακού συνόλου της «πόλης-λίµνης». Ο χώρος αυτός συνοδείας είναι απολύτως απαραίτητο στοιχείο διατήρησης της αισθητικής αξίας και της ποιότητας του πρωτεύοντος συστήµατος «πόλης-λίµνης-Μιτσικελίου».


ΑΙΙ.3.2 Το Πολιτιστικό περιβάλλον (βλέπε κεφάλαιο ΑΙ)

ΑΙΙ.3.3 Ατµόσφαιρα Η ατµοσφαιρική ρύπανση στη περιοχή µελέτης συνίσταται σε περιορισµένη παραγωγή αερίων ρύπων που δεν θεωρείται σηµαντική. Ρυπαίνουσες δραστηριότητες µπορούν να θεωρηθούν τα κεραµουργεία, τα λατοµεία αδρανών υλικών και τα συγκροτήµατα παραγωγής ασφαλτοµίγµατος. Παρ’ όλο που η πόλη των Ιωαννίνων αντιµετωπίζει σηµαντικό κυκλοφοριακό πρόβληµα, δεν έχει σηµειωθεί ιδιαίτερη ατµοσφαιρική ρύπανση, οφειλόµενη στις εκποµπές των τροχοφόρων οχηµάτων.

Η διέλευση των µεγαλύτερων οδικών έργων του νοµού (Εγνατία οδός, Ιονία οδός) από το λεκανοπέδιο, µπορεί να επιβαρύνει τον αέρα µε ρύπους.

Τέλος, ρύπανση του αέρα προκαλείται από την αυτανάφλεξη και από την εσκεµµένη καύση των σκουπιδιών στις ανοιχτές χωµατερές.

ΑΙΙ.4 Αξιολόγηση – απειλές ΑΙΙ.4.1 Χερσαία οικοσυστήµατα

Τα οικοσυστήµατα σήµερα δέχονται τις µεγαλύτερες ανθρωπογενείς πιέσεις και για το λόγο αυτό παρουσιάζουν σηµάδια υποβάθµισης. Οι πιέσεις αυτές συνίστανται σε: Υπερβόσκηση, πυρκαγιές, υλοτοµία, αποψίλωση, λαθροθηρία και σε έντονες ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η ανεξέλεγκτη δόµηση και η. διάνοιξη νέων δρόµων

Η περιοχή διασχίζεται από την Εγνατία Οδό και την Ιόνια, µεγάλα οδικά έργα, των οποίων οι επιπτώσεις στο περιβάλλον θεωρούνται σηµαντικές, κυρίως όσον αφορά την αλλοίωση του τοπίου και το διαχωρισµό του οικοσυστήµατος.

ΑΙΙ.4.2 Λιµναία οικοσυστήµατα / Υδάτινοι αποδέκτες Χλωρίδα, οικότοποι, βλάστηση

Οι φυσικοί οικότοποι της λίµνης Παµβώτιδας και κατά συνέπεια τα χλωριδικά στοιχεία που δοµούν ποιοτικά και ποσοτικά τις επιµέρους φυτοκοινωνίες, δέχονται πιέσεις από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, οι οποίες είναι:

α) εκχερσώσεις παρόχθιας βλάστησης, οι οποίες οδηγούν στην ποσοστική µείωση της επιφάνειας των παρόχθιων φυτοκοινωνιών

β) αποξηράνσεις λιµνών, όπως η Λαψίστα, αποστραγγίσεις ελωδών εκτάσεων στα ανατολικά τµήµατα της λίµνης και δηµιουργία αναχώµατος, µε αποτέλεσµα την απώλεια των περιοδικά κατακλυζόµενων υγρών λιβαδιών και των ρηχών εκτάσεων της λίµνης

γ) διατάραξη του υδατικού ισοζυγίου της λίµνης και ρύπανση (αστική και από την γεωργοκτηνοτροφική δραστηριότητα), η οποία ευνοεί την δηµιουργία ευτροφικών καταστάσεων και αλλαγή της χλωριδικής δοµής των υδρόβιων φυτοκοινωνιών της λίµνης.


Πανίδα

Οι πιέσεις που δέχεται η πανίδα του λιµναίου οικοσυστήµατος οφείλονται στους εξής άξονες ανθρώπινης δραστηριότητας:

α) συρρίκνωση της λίµνης, επιχωµάτωση και καταστροφή παραλίµνιων ενδιαιτηµάτων

β) διατάραξη υδατικού ισοζυγίου πηγών-καταβόθρων και κακή διαχείριση νερού

γ) κακή ποιότητα νερού, ευτροφισµός και ρύπανση από γεωργικά, αστικά, κτηνοτροφικά λύµατα

δ) άµεσες παρεµβάσεις στην υδρόβια πανίδα

Απειλές για το λιµναίο οικοσύστηµα µε αρνητικές συνέπεις για τη χλωρίδα και πανίδα του.

Οι συνέπειες στη λίµνη από τις ανθρώπινες δραστηριότητες τα τελευταία τριάντα χρόνια, είναι η αύξηση των εισερχόµενων φερτών υλών, η εισροή ποσοτήτων ρυπαντικών φορτίων, η µείωση των ποσοτήτων καθαρών υδάτων, και η αύξηση του χρόνου ανανέωσης τους. Οι οικολογικές επιπτώσεις στο οικοσύστηµα της λίµνης που οφείλονται στις συνέπειες των δραστηριοτήτων, είναι:

• Ο συνεχής περιορισµός της έκτασης και του βάθους της

• Ο ευτροφισµός και η ρύπανση των υδάτων της

• Η έντονη διαταραχή και η υποβάθµιση του οικοσυστήµατός της. Η αντιµετώπιση των προβληµάτων ρύπανσης επιδιώκεται, µεταξύ άλλων, µέσω της συµπλήρωσης των αναγκαίων υποδοµών και των ευκαιριών χρηµατοδότησής τους από τα προγράµµατα της Ε.Ε.


Α.ΙΙΙ. ∆ΙΑΓΝΩΣΗ - ΣΕΝΑΡΙΑ

ΑΙΙΙ.1 Βασικά προγραµµατικά µεγέθη – swot Ανάλυση ΑΙΙΙ.1.1 Προγραµµατικά µεγέθη πληθυσµού και καταναλωτών Τα πληθυσµιακά µεγέθη για το 2021 υπολογίζονται κάτω από 5 υποθέσεις εξέλιξης ανά οικισµό και στο σύνολο της περιοχής του Ρ.Σ.Ι.

Για τον ορίζοντα 2020+ η πλέον αισιόδοξη υπόθεση αφορά την υπόθεση που µας οδηγεί στην προοπτική ενός πραγµατικού πληθυσµού της τάξης των 150.000+ κατοίκων και «µόνιµου» κατά 10% περισσότερο, διατηρώντας τη µέση δυναµική των 30 τελευταίων χρόνων.

Λαµβάνοντας υπ’ όψη την κανονικότητα και την παλαιότητα της αύξησης του µόνιµου / πραγµατικού πληθυσµού εκτιµούµε ότι µπορούµε να υιοθετήσουµε σε οποιαδήποτε υπόθεση για το µέλλον, την υπόθεση της διατήρησης µιας ετήσιας δυναµικής αύξησης του πληθυσµού που φαίνεται να είναι ανελαστική τάση (tendence lourde).

Όσον αφορά τους σταθερούς καταναλωτές (standard consumers) εκτιµώνται ως το σύνολο των κατοίκων του Νοµού Ιωαννίνων και των κατοίκων της περιοχής Ηγουµενίτσας του Νοµού Θεσπρωτίας.

Ως µέγιστος στόχος για ειδικούς καταναλωτές των υπηρεσιών της πόλης εκτιµάται η αγορά που εξυπηρετεί τους κατοίκους των περιοχών της νότιας Αλβανίας, της περιοχής Γρεβενών - Κοζάνης / Καστοριάς, της Άρτας, της Πρέβεζας / Αµφιλοχίας, Λευκάδας, Κέρκυρας αλλά και Καλαµπάκας / Τρικάλων.

ΑΙΙΙ.1.2 Προγραµµατικά µεγέθη Πανεπιστηµίου

Η ανάπτυξη του Πανεπιστηµίου αποτελεί θέµα – κλειδί για την ανάπτυξη της πόλης

των Ιωαννίνων. Στα στοιχεία που µέχρι σήµερα έχουµε στη διάθεσή µας από τα

εθνικά και περιφερειακά αναπτυξιακά προγράµµατα και από το Στρατηγικό Σχέδιο

Ανάπτυξης του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων του Ιανουαρίου του 2008 δεν υπάρχουν

συγκεκριµένα ποσοτικά προγραµµατικά µεγέθη για το Πανεπιστήµιο.

Θετικά στοιχεία για αύξηση της δυναµικής του θεωρούνται:

• η αναγγελόµενη ίδρυση Πολυτεχνικής Σχολής µε τρία τµήµατα, • η ίδρυση δύο νέων τµηµάτων Οικονοµικών Επιστηµών, • η ίδρυση ενός τµήµατος στην Ιατρική Σχολή, • η ίδρυση ενός τµήµατος Ειδικής Αγωγής.

Εκτιµούµε ότι η ίδρυση και πλήρης λειτουργία των παραπάνω τµηµάτων µπορεί να

γίνει δυνατή τη δεκαετία 2011-2021.


ΑΙΙΙ.1.3 Αξιολόγηση SWOT – Τοµείς «κλειδιά» βιώσιµης µεσαίας πόλης

Αξιολόγηση κυρίαρχων πλεονεκτηµάτων / ευκαιριών και µειονεκτηµάτων / κινδύνων (SWOT Analysis) για µια προοπτική «βιώσιµης ανάπτυξης»

1. Θέση και ρόλος της πόλης στον διακρατικό – ευρωπαϊκό - διαπεριφερειακό χώρο Συγκριτικά πλεονεκτήµατα Ευκαιρίες • Σηµαντικού µεγέθους (≥100.000 κατ.) αστική

περιοχή εντασσόµενη ως περιµετρικό αστικό κέντρο στο Ευρωπαϊκό σύστηµα µεσαίων πόλεων.

• Συνοριακή περιοχή της Ε.Ε. • Μεγαλύτερη συνοριακή πόλη σε αναδυόµενη

διαπεριφερειακή / διακρατική ενδοχώρα µε δυνατότητα παροχής εξειδικευµένων αστικών υπηρεσιών.

• Λειτουργία διεθνούς / πύλης – λιµάνι Ηγουµενίτσας σε άµεση γειτνίαση µε την πόλη

• Πολλαπλές (διοικητικές, εµπορικές, επιστηµονικές, κοινωνικές) σχέσεις / δικτυώσεις στη διασυνοριακή περιοχή νότιας Αλβανίας

• Υπερεθνικής εµβέλειας υποδοµές εκπαίδευσης / έρευνας / τεχνολογίας / τεχνογνωσίας (Πανεπιστήµιο, Τεχνολογικό Πάρκο, διοικητικές αναπτυξιακές δοµές)

• Κοσµοπολίτικη παράδοση και εξωστρέφεια

• Ολοκλήρωση µεγάλων οδικών έργων και άµεση ανάδειξη σε συγκοινωνιακό κόµβο διευρωπαϊκών αξόνων (Εγνατία – Ιόνια)

• Προοπτική σιδηροδροµικής διασύνδεσης µε δίκτυο ΟΣΕ

• Νέες γεωπολιτικές µε Αλβανία στα πλαίσια της Ε.Ε., ιστορικής γεωγραφικής ενδοχώρας της πόλης των Ιωαννίνων.

Συγκριτικά µειονεκτήµατα Κίνδυνοι / περιορισµοί • Έλλειψη διεθνούς αεροπορικής άµεσης

εξυπηρέτησης • Περιµετρική θέση στον εθνικό χώρο και

γεωγραφική αποµόνωση • Έλλειψη εξωγενούς επιχειρηµατικού

ενδιαφέροντος

• Πολιτικές µειωµένης εµβέλειας σε σχέση µε τις νέες γεωπολιτικές συνθήκες – ανταγωνισµός πόλεων.

• Μη ανάδειξη του κόµβου Ιωαννίνων σε πρωτεύουσα πύλη προς θαλάσσιο / οδικό / σιδηροδροµικό Αδριατικό διάδροµο.

2. Θέση και ρόλος της πόλης στον εθνικό / διαπεριφερειακό χώρο

Συγκριτικά πλεονεκτήµατα Ευκαιρίες • Καίρια διασυνοριακή θέση • Περιφερειακή και νοµαρχιακή διοικητική έδρα • Μεγάλο αστικό κέντρο δυναµικής >100.000

κατ. και εµπορικό κέντρο περιφερειακής εµβέλειας

• Ισχυρή πανεπιστηµιακή υποδοµή και δυναµικό πανεπιστηµιακό κέντρο

• Περιφερειακές νοσοκοµειακές υπηρεσίες • Ανερχόµενο κέντρο Καινοτοµίας /

Τεχνολογικό Πάρκο • Εθνικής εµβέλειας τουριστικός και

πολιτιστικός πόλος

• Νέα διοικητική αναδιάρθρωση – επέκταση επιρροής

• Εκτελούµενα µεγάλα έργα µεταφορών (οδικών – σιδηροδροµικών) / Νέες συνδέσεις/άξονες ανταλλαγών µε Θεσ/νίκη και Αθήνα

• Προγραµµατισµένα και προγραµµατιζόµενα µεγάλα έργα σιδηροδροµικών µεταφορών

• Χωροταξικός σχεδιασµός • Νέες µορφές / δίκτυα πόλεων κλπ.

Συγκριτικά µειονεκτήµατα Κίνδυνοι / περιορισµοί • Μειωµένη οδική προσπελασιµότητα και

σιδηροδροµική αποµόνωση • Περιορισµένης εµβέλειας αεροδρόµιο

• Νέα διοικητική αναδιάρθρωση – συρρίκνωση επιρροής

• ∆υσχερής διαπεριφερειακή επιρροή λόγω φυσικο-γεωγραφικών συνθηκών

3. Ανθρώπινοι, κοινωνικοί και οικονοµικοί πόροι / συντελεστές

Συγκριτικά πλεονεκτήµατα Ευκαιρίες • Πληθυσµιακή θετική εξέλιξη • Θετικά δηµογραφικά χαρακτηριστικά

• Ζήτηση για ποιοτικά διατροφικά προϊόντα ποιότητας


3. Ανθρώπινοι, κοινωνικοί και οικονοµικοί πόροι / συντελεστές • ∆υναµική κοινωνία • Ισχυρή ανοιχτού χαρακτήρα παράδοση • Κέντρο αργυρο-χρυσοχοϊας • Θετικά εξελισσόµενο ΑΕΠ • ∆υναµικός τριτογενής τοµέας • Εθνικής εµβέλειας διατροφικό κέντρο

προϊόντων κρέατος και γάλακτος µε πρώτη ύλη τοπικής προέλευσης

• Προώθηση υπηρεσιών / έρευνας και τεχνολογίας στο ∆’ ΚΠΣ

• ∆υνατότητα ανάδειξης σε εµπορευµατικό κόµβο συνδυασµένων µεταφορών

• Παραµονή στις περιφέρειες σύγκλισης για την προγραµµατισµένη περίοδο του ∆’ ΚΠΣ

• Νέα χρηµατοδοτικά εργαλεία (Σ∆ΙΤ, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων κλπ.)

Συγκριτικά µειονεκτήµατα Κίνδυνοι / περιορισµοί • Ασθενής δευτερογενής τοµέας • Ελλιπής διασύνδεση παραγωγικών τοµέων • Χαµηλό ΑΕΠ Περιφέρειας Ηπείρου • Χαµηλή πυκνότητα κατοίκησης ενδοχώρας • Ανεργία νέων

• Έκτακτες αρνητικές πληθυσµιακές διακυµάνσεις

• Έκτακτες απειλές υποβάθµισης ζωικού κεφαλαίου

• Συρρίκνωση διοικητικών υπηρεσιών δηµοσίου τοµέα.

4. ∆υναµικό φυσικών και πολιτιστικών πόρων – Παράγοντας ποιότητας ζωής και ανάπτυξης

Συγκριτικά πλεονεκτήµατα Ευκαιρίες • Πλούσια πολιτιστική κληρονοµιά • Εξαιρετικής ποιότητας και µεγαλοπρεπούς

σκηνικής παρουσίας φυσικό περιβάλλον • Λίµνη Παµβώτιδα: πόλος οικολογίας /

αναψυχής και µοναδικής σηµασίας στοιχείο τοπιολογίας της πόλης

• Πλούσιοι υδάτινοι πόροι • Μαρµαροφόρα κοιτάσµατα • Κινητοποίηση συλλογικών τοπικών

οργανώσεων

• Εκτεταµένες περιοχές σε θεσµικό πλαίσιο προστασίας (NATURA – Αρχαιολογικές ζώνες)

• ∆ηµόσιες πολιτικές προστασίας και ανάδειξης περιβάλλοντος και προγράµµατα ∆’ ΚΠΣ

• Ύπαρξη τοπικών υπηρεσιών και φορέων προστασίας / διαχείρισης φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς

• Θεσµοθετηµένο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης

Συγκριτικά µειονεκτήµατα Κίνδυνοι / περιορισµοί • Ρύπανση υδάτων και τοπίου • Έλλειψη υποδοµών αποβλήτων /

απορριµµάτων • Έντονη υποβάθµιση και καταστροφή

παραλίµνιων συστηµάτων • Ανεπαρκής ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων

• Αναποτελεσµατικότητα διάχειρισης των προστατευόµενων συστηµάτων

• Οικιστικές πιέσεις / διάχυση κατοίκησης και επενδύσεων εκτός σχεδιασµού

• Πιέσεις στον παραλίµνιο χώρο

5. Οργανωµένοι υποδοχείς δραστηριοτήτων και υποδοµές – Παράγοντες οικονοµικής ανάπτυξης, ποιότητας ζωής και προστασίας περιβάλλοντος

Συγκριτικά πλεονεκτήµατα Ευκαιρίες • ΒΙΠΕ • Τεχνολογικό Πάρκο / Κέντρο Καινοτοµίας • Κέντρο Χρυσοχοϊας – Αργυροχοϊας • Μεγάλες Αθλητικές υποδοµές

• Η αστική πολιτική στην Ε.Ε. που µε κύριο λόγο την κλιµατική αλλαγή επεκτείνει τις «πράσινες» υποδοµές και ιδίως τις κυκλοφοριακές (π.χ. Τραµ / ΜΜΜ) στις πόλεις της τάξης µεγέθους των Ιωαννίνων

• Οι νέες µορφές συνεργασίας ∆ηµοσίου / Ιδιωτικού τοµέα για µεγάλες οργανωµένες πολεοδοµικές επενδύσεις για τις παραγωγικές δραστηριότητες

• Η παρουσία και ανάπτυξη στην περιοχή µεγάλων κατασκευαστικών επιχειρήσεων και υπηρεσιών διαχείρισης λόγω των εκτελούµενων µεγάλων δηµοσίων έργων

Συγκριτικά µειονεκτήµατα Κίνδυνοι / περιορισµοί • Έλλειψη οργανωµένων υποδοµών

εφοδιαστικής αλυσίδας / χονδρεµπορίου • Απουσία ολοκληρωµένων έργων υποδοµών

και συστηµάτων διαχείρισης βασικής λειτουργίας για αστική περιοχή των 100.000 κατ.

• Αντιστάσεις στη συντονισµένη εφαρµογή του σχεδιασµού και την εννιαία διαχείριση


6. ∆υναµικό της πόλης των Ιωαννίνων – ∆οµή, ποιότητα ζωής, αισθητική, επάρκεια Συγκριτικά πλεονεκτήµατα Ευκαιρίες • Σηµαντική πολεοδοµική έκταση στην κεντρική

πόλη • Σηµαντικός µνηµειακός κτηριακός πλούτος για

ανάπλαση / επανάχρηση / πολιτιστική ανάδειξη

• Θετικοί ρυθµοί ανανέωσης της κατοικίας / καλή ποιότητα κατοίκησης

• Μοναδικής αξίας θέση και τοπολογία του µεγαλύτερου τµήµατος της πόλης

• Μεγάλοι πόλοι «πράσινων» χώρων δηµόσιου και ιδιωτικού χαρακτήρα

• Προγράµµατα ιστορικών πόλεων ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος για τη διάσωση συνόλων / µνηµείων

• Ανάγκες µεγάλων υποδοµών που µπορούν να υποστηρίξουν µεγάλα προγράµµατα αναστήλωσης / διάσωσης κτιρίων και ελεύθερων χώρων

• ∆ιασύνδεση αστικών πολιτικών και παρεµβάσεων µε απαιτήσεις «βιώσιµης και συµπαγούς πόλης»

Συγκριτικά µειονεκτήµατα Κίνδυνοι / περιορισµοί • Ελλείψεις εφαρµογής και ολοκλήρωσης των

έργων στις πολεοδοµηµένες εκτάσεις της πόλης

• Πίεση στις τιµές κατοικίας γης λόγω περιορισµένης δοµησηµότητας των οικοπέδων

• Ανολοκλήρωτο παραλίµνιο µέτωπο εις βάρος του συγκριτικού πλεονεκτήµατος της θέσης της πόλης σε σχέση µε τη Λίµνη και το φυσικό χώρο

• Επιταχυνόµενη απώλεια ταυτότητας της πόλης λόγω πολεοδοµικών άστοχων παρεµβάσεων και έλλειψης ιδιαίτερης αισθητικής προσέγγισης των κτιρίων και έργων.

• Καταπάτηση / αλλοίωση παραλίµνιων χώρων • Εξαφάνιση µεγάλων πόλων δηµόσιου και

ιδιωτικού πρασίνου υπέρ της «δόµησης» • Καταστροφή / αλλοίωση µνηµειακού κτιριακού

πλούτου και ιστορικής πολεοδοµικής οργάνωσης

• Η κατασκευαστική προχειρότητα και µη ολοκληρωµένη αστική σχεδίαση / ένταξη των δηµόσιων έργων και των κτιρίων

• Η αυξανόµενη απαξίωση των δηµόσιων χώρων της πόλης.

7. ∆υναµικό οικισµών – Ποιότητα ζωής, αισθητική, επάρκεια

Συγκριτικά πλεονεκτήµατα Ευκαιρίες • Υπερεπαρκείς θεσµικές εκτάσεις για δόµηση /

προσφορά ικανοποιητική στον άµεσο και ευρύτερο περιαστικό χώρο

• Πολλοί οικισµοί σε προνοµιακές / αξιόλογες θέσεις σε σχέση µε την πόλη / λίµνη

• Ποιότητα περιβάλλοντος λόγω καλής σχέσης «φύσης – κατοικίας» στους οικισµούς

• Νέα προγραµµατική περίοδος ∆’ ΚΠΣ και Ρ.Σ.Ι. για συντονισµό και ιεραρχηµένο προγραµµατισµό

• Νέα ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ Ν. 1337/83 για σχεδιασµό αναγκών και δηµιουργία συνθηκών αναβάθµισης της αισθητικής των δηµόσιων και ιδιωτικών χώρων και της διάσωσης της σχέσης «φύσης – κατοικίας» που αποτελεί το κύριο πλεονέκτηµα των οικισµών

Συγκριτικά µειονεκτήµατα Κίνδυνοι / περιορισµοί • Εξουδετέρωση του πλεονεκτήµατος

προσφοράς οικοπεδικής γης λόγω άναρχης ενεργοποίησής της χωρίς πολεοδοµικό σχεδιασµό

• Μεγάλη έλλειψη υποδοµών «πόλης» στους οικισµούς

• Μεγάλη εξάρτηση από το κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων

• Μεγάλες µετακινήσεις χωρίς υποδοµές µεταφορών «αστικού τύπου»

• Υπερσκέλιση των αναγκών βελτίωσης του πολεοδοµικού περιβάλλοντος των οικισµών και προσφυγή σε νέους µηχανισµούς τύπου ΠΕΡΠΟ

8. ∆ιαχείριση / διακυβέρνηση: Θεσµικό πλαίσιο, προγραµµατισµός, επιχειρηµατική

παρέµβαση Συγκριτικά πλεονεκτήµατα Ευκαιρίες • Ισχυρές διοικητικές, κοινωνικές και πολιτιστικές

δοµές • Ανεπτυγµένες δοµές επιπέδου Περιφέρειας και

Πόλης Ιωαννίνων µε παράδοση σε κοινοτικά

• ∆ιοικητική αναδιάρθρωση • Θεσµοθέτηση Ρ.Σ.Ι. • Φορέας Ρυθµιστικού Σχεδίου • Θεσµοθετηµένο Π.Χ.Σ.Α.Α. Ηπείρου


8. ∆ιαχείριση / διακυβέρνηση: Θεσµικό πλαίσιο, προγραµµατισµός, επιχειρηµατική παρέµβαση

προγράµµατα, δικτύωσης / ανταλλαγών τεχνογνωσίας

• Φορείς περιβαλλοντικής διαχείρσης • Ολοκληρωµένες δοµές Πανεπιστηµίου /

Νοσοκοµείου / Τεχνολογίας / Καινοτοµίας • ΓΠΣ Ν. 1337 / ΖΟΕ / Ζώνες Ν. 1650 Συγκριτικά µειονεκτήµατα Κίνδυνοι / περιορισµοί • ∆ιοικητική διασπορά των µηχανισµών

διαχείρισης της οικιστικής ανάπτυξης και πολεοδοµικού σχεδιασµού, ιδίως στο επίπεδο της συµπαγούς πόλης µε εγκεκριµένο ΓΠΣ του Ν. 1337/83

• Οικισµοί χωρίς σχέδιο

• Ο ανταγωνισµός των διοικητικών φορέων ιδίως στο επίπεδο των ΟΤΑ της συµπαγούς πόλης του ΓΠΣ του Ν. 1337/83

ΑΙΙΙ.2 Συνθετική διάγνωση των κρίσιµων χωρικών ζητηµάτων των σεναρίων βιώσιµης ανάπτυξης Αξιολόγηση του ρόλου της πόλης των Ιωαννίνων στο δίκτυο πόλεων και την περιφερειακή ανάπτυξη Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της περιόδου προγραµµατισµού του Ρ.Σ.Ι. (2005-2020+) αλλά και στην ανάπτυξη των σηµερινών ανοιχτών κοινωνιών στα πλαίσια της Ε.Ε. και της Ευρώπης αποτελούν οι µεσαίες πόλεις, ως ευρύτεροι χώροι συγκέντρωσης αναπτυξιακών παραγόντων και ως χώροι ελκυστικής κατοίκησης έναντι των διαρκώς διογκούµενων µεγάλων µητροπόλεων.

Ένα µέσο µέγεθος 100.000 έως 200.000 κατοίκους αποτελεί ελάχιστη προϋπόθεση για να αποτελέσει µια τέτοια περιοχή σηµείο αναφοράς ή κόµβο δικτύου ενός πλέγµατος αστικών κέντρων που µπορούν να στηρίξουν τη βιώσιµη ανάπτυξη του ευρωπαϊκού χώρου, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα «τάξεις µεγέθους» που απαιτεί η σύγχρονη αναπτυξιακή διαδικασία αλλά και διατηρώντας την αστική πολυκεντρικότητα και την περιφερειακή αλληλεγγύη που χαρακτηρίζει την ταυτότητα και τον πολιτισµό της Ευρώπης και ιδιαίτερα του Ευρωπαϊκού Νότου.

Τα Γιάννενα είναι µια από τις 3 ή 4 ελληνικές πόλεις (πλην της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης) που σήµερα µπορεί να συγκεντρώσει τα στοιχεία ενός τέτοιου αστικού χώρου αφού η άµεση περιοχή της πόλης συγκεντρώνει εύκολα ένα µέσο πληθυσµιακό µέγεθος 150.000 κατοίκων και εξασφαλίζει έτσι µία ικανοποιητική ενδοχώρα στον εθνικό αλλά και διαπεριφερειακό χώρο χωρίς «αντίπαλη» πόλη της τάξης µεγέθους του πληθυσµού και των υποδοµών της στους παρακάτω προοπτικά απαιτητούς τοµείς για την υπεροχή της πόλης:

• την Πανεπιστηµιακή Εκπαίδευση, την Έρευνα και την Τεχνολογία,

• τις υπηρεσίες Υγείας,

• την ποιότητα ζωής µε προεξάρχοντα στοιχεία την οµορφιά της πόλης, την πολιτιστική δραστηριότητα, την ποιότητα του ελεύθερου δηµόσιου χώρου, την αισθητική και την πολιτιστική κληρονοµιά,

• την αναψυχή και την άθληση στην άµεση περίµετρο της πόλης,


• την καλή διατροφή και την ποιότητα της αγοράς των τροφίµων,

• την ανοιχτή επικοινωνία και την πολύ-πολιτισµικότητα.

Ο στόχος και η στρατηγική της πόλης για να αποτελέσει το «κέντρο αναφοράς» µιας τέτοιας «περιφέρειας» πρέπει να είναι η δικτυακή λειτουργία και η εξειδίκευση παρά η ιεράρχηση και η µεγέθυνση εις βάρος της περιφερειακής ενδοχώρας της.

Το παραγωγικό πρότυπο της πόλης πρέπει να έχει ισχυρά αστικά χαρακτηριστικά µε έµφαση µεν στον τριτογενή τοµέα (της τάξης του 80% στην συµµετοχή στην απασχόληση), αλλά µε ικανοποιητική παρουσία ανεπτυγµένου πρωτογενή συνδεδεµένου µε τα διατροφικά προϊόντα ποιότητας. Το παραγωγικό αυτό πρότυπο µπορεί να στηρίξει συνέργειες και όχι ανταγωνιστικότητα στον περίγυρό της και να διευκολύνει τη στρατηγική που προαναφέρθηκε.

Αξιολόγηση της αστικοποίησης, της χωρητικότητας, της προσφοράς κατοικίας και της ποιότητας ζωής Η παρατηρούµενη αστική διάχυση έχει αρχίσει να οδηγεί σε διάσπαση της παραδοσιακής συνοχής και αισθητική υποβάθµιση του χώρου και ιδίως του ευρύτερου χώρου της ιστορικής πόλης και του µέχρι σήµερα σχεδιασµού της.

Οι κυριότεροι παράγοντες του φαινοµένου είναι:

• Η αύξηση της ζήτησης νέων κατοικιών ανταποκρινόµενη στη νέα σύνθεση του πληθυσµού και τους νέους τρόπους ζωής (νέα ζευγάρια, φοιτητές, µεγαλύτερες κατοικίες, διαχωρισµός οικογενειών µε αυτονόµηση των νέων κλπ.) που συνοδεύουν την εξέλιξη της πόλης των Ιωαννίνων (υπέρβαση ενός κρίσιµου αστικού µεγέθους).

• Η ευκολία λύσεων ανταπόκρισης στη ζήτηση (αποφυγή έργων υποδοµής, εφαρµογής, σχεδιασµού µε εισφορά σε γη και χρήµα, αποφυγή επένδυσης σε ένα αναβαθµισµένο περιβάλλοντα χώρο που απαιτεί η πόλη κλπ.) διά της κατασκευής νέων κατοικιών σε παρθένες περιοχές παρά της ανάπλασης / ανακατασκευής των γειτονιών της παλιάς πόλης.

• Η αύξηση της κατοχής Ι.Χ. και η απεξάρτηση από την απόσταση κατοικία – εργασία.

• Η τάση / ευκολία επένδυσης στην κατοικία.

• Η εκτός σχεδιασµού αύξηση των ζωνών άσκησης δραστηριοτήτων εκτός του ιστού της σχεδιασµένης συµπαγούς πόλης.

Όσον αφορά τη χωρητικότητα και τις ανάγκες/απόθεµα γης για τις µελλοντικές ανάγκες της πόλης και των οικισµών (αστική περιοχή και περιαστικοί οικισµοί), παρατηρούνται:

• Η συνολική χωρητικότητα των οικισµών του Ρ.Σ. είναι της τάξης των 200.000 κατοίκων εντός των ήδη θεσµοθετηµένων και οικοδοµούµενων οικιστικών εκτάσεων κατοικίας. Η χωρητικότητα αυτή ανταποκρίνεται σε συντελεστές κορεσµού που αφήνουν σηµαντικά περιθώρια στην αγορά γης.


• Η χωρητικότητα που προκύπτει, από το άθροισµα των προτάσεων των νέων εκπονούµενων σχεδίων (ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ) των ∆ήµων του Λεκανοπεδίου, για επεκτάσεις των σηµερινών οικιστικών περιοχών είναι 240.000 κάτοικοι. Η χωρητικότητα αυτή παράλληλα είναι εξαιρετικά ευνοϊκή τόσο ως προς θεωρητικές χαµηλές πυκνότητες κατοίκησης όσο και ως προς τον «κορεσµό» δηλαδή την προσφορά και τη ζήτηση γης για κατοικία.

Η προτεινόµενη ως άνω χωρητικότητα συνεπάγεται αύξηση κατά 20% της σηµερινή, ενώ ηαντίστοιχα η προτεινόµενη οικιστική γη αυξάνεται κατά 38%. Η προκύπτουσα αυτή σχέση µεταξύ της νέας «οικιστικής γης» και της προστιθέµενης χωρητικότητας είναι εµφανώς εξαιρετικά σπάταλη περιβαλλοντικά ως προς τον πόρο γη (σπατάλη πόρου).

Ειδικά θέµατα χωρητικότητας / διάθεσης γης για την πόλη, που πιέζουν αρνητικά την πραγµατική οικιστική χωρητικότητα της πόλης και την ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος αναφέρονται:

• Εκτεταµένα τµήµατα της συµπαγούς κεντρικής πόλης εντός του «παλαιού σχεδίου πόλης» δεν έχουν τύχει συστηµατικής εφαρµογής. Έτσι σηµαντική γη εντός σχεδίου παραµένει πολεοδοµικά «γη ανενεργή». Παράλληλα η οποιαδήποτε δόµηση, που γίνεται µε τυχαία εφαρµογή του ρυµοτοµικού σχεδίου από τους ιδιώτες κατασκευαστές χωρίς στοιχειώδεις τεχνικές υποδοµές (συµπεριλαµβανοµένων των δρόµων), καθιστά ηµι-ενεργές και τις όποιες δοµούµενες εκτάσεις αυτών των περιοχών.

• Η ένταξη του χώρου του Στρατοπέδου Βελισσάριου στο «σχέδιο πόλης» όπως προτείνεται από τον ισχύοντα σχεδιασµό, είναι πρόταση επιχειρησιακά µη ενεργή για την χωρητικότητα της πόλης αφού το στρατόπεδο διατηρείται και εποµένως χαρακτηρίζεται πολεοδοµικά εσφαλµένη.

Επιπλέον η επιδίωξη ένταξης του «χρυσού αυτού αποθέµατος γης» στο σχέδιο, µε τον επιχειρούµενο τρόπο, δεν µπορεί να έχει άλλο αποτέλεσµα από τη λίγο – λίγο κατασπατάλησή του από τµηµατικά αναπτυσσόµενες περιοχές µε πολυτελείς µεν αλλά χωρίς καµία «συλλογική υπεραξία» για την πόλη κατασκευές κατοικιών. Τα προτεινόµενα για το στρατόπεδο, τόσο όσον αφορά τις χρήσεις γης όσο και το τρόπο πολεοδόµησης, χώρο τοπιολογικά περίπλοκο, σε περίοπτη θέση και µεγάλου µεγέθους, θα καταστρέψουν το τελευταίο µεγάλο απόθεµα γης που θα µπορούσε καινοτοµικά αξιοποιούµενο να ανατρέψει την αδιάφορη και χωρίς πολεοδοµικό ενδιαφέρον και αρχιτεκτονικό χαρακτήρα «νέα πόλη».

Οι παραπάνω παράµετροι δυσκολεύουν την προώθηση µια αναβαθµισµένης εικόνας αντάξιας µιας ελκυστικής ευρωπαϊκής «µητροπολιτικής πόλης» της τάξης των 110.000+ κατοίκων.

Αξιολόγηση δυναµικού σε φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους Η παρουσία των συνεχόµενων αµιγών φυσικών οικοσυστηµάτων της Λίµνης Παµβώτιδας και των Υγροτόπων της, του Μιτσικελίου, του Εθνικού ∆ρυµού της


Πίνδου και του Εθνικού Πάρκου Περιστερίου – Τζουµέρκων – Χαράδρας Αράχθου, όλων εντασσόµενων στο ευρωπαϊκό οικολογικό ∆ίκτυο «Φύση 2000», καθιστά την περιοχή της πόλης µέρος ενός από τους µεγαλύτερους εκτεταµένους προστατευόµενους βιότοπους του ευρωπαϊκού οικολογικού ∆ικτύου ΦΥΣΗ 2000.

Οι ως άνω περιοχές καθορίζουν έτσι ένα εκτεταµένο «αµιγώς πράσινο χώρο» του Λεκανοπεδίου, υψηλής περιβαλλοντικής αξίας εντός του οποίου η ανθρώπινη δραστηριότητα και παρέµβαση οφείλει να υπόκειται σε ειδικές ρυθµίσεις και περιορισµούς που πρωτίστως οφείλουν να υπηρετούν τον «οικολογικό φυσικό χώρο» και να προωθούν µόνο απολύτως ελεγχόµενες ήπιες οικο-λειτουργίες.

Παράλληλα η ειδική σχέση θέας – µεγαλοπρεπούς σκηνικής οµορφιάς του παραπάνω χώρου, µε την ιστορική και σύγχρονη πόλη των Ιωαννίνων και το πολιτιστικό τοπίο που συνθέτουν τα µνηµεία της και το ιστορικό διατηρητέο κέντρο της (θέα από και προς την πόλη), καθιστά την ίδια ως άνω περιοχή µέρος ενός σύνθετου «φυσικού πολιτιστικού χώρου» µεγάλης σηµασίας.

Οι χώροι αυτοί διαβαθµίζονται ως πρωτεύουσας σηµασίας για την περιβαλλοντική διάσταση του Ρ.Σ.Ι.

Οι άµεσα γειτνιάζοντες, µε τον παραπάνω υψηλής αξίας οικολογικό / πολιτιστικό χώρο, τόποι και τοπία γεωργικών καλλιεργειών, τεχνητών (αρδευόµενες αποξηραµένες ή αποστραγγιζόµενες εκτάσεις των λιµνών Παµβώτιδας και Λαψίστας) ή ηµι-φυσικών µεικτού χαρακτήρα αλπικών βοσκοτόπων και παραδοσιακών καλλιεργειών, αποτελούν επίσης χώρους συνοδείας και ολοκλήρωσης απαραίτητους για τη λειτουργία του συνολικού συστήµατος και την υποστήριξη των προαναφερθέντων προστατευόµενων και προστατευτέων χώρων.

Η διατήρηση και ανάδειξη των πόρων του Λεκανοπεδίου και των τοπίων του, λόγω της προαναφερθείσας αξίας και ευρωπαϊκής σηµασίας τους, αποτελεί µείζονα πηγή ευκαιριών για την αστική περιοχή των Ιωαννίνων.

Έτσι, πλην της προτεραιότητας στις Περιβαλλοντικές Πολιτικές και Προγράµµατα της Ε.Ε. των περιοχών «ΦΥΣΗ 2000» της περιοχής του Ρ.Σ.Ι., την επόµενη εικοσαετία τα Ιωάννινα ως αστική περιοχή άµεσα εντασσόµενη στο ∆ίκτυο «ΦΥΣΗ 2000» µπορούν να διεκδικήσουν την ανάδειξή τους σε πόλη – πόλο οικο-συµβατής ανάπτυξης ευρωπαϊκής εµβέλειας µε αιχµή στη γνώση, στην έρευνα και τεχνολογία, στον πολιτισµό, στον τουρισµό και στον οικο-τουρισµό και πόλη του Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονοµιάς στα πλαίσια του Συµβουλίου της Ευρώπης.

Όµως το Λεκανοπέδιο και η πόλη των Ιωαννίνων ως φυσικό ανθρωπο-γεωγραφικό και πολιτιστικό περιβάλλον και χώρος, αλλάζει µε τρόπο δραµατικά έντονο και εµφανίζει πολλαπλές οριακές καταστάσεις ως προς τη µελλοντική βιωσιµότητα των κυρίαρχων παραµέτρων που καθορίζουν τη µοναδική ταυτότητά του.

Η ευάλωτη, εύθραυστη και ζωτική φύση που αποτελεί τη γενεσιουργό αιτία του, η Λίµνη και ο µεγαλειώδης ορεινός φυσικός χώρος που την περιβάλλει, η πόλη που µαγικά είχε αναπτυχθεί στην καλύτερη σχέση µαζί τους, οι γεωργικές εκτάσεις και όλα αυτά που αποτέλεσαν αναπόσπαστο στοιχείο ενός µοναδικού ενιαίου «τοπίου»


και χώρου, πλήττονται µαζικά και υπερβολικά (µη ανεκτά) από τις συνέπειες µιας τυχαίας ανάπτυξης που δεν είχε σαν αναγκαία συνθήκη το σεβασµό στο χώρο το παρελθόν του και το µέλλον του.

Οι παρεµβάσεις των σεναρίων του επιχειρούµενου ρυθµιστικού σχεδιασµού για τον έλεγχο των παραπάνω απειλών αποτελούν καίρια κριτήρια της θετικής στρατηγικής περιβαλλοντικής τους επίπτωσης.

Ιδιαίτερο πρόβληµα στον αξιολογούµενο τοµέα αποτελεί η εξέλιξη σχετικά µε την ΚΥΑ προστασίας της Λίµνης ως περιοχής Οικο-ανάπτυξης και τον αιγιαλό καθώς και ο καθορισµός του «αιγιαλού» και του δηµόσιου παραλίµνιου χώρου.

Αξιολόγηση θεµάτων ∆ιακυβέρνησης Τόσο για λόγους κατηγοριοποίησης και συγκριτικής θέσης της αστικής περιοχής όσο και για λόγους αποτελεσµατικής και ορθολογικής διοίκησης, προγραµµατισµού και επιχειρησιακής διαχείρισης της «πραγµατικής πόλης» εντός της αστικής περιοχής, το θέµα της ενιαίας διοίκησης του αστικού χώρου είναι πρωταρχικής σηµασίας αφού:

• Τα διοικητικά όρια δεν µπορούν να διασπούν το συνεχή ιστό της πόλης.

• Τα διοικητικά όρια δεν µπορούν να υποβαθµίζουν το µέγεθος της αστικής περιοχής και την κατάταξή της σε υποδεέστερες κατηγορίες πόλεων.

• Τα διοικητικά όρια δεν µπορούν να κατατέµνουν το φυσικό χώρο της πόλης (Λίµνη).

• Τα διοικητικά όρια δεν µπορούν να ωθούν στον προγραµµατισµό της οικιστικής επέκτασης χωρίς τη χρησιµοποίηση όλων των δυνατοτήτων αναδιανοµής των χωρητικοτήτων και συνυπολογισµού των αποθεµάτων που έχει ανάγκη το σύνολο της πόλης.

ΑΙΙΙ.3 Σενάρια ΑΙΙΙ.3.0 Γενικά Τα σενάρια αναφέρονται σε:

• Επιλογή περιφερειακού ρόλου και τύπου ανάπτυξης του αστικού κέντρου των Ιωαννίνων και πληθυσµιακών µεγεθών που συναρτώνται µ’ αυτά στο πλαίσιο της διακύµανσης των εκτιµώµενων προγραµµατικών µεγεθών που διατυπώθηκαν στο προηγούµενο κεφάλαιο.

• Άξονες διαχείρισης: αστική ανάπτυξη – αειφορία

• Άξονες χωροταξικής διαχείρισης: οργάνωση του χώρου για την υλοποίηση των επιλογών

Γενικοί στόχοι για οποιοδήποτε σενάριο:

Αφορούν τους στόχους για «αειφορική ανάπτυξη (3 πυλώνες)» σύµφωνα µε το Ν. 2508/97 και είναι:

• Ανάδειξη ρόλου των Ιωαννίνων στον εθνικό διαπεριφερειακό χώρο µε επιλογές εναρµονισµένες µεν µε τον υπερκείµενο σχεδιασµό αλλά και προωθώντας «τοπικές» πολιτικές σχετικής αυτονοµίας της πόλης στα πλαίσια των κοινοτικών πολιτικών των πόλεων της Ε.Ε. για ισόρροπη ανάπτυξη /


πολυκεντρικότητα / ανταγωνιστικότητα σε ευρύτερες διαπεριφερειακές ενότητες.

• Προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς και συνετή διαχείριση των λοιπών πόρων, συµπεριλαµβανοµένου του πόρου γη.

• Ισόρροπη κατανοµή των αναπτυξιακών συντελεστών στην αστική περιοχή, ποιότητα ζωής, αστικές εξυπηρετήσεις και συµµετοχή στον αστικό πολιτισµό για όλους.

Ειδικοί στόχοι για οποιοδήποτε σενάριο:

Αφορούν στόχους για «βιώσιµη πόλη» στα πλαίσια των αστικών πολιτικών της Ε.Ε. και της Agenda 21

• Υιοθέτηση των προτύπων αστικής οργάνωσης όπως, αρχή «συµπαγούς» πόλης, ελεγχόµενη πύκνωση υπαρχόντων υποδοχέων». Αναδιάρθρωση και εξισορρόπηση / βελτιστοποίηση των µεγάλων µετακινήσεων εργασίας / εµπορικών – κεντρικών εξυπηρετήσεων / κατοικίας που ελαχιστοποιούν την κατανάλωση του πόρου γη, δεν καταναλώνουν σπάνιους πόρους και τοπία, ελαχιστοποιούν τις µετακινήσεις και προσφέρουν ποιότητα ζωής που απαλλάσσει από το άγχος της πολύ πυκνής δόµησης και της κυκλοφοριακής συµφόρησης.

• ∆ιαφύλαξη της γεωργικής και αγροτικής δραστηριότητας για ελάχιστη ασφάλεια διατροφής, αλλά διατήρησή της ως ενδογενούς οικονοµικού πόρου τηρώντας τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας στη συνύπαρξη « αγροτικής δραστηριότητας» - κατοίκηση.

• ∆ιαφύλαξη των αγροτικών τοπίων ως παράγοντα ποιότητας ζωής και µεταβατικές περιοχές προστασίας των αµιγών οικοσυστηµάτων και των περιοχών κατοικίας.

• Ανάδειξη των περιοχών µεγάλης / εξαιρετικής φυσικής οµορφιάς και πολιτιστικής / ψυχαγωγικής αξίας, της Λίµνης και των µεγάλων φυσικών τοπίων και των µνηµείων γύρω της, ως εξαιρετικά συγκριτικά πλεονεκτήµατα έλξης της πόλης των Ιωαννίνων για κατοίκηση και επενδύσεις σε παραγωγικούς «ευγενείς» τοµείς για µεσαίες ευρωπαϊκές πόλεις.

• Προώθηση νέων εργαλείων πολιτικών γης (Οργανωµένα Επιχειρηµατικά Πάρκα, ΠΕΡΠΟ, ΠΟΑΠ∆).

• Προώθηση µαζικών µέσων µεταφοράς / µετακινήσεων για τη συνεισφορά στην κλιµατική αλλαγή και την απεξάρτηση από το Ι.Χ. και τις πιέσεις στην ποιότητα ζωής.

• ∆ιατήρηση της ποιότητας και ελκυστικότητας του φυσικού περιβάλλοντος και των τοπίων της πόλης και ως εκ τούτου και της οικιστικής αξίας των αναπτυγµένων περιοχών.

• Επικέντρωση στην ολοκλήρωση των υποδοµών στις συνοικίες της πόλης και των οικισµών.


ΑΙΙΙ.3.1 ΣΕΝΑΡΙΟ Ι: «Γιάννενα ανοιχτή πόλη, ευρωπαϊκή λειτουργική αστική περιοχή, κέντρο διοίκησης & κόµβος ανάπτυξης» Α. Η Εικόνα της Περιοχής το 2021+ - Πρότυπο χωρικής ανάπτυξης

Χωρική Ένταξη, Θέση και Γεωπολιτική Εικόνα ( Χάρτης ΑΙΙΙ.2α).

Τα Γιάννενα προτάσσουν τη διαπεριφερειακή – διακρατική ολοκλήρωση µέσω δικτυώσεων στο πλαίσιο των Κοινοτικών και Εθνικών πολιτικών και του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης (Πρωτεύων Εθνικός Πόλος Ανάπτυξης).

Η Εγνατία και η Ιόνια Οδός, σε συνδυασµό µε το Λιµάνι της Ηγουµενίτσας δηµιουργούν συνθήκες κοµβικής λειτουργίας και πόλου έλξης µε διεθνή εµβέλεια στο χώρο των δυτικών Βαλκανίων και την νοτιο-ανατολική Ευρώπη και Τουρκία και την επικοινωνία τους µε την Ιταλία και πέραν αυτής µε την Κεντρική και νοτιο-δυτική Ευρώπη, είτε µέσω των θαλάσσιων διαδρόµων της Αδριατικής είτε µέσω της χερσαίας Ιταλίας, και Μεσόγειο µέσω των θαλασσίων διαδρόµων της κεντρικής και δυτικής Μεσογείου.

Η προέκταση της Ιόνιας προς Αλβανία (Κακκαβιά) προσφέρει άµεση προσπελασιµότητα της νότιας Αλβανίας και η λειτουργία της Εγνατίας Οδού αυξάνει την προσπελασιµότητα των γειτονικών αστικών κέντρων καθιστώντας τα Ιωάννινα πόλο εµπορικό, πολιτιστικό και σπάνιων υπηρεσιών.

Από το συνδυασµό παραµέτρων χωρικής συνοχής (εδαφικής, οικονοµικο-κοινωνικής συνοχής και περιβαλλοντικής ολοκλήρωσης) αναδύεται την επόµενη εικοσαετία ένας νέος διευρυµένος περιφερειακός χώρος επιρροής της αστικής περιοχής των Ιωαννίνων και των ιδιαίτερων εξειδικεύσεων και υπηρεσιών που έχει:

• διακρατική εµβέλεια στο χώρο των ∆υτικών Βαλκανίων, του Αδριατικού ∆ιαδρόµου και των µακροπεριφερειών ARCHIMED και CADSES,

• διαπεριφερειακή εµβέλεια στον εθνικό χώρο.

Ο χώρος αυτός περίπου ταυτίζεται µε το χώρο συνεργασίας Ελλάδας – Αλβανίας στo πλαίσιo του ∆’ ΚΠΣ που αφορά τη νότια Αλβανία, την Ήπειρο και τους Νοµούς Καστοριάς και Γρεβενών της ∆υτικής Μακεδονίας.

Εντός του χώρου αυτού τα Γιάννενα αποτελούν Λειτουργική Αστική Περιοχή ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΑΚΧ – ESPON) που εκ των πραγµάτων θα ενσωµατώσει σταδιακά έως το 2011 και την περιοχή της Ηγουµενίτσας λειτουργώντας τελικά ως δίπολο «Γιάννενα – Ηγουµενίτσα» το οποίο θα απαιτήσει τον ενιαίο σχεδιασµό τύπου Ρυθµιστικού Σχεδίου. Παράλληλα τα Γιάννενα θα διατηρήσουν την ελκτικότητά τους ως πανεπιστηµιακή πόλη, πόλη καινοτοµίας και ποιότητας ζωής, µε συνέπεια πληθυσµιακό µέγεθος της τάξης των 150.000+ κατοίκων και φοιτητικού και πανεπιστηµιακού πληθυσµού µεταξύ 20.000 και 30.000 κατ.

Η Λειτουργική αυτή Περιοχή, µέσω ∆ιευρωπαϊκών και Εθνικών Αυτοκινητοδρόµων θα έχει στην ακτίνα επιρροής της τις πόλεις πληθυσµού µεταξύ 20.000 και 50.000


κατοίκων: Αγ. Σαράντα, Αργυρόκαστρο, Γρεβενά, Τρίκαλα, Καλαµπάκα, Πρέβεζα, Άρτα, Λευκάδα, Κέρκυρα και άµεση και ευχερή διασύνδεση µε τις δύο µητροπόλεις της ελληνικής χερσονήσου την Αθήνα και τη Θεσ/νίκη ως και µε τις πρωτεύουσες των γειτονικών χωρών των Βαλκανίων (Σόφια, Σκόπια, Τίρανα).

Με τη λειτουργία των νέων αξόνων Ε65 και Εγνατία ως και του ενεργειακού άξονα του φυσικού αερίου υψηλής τάσης προς Ιταλία, η λιµενική πύλη της Ηγουµενίτσας, µέρος της Λειτουργικής Αστικής Περιοχής Ιωαννίνων από το 2010, θα λειτουργεί ως «τροφοδοσία» της αναπτυξιακής ∆έσµης Εγνατίας και των κάθετων αξόνων της από και προς την «Κεντρική Μεσόγειο» δηλαδή Αδριατικό ∆ιάδροµο / Άλπεις και Ιταλία αλλά και ως «τροφοδοσία» της ίδιας επιρροής περιοχής της πόλης, καθώς και της Αθήνας / Πειραιά και αναδεικνύεται σε µείζονα εθνική πύλη στην περιοχή της Αδριατικής.

Η λειτουργία «τοπικού δικτύου γειτονίας» των πόλεων «Ιωάννινα – Ηγουµενίτσα – Κέρκυρα», βασιζόµενη σε εξειδικεύσεις ρόλων και όχι σε αυστηρή ιεράρχηση (∆ίκτυα πόλεων) ενδυναµώνει την κρίσιµη µάζα και των τριών κέντρων και αναδεικνύει µια «Αστική µικρο-περιφέρεια» µε πληθυσµιακή δυναµική πέραν των 200.000 κατοίκων «αστικού πληθυσµού».

Έτσι στον Εθνικό χώρο τα Γιάννενα και το ∆ίκτυο πόλεων, του οποίου αποτελούν το ισχυρό προωθητικό κέντρο, αναδεικνύονται σε µείζονα διαπεριφερειακό / διακρατικό αστικό πόλο που εξισορροπεί τα αστικά κέντρα του ΠΑΘΕ του ανατολικού αναπτυξιακού διαδρόµου του «Αιγαίου» και «κλειδώνει» ουσιαστικά τη θέση που διεκδικεί η βορειο-δυτική Ελλάδα και ο Ιόνιος χώρος, στον αναπτυσσόµενο θαλάσσιο και παράκτιο χώρο του άξονα της «Αδριατικής» συνδεόµενος και µε τις πόλεις της Κάτω Ιταλίας. Στην πράξη λειτουργεί ως η ελλείπουσα αστική γέφυρα στην περιοχή αυτή της Μεσογείου / Αδριατικής.

Παράλληλα στον Κοινοτικό χώρο, το ίδιο ∆ίκτυο πόλεων διευρυνόµενο σε δίκτυο πόλεων στα πλαίσια του ΣΑΚΧ και των πολιτικών Intereg που το συνοδεύουν (διακρατική συνεργασία και δίκτυα πόλεων για µια πολυκεντρική Ευρώπη) µε τη συµµετοχή των πόλεων της νότιας Αλβανίας (Αργυρόκαστρο, Αυλώνα) ισχυροποιούν τον αστικό χώρο της ∆υτικής Βαλκανικής ακτής (ή αποτελούν τον αντίποδα) στις ισχυρές περιφερειακές αστικές συγκεντρώσεις της Κάτω Ιταλίας (Μπάρι – Πρίντεζι - Τάραντας) αναδεικνύοντας την αστική αυτή συγκέντρωση σε µια κοσµοπολίτικη αστική ευρεία περιοχή µε πληθυσµιακή δυναµική προοπτικής 500.000 κατ.

Ο αναδυόµενος αυτός διακρατικός / διαπεριφερειακός χώρος συνεργασίας στα ∆υτικά Βαλκάνια ενισχύεται µέσω της λειτουργίας ενός ευρύτατου δικτύου χώρων NATURA που περικλείουν τους γειτονικούς µε το Λεκανοπέδιο χώρους της Πίνδου και των Τζουµέρκων αλλά και ως ενός πολιτιστικού χώρου δικτύου ιστορικών πόλεων της µεταβυζαντινής περιόδου της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας µε βαλκανική εµβέλεια στον οποίο τα Γιάννενα µε το Κάστρο, την παλιά πόλη και τα πολυπληθή µνηµεία τους διεκδικούν ρόλο «µνηµείου πολιτιστικής κληρονοµιάς Ευρωπαϊκού Επιπέδου».


Ο χώρος αυτός υποστηρίζεται µε διεθνές αεροδρόµιο στην ευρύτερη περιοχή των Ιωαννίνων (εντός ακτίνας 45 λεπτών) που µπορεί σε πρώτη φάση να είναι το εκσυγχρονισµένο αεροδρόµιο Ιωαννίνων και σε δεύτερη φάση να είναι το διεθνές αεροδρόµιο στο Άκτιο της Πρέβεζας.

Αναπτυξιακή Φυσιογνωµία ( Χάρτης ΑΙΙΙ.2β)

Η περιοχή της µελέτης, µαζί µε τον νέο διευρυµένο περιφερειακό χώρο επιρροής της, όπως έχει ήδη λεχθεί, αναδεικνύεται ως αστική περιοχή ευρείας επιρροής µε εθνικό και διακρατικό ρόλο στην περιφερειακή ανάπτυξη, κοµβικό σηµείο του εθνικού χώρου σε διασύνδεση µε τον εξελισσόµενο γεωπολιτικό προς σταδιακή ολοκλήρωση στα πλαίσια της Ε.Ε. περιβάλλοντα χώρο της Ε.Ε., των Βαλκανίων και της Μεσογείου.

Η αξιοποίηση της έντονης αστικότητας της περιοχής και η εξασφάλιση της διάχυσης της αστικότητας αυτής, υπερβαίνοντας τα διοικητικά όρια της (διαπεριφερειακά και διακρατικά) στα αστικά κέντρα που την περιβάλλουν καθώς και στην ύπαιθρο – ενδοχώρα, ώστε να καταστεί σηµαντική Λειτουργική Αστική Περιοχή ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ESPON), απαιτεί σχεδιασµό και υλοποίηση συγκροτηµένου αναπτυξιακού µοντέλου, πλήρους εκµετάλλευσης των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της περιοχής, όπως η γεωπολιτική της θέση, η έντονη αστικότητά της, η δυναµική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών και κοινωνικών της υποδοµών (Πανεπιστήµιο, Νοσοκοµεία κλπ.) καθώς και το πλούσιο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Το αναπτυξιακό αυτό µοντέλο πρέπει να στηρίζεται στο τρίπτυχο «Αστικότητα – Ποιότητα – Γνώση / Καινοτοµία – Εξωστρέφεια» µε ανάλογες προδιαγραφές των πυλώνων ανάπτυξης στο σχεδιασµό της στρατηγικής υλοποίησής του.

Ειδικότερα:

• Η Ποιότητα, βασική προϋπόθεση της ανταγωνιστικότητας και της ευηµερίας

των κατοίκων της περιοχής, θα διατρέχει όλο το φάσµα των παραγωγικών

δραστηριοτήτων προσβλέποντας στην περαιτέρω ενίσχυση:

α) της δυναµικής του πρωτογενή τοµέα (γεωργία, κτηνοτροφία), του εκσυγχρονισµού των µεταποιητικών µονάδων, άµεσα συνδεδεµένων µε την έρευνα και τη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή καθώς και της εµπορίας των ντόπιων επωνύµων διατροφικών προϊόντων, διευρύνοντας, έτσι, την τοπική παραγωγική βάση.

β) της ανάδειξης της ευρύτερης περιοχής (δίπολο µε Ηγουµενίτσα) σε κόµβο συνδυασµένων µεταφορών (οδικών, λιµενικών, σιδηροδροµικών, αεροπορικών) µε τη δηµιουργία σύγχρονου εµπορευµατικού κέντρου διακρατικής εµβέλειας (υπηρεσίες εφοδιαστικής – logistics)

γ) της περαιτέρω ενίσχυσης της προσφοράς τουριστικών υπηρεσιών υψηλών προδιαγραφών (συνεδριακών, πολιτιστικών).

• Η Γνώση / Καινοτοµία, θα αποτελέσουν τον κεντρικό πυλώνα ανάπτυξης

καθώς το Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων (σε συνδυασµό µε το Πανεπιστήµιο Κέρκυρας

και τη Γεωργική Σχολή), η λειτουργία του Τεχνολογικού Πάρκου Καινοτοµίας και

το Περιφερειακό Νοσοκοµείο µπορούν να µετατραπούν σε φορείς δηµιουργικού


ανταγωνισµού, ικανού να εξασφαλίσει επαρκείς οικονοµικούς πόρους για

προγράµµατα έρευνας και τεχνολογίας τόσο στο διατροφικό πεδίο όσο και στο

χώρο της υγείας, και να αποτελέσουν πόλο προσέλκυσης επενδύσεων υψηλών

τεχνολογικών προδιαγραφών που θα δώσει τη δυνατότητα ανάπτυξης µιας

Βαλκανικής Τεχνόπολης ως εξέλιξη του Τεχνολογικού Πάρκου (παράδειγµα η

τεχνόπολη του «Nokia Village» στην πανεπιστηµιακή πόλη Κρουζ της

Ρουµανίας).

Επιπλέον η επιστηµονικότητα του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων, οι ισχυρές

διοικητικές / αυτοδιοικητικές δοµές και οι δοµές της κοινωνίας των πολιτών

µπορεί να καταστήσουν την πόλη των Ιωαννίνων Leader στην ευρύτερη περιοχή

(Κέρκυρα, Ν. Αλβανία) για τη µεταφορά τεχνολογίας (µε την ίδρυση και λειτουργία

νέων, υψηλών τεχνολογικών προδιαγραφών, επιχειρήσεων) και τεχνογνωσίας

στις Νότιες Βαλκανικές χώρες για την καλύτερη διαχείριση και αξιοποίηση των

ευρωπαϊκών προγραµµάτων, που θα κληθούν να υλοποιήσουν µε τη σταδιακή

ένταξή τους στην Ε.Ε.

• Τέλος, η εξωστρέφεια άµεσα συνυφασµένη µε τους δύο άλλους

αναπτυξιακούς πυλώνες, θα απαιτήσει νέα επιχειρηµατική οργάνωση και

θεώρηση, για την ανάπτυξη και ενίσχυση διαπεριφερειακών και διακρατικών

συνεργασιών, είτε µέσω αύξησης των εξαγωγών είτε µέσω προσέλκυσης νέων

επενδύσεων και νέους οργανωµένους επιχειρηµατικούς υποδοχείς

(Επιχειρηµατικά Πάρκα).

Συµπερασµατικά, ένα τέτοιο αναπτυξιακό µοντέλο άµεσα προσαρµοσµένο στην οικονοµική, κοινωνική, πολιτιστική και φυσική φυσιογνωµία της περιοχής, µπορεί να αποτελέσει σηµαντικό παράγοντα ενίσχυσης της απασχόλησης και, τελικά, του πληθυσµού της, εξασφαλίζοντας παράλληλα ισότιµη πρόσβαση όλων στην ευηµερία.

Πόλη, Ποιότητα Ζωής και Ποιότητα Περιβάλλοντος

Η πόλη διατηρεί, υποστηρίζει και προωθεί κατά προτεραιότητα την αξιοποίηση των

συγκριτικών της πλεονεκτηµάτων ως ελκυστική:

⇒ «παραλίµνια πόλη» µέσα σε ένα ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον

⇒ «ιστορική πόλη» µε ιστορικό κέντρο και παραδοσιακή πόλη

⇒ πόλη πολιτιστικής αναφοράς υπερτοπικής εµβέλειας.

∆ίδει προτεραιότητα σε στοχευµένες «πράσινες πολιτικές» µε την προώθηση µέτρων προστασίας και ανάδειξης των τόπων της που της διευκολύνουν:

• να ενταχθεί σε πιλοτικές εφαρµογές «αειφόρων πόλεων» και «πόλεων – NATURA» µε ισχυρές πιθανότητες να τύχει σηµαντικών εφαρµογών «βιώσιµης» διαχείρισης της πόλης και να δώσει έτσι δυνατότητα προώθησης


µέτρων κυκλοφορίας µέσω φιλικών µέσων µαζικής µεταφοράς όπως τα µέσα σταθερής τροχιάς «τύπου τραµ» και να επιλύσει το κύριο πρόβληµα της εύρυθµης λειτουργίας της και ελέγχου της ατµοσφαιρικής ρύπανσης,

• να προσφύγει σε προγράµµατα ανάδειξης προστασίας της Λίµνης Παµβώτιδας που θα της επιτρέψουν να αναθεωρήσει τη σχέση της µε το παραλίµνιο µέτωπό της, που σήµερα είναι µεγάλη άµορφη έκταση, µε την µετατροπή των ελεύθερων παραλίµνιων εκτάσεών της σε Οικολογικό Πάρκο µε πολλαπλές συµβατές µε τη λίµνη χρήσεις οικο-αναψυχής, άθλησης και ενασχόλησης µε το περιβάλλον και Πάρκο Πόλης µε χρήσεις υπαίθριας αναψυχής,

• να επιχειρήσει την ανάδειξή της σε πόλη – πολιτιστικής κληρονοµιάς και ειδικό σύνθετο πολιτιστικό τοπίο στα πλαίσια του Συµβουλίου της Ευρώπης και του ΥΠΠΟ.

Β. Εικόνα της πόλης το 2021+ - Οργάνωση του χώρου (νέα περιοχή ΡΣΙ)

Η πόλη, οι οικισµοί, η κατοίκηση

Οργανώνεται µια Λειτουργική Αστική Περιοχή (Λ.Α.Π.) µε µονοκεντρικό κύρια χαρακτήρα γύρω από την αστική περιοχή των Ιωαννίνων και µε βάση την αρχή της «συµπαγούς πόλης».

Η Λειτουργική Αστική Περιοχή περιλαµβάνει τους ∆ήµους Ιωαννιτών, Παµβώτιδας, Ανατολής, Πασσαρώνος, Μπιζανίου, ∆ωδώνης και τα ∆.∆. Επισκοπικού, Αβγού και Σερβιανών του ∆ήµου Αγ. ∆ηµητρίου και τους ∆ήµους Εκάλης και Περάµατος.

Τα οριακά ∆ηµοτικά ∆ιαµερίσµατα Κράψης και Ανατολικής του ∆ήµου Παµβώτιδας και Βατατάδων και Λιγοψάς του ∆ήµου Εκάλης είναι δυνατόν να µην αποτελούν µέρος της Λειτουργικής Αστικής Περιοχής (Λ.Α.Π.) Ιωαννίνων αλλά να ενταχθούν σε όµορες αγροτικές ή αγροτοτουριστικές ολοκληρωµένες περιοχές.

Πληθυσµός ανά Χωρική ενότητα (ενδεικτική κατανοµή)

ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΟΝΙΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 2021*

ΠΟΛΗ ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1 ΠΡΟΑΣΤΙΑ

133,000 75,2%

ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 12,600 7.2%





ΣΥΝΟΛΟ 177,000 100%

(*)ΜΟΝΙΜΟΣ ΠΛΗΘ. = 1.10 * ΠΡΑΓΜΑΤ. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (υπόθεση 2 της εξέλιξης του πληθυσµού)

Η Λειτουργική αυτή περιοχή προτείνεται να ορίζει την περιοχή του Ρ.Σ.Ι.

Η περιοχή διαφέρει από τη σηµερινή εκτιµηθείσα περιοχή του Ρ.Σ.Ι. λόγω της προσθήκης για λόγους ολοκλήρωσης της χωροαναπτυξιακής φυσιογνωµίας της αστικής περιοχής των Ιωαννίνων αλλά και τις ανάγκες σχεδιασµού των περιοχών


αυτών ώστε να µην επηρεαστούν αρνητικά από τις ανακλαστικές / αναπτυξιακές τάσεις / πιέσεις που αναµένονται στην περιοχή:

• στην περιοχή του µικρού ∆ήµου ∆ωδώνης που περικλείει τον οµώνυµο

διεθνούς εµβέλειας αρχαιολογικό χώρο της ∆ωδώνης και θα προσδώσει στην

πόλη των Ιωαννίνων αλλά και στο ∆ήµο ∆ωδώνης τη δυνατότητα ανάδειξης και

διαχείρισης του εξαιρετικά σηµαντικού πολιτιστικού και τουριστικού πόρου,

• σε τµήµα του ∆ήµου Αγίου ∆ηµητρίου στην περιοχή του προγραµµατιζόµενου

κόµβου επί της Ιόνιας Οδού προς την αστική περιοχή των Ιωαννίνων.

Η παραπάνω Λειτουργική Αστική Περιοχή οργανώνεται µε βάση τις παρακάτω χωρικές ενότητες (Χάρτης Α.ΙΙΙ.3α & Πίνακας):

1. Χωρική Ενότητα Ιωανίννων

Αντιστοιχεί στον κεντρικό πυρήνα της Λ.Α.Π. και ταυτίζεται µε την Αστική Περιοχή

της πόλης των Ιωαννίνων (κατά ΕΣΥΕ 2001

Κέντρο της ενότητας αυτής και εποµένως κέντρο της πόλης και της Λ.Α.Π. των

Ιωαννίνων αποτελεί η ιστορική πόλη των Ιωαννίνων.

2. Χωρική Ενότητα Ελεούσας

Αντιστοιχεί στη βόρεια περιαστική περιοχή της πόλης των Ιωαννίνων µε

πληθυσµιακή δυνατότητα του τοπικού κέντρου στην ευρύτερη περιοχή Ελεούσας

µεταξύ 5.000 και 7.000 κατοίκων για το χρονικό ορίζοντα της µελέτης.

Η ενότητα αυτή περιλαµβάνει την πρωτεύουσα επιχειρηµατική ζώνη µεικτής

λειτουργίας «Βιοµηχανίας – Βιοτεχνίας – Χονδρεµπορίου» του Ροδοτοπίου, την

πεδιάδα της «Κρύας – Ελεούσας» και τον αξιόλογο Αρχαιολογικό Χώρο της

Πασσαρώνας, ο οποίος µε τη χωροθέτηση του «Τοπικού Κέντρου» στα κατάντη

του λόφου, θα προσδώσει σηµαντική πολιτιστική διάσταση και ενδιαφέρον στο

νέο τοπικό κέντρο που θα σχεδιαστεί, αφ’ ετέρου θα δηµιουργήσει την

προϋπόθεση ανάδειξης και διαφύλαξης του αρχαιολογικού χώρου εντασσόµενο

στο δίκτυο των ελευθέρων / πράσινων χώρων των οικισµών.

3. Χωρική Ενότητα Λαψίστα – Εκάλη

Αντιστοιχεί στην περιαστική αγροτική περιοχή που εκτείνεται βόρεια του λόφου

του του Μεγάλου Γαρδικίου. Ως τοπικό κέντρο της ενότητητας προγραµµατίζεται

να λειτουργήσει ο οικισµός Καρυές µε πληθυσµιακή δυναµική της τάξεως των

2.000 – 3.000 κατοίκων.

4. Χωρική Ενότητα Γραµµενοχωρίων


Ιστορική ενότητα µε ιδιαίτερη πολιτιστική ταυτότητα και σήµερα µε χαρακτήρα

οµοιογενή γεωγραφικά, οικονοµικά και οικολογικά (κύρια λεκάνη

Γραµµενοχωρίων) παρ’ όλη τη διχοτόµησή της από τον µελλοντικό άξονα της

«Ιονίας Οδού» πρέπει να παραµείνει ενιαία, να διατηρήσει την ιδιαιτερότητά της,

µια ιδιαίτερη «οικο-πολιτιστική ενότητα».

Ως τοπικό κέντρο προτείνεται η οικιστική περιοχή «Γραµµένου – Βαγενιτίου» µε

µικρή πληθυσµιακή δυνατότητα της τάξης των 2.000 κατοίκων.

Η Ιόνια Οδός πρέπει µε ιδιαίτερη ευαισθησία να διατρέξει το χώρο χωρίς να τον

διασπάσει υπερβολικά λειτουργικά.

5. Χωρική Ενότητα ∆ωδώνης

Αντιστοιχεί στη νότια – περιαστική περιοχή της πόλης των Ιωαννίνων νότια της

Εγνατίας οδού, µε«τοπικό κέντρο» τον οικιστικό πυρήνα «Νεοκαισάρεια –

Μπάφρα» από 5.000 έως 7.000 κατ. και την ανάπτυξη ενός οικιστικού δικτύου/

ανοικτής πόλης «∆ωδώνη», της τάξης των 2.000 κατ. συνδεδεµένου µε την

τουριστική και πολιτιστική ανάδειξη των αρχαιολογικών µνηµείων της ∆ωδώνης.

6. Χωρική Ενότητα Νοτιο-ανατολικής Παµβώτιδας

Ο χώρος νότια της Εγνατίας στα όρια του ∆ήµου Παµβώτιδας αποτελεί µετά την

Εγνατία µια ιδιαίτερη ενότητα στο Λεκανοπέδιο µε έντονη τη γεωργική

δραστηριότητα αλλά και ελκυστικούς οικιστικούς πυρήνες περιαστικής κατοικίας.

Προβλέπονται 2 τοπικά κέντρα, ένα µε οικιστικό πυρήνα το σύµπλεγµα των

οικισµών «∆ροσοχώρι – Ηλιόκαλη – Πλατανιά» πληθυσµιακής πρόβλεψης της

τάξης των 2.000 – 5.000 κατοίκων και το «τοπικό κέντρο Κουτσελιό», µε έντονη

γεωργική δραστηριότητα στην περιοχή του και πληθυσµιακή πρόβλεψη της

τάξεως των 2.000 – 4.000 κατοίκων.

Συνολική οργάνωση του χώρου και των δραστηριοτήτων στην περιοχή του

Ρυθµιστικού Σχεδίου

Ο χώρος του Ρυθµιστικού Σχεδίου οργανώνεται µε κύρια κατεύθυνση την ανάπτυξη της συµπαγούς πόλης των Ιωαννίνων Β∆ – ΝΑ, όπως έχει ήδη δροµολογηθεί.

Στην κυρίως αστική περιοχή του Λεκανοπεδίου αναπτύσσονται υπερτοπικές δραστηριότητες διαπεριφερειακού και υπερτοπικού χαρακτήρα (∆ιοικητικό Κέντρο, Πανεπιστήµιο, Νοσοκοµεία, Τεχνόπολη, Πολιτιστικός / Τουριστικός πόλος), τα σηµαντικά εσωτερικά δίκτυα τεχνικής υποδοµής µε τους απαιτούµενους διαδρόµους ανάπτυξής τους ως και δραστηριότητες βιοµηχανικές / βιοτεχνικές / χονδρεµπορίου και αποθηκών, σε συνδυασµό µε εµπορευµατικό σταθµό επί της προβλεπόµενης σιδηροδροµικής γραµµής και σταθµού.


Προβλέπονται κυρίως στα ανατολικά του Λεκανοπεδίου και στην περίµετρο της πόλης οι µεγάλες ζώνες προστασίας και ανάδειξης της ταυτότητας της περιοχής που είναι η λίµνη, το νησί, οι παραλίµνιοι χώροι και τα εκτεταµένα ορεινά φυσικά τοπία.

Νότια του Λεκανοπεδίου και της διέλευσης της Εγνατίας Οδού, προβλέπεται η ανάπτυξη µε προστασία του εθνικού / διαπεριφερειακού / πολιτιστικού / τουριστικού πόλου της «∆ωδώνης» και διατηρούνται οι αγροτικές δραστηριότητες τοπικού / υπερτοπικού επιπέδου.

Στο βορειο-δυτικό τµήµα αναπτύσσονται οι εκτεταµένες ζώνες αγροτικών δραστηριοτήτων, η ΒΙΠΕ Ροδοτοπίου και η ζώνη του Αεροδροµίου, και αναδεικνύονται οι πολιτιστικοί / τουριστικοί πόλοι ιδιαίτερης σηµασίας.

∆υτικά και κατά µήκος της διέλευσης της Ιόνιας Οδού προβλέπεται η ανάπτυξη αγροτικών δραστηριοτήτων τοπικής κλίµακας η λειτουργία λατοµικής ζώνης µαρµάρου και ανάπτυξη τουριστικής δραστηριότητας τοπικής κλίµακας.

Στο σύνολο του Ρ.Σ. πέραν της συµπαγούς πόλης των Ιωαννίνων, αναπτύσσονται 11 οικιστικά κέντρα τοπικής σηµασίας που εξασφαλίζουν τη λειτουργία των επιµέρους περιοχών του περιαστικού χώρου.

Οι σηµαντικές µεταφορικές υποδοµές περιλαµβάνουν το Αεροδρόµιο, τον αυτοκινητόδροµο της Εγνατίας Οδού, την προβλεπόµενη σιδηροδροµική γραµµή «Ηγουµενίτσας – Καλαµπάκας», την προτεινόµενη θέση του Εµπορευµατικού Σταθµού του ΟΣΕ και δύο εναλλακτικές προτάσεις χωροθέτησης του επιβατικού σταθµού του ΟΣΕ στην περιοχή της Πεδινής και στην περιοχή της Μπάφρας, σε συνδυασµό µε το ΚΤΕΛ υπεραστικών γραµµών και τη λειτουργία διασύνδεσής τους µε την πόλη µε µέσο σταθερής τροχιάς (Τραµ).

Η οργάνωση της επικοινωνίας και της κυκλοφορίας περιγράφεται σε προωθηµένη µορφή πρότασης στο επόµενο κεφάλαιο.

Οργάνωση της Αστικής Περιοχής Ιωαννίνων

Ο κεντρικός πυρήνας της Αστικής Περιοχής του Ρυθµιστικού Σχεδίου Ιωαννίνων, συγκροτείται από την «συµπαγή πόλη» των Ιωαννίνων ( ΓΠΣ του Ν. 1337/83)

Ο λοιπός χώρος της χωρικής ενότητας της πόλης είναι ο χώρος των αστικών προαστίων.

Η συµπαγής πόλη οργανώνεται µε βάση το κέντρο της πόλης που ορίζεται από το όριο του Ρυµοτοµικού Σχεδίου του ’78 και περιλαµβάνει το ιστορικό κέντρο και το Κάστρο και το σηµερινό κέντρο της πόλης. Στο τµήµα αυτό της πόλης διατηρείται το ∆ηµαρχείο και οι κύριες δηµοτικές υπηρεσίες εξυπηρέτησης των πολιτών κατοίκων της πόλης, το λιανικό εµπόριο και το σπάνιο εµπόριο, οι πολιτιστικές υποδοµές και οι εξυπηρετήσεις αναψυχής ,ελεύθερου χρόνου, διασκέδασης και αστικού τουρισµού.

Για το τµήµα µεταξύ «∆όµπολη» και του Πάρκου Πυρσινέλλα περιλαµβανοµένου του στρατοπέδου Βελισαρίου προτείνεται ανάπλαση και ανασχεδιασµός του πόλου του Βελισσαρίου και της ευρύτερης περιοχής από τη ∆όµπολη έως το πάρκο ∆ιοικητικού Κέντρου, χώρων καινοτοµικών πολιτιστικών υποδοµών και εκδηλώσεων, χώρων


αναψυχής, αστικά άλση, ανοιχτού αθλητισµού, εστίαση και διαµόρφωση αναβαθµισµένου αρχιτεκτονικού και πολεοδοµικού περιβάλλοντος σύγχρονης ελκυστικής πόλης σε ευθεία σχέση για την κατάκτηση του επιδιωκόµενου νέου ρόλου της πόλης.

Στον Άγ. Ιωάννη, βόρεια στο ύψος του Αεροδροµίου και στην περιοχή του ∆.∆. Ανατολής προτείνεται νότια η ανάπτυξη δύο δευτερευόντων πολεοδοµικών κέντρων κεντρικών χρήσεων.

Επιλεγµένες κεντρικές χρήσεις θα έχουν στόχο:

• να µην ανταγωνίζονται υπέρµετρα το κέντρο της πόλης και να οδηγούν σε

µαρασµό την εµπορική πρωτεύουσα ζώνη της.

• να εξυπηρετούν τον καταναλωτή της πόλης και της περιοχής επιρροής

ελκτικότητάς της, τόσο ως προς τα είδη όσο και ως προς τις τιµές

συνεισφέροντας στην ισορροπία της τοπικής εµπορικής αγοράς.

Η οργάνωση της πόλης ολοκληρώνεται µε την αποκατάσταση της λειτουργίας πόλης-λίµνης σ’ όλο το παραλίµνιο µέτωπό της µέσω διαδοχικών χώρων αστικού και µητροπολιτικού πρασίνου. Ειδικότερα προτείνεται η αποκατάσταση ως κύρια ελεύθερου χώρου όλου του παραλίµνιου χώρου εντός ΖΟΕ στο µέτωπο της πόλης µέχρι τη Γεωργική Σχολή µε τον σχεδιασµό του ως Μητροπολιτικό Πάρκο, και η οργάνωση Οικολογικού Πάρκου που θα περιλαµβάνει όλο το λοιπό παραλίµνιο χώρο περιµετρικά της Λίµνης και θα συνδυάζεται µε Αρχαιολογικό Πάρκο στη Καστρίτσα.

∆ιατηρούνται και αναβαθµίζονται οι µεγάλοι πόλοι αστικού και περιαστικού πρασίνου και προστατεύεται το ορεινό τοπίο δυτικά του αισθητικού δάσους στην περιοχή του οικισµού Άµµος έως τον περιφερειακό δακτύλιο.

Το Νησί των Ιωαννίνων αποτελεί ισχυρό πολιτιστικό και παραδοσιακό πόλο τουριστικής ανάπτυξης. Το Σπήλαιο του Περάµατος στο όριο της περιαστικής περιοχής είναι επίσης σηµαντικός τουριστικός πόλος.

Στη νότια προαστιακή περιοχή της ενότητας της πόλης οργανώνεται το σύστηµα δραστηριοτήτων υπερτοπικής σηµασίας του τριτογενή και του δευτερογενή τοµέα και των µεταφορών. Ειδικά αναφέρονται:

• το σύµπλεγµα που αποτελείται από την «Πανεπιστηµιούπολη» εντός της

οποίας αναπτύσσεται Πάρκο Πολιτισµού και Αναψυχής, τις Εγκαταστάσεις

Υγείας και Έρευνας του Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου, τον µεγάλο Κεντρικό

Αθλητικό Πόλο που διασυνδέεται µε την Γεωργική Σχολή µέσω ενός

διαδρόµου πρασίνου,

• η Τεχνόπολη που µπορεί να ενσωµατώνει και το ΤΕΙ,

• το Επιχειρηµατικό Πάρκο, και ο χώρος διαµετακόµισης νότια του Κατσικά .


Στον εκτός συµπαγούς πόλης χώρο λειτουργούν τα τοπικά κέντρα των ενοτήτων Σταυρακίου / Κ.Μαρµάρων, Πεδινής / Κοσµηράς, Λογγάδων / Βασιλικής και Περάµατος / Αµφιθέας.

Γ. Μεταφορές - Μετακινήσεις

Γενικά

Οι µεγάλοι άξονες που συνοδεύουν το σενάριο Ι στον τοµέα των µεταφορών και µετακινήσεων, υπακούουν στους γενικούς και ειδικούς στόχους σεναρίων βιώσιµης αστικής ανάπτυξης της περιοχής του Ρ.Σ. Ιωαννίνων και είναι οι εξής ανά χωρικό σύστηµα:

1. ∆ιαπεριφερειακός χώρος – Εξωτερική προσπελασιµότητα

Πολλά και σηµαντικά έργα υποδοµών, τα οποία εντάσσουν µε τις δικές τους διαδικασίες την περιβαλλοντική διάσταση, είναι σε εξέλιξη (κατασκευή ή µελέτη) και θα κυριαρχήσουν τη δεκαετία 2006-2013. Τα έργα αυτά έχουν ληφθεί υπ’ όψη ήδη στο σενάριο στη διατύπωση ρόλου και θέσης στο διαπεριφερειακό χώρο.

Πρωτεύντες στόχοι για το σύστηµα των υποδοµών όσον αφορά την εξωτερική προσπελασιµότητα είναι η πλήρης ένταξη των Ιωαννίνων στο Βασικό ∆ιευρωπαϊκό Οδικό ∆ίκτυο (Β.∆.Ο.∆.), η προώθηση του Αδριατικού Οδικού Άξονα, και η ανάπτυξη της εναλλακτικής περιβαλλοντικά επιβεβληµένης σιδηροδροµικής εξυπηρέτησης και διασύνδεσης της περιοχής µε το πρωτεύον και διεθνές δίκτυο της χώρας.

Παράλληλα στόχος είναι η βέλτιστη διασύνδεσή τους µε τις λοιπές βαθµίδες του µητροπολιτικού δικτύου των Ιωαννίνων και η αποφόρτιση του δικτύου αυτού από τις κινήσεις transit.

Ειδικότερα:

1.1. ∆ιεθνές Εθνικό ∆ίκτυο –

Β.∆.Ο.∆. / Αυτοκινητόδροµοι

Αποτελείται από:

Α. την Εγνατία Οδό που συνδέει την Ιταλία, δια του λιµανιού της Ηγουµενίτσας, µε την Ήπειρο, τη Μακεδονία, την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και την Τουρκία.

Β. την Ιόνια Οδό που θα ενώνει την Πελοπόννησο, τη ∆υτική Ελλάδα και την Ήπειρο. Το 2013 θα έχει τελειώσει, σε συνδυασµό µε το ΠΑΘΕ, η διαδροµή «Ιωάννινα –

Αθήνα». Το τµήµα της Ιόνιας Οδού βόρεια από την Εγνατία που έχει µελετηθεί ως αυτοκινητόδροµος έως το Καλπάκι αναµένεται να ολοκληρωθεί έως το 2013.


Γ. παρ’ όλο που δε διασχίζει το λεκανοπέδιο, ο αυτοκινητόδροµος «Λαµία – Μέτσοβο (Παναγιά)» (Ε65) µε σύνδεση για Λάρισα και Βόλο, είναι σηµαντικός για την πόλη. Θα προσθέσει νέα οδική λύση για µεταφορές από και προς Αθήνα. Και αυτός ο άξονας θα τελειώσει το 2013.

Τα Ιωάννινα θα βρίσκονται το 2013 σε προνοµιακή θέση όσον αφορά το βασικό οδικό ελληνικό δίκτυο. Επίσης δια του λιµανιού της Ηγουµενίτσας θα βρίσκεται στο πανευρωπαϊκό οριζόντιο διάδροµο «Ιταλία – Ήπειρος – Μακεδονία – Τουρκία». Όµως για να κατοχυρωθεί ο περιφερειακός ρόλος της πόλης, πρέπει να προωθηθεί ο Αδριατικός διάδροµος «Trieste – Split – Dubrovnik - Tirana – Kakkabia – Καλπάκι» σαν συνέχεια της Ιόνιας Οδού.

1.2. ∆ιαπεριφερειακή / ενδοπεριφερειακή πρόσβαση – Εθνικό ∆ίκτυο

Το διαπεριφερειακό και το ενδοπεριφερειακό δίκτυο ενώνει πόλεις και βασικούς αρχαιολογικούς χώρους, ανάµεσά τους, ή µε το Β.∆.Ο.∆. Αντιστοιχεί περίπου στο Εθνικό ∆ίκτυο. Με την κατασκευή του Β.∆.Ο.∆., ο στόχος της αναβαθµισµένης διαπεριφερειακής και ενδο-περιφερειακής πρόσβασης στα Ιωάννινα θα είναι σύντοµα εφικτός αφού θα ελαφρυνθεί σηµαντικά η κίνηση στο λοιπό εθνικό οδικό δίκτυο. Βλέπε τους πράσινους άξονες

1.3. Ανάπτυξη σιδηροδροµικού δικτύου

Καθώς η µείωση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης είναι όλο και περισσότερο βασικός στόχος της ζωής στην πόλη και στην επιβίωση του πλανήτη, ο σιδηρόδροµος αποτελεί την καλύτερη απάντηση ως οικολογικό µέσο µεταφοράς και η προώθησή του είναι επιτακτική και αυξανόµενη. Η περιοχή συνδέεται µε το δίκτυο του ΟΣΕ διά του άξονα «Καλαµπάκα – Ιωάννινα – Ηγουµενίτσα» που χωροθετείται στο Λεκανοπέδιο παράλληλα µε την Εγνατία Οδός. Ο δυτικός σιδηροδροµικός άξονας, «Αντίρριο – Ιωάννινα» και η ενδεχόµενη προέκτασή του προς ΒΙΠΕ Ιωαννίνων και Καλπάκι / Αλβανία, είναι υπό µελέτη.


1.4. Πρόσβαση από τις όµορες περιοχές του Νοµού Ιωαννίνων - Επαρχιακή

Οδοποιϊα

Το οδικό αυτό δίκτυο που εξυπηρετεί µόνο ενδοπεριφερειακές ή ενδονοµαρχιακές

κινήσεις (µικρότερες αποστάσεις από το εθνικό δίκτυο) ενώνει περιοχές µε τα αστικά

κέντρα, µε τις βασικές χρήσεις (σχολεία, νοσοκοµεία, διοικητικά κέντρα κλπ.) και µε

το ανώτερης βαθµίδας οδικό δίκτυο. Ολοκληρώνει σε κυκλώµατα επίσης το τοπικό

οδικό δίκτυο σε τακτικές αποστάσεις (ανάλογα µε την πυκνότητα του πληθυσµού) και

ενώνει όλες τις περιοχές της Περιφέρειας. Αντιστοιχεί περίπου µε το επαρχιακό

δίκτυο. Πρόκειται για τα δίκτυα πρόσβασης στα Τζουµέρκα, στα χωριά του Άραχθου,

στα ∆υτικά Ζαγοροχώρια, στα Ανατολικά Ζαγοροχώρια, και «Ζίτσα από Κληµατιά».

2. Η κυκλοφορία και οι µετακινήσεις εντός της περιοχής του Ρ.Σ.Ι.

2.1. Μετακινήσεις γύρω από την πόλη

Κυρίαρχοι στόχοι:

• Η αποφυγή κινήσεων «διά της πόλης» και πρόσβαση σε κόµβους εξυπηρέτησης.

• Η µείωση των κινήσεων µε Ι.Χ. διά της οργάνωσης και διευκόλυνσης της κίνησης / εξυπηρέτησης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (Μ.Μ.Μ.).

• Η µετεπιβίβαση στο Τράµ / ΟΣΕ / ΚΤΕΛ από το Ι.Χ.

Το δίκτυο που αναπτύσσεται εξυπηρετεί τα προάστια ή σύνολα οικισµών καθώς και τις παραλίµνιες µετακινήσεις (ολοκλήρωση παραλίµνιου κυκλώµατος).

2.2. Η κυκλοφορία και οι µετακινήσεις µέσα στην πόλη

Ο κύριος στόχος της οργάνωσης της κυκλοφορίας και των µετακινήσεων στην πόλη είναι: η µείωση των µετακινήσεων µε Ι.Χ., παράλληλα µε την προώθηση των ήπιων µετακινήσεων (ποδήλατο, πεζοπορία), ιδίως στο κέντρο της πόλης και στον παραλίµνιο χώρο, την ανάπτυξη καθαρών Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (Μ.Μ.Μ.) σε σταθερή τροχιά (τύπου Τράµ), και η διασύνδεσή του µε άλλα Μ.Μ.Μ.της περιοχής.

2.2.1. Οδικές µετακινήσεις:

Το σηµερινό σύστηµα κυκλοφορίας στην πόλη είναι βασισµένο στις διαµπερείς µετακινήσεις από νότο προς βορρά εντός της συµπαγούς πόλης. Το µοντέλο αυτό οδηγεί σε ασφυξία στο ύψος του πυκνού δοµηµένου κέντρου όπου οι σηµερινές αρτηρίες στενεύουν ή και σβήνουν εντελώς. Το κυριότερο παράδειγµα του προβληµατικού αυτού µοντέλου είναι η από νότο προσβάσεις στην πόλη όπου 3 αρτηρίες φθάνουν στο ύψος του Κάστρου για να µετατραπούν σε µια λωρίδα κυκλοφορίας (Μακαρίου – Γαριβάλδη, υπό κατασκευή Γεννηµατά, ακτή Μιαούλη, που γίνονται µια λωρίδα ως Εθνικής Αντίστασης). Η τελευταία κυκλοφοριακή µελέτη του ∆ήµου Ιωαννιτών (1999) δε µετατρέπει τη λογική του διαµπερούς νότιου-βόρειου


περάσµατος της πόλης. Ο αδιαµφισβήτητα αναγκαίος στόχος για µείωση της κυκλοφορίας Ι.Χ. στο κέντρο, πέραν των τεχνικών και χρηµατοδοτικών παραµέτρων

που είναι υπολογίσιµες, δεν είναι συµβατός µε λύσεις όπως η κατασκευή σηράγγων κάτω από το Κάστρο και κάτω από το Αισθητικό ∆άσος Ιωαννίνων για υπογειοποίηση αρτηριών διαµπερών κινήσεων.

Με στόχο τη µείωση της κυκλοφορίας Ι.Χ. στο κέντρο, είναι δυνατή η επιλογή ενός µοντέλου τύπου ηµι-ιστού αράχνης ∆ηλαδή συµπλη-ρωµατικά ως προς τους διαµπερείς άξονες από Νότο προς Βορρά της πόλης, να βελτιωθούν όλοι οι δρόµοι που µπαίνουν ακτινικά στο κέντρο από το «Ring Road», ωστόσο

να µειωθεί η κυκλοφορία στους άξονες από βορρά προς νότο, και να γίνει συνολικά µια ήπια κυκλοφορία Ι.Χ. σ’ όλο τον ιστό. Σ’ αυτές τις ακτίνες πρέπει να συµµετέχουν, αν είναι δυνατό, ακόµα και δρόµοι µιας λωρίδας κυκλοφορίας.

Η λύση αυτή δεν απαιτεί τεράστιες χρηµατοδοτήσεις, πρέπει όµως από τώρα (χθες) να παρθούν οι παρακάτω κύριες αποφάσεις:

1. ∆ιασφάλιση χώρου βελτίωσης των βασικών οδικών αξόνων: 2 + 2 λωρίδες κυκλοφορίας µε παράπλευρους δρόµους, δηλαδή κλειστοί λεωφόροι, και ισόπεδοι κυκλικοί κόµβοι στις διασταυρώσεις. Αλλιώς, οι άξονες αυτοί θα µετατραπούν σύντοµα σε αστικές αρτηρίες (φρένο στις κινήσεις) χωρίς πια δυνατότητα αποστράγγισης της κυκλοφορίας του Λεκανοπεδίου. Σαν παράδειγµα η περιµετρική παρά-καµψη


«Ring Road» δεν πρέπει να παραµείνει όπως είναι σήµερα αλλά να βελτιωθεί ως ανωτέρω.

2. Να βελτιωθούν οι µετακινήσεις από νότο προς βορρά µε Μ.Μ.Μ.

2.2.2. Ανάπτυξη µέσου σταθερής τροχιάς (τύπου τραµ) στην πόλη

Ο στόχος της µείωσης της κυκλοφορίας Ι.Χ. στο κέντρο, συνοδεύεται µε την ανάγκη βελτίωσης των Μ.Μ.Μ. Τα σηµερινά µεγάλα λεωφορεία του Αστικού ΚΤΕΛ δεν είναι πια ελκυστικός και πρόσφορος τρόπος µεταφοράς. Η επέκταση της ανάπτυξης Τράµ και στα άλλα µεγάλα αστικά κέντρα, πλην της Αθήνας, αποτελεί τη σύγχρονη απάντηση στα Μ.Μ.Μ.

Η επιλογή κατασκευής δικτύου τραµ µπορεί να αποτελέσει ελκυστική λύση για πολλές κινήσεις εντός της πόλης. Στην µελέτη σκοπιµότητας ενός τέτοιου µέσου, δεν πρέπει να υπολογίζεται το οικονοµικό ισοζύγιο µόνο µε αναφορά ως προς το µελλοντικό φορέα διαχείρισης, αλλά και οι τεράστιες παράλληλες οικονοµίες σε έργα και υποδοµές για τη λύση του κυκλοφοριακού της πόλης όπως: διάνοιξη δρόµων, σηράγγων, κατασκευή χώρων στάθµευσης κλπ. Τέλος, το ΤΡΑΜ συντελεί στη µείωση καυσαερίων και της ρύπανσης µε τον πλέον ανταγωνιστικό τρόπο ως προς όλα τα άλλα µέσα µεταφοράς.

Χρειάζεται µελέτη σκοπιµότητας, και κυκλοφοριακή µελέτη για να σχεδιαστεί κάποια κατ’ αρχήν πρόταση, αλλά ένα παράδειγµα δυνατής σύνδεσης µε Τραµ απεικονίζεται στην επόµενη σελίδα µε τους εξής προορισµούς:

1. Πεδινή – Πανεπιστήµιο – Κέντρο πόλης --- Αεροδρόµιο – Ελεούσα.

2. Πεδινή – Πανεπιστήµιο – Κέντρο πόλης --- Νοσοκοµείο.

3. Κατσικάς – Κέντρο πόλης --- Αεροδρόµιο – Ελεούσα..

4. Κατσικάς – Κέντρο πόλης --- Νοσοκοµείο

Η πρόταση συνοδεύεται µε µεγάλους χώρους στάθµευσης Ι.Χ. στις 4 άκρες των προτεινόµενων διαδροµών.

2.2.3. Ο Σιδηρόδροµος στην πόλη

Προτείνεται θέση Εµπορευµατικού Σταθµού Ιωαννίνων του ΟΣΕ, στο παλαιό αεροδρόµιο του Κατσικά, σε δηµόσια γη, όπου προβλέπεται ήδη από τον ΟΣΕ η είσοδος των γραµµών στην πόλη.

Όσον αφορά τον επιβατικό σταθµό, δεν είναι συµβατή µε τους στόχους του σεναρίου το προτεινόµενο από τον ΟΣΕ. Σήµερα, σηµαντικό για κάθε επιβάτη που φθάνει σε µια πόλη είναι να είναι όσο γίνεται πιο κοντά χρονικά και ποιοτικά στον τελικό προορισµό του, δηλαδή από τον επιβατικό σταθµό που κατεβαίνει, να βρει Μ.Μ.Μ. να πάει γρήγορα σε όποιο σηµείο της πόλης επιθυµεί. Η πρόταση κατασκευής µέσου σταθερής τροχιάς στην πόλη, όπως περιγράφηκε παραπάνω, οδηγεί στην δυνατότητα τοποθέτηση επιβατικού σταθµού ΟΣΕ στον κεντρικό κορµό της σιδηροδροµικής γραµµής ανάµεσα στην Πεδινή και τον Κατσικά. Σ’ αυτή την


υπόθεση, πιθανές θέσεις είναι νότια της Πεδινής, ή στο ύψος του προβλεπόµενου από την Εγνατία ΣΕΑ. Οι δύο αυτές πιθανές θέσεις θα πρέπει να ελεγχθούν και σε σχέση µε την υπό µελέτη νέα γραµµή ΟΣΕ Αντίρριο – Ιωάννινα και τη συνέχεια της προς ΒΙΠΕ Ιωαννίνων και Αλβανία.

2.2.4. Σύνολο µετακινήσεων

Η συνολική εικόνα των µετακινήσεων εικονίζεται στο παρακάτω σχέδιο:


ΑΙΙΙ.3.2 ΣΕΝΑΡΙΟ ΙΙ: Γιάννενα, διαπεριφερειακός / διακρατικός πόλος στην «Κεντρική Ελλάδα»

Α. Η Εικόνα της Περιοχής το 2021+

Χωρική Ένταξη, Θέση και Γεωπολιτική Εικόνα (Χάρτης ΑΙΙΙ.5)

Τα Γιάννενα ωθούνται σε περιφερειακή ολοκλήρωση µε βάση τον άξονα «Γιάννενα – Λάρισα / Βόλος». Το δίπολο Λάρισα – Βόλος αποτελεί «ενδιάµεσο σταθµό» στις διαπεριφερειακές / κοινοτικές πολιτικές «Εθνικού / Κοινοτικού Επιπέδου» και ιδίως στη σχέση µε Αθήνα.

Ο διοικητικός ρόλος παραµένει ως σήµερα.

Ο διαπεριφερειακός – διακρατικός ρόλος της αστικής περιοχής Ιωαννίνων είναι υπαρκτός αλλά δευτερεύων και περιορίζεται στην εγγύς περιοχή των αλβανικών συνόρων.

Η Κέρκυρα «αυτονοµείται» µε επίταση της απ’ ευθείας προγραµµατικής και διοικητικής της θέσης µε το «κέντρο» και ειδικές πολιτικές που συνδέονται µε την τουριστική δραστηριότητα και το ρόλο της ως «πόλη παγκόσµιας κληρονοµιάς» (UNESCO).

Τα Γιάννενα λειτουργούν σε δίπολο µε την Ηγουµενίτσα άµεσα ως Περιφερειακή Λειτουργική Αστική Περιοχή ώστε να εντείνουν το ρόλο τους ως πύλη του κοινοτικού χώρου. Ο πληθυσµός διατηρείται στο ρυθµό της τελευταίας δεκαετίας για την τρέχουσα δεκαετία ενώ τη δεκαετία 2011-2021ακολουθεί την πληθυσµιακή εξέλιξη της υπόλοιπης Ελλάδας δεδοµένου ότι η δυναµική της εξωτερικής εισροής είναι περιορισµένη και οι πολιτικές συνέργειας πόλης – υπαίθρου που διατηρούνται σε όλα τα οικιστικά κέντρα της Ηπείρου όπως αυτά διαβαθµίζονται στο θεσµοθετηµένο Χωροταξικό Σχεδιασµό της Ηπείρου.

Η αστική περιοχή των Ιωαννίνων έχει µειωµένη πληθυσµιακή προοπτική και πλησιάζει τις τάσεις της ΕΣΥΕ για το σύνολο του ελληνικού χώρου.

Τα πληθυσµιακά µεγέθη της πόλης κυµαίνονται στους 120.000+ κατοίκους, και φοιτητικό και πανεπιστηµιακό δυναµικό της τάξης των µεταξύ 15.000 και 20.000 ατόµων. Το πληθυσµιακό σενάριο αντιστοιχεί στην 5η υπόθεση των προγραµµατικών προβολών του Κεφαλαίου ΑΙΙΙ.1.

Τα ισχυρά πλεονεκτήµατα της θέσης και ρόλου της πόλης και των φυσικών και πολιτιστικών πόρων, εξελίσσονται πιο περιορισµένα αλλά προστατεύονται για το µέλλον.

Λειτουργεί κατ’ελάχιστο δίκτυο πόλεων «Γιάννενα – Αργυρόκαστρο».

Αναπτυξιακή Φυσιογνωµία

Η πόλη ακολουθεί αναπτυξιακές πολιτικές που θα τη διατηρήσουν σε θετική τροχιά ευρύτερης εµβέλειας και θα λειτουργούν στην προοπτική προώθησης των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της στο διακρατικό / διαπεριφερειακό χώρο του πρώτου σεναρίου, σε πλέον µακροπρόθεσµο ορίζοντα.


Προωθεί έτσι µε µεγαλύτερη ένταση τους ενδογενείς αναπτυξιακούς πόρους και τις αντίστοιχες επιλογές που συνδέονται µε::

• τη γεωργο-κτηνοτροφική παραδοσιακή της βάση που ενισχύει την αλληλεξάρτηση πρωτογενούς και δευτερογενούς τοµέα µε έµφαση στην τυποποίηση των γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων της περιοχής της,

• την ενίσχυση του εξαγωγικού διατροφικού εµπορίου και την αναζήτηση νέων αγορών και δηµιουργώντας clusters επιχειρήσεων τόσο στους τοµείς µεταφορών και λιανικού εµπορίου όσο και στους τοµείς γεωργικών προϊόντων µε κατεύθυνση την τουριστική αγορά.

• τον τουρισµό συνδεδεµένο µε την ελκυστικότητα της πόλης αλλά και της περιφέρειας επιρροής της,

• τον πολιτισµό ως παροχή υπηρεσιών σύγχρονης πολιτιστικής και καλλιτεχνικής δηµιουργίας σε µια ευρεία διαπεριφερειακή, διακρατική ενδοχώρα ενισχυόµενη µε ευρωπαϊκού επιπέδου εκδηλώσεις και φεστιβάλ.

Παράλληλα, αλλά µε µικρότερη εµβέλεια απ’ ότι στο σενάριο Ι διατηρεί σε υπερτοπική τροχιά:

• την ανάπτυξη του Πανεπιστηµίου, την καινοτοµία και τη µεταφορά τεχνολογίας µε υποστήριξη του Τεχνολογικού Πάρκου Ηπείρου και της Θερµοκοιτίδας επιχειρήσεων,

• την ανάπτυξη των υπηρεσιών Υγείας µέσω του Περιφερειακού Νοσοκοµείου,

Τέλος η διαµετακόµιση και οι συνδεδεµένες µε αυτή δραστηριότητες, αναπτύσσονται στο βαθµό που η ανάδειξη της Ηγουµενίτσας προωθείται.

Πόλη, Ποιότητα Ζωής και Ποιότητα Περιβάλλοντος

Στο σενάριο ΙΙ, λόγω της µεγαλύτερης εστίασής του στα ενδογενή χαρακτηριστικά και πλεονεκτήµατα της αστικής περιοχής των Ιωαννίνων και της µειωµένης εξωστρέφειάς του, εντείνεται η αειφόρος διαχείριση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων της αστικής περιοχής που γίνεται εφικτότερη λόγω µειωµένων απαιτήσεων για οικιστική ανάπτυξη και προτάσσονται στρατηγικές ανάδειξης και εξειδικευµένης προστασίας..

Η κατεύθυνση των παρεµβάσεων είναι η ίδια ως του σεναρίου Ι.

Β. Οργάνωση του χώρου / νέα περιοχή του Ρ.Σ.Ι. / Μεταφορές - Μετακινήσεις

Το σενάριο ΙΙ συµπίπτει µε το σενάριο Ι στη γενική οργάνωση του χώρου και στην κυκλοφοριακή οργάνωση και διαφέρει απ’ αυτό µόνο στα µεγέθη των οικιστικών απαιτούµενων υποδοχέων και των οργανωµένων εκτατικών υποδοµών (Τεχνολογικό πάρκο έναντι τεχνόπολης, µειωµένη εµπορική και διοικητική δραστηριότητα κ.τ.λ).

Όµως το στοιχείο των πληθυσµιακών προγραµµατικών µεγεθών έχει σχετική βαρύτητα στη διαφοροποίηση των δύο σεναρίων αφού οι χωρητικότητες των υπαρχόντων οικιστικών υποδοχέων υπερβαίνουν ούτως ή άλλως τα πληθυσµιακά πληθυσµιακά προγραµµατικά µεγέθη και των δύο σεναρίων, ενώ οι µεγάλες νέες εκτατικές υποδοµές χωροθετούνται και στα δύο σενάρια εκτός περιοχών κατοίκησης.


Πληθυσµός ανά Χωρική ενότητα (ενδεικτική κατανοµή)

ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΟΝΙΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 2021*

ΠΟΛΗ ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1 ΠΡΟΑΣΤΙΑ

105,000 75%

ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 9,800 7%





ΣΥΝΟΛΟ 140,000 100%

(*)ΜΟΝΙΜΟΣ ΠΛΗΘ. = 1.10 * ΠΡΑΓΜΑΤ. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (υπόθεση 5 της εξέλιξης του πληθυσµού)

Ενδέχεται οι µικρότερες πληθυσµιακές δυνατότητες του σεναρίου ΙΙ να υποστηρίζουν και λιγότερες χωρικές ενότητες (µε προφανώς µεγαλύτερη έκταση ) και κέντρα, περιαστικά και προαστικά.

Η ανάπτυξη ελκυστικών προαστιακών κέντρων, όπως το σύµπλεγµα Πέραµα – Αµφιθέα ή Λογγάδες – Βασιλική, καθώς και η ανάπτυξη υποδοµών εξυπηρετήσεων µητροπολιτικής κλίµακας ( Πάρκα αναψυχής, Πολιτιστικές υπερδοµές, Τραµ κ.τ.λ ), γίνεται λιγότερο εφικτή ως προς τον χρονικό ορίζοντα 2021+, παραµένει όµως ως επιδιωκόµενος στόχος και λαµβάνονται προληπτικά τα απαραίτητα µέτρα που θα διατηρήσουν µελλοντικές δυνατότητες επίτευξης του.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Κεφάλαια Α0, ΑΙ και ΑΙΙΙ

- «Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) ∆ήµου Παµβώτιδος Ν. Ιωαννίνων», Α’ Στάδιο, ∆ήµος Παµβώτιδος, «ENVIPLAN – EDP S.A. – Ε. ∆ρακοπούλου», Σεπτέµβριος 2005.

- «Μελέτη Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου (ΓΠΣ) ∆ήµου Ανατολής Νοµού Ιωαννίνων», Α’ Φάση & Β1 Στάδιο, ∆ήµος Ανατολής, «Prisma – Ι. Παπαδάτος», Οκτώβριος 2005.

- «Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο ∆ήµου Ιωαννιτών», Α’ Φάση & Β1 Στάδιο, ∆ήµος Ιωαννιτών, «Α. Γιαννακού – ∆. Σαρηγιάννης – Σ. Κοτσιοβος», Ιούνιος 2007.

- «Μελέτη Γ.Π.Σ. ∆ήµου Πασσαρώνος Νοµού Ιωαννίνων», Α’ Φάση & Β’ Στάδιο, ∆ήµος Πασσαρώνος, «Κ. ∆ασκαλάκης – Κ. Τζιµογιάννης – Β. Πλιάτσικα», Αύγουστος 2005.

- «Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) ∆ήµου Περάµατος», Α’ Φάση & Β1 Στάδιο, ∆ήµος Περάµατος, «Εµµ. Γ. Λιανάκης Α.Ε. – Γ. Σίµου».

- «Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. όλων των ∆ηµοτικών ∆ιαµερισµάτων του ∆ήµου Μπιζανίου», Β1 Φάση, ∆ήµος Μπιζανίου, «Μ. Αλεξάκη», ∆εκέµβριος 2005.

- «Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. ∆ήµου Εκάλης», Α’ Φάση & Β1 Στάδιο, ∆ήµος Εκάλης, «Μ. Χατζηγιάννης & Συνεργάτες».

- «ΠΕΠ Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας – Ηπείρου», ∆εκέµβριος 2006.

- «Τα Γιάννενα µετά το άνοιγµα των συνόρων µε την Αλβανία», ΕΜΠ: Μεταπτυχιακή ∆ιπλωµατική Εργασία της Φερενίκης Βαταβάλη, Οκτώβριος 2005.

- «Σχέδιο Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης», ΥΠΕΧΩ∆Ε, Νοέµβριος 2007.

- «Σχέδιο Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης», ΥΠΕΧΩ∆Ε, Φεβρουάριος 2008.

- «Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007 – 2013», Υπουργείο Οικονοµίας & Οικονοµικών, Ιανουάριος 2007.

- «Νέες Επενδυτικές Ευκαιρίες για την Ίδρυση Νέων Επιχειρήσεων στον Τοµέα των Υπηρεσιών ως Αποτέλεσµα Νέων Μεταφορικών Υπηρεσιών και Υποδοµών στην Περιφέρεια – Τεχνική Έκθεση», Εntrepreneurship Through Innovation in Epirus – Innovative Actions–Transport, Φεβρουάριος 2005.

- «Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων», Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων, Ιανουάριος 2008.

- «Μελέτη Οικιστικής Περιοχής Ιωαννίνων», Γενική ∆/νση Οικισµού του Υπουργείου ∆ηµοσίων Έργων, «Γραφείο ∆οξιάδη», Σεπτέµβριος 1979.


- «Στατιστική Επετηρίδα της Ελλάδος 2005», ΕΣΥΕ.

- «Αναθεώρηση – Επέκταση Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) Ιωαννίνων», ΤΕΕ / Τµήµα Ηπείρου, «Χ. Βλάχου – Α. Γαραφας – Α. Ναστος – Μ. Χατζηγιάννης», Νοέµβριος 1996.

- «Η πόλη των Ιωαννίνων: το πολιτιστικό υπόβαθρο ως στοιχείο µιας αειφορικής τουριστικής ανάπτυξης».

- «Ερευνητικό Πρόγραµµα: Στρατηγικό πλαίσιο χωρικής ανάπτυξης για την Αθήνα – Αττική», ΥΠΕΧΩ∆Ε, «ΕΜΠ», Ιούνιος 2004.

- «Οι νοµοί της Ελλάδας», Επιλογή, ALPHA Τράπεζα Πίστεως, 1999.

- «Νοµοί 2008», Επιλογή, ALPHA Bank, 2008.

- «Απογραφές Πληθυσµού & Κατοικιών 1971, 1981, 1991, 2001», ΕΣΥΕ.

- «Λεξικό ∆ήµων, Κοινοτήτων και Οικισµών της Ελλάδας», ΕΣΥΕ, 1984.

- «Χωροταξική – τοµεακή και αναπτυξιακή µελέτη γεωργοκτηνοτροφικών δραστηριοτήτων Νοµού Ιωαννίνων», Περιφέρεια Ηπείρου, «Κ. ∆ελλάρης - Μ.Αλεξάκη - Χ.Τσοµπανίδης», 1996.

- «Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη / Μελέτη Ανάδειξης- Ανάπλασης και Προστασίας της Λίµνης Παµβώτιδας Ιωαννίνων και των περιµετρικών αυτής περιοχών», Περιφέρεια Ηπείρου, «Λουκάτος Αν.- Λαγουδάκη Αν.», 2001.

- «Χωροταξικό Σχέδιο Νοµού Ιωαννίνων», Περιφέρεια Ηπείρου, «ΤΕΑΜ 4 Ε.Ε. – ΟΜΑΣ ΕΠΕ», 2001.

- «Η Ελληνική Στρατηγική προς τη Βιώσιµη Ανάπτυξη», ΥΠΕΧΩ∆Ε, 2002

- «Σχέδια Ειδικών Πλαισίων για Αγροτικό Χώρο / Ορεινό και Παράκτιο / Παρόχθιο Χώρο», ΥΠΕΧΩ∆Ε / ∆/νση Χωροταξίας, 2002.

- «Οδηγός Habitat Agenda», ΥΠΕΧΩ∆Ε, 2002

- «Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης», ΥΠΕΧΩ∆Ε / ∆/νση Χωροταξίας, 2003.

- «Μελέτη Χωρικών Επιπτώσεων των Κοινοτικών Προγραµµάτων και Πολιτικών για την Περιφέρεια Ηπείρου», ΥΠΕΧΩ∆Ε, «PRISMA ΕΠΕ», 1998.

- «Χωροταξικό Σχέδιο Περιφέρειας Ηπείρου», ΥΠΕΧΩ∆Ε, «PRISMA ΕΠΕ», 2000.

- «Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης (Π.Π.Χ.Σ.Α.Α.) Περιφέρειας Ηπείρου», ΥΠΕΧΩ∆Ε, 2003.

- «ΣΑΚΧ – Σχέδιο ανάπτυξης του κοινοτικού χώρου», υιοθετήθηκε στην άτυπη συνάντηση των αρµοδίων για τη χωροταξία υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πότσνταµ στις 10-11 Μαΐου 1999 και εκδόθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

- «Η Ελληνική Στρατηγική προς τη Βιώσιµη Ανάπτυξη», ΥΠΕΧΩ∆Ε, 2002.

- «Ιωάννινα – Ίδρυση, Χωροταξικός ρόλος – Μορφή της πρωτοβυζαντινής πόλης», «Β.Χαρίσης, Αρχιτέκτων», Εκδόσεις Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών, Ιωάννινα 2003.


- «Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τη Βιοµηχανία – Σχέδιο ΚΥΑ», ΥΠΕΧΩ∆Ε, Μάρτιος 2008.

- «Γνωµοδότηση για το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ», Εθνικό Συµβούλιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης.

- «Αναπτυσσόµενες περιφέρειες, αναπτυσσόµενη Ευρώπη, Τέταρτη έκθεση για την οικονοµική και κοινωνική συνοχή», Ευρωπαϊκή Ένωση Περιφερειακή πολιτική, Μάιος 2007.

- «Προγραµµατική Περίοδος 2007-2013: Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας – Ηπείρου», Αθήνα, Σεπτέµβριος 2007.

- «La Programmation urbaine», Jacques Lécureuil.

- «Urban sprawl in Europe - Τhe ignored challenge», EEA Report / No 10/2006, European Environment Agency.

- «CORINE land cover technical guide – Addendum 2000», European Environment Agency, May 2000.

- «Εuropean Landascape Convention», Council of Europe, 2000.

- «Sustainability and Cities, Overcoming Automobile Dependence», Peter Newman & Jeffrey Kenworthy,

- «Network Strategy for Medium-sized Cities – Summary report of works», CEMR – Council of European Municipalities and Regions, RECITE: ATELIER IV, COMMISION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES.

- «Guide – line for the realization of strategic development plans in medium-sizεd cities», CEMR – Council of European Municipalities and Regions, RECITE: ATELIER IV, COMMISION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES.

- «DATAR – Les grandes friches industrielles», Ministére de l’Equipement, du logement, de l’Aménagement du Territoire et des Transports», Paris, 1986.

- «La politique de l’eau en France de 1945 à nos jours», Sous la direction de francois valiron.

- «Checklist , Try this way, Sustainable development at the local level, The European Council of Town Planners’ Guide for Spatial Planners»

- «European sustainable cities», Report by the Expert Group on the Urban Environment», European Commission, Brussels, March 1996.

- «Innovations for the improvement of the urban environment, A European Overview», European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 1993.

- «Intermediate cities in search of sustainability, The research and the Attika Workshop, Lavrion, 4-6 October 1995», European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 1996.


- «Land use management and environment in cities, Proceedings of a European Workshop, Lisbon 6-8 May 1992», European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 1992.

Κεφάλαιο ΑΙΙ

- «∆ιαχειριστικό Σχέδιο Λίµνης Παµβώτιδας», Υπηρεσία ∆ιαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Ηπείρου, «ΟΙΚΟΣ – ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΠΕ», Αύγουστος 2004.

- «Προστατευόµενες φυσικές περιοχές: προς ένα ολοκληρωµένο σύστηµα διαχείρισης», ΥΠΕΧΩ∆Ε, 2003.

- «Η Ελλάδα – Οικολογικό και Πολιτιστικό Απόθεµα, ∆εδοµένα – ∆ράσεις – Προγράµµατα για την προστασία του Περιβάλλοντος», ΥΠΕΧΩ∆Ε, Ιούλιος 1995.

- «Οριοθέτηση και καθορισµός µέτρων προστασίας τοπίων ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, Ερευνητικό Πρόγραµµα», ΥΠΕΧΩ∆Ε, «ΕΜΠ-ΤΥΠΥΘΕ», 1997.

- «Προκαταρκτική έκθεση υδρογεωλογικής µελέτης του καρστικού συστήµατος του Μιτσικελίου και της λεκάνης των Ιωαννίνων», ΙΓΜΕ – Σµυρνιώτης Χ., Κοντρά Αικ., Νικολάου Ε., Λάγκαρη Β. ,1997.

- «Τεχνικογεωλογική µελέτη γεωλογικής καταλληλότητας για οικιστική ανάπτυξη στο ∆.∆. Χαροκοπίου, ∆ήµου.Παµβώτιδας, Νοµού Ιωαννίνων», ΙΓΜΕ - Αποστολίδης Εµµ., Πάσχος Π., 2006.

- «Πρόδροµη τεχνική έκθεση αποτελεσµάτων της έρευνας στον παραλίµνιο τυρφώνα Ιωαννίνων», ΙΓΜΕ - Κολοβός Γ., Παπανίκος ∆., 1994.

- «Territorial Trends of the Management of the Natural Heritage / ESPON 1.2.3. / Third Interim Report / Part I Strands», EURONET, April 2004.

- «PROGRAMME TERRA – Projets pilotes de cooperation en metiere d’ amenagement du territoire sur des zones specifiques Art. 10 Feder», «Philippe Madrelle», juillet 1996.

- «Grenelle de l’Environnement”, Actualité & Débats, Janvier 2008.


Ιστοσελίδες:

- http://www.uoi.gr

- http://www.epirus.gov.gr

- http://www.ioannina.gr

- http://www.step-epirus.gr

- http://www.nomioan.gr

- http://www.epirussa.gr

- http://www.bicepirus.gr

- http://www.espon.gr

- http://www.eea.europa.eu

- http://www.thessalia.gr/pep/dkps.el

Documents

Ρυθμιστικό Σχέδιο Ιωαννίνων - Ά Φάση